1) Brayton çevrimi nedir?

Brayton çevrimi, gaz türbinlerinde kullanılan bir termal

çevrimdir. Gazın sabit basınçta ısınması ve soğumasıyla çalışır. Brayton çevrimi, bir gaz
türbininin çalışma prensibini tanımlayan bir termal çevrimdir. Bu çevrimde, gaz
genellikle sabit basınçta ısınır, ardından türbinde genişleyerek iş yapar, daha sonra
sabit basınçta soğur. Bu süreçte, gazın sıcaklığı ve basıncı farklı noktalarda değişir, bu
da çevrimin verimliliğini ve performansını etkiler. Bu çevrim, jet motorları ve gaz
türbinli elektrik santrallerinde yaygın olarak kullanılır. Brayton çevrimi, gaz
türbinlerinde kullanılan bir termal çevrimdir. Jet motorları, bu çevrimi temel alarak
çalışır; içlerinde hava sıkıştırılır, ardından yakıtla yanarak genleşen gaz türbinlerini
döndürür ve son olarak dışarıya itilir, bu da itme kuvveti sağlar.
2) Yanma odası tipleri? 

a) Annular: Yanma odası, türbinin etrafında dairesel bir yapıda yer alır. Bu tip,
genellikle daha kompakt tasarıma sahiptir ve daha homojen bir yanma sağlayabilir.
b) Can-Annular: Bu tip, birbirine bağlı birden fazla yanma odasından oluşur. Her bir
yanma odası, genellikle türbinin çevresinde yer alır ve daha büyük motorlarda
kullanılır.
c) Reverse-flow: Yanma odası, hava akışının ters yönde ilerlediği bir yapıya sahiptir.
Bu tip, daha kompakt tasarımlarda ve yüksek verimlilik gerektiren uygulamalarda
tercih edilir.
3) Bir uçağın uçma prensibi ve uçağa etki eden 4 temel kuvvet 
a. Kaldırma Kuvveti (Lift): Kanatlar tarafından üretilir ve uçağı havada tutar.
b. İtme Kuvveti (Thrust): Motorlar tarafından üretilir ve uçağı ileriye doğru
hareket ettirir.
c. Ağırlık Kuvveti (Weight): Uçağın kütlesi nedeniyle yerçekimi tarafından
uygulanan kuvvet.
d. Sürtünme Kuvveti (Drag): Uçağın hareket ettiği yöne karşı etki eden
kuvvet; hava direnci olarak da bilinir.
4) 4 zamanlı motor nedir? Dört zamanlı motor, içten yanmalı bir motordur ve dört
temel zamanı olan emme, sıkıştırma, yanma/otorlama ve egzoz olmak üzere dört
zamanlı bir işlemi takip eder. Bu motorlar, bir pistonun silindir içinde yukarı-aşağı
hareketi ile çalışır ve bu hareket, motorun çalışması için gerekli gücü üretir. Dört
zamanlı motorlar genellikle otomobillerde, motosikletlerde ve diğer içten yanmalı
motorlu araçlarda kullanılır.
5) İki zamanlı motor nedir  İki zamanlı motor, içten yanmalı bir motordur ve sadece iki
temel zamanı olan sıkıştırma/otorlama ve egzoz olmak üzere iki zamanlı bir işlemi
takip eder. Bu motorlarda, sıkıştırma ve yanma işlemleri aynı zaman diliminde
gerçekleşir. Genellikle daha basit bir yapıya sahiptir ve daha yüksek güç-ağırlık oranına
sahip olabilir. İki zamanlı motorlar genellikle küçük motorlu araçlarda, motosikletlerde,
tekne motorlarında ve bazı çim biçme makinelerinde kullanılır.
6) Yolcu uçağı motorları savaş uçağı motorları nedir?  Yolcu uçağı motorları genellikle
yüksek itiş gücüne ve düşük yakıt tüketimine odaklanmış ticari uçuşlarda kullanılan
turbofan motorlardır. Bunlar genellikle daha sessiz ve ekonomiktir. Savaş uçağı
motorları ise genellikle daha yüksek hız, manevra kabiliyeti ve itiş gücüne odaklanmış
turbojet veya afterburner (hızlanıcı) özellikli motorlardır. Bu motorlar genellikle daha
güçlüdür ve hızlı manevralar gerektiren askeri operasyonlarda kullanılır.
7) Uçak motor tipleri ve kısaca özellikleri 
 a. Turbojet Motorlar: Yüksek hızlı savaş uçaklarında kullanılan, yüksek itiş
gücüne sahip ancak yakıt tüketimi daha yüksek olan motorlardır.
b. Turbofan Motorlar: Ticari yolcu uçaklarında ve bazı savaş uçaklarında
kullanılan, turbojet motorlara benzer ancak daha sessiz ve ekonomiktir.
Daha geniş fanlarla donatılmıştır ve genellikle yüksek itiş gücü ve düşük
yakıt tüketimi sağlar.
c. Turboprop Motorlar: Düşük ve orta hızlı uçaklarda kullanılan, pervaneler
aracılığıyla itiş sağlayan motorlardır. Daha yüksek verimlilik ve düşük
seviyede gürültü sunarlar.
d. Turboşaft Motorlar: Helikopterlerde ve bazı küçük uçaklarda kullanılan,
güç aktarımını sağlayan motorlardır. Genellikle turboprop motorlara
benzer ancak dönen bir mil aracılığıyla güç sağlarlar.
8) Bu motorlarda güç nasıl üretilir?  Uçak motorlarında güç, genellikle içten yanmalı bir
proses ile üretilir. Temel olarak, yakıt ve hava karışımı bir yanma odasında yakılır ve
