Chương 1. Căn bậc hai và căn bậc ba

Chương
Căn bậc hai - Căn bậc ba

1
§1 Căn bậc hai
1 Tóm tắt lý thuyết
Định nghĩa 1.
1. Căn bậc hai của số thực a là số x sao cho x2 = a.
√
Mỗi số dương a đều có √
đúng hai căn bậc hai là hai số đối nhau, số dương kí hiệu là a
còn số âm kí hiệu là − a.
√
Số 0 có đúng một căn bậc hai chính là số 0, ta viết 0 = 0.
Số âm không có căn bậc hai.
√
2. Với mỗi số dương a, số a được gọi là căn bậc hai số học của a.
4 1.
! Chú ý
Số 0 cũng được gọi là căn bậc hai số học của 0.
√
a xác định khi và chỉ khi a ≥ 0.
√ √
Định lí 1. Với hai số a, b không âm ta có a < b ⇔ a < b.
2 Các dạng toán
| Dạng 1. Tìm căn bậc hai hoặc căn bậc hai số học của một số
Phương pháp giải: Sử dụng định nghĩa hoặc máy tính cầm tay.
ccc BÀI TẬP MẪU ccc
b Ví dụ 1. Tính căn bậc hai của các số sau
1. 1 16
3.
9
2. 9 4. 0,36
2
Chương 1. Căn bậc hai - Căn bậc ba
3
L Lời giải.
Ta có
1. Căn bậc hai của số 1 là ±1 vì 12 = (−1)2 = 1.
2. Căn bậc hai của số 9 là ±3 vì 32 = (−3)2 = 9.
Å ã2 Å ã2
16 4 4 4 16
3. Căn bậc hai của số là ± vì = − = .
9 3 3 3 9
4. Căn bậc hai của số 0,36 là ±0,6 vì (0,6)2 = (−0,6)2 = 0,36.
4 2.
! Học sinh có thể sử dụng máy tính cầm tay để kiểm tra kết quả.
b Ví dụ 2. Tính căn bậc hai số học của các số sau
1. 0,01 3. 0,25
4
2. 0,04 4.
9
L Lời giải.
Ta có
√ √
1. 0,01 = 0, 1 vì 0,12 = 0,01. 3. 0,25 = 0, 5 vì 0,52 = 0,25.
… Å ã2
√ 4 2 2 4
2. 0,04 = 0, 2 vì 0,22 = 0,04. 4. = vì = .
9 3 3 9
4 3.

… …
√ 1 25
b Ví dụ 3. Tính tổng S = 0,49 + − .
9 4
L Lời giải.
1 5 22
Ta có S = 0,7 + − = −
3 2 15
.
4 4.
Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

1. Căn bậc hai
4
| Dạng 2. So sánh các căn bậc hai
Ta thường sử dụng tính chất cơ bản của bất đẳng thức, cụ thể:
®
a>b
Nếu thì a + c > b + d.
c>d
®
a>b
Nếu thì ac > bc.
c>0
®
a>b
Nếu thì ac < bc.
c<0
®
a>b>0
Nếu thì ac > bd.
c>d>0
√ √
Với hai số a, b không âm ta có a < b ⇔ a < b ⇔ a2 < b2 .
b Ví dụ 1. So sánh các số sau:

√ √ √ √
1. 26 và 5. 3. 2 + 11 và 3 + 5.
√ √ √
2. 7 + 15 và 7. 4. −5 35 và −30.
L Lời giải.
√ √ √
1. Ta có 26 > 25 ⇒ 26 > 25 hay 26 > 5.
® ®√ √ ®√
7<9 7< 9 7<3
2. Ta có ⇒ √ √ ⇒ √
15 < 16 15 < 16 15 < 4.
√ √
Như vậy 7 + 15 < 3 + 4 = 7.
® ®√ √ ®√ √
2<3 2< 3 2< 3
3. Ta có ⇒ √ √ ⇒ √
11 < 25 11 < 25 11 < 5.
√ √ √
Như vậy 2 + 11 < 3 + 5.
√ √ √ √
4. Ta có 35 < 36 ⇒ 35 < 36 = 6 ⇒ −5 35 > (−5) · 6 ⇒ −5 35 > −30.
b Ví dụ 2. Cho a > 0. Chứng minh rằng

√ √
1. Nếu a > 1 thì a > a. 2. Nếu a < 1 thì a < a.
L Lời giải.
√ √ √ √
1. Ta có tính chất, nếu√a > b > 0 thì a >√ b, do đó từ giả thiết a > 1 ⇒ a > 1 = 1.
Nhân cả hai vế với a > 0 ta được a > a.
√ √
2. Tương tự như trên √ ta có a < 1 ⇒ a < √ 1 = 1.
Nhân cả hai vế với a > 0 ta được a < a.
Giáo viên: ....................................

5

| Dạng 3. Tìm x
p
Phương pháp giải: Thường biến đổi biểu thức về dạng f (x) = a. (∗)
Nếu a < 0 thì (∗) vô nghiệm.
Nếu a = 0 thì (∗) ⇔ f (x) = 0.
Nếu a > 0 thì (∗) ⇔ f (x) = a2 .
4 5.
! Nếu không biến đổi tương đương được các phương trình thì có thể dùng phép biến
đổi suy ra sau đó phải thử lại.
b Ví dụ 1. Tìm x thỏa mãn:

√ √
1. x = −2018. 2. x + 1 − 1 = 2.
L Lời giải.
√
1. Vì x ≥ 0 và −2018 < 0 nên không tồn tại x thỏa mãn.
√ x + 1 ≥ 0 ⇔ x ≥√−1.
2. Điều kiện
Khi đó x + 1 − 1 = 2 ⇔ x + 1 = 3 ⇔ x + 1 = 9 ⇔ x = 8 (thỏa mãn điều kiện).
Vậy x = 8.
b Ví dụ 2. Tìm x thỏa mãn

√ √
1. x2 + 5x + 20 = 4. 2. 3 − x2 + 5 = 4.
L Lời giải.
5 2 55
Å ã
2 2 25 55
1. Ta có x + 5x + 20 = x + 5x + + = x+ + > 0, ∀x ∈ R. Khi đó
4 4 2 4
√
x2 + 5x + 20 = 4 ⇔ x2 + 5x + 20 = 16
⇔ x2 + 5x + 4 = 0 ⇔ (x + 1)(x + 4) = 0
ñ
x = −1
⇔
x = −4.
Vậy x = −1 hoặc x = −4.
2. Điều kiện x2 + 5 ≥ 0 (luôn đúng). Ta có

√ √
3 − x2 + 5 = 4 ⇔ x2 + 5 = 3 − 4 = −1.
√
Vì x2 + 5 > 0 còn −1 < 0 nên không tồn tại x thỏa mãn.

1. Căn bậc hai
6
3 Luyện tập
} Bài 1. Tìm căn bậc hai số học và căc bậc hai của các số sau:
1. 0,25. 3. 169.
2. 81. 4. 2,25.
L Lời giải.
1. Vì 0,25 = 0,52 nên căn bậc hai số học của 0,25 là 0,5 và căn bậc hai của 0,25 là ±0,5.
2. Vì 81 = 92 nên căn bậc hai số học của 81 là 9 và căn bậc hai của 81 là ±9.
3. Vì 169 = 132 nên căn bậc hai số học của 169 là 13 và căn bậc hai của 169 là ±13.
4. Vì 2,25 = 1,52 nên căn bậc hai số học của 2,25 là 1,5 và căn bậc hai của 2,25 là ±1,5.

} Bài 2. Rút gọn biểu thức:
√ √ √ √ √ √
1. A = 2 27 + 5 12 − 3 48. 3. C = 3 2(4 − 2) + 3(1 − 2 2)2 .
√ √ √ √ √ √ √
2. B = 147 + 54 − 4 27. 4. D = 2 5 − 125 − 80 + 605.
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √ √
1. A = 2 27 + 5 12 − 3 48 = 6 3 + 10 3 − 12 3 = 4 3.
√ √ √ √ √ √
2. B = 147 + 75 − 4 27 = 7 3 + 5 3 − 12 3 = 0.
√ √ √ √ √ √ √
3. C = 3 2(4 − 2) + 3(1 − 2 2)2 = 12 2 − 6 + 3(1 − 4 2 + 8) = 12 2 − 6 + 27 − 12 2 = 21.
√ √ √ √ √ √ √ √ √
4. D = 2 5 − 125 − 80 + 605 = 2 5 − 5 5 − 4 5 + 11 5 = 4 5.

} Bài 3. So sánh các số sau:
√ √ √
1. 6 và 41. 3. −3 5 và −5 3.
√ √ √
2. 2 27 và 147. 4. 2 2 − 1 và 2.
L Lời giải.
√ √
1. Ta có 6 = 36. Mà 36 < 41 nên 6 < 41.
√ √ √ √
2. Ta có 2 27 = 108. Mà 108 < 147 nên 2 27 < 147.
√ √ √ √ √ √ √ √
3. Ta có 3 5 = 45 và 5 3 = 75. Mà 45 < 75 nên 3 5 < 5 3 ⇒ −3 5 > −5 3.
√ √ √ √
4. Ta có 2 2 − 1 = 8 − 1 và 2 = 3 − 1 = 9 − 1. Mà 8 < 9 nên 2 2 − 1 < 2.

} Bài 4. Tìm số thực x thỏa mãn:
Giáo viên: ....................................

7
√ √
1. −2x2 − 9 = 2. 4. −3x + 4 = 12.
√ p√ √
2. x2 + 1 + 2 = 0. 5. ( x − 7)( x + 7) = 2.
√ p
3. 3x − 1 = 4. 6. 9(x − 1) − 19 = 2.
L Lời giải.
1. Điều kiện xác định −2x2 − 9 ≥ 0 (vô lí).

Vậy không tồn tại x thỏa mãn đề bài.
2
√ xác định x + 1 √
2. Điều kiện ≥ 0 (luôn đúng). √
Ta có x + 1 + 2 = 0 ⇔ x2 + 1 = −2 (vô lí vì x2 + 1 > 0 với mọi x).
2
Vậy không tồn tại x thỏa mãn đề bài.
1
3. Điều kiện xác định 3x − 1 ≥ 0 ⇔ x ≥ .
3
√ 17
Ta có 3x − 1 = 4 ⇔ 3x − 1 = 16 ⇔ x = (thỏa mãn điều kiện).
3
17
Vậy x = .
3
4
4. Điều kiện xác định −3x + 4 ≥ 0 ⇔ x ≤ .
3
√ 140
Ta có −3x + 4 = 12 ⇔ −3x + 4 = 144 ⇔ x = − (thỏa mãn điều kiện).
3
140
Vậy x = − .
3
® ®
x≥0 x≥0
5. Điều kiện xác định √ √ ⇔ ⇔ x ≥ 49.
( x − 7)( x + 7) ≥ 0 x − 49 ≥ 0
p√ √
Ta có ( x − 7)( x + 7) = 2 ⇔ x − 49 = 4 ⇔ x = 53 (thỏa mãn điều kiện).
Vậy x = 53.
p xác định 9(x − 1) ≥ p

6. Điều kiện 0 ⇔ x ≥ 1.
Ta có 9(x − 1) − 19 = 2 ⇔ 9(x − 1) = 21 ⇔ 9(x − 1) = 441 ⇔ x − 1 = 49 ⇔ x = 50
(thỏa mãn điều kiện).
Vậy x = 50.

√
} Bài 5. (*) Chứng minh rằng 2 là một số vô tỉ.
L Lời giải.
√ √ m m
Giả sử 2 là số hữu tỉ. Suy ra 2 = , trong đó m, n ∈ N∗ và phân số là phân số tối giản.
n n
√ m m 2

Khi đó 2 = ⇔2= ⇔ m2 = 2n2 . (1)
n n
. . .
Do 2n2 .. 2 nên m2 .. 2 ⇒ m .. 2 ⇒ m = 2m1 , m1 ∈ N∗ ⇒ m2 = 4m21 .
. . .
Thay vào (1) suy ra 2n2 = 4m21 ⇔ n2 = 2m21 .. 2 ⇒ n2 .. 2 ⇒ n .. 2.
m
Do đó m, n cùng chia hết cho 2 nên phân số không tối giản, điều này mâu thuẫn với giả sử ở
n
trên.√
Vậy 2 là số vô tỉ.

1. Căn bậc hai
8
√
} Bài 6. (*) Chứng minh rằng 5 là một số vô tỉ.
L Lời giải.
√ √ m m
Giả sử 5 là số hữu tỉ. Suy ra 5 = , trong đó m, n ∈ N∗ và phân số là phân số tối giản.
n n
√ m m 2

Khi đó 5 = ⇔5= ⇔ m2 = 5n2 . (1)
n n
. . .
Do 5n2 .. 5 nên m2 .. 5 ⇒ m .. 5 ⇒ m = 5m1 , m1 ∈ N∗ ⇒ m2 = 25m21 .
. . .
Thay vào (1) suy ra 5n2 = 25m21 ⇔ n2 = 5m21 .. 5 ⇒ n2 .. 5 ⇒ n .. 5.
m
Do đó m, n cùng chia hết cho 5 nên phân số không tối giản, điều này mâu thuẫn với giả sử ở
n
trên.√
Vậy 5 là số vô tỉ.

Giáo viên: ....................................

9
√
§2 Căn thức bậc hai và hằng đẳng thức A2 = |A|
√
®
A nếu A ≥ 0
1. Ta có A2 = |A| =
−A nếu A < 0.
√ Ä√ ä2 √ Ä√ ä2
4! 6. Cần phân biệt A2 với A . Khi viết A2 thì A có thể là số âm. Khi viết A
thì A phải là số không âm.
√
2. Điều kiện xác định (hay có nghĩa) của A là A ≥ 0.
3. Cách giải các bất phương trình dạng |x| ≤ a và |x| ≥ a với a > 0 như sau
|x| ≤ a ⇔ −a ≤ x ≤ a.
ñ
x≥a
|x| ≥ a ⇔
x ≤ −a.
2 Các dạng toán
√
| Dạng 4. Tìm điều kiện để A xác định
Phương pháp giải

√
A có nghĩa khi A ≥ 0.
1
√ có nghĩa khi A > 0.
A
Kiến thức bổ sung: Chú ý rằng với a là số dương ta luôn có:
x2 ≤ a2 ⇔ −a ≤ x ≤ a.
ñ
2 2 x≥a
x ≥a ⇔
x ≤ −a.

√
b Ví dụ 1. Tìm x để căn thức 5 − 2x có nghĩa.
L Lời giải.
√ 5
5 − 2x có nghĩa khi 5 − 2x ≥ 0 ⇔ −2x ≥ −5 ⇔ x ≤ .
2

√
2. Căn thức bậc hai và hằng đẳng thức A2 = |A|
10
…
1
b Ví dụ 2. Tìm x để căn thức có nghĩa.
x2 − 4x + 4
L Lời giải.
…
1 1
có nghĩa ⇔ có nghĩa ⇔ (x − 2)2 > 0 ⇔ x 6= 2.
x2 − 4x + 4 (x − 2)2
√
b Ví dụ 3. Với giá trị nào của x thì biểu thức 25 − x2 có nghĩa?
L Lời giải.
√
25 − x2 có nghĩa ⇔ 25 − x2 ≥ 0 ⇔ −x2 ≥ −25 ⇔ x2 ≤ 25 ⇔ |x| ≤ 5 ⇔ −5 ≤ x ≤ 5.
…
1
b Ví dụ 4. Tìm các giá trị của x để biểu thức 2
có nghĩa.
x − 100
L Lời giải.
… ñ
1 x > 10
2
có nghĩa ⇔ x2 − 100 > 0 ⇔ x2 > 100 ⇔ |x| > 10 ⇔ .
x − 100 x < −10
√ √
b Ví dụ 5. Có bao nhiêu giá trị nguyên của x để biểu thức M = x+4 + 2 − x có
nghĩa?
L Lời giải.
® ®
x+4≥0 x ≥ −4
M có nghĩa khi ⇔
2−x≥0 x ≤ 2.
Vì x ∈ Z nên x ∈ {−4; −3; −2; −1; 0; 1; 2}.
Vậy có 7 giá trị nguyên của x để biểu thức M có nghĩa.
√
| Dạng 5. Rút gọn biểu thức dạng A2
Đưa biểu thức dưới căn về dạng bình phương.

