Enerji Teknolojileri II 2.hafta

ENERJİ TEKNOLOJİLERİ II
Temel Kavramlar
Motor
Isı enerjisini mekanik
enerjiye dönüştüren turbo
makineler motor olarak
tanımlanmaktadır.
Isı makinesi olarak
Enerji Teknolojileri II
motorlarda, yakıtın
içerisindeki kimyasal enerjiyi
ısı enerjisine ve ısı enerjisini
de mekanik enerjiye
dönüştürülerek,
krank mili yardımıyla iş elde
edilmektedir. Diğer turbo
makinelerinden farklı olarak
öteleme hareketi yapan
makinelerdir.
Temel Kavramlar
Motor
İçten yanmalı motorlar yakıtın
barındırdığı kimyasal enerjiyi mekanik
enerjiye dönüştüren “Enerji Dönüşüm
Makineleridir” .
İçten yanmalı motorları, dıştan yanmalı
motorlardan ayıran en temel fark yakıtın

yanması veya oksitlenmesinin silindir
içersinde gerçekleşmesidir.
Dört zamanlı
içten yanmalı
motor
Temel Kavramlar
Motor Üzerinde
Bulunan Ana Parçalar
1. Silindir kapağı
2. Külbütör Mekanizması
3. Kam mili (eksantrik mili )
4. Supaplar
5. Pistonlar
6. Biyeller
7. Krank mili
8. Motor bloğu
Temel Kavramlar
Motor Üzerinde
4. Supaplar
5. Pistonlar
6. Biyeller
7. Krank mili
8. Motor bloğu
Temel Kavramlar
Motor Üzerinde
4. Supaplar
5. Pistonlar
6. Biyeller
7. Krank mili
8. Motor bloğu
ENERJİ TEKNOLOJİLERİ II SİLİNDİR KAPAĞI: Silindir
kapakları alüminyum alaşımı veya
Temel Kavramlar dökme demirden yapılırlar. Silindir
kapak cıvatalarıyla motor bloğuna
Motor Üzerinde bağlanır. Pistonlar ile birlikte yanma
Bulunan Ana Parçalar odasını oluştururlar.
1. Silindir kapağı Supaplar ve günümüzdeki çoğu

motorda kam milleri silindir kapağı
2. Külbütör Mekanizması üzerinde bulunur. Soğuması için
3. Kam mili (eksantrik mili ) içerisinde su kanalları bulunmaktadır.
Dizel motorlarında enjektörler, benzin
4. Supaplar
motorlarında bujiler silindir kapağı

5. Pistonlar üzerinde bulunur. Emme ve egzoz
6. Biyeller manifoltları silindir kapağına bağlanır.
Her silindire en az bir egzoz ve bir
7. Krank mili emme supabı vardır.
8. Motor bloğu
Hava soğutmalı motorlarda silindir
Temel Kavramlar kapaklarını soğutmak amacıyla kapak
Motor Üzerinde yüzeyine etkin bir soğutma sağlayacak
biçimde kanatçıklar yerleştirilir.
Silindir kapaklarında bulunan yanma odası
1. Silindir kapağı geometrisi motor performansını doğrudan
etkilemektedir. Yanmanın kalitesi, motorun
2. Külbütör Mekanizması güç durumu, önemli ölçüde yanma odasının
şekline bağlıdır. Yanma odasının pürüzsüz
3. Kam mili (eksantrik mili ) ve küçük yüzeyli yekpare bir hacme sahip
4. Supaplar olması gerekir. Tek parça yanma odaları,
kursa (stroka) göre oranı daha küçük olan