yanma sonucu oluşan gazlar, bir türbin üzerinde çalışarak kinetik enerjiye
dönüştürülür. Bu kinetik enerji daha sonra pervane veya fanlar aracılığıyla itiş gücüne
dönüştürülerek uçağın ileri gitmesini sağlar.
a. Turbojet motorlarda: Yanma odasında yanma gerçekleşir ve bu sıcak
gazlar türbin kanatlarını döndürür. Daha sonra, türbin tarafından
üretilen itiş gücü doğrudan arkaya yönlendirilir.
b. Turbofan motorlarda: Yanma odasında yanma gerçekleşir, ancak bu
gazlar birincil fanı (geniş fan) döndürür. Bu fan, yüksek hızda hava
akışını sağlar ve kısmen itiş gücünü üretir. Ayrıca, yanma sonucu oluşan
sıcak gazlar da bir türbin üzerinde çalışarak ikincil bir itiş gücü sağlar.
c. Turboprop motorlarda: Yanma odasında yanma gerçekleşir ve bu sıcak
gazlar bir türbin tarafından döndürülür. Ancak, bu türbin doğrudan bir
pervaneyi döndürerek itiş gücü üretir.
d. Turboşaft motorlarda: Yanma odasında yanma gerçekleşir ve bu sıcak
gazlar bir türbin tarafından döndürülür. Ancak, bu türbin bir şaft
üzerinde döner ve dış bir cihazı, genellikle bir rotoru veya pervaneyi
döndürerek güç aktarır.
9) Turboprop motorlarda pervane nasıl döner?  Turboprop motorlarda, yanma odasında
yanma gerçekleşir ve bu sıcak gazlar bir türbin tarafından döndürülür. Türbin,
genellikle bir şaft üzerine monte edilmiştir. Bu şaft, türbin tarafından döndürülen gücü
pervaneye aktarır. Pervane, şaft üzerinde dönerek ileri doğru bir itiş kuvveti oluşturur
ve uçağı ileriye doğru itmeye yardımcı olur. Bu şekilde, turboprop motorlarında
pervane, türbinin döndürdüğü şaft aracılığıyla güç alır ve uçağın itişini sağlar.
10) Helicoil nedir uçaklar için  Helicoil, uçaklarda ve diğer endüstriyel uygulamalarda
kullanılan bir tür vida takviye elemanıdır. Genellikle delik içine yerleştirilir ve vida deliği
sağlamlaştırmak ve vidanın sıkılmasını sağlamak için kullanılır. Helicoil, genellikle metalden
yapılmış bir spiral tel bobininden oluşur ve vida takıldığında deliğin kenarlarını güçlendirir.
Bu sayede, daha yüksek mukavemet, daha uzun ömür ve tekrar tekrar vidanın çıkartılıp
takılabilmesi gibi avantajlar sağlar. Uçaklarda, helicoil sıklıkla yapısal parçaların
montajında, motor parçalarında ve diğer kritik bileşenlerde kullanılır.
11) Neden Baykar'da çalışmak istiyorsunuz? Şirketimizin faaliyet alanları ve teknolojiye
katkıları hakkında ne biliyorsunuz? "Baykar'da çalışmak istememin birkaç sebebi var.
Öncelikle, şirketin savunma sanayindeki lider konumu ve İnsansız Hava Aracı (İHA)
teknolojilerindeki başarısı beni etkiliyor. Baykar'ın geliştirdiği yerli ve milli İHA'lar,
ülkemizin savunma kabiliyetlerine önemli katkılar sağlamaktadır ve bu alanda çalışarak
ülkeme hizmet etmek istiyorum. Ayrıca, şirketin sürekli olarak AR-GE ve teknolojiye
yaptığı yatırımlar, benim gibi teknolojiye ilgili biri olarak burada kariyerime devam
etmek istememin bir diğer sebebidir. Baykar'ın büyüyen ve yenilikçi ekibiyle çalışarak,
hem kişisel olarak gelişmek hem de Türkiye'nin savunma sanayisine katkıda bulunmak
istiyorum."
12) Baykar geçmişi 
1986 baykar makine kuruluşu, otomotiv ve yan sanayi hassa talaşlı imalat süreci
2000 insansıv hava aracı AR-GE
2004 milli ve özgün elektronik ve yazılım sistemleri ile ilk otomatik uçuş denemesi
2005 TAİ de bayraktar mini iha otomatik uçuş gösterimi
2006 Malazgirt döner kanat mini iha ar-ge başlangıcı
2007 taktik sınıfı iha sistemi ar-ge
2007 bayraktar mini iha ilk teslimat
2008 Malazgirt üretim
2009 Malazgirt teslimat
2012 katar mini iha teslimatı
2014 bayraktar tb2 ilk tam otomatik uçuş testi
2014 bayraktar tb2 ilk seri teslimat
2015 bayraktar tb2 ikinci seri teslimat
2015 emg bayraktar tb2 siparişi
2018 bayraktar tb2 ilk ihracat katar
2018 ukrayna tb2 ihracatı
2019 kuveyt tb2 ile 27 saat 3 dakika uçuş rekoru
2019 bayraktar akıncı ilk uçuş
2020 bayraktar tb2 Azerbaycan ihracatı
2021 tb2 polonya ihracatı sözleşmesi
2021 akıncı tiha 38039 feet ile Türkiye irtifa rekoru
2021 bayraktar akıncı tiha ilk teslimat
2022 akıncı tiha 45118 feet ile türkiye irtifa rekoru
2022 kızılelma ilk uçuş
2023 kemankeş ilk atış testi
2023 suudi Arabistan ihracat rekoru (türk savunma sanayi)
2023 tb3 ilk uçuş testi
2023 tb2 750 bin uçuş saati
13) Bayraktar TB2, orta irtifa-uzun havada kalış süresi sınıfına giren (MALE)
insansız hava aracıdır. İşte Bayraktar TB2’nin teknik özellikleri:

