You are on page 1of 14

‫زانكؤى صالح الدين‬

‫كؤليَذى ئاداب‪−‬بةشى دةروونزانى ئيَواران‬


‫قؤناغى دووةم‪−‬ئيَواران‬

‫دةروونزانى فسيؤلؤذى‪ -‬علم النفس الفسيولوجي‬

‫‪Physiological Psychology‬‬

‫مامؤستا بابةت‬

‫‪2022 - 2021‬‬
‫‪1‬‬
2
‫حمازةرةى يةكةم ‪ /‬دةروونزانى فسيؤلؤذى‬
‫دةروونزانى فسيؤلؤذى لة زمانى ئينطليزيدا بةم زاراوةية دةناسريَت‪-:‬‬
‫‪ Physiological Psychology‬كة بة شيَكة لة دةروونزانى‪ ،‬ليَكؤلَينةوة و‬
‫خويَندنةوة دةكات بؤ ثةيوةندى لة نيَوان رِةفتارى مرؤظـ و كاريطةرى ئةندامةكانى‬
‫ناوةوة لةسةرى‪ ،‬وة ئةو بةشةى دةروونزانى بةوة ناسراوة كة ثشت دةبةستيَت بة‬
‫تويَذينةوةكانى دوو بوار‪ ،‬ئةوانيش‪:‬‬
‫بوارى يةكةم ‪ :‬كة ثةيوةنديدارة بة دةروون‪.‬‬
‫بوارى دووةم ‪ :‬ثةيوةنديدارة بة فسيؤلؤذيا‪.‬‬
‫‪ ‬دةروونزانى فسيؤلؤذى طرنطى دةدات بة بةدواداضوون لةسةر كاريطةريية‬
‫دةروونييةكانى ثةيوةنديدار بة كةسايةتى‪ ،‬وة بةستنةوةى بة دياردة طرنط و‬
‫فسيؤلؤذييةكانى كؤئةندامى دةمارةوة بة تايبةتى (( ميَشك)) ‪ ،‬وة لة طرنطرتين‬
‫جؤرةكانى كاريطةرى دةمارى كة دةروونزانى فسيؤلؤذى خويَندنةوة و ليَكؤلَينةوةى‬
‫تيادا دةكات‪ (( :‬سروشتى هةلَسوكةوت ‪ ،‬ضؤنيةتى بريكردنةوة‪ ،‬ناسني و زانينى‬
‫هةستى سؤزدارى))‪.‬‬
‫‪ ‬هةر كةم و كورِييةك لة بارطةيةك لة بارطةكانى دةمارى كاريطةرى دةبيَت لةسةر‬
‫هةلَسوكةوتى دةروونى‪ ،‬ض لة زيادبوونى كارليَك و كاريطةرى يةكيَك لة بارطةكان‬
‫وةيان كةمبوونةوةى بة رِادةيةكى زؤر و بةرضاو دةبيَتة هؤى (( رِةفتارى دةروونى نا‬
‫لؤذيكى يان نا ئاسايي))‪ ،‬ليَرةدا شلَةذان و ثةشيَوى عةقلَى و دةروونى رِوودةدات‪ ،‬كة‬
‫توندييةكةى دةطؤرِيَت بة طؤرِانى دياردة دةروونيية كاريطةرةكةى سةرى‪ ،‬وة منوونة‬
‫لةسةر ئةو شلَةذان و ثةشيَويانة تووشبوونة بة (( خةمؤكى يان شيزؤفرينيا ‪ ،‬وة يان‬
‫جؤرى تر لة نةخؤشية دةروونى و دةمارييةكان))‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫ميَذووى دةروونزانى فسيؤلؤذى‬
‫‪ ‬يةكةم تويَذينةوةكان لة بوارى دةروونزانى فسيؤلؤذى دةطةرِيَتةوة بؤ زاناى دةروونزان‬
‫((فؤندت))‪ ،‬ضونكة ئةو زاناية يةكةم كةس بووة كة زاراوةى ((دةروونزانى‬
‫فسيؤلؤذى)) بةكارهيَناوة بؤ كؤمةلَيَك لةو ليَكؤلَينةوانةى كة ثيَشكةشى كردبوو‬