√
A2 = |A|.
√
4! 7. Điều kiện xác định của A là A > 0.
b Ví dụ 1. Rút gọn các biểu thức sau

p √ p √ √ √ p √
1. 13 + 4 3 + 2 7 − 4 3. 2. ( 10 − 2) · 3 + 5.
L Lời giải.
p √ p √ » √ » √ √ √
1. 13 + 4 3 + 2 7 − 4 3 = (1 + 2 3)2 + 2 (2 − 3)2 = 1 + 2 3 + 2(2 − 3) = 5.
√ √ p √ √ p √ √ »√ √ √
2. ( 10− 2)· 3 + 5 = ( 5−1)· 6 + 2 5 = ( 5−1)· ( 5 + 1)2 = ( 5−1)( 5+1) = 4.

Giáo viên: ....................................

11
b Ví dụ 2. Rút gọn các biểu thức sau

√ …
a + b − 2 ab 2 x2 − 2x + 1
1. với a > b > 0. 2. · với 0 < x < 1.
a−b x−1 4x2
L Lời giải.
√ »√ √ √ √
a + b − 2 ab ( a − b)2 a− b 1
1. = = √ √ √ √ =√ √ .
a−b a−b ( a − b)( a + b) a+ b
…
2 x2 − 2x + 1 2 (x − 1)2 2 |x − 1|
2. · 2
= 2
= .
x−1 4x x−1 (2x) x − 1 2|x|
2 |x − 1| 1
Do 0 < x < 1 nên |x − 1| = 1 − x; |x| = x. Suy ra =− .
x − 1 2|x| x

b Ví dụ 3. Rút gọn các biểu thức sau:
√ √
1. x4 − 4x2 + 4 − x2 . x4 − 2x2 + 1
2. , với x > 1.
x+1
L Lời giải.
√ »
1. x4 + 4x2 + 4 − x2 = (x2 + 2)2 − x2 = x2 + 2 − x2 = 2, (x2 + 2 > 0).
√ »
x4 − 2x2 + 1 (x2 − 1)2 x2 − 1 (x − 1)(x + 1)
2. Vì x > 1 nên = = = = x − 1.
x+1 x+1 x+1 x+1

3 Luyện tập
} Bài 1. Với giá trị nào của x thì các căn thức sau có nghĩa
√ √ √ √
1. −3x. 2. 2x − 4. 3. 7 − 6x. 4. −3x + 2.
L Lời giải.
√
1. −3x có nghĩa ⇔ −3x ≥ 0 ⇔ x ≤ 0.
√
2. 2x − 4 có nghĩa ⇔ 2x − 4 ≥ 0 ⇔ 2x ≥ 4 ⇔ x ≥ 2.
√ 7
3. 7 − 6x có nghĩa ⇔ 7 − 6x ≥ 0 ⇔ 6x ≤ 7 ⇔ x ≤ .
6
√ 2
4. −3x + 2 có nghĩa ⇔ −3x + 2 ≥ 0 ⇔ 3x ≤ 2 ⇔ x ≤ .
3

} Bài 2. Với giá trị nào của x thì các căn thức sau có nghĩa

√
12
x √ x √ … …
1. + x − 2. 2. + x − 2. 1 −2
x−2 x+2 3. . 4. .
3 − 2x x+1
L Lời giải.
® ®
x √ x − 2 6= 0 x 6= 2
1. + x − 2 có nghĩa ⇔ ⇔ ⇔ x > 2.
x−2 x−2≥0 x≥2
® ®
x √ x + 2 6= 0 x 6= −2
2. + x − 2 có nghĩa ⇔ ⇔ ⇔ x ≥ 2.
x+2 x−2≥0 x≥2
…
1 1 3
3. có nghĩa ⇔ ≥ 0 ⇔ 3 − 2x > 0 ⇔ x < .
3 − 2x 3 − 2x 2
…
−2 −2
4. có nghĩa ⇔ ≥ 0 ⇔ x + 1 < 0 ⇔ x < −1.
x+1 x+1

} Bài 3. (*) Với giá trị nào của x thì các căn thức sau có nghĩa
…
4x2 2 − 3x
1. . 2. .
3x − 1 4x2
L Lời giải.

∀x ∈ R
x2 ≥ 0
®
 x > 1 1
 
4x 2
4x 2
 ®3x − 1 > 0 x>

1. có nghĩa ⇔ ≥0⇔ 2

⇔ 
 3 ⇔  3
3x − 1 3x − 1  x =0  x = 0 x = 0.
1

3x − 1 6= 0 x 6=
3

…
2 − 3x 2 − 3x
®
x 6= 0 x 6= 0
2. có nghĩa ⇔ ≥0⇔ ⇔
4x2 4x2 2 − 3x ≥ 0 x ≤ 2 .
3

} Bài 4. Rút gọn các biểu thức sau
p √ p √
1. 11 − 6 2 − 11 + 6 2.
qÄ √ ä2 p √
2. 2 − 5 + 14 − 6 5.
Ä √ äp √
3. 2+ 7 11 − 4 7.
qÄ √ ä2 p √
4. 3 + 2 + 6 − 4 2.
√
p √3−1 p √ p √
5. √
9−3 8− + 5 − 2 6 − 2 − 3.
2
√ √
2− 3 2+ 3
6. √ p √ +√ p √ .
2+ 2+ 3 2− 2− 3
Giáo viên: ....................................

13
L Lời giải.
p √ p √ » √ » √ √ √
1. 9 + 2 − 2 · 3 · 2 − 9 + 2 + 2 · 3 · 2 = (3 − 2)2 − (3 + 2)2 = 3 − 2 − 3 − 2 =
√
−2 2.
»√ p √ √ » √ √ √
2. ( 5 − 2)2 + 9 + 5 − 2 · 3 5 = 5 − 2 + (3 − 5)2 = 5 − 2 + 3 − 5 = 1.
√ p √ √ »√ √ √
3. (2 + 7) 7 + 4 − 2 · 2 7 = (2 + 7) ( 7 − 2)2 = ( 7 + 2)( 7 − 2) = 7 − 4 = 3.
√ p √ √ » √ 2 √ √
4. 3 + 2 + 4 + 2 − 2 · 2 2 = 3 + 2 + (2 − 2) = 3 + 2 + 2 − 2 = 5.
√
p √ 3−1 p √ p √
5. 9−3 8− √ + 5−2 6− 2− 3
2 √ √ p √
p √ √ 6− 2 p √ √ 8−4 3
= 6+3−2 6 3− + 3+2−2 3 2−
2 qÄ√ 2
√ √ √ ä2
qÄ√ √ ä2 6− 2
q Ä√ √ ä2 6− 2
= 6− 3 − + 3− 2 −
√ √ 2 √ √ 2
√ √ 6− 2 √ √ 6− 2
= 6− 3− + 3− 2−
2 2
= 0.
√ √ √ √ √ √
2− 3 2+ 3 2 2− 6 2 2+ 6
6. √ p √ +√ p √ = p √ + p √
2+ 2+ 3 2 − 2 −Ä √3 2√+ä Ä4 + 2√ 3ä Ä2 −
√ 4 −
√ Ä3 √ ä
2
√ √ √ √ ä
2 2− 6 2 2+ 6 2 2− 6 3− 3 + 2 2+ 6 3+ 3
= √ + √ = Ä √ äÄ √ ä
3+ 3 3− 3 3+ 3 3− 3
√ √ √ √ √ √ √ √
6 2−2 6−3 6+3 2+6 2+2 6+3 6+3 2 √
= Ä √ äÄ √ ä = 3 2.
3+ 3 3− 3

} Bài 5. Cho các biểu thức
» √
A = 20a + 92 + a4 + 16a2 + 64
B = a4 + 20a3 + 100a2
1. Rút gọn A.
2. Tìm a để A + B = 0.
L Lời giải.
» p p
1. A = 20a + 92 + (a2 + 8)2 = (a + 10)2 = |a + 10|.
2. A + B = |a + 10| + a2 · (a + 10)2 = 0 ⇔ a = −10.

p √ p √ » √ p √ √
1. 19 − 8 3 + 4 − 2 3. 2. 12 + 3 3 + 4 + 2 3 − 2 3.
L Lời giải.

√
14
p √ p √ qÄ √ ä2 qÄ√ ä2 √ √
1. 19 − 8 3 + 4 − 2 3 = 4− 3 + 3 − 1 = 4 − 3 + 3 − 1 = 3.
…
» √ p √ √ √ qÄ√ ä2 √
2. 12 + 3 3 + 4 + 2 3 − 2 3 = 12 + 3 3 + 3 + 1 − 2 3.
p √ √ √ p √ √
= q12 + 3 3 + 1 + 3 − 2 3 = 13 + 4 3 − 2 3.
Ä √ ä2 √ √ √
= 2 3 + 1 − 2 3 = 2 3 + 1 − 2 3 = 1.

1p √ p √ √ p √
1. 12 − 8 2 + 17 − 12 2 − 4 2. 2. 10 + 4 6.
2
L Lời giải.
1p √ p √ √ 1 Ä √
q ä2 qÄ √ ä2 √
1. 12 − 8 2 + 17 − 12 2 − 4 2 = 2 2−2 + 3 − 2 2 − 4 2.
2 2
1 √ √ √ 1Ä √ ä √ √ √
= 2 2−2 + 3−2 2 −4 2= 2 2 − 2 + 3 − 2 2 − 4 2 = −5 2 + 2.
2 2
p √ qÄ√ ä2 √
2. 10 + 4 6 = 6 + 2 = 6 + 2.

√ √
4x2 + 4x + 1 1 2. 9 + x + 4 − 4x + x2 với x < 2.
1. 2
với x > − .
4x − 1 2
L Lời giải.
√ p
4x2 + 4x + 1 (2x + 1)2 |2x + 1|
1. A = 2
= = .
4x − 1 (2x + 1)(2x − 1) (2x + 1)(2x − 1)
1 2x + 1 1
Do x > − nên 2x + 1 > 0. Suy ra A = = .
2 (2x + 1)(2x − 1) 2x − 1
√ p
2. B = 9 + x + 4 − 4x + x2 = 9 + x + (2 − x)2 = 9 + x + |2 − x|.
Do x < 2 nên 2 − x > 0. Suy ra B = 9 + x + 2 − x = 11.

} Bài 9. Tính
qÄ √ ä2 p √ 2 2
…
1
1. 1 − 2 + 11 − 6 2. 2. √ √ − √ +6 .
5+ 3 4− 15 3
L Lời giải.
qÄ √ 2
ä p √ √ qÄ √ ä2 √ √
1. 1 − 2 + 11 − 6 2 = 2 − 1 + 3 − 2 = 2 − 1 + 3 − 2 = 2.
√ √ √
√ ä 6 3
…
2 2 1 2( 5 − 3) q Ä
2. √ √ − √ +6 = − 2 4 + 15 +
5+ 3 4 − 15 3 2 3
√ √ p √ √ √ √ qÄ√ √ ä2 √ √ Ä√ √ ä
= 5 − 3 − 8 + 2 15 + 2 3 = 5 + 3 − 5 + 3 = 5 + 3 − 5 + 3 = 0.

} Bài 10. Giải phương trình
Giáo viên: ....................................

15
√ √
1. x2 = 1. 2. 4x2 − 4x + 1 = 3.
L Lời giải.
√
1. x2 = 1 ⇔ |x| = 1 ⇔ x = ±1.
ñ
√ p x=2
2. 4x2 2
− 4x + 1 = 3 ⇔ (2x − 1) = 3 ⇔ |2x − 1| = 3 ⇔
x = −1.


3. Liên hệ giữa phép nhân và phép khai phương
16
§3 Liên hệ giữa phép nhân và phép khai phương
√ √ √
Định lí 2. Với hai số a và b không âm, ta có ab = a · b.
Hệ quả 1. Muốn khai phương một tích của các số không âm, ta có thể khai phương từng thừa số
rồi nhân các kết quả với nhau.
Hệ quả 2. Muốn nhân các căn bậc hai của các số không âm, ta có thể nhân các số dưới dấu căn
với nhau rồi khai phương kết quả đó.
√ √ √
Hệ quả 3. Với hai Äbiểu äthức A và B không âm, ta có AB = A · B. Đặc biệt, với biểu thức
√ 2 √
A không âm, ta có A = A2 = A.
2 Các dạng toán
| Dạng 6. Khai phương một tích

√ √ √
Áp dụng định lý: Với hai số a và b không âm, ta có ab = a · b.
4! 8. Định lý trên có thể mở rộng cho tích của nhiều số không âm như sau:
√ √ √ √
Với n ≥ 2 và các số a1 , a2 , . . . , an không âm, ta có a1 a2 · · · an = a1 · a2 · · · an .
b Ví dụ 1. Tính
√ √
1. 27 · 75; 3. 160 · 12,1;
√ √
2. 200 · 18; 4. 3,6 · 25,6.
L Lời giải.
√ √ √ √ √
1. 27 · 75 = 9 · 9 · 25 = 9 · 9 · 25 = 3 · 3 · 5 = 45.
√ √ √ √ √
2. 200 · 18 = 100 · 4 · 9 = 100 · 4 · 9 = 10 · 2 · 3 = 60.
√ √ √ √ √
3. 160 · 12,1 = 16 · 100 · 1,21 = 16 · 100 · 1,21 = 4 · 10 · 1,1 = 44.
√ √ √ √ √
4. 3,6 · 25,6 = 0,36 · 100 · 2,56 = 0,36 · 100 · 2,56 = 0,6 · 10 · 1,6 = 9,6.
Giáo viên: ....................................

17
√ √ √
b Ví dụ 2. 1. Cho a và b là các số âm. Chứng minh rằng ab = −a · −b.
p
2. Áp dụng tính (−81) · (−36) · 0,25.
L Lời giải.
√
p √ √
1. Ta có ab = (−a) · (−b) = −a · −b.
p p √ √ √ √
2. (−81) · (−36) · 0,25 = (−81) · (−36) · 0,25 = 81 · 36 · 0,25 = 9 · 6 · 0,5 = 27.

| Dạng 7. Nhân các căn bậc hai

Áp dụng quy tắc: Muốn nhân các căn bậc hai của các số không âm, ta có thể nhân các số
dưới dấu căn với nhau rồi khai phương kết quả đó.
b Ví dụ 1. Tính
√ √ √ √
1. 45 · 180; 3. 250 · 0, 9;
√ √ √ √
2. 7 · 105; 4. 8 · 162.
L Lời giải.
√ √ √ √
1. 45 · 180 = 45 · 180 = 8100 = 90.
√ √ √ √
2. 7 · 175 = 7 · 175 = 1225 = 35.
√ √ √ √
3. 250 · 0, 9 = 250 · 0,9 = 225 = 15.
√ √ √ √
4. 8 · 162 = 8 · 162 = 1296 = 36.

| Dạng 8. Rút gọn, tính giá trị biểu thức

Kết hợp các hằng đẳng thức đáng nhớ và các quy tắc khai phương và nhân các căn bậc hai.
b Ví dụ 1. Tính
p Ä √ √ äÄ √ √ ä
1. 10,62 − 5,62 ; 4. 1+ 2− 3 1− 2+ 3 ;
p √ p √ Äp √ p √ ä2
2. 29 + 12 5 + 29 − 12 5; 5. 5+ 21 + 5 − 21 ;
√ √ √ √ √ √
10 + 26 3 2 − 3 − 6 + 16
3. √ √ ; 6. √ √ √ .
2 5 + 52 2− 3+ 4
L Lời giải.