5. Pistonlar bir çapı gerektirir. Ateşleme bujilerinin
6. Biyeller merkezi konumda uygun şekilde yanma
odasına yerleştirilmesi, alevin bir engelle
7. Krank mili karşılaşmadan yayılmasını ve alev yolunun
8. Motor bloğu kısa olmasını mümkün kılar. Yanma odası
silindir kapağı ve piston tepesinin şekline
göre biçimlendirilir.
Külbütör mekanizması eksantrik
Temel Kavramlar milinden aldığı hareketle
Motor Üzerinde silindirlerde emme ve egzoz
Bulunan Ana Parçalar zamanlarının oluşması için supapların
açılmasını diğer sıkıştırma ve iş
1. Silindir kapağı zamanlarında kapalı kalmasını
2. Külbütör Mekanizması sağlamaktır.
4. Supaplar
5. Pistonlar
6. Biyeller
7. Krank mili
8. Motor bloğu
Külbütör manivelaları supap başına temas
Temel Kavramlar ederek çalıştığı için supap başı ile
Motor Üzerinde manivela arasında belirli bir çalışma
boşluğu verilmelidir. Bu çalışma
Bulunan Ana Parçalar boşluğunun da ayarlanabilmesi için
manivela üzerine bir ayar mekanizması
1. Silindir kapağı konulmuştur.
Kam milinin motordaki konumuna ve
3. Kam mili (eksantrik mili ) sayısına göre motoru sınıflandırabiliriz.
4. Supaplar Kam mili motor bloğunun altında ve
supaplar ile bağlantısı itici çubuk ile

5. Pistonlar sağlanıyorsa ‘’alttan eksantrikli’’ , kam mili
6. Biyeller motor bloğunun ortasında ise ve alttan
eksantrikli mekanizmadan daha kısa itici
7. Krank mili çubuk bulunduruyorsa ‘’yan eksantrikli’’
8. Motor bloğu
eğer kam mili motor bloğunun üstünde ve
bir külbütör manivelası ile değil direkt
olarak tapet (itici) ile supaplara hareket
veriyorsa ‘’üstten eksantrikli’’ motor
olarak sınıflandırılır. Ayrıca kam mili
motor da iki adet ise ‘’çift eksantrikli’’
olarak isimlendirilebilir.
Külbütör tertibatı, külbütör manivelaları,
Temel Kavramlar kübütör mili, külbütör yaylarından
Motor Üzerinde meydana gelir. Külbütör manivelaları,
dökme demirden dökülerek veya çelik
Bulunan Ana Parçalar saçtan preslenerek yapılır. Bazı külbütör
manivelaları üzerinde supap ayarı yapmak
1. Silindir kapağı için ayar vidası bulunur. Külbütör yayları,
2. Külbütör Mekanizması külbütör manivelalarının çalışırken mil
üzerinde gezmesini önler. Külbütör mili,
alaşım çeliğinden yapılır. Yüzeyi
4. Supaplar sertleştirilerek taşlanır. Milin içi
5. Pistonlar boşaltılarak, her iki başı tapa ile kapatılır

ve ana yağ kanalına irtibatlandırılır. Mil
6. Biyeller üzerinde her külbütör manivelası için bir
7. Krank mili yağ deliği bulunur. Milin içindeki yağ, bu
deliklerden çıkarak külbütör yataklarını
8. Motor bloğu
ve diğer parçaları yağlar.
Üstten çift eksantrikli
Alttan çift eksantrikli

Kam mili supapları dört zaman
Temel Kavramlar çevrimine göre, zamanında açan, piston
Motor Üzerinde kursu boyunca açık tutan ve yaylar
yardımıyla kapatan, setli bir mildir.
Kam milleri, krank mili ile birlikte
1. Silindir kapağı motorda dört zamanı düzenler. Kam
mili hareketini, krank milinden, helis
dişli, zincir ya da dişli kayış (triger
3. Kam mili (eksantrik mili ) kayışı) yardımıyla alır. Bu elamanlara
4. Supaplar zaman dişlileri yada zaman zinciri
5. Pistonlar denir. Dört zamanda krank mili, iki

