Enerji Teknolojileri II 5.hafta

ENERJİ TEKNOLOJİLERİ II
İçten yanmalı pistonlu motorların alt sistemleri

1. Motorun Mekanik Sistemleri
1.1.Krank-Biyel Mekanizması,
1.2.Kam Mili-Külbitör-Supap
Mekanizması,
1.3.Kayış-Kasnak-Fan Sistemleri.
Enerji Teknolojileri II
İtme çubuğu
1. Motorun Mekanik Sistemleri
1.1.Krank-Biyel Mekanizması,
1.2.Kam Mili-Külbitör-Supap
Mekanizması,
1.3.Kayış-Kasnak-Fan Sistemleri.
İtme çubuğu
2. Diğer Alt Sistemler
2.1.Hava-Yakıt Sistemi,
Yeni Hava-yakıt sistemi: Bu sistemin görevi,
silindirlerde yakılacak olan hava-yakıt karışımını,
yanmaya en uygun bir şekilde hazırlayıp silindirlere
doldurmaktır. Önce otto ve dizel motoru hava-
yakıt sistemleri olarak ikiye ayrılabilir.
Otto motoru hava-yakıt sistemindeki bileşenler
1. Yakıt deposu
2. Yakıt gidiş ve tahliye boruları
3. Yakıt pompası (benzin otomatiği)
4. Yakıt süzgeci
5. Karbüratör veya enjektörler

6. Emme manifoldu
7. Emme supapları
8. Bujiler
9. Silindirler
10. Egzoz supapları
11. Egzoz manifoldu
12. Egzoz susturucu ve boruları
13. Hava filtresi
14. Yakıt göstergesi
.
Dizel motoru hava-yakıt sistemindeki bileşenler;
1. Yakıt deposu
2. Yakıt gidiş ve tahliye boruları Enjektör
Egzzst valfi
Emme valfi
3. Yakıt filtreleri
4. Yakıt besleme (sevk) pompası
5. Yakıt pompası
6. Enjektörler
7. Emme supapları
8. Emme manifoldu
9. Silindirler
10. Egzoz supapları
11. Egzoz manifoldu
12. Egzoz susturucu ve boruları
13. Hava filtresi
14. Yakıt göstergesi
Sistemin Çalışması:
1. Besleme pompası ile depodan çekilen
yakıt enjektör pompasına gelir.
2. Enjektör de silindir içinde sıkıştırılmış,
ısınmış temiz havanın üzerine yakıtı toz
halinde püskürterek yanmasını
• Diesel motorların sıkıştırma

oranı 16 ve daha yüksek
olmalıdır. Emme prosesinde
emilen hava yaklaşık 540oC
sıcaklığa ulaşıncaya kadar
sıkıştırılır. Bu sıkıştırma ile
verilen ısı ile sağlanır.
• Piston sıkıştırma strokunun üst
noktasına ulaştığında, silindir
içine yakıt püskürtülür. Sıcak
havanın etkisiyle yakıt tutuşur.
Sistemin Çalışması:
1. Besleme pompası ile depodan çekilen
yakıt enjektör pompasına gelir.
2. Enjektör de silindir içinde sıkıştırılmış,
ısınmış temiz havanın üzerine yakıtı toz
halinde püskürterek yanmasını
• Diesel motorların sıkıştırma oranı 16 ve daha

yüksek olmalıdır. Emme prosesinde emilen hava
yaklaşık 540oC sıcaklığa ulaşıncaya kadar
sıkıştırılır. Bu sıkıştırma ile verilen ısı ile sağlanır.
• Piston sıkıştırma strokunun üst noktasına
ulaştığında, silindir içine yakıt püskürtülür. Sıcak
havanın etkisiyle yakıt tutuşur.
Yeni sistem benzinli motorlarda aynı dizel
motorlar gibi enjektör sistemi
kullanılmaktadır.
Enjektör uygulaması da 2 şekilde
gerçekleştirilebilmektedir.
A) Enjektör, emme supabı kapalı iken yakıtı emme