18
p √ √
1. 5,32 − 2,82 =
8,1 · 2,5 = 81 · 100 · 0,25 = 9 · 10 · 0,5 = 45.
√ √ √ ä2 √ ä2
» » … …
Ä Ä
2. 29 + 12 5 + 29 − 12 5 = 3+2 5 + 3−2 5
Ä √ ä Ä √ ä √
= 3 + 2 5 + 2 5 − 3 = 4 5.
√ √ √ Ä√ √ ä √
10 + 26 2· 5 + 13 2
3. √ √ = Ä√ √ ä = .
2 5 + 52 2· 5 + 13 2
Ä √ √ äÄ √ √ ä Ä√ √ ä2 Ä √ ä √
4. 1+ 2− 3 1− 2+ 3 =1− 2 − 3 = 1 − 5 − 2 6 = 2 6 − 4.
Å» √ » √ ã2 √ » √ » √ √
5. 5 + 21 + 5 − 21 = 5 + 21 + 2 · 5 + 21 · 5 − 21 + 5 − 21
qÄ √ äÄ √ ä
= 10 + 2 5 + 21 5 − 21
√
= 10 + 2 4 = 14.
√ √ √ √ √ √ √ √ √ √
3 2 − 3 − 6 + 16 4− 6+ 8+ 2− 3+ 4
6. √ √ √ = √ √ √
2− 3+ 4 2− 3+ 4
√ Ä√ √ √ ä √ √ √
2 2− 3+ 4 + 2− 3+ 4
= √ √ √
2− 3+ 4
√
= 2 + 1.

b Ví dụ 2. Rút gọn các biểu thức
p
1. A = (a − 1)2 (2a + 1)2 với a > 1;
p
2. B = (b − 1)(b + 7) + 16 với b < −3;
√ √
3. C = c2 + 10c + 25 − c2 − 10c + 5 với −5 ≤ c ≤ 5;
√
1−d d2 − 4d + 4
4. D = √ + với d > 2.
d2 − 2d + 1 d−2
L Lời giải.
p p
1. A = (a − 1)2 · (2a + 1)2 = (a − 1)(2a + 1).
√ p
2. B = b2 + 6b + 9 = (b + 3)2 = −(b + 3).
p p
3. C = (c + 5)2 − (c − 5)2 = (c + 5) − (5 − c) = 2c.
p
1−d (d − 2)2 1−d d−2
4. D=p + = + = (−1) + 1 = 0.
(d − 1)2 d−2 d−1 d−2

| Dạng 9. Phân tích biểu thức chứa căn thành nhân tử

Kết hợp các hằng đẳng thức đáng nhớ và các quy tắc khai phương và nhân các căn bậc hai.
Giáo viên: ....................................

19
b Ví dụ 1. Phân tích các biểu thức sau thành nhân tử

√ √
1. A = x2 − 16 + x2 − 4x với x > 4;
√ p
2. B = x3 − 8 + x(x + 2) + 4 với x > 2;
√ √
3. C = 4x2 + 4x + 1 − 4x2 + 4x với x > 0.
L Lời giải.
√ √ √ √
1. A = x2 − 16 + x2 − 4x 3. C = 4x2 + 4x + 1 − 4x2 + 4x
√ √ √ √ » »
= x−4· x+4+ x· x−4 = (2x + 1)2 − 4x(x + 1)
√ Ä√ √ ä √ √
= x−4 x+4+ x . = 2x + 1 + 2 x · x + 1
Ä√ √ ä2
√ »
= x+1− x .
2. B = x3 − 8 + x(x + 2) + 4
√ √ √
= x − 2 · x2 + 2x + 4 + x2 + 2x + 4
√ Ä√ ä
= x2 + 2x + 4 x−2+1 .

| Dạng 10. Giải phương trình
Xác định điều kiện phương trình.
Dùng các hằng đẳng thức và tính chất của dấu giá trị tuyệt đối.
Phân tích đa thức thành nhân tử.
Một số công thức cần lưu ý.

√ ® ®
A2 = |A|. A≥0 A<0
|A| = B ⇔ hoặc
A=B A = −B.
A2 = B 2 ⇔ A = ±B.
®
√ √ A ≥ 0 (hoặc B ≥ 0)
®
B≥0
A= B⇔ |A| = B ⇔
A = B. A = B hoặc A = −B.
®
√ B≥0
A=B⇔ |A| = |B| ⇔ A = B hoặc A = −B.
A = B2.
® ®
√ √ A=0 A=0
A+ B =0⇔ |A| + |B| = 0 ⇔
B = 0. B = 0.
b Ví dụ 1. Giải các phương trình sau

20
p √
1. (x − 1)2 = 3 − x; 3. x2 − 4x + 3 = x − 3;
√ √ √ √
2. 2x + 5 = 1 − x; 4. x2 − 4 + x2 + 4x + 4 = 0.
L Lời giải.

p 3ñ− x ≥ 0

1. 2
(x − 1) = 3 − x ⇔ |x − 1| = 3 − x ⇔ x−1=3−x ⇔ x = 2.

x − 1 = −(3 − x)

® ®
√ √ 1−x≥0 x≤1 4
2. 2x + 5 = 1 − x ⇔ ⇔ ⇔x=− .
2x + 5 = 1 − x 3x = −4 3
® ®
√ x − 3 ≥ 0 x≥3
3. x2 − 4x + 3 = x − 3 ⇔ ⇔ ⇔ x = 3.
x2 − 4x + 3 = (x − 3)2 2x = 6
® 2 ®
√ √ x − 4 = 0 (x + 2)(x − 2) = 0
4. x2 − 4 + x2 + 4x + 4 = 0 ⇔ 2 ⇔ ⇔ x = −2.
x + 4x + 4 = 0 (x + 2)2 = 0
3 Luyện tập

√ √ √ 1√
p √ p √
1. 48 − 2 75 + 108 − 147; 4. 11 − 6 2 − 11 + 6 2;
7
Ä√ √ ä√ qÄ √ ä2 p √
2. 44 + 11 11; 5. 2− 5 + 14 − 6 5;
√
√
…
1 3 2 √ äp √
3. 24 − 6 − √ ;
Ä
6 3 6. 2+ 7 11 − 4 7;
qÄ √ ä2 p √
7. 3 + 2 + 6 − 4 2;
√
p √ 3−1 p √ p √
8. 9 − 3 8 − √ + 5 − 2 6 − 2 − 3.
2
L Lời giải.
√ √ √ 1√ √ √ √ 1 √
1. 48 − 2 75 + 108 − 147 = 4 3 − 2 · 5 3 + 6 3 − · 7 3
7 7
√ Å 1
ã √
= 3 4 − 2 · 5 + 6 − · 7 = − 3.
7
Ä√ √ ä√ Ä √ √ ä√ √ √
2. 44 + 11 11 = 2 11 + 11 11 = 3 11 · 11 = 3 · 11 = 33.
√
√ √ √ √
…
1 3 2
3. 24 − 6 − √ = 2 6 − 6 − 6 = 0.
6 3
Giáo viên: ....................................

21
» √ » √ » √ » √
4. 11 − 6 2 − 11 + 6 2 = 9 + 2 − 2 · 3 · 2 − 9 + 2 + 2 · 3 · 2
√ 2 √ 2
q q
= (3 − 2) − (3 + 2)
√ Ä √ ä √
= 3 − 2 − 3 + 2 = −2 2.
√ ä2 » √ Ä√ √
… …
Ä ä2 »
5. 2 − 5 + 14 − 6 5 = 5−2 + 9+5−2·3 5
√ √ ä2
…
Ä
= 5−2+ 3− 5
√ √
= 5 − 2 + 3 − 5 = 1.
Ä √ ä» √ √ » √
6. 2+ 7 11 − 4 7 = (2 + 7) 7 + 4 − 2 · 2 7
√ ä Ä√
…
Ä ä2
= 2+ 7 7−2
Ä√ ä Ä√ ä
= 7+2 7 − 2 = 7 − 4 = 3.
√ ä2 » √ √ √
… »
Ä
7. 3+ 2 + 6−4 2=3+ 2+ 4+2−2·2 2
√ √ ä2
…
Ä
=3+ 2+ 2− 2
√ √
= 3 + 2 + 2 − 2 = 5.
√
» √ 3−1
» √ » √
8. 9−3 8− √ + 5−2 6− 2− 3
2
√ √ p √
» √ √ 6− 2
» √ √ 8−4 3
= 6+3−2 6· 3− + 3+2−2 3· 2−
2 qÄ√ 2
√ √ √ ä 2
Ä√ √ ä2 Ä√ √ ä2 6− 2
… …
6− 2
= 6− 3 − + 3− 2 −
√ √ 2 √ √ 2
√ √ 6− 2 √ √ 6− 2
= 6− 3− + 3− 2− = 0.
2 2

√ √ √
1. A = x + 3 + x2 − 6x + 9, (x ≤ 3). 3. C = x2 + 4x + 4 − x2 , (−2 ≤ x ≤ 0).
√ √
x2 − 4x + 4 x2 − 10x + 25
2. B = |x − 2| + , (x < 2). 4. D = 2x − 1 − .
x−2 x−5
L Lời giải.
√
1. A = x + 3 + x2 − 6x + 9 = x + 3 + |x − 3| = x + 3 + (3 − x) = 6.
√
x2 − 4x + 4 |x − 2| 2−x
2. B = |x − 2| + = −(x − 2) + = −x + 2 + = −x + 1.
x−2 x−2 x−2
√ √
3. C = x2 + 4x + 4 − x2 = |x + 2| + |x| = x + 2 − x = 2.
√
x2 − 10x + 25 |x − 5|
4. D = 2x − 1 − = 2x − 1 −
x−5 x−5

22
x−5
Với x ≥ 5 thì D = 2x − 1 − = 2x − 1 − 1 = 2x − 2.
x−5
−(x − 5)
Với x < 5 thì D = 2x − 1 − = 2x − 1 + 1 = 2x.
x−5

} Bài 3. Giải các phương trình sau
√
1. 1 − 12x + 36x2 = 5. 3. |3x + 1| = |x + 1|.
√ √
2. x2 − x − 6 = x − 3. 4. |x2 − 1| + |x + 1| = 0.
L Lời giải.
2
ñ 
√ 1 − 6x = 5 x = −
1. 1 − 12x + 36x2 = 5 ⇔ |1 − 6x| = 5 ⇔ ⇔ 3.
1 − 6x = −5 x=1
√
® ®
√ x − 3 ≥ 0 x≥3
2. x2 − x − 6 = x − 3 ⇔ 2 ⇔
x −x−6=x−3 x2 − 2x − 3 = 0

xñ ≥ 3

⇔ x = 3 ⇔ x = 3.

x = −1


ñ
3x + 1 = x + 1 x=0
3. |3x + 1| = |x + 1| ⇔ ⇔  1.
3x + 1 = −(x + 1) x=−
2
® 2
x −1=0
4. |x2 − 1| + |x + 1| = 0 ⇔ ⇔ x = −1.
x+1=0

Giáo viên: ....................................

23
§4 Liên hệ giữa phép chia và phép khai phương
… √
A A
Định lí 3. Với A ≥ 0, B > 0 thì =√ .
B B
2 Các dạng toán
| Dạng 11. Khai phương một thương
A
Quy tắc. Muốn khai phương một thương của hai biểu thức A ≥ 0, B > 0, ta có thể khai
B
phương lần lượt biểu thức bị chia A và biểu thức chia B. Sau đó lấy kết quả thứ nhất chia
cho kết quả thứ hai.
b Ví dụ 1. Tính:
… p √
49 3+ 5
1. A = ; 2. B = √ .
81 2
L Lời giải.
… √
49 49 7
1. Ta có A = =√ = .
81 81 9
2. Ta có
qÄ√
√ √ p √ ä2 √
3+ 5 6+2 5 5+2 5+1 5+1 5+1
B= = = √ = = .
2 4 4 2 2

b Ví dụ 2. Rút gọn các biểu thức:
… … …
a2 a6 a2 + 6a + 9
1. A = · , với b > 0; 2. B = b5 .
b b3 b8
L Lời giải.
1. Ta sử dụng quy tắc nhân hai căn bậc hai rồi biến đổi tiếp
√
a2 a6 a2 a6 a8 a8 a4
A= · = · = = √ = .
b b3 b b3 b4 b4 b2

4. Liên hệ giữa phép chia và phép khai phương
24
2. Ta biến đổi
»
5 (a + 3) 2
5
(a + 3)2 |a + 3|
B=b · 8
=b · √ = b5 · = b · |a + 3|
b b 8 b4
®
b · (a + 3) nếu a ≥ −3
=
−b · (a + 3) nếu a < −3.

| Dạng 12. Chia các căn bậc hai
Phương pháp giải:

Quy tắc chia hai căn thức bậc hai: Muốn chia căn bậc hai của biểu thức không âm A cho
căn bậc hai của số dương B, ta có thể chia biểu thức A cho biểu thức B rồi lấy căn bậc hai
của thương đó.
b Ví dụ 1. Thực hiện phép tính:

√ √ Ä √ √ ä √
1. A = 98 : 2; 3. C = 5 3 + 3 5 : 15.
Ä√ √ √ ä √
2. B = 48 − 27 + 3 : 3;
L Lời giải.
√ √ √ √
1. Ta có A = 98 : 2 = 98 : 2 = 49 = 7.
Ä√ √ √ ä √ √ √ √ √ √
2. Ta có B = 48 − 27 + 3 : 3 = 48 : 3 − 27 : 3 + 3 : 3 = 16 − 9 + 1 = 2.
√ √
Ä √ √ ä √ Ä √ √ ä Ä√ √ ä 5 3 3 5 √ √
3. C = 5 3 + 3 5 : 15 = 5 3 + 3 5 : 5 · 3 = √ √ + √ √ = 5 + 3.
5· 3 5· 3

| Dạng 13. Rút gọn, tính giá trị biểu thức
Ta sử dụng tính chất

… √
a a
Với a ≥ 0 và b > 0 thì ta có = √ .
b b
4 9.
! Chú ý khi giải bài dạng này phải xét trong điều kiện có nghĩa của biểu thức chứa
căn.

…
(x − 1)2 x4
1. với x ≥ 1; 2. với a < 1.
16 (a − 1)2
L Lời giải.
Giáo viên: ....................................