‫لةسةر ئةم بةشةى دةروونزانى‪ ،‬بؤية سالَى ( ‪1879‬ز) هةلَسا بة دامةزراندنى‬
‫ثةميانطةيةكى تايبةمتةند بة ليَكؤلَينةوة لة ثةيوةندى نيَوان فسيؤلؤذيا و‬
‫دةروونزانى‪ ،‬وة توانى بطاتة ضةندين ئةجنامى طرنط لةو بوارة زانستيةدا‪ ،‬كة‬
‫يارمةتيدةربوون بؤ ناسينى زؤر لة نةخؤشية دةروونى و دةمارييةكان‪.‬‬
‫‪ (( ‬فؤندت)) كؤمةلَيَك جياوازى دارِشت لة نيَوان دةروونزانى طشتى و دةروونزانى‬
‫فسيؤلؤذى‪ ،‬وة سروشتى ليَكؤلَينةوة ى هةريةكةيان بؤ نةخؤشيةكانى(( دةروونى‪،‬‬
‫دةمارى و عةقلَى))‪.‬‬
‫‪ ‬ليَكؤلَينةوة و تويَذينةوةكانى (( فؤندت)) بةشداريكرد لة هةلَستانةوةى ئةو بةشة‬
‫طرنطةى دةروونزانى‪ ،‬وة زؤريَك لة زانا دةروونزانة نويَيةكان و تويَذةرةكان لة بوارى‬
‫دةروونزانى فسيؤلؤذيدا ثشتيان بةست بة نووسينةكانى زانا (( فؤندت)) بؤ دارِشتنى‬
‫بريدؤز و ليَكؤلَينةوةكانيان كة يارمةتيدةر بوون بؤ طةيشنت بة ئةجنامى زؤر طرنط ض‬
‫لةاليةنى ليَكؤلَينةوة لةو بوارة دةروونيية‪ ،‬وة يان بةكارهيَنانى لة ثراكتيزةكردنى‬
‫ضارةسةريية دةروونييةكان لةسةر نةخؤشةكانى دةروونى و عةقلَى‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ ‬دةروونزانى فسيؤلؤذى بةسةر كؤمةلَيَك لقدا دابةشكراوة‪ ،‬كة لة زؤربةى‬
‫ليَكؤلَينةوة دةروونييةكاندا بة زانستة دةروونيية سةربةخؤكان ثؤليَن دةكريَن‪ ،‬كة‬
‫طرنطرتينيان بريتني لة ‪-:‬‬
‫‪ )1‬دةروونزانى هةستةكان‪ :‬لة زمانى ئينطليزيدا بة زاراوةى ‪Senses Psychology‬‬
‫ناسراوة‪ ،‬ئةو زانستةية كة طرنطى دةدات بة بةستنةوةى نةخؤشى ثشيَويية‬
‫دةروونييةكان بة كاريطةريَكةوة‪ ،‬وة كاريطةرى هةستى مرؤيى سةرةكى لةسةر مرؤظدا‪،‬‬
‫ئةو هةستانة بة وةرطرى كاريطةرة دةرةكى و ذينطةييةكانى دةوروبةرى مرؤظـ دادةنريَن‪،‬‬
‫كواليَتى كاريطةرة وةرطرياوةكانى هةستةكان كاريطةريان هةية لةسةر خانة‬
‫دةمارييةكان‪ ،‬وة ئةجنامى ئةو كاريطةرية بة دياردةكةويَت لةسةر بارى دةروونى‬
‫هةرتاكيَك و بةشدارة لة طؤرِانكاريية بةرضاوةكان تياياندا‪.‬‬
‫‪ )2‬دةروونزانى هؤرمؤنةكان‪:‬لةزمانى ئينطليزيدا بة زاراوةى ‪Hormones‬‬
‫‪ Psychology‬دةناسريَت ‪،‬ئةو زانستةية كة رِؤلَى كارليَكى هؤرمؤنةكان دةبةستيَتةوة‬
‫بة هةلَسوكةوت ‪ ،‬ضونكة هةر رةفتار و هةلَسوكةوتيَك كة مرؤظـ ثيَى هةلَدةستيَت بةندة‬