a) Gövde Uzunluğu: 6.5 m

b) Kanat Açıklığı: 12 m
c) Toplam Kalkış Ağırlığı: 650 kg
d) Faydalı Yük Ağırlığı: 55 kg
e) Motor: 1× Rotax 912 İçten Yanmalı Enjeksiyonlu Motor, 100 Beygir
Performans
 f) Azami Hız: 135 Knot
g) Olağan Seyir Hızı: > 70 knot
h) Kalkış ve İniş: Pist (Otomatik)
i) Maksimum İrtifa: 18.000 feet – 27.000 feet
j) Havada Kalış Süresi: 27 Saat
k) Faydalı Yük Kapasitesi: 150 kg
l) ISR Değiştirilebilir EO/IR/LD ya da Çok Amaçlı AESA Radarlı Faydalı Yük
m) Mühimmatlar: 4 Adet Lazer Güdümlü Akıllı Mühimmat
n) Yakıt Kapasitesi / Tipi: 300 Litre / Benzin 123.

Bayraktar TB2, Türk havacılık tarihinde havada kalma süresi (27 Saat 3 Dakika)
ve irtifa (25 bin 30 feet) rekorunu kırmıştır. Ayrıca, bu ölçekte ihraç edilen ilk
hava aracı ünvanını taşımaktadır. Keşif, sürekli havadan gözetleme ve istihbarat
görevlerini başarıyla yerine getiren Bayraktar TB2, milli akıllı mühimmatlar
Roketsan MAM-L ve MAM-C’nin entegrasyonuyla savaş alanlarının vazgeçilmez
unsuru olmuştur

14) Bayraktar TB3, Türk yapımı bir silahlı insansız hava aracıdır. İşte Bayraktar
TB3’ün teknik özellikleri:

 Kanat Açıklığı: 14 metre

 Uzunluk: 8.35 metre
 Yükseklik: 2.6 metre
 Kalkış Ağırlığı: 1450 kilogram
 Maksimum Seyir Hızı: 125 knots-160 knots (300 km/s)
 Faydalı Yük Kapasitesi: 6 silah istasyonu – 280 kilogram
 Havada Kalış Süresi: 24+ saat 123.

Bayraktar TB3, kısa pistli gemilerden kalkış ve iniş kabiliyetine sahip olup, keşif-
gözetleme, istihbarat görevlerini yerine getirebilir ve yerli akıllı mühimmatlarla
operasyon icra edebilir. Ayrıca, görüş hattı ötesi haberleşme kabiliyeti
sayesinde çok uzun mesafelerden kumanda edilebilir 2. Bu milli ve özgün hava
aracı, Türkiye’nin savunma teknolojilerindeki başarısını yansıtmaktadır. 🚀🇹🇷
Bayraktar TB3, Ukrayna menşeli Ivchenko Progress ve Motor Sich tarafından
birlikte üretilen TEI PD170 turbodizel motoru ile güçlendirilmiştir 45. Bu motor,
Bayraktar TB3’ün performansını desteklemek için tasarlanmıştır. Bayraktar TB3,
Türkiye’nin milli ve özgün savunma teknolojilerinin bir örneğidir ve gelecekteki
operasyonlarda önemli bir rol oynayacaktır.

15) Bayraktar Akıncı, Türk yapımı bir silahlı insansız hava aracıdır (İHA). İşte
Bayraktar Akıncı’nın teknik özellikleri:

 Kanat Açıklığı: 20 metre

 Uzunluk: 12.2 metre
 Yükseklik: 4.1 metre
 Kalkış Ağırlığı: 1450 kilogram
 Maksimum Seyir Hızı: 150 - 195 knots (yaklaşık 300 km/s)
 Faydalı Yük Kapasitesi: 1500 kilogram
 Havada Kalış Süresi: 24+ saat 123.

Bayraktar Akıncı, kısa pistli gemilerden kalkış ve iniş kabiliyetine sahip olup,
keşif-gözetleme, istihbarat görevlerini yerine getirebilir ve yerli akıllı
mühimmatlarla operasyon icra edebilir. Ayrıca, görüş hattı ötesi haberleşme
kabiliyeti sayesinde çok uzun mesafelerden kumanda edilebilir 2. Bu milli ve
özgün hava aracı, Türkiye’nin savunma teknolojilerindeki başarısını
yansıtmaktadır. 🚀🇹🇷
Bayraktar Akıncı, iki adet Ivchenko-Progress AI-450C turboprop motoru ile
güçlendirilmiştir 23. Bu motorlar, Akıncı’nın yüksek performansını desteklemek
için tasarlanmıştır. Akıncı, Türk havacılık tarihinde havada kalma süresi ve irtifa
rekorunu kırmış ve bu ölçekte ihraç edilen ilk hava aracı ünvanını taşımaktadır

16) Bayraktar Kızılelma, Türkiye merkezli insansız hava aracı üreticisi Baykar
Teknoloji tarafından tasarlanan ve geliştirme çalışmaları devam eden
bir silahlı insansız savaş uçağıdır. İşte Bayraktar Kızılelma’nın teknik özellikleri:

 Uzunluk: 14.7 metre

 Yükseklik: 3.3 metre

 Kanat Açıklığı: 10 metre

 Azami Kalkış Ağırlığı: 6,000 kilogram

 Faydalı Yük Kapasitesi: 1,500 kilogram

 Güç Kaynağı: 1× Ivchenko-Progress AI-25TLT, artyakıcısız turbofan motor

Bayraktar Kızılelma, gizlilik özelliklerine sahip olup, düşük radar kesitine sahip
bir gövde tasarımına sahiptir. Ayrıca, yüksek manevra kabiliyeti, görüş hattı ve
görüş hattı ötesi haberleşme yetenekleri ile donatılmıştır. Kısa pistli uçak
gemilerinden kalkış ve iniş yapabilme kabiliyetine sahip olan Bayraktar
Kızılelma, AESA radar ile yüksek durumsal farkındalığa sahiptir. Ayrıca, agresif
manevralarla hava-hava muharebesi icra edebilir ve belirlenen hedeflere
taarruz gerçekleştirebilir 123.
Motor Seçimi: Bayraktar Kızılelma, Ukraynalı İvchenko-Progress ile yapılan
anlaşma sonucunda AI-322F turbofan motoru ile de güçlendirilecektir. Bu
motor, Kızılelma’nın daha yüksek hızlarda uçabilmesini sağlayacak. Ayrıca, farklı
turbofan motorlar kullanan varyantlarının da geliştirilmesi planlanmaktadır 45.

Bayraktar Kızılelma, Türkiye’nin milli ve özgün savunma teknolojilerinin bir

örneğidir ve gelecekteki operasyonlarda önemli bir rol oynayacaktır.
17) Eğer yukarıdaki insansız hava araçlarından birini seçme şansım
olsaydı, Bayraktar Akıncı’yı tercih ederdim. İşte nedenleri:
a) Çok Yüksek Performans: Bayraktar Akıncı, büyük bir kanat açıklığına sahip
olup, yüksek hızlarda uçabilir ve uzun süre havada kalabilir. Bu, çeşitli
görevlerde esneklik sağlar.
b) Silah Kapasitesi: 1500 kilogramlık faydalı yük kapasitesi sayesinde
Bayraktar Akıncı, çeşitli silahları taşıyabilir ve hedeflere karşı etkili bir şekilde
kullanılabilir.
c) Uzun Menzil ve İrtifa: Bayraktar Akıncı’nın uzun menzili ve yüksek irtifası,
geniş bir alanı kapsayabilme yeteneği anlamına gelir. Hem keşif hem de
saldırı görevlerinde etkili olabilir.
d) Türkiye’nin Milli Teknolojisi: Bayraktar Akıncı, Türkiye’nin milli ve özgün
savunma teknolojilerinin bir örneğidir. Bu projenin başarısı, ülkemizin
savunma yeteneklerini artırır.
e) Geliştirme Potansiyeli: Bayraktar Akıncı, gelecekte daha da geliştirilebilir
ve yeni yetenekler eklenerek daha güçlü bir hava aracı haline getirilebilir.