25
1. Vì (x − 1)2 ≥ 0 và 16 > 0 nên ta có

p
(x − 1)2 (x − 1)2 |x − 1| vì x≥1 x−1
= √ = = .
16 16 4 4
2. Vì x4 ≥ 0 và (a − 1)2 > 0 nên ta có

√
x4 x4 x2 vì a<1 x2
= p = = .
(a − 1)2 (a − 1)2 |a − 1| 1−a

p p
27(x − 5)2 (x − 4)4
1. √ với x ≥ 5; 2. p với x < 4.
3 9(x − 4)2
L Lời giải.
1. Với x ≥ 5 ta có
√ »
p
27(x − 5)2 27(x − 5)2 » vì x≥5
√ = = 9(x − 5)2 = 9 · (x − 5)2 = 3 · |x − 5| = 3(x − 5).
3 3
2. Với x < 4 ta có
p p
(x − 4)4 (x − 4)4 (x − 4)2 (x − 4)2 |x − 4| vì x<4 4−x
p = = = √ = = .
9(x − 4)2 9(x − 4)2 9 9 3 3
b Ví dụ 3. Rút gọn biểu thức với điều kiện đã cho và tính giá trị của nó:
√
x−2 x+1
1. √ với x ≥ 0; tính giá trị tại x = 4.
x+2 x+1
(x − 2)4 x2 − 1
2. + với x < 3; tính giá trị tại x = 0,5.
(3 − x)2 x−3
L Lời giải.
1. Với x ≥ 0 ta có
√ √ p√ √ √
x−2 x+1 ( x − 1)2 ( x − 1)2 | x − 1| | x − 1|
√ = √ =p√ = √ = √ .
x+2 x+1 ( x + 1)2 ( x + 1)2 | x + 1| x+1
Thay x = 4 vào ta có √
| 4 − 1| 1
√ = .
4+1 3

26
2. Với x < 3 ta có
p
(x − 2)4 x2 − 1 (x − 2)4 x2 − 1 (x − 2)2 x2 − 1
+ = p + = +
(3 − x)2 x−3 (3 − x)2 x−3 |3 − x| x−3
x2 − 4x + 4 x2 − 1
= −
3−x 3−x
−4x + 5
= .
3−x
Thay x = 0,5 vào ta có
−4 · 0,5 + 5 6
= .
3 − 0,5 5

| Dạng 14. Giải phương trình
Tìm điều kiện của biểu thức có mặt trong phương trình.
Thu gọn trong điều kiện của biến sau đó giải phương trình.
4! 10. Chú ý khi giải bài dạng này phải xét điều kiện có nghĩa của biểu thức chứa căn và
cuối cùng phải đối chiếu nghiệm tìm được với điều kiện.
b Ví dụ 1. Tìm x thỏa mãn điều kiện:

√
(x − 1)4 x−1
1. = 2; 2. √ = 3.
x2 − 2x + 1 x2 − x
L Lời giải.
4
(x − 1)
1. Điều kiện là ≥ 0. Vì (x − 1)4 ≥ 0 với mọi x nên điều kiện là x2 − 2x + 1 > 0
x2
− 2x + 1
hay (x − 1)2 > 0 nghĩa là x 6= 1. Khi đó ta có
(x − 1)4 (x − 1)4 »
=2⇔ = 2 ⇔ (x − 1)2 = 2 ⇔ |x − 1| = 2.
x2 − 2x + 1 (x − 1)2
Ta xét hai trường hợp:
TH1: x − 1 = 2 hay x = 3;
TH2: x − 1 = −2 hay x = −1.
Đối chiếu điều kiện ta nhận x = 3 và x = −1.
2. Điều kiện là x − 1 ≥ 0 và x2 − x > 0. Vì x2 − x = x(x − 1) nên điều kiện sẽ là x − 1 > 0 và
x > 0. Từ đó suy ra điều kiện là x > 1. Khi đó ta có
√ …
√
…
x−1 x−1 1 1
√ =3⇔ 2
=3⇔ =3⇔ x= .
x2 − x x −x x 3
Sử dụng định nghĩa của căn bậc hai số học ta có
1
x= .
9
1
Đối chiếu điều kiện ta loại x = . Vậy không có giá trị x thỏa mãn đề bài.
9

Giáo viên: ....................................

27
b Ví dụ 2. Tìm x thỏa mãn điều kiện:

… √
2x − 3 x−2
1. = 2; 2. √ = 1.
x−1 3x − 4
L Lời giải.
2x − 3
1. Điều kiện ≥ 0, nghĩa là x thỏa mãn một trong hai trường hợp sau:
x−1
3
TH1. 2x − 3 ≥ 0 và x − 1 > 0, ta tìm được x ≥ ;
2
TH2. 2x − 3 ≤ 0 và x − 1 < 0, ta tìm được x < 1.
Khi đó ta có
…
2x − 3 2x − 3 1
=2⇒ = 4 ⇒ 2x − 3 = 4x − 4 ⇒ x = .
x−1 x−1 2
1
Đối chiếu điều kiện ta thấy x = thỏa mãn.
2
2. Điều kiện là x − 2 ≥ 0 và 3x − 4 > 0, suy ra x ≥ 2 là điều kiện. Khi đó
√ …
x−2 x−2 x−2
√ =1⇔ =1⇒ = 1 ⇒ x = 1.
3x − 4 3x − 4 3x − 4
Đối chiếu điều kiện ta loại x = 1. Vậy không có giá trị x thỏa mãn đề bài.
3 Luyện tập
} Bài 1. Áp dụng quy tắc khai phương một thương, hãy tính
… … … …
121 144 6 21
1. ; 2. ; 3. 3 ; 4. 4 .
9 169 25 25
L Lời giải.
… √ … … √
121 121 11 6 81 81 9
1. = √ = . 3. 3 = =√ = .
9 9 3 25 25 25 5
… √ … … √
144 144 12 21 121 121 11
2. =√ = . 4. 4 = = √ = .
169 169 13 25 25 25 5

} Bài 2. Áp dụng quy tắc chia hai căn bậc hai, hãy tính

28
√ √ √ √
p …
999 160 9+6 2 p 1
1. √ ; 2. √ ; 3. √ ; 4. 2 + 3 : .
444 0,4 3 2
L Lời giải.
√ … … √
999 999 9 9 3
1. √ = = =√ = .
444 444 4 4 2
√ … √
160 160 1600 1600 40
2. √ = = = √ = = 20.
0,4 0,4 4 4 2
p √ √
9+6 2 9+6 2 p √ qÄ√ ä2 √
3. √ = = 3+2 2= 2 + 1 = 2 + 1;
3 3
√ √ ä 1 p √ qÄ√ ä2 √
… …Ä
p 1
4. 2 + 3 : = 2+ 3 : = 4+2 3= 3 + 1 = 3 + 1.
2 2

… …
9 4 1652 − 1242 1492 − 762
1. 1 · 5 · 0,01; 2. ; 3. .
16 9 164 4572 − 3842
L Lời giải.
… … … … …
9 4 25 49 1 25 49 1 5 7 1 7
1. 1 · 5 · 0,01 = · · = · · = · · = .
16 9 16 9 100 16 9 100 4 3 10 24
… … … … √
1652 − 1242 (165 − 124)(165 + 124) 41 · 289 289 289 17
2. = = = = √ = .
164 164 164 4 4 2
… … √
1492 − 762 (149 − 76)(149 + 76) 73 · 225 225 225 15
3. = = = = √ = .
4572 − 3842 (457 − 384)(457 + 384) 73 · 841 841 841 29

√ p p
96x5 18(x + 1)3 3x4 y 4
1. √ (x > 0); 2. √ √ (x > −1); 3. p (x < 0, y > 0).
24x 2x + 2 27x2 y 4
L Lời giải.
√
96x5 √ 4
…
96x5
1. √ = = 4x = 2x2 .
24x 24x
p p
18(x + 1)3 18(x + 1)3 18(x + 1)3 p √
2. √ √ = p = = 9(x + 1) = 3 x + 1 (với x > −1).
2x + 2 2(x + 1)2 2(x + 1)2
p … √
3x4 y 4 3x4 y 4 x2 x2 −x
3. p = = = √ = (với x < 0, y > 0).
27x2 y 4 27x2 y 4 9 9 3

Giáo viên: ....................................

29
…
(x − 2)4 4 + 12a + 9a2 2
1. (2x − 2) (x < 1); 2. 2
(a ≤ − ).
(x − 1)2 b 3
L Lời giải.
p
(x − 2)4 (x − 2)4 (x − 2)2
1. (2x − 2) = 2(x − 1) · p = 2(x − 1) · = −2(x − 2)2 (với x < 1).
(x − 1)2 (x − 1) 2 −(x − 1)
… p
4 + 12a + 9a2 (2 + 3a)2 (2 + 3a)2 −(2 + 3a) 2
2. 2
= √ = 2
= (với a ≤ − ).
b b2 b |b| 3

… …
(x + 1)4 √ 2x − x2 − 1
1. = 4 x; 2. (x − 1) − 2x = −2.
x x
L Lời giải.

x > 0
1. Điều kiện (x + 1)4 ⇔ x > 0. Khi đó phương trình tương đương với
 ≥0
x
p
(x + 1)4 √
√ = 4 x ⇔ (x + 1)2 = 4x ⇔ (x − 1)2 = 0 ⇔ x = 1 (thỏa mãn).
x
Vậy nghiệm phương trình là x = 1.
2. Điều kiện ñ ñ
2x − x2 − 1 −(x − 1)2 x−1=0 x=1
≥0⇔ ≥0⇔ ⇔
x x x<0 x < 0.
Khi đó phương trình tương đương với
(x − 1)2
(x − 1) − 2(x − 1) = 0
−x
!
(x − 1)2
⇔ (x − 1) −2 =0
−x
 
x−1=0 x = 1 (thỏa mãn)
⇔  (x − 1)2 ⇔  (x − 1)2
 
−2=0 = 2. (1)
−x −x
Phương trình (1) tương đương với

p
(x − 1)2 » √
√ = 2 ⇔ (x − 1)2 = 2 −x
−x
» √
⇔ (x − 1)2 = −4x ⇔ (x − 1)2 = −4x
⇔ (x + 1)2 = 0 ⇔ x = −1 (thỏa mãn).
Vậy nghiệm phương trình là x = ±1.

30

} Bài 7. Chứng minh các bất đẳng thức sau
… √ √
a+b a+ b
1. ≥ , với a, b ≥ 0;
2 2
…
√ 1
2. a + ≥ 2, với a > 0.
a
L Lời giải.
1. Ta có
Ä√ √ ä2 √ √ Ä√ √ ä2
a − b ≥ 0 ⇔ a + b ≥ 2 ab ⇔ 2(a + b) ≥ a + b + 2 ab ⇔ 2(a + b) ≥ a+ b
Ä√ √ ä2 sÄ
√ √ ä2
a + b a + b
…
a+b a+b
⇔ ≥ ⇔ ≥ .
2 4 2 4
sÄ
√ √ ä2 qÄ
√ √ ä2 √ √ √ √
a+ b a+ b
…
a+ b a+b a+ b
Mà = √ = . Nên ≥ , với a, b ≥ 0.
4 4 2 2 2
2. Ta có … √ 2
√ 1 √ 1 ( a) + 1 a+1
a+ = a+ √ = √ = √ .
a a a a
… √
√ 2 √ √ 1 2 a
Mà ( a − 1) ≥ 0 ⇔ a + 1 ≥ 2 a. Nên a + ≥ √ = 2.
a a

BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
…
a
} Bài 8. Cho x = , với a, b < 0. Khẳng định nào sau đây đúng?
√ b √ √ √
a a −a −a
A x= √ . B x = −√ . C x= √ . D x = −√ .
b b −b −b
L Lời giải.
Ta có a, b < 0 nên −a > 0 và −b > 0 do đó

… … √
a −a −a
= = √ .
b −b −b
Chọn đáp án C
√
x x
…
} Bài 9. Điều kiện để =√ là
x+1 x+1
A x ∈ R. B x ≥ 0. C x ≥ −1. D x > −1.
L Lời giải.
Để xảy ra đẳng thức thì điều kiện là

® ®
x≥0 x≥0
⇔ ⇔ x ≥ 0.
x+1>0 x > −1
Chọn đáp án B
Giáo viên: ....................................

31
p √
10 − 4 6 √ √
} Bài 10. Cho √ = a − b với a, b là các số nguyên dương. Khi đó a − b bằng?
2
A 1. B −1. C 2. D −2.
L Lời giải.
Ta có p √ √
√ Ä√ √ ä2 √ √
…
10 − 4 6 10 − 4 6
»
√ = = 5−2 6= 3 − 2 = 3 − 2.
2 2
Do đó a = 3, b = 2 và a − b = 1.
Chọn đáp án A

5. Biến đỗi đơn giản biểu thức chứa căn thức bậc hai
32
§5 Biến đỗi đơn giản biểu thức chứa căn thức bậc
hai
1. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn ® √

√ √ A B nếu A ≥ 0
Với B ≥ 0, ta có A2 B = |A| B = √
−A B nếu A < 0.
2. Đưa thừa số vào trong dấu®√

căn
√ A2 B nếu A ≥ 0
Với B ≥ 0, ta có A B = √
− A2 B nếu A < 0.
3. Khử mẫu của biểu thức lấy căn … … √

A AB AB
Với A, B mà AB ≥ 0, B 6= 0 ta có = 2
= ·
B B |B|
4. Trục căn thức ở mẫu

√
A A B
Với B > 0 ta có √ = ·
B B
Với A ≥ 0, A 6= B 2 ta có
Ä√ ä Ä√ ä
C C A−B C C A+B
√ = ; √ = ·
A+B A− B2 A−B A − B2
Với A ≥ 0, B ≥ 0, A 6= B ta có
Ä√ √ ä Ä√ √ ä
C C A− B C C A+ B
√ √ = ; √ √ = ·
A+ B A−B A− B A−B
2 Các dạng toán
| Dạng 15. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn
Phương pháp giải: Cách đưa thừa số A2 ra ngoài dấu căn:

® √
√ √ A B nếu A ≥ 0
2
A B = |A| B = √ với B ≥ 0.
−A B nếu A < 0.
Giáo viên: ....................................