‫بة هؤرمؤنيَك لة هؤرمؤنةكانى ناو جةستةى‪ ،‬بؤ منوونة ئةو هؤرمؤنانةى كة لةش‬
‫دةريدةدات لةكاتى هةستكردن بة (( ترس ‪ ،‬دلَةرِاوكىَ)) يان ئةو هؤرمؤنانةى كة‬
‫تايبةتن بة هاندانى هةستكردن بة دلَخؤشى يان خةم‪.‬‬
‫‪ ‬بابةتةكانى دةروونزانى فسيؤلؤذى ضيية؟‬
‫كؤمةلَيَك بابةتى فراوان و زؤر هةن كة دةتوانريَت لة رِيَطةى دةروونزانى فسيؤلؤذييةوة‬
‫بةدواداضوون و ضارةسةرى بؤ بكريَت كة ثةيوةندى بة ضةمك و زاراوةى طرنطى ثيَدانةوة‬
‫هةية‪،‬لةوانة((ثةرةسةندنى سيستةمى دةمارى‪ ،‬كارليَككردنى ماددة كيمياييةكان‬

‫‪5‬‬
‫لةطةلَ ميَشك و سيستةمى دةمار‪ ،‬وة كؤنرتؤلَكردنى بارودؤخى رِةفتارى لةوانة كيَشةى‬
‫فيَربوون و دواكةوتوويى‪ ،‬وة رِيتمى بايؤلؤذى و خةوتن))‪.‬‬
‫‪ ‬طرنطى دةروونزانى فسيؤلؤذى ضيية؟‬
‫طرنطى دةروونزانى فسيؤلؤذى لةوةدا خؤيدةبينيَتةوة كة هةلَدةستيَت بة خويَندن و‬
‫ليَكؤلَينةوة دةربارةى بونيادى جةستة وسيستةمى دةمارى و تويَكارى و ئةرك و فةرمانى‬
‫هةريةكيَكيان لة رِووى دةروونييةوة‪ ،‬كة ئةمةش زياتر يارمةتيدةر و هاريكار دةبيَت لة‬
‫تيَطةيشنت و رِيَكخسنت و كؤنرتؤلَكردنى رِةفتار‪ ،‬لةم ساالَنةى دواييدا زاناكان توانيان‬
‫هةنديَك لة هؤكارةكانى نةخؤشى دةروونى و عةقلَى بدؤزنةوة‪ ،‬ئةويش بة ليَكؤلَينةوة و‬
‫تويَذينةوة لة ثيَكهاتة كيميايية جياوازةكانى جةستة‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫حمازةرةى دووةم ‪ /‬لة دةروونزانى فسيؤلؤذى‬
‫فسيؤلؤذيا و نهيَنيةكانى هؤرمؤنة سيَكسيةكان لةالى ثياو و ذندا وكاريطةريية دةروونييةكانى‪.‬‬
‫‪ ‬نهيَنى هؤرمؤنةكانى بةرثرسيار لة[ئارةزووى سيَكسى‪ -‬الرغبة اجلنسية‪]Libido-‬‬
‫لةالى ذن و ثياودا‪.‬‬
‫‪ ‬خةلَكان بة طشتى بة ذن و ثياوةوة لةدايك دةبن و لة جةستةياندا رِيَذةيةك لة‬
‫هؤرمؤنى نيَرينة[ تيَستؤستريؤن‪ ] Testosterone -‬و هؤرمؤنى ميَينة‬
‫[ ئيسرتؤجني – ‪ ] Estrogen‬هةية‪ ،‬وة تاكة جياوازى لة نيَوان مرؤظيَك و مرؤظيَكى‬
‫تر تةنها لة رِيَذةى بوونى ئةو دوو هؤرمؤنةية لة خويَنياندا‪،‬رِاستيةكةى ئةوةية كة هيض‬
‫هؤرمؤنيَك نيية بطوترىَ كة تايبةتة بة ذن يان ثياو‪ ،‬بةلَكو هةردوو رِةطةز برِيَكى زؤر‬
‫يان كةم لة هؤرمؤنة هاوبةشةكانى نيَوانيان لة جةستةدا هةية‪ ،‬بؤ منوونة جةستةى‬