Sonuç olarak, Bayraktar Akıncı, Türkiye’nin savunma alanındaki başarısını

yansıtan bir hava aracıdır ve çok yönlü yetenekleri ile dikkat çekmektedir.

18) KEMANKEŞ, Baykar tarafından geliştirilen milli ve özgün bir mini akıllı seyir
füzesidir. Adını, tarihimizdeki okçulardan alır; çünkü attığı okla en zorlu
şartlarda dahi hedefi tam isabetle vuran okçuları anımsatır. İşte KEMANKEŞ’in
özellikleri:
1. Genel Bilgiler:
o KEMANKEŞ, stratejik hedeflere karşı kullanılmak üzere geliştirilmiştir.
o Baykar’ın milli ve özgün olarak geliştirdiği Bayraktar AKINCI
TİHA, Bayraktar TB2 SİHA, ve Bayraktar TB3 SİHA’larından
atılabilmektedir.
o 1 saat havada kalabilme süresine sahiptir.
o Jet motoru sayesinde süratle yol alarak düşman gerisindeki en riskli
hedeflere karşı etkinlik gösterir.
o Yapay zekâ destekli otopilot sistemi ile otonom uçuş yapabilir.
o Yapay Zekâ Destekli Optik Güdüm Sistemi sayesinde hedefini tanıyarak
zorlu hava şartlarında dahi tam isabetle imha kabiliyetine sahiptir.
o Gece ve gündüz şartlarında görev yapabilen KEMANKEŞ, elektronik
karıştırmalardan etkilenmez.
o Tüm görüş hattı haberleşmesini bağlı olduğu platform ile sağlar, böylece
elde ettiği tüm telemetri bilgilerini ve kamera görüntüsünü yer kontrol
istasyonuna ileterek verilerin takibini mümkün kılar.
2. Temel Uçuş Performans Kriterleri:
o Maksimum Dalış Sürati: 0.3 Mach (360 km/saat)
o Seyir Sürati: 0.7 Mach (720 km/saat)
o Operasyonel İrtifa: 18,000 Feet
o Faydalı Yük: 6 Kilogram
o Operasyon Menzili: 200 km ve üzeri
3. Kamera Sistemi:
o 2 Eksenli Stabilizasyon
o Lazer Mesafe Ölçer (2.8 Kilometreye kadar)
o Görüş Açısı: 59.13°-1.10° (yatayda)
o Optik Zoom: 36x

KEMANKEŞ, Türkiye’nin ilk milli S/İHA’larını geliştiren teknoloji

şirketi BAYKAR tarafından gururla sunulmaktadır
 HAFTA 1 – DENEY FÖYÜ

Giriş
Bir bakım personelinin yapması gereken işi, çabuk, doğru ve hassas bir şekilde yapabilmesi
için uygun takımları seçip kullanması gerekir. Bu takım/avadanlık ve cihazlardan bazıları aşağıda
sizlere tanıtılmaya çalışılmıştır.

 Makineler
 El aletleri
I. MAKİNELER
Torna: Bir eksen etrafında dönen parçaları, uygun bir kesici kalemle, uygun hızda, talaş
kaldırarak işleyen makinelere denir. Kullanım alanlarına göre farklı isimlerde ve modellerde
bulunabilir.

Şekil 1 Torna
Matkap Tezgahları: İş parçaları üzerinde silindirik delikler açan makinelere matkap tezgahı,
bu tezgahlarda delik açmada kullanılan aletlere de matkap ucu denir. Matkap tezgahlarının asıl
kullanım amacı iş parçası üzerinde istenilen delikleri açmaktır

Şekil 2 Sütunlu matkap

Freze tezgahı: Yatay veya dikey bir mili bulunan ve bu mile bağlı bir çakının kendi tarafında
dönmesi ile bağlı olan iş parçalarını yüzeylerini işlemeye yarayan bir tezgahtır.
 Şekil 3 Freze tezgahı
Zımpara taşları: Aşındırıcı taneciklerin çeşitli bağlayıcılarla (yapıştırıcılar) birbirlerine
bağlanması sonucunda oluşur. Çok kesicidirler. Genellikle metal endüstrisinde kullanılırlar. Metal
endüstrisi dışında ise cam ve seramik sanayisinde kullanılırlar.

 Aşındırıcı büyüklüğüne göre; çok iri, iri, orta, ince, çok ince
 Aşındırıcı özelliğine göre; alüminyum oksit, silisyum karbür, elmas
 Bağlayıcı maddesine göre; seramik, bakalit, kauçuk, grafit, magnazit, silikat
 Sertliklerine göre; çok sert, sert, orta, yumuşak, çok yumuşak
 Dokularına göre; çok sık, sık, orta, seyrek, çok seyrek
 Kullanma amacına göre; yüzey taşlama, dış taşlama, iç taşlama, vida taşlama, takım bileme,
kesme, honlama, çapak kırma, puntalı taşlama, puntasız taşlama, dişli taşlama
 Şekillerine göre; düz, formlu, konik, çanak, segman, silindir, saplı, vidalı, çubuk, askılı gibi.

Şekil 4 Zımpara Taşı Makinası

 Giyotin: Elektrik takatlı veya mekanik takatlı olabilir. Küçük tipte olanların bir diğer adı da
makastır. Genellikle sacların ( alüminyum, magnezyum vb) düz bir satıhta kesilmesine yarar.

Şekil 5 Gyotin
Kenet makinesi: Metal levhaların kenarları boyunca kıvrım ve katlama işleri için dizayn
edilmiştir.

Şekil 6 Kenet Makinası

Sıkıştırmalı pres: Geçme işlemleri için toleranslar dahilindeki malzemelerin takılmasında ve
sökülmesi işlemlerinde kullanılır.
II. El ALETLERİ
A. Sık Kullanılan Aletler

 Çekiçler: Ağırlıklarına ve baş tiplerine göre sınıflandırılmışlardır. Çekiçler bir ve saptan

oluşan ve vurma, dövme gibi işlerde kullanılan el aletidir. Vurma yüzeyi yuvarlak kare
dikdörtgen, dış bükey veya düz olabilir. Baş kısmına göz adı verilen bir delik delinmiştir. Bu
delik genellikle oval şekillidir ve sapın deliğe girip sıkışması için deliğin ucu geniş ağızlıdır.
 Şekil 7 Çekiçler

Şekil 8 “Plastik tokmak”

 Zımbalar: Karbon çeliğinden yapılmıştır. Uçları ve sap kını sertleştirilmiş, uç kısmı

konikleştirilmiştir. Farklı isimleri ve kullanım alanları mevcuttur.
 Nokta zımbası: Sertleştirilmiş çelikten yapılmış biraz kalemi andıran sivri uçlu bir el aletidir.