33
b Ví dụ 1. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn:

√ p
1. 8x2 với x ≥ 0; 2. 27xy 2 với x ≥ 0; y ≤ 0.
L Lời giải.
√ √ √ √
a) Vì x ≥ 0 nên 8x2 = 22 x2 · 2 = 2|x| 2 = 2x 2.
p p √ √
b) Vì x ≥ 0 và y ≤ 0 nên 27xy 2 = 32 y 2 · 3x = 3|y| 3x = −3y 3x.
b√ Ví dụ 2. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn:

p
a) 25x3 với x > 0; b) 48(x − 1)2 y 4 với x < 1; y ∈ R.
L Lời giải.
√ √ √ √
a) p25x3 = 52 x2 · x = 5|x| x√= 5x x (do x √ > 0)
b) 48(x − 1)2 y 4 = 4|x − 1|y 2 3 = 4(1 − x)y 2 3 (do x < 1).
b Ví dụ 3. Rút …gọn các biểu…thức sau:

√ 100x 4 x3
a) A = 5 4x − 3 − với x > 0;
9 x 4
1p 4y
b) B = 9 + 6y + y 2 + + 5 với y ≤ −3.
3 3
L Lời giải.
a) Vì x > 0 nên ta có
√
…
100x 4 x3
A = 5 4x − 3 −
9 x 4
√ 10 √ 4 x√
=5·2 x−3· x− · x
√ √ 3 √ x 2 √
= 10 x − 10 x − 2 x = −2 x.
p p
b) Vì y ≤ −3 nên 9 + 6y + y 2 = (3 + y)2 = |3 + y| = −3 − y. Do đó
1 4y
B = (−3 − y) + + 5 = y + 4.
3 3

| Dạng 16. Đưa thừa số vào trong dấu căn
Phương pháp giải: Cách đưa thừa số vào trong dấu căn:
√
®√
A2 B nếu A ≥ 0
A B= √
2
− A B nếu A < 0.
b Ví dụ 1. Đưa thừa số vào trong dấu căn:

34
√
…
−23
a) a 11 với a ≥ 0; b) a với a < 0.
a
L Lời giải.
√ √
2.
a) Vì a ≥ 0 nên a …11 = 11a…
−23 −23 √
b) Vì a < 0 nên a = − a2 · = − −23a.
a a
b Ví…dụ 2. Đưa thừa số vào trong dấu căn:

a 12 √
a) với a > 0; b) (a − 2) 3 với a < 2.
2 a
L Lời giải.
…
a2 12 √
…
a 12
a) Vì a > 0 nên = · = 3a.
2 a √ 22 pa
b) Vì a < 2 nên (a − 2) 3 = − 3(2 − a)2 .
| Dạng 17. Khử mẫu
Phương pháp giải:… √

A AB
Vận dụng công thức = (A · B ≥ 0; B 6= 0). Cụ thể gồm các bước sau:
B |B|
Biến đổi mẫu thành bình phương của một số hoặc một biểu thức (nếu cần);
Khai phương mẫu và đưa ra ngoài dấu căn.
b Ví dụ 1. Khử mẫu của biểu thức lẫy căn

… …
5 5
1. ; 3. ;
2 14
…
3m 7x
2. với m · n > 0; 4. với x · y > 0.
5n 18y
L Lời giải.
… … √ √
55.2 10 10
1. = = √ = .
23.2 22 2
… … √ √
3m 3m · 5n 15mn 15mn
2. = = 2
= .
5n 5n · 5n (5n) 5|n|
… … √ √
5 5 · 14 70 70
3. = =√ = .
14 14 · 14 14 2 14
√ √ √
7x 7x · 18y 126xy 3 14xy 14xy
4. = = 2
= = .
18y 18y · 18y (18y) 18|y| 6|y|
Giáo viên: ....................................

35
4 11.
! Trong câu d) ta có cách khác xử lý bài toán đơn giản hơn
√ √
7x 7x · 2y 14xy 14xy
= = 2
= .
18y 18y · 2y (6y) 6|y|
b Ví dụ 2. Khử mẫu của biểu thức lấy căn

… …
1 1 1
1. , với x > −1; 2. − 3 , với a < 0 hoặc a ≥ 1.
x3 + 3x2 + 3x + 1 a2 a
L Lời giải.
… √
1 1 x+1 x+1
1. 3 2
= = = .
x + 3x + 3x + 1 (x + 1)3 (x + 1) 4 (x + 1)2
… … … p
1 1 a−1 a(a − 1) a(a − 1)
2. 2
− 3 = = = .
a a a3 a4 a2
b Ví dụ 3. Khử mẫu của các biểu thức dưới dấu căn

…
2 y 5x
1. −x y với x > 0; y ≥ 0; 3. với x ≥ 0; y > 0;
x 13y
… …
−2x 2x − 1 1
2. với x < 0; 4. với x ≥ .
15 2x + 1 2
L Lời giải.
√
−x2 y xy
… …
2 y xy √
1. −x y = −x2 y 2
= = −xy xy.
x x x
… … √
−2x −30x −2x
2. = = .
15 152 15
√
5x 65xy 65xy
3. = = .
13y (13y)2 13y
… √
2x − 1 (2x − 1)(2x + 1) 4x2 − 1
4. = = .
2x + 1 (2x + 1)2 2x + 1

36
| Dạng 18. Trục căn thức ở mẫu
Phương pháp giải:

Để trục căn thức ở mẫu, ta lựa chọn một trong hai cách sau:
Cách 1: Phân tích tử và mẫu ra thừa số chung chứa căn rồi rút gọn thừa số đó.
Cách 2: Nhân tử và mẫu với thừa số thích hợp để làm mất căn thức ở mẫu. Có các dạng cơ
bản sau:
√
A A B
1. √ = (B > 0).
B B
√ √
1 A∓ B
2. √ √ = với A > 0; B > 0; A 6= B.
A± B A−B
b Ví dụ 1. Trục căn thức ở mẫu của các phân thức sau

√ √ √
3+ 3 3 5 + 15
1. √ ; 3. √
3 3 5
√
5+ 5 1
2. √ ; 4. √ .
5+1 2−3 3
L Lời giải.
√ √ √ √
3+ 3 3( 3 + 1) 3+1
1. √ = √ = ;
3 3 3 3 3
√ √ √
5+ 5 5( 5 + 1) √
2. √ = √ = 5;
5+1 5+1
√ √ √ √ √ √
3 5 + 15 (3 5 + 15) · 5 15 + 5 3 √
3. √ = √ √ = = 3 + 3;
5 5· 5 5
√ √ √
1 2+3 3 2+3 3 2+3 3
4. √ = √ √ = =− .
2−3 3 (2 − 3 3)(2 + 3 3) 4 − 27 23
b Ví dụ 2. Trục căn thức ở mẫu của các phân thức sau, với các biểu thức đều có nghĩa.
1 3
1. √ ; 3. √ ;
m+n 2 m+1
2 2ab
2. √ √ ; 4. √ √ .
m− n 2 a+3 b
L Lời giải.
√ √
1 m−n m−n
1. √ = √ √ = ;
m+n ( m − n)( m + n) m − n2
Giáo viên: ....................................

37
√ √ √ √
2 2( m + n) 2( m − n)
2. √ √ = √ √ √ √ = ;
m− n ( m + n)( m − n) m−n
√ √
3 3(2 m − 1) 6 m−3
3. √ = √ √ = ;
2 m+1 (2 m − 1)(2 m + 1) 4m − 1
√ √ √ √
2ab 2ab(2 a − 3 b) 2ab(2 a − 3 b)
4. √ √ = √ √ √ √ = .
2 a+3 b (2 a + 3 b)(2 a − 3 b) 4a − 9b
b Ví dụ 3. Trục căn thức ở mẫu của các phân thức sau

1 1
1. √ √ ; 2. √ p √ .
3+ 2−1 14 − 6 + 35
L Lời giải.
1.
√ √ √ √ √ √ √
1 3+ 2+1 3+ 2+1 ( 3 + 2 + 1)(2 6 − 4)
√ √ = Ä√ √ ä2 = √ =
3+ 2−1 3+ 2 −1 2 6+4 24 − 16
√ √ √
( 3 + 2 + 1)(2 6 − 4)
= ;
8
2.
√ √
1 2 2
√ p √ = √ p √ = √ »√ √
14 − 6 + 35 2 7 − 12 + 2 35 2 7 − ( 5 + 7)2
√ √ √ √ √ √
2 2( 7 + 5) 14 − 10
=√ √ = = .
7− 5 7−5 2
3 Luyện tập
} Bài 1. Rút
√ gọn √ các biểu√thức
a) A = √ 12 + 3 27 −√5 48; √
b) B = 3 a + 3 − 3 16a2 + 48 + 4 25a2 + 75.
2
L Lời giải.
a) Vì
√ √ √
4 · 3 = 2 3;
12 =
√ √ √
3 27 = 3 9 · 3 = 9 3;
√ √ √
5 48 = 5 16 · 3 = 20 3

38
√ √ √ √
nên A = 2 3 + 9 3 − 20 3 = −9 3.
b) Vì
√ » √
3 16a2 + 48 = 3 16(a2 + 3) = 12 a2 + 3;
√ » √
4 25a2 + 75 = 4 25(a2 + 3) = 20 a2 + 3
√ √ √ √
nên B = 3 a2 + 3 − 12 a2 + 3 + 20 a2 + 3 = 11 a2 + 3.
} Bài 2. So sánh các cặp số dưới đây:
√ √ 5√
…
3 3
a) 2 29 và 3 13; b) 2 và .
4 2 2
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √
2 2
√ = 2 · 29
√ có 2 29
a) Ta √ và 3 13 = 3 · 13 = 117.
√ = 116
Mà 116 < 117 nên 2 29 < 3 13.
Å ã2 Å ã2
5√
… … …
5 25 3 3 3 3 27
b) Ta có 2= ·2= và = = .
… 4 … 4 …8 2 2 2 2 8
25 27 5√ 3 3
Mà < nên 2< .
8 8 4 2 2
} Bài 3. Tìm số bé hơn trong các cặp số
…sau: …
√ √ 5 1 1
a) 5 2 và 4 3; b) và 6 .
2 6 37
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √
a) Ta có 5 2 = 52·2 = 50 và 4 3 = 42·3 = 48.
√ √ √
Mà 50 > 48 nên số bé hơn là 4 3.
… Å ã2 … … … …
5 1 5 1 25 1 2
1 36
b) Ta có = · = và 6 = 6 = .
… 2 …6 2 6 24… 37 37 37
25 36 1
Mà > nên số bé hơn là 6 .
24 37 37
} Bài √4. Sắp√ xếp√các cặp√số sau theo thứ tự tăng dần:
a) 3 √5; 2√ 6; √ 29 và 4 √2.
b) 5 2; 39; 3 8 và 2 15.
L Lời giải.
a) Ta có √ √ √
3 5 = 9 · 5 = 45;
√ √ √
2 6 = 4 · 6 = 24;
√ √ √
4 2 = 16 · 2 = 32.
√ √ √ √ √ √ √ √
Do 24 < 29 < 32 < 45 nên 2 6 < 29 < 4 2 < 3 5.
b) Ta có √ √ √
5 2 = 25 · 2 = 50;
√ √ √
3 8 = 9 · 8 = 72;
√ √ √
2 15 = 4 · 15 = 60.
√ √ √ √ √ √ √ √
Do 39 < 50 < 60 < 72 nên 39 < 5 2 < 2 15 < 3 8.
} Bài √
5. Sắp
√ xếp√các cặp√số sau theo thứ tự giảm dần:
a) 7 2; 2 8; 28 và 5 2.
Giáo viên: ....................................

39
√ √ 20
…
2
b) 3 10; 5 3; √ và 12 .
5 3
L Lời giải.
a) Ta có
√ √ √
7 2 = 49 · 2 = 98;
√ √ √
2 8 = 4 · 8 = 32;
√ √ √
5 2 = 25 · 2 = 50.
√ √ √ √ √ √ √ √
Do 98 > 50 > 32 > 28 nên 7 2 > 5 2 > 2 8 > 28.
b) Ta có
√ √ √
3 10 = 9 · 10 = 90;
√ √ √
5 3 = 25 · 3 = 75;
1 √
…
20
√ = 400 · = 80
5 5
2 √
… …
2
12 = 144 · = 96
3 3
√ √ √ √ √ √
…
2 20
Do 96 > 90 > 80 > 75 nên 12 > 3 10 > √ > 5 3.
3 5
√ √ 1√
18x + 9 − 8x + 4 + 2x + 1 = 4. (1)
3
L Lời giải.
1
Điều kiện x ≥ − .
2
√ √ 1√
(1) ⇔ 3 2x + 1 − 2 2x + 1 + 2x + 1 = 4
√ 3
⇔ 2x + 1 = 3 ⇔ 2x + 1 = 9 ⇔ x = 4.
Vậy phương trình (1) có nghiệm là x = 4.

√
… …
x−3 4x − 12 9x2 − 81
25 −7 − 7 x2 − 9 + 18 = 0. (2)
25 9 81
L Lời giải.
Cách 1. Điều kiện x ≥ 3.
1√ √
(2) ⇔ x − 3 = x2 − 9
3
√
®
√ x≥3
2
⇔ x−3=3 x −9⇔ ⇒ x = 3.
(x − 3) = 9(x2 − 9)

40

Cách 2. Điều kiện x ≥ 3.
1√ √
(2) ⇔ x − 3 = x2 − 9
3 √
√
Å
1 √
ã  x − 3 = 0,
⇔ x−3 − x+3 ⇔ √ 1
3  x+3=
 3
x = 3 (thỏa mãn)
⇔ 26 ⇒ x = 3.
x = − (loại)
9

} Bài 8. Cho biểu thức
2018
M = 4x5 + 4x4 − 5x3 + 2x − 2 + 2019
√
−1 − 5
Tính giá trị của M tại x = .
2
L Lời giải.
√
−1 − 5 √
Từ x = suy ra 2x + 1 = − 5 ⇒ (2x + 1)2 = 5 ⇔ x2 + x − 1 = 0. Do đó
2
2018
M = 4x5 + 4x4 − 5x3 + 2x − 2 + 2019
2018
= 4x (x + x − 1) − x(x2 + x − 1) + (x2 + x − 1) − 1
3 2
+ 2019
= 1 + 2019 = 2020.

} Bài 9. Khử mẫu của các biểu thức sau
… …
7 5
1. ; 2. ;
27 11
L Lời giải.
… … … √
7 7·3 21 21
1. = = 2
= ;
27 27 · 3 9 9
… … √
5 55 55
2. = 2
= ;
11 11 11

} Bài 10. Trục căn thức các biểu thức sau
√
3−2 2
1. √ ; 2. √ .
3+2 1−2 5
L Lời giải.
√ √
3−2 ( 3 − 2)2 √
1. √ = = −7 + 4 3;
3+2 3−4
Giáo viên: ....................................

41
√ √
2 2(1 + 2 5) 2+4 5
2. √ = =− .
1−2 5 1 − 20 19

√
5−1
} Bài 11. Trục căc thức biểu thức √ p √ .
2 2 + 7 − 2 10
L Lời giải.
√ √ √ √
5−1 5−1 5−1 5−1
√ p √ = √ »√ √ = √ √ √ =√ √
2 2 + 7 − 2 10 2 2 + ( 5 − 2)2 2 2+ 5− 2 5+ 2
√ √ √ √ √ √
( 5 − 1)( 5 − 2) ( 5 − 1)( 5 − 2)
= = .
5−2 3
√
3−2 2
} Bài 12. Cho x = √ . Tính x + .
2+ 3 x
L Lời giải.
√ √
3−2 ( 3 − 2)2 √
Ta có x = √ = = −7 + 4 3.
2+ 3 3−4 √
2 √ 2 √ 8 3 + 14 √
Khi đó x + = −7 + 4 3 + √ = −7 + 4 3 + = −21 − 4 3.
x 4 3−7 48 − 49
} Bài 13. Tính
1 1
A= √ √ p √ √ √ +√ √ p √ √ √ .
3 − 2 + 10 + 2 6 + 2 10 + 2 15 3 + 2 − 10 − 2 6 + 2 10 − 2 15
L Lời giải.
1 1
A= √ √ p √ √ √ +√ √ p √ √ √
3 − 2 + 10 + 2 6 + 2 10 + 2 15 3 + 2 − 10 − 2 6 + 2 10 − 2 15
1 1
=√ √ »√ √ √ +√ √ »√ √ √
3 − 2 + ( 5 + 3 + 2)2 3 + 2 − ( 5 − 3 + 2)2
1 1
=√ √ √ √ √ +√ √ √ √ √
3− 2+ 5+ 3+ 2 3+ 2− 5+ 3+ 2
√ √ √ √ √
1 1 2 3− 5 2 3+ 5 4 3
= √ √ + √ √ = + = .
2 3+ 5 2 3− 5 12 − 5 12 − 5 7
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

p
} Bài 14. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn của biểu thức 25 · (−a)2 b3 với b ≥ 0, ta được
√ √ √ √
A −5ab b. B 5ab b. C 5|a|b b. D −5|a|b b.
L Lời giải.
p √ √
Với b ≥ 0 thì 25 · (−a)2 b3 = 52 a2 b2 · b = 5|a|b b.
Chọn đáp án C

42
x
…
} Bài 15. Đưa thừa số vào trong dấu căn của biểu thức (1 − x) với x > 1, ta được
x−1
p p p p
A x(x − 1). B x(1 − x). C − x(x − 1). D − x(1 − x).
L Lời giải.
x x x
… … … p
Vì x > 1 nên (1 − x) = −(x − 1) = − (x − 1)2 · = − x(x − 1).
x−1 x−1 x−1
Chọn đáp án C
3
} Bài 16. Khử mẫu của biểu thức √ ta được:
p √ p √ 5 5 √ √
3 5 3 5 3 15
A . B . C . D .
3 5 5 5
L Lời giải.
√ p √
3 3 5 3 5
√ = 2
= .
5 5 5 5
Chọn đáp án B
m
} Bài 17. Trục căn thức của biểu thức √ , m > 0 ta được
5m 3
√ √ √ √
5m 5m 5m 5m
A . B . C . D .
5|m| −5m 5m 5m2
L Lời giải.
√ √ √
m m 5m3 m2 5m 5m
√ = 3
= 3
= .
5m3 5m 5m 5m
Chọn đáp án C
√
1− 2
} Bài 18. Trục căn thức ở mẫu của biểu thức √ ta được
√ √ 1+ 2 √ √
A −3 + 2 2. B 3+2 2 . C −3 − 2 2 . D 3−2 2 .
L Lời giải.
√ √
1− 2 (1 − 2)2 √
√ = = −3 + 2 2.
1+ 2 1−2
Chọn đáp án A
Giáo viên: ....................................