manifoldu yolundaki havanın içine basar ve
emme supabı açıldığında hava-yakıt karışımı
silindir içerisine dolar.
B) Enjektör, emme manifoldu yolundan havanın
alındığı silindir ortamına, atmosfer
basıncından daha yüksek bir basınçta yakıtı
doğrudan basar.
Dizel motorlar; buji bulundurmazlar. Çalışma
mantığı, yüksek sıcaklık ve basınca sahip
havanın üzerine yakıtın püskürtülmesi ile
yanmanın gerçekleşmesidir. Dizel motorların
genel olarak sıkıştırma oranları benzinli
motorlara nazaran çok daha yüksektir.
Yeni sistem benzinli motorlarda aynı dizel
motorlar gibi enjektör sistemi
kullanılmaktadır..
2.2.Ateşleme Sistemi
Kontak anahtarı açılıp marşa Distribütör
basıldığında marş dişlisi volan dişlisini
çevirerek motora ilk hareketi verir. Buji
Endüksiyon bobini
Akü
2. Diğer Alt Sistemler Benzinlide ; Diesel ;
1. Bujiler
2. Distribütör (Dağıtıcı) 1. Enjektör
Kontak anahtarı açılıp marşa 3. Endüksiyon bobini
basıldığında marş dişlisi volan 4. Akım kesici 2. Yakıt pompası
dişlisini çevirerek motora ilk 5. Akü
hareketi verir.
Kontak:
Endüksiyon Bobini: 12V akümülatör voltajını

15.000 ile 25.000 volta kadar yükseltir. Bu
yüksek voltajı distribütöre verir.
Distribütör: Endüksiyon bobininden gelen
yüksek voltajı ateşleme sırasına göre
bujilere dağıtır. Distribütör içerisinde
Tevzi Makarası, Platin ve Meksefe
(kondansatör) bulunur.
Buji: Yüksek voltajla tırnakları arasında
kıvılcım oluşturarak ateşlemeyi sağlar.
Ateşleme siteminde bataryadan bir primer akım, anahtardan, ateşleme bobini ve
platin üzerinden şasiye akar.
Bu akım ateşleme bobini içerisinde ateşleme enerjisi depolayan bir manyetik alan
oluşturur. Bobinin şarj süresi kam açısı tarafından belirlenir. Bu da plastik kayıcı
vasıtasıyla platine kumanda eden kamın tipi ile belirlenir. Ateşleme zamanında
(kapama süresinin sonunda) platin açılır ve böylece primer akımı kesilir. Bu
durumda manyetik alan çöker ve primer ile sekonder sargıda bir gerilim
indüklenir. Sekonder bobin sarım sayısı primere göre 100 kat daha fazla
olduğundan gerilimde indüklenen primer gerilimden yaklaşık 100 kez daha
büyüktür. Sekonder gerilim (yüksek gerilim) ateşleme için kullanılır ve bujinin
merkez elektroduna iletilir.
Gerilim yeterince yüksek ise hava aralığı iletken olur ve ateşleme kıvılcımı
atlayabilir.
Primer bobinde manyetik alanın çökmesiyle yaklaşık 300-400 V arasında bir
gerilim indüklenir.
Bu gerilim platinin açılması anında platinler arasında elektiriki arka sebep
olmaktadır.
Bir kondansatör devreye paralel bağlanarak bu arkın oluşumu önlenmektedir.
Platinli ateşleme istemlerini iyileştirme yönünde yapılan değişikliklerden bir de
devreye bir ön direnç yerleştirilmesidir.
Bazı ateşleme sistemlerinde ateşleme bobininin primer sargısına bir ön direnç
seri olarak bağlanmıştır.
Marş esnasında bu ön direnç köprülenerek bobini besleyen batarya geriliminin
oluşturduğu primer devre akımının düşmesi engellenir.
Primer devrenin bir transistör vasıtasıyla açılıp kapatıldığı transistörlü ateşleme sitemlerinde
klasik ateşleme sistemi ile kıyaslandığında kabul görmesinin pek çok sebebi vardır.
Bu sistem sayesinde 3-4 amper civarında olan primer devre akımı transistör sayesinde 8 ampere
yükseltilmiş bunun sonucu olarak da primer ve sekonder devre voltajlarının daha yüksek değerlere
ulaşması sağlanmıştır.
Açılıp kapanan ve sürtünen parçalar yoktur. Böylece periyodik bakım ve ayar yapılması gereğini
ortadan kaldırır.
İstisnai durumlar dışında servis gerektirmediği için masrafsızdır. Hareketsiz yekpare bir parça
olan transistörde oksidasyon, yağ, kir gibi verimi düşürücü etkiler meydana gelmez.
Böylece primer devre akımı her zaman olabilecek en yüksek değerinde aktığı, temas dirençleri söz
konusu olmadığı için sekonder verimi de daima en yüksek olmaktadır. Sistem daha güvenilir
çalışmaktadır.
Transistörün primer devreyi açıp kapaması platinle kıyaslanmayacak kadar kısa sürede
gerçekleşmektedir. Bu olay endüksiyon bobinin verimin artırmaktadır. Bazı elektronik ateşleme
sistemlerinde Elektronik Avans Düzeni (ESA) ile ateşleme zamanlaması da kusursuzlaştırılmıştır.
Mekanik ve vakum avans düzenleri kaldırıldığı için bu sistemlerin çalışmasında oluşabilecek kusurlar
elektronik ateşlemede yoktur.
1. Besleme pompası ile depodan çekilen yakıt enjektör
pompasına gelir.
2. Enjektör de silindir içinde sıkıştırılmış, ısınmış temiz
havanın üzerine yakıtı toz halinde püskürterek
yanmasını sağlar.
Transistörlü Ateşleme Sistemi
Bu sistemde kam ve platinin yerine distribütöre bir sinyal jeneratörü adapte edilmiştir.
Bu jeneratör primer akımın fasılalı olarak açılıp kesilmesini sağlayan transistörü açıp
kapayan voltajı üretir.
Primer akım transistör tarafından kesildiği için mekanik bir temas olmadığından dolayı
platinde olduğu gibi herhangi bir oksidasyon ve aşıntı meydana gelmez.
Bu sistemde kam ve platinin yerine distribütöre bir sinyal jeneratörü adapte edilmiştir.
Bu jeneratör primer akımın fasılalı olarak açılıp kesilmesini sağlayan transistörü açıp
kapayan voltajı üretir.
Primer akım transistör tarafından kesildiği için mekanik bir temas olmadığından dolayı
platinde olduğu gibi herhangi bir oksidasyon ve aşıntı meydana gelmez.
ENERJİ TEKNOLOJİLRİ II
2.3.Soğutma sistemi,
Hava ile saoğutma
Su ile soğutma
Pompa
Radyatör
Termostat
Fan
Basınç müşürü
Hortumlar
Hava ile saoğutma
Su ile soğutma
Pompa
Radyatör
Termostat
Fan
Basınç müşürü
Hortumlar
Hava ile saoğutma
Su ile soğutma
Pompa
Radyatör
Termostat
Fan
Basınç müşürü
Hortumlar
Hava ile saoğutma
Su ile soğutma
Pompa
Radyatör
Termostat
Fan
Basınç müşürü
Hortumlar
2.4.Yağlama sistemi
2.4.1. Çarpmalı yağlamalı motorlar
2.4.2. Çarpmalı ve basınçlı
yağlamalı motorlar
2.4.3. Tam basınçlı yağlamalı
motorlar
Motorlardaki yağlama sistemi, düzgün çalışmayı