‫ثياو برِيَكى كةمى [ ئيسرتؤجني – ‪ ] Estrogen‬تيَداية‪ ،‬لة كاتيَكدا [ ‪10‬‬
‫ئةوةندةى] ذن هؤرمؤنى [ تيَستؤستريؤن‪ ] Testosterone -‬لة جةستةيدا هةية‪.‬‬
‫‪ ‬هةرضةندة هؤرمؤنى [ تيَستؤستريؤن‪ ] Testosterone -‬لة جةستةى ئافرةتدا‬
‫زؤر كةمة بةالَم كاريطةرييَكى سيَكسى زؤر طةورةى هةية لةسةر ذيانى‪ ،‬ضونكة‬
‫هؤرمؤنى نيَرينة هةموو كات بةسيفةتى نيَرينةيى وةسف دةكريَت ضونكة ( جووتة‬
‫طوونى) ثياو بةرثرسيارة لة دروستكردنى‪ ،‬هةر ئةو هؤرمؤنةشة كة سيفاتى ثياوةتى‬
‫لةالى ثياو بةدةردةخات‪.‬‬
‫‪ ‬بةالَم ئةوةى تايبةتة بة ذنان ئةوةية كة هؤرمؤنة سيَكسيةكانى هةردوو هيَلكةدان‬
‫بةشيَوةيةكى سةرةكى دةريدةدةن‪ ،‬وة بة شيَوةيةكى كةمرت[ طالَندةكانى ئةدرينالَ ‪-‬‬
‫الغدتان الكظريتان] دةريدةدةن‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫♚ وة ثرسيار ليَرةدا ئةوةية‪ :‬كة ئايا ئةو هؤرمؤنانةى جةستة رِؤلَيان هةية لة‬
‫دروستكردنى [ئارةزووى سيَكسى‪ -‬الرغبة اجلنسية‪]Libido-‬؟‬
‫‪ ‬ئارةزووى سيَكسى دروست دةبيَت لة تيَكةلَةيةك لة هةست و سؤزى ثةيوةنديدار بة‬
‫مرؤظـ‪ ،‬لةطةلَ طرنطى فاكتةرى دةروونى بةالَم ناكريَت رِؤلَى هةستةكان و‬
‫هؤرمؤنةكان فةرامؤش بكريَت‪ ،‬ضونكة هؤرمؤنى نيَرينة كاريطةرييةكى طةورةى هةية‬
‫لةسةر وزةى ئارةزووبازى لةالى ذن و ثياودا‪.‬‬
‫‪ ‬وة هؤرمؤنةكةى ترى بةرثرسيار لة ئارةزووى سيَكسى لةالى ذندا هؤرمؤنى‬
‫[ ئيسرتؤجني – ‪] Estrogen‬ة‪ ،‬كة هاوكاريش دةكات لة ثاريَزطاريكردن لة ضاالَك‬
‫مانةوةى ثةردةى ناواخنى زيَى ئافرةت و هيَشتنةوةى بة تةرِى و لينجى بؤ ئاسانكردنى‬
‫كردارى سيَكس كردن‪.‬‬
‫‪ ‬هؤرمؤناتى سيَكسى بة هاوبةشى لةطةلَ ماددة كيميايية دةمارييةكان‪ ،‬كة بةشى‬
‫ذيَرةوةى ميَشك واتا [ ذيَر النكة‪ ] Hypothalamus -‬دةريدةدات‪ ،‬وة طرنطرتين‬
‫ئةو ماددة كيمياييانةش[ سريؤتؤنني‪ Serotonin -‬و دؤثامني – ‪] Dopamine‬‬
‫نن ‪،‬كة هةردووكيان بةيةكةوة لةطةلَ ضةند هؤكاريَكى تر بةرثرسيارن لة‬
‫ضاالَككردنى دةرهاويَشتنى هؤرمؤنى نيَرينة‪.‬‬
‫‪ ‬بةشيَكى [ئارةزووى سيَكسى‪ -‬الرغبة اجلنسية‪ ]Libido-‬ثةيوةنديدارة بة هؤرمؤنة‬
‫سيَكسيةكان‪ ،‬عادةتةن ئارةزووى سيَكسى زياد دةكات لة كاتى دروستبوونى‬