Şekil 9 Nokta zımbası

 Delik zımbası: Nokta zımbasının aynı özelliklerinde olup, farklı kısmı uç açısının
bilenmesindedir. Delik zımbası genellikle 30 derece bilenir.
 Pim zımbası: Uzun ince düz bir zımbadır. Uçtan itibaren belirli bir mesafeye kadar aynı
çaptadır. Bu zımbalar bir gevşetme ya da oynatma zımbası ile yerinden oynatılan sıkı geçme
pimleri yerinden çıkarma işleminde kullanılır.

Şekil 10 Pim zımbası

Penseler: Atölyelerde farklı tip ve modelde olan pek çok pense mevcuttur. En çok
kullanılanları:

 Düz pense
  Ayarlı pense: Yassı ya da yuvarlak malzemeleri tutmak için kullanılır. Bu tip penseler kalın
malzemeleri kolayca tutmak için iki veya daha fazla kademeye sahiptir.

Şekil 11 “Çeşitli penseler”

 Yan keskiler: Kupi ve çubuk gibi küçük parçaların ve tellerin kesilmesinde kullanılır.

Şekil 12 “Yan keski”

 Karga burunlar: Metali değişik şekillere sokmaya, kıvırmaya ve dar yerlerde çalışamaya
yarayan pense çeşitlerindendir. Ağız yapılarına göre düz, yuvarlak ve eğik olabilirler.

Şekil 13 “Karga burun”

 Kilitli penseler: İş parçasını sıkı bir şekilde tutarak oynamasını engelleyen kilit mekanizmasına
sahip el aletidir. Ağız yapıları farklı şekillerde olabilir.

Şekil 14 “Kilitli pens”

 Emniyet pensi: Titreşim veya başka sebeplerle dönmesinden ve çıkmasından endişe edilen cıvata,
somun ve diğer malzemelerin emniyet telleri ile sabitlenmesi amacıyla kullanılan el aletidir.
 Şekil 15 “Emniyet pens”
Tornavidalar: Vidaları gevşetmek ya da sıkmak için kullanılan el aletidir. En çok kullanılan
çeşitleri düz tornavida, yıldız tornavida, Z tornavida, spiral ve cırcırlı tornavidadır.

 Düz tornavida: Hemen hemen her işe uygundur. Tornavidanın ucu mutlaka keskin köşeli
olmalıdır. Aksi takdirde kayabilir ve vida üzerindeki tornavida ağzına zarar verebilir. Bu da
kaymayı, çalışanın yaralanmasına ya da iş parçasının çizilmesine neden olabilir.

Şekil 16 “Düz tornavida”

 Z tornavida: Düz tornavidanın giremeyeceği dar yerlerde çalışabilmek için kullanılır.

Şekil 17 “Z tornavida”

 Yıldız tornavidalar: Özel olarak sadece yıldız başlı vidalar uygulanabilecek şekilde
yapılmışlardır. Bu tornavidalar düz tornavidalara göre daha az kaymaya meyillidir.

Şekil 18 “Yıldız tornavida”

 Cırcırlı tornavida: Küçük makine vidalarının seri halde sökülüp takılmasına yarar.

Şekil 19 “Cırcır tornavida”

 Anahtarlar: Genel olarak somun, cıvata vb. gibi makine parçalarının sıkılıp,
gevşetilmesi ile boru tesisatlarında boruların takılması veya sökülmesi için kullanılır.

 Düz geçme anahtarlar: Dar yerlerde çalışmaya uygun, standart ölçüdeki cıvata ve somunlara uyan
hafif ve sağlam yapılardaki anahtar çeşididir. Ağızları açık olduğundan özellikle dar yerlerde
anahtarı geri almak suretiyle kolun hareket kabiliyetini çoğaltabilirsiniz. Anahtarın ölçüsü ağız
açıklığına göre tayin edilir.

Şekil 20 “Düz geçme anahtarlar”

 Yıldız Geçme Anahtar: Dar yerlerde çalışmaya uygun, standart ölçüdeki yıldız başlı cıvata ve
somunlara uyan, hafif ve sağlam yapıdaki anahtar çeşididir.

Şekil 21 “Yıldız Geçme Anahtar”

 Lokma anahtarı: Anahtar gövdesinin ya da başka bir uzantının gevşetilecek veya sıkıştırılacak
olan cıvata ve somun üzerinden kayarak geçmesi gereken yerlerde kullanılır. Sabit, oynar başlı ve
T kolu olanları vardır.

Şekil 22 “Lokma anahtar”

 C anahtarlar: Dairesel olarak yapılmış ve çevresinde bu anahtarın uyacağı şekilde yarıklar olan
somunların sökülüp takılmasında kullanılır.
 Kurbağacık anahtar: Bir koldan veya kolun bir ucunda bu kolla belirli bir açı yapan, ayarlanabilir
bir çene yapısına sahiptir. Bir çene ise sonsuz vida dişlisi ile çalışan bir yapıya sahiptir.

Şekil 23 Kurbağacık
 Cleko: Yaygın olarak hecelendikleri gibi bir cleko veya cleco, test edildikleri sırada birden
fazla alüminyum veya çelik levhayı geçici olarak birleştirmek için kullanılan bir bağlantı elemanı
türüdür. Bir yay ve piston tipi mekanizmayı çevreleyen çelik bir gövdeden ve basamak kilitleriyle
birlikte cleko, yayı ve basamak kilitlerini sıkıştırmak için özel bir pense kullanır. Basamaklı kilitler
çelik sac veya alüminyumda önceden delinmiş bir deliğe yerleştirilir ve pense yayı serbest bıraktıktan
sonra, cleko malzemeleri sıkıca birbirine çeker. Bir cleko'nun tam olarak sığacağı deliğin boyutu daha
hızlı olanın vücut rengiyle ilişkilendirilir. Bağlantı elemanının bir başka versiyonu, mekanizmayı yay
tipinin yapabildiğinden daha rahat bir şekilde sıkmak için bir kanat somunu kullanır; bununla birlikte,
takmak ve çıkarmak için yaylı emsallerinden daha fazla zaman gerekir.