ve yaşamı etkileyen adeta insan vücudundaki kan
dolaşım sistemine benzemektedir. Nasıl insan
yaşamı için kana gereksinim varsa motorda da
yağlama yağına ihtiyaç bulunmaktadır. Gerek
benzinli gerekse Diesel motorlarında uygulamada
kullanılan yağlama yağları değişik kimyasal
özelliklere ve performans karakteristiklerine
sahiptir. Bunlar viskozite sayıları S.A.E.
(Society of Automotive Engineers)'e göre
sınıflandırılmaktadır.
motorlar
Motoru; aşınmalara karşı koruma amacıyla, çalışan

yüzeyleri sürekli olarak yağlayan bir sistemdir.
Motorlar arası fazla bir değişiklik arz etmez.
Kısımları ise;
1. Yağ kabı (alt karter)
2. Yağ süzgeci (ince telden)
3. Yağ pompası
4. Yağ kanalları (galeriler)
5. Yağ filtresi
6. Yağ galerileri
7. Yağ gösterge çubuğu
8. Yağ müşiri
9. Yağ gösterge saati
motorlar
Yağlayıcının sekiz ana görevi

1. Sürtünmeyi azaltma,
2. Aşınmayı önleme,
3. Hareketli elemanları soğutma,
4. Piston-segman bölgesinde sızdırmazlığın en iyi
şekilde sağlanması,
5. Piston-segman bölgesindeki katı partiküllerin
uzaklaştırılması,
6. Motor iç yapısının temiz kalmasının sağlanması,
7. Yağ bozulmasını önleme,
8. İç korozyonun önlenmesi.
motorlar

motorlar

2.4.2. Çarpmalı ve basınçlı yağlamalı motorlar
2.4.3. Tam basınçlı yağlamalı motorlar
Motor çalışması esnasında yağ belirli bir sirkülasyona sahiptir. Karter içerisinde
depolanmış olan yağ ilk safhada yağ süzgecinden geçer.