defa (720 derece) dönünce, kam mili
6. Biyeller
bir defa(360) döner. Bu nedenle, kam
7. Krank mili mili dişlisindeki diş sayısı, krank mili
8. Motor bloğu dişlisindeki diş sayısının iki katıdır.
Temel Kavramlar Kam milleri yüksek kaliteli çelik
alaşımlardan dövülerek veya dökülerek
Motor Üzerinde tek parça halinde yapılır. Malzeme
Bulunan Ana Parçalar sertleştirilmeden, kam mili muyluları
ve kamlar özel tornalarda işlenerek,
1. Silindir kapağı kabaca ölçüsüne getirilir. Bu işlemden
2. Külbütör Mekanizması sonra, kam mili ısıl işlemlere tabi
3. Kam mili (eksantrik mili ) tutularak, muylu ve kam yüzeyleri
sertleştirilir. Bundan sonra, özel kam
4. Supaplar
mili taşlama tezgahlarında, muylu ve

5. Pistonlar kam yüzeyleri, hassas olarak taşlanıp
6. Biyeller standart ölçüsüne getirilir.
7. Krank mili
8. Motor bloğu
Kamın üzerinde bulunduğu silindirik mil
Temel Kavramlar bölümü temel dairesi olarak
Motor Üzerinde adlandırılır. Temel dairesi ile kam
Bulunan Ana Parçalar çıkıntısının birleşme yerine temas
rampası denir. Kam çıkıntısının uç kısmı
1. Silindir kapağı burun, sağ ve sol tarafındaki düzlemler
2. Külbütör Mekanizması de dönüş yönüne göre açılma ve
3. Kam mili (eksantrik mili ) kapanma rampası olarak
adlandırılmaktadır. Temel dairesi ile
4. Supaplar kam burnu arasındaki mesafe kam
5. Pistonlar yüksekliği olarak tanımlanmaktadır.

6. Biyeller Temel dairesinin kam bulunmayan
7. Krank mili kısmına ise ökçe denmektedir.
8. Motor bloğu
Supabın açık kalma süresi, açılma
Temel Kavramlar başlangıcı ve kapanma noktası kam
Motor Üzerinde profilinin şekline bağlıdır. Supabın
Bulunan Ana Parçalar kalkma yüksekliği ise temel dairesinin
çapı ve kam profilinin yüksekliğine
1. Silindir kapağı bağlıdır. Değişken supap zamanlaması
2. Külbütör Mekanizması kullanan motorların kam milleri supabın
3. Kam mili (eksantrik mili ) kalkma yüksekliğini değiştirdikleri gibi
supabın açılma başlangıcını avansa
4. Supaplar veya rötara (normal konumdan önceye
5. Pistonlar veya sonraya) da almaktadır. Bu

6. Biyeller mekanizmalar motorun moment
7. Krank mili değişimini azaltarak motordan daha
yüksek performans elde edilmesini
8. Motor bloğu sağlamaktadır.
Her motorda emme ve egzoz olmak üzere iki
Temel Kavramlar çeşit supap bulunur. Emme ve egzoz supapları kam
mili yardımıyla açılır. Üzerinde bulunan yaylar
Motor Üzerinde tarafından da kapanması sağlanır. Supap yayının
Bulunan Ana Parçalar görevi, supabın hızlı ve basınçlı bir şekilde
kapanmasını sağlamaktır. Supap dış yayının
1. Silindir kapağı kırıldıktan sonra silindir içine düşmesini
2. Külbütör Mekanizması engellemek ya da erken ortaya çıkan supap
titreşimini önlemek için genellikle iki supap yayı
3. Kam mili (eksantrik mili ) kullanılır. Supap, supap tablası ve supap sapından
4. Supaplar oluşur. Supap sapının üst kısmında, tablayı tutan
5. Pistonlar tırnaklarının oturduğu yuva vardır. Yay tablası,