‫هيَلكةدا‪،‬وة ئةوةش شتيَكى لؤذيكى ية ضونكة ئامانج لة كردارى سيَكس كردن لةالى‬
‫مرؤظدا مندالَبوون و وةضةنانةوةية‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫‪ ‬هؤرمؤنى بةرثرسيار لة [ئارةزووى سيَكسى‪ -‬الرغبة اجلنسية‪ ]Libido-‬لةالى‬
‫ثياوان [ تيَستؤستريؤن‪] Testosterone -‬ة ‪ ،‬كة جووتة طون و طالَندةكانى‬
‫ئةدرينالَ دةريدةدةن‪،‬وة بةرزبوونةوةى ئاستى[ تيَستؤستريؤن‪]Testosterone-‬‬
‫ئارةزووى سيَكسى الى ثياوان زياد دةكات‪ ،‬وة لة رِاستيدا بةيانيان ئاستى دةردانى‬
‫ئةو هؤرمؤنة بةرزدةبيَتةوة بة رِادةى ‪ %30‬كة دةبيَتة هؤى ئةوةى كة دةناسريَت بة‬
‫((رِةث بوونى بةيانيان))‪.‬‬
‫‪ ‬تيَكرِاى دةردانى [ تيَستؤستريؤن‪ ] Testosterone -‬دادةبةزىَ لةطةلَ تةمةن‬
‫(لة دواى طةيشنت بة تةمةنى ثةجنا سالَى)‪ ،‬وة لةوانةية ئارةزووى سيَكسى‬
‫لةطةلَ ئةو دابةزينةى ئاستى [ تيَستؤستريؤن‪ ] Testosterone -‬كةم بكات‪،‬‬
‫بةالَم ئةوةى زانراوة ئةوةية كة ئارةزووى سيَكسى كةم ناكات هةرضةند دةردانى‬
‫ئةو هؤرمؤنةش كةم بكات بةمةرجيَك ئةطةر ذيانى سيَكسى ثياو رِيَكخراو و‬
‫تةندروست بيَت‪.‬‬
‫‪ ‬بؤ مسؤطةركردنى رِوونةدانى كةمبوونى ئاستى هؤرمؤنى[ تيَستؤستريؤن‪-‬‬
‫‪ ] Testosterone‬لة لةشدا ئةوا ئةو رِيَكارة سروشتيانة بطرةبةر كة يارمةتيدةرة‬
‫بؤ ثاريَزطاريكردن لة ئاستى هؤرمؤنةكة لة جةستةدا‪-:‬‬
‫‪ )1‬زؤر خواردنى زنك‪:‬خواردنى زنك بة يةكيَك لة رِيَطا سروشتيةكان دادةنريَت بؤ‬
‫بةرهةمهيَنانى هؤرمؤنى [ تيَستؤستريؤن‪ ،] Testosterone -‬ضونكة زنك‬
‫رِيَطرى دةكات لة طؤرِانى تيَستؤستريؤن بؤ [ ئيسرتؤجني – ‪ ] Estrogen‬كة‬
‫هؤرمؤنى ميَينةية‪ ،‬بؤ زياتر زانياريت دةتوانيت برِى ثيَويست لة زنكت دةستكةويَت‬
‫بة خواردنى ئةو خؤراكانةى كة دةولَةمةندن بة زنك‪ ،‬لةوانة‪:‬‬
‫((طويَضكةماسى‪ ،‬طؤشتى سوور‪ ،‬هيَلكة و بةرهةمة شريةمةنييةكان))‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪ )2‬خواردنى رِؤنى تةندروست‪:‬‬
‫تويَذةران ئاماذة بةوة دةكةن كة ئةو ثياوانةى ئةو خؤراكانة دةخؤن كة دةولَةمةندن بة‬
‫رِؤنى سروشتى و تةندروست كة (( ئؤميطا ‪ )) 3‬يان تيَداية وةك (( زةيتى زةيتون‪،‬زةيتى‬
‫طةمنةشامى و رِؤنى تؤى كةتان)) ئاستى هؤرمؤنى تيَستؤستريؤنيان بةرزة‪.‬‬