Burada pompaya girebilecek ve zarar verebilecek olan iri partiküller ayrılır. Daha
sonra pompa vasıtası ile yağın basıncı arttırılır; daha küçük ve karbonlu
partiküllerin ayrılması için filtreye yollanır.
Filtre çıkışında, yağ krank muylusundan geçerek biyel büyük başı ve biyel küçük
başı yataklarını izlemek suretiyle, silindir cidarına püskürtülür; dolayısıyla cidar ve
pistonu arasında yağlama sağlanır.
Aynı zamanda, kam mili yataklarına, kam milinin kumanda ettiği dişlilere, supap
mekanizmasına, ateşleme distribütörüne ve yağ pompasına da yağlama desteği
yapılmaktadır.
Son safhada ise, yağ tekrar kartere geri döner ve bir sonraki sirkülasyona
yeniden katılır.
motorlar
2.5.Egzoz Sistemi,
2.6.Mekatronik Sistemler ( Elektronik Donanımlar )
3. Motor Güvenlik Sistemleri
3.1.Muhtelif Göstergeler ( Hız, Hararet, Şarj, Yakıt,
Emniyet Kemeri,
3.2.Kapı Kilitleri, Kızdırma vb. )
3.3.Yangın Güvenlik Sistemleri,
3.4.Sürüş Güvenlik Sistemleri,
3.5Yakıt Ekonomisi İkaz Sistemleri.
4. Motorun Elektrik-Elektronik
(Mekatronik) Donanımları )
4.1.Sürüşle İlgili İkaz ve Alarm Sistemleri,
4.2.Mekatronik Sistemler ( EGR, ……………… vb. )
4.2.1.Elektronik Beyinler ( EDU, ECU vb. ),
4.2.2.Sensorlu Algılayıcılar.
4.3.Haberleşme Sistemleri ( Telefon, Radar, Verici vb. )
4.4.Uydu bağlantı Sistemleri.
İçten yanmalı pistonlu motorların tanıtıcı özellikleri
1.Motorun Türü ( Pistonlu, Jet, Wankel, Yakıt Pilli vb. ),
2.Motorun Yaktığı Yakıt ( Mazot = Dizel Motor, Benzin= Otto Motoru vb. )
3.Motorun Gücü ( kW, BG, HP, PS ),
4.Motorun Torku ( Nm, kpm, vb. ),
5.Motorun Özgül Yakıt Sarfiyatı ( kg / kW h , kg / BG h, 90 km sabit hızda
Litre/ 100 km vb. )
6.Motorun Silindir Sayısı ( Tek Silindirli veya Çok Silindirli ),
7.Motorun Toplam Silindir Hacmi ( cm3 = cc, litre, dm 3, m3 vb. ),

8.Motorun Kaç Zamanlı Olduğu ( 2 Zamanlı, 4 Zamanlı vb. ),
9.Motorda Yanma ( Zaman ) Düzeni ( 1 3 4 2 , 1 5 3 6 4 2 vb. ),
10.Motorun Soğutulma Şekli ( Sıvı Soğutmalı, Hava Soğutmalı vb. ),
11.Motorun Silindir Diziliş Şekli ( Sıra Motor, V Motor vb. ),
12. Motorun Diğer Teknik Özellikleri,
13. Motorun Geçmişinden Gelen Genel Notu ( Motorun Performansı ),
14.Motor ve Yedek Parçalarının Maddi Değerleri.

Enerji Teknolojileri II 5.hafta

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Enerji Teknolojileri II 5.hafta

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ENERJİ TEKNOLOJİLERİ II

İçten yanmalı pistonlu motorların alt sistemleri

5. Karbüratör veya enjektörler

• Diesel motorların sıkıştırma

• Diesel motorların sıkıştırma oranı 16 ve daha

A) Enjektör, emme supabı kapalı iken yakıtı emme

Endüksiyon Bobini: 12V akümülatör voltajını

Motorlardaki yağlama sistemi, düzgün çalışmayı

Motoru; aşınmalara karşı koruma amacıyla, çalışan

Yağlayıcının sekiz ana görevi

Yağlayıcının sekiz ana görevi

Yağlayıcının sekiz ana görevi

depolanmış olan yağ ilk safhada yağ süzgecinden geçer.

7.Motorun Toplam Silindir Hacmi ( cm3 = cc, litre, dm 3, m3 vb. ),

You might also like