supap yayının kapatma kuvvetini tırnaklar
6. Biyeller aracılığıyla supaba iletir. Supap klavuzu, supaba
7. Krank mili yataklık yapar ve ısıyı silindir kapağına iletir.
8. Motor bloğu
Motor supap düzeneğini oluşturan tüm parçalar
Temel Kavramlar çalışma sıcaklığından dolayı genleşir ve
uzunlukları değişir. Diğer başka bir uzunluk
Motor Üzerinde değişimi ise aşınmayla ortaya çıkar. Bu uzunluk
Bulunan Ana Parçalar değişimleri, supap boşluğu bırakılarak veya
hidrolik itici kullanılarak giderilir ve böylece her
1. Silindir kapağı türlü işletim durumunda emniyetli bir kapanma
sağlanmış olur.
Yaygın olarak 45o’lik oturma yüzeyine sahip
3. Kam mili (eksantrik mili ) supaplar kullanılmakla birlikte 30o’lik oturma
yüzey açıları da kullanılabilmektedir. Çizgisel
4. Supaplar
temas sağlayarak iyi bir sızdırmazlık elde etmek

5. Pistonlar için supap oturma yüzeyi ile oturduğu yüzey
arasında 1o ya da 15o’lik bir fark olabilmektedir.
6. Biyeller
7. Krank mili
8. Motor bloğu
Temel Kavramlar
Motor Üzerinde Gri döküm silindir kapaklarında supap yuvası
Bulunan Ana Parçalar direkt olarak işlenirken, hafif metal silindir
kapaklarında supap yuvalarını oluşturan
1. Silindir kapağı bagalar özel döküm demirden veya Cr-Mn
çelikten yapılarak yuvaya preslenir veya
sıkıştırılırlar.
Bir silindire ait bir emme ve bir egzoz
4. Supaplar supabı bulunmakla birlikte yeni teknolojiye
5. Pistonlar sahip motorlarda bir silindire ait iki emme

ve iki egzoz supabı uygulaması oldukça
6. Biyeller yaygındır. Örneğin, dört silindirli on altı
7. Krank mili supaplı (valflı) motorlarda bir silindire ait
8. Motor bloğu iki emme ve iki egzoz supabı bulunmaktadır.
Emme supapları emme zamanında açılarak
Temel Kavramlar silindire benzin hava karışımı alınmasını sağlar,
egzoz supapları ise egzoz zamanında açılarak
Motor Üzerinde silindirde yanmış bulunan gazların dışarıya
Bulunan Ana Parçalar atılmasını sağlar. Her silindire ait iki emme ve iki
egzoz supabı bulunmaktadır.
1. Silindir kapağı Motorlardaki teknolojik gelişmeler ile birlikte
2. Külbütör Mekanizması supap mekanizmalarında da çeşitli değişiklikler
meydana gelmiştir. Kumanda mekanizmaları L, İ, F
3. Kam mili (eksantrik mili ) ve T tipi olmak üzere sınıflandırılmıştır. Taşıt
motorlarında genellikle İ tipi supap kumanda
4. Supaplar
mekanizmaları kullanılmaktadır.
5. Pistonlar
6. Biyeller
7. Krank mili
8. Motor bloğu

Enerji Teknolojileri II 2.hafta

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Enerji Teknolojileri II 2.hafta

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ENERJİ TEKNOLOJİLERİ II

motorlardan ayıran en temel fark yakıtın

1. Silindir kapağı Supaplar ve günümüzdeki çoğu

motorlarında bujiler silindir kapağı

kursa (stroka) göre oranı daha küçük olan

supaplar ile bağlantısı itici çubuk ile

5. Pistonlar boşaltılarak, her iki başı tapa ile kapatılır

Alttan çift eksantrikli

5. Pistonlar denir. Dört zamanda krank mili, iki

mili taşlama tezgahlarında, muylu ve

5. Pistonlar yüksekliği olarak tanımlanmaktadır.

5. Pistonlar veya sonraya) da almaktadır. Bu

5. Pistonlar tırnaklarının oturduğu yuva vardır. Yay tablası,

temas sağlayarak iyi bir sızdırmazlık elde etmek

5. Pistonlar sahip motorlarda bir silindire ait iki emme

You might also like