‫‪ )3‬نةهيَشتنى ضةورى جةستة‪ :‬هةرضةندة كيَش زياد بكات رِيَذةى ضةورى لة لةشدا‬
‫بةرزدةبيَتةوة كة ئةمةش دةبيَتة هؤى زيادبوونى هؤرمؤنى [ ئيسرتؤجني –‬
‫‪ ] Estrogen‬ضونكة ضةورى جةستة جؤرة ئةنزمييَكى تيَداية كة ثيَى‬
‫دةووتريَت [ئةرؤماتيس‪ ] Aromatase -‬كة ئةويش تيَستؤستريؤن دةطؤرِيَت بؤ‬
‫[ ئيسرتؤجني – ‪ ،] Estrogen‬بؤية ثيَويستة كة ثاريَزطارى لة كيَشى خؤت‬
‫بكةى بة ئةجنامدانى وةرزش بة رِيَك و ثيَكى وة دانانى بةرنامةى باش بؤ‬
‫خواردنى خواردةمةنى كواليَتى باش و تةندروست كة بتثاريَزىَ لة كؤبوونةوةى‬
‫ضةورى لة جةستةدا‪.‬‬
‫‪ )4‬دةربازبوون لة [ ئيسرتؤجني – ‪ ] Estrogen‬ى زيادة‪:‬‬
‫دةتوانى دةربازت ببيَت لة [ ئيسرتؤجني – ‪ ] Estrogen‬ى زيادة لة جةستةتدا لة‬
‫رِيَطاى خواردنى سةوزة و ميَوةى تةرِ و تازة‪ ،‬لةطةلَ خواردنى خواردةمةنى رِيشالَى كة‬
‫رِيَطة دةدات بة ثاككردنةوةى جةستة لة ذةهراوى بوون‪.‬‬
‫‪ )5‬خةوتن بة شيَوةى تةواو و تةندروست‪ :‬تيَستؤستريؤن بة رِيَذةى ‪ %40‬كةم دةكات‬
‫بة نزيكةيى كاتيَك كاتذميَرةكانى خةوتن لة رِادةى ثيَويست كةمرت بيَت كة‬
‫تيَكرِايى ( ‪ 8‬كاتذميَرة) لةشةو و رِؤذيَكدا‪ ،‬بؤية خةوتن بة رِادةى ثيَويست طرنطة‪.‬‬
‫‪ )6‬كةمكردنةوةى فشار و دلَةرِاوكىَ‪ :‬ثيَويستة بة هةموو شيَوةيةك دوور بكةويتةوة‬
‫لةو بارانةى كة تووشى فشار و دلَةرِاوكيَت دةكةن‪ ،‬ضونكة هةلَضوونى زياد لة‬

‫‪10‬‬
‫ثيَويست وا دةكات كة جةستة هؤرمؤنى [ فشار – التوتر – ‪ ] Stress‬دةربدات‬
‫كة ثيَى دةووتريَت ( كؤرتيزؤل)‪ ،‬كة ئةويش دةبيَتة هؤى دابةزينى ئاستى‬
‫تيَستؤستريؤن لة ناو جةستةدا‪.‬‬
‫‪ )7‬وةرطرتنى برِى ثيَويست لة ظيتامني ( ‪ : ) C‬ظيتامني ( ‪ ) C‬يارمةتيدةرة بؤ‬
‫كةمكردنةوةى ئاستى ( كؤرتيزؤل) و زياد دةردانى هؤرمؤنى تيَستؤستريؤن لة‬
‫جةستةدا‪ ،‬وة هةروةها رِؤلَى هةية لة كةمكردنةوةى ئةنزميى[ئةرؤماتيس‪-‬‬
‫‪ ] Aromatase‬كة هؤرمؤنى تيَستؤستريؤن دةطؤرِيَت بؤ [ ئيسرتؤجني –‬
‫‪ ،] Estrogen‬بؤية وا ثيَويست دةكات كة رِؤذانة برِى (‪)1000 – 1500 mg‬‬
‫ظيتامني ( ‪ ) C‬خبوريَت‪ ،‬هةروةك زانراوة كة ميَوة ترشةمةنييةكانى وةك ( لةميون و‬
‫ثرتةقالَ) طرنطرتين سةرضاوةى سروشتني بؤ ظيتامني ( ‪.) C‬‬
‫‪ )8‬ئةجنامدانى وةرزش بة شيَوةيةكى رِيَك و ثيَك‪:‬هةنديَك وةرزشى تايبةت هةية كة‬