Şekil 24 Kleko
Klekoların çelik gövdeleri, boyutları ayırt etmek için farklı renklerde kaplanmıştır. Buradaki renk ve
boyutlara ilişkin bilgiler aşağıda verilmektedir.
 Gümüş = 3/32" inç
 Bakır = 1/8" inç
 Siyah = 5/32" inç
 Pirinç = 3/16" inç
Aslen uçak yapımında yardımcı olmak için tasarlanan cleko, tekne yapımından uçak ve otomobil
karoserlerine kadar her türlü sac metal işinde kullanılmıştır. Çoğu zaman çıkarılabilir bir pop perçin
olarak adlandırılan cleko, büyük alüminyum levhaların yerleştirildiği uçakları, botları ve yarış
arabalarını yeniden döşemek için kullanılır ve kalıcı olarak kurulmadan önce sık sık sökülmeleri
gerekebilir. Bağlantı elemanının kullanılmasının bir yararı, cleko'nun, malzemeleri sıkıca yerinde
tutarak bir yardımcı malzemenin yerine oturmasını sağlayarak, bir çalışanın bir paneli manipüle
etmesine ve yerine oturmasına izin vermesidir.

Şekil 25 Kleko pensesi

 Testereler: Ayarlanabilir ve sabit testereler, genelde kullanılan iki tip el testereleridir.
Ayarlanabilir kolun açıklığı 8 ila 12 inç arasında değişir. Testere lamalarında kullanılan diş çeşitleri
ince, orta ve kalın ( kaba) diş çeşitleri mevcuttur. Buna göre diş sayıları bir inçte 14 ila 32 diş olarak
değişir.

Şekil 26 Testere
Keskiler: Bazı hallerde saç veya küçük çaptaki metal çubukları kesmek ve dökümden çıkan
parçaların yüzeylerini kaba olarak işlemek gerekebilir. Bu kesme ve yüzeylerin kaba olarak
işlenmesinde keskiler kullanılıyorsa yapılan işleme keskileme denir. Keskilemenin amacı metallerden
soğuk olarak, kesme tekniğine uygun parça koparmaktır. Keskiler iyi cins karbonlu takım
çeliklerinden yapılır.
Eğeler: Metalleri ve diğer metalleri kesmek veya düzeltmek için kullanılan sertleştirilmiş çelik
takımlardır. Yüzeyleri üzerindeki kesme kenarları veya dişleri çapraz diş sırları şeklinde
yapılmışlardır.

Şekil 27 Eğe şekilleri

 Düz ( lama ) eğe: Genişliği uzunluk boyunca sabittir. Yalnız kalınlığı değişir genellikle yassı
yüzeylerin eğelenmesinde kullanılır.

Şekil 28 “Lama eğe”

 Yarım yuvarlak: Çift kesimli olup, uca doğru genişliği ve kalınlığı konikleşir. Genellikle iç
bükey yüzeyleri eğelemede kullanılır.

Şekil 29 Yarım yuvarlak ”

 Yuvarlak eğe: Dairesel kesitlidir. Konik veya düz olabilirler. Tek veya çift kesimli çeşitleri
mevcuttur. Dairesel yüzeyler ya da içbükey yüzeylerin eğelenmesinde kullanılır.

Şekil 30 “Yuvarlak eğe”

 Kare eğeler: Kare kesitlidir. Düz veya konik olabilirler. Kama yuvalarını, yarıkları, köşeleri
eğelemede ve genel yüzey eğeleme işlemlerinde kullanılabilir.
 Üçgen eğeler: Dar iç açıları eğelemek, dik köşeleri temizlemek ve kılavuzları eğelemek için
kullanılabilir.
 Dural eğesi: Özellikle kalın alüminyumların eğeleme işlemlerinde tercih edilir.
 Saatçi eğesi: Esas olarak iş bitirme eğesidir, daha hassas eğeleme yapabilmesi için uçları koniktir
ve diğer eğelere göre daha küçüktür.
Eğeler kesim çeşitlerine göre de isimlendirilebilirler. Tek kesim eğeler genellikle sert
metallerin kesim işlerinde kullanılır. Çift kesim eğeler ise genellikle geniş bir kullanım alanı
bulmaktadır.
Paftalar: Bir çubuk, boru ya da cıvata üzerinde olduğu gibi erkek diş açma ( çubuk, boru vb.
dış yüzeyine ) işlemlerinde kullanılır. Paftalar, pafta koluna takılarak kullanılır. Paftaların üzerine
yapacağı işleme dair olan ölçü ve diş sayısı basılıdır.
Kılavuzlar: Metal, fiber ya da diğer malzemelerdeki deliklerin içine diş açma işlemlerinde
kullanılır. Kılavuzlar genellikle paftalardan farklı olarak üçlü set halinde üretilirler, diş açma işleminin
tam ve doğru yapılabilmesi için kılavuzların üçünün de kullanılması gerekir. Kılavuzların
uygulanmasında kılavuz kolları kullanılır. Yine kılavuzların üzerinde uygulanacak olan ölçüdeki diş
ve diş sayısı ile beraber kılavuz numarası ( genellikle çizgi olarak ) basılıdır.

Şekil 31 Kılavuz ve Pafta Seti

Raybalar: Delikleri genişletmeye veya düzgün, deliği pürüzsüz olarak tam ölçüsüne getirmek
için kullanılan el aletidir. Raybaların uygulanmasında delik içerisinde saat yönünde döndürülerek
raybalama yapılır, çıkarma işleminde ise rayba çıkarılırken yine saat ibresi yönünde döndürülmelidir.
Raybalar çeşit olarak:

 Düz ( Düz ve helisel kanallı)

 Konik
 Ayarlı olmak üç grup altında toplanabilir.

Şekil 32 “Raybalar (helisel ve düz)”

 Matkaplar:
El aletleri içerisinde belki de en çok kullanılanlar matkaplardır. Bağlayıcı deliklerinin
hazırlanmasından, sabit somunların takılmasına ve yine bağlayıcıların sökülmesine kadar pek çok
alanda kullanılmaktadır. Her türlü malzeme üzerine delik delme ve havşa açma işleminde kullanılır. İş
parçaları üzerinde silindirik delikler açan makinelere matkap tezgahı, bu tezgahlarda delik açmada
kullanılan aletlere de matkap ucu denir. Genellikle HSS çeliğinden üretilmiş olan matkaplar
kullanılmaktadır.
Matkap tezgahları sabit ( atölye tipi ) ve el matkapları olarak ikiye ayrılır. Sabit matkaplar
genellikle büyük çaplı işlerin uygulamasında kullanılırken, el matkapları ( şinyel ) ise uçak üzeri
uygulamalarda tercih edilir. Sabit matkaplar elektrik takatı ile çalışırken, el matkabı ( şinyel ) ise
genellikle hava takatı ile çalışır, bazı modelleri ise dişli tertibatına sahip kol kuvveti ile çalışır.