43
§6 Rút gọn biểu thức chứa căn bậc hai
1) Tính chất về phân số (Phân thức)

A·M A
= (M 6= 0, B 6= 0)
B·M B
.
2) Các hằng đẳng thức đáng nhớ cơ bản thường được sử dụng
(a + b)2 = a2 + 2ab + b2 .
(a − b)2 = a2 − 2ab + b2 .
(a − b)(a + b) = a2 − b2 .
(a + b)3 = a3 + 3ab(a + b) + b3
(a − b)3 = a3 − 3a2 b + 3ab2 − b3 .
a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 ).
a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 ).
3) Các phép biến đổi căn thức cơ bản
√
Nếu a ≥ 0, x ≥ 0, a = x ⇔ x2 = a.
√
Để A có nghĩa thì A ≥ 0.
√
®
A nếu A ≥ 0
A2 = |A| = .
−A nếu A < 0
√ √
A2 · B = |A| · B (B ≥ 0).
√ √ √
AB = A · B. (A, B ≥ 0).
… √
A A
= √ (A ≥ 0, B > 0)
B B
√ √
A B = A2 B (với A ≥ 0 và B ≥ 0).
√ √
A B = − A2 B (với A < 0 và B ≥ 0).
…
A AB
= (với AB ≥ 0 và B 6= 0).
B |B|
√
A A B
√ = (với B > 0).
B B
√
C C( A ± B)
√ = 2
(Với A ≥ 0 và A 6= B 2 ).
A±B A − B
√ √
C C( A ∓ B)
√ √ = (với A ≥ 0, B ≥ 0 và A 6= B).
A± B A−B

6. Rút gọn biểu thức chứa căn bậc hai
44
Các phương pháp phân tích đa thức thành nhân tử: Bằng cách phân tích thành nhân tử
ta có thể rút gọn nhân tử chung ở cả tử và mẫu của một phân thức.
Các tính chất cơ bản của một phân thức. Sử dụng các tính chất này ta có thể nhân với
biểu thức liên hợp của tử (hoặc mẫu) của một phân thức, giản ước cho một số hạng khác
0, đổi dấu phân thức, . . . đưa phân thức về dạng rút gọn.
2 Các dạng toán
| Dạng 19. Rút gọn biểu thức không chứa biến
Để rút gọn biểu thức có chứa căn thức bậc hai, ta cần biết vận dụng thích hợp các
phép tính và các phép biến đổi đã biết.
Rút gọn biểu thức được áp dụng trong nhiều bài toán về biểu thức có chứa các căn
thức bậc hai.
b Ví dụ 1. Rút gọn các biểu thức sau.

1 1√ √
…
1. 5 + 20 + 5.
5 2
…
1 √ √
2. + 4,5 + 12,5.
2
√ √ √ √
3. 20 − 45 + 3 18 + 72.
√ √ √
4. 0,1 · 200 + 2 · 0,08 + 0,4 · 50.
L Lời giải.
√
1 1√ √ 5 1 √ √ √ √ √ √
…
1. 5 + 20 + 5 = 5 · + · 2 5 + 5 = 5 + 5 + 5 = 3 5.
5 2 5 2
√ … √
1 √ 3 √ 5√ 1 3 5 √
… …
1 √ √
Å ã
2 9 25 9 2
2. + 4,5+ 12,5 = + + = · 2+ · 2+ 2= + + · 2= .
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
√ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √
3. 20− 45+3 18+ 72 = 2 5−3 5+9 2+6 2 = (2−3) 5+(9+6) 2 = − 5+15 2.
√ √ √ √ √ √ √ √ √
4. 0,1 · 200 + 2 ·√ 0,08 + 0,4
√ · 50 = 0,1 · 10 2 + 2 · 0,2 2 + 0,4 · 5 2 = 2 + 0,4 2 + 2 2
= (1 + 0,4 + 2) 2 = 3,4 · 2.

√ √ √ √
1. 20 − 45 + 3 18 + 72.
√ √ √ √ √
2. ( 28 − 2 3 + 7) 7 + 84.
Giáo viên: ....................................

45
√ √ √
3. ( 6 + 5)2 − 120.
Ç … å
1 1 3√ 4√ 1
4. − 2+ 200 :
2 2 2 5 8
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √
1. 20 − 45 + 3 18 + 72 = 22 · 5 − 32 · 5 + 3 32 · 2 + 62 · 2 = 2 5 − 3 5 + 9 2 + 6 2
√ √ √ √
= (2 − 3) 5 + (9 + 6) 2 = 15 2 − 5.
√ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √
2. ( 28 − 2 √ 3 + 7) 7 √ + 84 = 22 · 7 · 7 −√2 3 · 7 + 7 · 7 + 22 · 21
= 2 · 7 − 2 21 + 7 + 2 21 = 14 + 7 + (2 − 2) 21 = 21.
√ √ √ √ √ √ √
3. ( 6 + 5)2 − 120 = 6 + 2 30 + 5 − 22 · 30 = 6 + 5 + 2 30 − 2 30 = 11.
4√ 2
Ç … å Ç … å
1 1 3√ 4√ 1 1 2 3√ 1
4. − 2+ 200 : = − 2 + 10 · 2 :
2 2 2 5 8 2 22 2 5 8
1√ 3√ √ √ √ √ √
Å ã
= 2− 2 + 8 2 · 8 = 2 2 − 12 2 + 64 2 = 54 2.
4 2

1 1
1. A = √ √ −√ √ .
5+ 3 5− 3
p √
4−2 3
2. B = √ √ .
6− 2
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √ √ √
1 1 ( 5 − 3) − ( 5 + 3) 5− 3− 5− 3 √
1. A = √ √ −√ √ = √ √ √ √ = = − 3.
5+ 3 5− 3 ( 5 + 3)( 5 − 3) 5−3
p √ »√ √ √ √
4−2 3 ( 3 − 1)2 | 3 − 1| 3−1 1 2
2. B = √ √ = √ √ =√ √ =√ √ =√ = .
6− 2 2( 3 − 1) 2( 3 − 1) 2( 3 − 1) 2 2

p √ p √
1. A = 127 − 48 7 − 127 + 48 7.
√ √ √ √
2 10 + 30 − 2 2 − 6 2
2. B = √ √ :√
2 10 − 2 2 3−1
L Lời giải.
p √ p √ » √ 2 » √ 2 √ √
1. A = 127√ − 48 7√− 127 +
√ 48 7 = (8
√ − 3 7) − (8 + 3 7) = |8 − 3 7| − |8 + 3 7|
= 8 − 3 7 − 8 − 3 7 = −6 7 Vì (8 > 3 7).

46
s √ √ √ √ s √ √ √ √ √
2 10 + 30 − 2 2 − 6 2 2 2( 5 − 1) + 6( 5 − 1) 3−1
2. B = √ √ :√ = √ √ ·
2 10 − 2 2 3−1 2 2( 5 − 1) 2
√ √ √ √ √ √
2+ 3 3−1 4+2 3 3−1 3+1 3−1 1
= · = · = · = .
2 2 4 2 2 2 2

| Dạng 20. Chứng minh đẳng thức

Biến đổi vế trái bằng vế phải bằng cách sử dụng các phép biến đổi căn thức và vận dụng
thích hợp các phép tính và các phép biến đổi đã biết.
Ä √ √ äÄ √ √ ä √
b Ví dụ 1. Chứng minh đẳng thức 1 + 2 + 3 1 + 2 − 3 = 2 2.
L Lời giải.
Biến đổi
Ä vế √
trái ta√cóä Ä √ √ ä Ä √ ä2 Ä√ ä2 √ √
VT = 1+ 2+ 3 1+ 2− 3 = 1+ 2 − 3 = 1 + 2 2 + 2 − 3 = 2 2 = V P.
Vậy đẳng thức được chứng minh.
b Ví dụ 2. Chứng minh đẳng thức

√ √
a a+b b √ √ √
√ √ − ab = ( a − b)2 với a > 0, b > 0.
a+ b
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √ √ √
a a+b b−a b−b a a( a − b) − b( a − b)
Ta có V T = √ √ = √ √
a+ b a+ b
√ √
( a − b)(a − b)
= √ √ = V P.
a+ b
Vậy ta có điều phải chứng minh.
b Ví dụ 3. Chứng minh các đẳng thức (với a, b không âm và a 6= b)

√ √ √ √ √
a+ b a− b 2b 2 b
1. √ √ − √ √ − =√ √ .
2 a−2 b 2 a+2 b b−a a− b
Ç √ √ å Ç√ √ å2
a a+b b √ a+ b
2. √ √ − ab · = 1.
a+ b a−b
L Lời giải.
Giáo viên: ....................................

47
√ √ √ √ √ √ √ √
a+ b a− b 2b ( a + b)2 − ( a − b)2 + 4b
1. Ta có V T = √ √ − √ √ − =
2( a − b) 2( a + b) b − a 2(a − b)
√ √ √ √ √ √
a + 2 ab + b − a + 2 ab − b + 4b 4 ab + 4b 4 b( a + b)
= = =
2(a − b) 2(a − b) 2(a − b)
√
2 b
=√ √ = V P.
a− b
Ç √ √ å Ç√ √ å2
a a+b b √ a+ b
2. Ta có V T = √ √ − ab ·
a+ b a−b
ñ √ √ √ √ √ ô2
( a + b)(a − ab + b) √
ô ñ
a+ b
= √ √ − ab · √ √ √ √
a+ b ( a + b)( a − b)
√ 1
= (a − 2 ab + b) · √ √
( a − b)2
√ √ 1
= ( a − b)2 · √ √ = 1 = V P.
( a − b)2
b Ví dụ 4. Chứng minh các đẳng thức sau.

√ √ ã2
1−a a √ 1− a
Å ã Å
1. √ + a · = 1 với a ≥ 0 và a 6= 1.
1− a 1−a
a+b a2 b 4
2. = |a| với a + b > 0 và b 6= 0.
b2 a2 + 2ab + b2
L Lời giải.
1. Với a ≥ 0 và a 6= 0 ta có
√ √ ã2
1−a a √ 1− a
Å ã Å
VT = √ + a · =1
1− a 1−a
√ √ √ ò2
(1 − a)(1 + a + a) √ 1− a
ï ò ï
= √ + a · √ √
1− a (1 − a)(1 + a)
√ 1
= (1 + 2 a + a) · √
(1 + a)2
√ 1
= (1 + a)2 · √ = 1 = V P.
(1 + a)2
2. Với a + b > 0 và b 6= 0 ta có
a+b a2 b 4 a+b (ab2 )2 a + b |a|b2

VT = = · = · = |a| = V P.
b2 a2 + 2ab + b2 b2 (a + b)2 b2 a+b

48
| Dạng 21. Rút gọn biểu thức chứa biến và các câu hỏi phụ liên
quan
Rút gọn biểu thức chứa biến. Sử dụng kết quả rút gọn để:
Tính giá trị của biểu thức khi biết giá trị của biến.
Giải phương trình, bất phương trình (so sánh biểu thức với một số).
Tìm giá trị nhỏ nhất, lớn nhất của một biểu thức.
Tìm giá trị nguyên của biểu thức ứng với các giá trị nguyên của biến.

ã √
x−2
Å
1 x+1
b Ví dụ 1. Cho biểu thức P = √ +√ ·√ với x > 0 và x 6= 1.
x+2 x x+2 x−1
1. Rút gọn P .
√
2. Tìm các giá trị x để 2P = 2 x + 5.
L Lời giải.
√ ã √ ï √ √ ò √ √
x−2+ x ( x − 1) · ( x + 2)
Å
x+1 x+1 x+1
1. Ta có P = √ √ ·√ = √ √ .√ = √ .
x ( x + 2) x−1 x ( x + 2) x−1 x
√
x+1
2. Theo câu a) ta có P = √ .
√ x
√ 2 x+2 √ √ √
⇒ 2P = 2 x + 5 ⇔ √ = 2 x + 5 ⇔ 2 x + 2 = 2x + 5 x
x
√ √ √ √
Å ã
1 1 1
⇔ 2x + 3 x − 2 = 0 ⇔ x+2 x− =0⇔ x= ⇔x= .
2 2 4
1
Vậy với x = thỏa yêu cầu bài toán.
4

b Ví dụ 2. Cho biểu thức
√ √
5 x−7
Å ã
2 3 2 x+3
A= √ + √ − √ : √ với (x > 0, x 6= 4)
x − 2 2 x + 1 2x − 3 x − 2 5x − 10 x
1. Rút gọn biểu thức A .
2. Tìm x sao cho A nhận giá trị là một số nguyên.
L Lời giải.
1. Với x > 0, x 6= 4 biểu thức có nghĩa ta có

√ √
5 x−7
Å ã
2 3 2 x+3
A= √ + √ − √ : √
x − 2 2 x + 1 2x − 3 x − 2 5x − 10 x
√ √ √ √
2 (2 x + 1) + 3 ( x − 2) − (5 x − 7) 2 x+3
= √ √ : √ √
( x − 2) (2 x + 1) 5 x ( x − 2)
Giáo viên: ....................................