‫يارمةتيدةرة بؤ زيادكردنى ئاستى هؤرمؤنى تيَستؤستريؤن لة جةستةدا‪،‬وة‬
‫هةروةها ماسولكةكانيش بنيات دةنيَت لةوانة(بةرزكردنةوةى قورسايى و ضةورى‬
‫سووتاندن)‪.‬‬
‫‪ )9‬هةولَدان بؤ بريكردنةوةى ئةريَنى ( ‪ ) Positive Thinking‬لة بارةى سيَكس‪:‬‬
‫وا باشة بة تايبةتى لة كاتى سيَكس كردنى رِيَطةثيَدراو لةاليةنى شةرعييةوة بري و‬
‫هؤش و خةيالَت الى سيَكس و خؤشةويستى بيَت و دووربكةويتةوة لةو بارة دةروونييانةى‬
‫كة نةريَنني‪ ،‬ضونكة ئةو بارانة رِيَذةى تيَستؤستريؤن لة جةستةدا دادةبةزيَنن و دةبنة‬
‫مايةى كةمى ئارةزووى سيَكسى‪.‬‬
‫‪ )10‬خؤراكى دةولَةمةند بة ظيتامينةكان خبؤ‪ :‬هةولَبدة ئةو جؤرة خؤراكانة خبؤى كة‬
‫برِيَكى زؤرى ظيتامينيان تيَداية‪ ،‬بة تايبةتى ظيتامني ( ‪ ) A , B‬كة زؤر طرنطن‬

‫‪11‬‬
‫بؤ زياد كردنى رِيَذةى تيَستؤستريؤن لة جةستةدا‪ ،‬وة دةتوانى ئةو ظيتامينانةت‬
‫دةست بكةويَت بة خواردنى (( طؤشتى سوور و سةوزة و ميَوةى تازة ))‪.‬‬
‫‪ ‬بةالَم هؤرمؤنى بةرثرسيار لة ئارةزووى سيَكسي لةالى ئافرةتاندا [ ئيسرتؤجني –‬
‫‪] Estrogen‬ة‪:‬‬
‫‪ ‬كاتيَك بةرهةمهيَنانى ئيسرتؤجني لة هيَلكةداندا كةمدةكات‪ ،‬شانة ضةورييةكانى‬
‫ذيَر ثيَست و طالندةكانى ئةدرينال بةم كارة هةلَدةسنت و ئيسرتؤجينى ثيَويست‬
‫دروست دةكةن ئةطةر ماددةى خاوى ثيَويست هةبيَت لة ناو جةستةدا لةطةلَ‬
‫تةواوكةرة خؤراكييةكان ئةوا [ كويَرةرِذيَنةكان‪-‬الغدد الصمّاء] هاريكار دةبن بؤ‬
‫بةرزكردنةوةى ئاستى ئيسرتؤجني‪ ،‬وة هةنديَكجار دانانى ئيسرتؤجني بة شيَوةى‬
‫رِاستةوخؤ لةناو زيَى ئافرةتدا بؤ ئةو ئافرةتانةى كة دووضارى كةمى ئيسرتؤجني‬
‫بوونةتةوة بؤ تةرِكردنى ناو زيَى ئافرةتةكة و دةردانى شلةى لينج بؤ تةواوكردنى‬
‫كارى سيَكسى‪.‬‬
‫لة سوودة دةروونى و فسيؤلؤذييةكانى هؤرمؤنى ئيسرتؤجني بؤ ئافرةت‬ ‫ز‬
‫زيادكردنى رِيَزطرتنى خود و باشرتكردنى مؤد و ميزاجى ئافرةت‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫زيادكردنى ضرِو ثرِى ماسولكةكانى‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫باشرتكردنى شيَوةى سينط و مةمك و قيت و بةرزكردنةوةى بة شيَوةيةكى رِيَك و ثيَك‪.‬‬ ‫‪3‬‬
‫باشرتكردنى ئارةزووى سيَكسى‪.‬‬ ‫‪4‬‬