Şekil 33 El matkabı (havalı şinyel)

Matkap uçları sap, gövde ve uç olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Sap, matkabın mandrene
veya mile bağlandığı kısımdır. Sap çeşitleri en çok düz ve konik saplı olarak üretilir. Çapı ½” ten
büyük matkaplar genellikle konik saplı olarak üretilir ve torna gibi makine elemanlarında büyük çaplı
işlerde kullanılır. Gövde ise, helisel kanalların bulunduğu kısma denir. Matkabın uygun bir açı altında
biçimlendirilen kısmıdır. Matkap uçları genellikle 118 derece bilenmiştir. Delik delinecek metale göre
uç açıları farklılık gösterebilir.

Delinecek malzeme cinsi Uç açısı

Çelik veya sert döküm 118
Dökme demir(font) 118
Saç paketi 124-130
Alüminyum alaşımları 140
Bakır 120-125
Sert kağıt, Sert örgü 100
Seluloz ve suni adde 100
Pirinç ve bronz 130
Magnezyum alaşımları 100

Uçak gövdesi ve teçhizatlarının tamir ve onarımları için hazırlanan iş parçalarına delinen

delikler genellikle iş parçasının diğer bir kısma takılması amacıyla delinir. Bu deliklerde kullanılan
bağlayıcı elemanların (perçin, cıvata, vida vb.) iş parçasının yüzeyinde çıkıntı olmaması isteniyorsa
delik yüzeylerinde belirli açılarda ve derinlikte çukurlar oluşturularak yapılan işleme havşalama denir.
Bu işlem için özel takım ve avadanlık gerekir. Bu işlemde kullanılan matkaplara havşa matkapları
denir.

Şekil 34 Havşa matkap uçları

Havşa matkapları standart ve ayarlı havşa matkapları olarak ikiye ayrılır. Tornacılıkta
kullanılan punta matkapları şekilsel ve görevsel olarak havşa matkaplarına benzemesine rağmen
kullanım alanı olarak sadece tornalama işlemlerinde metallerin alın yüzeylerine punta deliği açmak
için kullanılır.
Standart havşa matkapları uç açıları, yine kullanılacak olan bağlıyıcıya göre değişiklik
göstermektedir ve açılan her bir havşada tek tek havşaların kontrolü gerekir. Kullanımında bu bir
dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayarlı havşa adaptörleri ise seri halde havşalama işlerinde
kullanılır ve 0,001 hassasiyetindedir. Tek bir ayarlama sonrasında yüzlerce deliğe, aynı standartta
havşanın açılmasında kullanılır.
Yukarıda bahsedilen standart ve ayarlı havşa adaptörleri kalın malzemelerden talaş kaldırarak
havşalama yapar, bazı durumlarda ise ince metallere havşa açılması gerekebilir ve talaş kaldırma
yöntemiyle bunu uygulamak imkansız olabilir. Bu durumlarda gamze ( dimpling ) metodu uygulanır.
Bu metodun avantajı normal havşalamada oluşan malzeme direncindeki azalma bu metotta
oluşmaması ve ince metallerin daha mukavemetli bir bağlantıya imkan vermesidir.

Şekil 35 Ayarlı havşa matkabı

 Şekil 36 Gamze metodu ile havşalama

Şekil 37 “Soğuk havşalama sonrası malzemede oluşan çatlaklar”

Gamzeleme metodunda genellikle sıcak havşalama metodu kullanılmaktadır. Korozyona
dirençli çelik ve titanyum malzemeler farklı havşa problemlerine sahiptir.
Titanyum malzemeler sıcak havşalama yapılırken, korozyona dirençli çelikler ise ısı
iletiminden dolayı genellikle soğuk olarak havşalanır.
2024 T alüminyum alaşım sıcak havşalama da başarıyla kullanılırlar. Soğuk havşalamadan
dolayı havşaların kenarlarında çatlaklar oluşur. Bu nedenden dolayı 2024 T alüminyum mümkün
olduğunca sıcak havşalanmalıdır. Sıcak havşalama bu tür çatlakları engeller.
7075-T6 alüminyum alaşımı çok sert olduğu için öncelikle ısıl işleme tabi tutulduktan sonra
havşalama yapılmalıdır. Aksi taktirde havşalar oluşmayacak veya havşa kenarlarında çatlaklar
meydana gelecektir. Magnezyum alaşımları içinde sıcak havşa kullanılır, çünkü 7075-T6 gibi zor
şekillenebilirlik özelliğine sahiptirler.
Tork aletleri: Bir cıvata veya vidanın işlevi parçaları birbirine kenetlemektir. Cıvatada
oluşturulan kalıntı gerilim, bağlantıları sıkı tutar. Torklama, bükülme veya burulma oluşturma eğilimi
gösteren bir nesne etrafındaki kuvvetler sisteminin momentidir. Bir somunu döndürmek için somun
anahtarı veya İngiliz anahtarı kullanıldığında alet tarafından somuna uygulanan kuvvete dönme
momenti yani tork adı verilir. İngiliz anahtarı bir kol gibi çalıştığı için kullanıcı tarafından uygulanan
kuvvet somun ile arasındaki mesafeyle çarpılır. Somuna uygulanan dönme momenti etki eden kuvvete
ve moment kolunun uzunluğuna bağlıdır.
 Şekil 38 Tork aletleri

Şekil 39 Torkmetre

Şekil 40 “Tork aletleri”

B. Ölçü Aletleri
Çalışmalarımızda en çok kullandığımız aletlerin başında ölçü aletleri gelmektedir. Herhangi
bir uzunluğu ölçü cetveli ile okumak, bir termometrenin okunması veya voltmetredeki değerin
okunması ölçme işlemidir. Teknik anlamda ölçme, bilinmeyen bir değerin içinde aynı cinsten bilinen
bir değerin kaç defa olduğunun araştırılmasıdır.
Ölçme işlemi iki farklı temel üzerinden yürütülür:

 Doğrudan ölçme ( En sık kullanılan metottur)