49
√ √ √ √
2 x+3 5 x ( x − 2) 5 x
= √ √ · √ = √ .
( x − 2) (2 x + 1) 2 x+3 2 x+1
√
5 x
Vậy với x > 0, x 6= 4 thì A = √ .
2 x+1
√
5 x
2. Ta có ∀x > 0, x 6= 4 nên A = √ > 0.
√ 2 x+1
5 x 5 5 5 5
A= √ = − √ < , x > 0, x 6= 4 ⇒ 0 < A < .
2 x+1 2 2 (2 x + 1) 2 2
Kết hợp với A nhận giá trị là một số nguyên thì A ∈ {1, 2} .
√ √ √ 1 1
A = 1 ⇔ 5 x = 2 x + 1 ⇒ x = ⇔ x = (thỏa mãn điều kiện).
3 9
√ √ √
A = 2 ⇔ 5 x = 4 x + 2 ⇔ x = 2 ⇔ x = 4 (không thỏa mãn điều kiện).
1
Vậy với x = thì A nhận giá trị là nguyên.
9

√ √√ √ √
( a + b)2 − 4 ab a b + b a
b Ví dụ 3. Cho biểu thức A = √ √ − √ .
a− b ab
1. Tìm điều kiện để A có nghĩa.
2. Khi A có nghĩa, chứng tỏ giá trị của A không phụ thuộc vào a.
L Lời giải.
 
a > 0
 a > 0

1. Biểu thức A có nghĩa ⇔ b > 0 ⇔ b>0
√
 √ 
a − b 6= 0 a 6= b.

2. Ta có
√ √ √ √ √
a + 2 ab + b − 4 ab ab( a + b)
A= √ √ − √
a− b ab
√ √ 2 √ √
( a − b) a+ b √ √ √ √ √
= √ √ − = a − b − a − b = −2 b.
a− b 1
Vậy giá trị của A không phụ thuộc vào a mà chỉ phụ thuộc vào b.

√ √
x+1−2 x x+ x
b Ví dụ 4. Cho biểu thức: A = √ +√ , với x ≥ 0.
x−1 x+1
1. Tìm x để A có nghĩa.
2. Rút gọn biểu thức A.
3. Với giá trị nào của x thì A < 1?.

50
L Lời giải.

x ≥0 ®
√ x≥0

1. A có nghĩa ⇔ x − 1 6= 0 ⇔
√
 x 6= 1.
x + 1 6= 0
√ √ √ √ √
x+1−2 x x+ x ( x − 1)2 x( x + 1)
2. Ta có A = √ +√ = √ + √
x−1 x+1 x−1 x+1
√ √ √
= x − 1 + x = 2 x − 1.
√ √ √
3. Ta có A < 1 ⇔ 2 x − 1 < 1 ⇔ 2 x < 2 ⇔ x < 1 ⇔ 0 ≤ x < 1.
Vậy với 0 ≤ x < 1 thì A < 1.

√
x+4
b Ví dụ 5. 1. Cho biểu thức A = √ . Tính giá trị của biểu thức A với x = 36 .
x+2
Å √ ã
x 4 x + 16
2. Rút gọn biểu thức B = √ +√ :√ (với x > 0, x 6= 16 ).
x+4 x−4 x+2
3. Với các biểu thức A và B nói trên, hãy tìm các giá trị nguyên của x để giá trị của biểu
thức B(A − 1) là số nguyên.
L Lời giải.
√
36 + 4 10 5
1. Với x = 36 , ta có A = √ = = .
36 + 2 8 4
2. Với x > 0, x 6= 16 ta có
Å√ √ √ ã √ √ √
x ( x − 4) 4 ( x + 4) x+2 (x + 16) ( x + 2) x+2
B= + · = = .
x − 16 x − 16 x + 16 (x − 16) (x + 16) x − 16
√ √
x+4− x−2
Å√ ã
x+2 2
3. Biểu thức B (A − 1) = √ = .
x − 16 x+2 x − 16
B (A − 1) nguyên khi (x − 16) ∈ Ư(2) ⇔ (x − 16) ∈ {−2; −1; 1; 2} ⇔ x ∈ {14; 15; 17; 18} .
Kết hợp điều kiện, để B (A − 1) nguyên thì x ∈ {14; 15; 17; 18} .

√ Ä√ √ ä
(a − 1) a− b
Ç å
3 a 3a 1
P = √ − √ √ +√ √ : √
a + ab + b a a − b b a− b 2a + 2 ab + 2b
1. Rút gọn P .
2. Tìm những giá trị nguyên của a để P có giá trị nguyên.
L Lời giải.
Giáo viên: ....................................

51
1. ĐKXĐ: a, b > 0; a 6= b; a 6= 1.
Ñ
√
é Ä √ ä
3 a 3a 1 2 a + ab + b
P = √ − Ä√ √ äÄ √ ä+√ √ · Ä√ √ ä
a + ab + b a − b a + ab + b a− b (a − 1) a− b
√ √ Ä √ ä
3a − 3 ab − 3a + a + ab + b 2 a + ab + b
= Ä√ √ äÄ √ ä · Ä√ √ ä
a − b a + ab + b (a − 1) a− b
Ä√ √ ä2 Ä √ ä
a− b 2 a + ab + b 2
= Ä√ √ äÄ √ ä· Ä√ √ ä= .
a − b a + ab + b (a − 1) a− b a−1
2. Để P nhận giá trị nguyên thì (a − 1) ∈ Ư(2) ⇔ (a − 1) ∈ {−2; −1; 1; 2} ⇔ a ∈ {−1; 0; 2; 3} .

Vậy với a ∈ {−1; 0; 2; 3} thì P có giá trị nguyên.
3 Luyện tập
} Bài 1. Rút gọn biểu thức

√ √
15 3 2−2 3
1. √ . 5. √ √ .
3 20 2− 3
√ 1 1
3+ 3 6. √ + √ .
2. √ . 2− 3 2+ 3
3 p √ p √
7. 2 + 3 2 − 3.
1 √
3. √ .
p
2−1 8. 4 + 2 3.
p √
√ √ 9. 5 − 2 6.
15 − 6 √ √
4. √ √ .
p p
2− 5 10. 6 − 2 5 + 6 + 2 5.
L Lời giải.
√ √ √ √ √
15 15 20 15 20 20 2 5 5
1. √ = = = = = .
3 20 3 · 20 60 4 4 2
√ Ä √ ä√ √
3+ 3 3+ 3 3 3 3+3 √
2. √ = = = 3 + 1.
3 3 3
√ √
1 2+1 2+1 √
3. √ = Ä√ ä Ä√ ä= = 2 + 1.
2−1 2−1 2+1 2−1
√ √ Ä√ √ ä Ä√ √ ä √ √ √ √ √ √
15 − 6 15 − 6 2+ 5 30 − 12 + 75 − 30 −2 3 + 5 3
4. √ √ = Ä√ √ ä Ä√ √ ä = = =
2− 5 2− 5 2+ 5 2−5 −3
√
− 3.

52
√ √ Ä √ √ ä Ä√ √ ä √ √ √
3 2−2 3 3 2 − 2 3 2 + 3 6−2 6+3 6−6 6 √
5. √ √ = Ä√ √ ä Ä√ √ ä = = = − 6.
2− 3 2− 3 2+ 3 2−3 −1
√ √ √ √
1 1 2+ 3 2− 3 2− 3+2+ 3
6. √ + √ =Ä √ äÄ √ ä+Ä √ äÄ √ ä= = 4.
2− 3 2+ 3 2− 3 2+ 3 2− 3 2+ 3 4−3
p √ p √ qÄ √ äÄ √ ä √
7. 2+ 3 2− 3= 2 + 3 2 − 3 = 4 − 3 = 1.
p √ qÄ√ ä2 √ qÄ√ ä2 √ √
8. 4+2 3= 3 +2 3+1= 3 + 1 = 3 + 1 = 3 + 1.
p √ qÄ√ ä2 √ √ Ä√ ä2 qÄ√ √ ä2 √ √ √ √
9. 5−2 6= 3 −2 3 2+ 2 = 3 − 2 = 3 − 2 = 3 − 2.
p √ p √ qÄ√ ä2 qÄ√ ä2 √ √ √
10. 6 − 2 5 + 6 + 2 5 = 5−1 + 5+1 = 5−1 + 5−1 = 5−1+
√ √
5 + 1 = 2 5.

} Bài 2. Chứng minh các đẳng thức sau
p √ p √ √
1. 2006 − 2 2005 + 2006 + 2 2005 = 2 2005.
p √ p √ √
2. 8 + 2 15 − 8 − 2 15 = 2 3.
p √ p √ √
3. 2 + 3 + 2 − 3 = 6.
p √ p √ √
4. 8 + 63 − 8 − 3 7 = 14.
q »√ √ p √ √
5. 6 − 2 2 + 12 + 18 − 128 = 3 − 1.
√ √
q » p
6. 5 − 3 − 29 − 12 5 = 1.
√ √
q » p
7. 13 + 30 2 + 9 + 4 2 = 5 + 3 2.
L Lời giải.
p √ p √ √
1. 2006 − 2 2005 + 2006 + 2 2005 = 2 2005.
√ √ Ä√ Ä√
» » … …
ä2 ä2
V T = 2006 − 2 2005 + 2006 + 2 2005 = 2005 − 1 + 2005 + 1
√ √ √ √
= 2005 − 1 + 2005 + 1 = 2005 − 1 + 2005 + 1
√
= 2 2005 = V P.
p √ p √ √
2. 8 + 2 15 − 8 − 2 15 = 2 3.
√ √ Ä√ √ ä2 Ä√ √ ä2
» » … …
V T = 8 + 2 15 − 8 − 2 15 = 5+ 3 − 5− 3
√ √ √ √ Ä√ √ ä Ä√ √ ä
= 5+ 3 − 5− 3 = 5+ 3 − 5− 3
√
= 2 3 = V P.
Giáo viên: ....................................

53
p √ p √ √
3. 2 + 3 + 2 − 3 = 6.
p √ p √
» √ » √ 4+2 3 4−2 3
VT = 2+ 3+ 2− 3= √ + √
2 2
qÄ√ ä2 qÄ√ ä2 √ √
3+1 3−1 3+1 3−1
= √ + √ = √ + √
2 2 2 2
√
2 3 √
= √ = 6 = V P.
2
p √ p √ √
4. 8 + 63 − 8 − 3 7 = 14.
p √ p √
» √ » √ » √ » √ 16 + 6 7 16 − 6 7
V T = 8 + 63 − 8 − 3 7 = 8 + 3 7 − 8 − 3 7 = √ − √
2 2
qÄ√ ä2 qÄ√ ä2 √ √
7+3 7−3 7+3 3− 7
= √ − √ = √ − √
2 2 2 2
√
2 7 √
= √ = 14 = V P.
2
q »√ √ p √ √
5. 6 − 2 2 + 12 + 18 − 128 = 3 − 1.
… …
√ √ √ √ √ √
q » q »
VT = 6−2 2 + 12 + 18 − 128 = 6 − 2 2 + 12 + 18 − 2 32
s
√ √ √ ä2 »√ √ √
… q
Ä
= 6−2 2 + 12 + 4− 2 = 6−2 2 + 12 + 4 − 2
q »√ q » √ …
Ä√ ä2
= 6−2 12 + 4 = 6 − 2 2 3 + 4 = 6 − 2 3+1
Ä√ √ Ä√
…
q ä » ä2
= 6−2 3+1 = 4−2 3= 3−1
√
= 3 − 1 = V P.
√ √
q » p
6. 5 − 3 − 29 − 12 5 = 1.
… s
√ √ √ √ ä2
q » …
Ä
VT = 5 − 3 − 29 − 12 5 = 5− 3− 3−2 5
√ Ä √ √ √
… q q »
ä
= 5− 3− 2 5−3 = 5− 6−2 5
√ Ä√ ä2 q √ Ä√
…
ä
= 5− 5−1 = 5− 5−1
√
= 1 = 1 = V P.
√ √
q » p
7. 13 + 30 2 + 9 + 4 2 = 5 + 3 2.
… s
√ √ ä2 √
q » … q »
Ä
V T = 13 + 30 2 + 9 + 4 2 = 13 + 30 2+ 1+2 2 = 13 + 30 3+2 2

54
Ä√ Ä√ √ √ ä2
… …
ä2 q ä » Ä
= 13 + 30 2 + 1 = 13 + 30 2 + 1 = 43 + 30 2 = 5+3 2
√
= 5 + 3 2 = V P.

Å ã√
1 1 x+2
V = √ +√ √ với x > 0; x 6= 4.
x+2 x−2 x
1. Rút gọn biểu thức V .
1
2. Tìm giá trị của x để V = .
3
L Lời giải.
1. Rút gọn biểu thức V .
Å ã√
1 1 x+2
V = √ +√ √
x+2 x−2 x
√ √ ã√
x−2
Å
x+2 x+2
= √ √ + √ √ √
( x + 2) ( x − 2) ( x + 2) ( x − 2) x
√ √
2 x x+2 2
= √ √ · √ =√ .
( x + 2) ( x − 2) x x−2
1
2. Tìm giá trị của x để V = .
3
1 2 1 √
V = ⇔√ = ⇔ x = 8 ⇔ x = 64.
3 x−2 3

} Bài 4. Cho
Å √ ãÇ √ 2
å
1 3 x+5 ( x + 1)
A= + √ √ √ −1
x−1 x x−x− x+1 4 x
√
2. Đặt B = (x − x + 1) A. Chứng minh B > 1 với x > 0, x 6= 1.
L Lời giải.
Å √ ãÇ √ 2
å
1 3 x+5 ( x + 1)
A= + √ √ √ −1
x−1 x x−x− x+1 4 x
√ √ ãÇ √ 2 √ å
x−1 ( x + 1) − 4 x
Å
3 x+5
= √ + √ √
(x − 1) ( x − 1) (x − 1) ( x − 1) 4 x
√ ãÇ √ 2
å
( x − 1)
Å
4 x+4
= √ √
(x − 1) ( x − 1) 4 x
√ ãÇ √ 2
å
( x − 1)
Å
4 ( x + 1)
= √ √ √ √
( x − 1) ( x + 1) ( x − 1) 4 x
1
=√ .
x
Giáo viên: ....................................

55
√ √ 1 √ 1
2. B = (x − x + 1) A = B = (x − x + 1) √ = x − 1 + √ .
x x
√ 2 √ √ 1
Vì x 6= 1 nên ( x − 1) > 0 ⇔ x + 1 > 2 x ⇒ x + √ > 2 (do x > 0).
x
√ 1
Suy ra B = x − 1 + √ > 1 với x > 0, x 6= 1.
x

√ √ √
15 x − 11 3 x−2 2 x+3
P = √ + √ + √
x+2 x−3 1− x 3+ x
1. Rút gọn biểu thức P .
2. Tìm tất cả các giá trị nguyên của x để P là một số nguyên.

L Lời giải.
√ √ √
15 x − 11 3 x−2 2 x+3
P = √ + √ + √
x+2 x−3 1− x 3+ x
√ √ √ √ √
15 x − 11 (3 x − 2) ( x + 3) (2 x + 3) ( x − 1)
= √ √ − √ √ + √ √
( x − 1) ( x + 3) ( x − 1) ( x + 3) ( x − 1) ( x + 3)
√ √ √
15 x − 11 3x + 7 x − 6 2x + x − 3
= √ √ − √ √ + √ √
( x − 1) ( x + 3) ( x − 1) ( x + 3) ( x − 1) ( x + 3)
√
−x + 9 x − 8
= √ √
( x − 1) ( x + 3)
√ √
( x − 8) ( x − 1)
=− √ √
( x − 1) ( x + 3)
√
8− x
=√ .
x+3
giá trị nguyên của x để P là một số nguyên.

2. Tìm tất cả các √
8− x 11
Ta có P = √ =√ − 1.
x+3 x+3
Do đó
√
x+3=1
√
11 . √  x + 3 = −1 √
∈ Z ⇔ 11 ..

P ∈Z⇔ √ x+3 ⇔ √ ⇔ x + 3 = 11 ⇔ x = 64.
x+3  x + 3 = 11

√
x + 3 = −11

ãÇ √ √ å
2−x
Å
1 2 x+2+ 3
P = √ √ +√ √ √ √ + √
x+2− x+1 x+1− 3 3 − x + 2 x + 2 − 3x + 6
1. Tìm điều kiện của x để biểu thức P xác định.