‫كةمكردنةوةى رِيَذةى لةبارضوون لة كاتى دووطيانيدا‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪ 6‬كةمكردنةوةى كاريطةرى خراثى هؤرمؤنى ئيسرتؤجني وةك ( دروستبوونى رِيشالَةكان و‬
‫تووشبوونى شيَرثةجنة و ثريبوونى ثيَشوةختةى رِوخسار)‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫‪ ‬وة لة سيَيةكى دووةمى ماوةى دووطيانى رِيَذةى ئةو هؤرمؤنة (ئيسرتؤجني) الى‬
‫ئافرةتى دووطيان زياد دةكات بؤ ‪ ، %486‬هةر ئةوةشة نهيَنى هةستكردنى‬
‫ئافرةتان بة دلَخؤشيةكى لةرِادةبةدةر لةو قؤناغةدا‪.‬‬
‫‪ ‬وا ثيَويست دةكات لةسةر ئةو ئافرةتانةى كة نزيكن لة ثضرِان و نةمانى سوورِى‬
‫مانطانة كة ثشكنني بكةن بؤ دلَنيابوون لة رِيَذةى بوونى ئةو هؤرمؤنة لة‬
‫جةستةياندا‪ ،‬ضونكة كةمى ئةو هؤرمؤنة كاريطةرى دةروونى خراثى دةبيَت وةك‬
‫[ لةدةستدان يان كةمبوونى متمانة بةخود‪ ،‬خةمؤكى‪ ،‬وة هةنديَكجار تووشى‬
‫بارى ورِيَنةى ناضارى ( اهللوسة القصرية) ] دةبيَت ‪ ،‬كة لةو كاتانةدا وا ثيَويست‬
‫دةكات كة ضارةسةر وةربطرن‪.‬‬
‫ئةمانةى خوارةوة ضةند رِيَطايةكن بؤ زيادكردنى هؤرمؤنى ئارةزووى سيَكسي الى ئافرةتان‪:‬‬ ‫ز‬
‫واز هيَنان لة جطةرة كيَشان‪ ،‬ضونكة جطةرة كيَشان يةكيَكة لةو خووة خراثانةى كة كاريطةرى‬ ‫‪1‬‬
‫خراثى هةية لةسةر ئارةزوو و تواناى سيَكسي‪.‬‬
‫وةرزشكردن هؤيةكة لة هؤكانى جوانى و بةهيَزى جةستة‪ ،‬ضونكة وا دةكات خويَن بطات بة‬ ‫‪2‬‬
‫هةموو بةشةكانى لةش و ئةندامةكانى زاووزىَ بة شيَوةى ثيَويست‪.‬‬
‫دابةزاندنى كيَش‪ ،‬دةبيَت خؤت رِزطار بكةى لة ضةورى زيادةى جةستة‪ ،‬ضونكة رِؤلَيَكى طرنط‬ ‫‪3‬‬
‫دةطيَرِيَت لة دابةزاندن و لة ناوبردنى ئارةزووى سيَكسي‪.‬‬
‫خؤ ئامادةكردن بؤ ثةيوةندى سيَكسي لة رِيَطاى ئامادةكردنى كةش و هةواى طوجناو و البردنى‬ ‫‪4‬‬
‫هةرشتيَك لة ذوورى نووستنةكةت كة دةبيَتة مايةى ثةرت و بالَوكردنى هةست و هؤشت لة‬
‫سيَكس كردن‪.‬‬
‫وا باشة رِيَذةيةكى زؤر سةوزة و ميَوة خبوريَت بة شيَوةيةكى رِؤذانة‪ ،‬ضونكة هؤكارة بؤ‬ ‫‪5‬‬
‫باشرتكردنى سوورِى خويَن لة جةستةدا وئةندامةكانى زاووزىَ ‪ ،‬وة هةنديَك خواردن هةية كة‬
‫ئارةزو وى سيَكسى زياد دةكةن‪ ،‬لةوانة‪( :‬كةرةوز‪ ،‬فةراولة‪،‬خؤخ‪ ،‬ماجنؤ‪ ،‬ضةرةزات‪،‬‬
‫ئةظؤكادؤ‪ ،‬مؤز‪ ،‬جةرط‪ ،‬شوكؤالَتة‪ ،‬كافايني)‪.‬‬

‫‪13‬‬
14

You might also like