 Dolaylı ölçme
Ölçme işleminde ölçüm ile ilgili olarak, uzunluk bilinmek isteniyorsa uzunluk birimi ile
kıyaslanmalı, sıcaklık değeri bilinmek isteniyorsa sıcaklık birimi ile kıyaslama yapılmalıdır.
Doğrudan ölçme işleminde ölçü, hemen ölçü aletinden okunabilir. Cetvelin bir parçanın
üzerine konularak yapılan ölçme buna örnek verilebilir. Dolaylı ölçmede ise farklı birkaç ölçü aleti
veya ekipman kullanılır ve ölçüm yapıldıktan sonra istenilen değerin belirlenmesi için gerçek bir ölçü
aleti üzerinden değer okunur. Bir milin çapının dış çap kumpası ile ölçüldükten sonra sürmeli kumpas
ile değerin okunması işlemi buna örnek verilebilir.
Dünya da genellikle ölçü birimi olarak metrik ölçü sistemine göre ve İngiliz ölçü sistemine
göre parmak ölçüsü kullanılır. Parmak ölçü sisteminin bir diğer adı da İnç sistemidir ve ( “ ) işareti ile
gösterilir. Bu işaret tam ve bayağı kesirlerle ifade edilen rakamların sağ üst köşesine konur.
Örnek: 1” 2” 3” 1/16” 5/16” 7/32” gibi
İngiliz ölçü sisteminde 1” lik kısım 16’ya, 32’ye, 64’e veya 128’e bölünmüştür. Bu bölme
işlemi sonunda okunan değerler bu bölüntü taksimatına göre isimlendirilir.
Uzunluk ölçü aletlerini 4 farklı grupta incelemek mümkündür.

 Ölçü taşıma aletleri: İç çap, dış çap kumpasları ve pergeller

 Bölüntülü ( çizgisel ) ölçü taşıma aletleri: Çelik cetveller, katlanır metreler, şerit metreler
 Ayarlanabilir bölüntülü ölçü aletleri: Kumpaslar, derinlik kumpasları, mikrometreler,
kompratör
 Saatli değerli ölçü aletleri: Mastarlar, şablonlar, çatal ve tampon mastarları, johnsan
mastarları.
Çelik metreler: Doğrusal uzunluk ölçme işlerinde kullanılan bir 6 ve 12 inç boyunda olanları
vardır. Bu cetvel her iki yüzü ve her iki kenarı farklı bölüntülere sahiptir.
Kumpaslar: Yaylı kumpaslar ve sürmeli kumpaslar olarak ikiye ayrılır. Yaylı kumpaslar yapı
olarak pergele benzer ve üzerlerinde taksimat kadranları yoktur. Alınan ölçünün bir yerden başka bir
yere taşınmasına yararlar.

Şekil 41 Kumpas
 Şekil 42 Dijital Kumpas
Pergeller: Gerek ölçü taşıma gerekse markalama işlemlerinde kullanılırlar. Farklı çeşitleri
mevcuttur.

Şekil 43 Pergel

Gönye: İş parçasının komşu yüzeylerinin birbirine dik olup olmadıklarını kontrol etmek için
kullanılır.

Şekil 44 Gönye
Mastarlar ve sentiler: Makine parçalarının ölçme kontrol işlemlerinde, ölçü ve kontrol aletleri ile
birlikte kullanılan yardımcı aletlerdir.
 Şekil 45 Mastarlar

Şekil 46 Sentiler

Vida Tarağı (Diş sentili): Bir vida, somun, boru ya da rekor üzerinde birim uzunlukta ( 1” teki )
diş sayısını kontrol etmek için kullanılan ince yapraklar grubundan ibarettir.

Şekil 47 Vida Tarağı

Kalınlık sentili: Her biri belirli bir kalınlığa kadar hassas olarak tasarlanmış olan ince bir
yapraklar grubundan oluşur. Her yaprağın kalınlığı genellikle binde bir inç cinsinden yaprak üzerine
işaretlenmiştir.

Şekil 48 Kalınlık sentili

 Mikrometreler: Kumpaslarla yapılan ölçümlerde hassasiyetin 1/50 mm yani 0,02 mm
olduğunu görmüştük. Yapılan işlerde daha hassas ölçülere ihtiyaç olduğunda bunu kumpas ile ölçmek
mümkün değildir. Daha hassas ölçüm ve ölçüm kolaylığı için mikrometreler yapılmıştır.

Şekil 49 Mikrometreler
Yağlama: Uçakta bulunan menteşeler, yataklar, sürmeli kapaklar vb. sistemlerde sürtünmeyi
azaltmak ve tutukluğa engel olmak için yağlanmalıdır. Yağlama işlemi düzenli olmalıdır.

Şekil 50 Yağdanlık

Havalı el aletleri, bir kompresör desteği ile sağlanan hava basıncı ile çalışan el aletleridir.
Yangın tehlikesini en aza indirdikleri için tercih edilirler, üretici firmalar göre farklı modelleri ve
farklı kullanım amaçları vardır.
Havalı taşlama: Metal yüzeylerin aşındırılmasında kullanılır. Kaynak ve kesme çapaklarının
alınmasında ve pürüzlü yüzeylerin düzeltilmesi kullanım alanlarından bazılarıdır.

Şekil 51 Havalı taşlama

 Havalı tornavida: Hızlı ve seri şekilde vidaların sökülmesi ve takılması işlemlerinde
kullanılır. Uçaklarda sökülebilen kapakların üzerinde bulunan vidaların çokluğu düşünüldüğünde
havalı tornavidaların ne kadar kullanışlı bir alet olduğu ortaya çıkar.

Şekil 52 Havalı tornavida

Havalı perçin tabancası: Perçinlerin yapılmasında kullanılır.

Şekil 53 Havalı perçin tabancası

Havalı zımpara makinesi: Yüzeylerin düzgünleştirilmesi, boya sökülmesi ve korozyon
giderme işlerinde sıklıkla kullanılır. Yuvarlak ve dörtgen tabanlı olanları mevcuttur. Bazılarının
tabanları kendinden yapışkanlı zımpara kağıtları ile kullanılır.

Şekil 54 Havalı zımpara makinesi

Boya tabancaları: Püskürtme yöntemi ile boya uygulamasında kullanılır. Genellikle emme
beslemeli tip olanlar kullanılmaktadır.

Şekil 55 Havalı zımpara makinesi

 Takım çantaları: El aletleri ve takımların düzenli bir şekilde muhafazasını sağlayan
malzemeler takım çantası denir.

Şekil 56 Takım çantası

Komparatör
Komparatör görünüş bakımından saate benzeyen ibreli kontrol aletidir. Yüzeylerin birbirine
paralelliği, eksenlerin aynı doğrultuda olup olmadığı ,hassas makina parçalarının ölçü ve kaçıklık
kontrolleri komparatörle yapılır.

Şekil 57 Komparatör