10/22/2022

ĐỊNH THỨC CẤP 2

• Định thức cấp 2: lấy tích hai phần tử ở đường chéo
chính trừ đi tích hai phần tử ở đường chéo phụ
ĐỊNH THỨC 𝑎 𝑏
: = 𝑎𝑑 − 𝑏𝑐
LEC 2. TOÁN CAO CẤP C 𝑐 𝑑
HK1, 2022-2023 • Ví dụ
NGUYỄN VĂN THÙY 1 2
= 1 ∙ 4 − 3 ∙ 2 = −2
nvthuy@hcmus.edu.vn 3 4

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 2

1 2

ĐỊNH THỨC CẤP 3 ĐỊNH THỨC

• Định thức cấp 3: viết lại cột 1 và cột 2 sang bên • Ví dụ. Tìm m để ∆> 0 với
phải của định thức, rồi lấy 3 đường chéo chính trừ
đi 3 đường chéo phụ 1 1 2
• Ví dụ ∆= 3 1 −1
1 2 3 1 2 3 1 2 0 2 𝑚+1
4 5 6 = 4 5 6 4 5
7 8 9 7 8 9 7 8

=1∙5∙9+2∙6∙7+3∙4∙8−7∙5∙3−8∙6∙1
− 9 ∙ 4 ∙ 2 = 45 + 84 + 96 − 105 − 48 − 72 = 0

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 3 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 4

3 4

ĐỊNH THỨC ĐỊNH THỨC

• Ví dụ. Tìm m để ∆= 0 • Ví dụ. Tìm m để ∆≠ 0

1 1 1 1 𝑚 1
∆= 1 −𝑚 3 ∆= 1 2 4
1 3 −𝑚 2 3 11

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 5 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 6

5 6

1
 10/22/2022

ĐỊNH THỨC PHẦN BÙ ĐẠI SỐ

• Ví dụ. Tìm m để ∆= 0 • Cho ma trận A. Phần bù đại số của phần tử 𝑎𝑖𝑗 là
𝑐𝑖𝑗 = −1 𝑖+𝑗 𝑀𝑖𝑗
𝑚+5 5 3
Với 𝑀𝑖𝑗 là ma trận nhận được từ A bằng cách bỏ
∆= 2𝑚 + 4 𝑚+4 3
dòng 𝑖 và bỏ cột 𝑗
1 1 1
• Ví dụ. Tính 𝑐11 , 𝑐13
1 0 2 0
1 −1 0 2
𝐴=
3 1 2 −1
0 −1 2 3

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 7 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 8

7 8

ĐỊNH THỨC CẤP CAO ĐỊNH THỨC CẤP CAO

• Định nghĩa. Cho ma trận vuông A cấp 𝑛. Định thức • Ví dụ. Tính định thức của ma trận ở ví dụ trên
của ma trận A là một số thực, ký hiệu: det(A) hay • Ví dụ. Tính định thức
|A|, được xác định bởi
2 1 1 𝑥
• Cách 1: Khai triển theo dòng thứ 𝑖 1 2 1 𝑦
𝐴 = 𝑎𝑖1 𝑐𝑖1 + 𝑎𝑖2 𝑐𝑖2 + ⋯ + 𝑎𝑖𝑛 𝑐𝑖𝑛 1 1 2 𝑧
1 1 1 𝑡
• Cách 2: Khai triển theo cột thứ 𝑗
𝐴 = 𝑎1𝑗 𝑐1𝑗 + 𝑎2𝑗 𝑐2𝑗 + ⋯ + 𝑎𝑛𝑗 𝑐𝑛𝑗

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 9 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 10

9 10

TÍNH CHẤT CỦA ĐỊNH THỨC TÍNH CHẤT CỦA ĐỊNH THỨC
• 1. Có thể lấy thừa số chung của một dòng (hoặc • Chú ý: thường dùng các phép biến đổi sơ cấp
cột) ra ngoài định thức
trên dòng hoặc cột để đưa định thức về dạng
• 2. Nhân một số c với một dòng (hoặc cột) thì định
thức tăng lên c lần tam giác
• 3. Cộng c lần dòng (cột) này vào dòng (cột) kia • [GK16-17] Tính định thức của ma trận
không làm thay đổi giá trị của định thức
• 4. Đổi chỗ 2 dòng hoặc 2 cột thì định thức đổi dấu 1 2 4 8
• 5. Định thức của ma trận tam giác bằng tích các 1 3 9 2
𝑀=
phần tử trên đường chéo chính 1 1 3 1
1 3 10 1
Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 11 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 12

11 12

2
 10/22/2022

TÌM MA TRẬN NGHỊCH ĐẢO TÌM MA TRẬN NGHỊCH ĐẢO

• Định lý. Cho ma trận vuông A cấp 𝑛. Khi đó • [GK17-18] (4 điểm)

• a) A khả nghịch ⇔ det(𝐴) ≠ 0 1 3 5 3 0 1
• b) Nếu A khả nghịch thì 𝐴 = −4 2 1 , 𝐵 = −4 2 3
1 7 1 −2 −1 5 3
𝐴−1 =
𝐶𝑡 a) Tính 𝐷 = 𝐴 − 2𝐵
det(𝐴)
b) Tìm ma trận 𝑋 sao cho 𝐷 ∙ 𝑋 = 𝐵
Với C là ma trận gồm các phần bù đại số của A

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 13 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 14

13 14

TÌM MA TRẬN NGHỊCH ĐẢO TÌM MA TRẬN NGHỊCH ĐẢO

• [GK16-17] (2,5 điểm) Cho tham số thực 𝑡 • [GK,2017-2018] (3 điểm) Cho 𝑚 ∈ ℝ

1 𝑡 𝑡2 1 1 2 −1
𝐴 𝑡 = 𝑡 1 𝑡 5 6 1 −6
𝑡2 𝑡 1 𝐸=
3 1 −1 𝑚
a) Tính det(A) −2 3 7 4
b) Tìm 𝑡 để A khả nghịch a) Tính det(E)
−1 b) Với giá trị nào của 𝑚 thì E khả nghịch?
c) Tìm ma trận nghịch đảo 𝐴(2)

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 15 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 16

15 16

BÀI TẬP BÀI TẬP

• 1) Tính • 2) Tính
𝑥 + 2 2𝑥 + 3 3𝑥 + 4 −1 𝑥 𝑥
∆= 2𝑥 + 3 3𝑥 + 4 4𝑥 + 5 ∆= 𝑥 −1 𝑥
3𝑥 + 5 5𝑥 + 8 10𝑥 + 17 𝑥 𝑥 −1

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 17 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 18

17 18

3
 10/22/2022

BÀI TẬP BÀI TẬP

• 3) Tìm ma trận nghịch đảo của ma trận • 4) Tìm 𝑚 ∈ ℝ để ma trận sau khả nghịch và
3 2 1 tìm ma trận nghịch đảo
𝐴= 4 5 2 1 −3 2
2 1 4 𝐴= 3 −7 𝑚+5
−𝑚 2𝑚 1

Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 19 Toan cao cap C, 2022-2023 Nguyen Van Thuy, VNUHCM-US 20

19 20