ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΔΗΔ)
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Εισαγωγή στην Πολιτική Επιστήμη – ΔΗΔ21
Εξάμηνο : Χειμερινό Ακαδημαϊκό Έτος : 2020 – 2021

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΣΑΣΛΗΣ-ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Α.Μ.: 509023
ΤΜΗΜΑ: ΔΗΔ21 – ΗΛΕ43
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ
 Περιεχόμενα

Εισαγωγή…………………………………………………………………...…… σελ. 3
Διαφοροποιήσεις των κομματικών συστημάτων……….………………...………σελ. 3
Το κομματικό σύστημα στην Ελλάδα……………………….…………………...σελ. 4
Βιβλιογραφία……………………………………………………………..……....σελ. 5

2
Εισαγωγή
Με τον όρο κομματικό σύστημα εννοούμε τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των
κομμάτων αλλά και με το σύνολο του πολιτικού συστήματος. Η λειτουργία του
πολιτικού συστήματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ορθή λειτουργία του
κομματικού συστήματος αφού αυτό μπορεί να είναι σταθερό ή ασταθές (Roskin,
Cord, Medeiros και Jones, 2008). Το κομματικό σύστημα επηρεάζεται από κάποιους
παράγοντες και διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα ανάλογα με τις συνθήκες που
επικρατούν.

Διαφοροποιήσεις των κομματικών συστημάτων

Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση ενός κομματικού
συστήματος είναι οι ακόλουθοι:
 η δομή και η ένταση των διαιρέσεων που υπάρχουν σε μια κοινωνία,
 οι ιστορικές ρήξεις που έχουν συντελεστεί (επαναστάσεις, εμφύλιοι πόλεμοι,
θρησκευτικοί πόλεμοι),
 οι επιπτώσεις που έχουν σε μια χώρα οι διεθνείς εξελίξεις,
 το εκλογικό σύστημα που υπάρχει
 η ικανότητα των ίδιων των κομμάτων να προσαρμόζονται ώστε να μην
αφήνουν περιθώρια δράσης στους δυνάμει ανταγωνιστές τους.
Η ταξική δομή που υπάρχει σε μια κοινωνία σαφώς και επηρεάζει τον τρόπο
με τον οποίο θα ιδρυθεί και θα οργανωθεί ένα πολιτικό κόμμα όπως επίσης και τα
αιτήματα που αυτό θα εκφράζει. Σε γενικές γραμμές τα κόμματα κατηγοριοποιούνται
σε πέντε οικογένειες ανάλογα με την ιδεολογική τους συνάφεια. Αυτές είναι η
φιλελεύθερη οικογένεια, οι συντηρητικοί και η άκρα δεξιά, τα χριστιανοδημοκρατικά
κόμματα, τα κόμματα του ευρύτερου αριστερού (σοσιαλιστικού) φάσματος, και τέλος
τα λεγόμενα «εδαφικά κόμματα» (περιφερειακά, οικολογικά). Επομένως ανάλογα με
συγκυρία που επικρατούσε σε μια περιοχή και τα κίνητρα των ιδρυτών του κόμματος,
αυτό εξέφραζε μια συγκεκριμένη πολιτική.
Οι ιστορικές ρήξεις που έχουν γίνει σε μια χώρα καθώς και οι επιπτώσεις
διεθνών εξελίξεων παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα η Οκτωβριανή
Επανάσταση υπήρξε καταλυτικό γεγονός για την ίδρυση κομμουνιστικών κομμάτων
σε διάφορες χώρες του κόσμου καθώς και για τα αιτήματα που αυτά τα κόμματα
εξέφραζαν.

3
 Ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας είναι το εκλογικό σύστημα που επικρατεί
στις διάφορες χώρες μιας και από αυτό εξαρτάται ο αριθμός των κομμάτων που είναι
στο προσκήνιο. Για παράδειγμα σε χώρες όπως η Σουηδία, το Ισραήλ ή η Ολλανδία
όπου το εκλογικό σύστημα είναι αναλογικό επικρατεί το πολυκομματικό σύστημα με
διάφορα ανταγωνιστικά κόμματα. Αντίθετα σε χώρες όπως η Βρετανία και οι ΗΠΑ
που έχουν πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα επικρατεί ο δικομματισμός με τα
μικρότερα κόμματα να προσπαθούν να κερδίσουν κυρίως δυσαρεστημένους
ψηφοφόρους.

Το κομματικό σύστημα στην Ελλάδα

Η Μεταπολίτευση αποτέλεσε ορόσημο για τη διαμόρφωση του ελληνικού
κομματικού συστήματος. Τα κόμματα που δημιουργήθηκαν είχαν ως πυρήνα τους
στελέχη των προδικτατορικών κομμάτων και εξέφραζαν την ίδια ιδεολογία π.χ. η Νέα
Δημοκρατία αντιπροσώπευε τη Δεξιά παράταξη όπως και η προδικτατορική ΕΡΕ με
κάποια στελέχη προερχόμενα από το Κέντρο. Ωστόσο δημιουργήθηκαν καινούρια
κόμματα στο χώρο της Αριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας αφού εκείνη την
περίοδο νομιμοποιήθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Το κομματικό σύστημα στην Ελλάδα παγιώθηκε σε πρώτη μετά τις εκλογές
του 1977 και κυρίως μετά τις εκλογές του 1981 με την επικράτηση του ΠΑΣΟΚ.
Παρατηρούμε ότι δημιουργείται ένας διπολισμός με βάση τα ιδεολογικοπολιτικά
χαρακτηριστικά των κομμάτων. Από τότε και μέχρι το 2012, οπότε και άλλαξαν οι
συσχετισμοί, τα δύο αυτά κόμματα εναλλάσσονταν στην εξουσία ενώ στην πορεία
μετά την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ευρώ πολλές από τις
διαφορές τους αμβλύνθηκαν αφού σε ουσιώδη ζητήματα για την πορεία της χώρας
συμφωνούσαν. Εκτός από αυτά τα δύο κόμματα λόγω του αναλογικού εκλογικού
συστήματος που ανέκαθεν ίσχυε στην Ελλάδα πάντα υπήρχαν και τα μικρότερα
κόμματα κυρίως στα Αριστερά του πολιτικού φάσματος ενίοτε δε και στον χώρο της
Δεξιάς. Ο βασικός αυτός συσχετισμός των κομματικών δυνάμεων άλλαξε το 2015 με
την ανάδειξη στην κυβέρνηση του αριστερού κόμματος ΣΥΡΙΖΑ.

4
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Roskin, M., Cord, R., Medeiros, J. και Jones, W. (2008) Εισαγωγή στην Πολιτική
Επιστήμη. Δέκατη έκδοση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ
 Βερναρδάκης, Χ. Εισαγωγή στη Συγκριτική Πολιτική Ανάλυση. (άρθρο)
Διαθέσιμο στο http://www.vernardakis.gr/article.php?id=199 (προσπελάστηκε 5
Ιανουαρίου 2021)