56
2. Rút gọn và tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P .
L Lời giải.
1. Điều kiện của x để biểu thức P xác định.
x+2>0



x+1>0
 
x > −1


√
 √ 
x + 2 6= x + 1 ⇔ x 6= 1 .
 √ √ 
x + 1 6
= 3 x 6= 2

 

√

 √
x + 2 6= 3
2. Rút gọn và tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P .
ãÇ √ √ å
2−x
Å
1 2 x+2+ 3
P = √ √ +√ √ √ √ + √
x+2− x+1 x+1− 3 3 − x + 2 x + 2 − 3x + 6
Ñ
√ √ Ä√ √ äé Ñ √ √ √
é
x+2+ x+1 (2 − x) x + 1 + 3 −2 x + 2 + x + 2 + 3
= √ 2 √ 2 + √ 2 Ä√ ä2 √ Ä√ √ ä
x+2 − x+1 x+1 − 3 x+2 x+2− 3
√ √
Ñ é
Ä√ √ Ä√ √ ää − x+2+ 3
= x+2+ x+1− x+1+ 3 √ Ä√ √ ä
x+2 x+2− 3
√ √
Ñ é
Ä√ √ ä − x+2+ 3
= x+2− 3 √ Ä√ √ ä
x+2 x+2− 3
√ √ √
3− x+2 3
= √ =√ − 1.
x+2 x+2
√
√ 3 √ √
Mặt khác ta có: x > −1 ⇒ x + 2 > 1 ⇒ √ 6 3 ⇒ P 6 3 − 1.
√ x+2
Do đó max P = 3 − 1 ⇔ x = −1.
Giáo viên: ....................................

57
§7 Căn bậc ba
√
Định nghĩa 2. Cho a, b ∈ R, 3
a = b ⇔ a = b3 .
Tính chất 1. Cho a, b ∈ R, b 6= 0. Khi đó ta có
√ √ √
1. 3 ab = 3 a · 3 b.
… √
a 3
a
2. 3
= √3
.
b b
√ √
3. a 6 b ⇔ 3 a 6 3 b.
2 Các dạng toán
| Dạng 22. Tìm căn bậc ba của một số

Dùng các phép biến đổi đưa biểu thức dưới dấu căn về dạng a3 rồi tính.

√
3
√
b Ví dụ 1. Tính 8; 3 −64.
L Lời giải.
√
3
√
3
8= 23 = 2
√ »
−64 = (−4)3 = −4
3 3
1 p
b Ví dụ 2. Tính 3
; 3 (−27) · 8.
0,008
L Lời giải.
√3
√3
1 1 13 1
3
= √ = p = = 5.
0,008 3
0,008 3
0,23 0,2
» » √ » √
(−27) · 8 = 3 (−27) · 8 = (−3)3 · 23 = −3 · 2 = −6.
3 3 3 3

7. Căn bậc ba
58
√
3
√
36 · 3 12
b Ví dụ 3. Tính √
3
.
16
L Lời giải.
√ √
32 · 4 · 4 · 3 √
3
…
36 · 3 12 3 36 · 12 3 3
√ = = = 33 = 3.
3
16 16 42

| Dạng 23. So sánh các căn bậc ba

√ √
3
Đưa hai biểu tức cần so sánh về dạng cơ bản 3
a6 b.
Áp dụng tính chất cơ bản suy ra kết quả.
4 12.
! Những bài không thể đưa ngay về dạng cơ bản thì có thể lập phương hai biểu thức
đã cho rồi so sánh: Nếu a3 > b3 ⇔ a > b.

√
3
√
3
b Ví dụ 1. So sánh 5 và 4.
L Lời giải.
√
3
√
Ta có 4 < 5 ⇒ 4 < 3 5.
√
b Ví dụ 2. So sánh 3 5 và 2.
L Lời giải.
√
3
√ √
Ta có 8 > 5 ⇒ 8 > 3 5 ⇒ 2 > 3 5.
√ √
b Ví dụ 3. So sánh 4 3 5 và 5 3 4.
L Lời giải.
Ta có
√
3
√
3
√
3
5 4 = 53 · 4 = 500
√
3
√
3
√
3
4 5 = 43 · 5 = 320
√
3
√
3
√ √
Suy ra 500 ⇔ 4 3 5 < 5 3 4.
320 <
√ √ √
b Ví dụ 4. So sánh 3 5 + 3 7 và 3 12.
L Lời giải.
Ta có
Ä√
3
√
3
ä3 √
3
√
3
√
3
√
3
Ä√
3
ä3
5 + 7 = 5 + 3 52 · 7 + 3 5 · 72 + 7 = 12 + 3 175 + 3 245 > 12 = 12
Giáo viên: ....................................

59
√
3
√
3
√
3
⇒ 5+ 7 > 12.

| Dạng 24. Rút gọn biểu thức chứa căn bậc ba

Dùng các phép biến đổi đưa biểu thức dưới dấu căn về dạng a3 hoặc mũ 3 cả hai vế của
biểu thức đưa về giải phương trình bậc ba.
b Ví dụ 1. Rút gọn biểu thức sau

p
3
√ p3
√ p
3
√ p √
1. A = 7 + 5 2 + 7 − 5 2. 2. B = 72 − 32 5 · 7 + 3 5.
L Lời giải.
Ä√ ä3 Ä√ ä2 √ Ä√ ä3 Ä√ ä2 √
… …
3 2 3 3
1. A = 2 +3 2 ·1+3 2·1 +1 + 2 −3 2 · 1 + 3 2 · 12 − 13
Ä√ Ä√ ä3 Ä√ ä Ä√ √
… …
3
ä3 3
ä
= 2+1 + 2−1 = 2+1 + 2 − 1 = 2 2.
p √
√ Ä√ ä2 Ä√ ä3
…
3 14 + 6 5
2. B = (3)3 − 3 · (3)2 · 5+3·3· 5 − √
5 ·
2
qÄ √ ä 2 Ä √ ä Ä √ ä
√ ä3 3+ 5 3− 5 3+ 5 √
…
3
Ä
= 3− 5 · √ = √ = 2 2.
2 2

p
3
√ p
3
√
b Ví dụ 2. Rút gọn biểu thức sau A = 2 + 5 + 2 − 5.
L Lời giải.
√ √ p3
√ p 3
√ Äp 3
√ p3
√ ä
A3 = 2 + 5 + 2 − 5 + 3 2 + 5 · 2 − 5 2 + 5 + 2 − 5 = 4 − 3A.
1 2 15
Å ã
3 2 2
⇒ A + 3A − 4 = 0 ⇔ (A − 1)(A + A + 4) = 0 ⇔ A = 1 (do A + A + 4 = A + + > 0, ∀A)
2 4

| Dạng 25. Giải phương trình chứa căn bậc ba

Lũy thừa bậc ba hai vế của phương trình rồi đưa về dạng phương trình tích hoặc ta có thể
đặt ẩn phụ.

√
b Ví dụ 1. Giải phương trình 3
x+7−3=1
L Lời giải.
√
3
√
3
x+7−3=1⇔ x + 7 = 4 ⇔ x + 7 = 64 ⇔ x = 57.

7. Căn bậc ba
60
√ √ √
b Ví dụ 2. Giải phương trình 3
x+ 3
x + 1 + 3 x + 2 = 0.
L Lời giải.
√ √ √
Phương trình tương đương với 3 x + 3 x + 1 = − 3 x + 2 (1)
Lũy thừa bậc ba cả hai vế ta được
» Ä√ √ ä
x + x + 1 + 3 3 x(x + 1) 3 x + 3 x + 1 = −x − 2
» Ä√ √ ä
⇔3x + 3 + 3 3 x(x + 1) 3 x + 3 x + 1 = 0
»
⇒x + 1 − 3 x(x + 1)(x + 2) = 0
⇔x(x + 1)(x + 2) = (x + 1)3
⇔x = −1.
Thử lại ta thấy x = −1 là nghiệm của phương trình.

√ √
b Ví dụ 3. Giải phương trình 3 2 + x + 3 5 − x = 1.
L Lời giải.
√
3
√
Đặt a = 2 + x, b = 3 5 − x.
Ta có
® ®
a+b=1 a+b=1
⇔
a3 + b 3 = 2 + x + 5 − x = 7 (a + b)(a2 − ab + b2 ) = 7
®
a+b=1
⇔
(a + b)2 − 3ab = 7
®
a+b=1
⇔
ab = −2
®
a = −1
ñ (1)
X = −1  b=2

Khi đó a, b là nghiệm của phương trình X 2 − X − 2 = 0 ⇔ ⇒ ®
X=2  a=2
(2)
b = −1
®√
3
2 + x = −1
(1) ⇔ √
3
⇔ x = −3.
5−x=2
®√
3
2+x=2
(2) ⇔ √
3
⇔ x = 6.
5 − x = −1
Vậy phương trình có hai nghiệm là x = −3 và x = 6.
3 Luyện tập
} Bài 1. Tính các căn bậc ba sau
Giáo viên: ....................................

61
√ √
1. 3
64.
3
500 √ √
5. √ + 3 12 · 3 18.
√
3
3
4
2. −512.
√
3
3. 0,064. √3
√ √
√ 12 · 3 6 3
32
4. 3
−0,216. 6. √ 3
− √3
.
576 4
L Lời giải.
√
3
1. 64 = 4.
√
3
2. −512 = −8.
… √3
√ 3 64 64 4
3. 3
0,064 = = √ 3
= .
1000 1000 10
√ p
4. 3
−0,216 = 3 (−6)3 = −6.
√
500 √ √ √ √ √
3
…
3 3 3 500 3 3 3
5. √
3
+ 12 · 18 = + 12 · 18 = 125 + 216 = 5 + 6 = 11.
4 4
√ √ √
1 √
3
… … …
12 · 3 6 3
32 3 12 · 6 3 32 1 3
6. √3
− √ 3
= − = 3 − 38= −2=− .
576 4 576 4 8 2 2

} Bài 2. So sánh các biểu thức sau
√
3
√
3
√
3
√
1. 9 và 2. 5. 4+ 7 và 3 11.
…
1 3 √
3
√
2. 3 và . 6. 10 − 2 và 3 2.
8 4
√ √ √ p
3
√
3. 2 3 3 và 3 3 2. 7. 2 + 1 và 7 + 5 2.
√ p √ p
3
√
4. −6 3 7 và 7 3 (−6). 8. 3 − 2 và 15 3 − 25.
L Lời giải.
√
3
1. 9 > 2.
…
1 3
2. 3 < .
8 4
( √3
√3
√3
2 3 = 23 · 3 = 24 √ √
3. √3
√3
√3
⇒ 2 3 3 < 3 3 2.
3 2 = 33 · 2 = 54
 √ » √
 − 6 3 7 = 3 (−6)3 · 7 = 3 −1512 √ p
4. » » √ ⇒ −6 3 7 > 7 3 (−6).
7 3 (−6) = 3 73 · (−6) = 3 −2058
Ä√
3
√
3
ä3 √
3
√
3
√
3
√
3
Ä√
3
ä3
5. 4 + 7 = 4 + 3 112 + 3 196 + 7 = 11 + 3 112 + 3 196 > 11 = 11
√
3
√3
√ 3
⇒ 4 + 7 > 11.

7. Căn bậc ba
62
 Ä √ ä3
 3 10 = 10
6.
 √ √ √ √ √
Ä3 ä3 3 3 3 3
2 + 2 = 2 + 6 4 + 12 2 + 8 = 10 + 6 4 + 12 2
Ä√
3
ä3 Ä√ 3
ä3 √
3
√
3
√3
√
3
⇒ 10 < 2 + 2 ⇒ 10 < 2 + 2 ⇔ 10 − 2 < 2.
Ä√ ä3 √ √ √ √ p
3
√
7. 2+1 = 2 2 + 6 + 3 2 + 1 = 7 + 5 2 ⇒ 2 + 1 = 7 + 5 2.
Ä√ ä3 √ √ √ √
8. 3 − 2 = 3 3 − 18 + 12 3 − 8 = 15 3 − 26 < 15 3 − 25
√ » √
3
⇒ 3 − 2 < 15 3 − 25.

} Bài 3. Rút gọn các biểu thức sau:
p
3
√ p
3
√ p
3
√ p
3
√
1. A = 20 + 14 2 + 20 − 14 2. 2. B = 182 + 33125 + 182 − 33125.
L Lời giải.
Ä√ ä Ä√ ä2 Ä√ ä3 Ä√ ä Ä√ ä2 Ä√ ä3
… …
3 3
1. A = +3·23 2 +3·2·22 2 + 2 + 23 − 3 · 22 2 +3·2· 2 − 2
√ ä3 √ ä3 √ √
… …
3
Ä 3
Ä
= 2+ 2 + 2 − 2 = 2 + 2 + 2 − 2 = 4.
√ √ √
2. B 3 = 182 + 33125 + 182 − 33125 + 3 3 1822 − 33125B = 364 − 3B.
Nên B 3 + 3B − 364 = 0 ⇔ (B − 7)(B 2 + 7B
! + 52) = 0 ⇔ B = 7
Å ã2
7 159
do B 2 + 7B + 52 = B + + >0 .
2 4

} Bài 4. Rút gọn các biểu thức sau:
√ √ √
ñÇ … å Å ãô
1 6 1 3 a 6 3 3 √
1. A = − + a2 + a 5− a 2 · a 3
a.
a a a2 a
p √
3
p √3
2. B = a2 + a4 b2 + b2 + a2 b4 .
L Lời giải.
1 √
ñÇ … å Å √ √ ãô
1 6 3 a 6 3 3 √
1. Ta có A = − + a2 + 2
a 5− a 2 a 3
a
a a a a
√
ñÇ … å Ç… … åô
1 6 1 3 6 1 3 1
√
= − + a2 + −3 a3a
a a a a
1 √
Ç … å
3 3 1
√
= + a2 − 3 a3a
a a
2
√
= a − 3a + a. 3
√3
»√
3
√3
√3
»√
3
√3
2. Ta có B = a 2 2
a + b + b 2 2 a2 + b 2
Ä√ 3
√3
ä »√ 3
√3
= a2 + b 2 a2 + b 2
Ä√ √
…
3 3
ä3
= a2 + b 2 .
Giáo viên: ....................................

63

√ √ √ √
1. 3 1000x − 3 64x − 3 27x = 15 2. 3
x−3+3=x
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √ √
1. 1000x − 3 64x − 3 27x = 15 ⇔ 10 3 x − 4 3 x − 3 3 x = 15 ⇔ 3 x = 5 ⇔ x = 125.
3
Vậy phương trình có một nghiệm x = 125.

√ √
2. Ta có 3 x − 3 + 3 = x ⇔ 3 x − 3 = x − 3 ⇔ x − 3 = (x − 3)3
⇔ (x − 3) (x − 3)2 − 1 = 0

⇔ (x − 3)(x − 2)(x − 4) = 0

x=3
⇔ x = 2

x = 4.
Vậy tập nghiệm của phương trình là S = {2; 3; 4} .

√ √ √ √
3
√
3
√
1. 3 2x − 1 + 3 x − 1 = 3 3x − 2. 2. x+5+ x + 6 = 3 2x + 11.
L Lời giải.
√
3
√
3
√
1. Ta có 2x − 1 +x − 1 = 3 3x − 2
» Ä√ √ ä
⇔ 2x − 1 + x − 1 + 3 3 (2x − 1)(x − 1) 3 2x − 1 + 3 x − 1 = 3x − 2
1

x =
» 
 2
3
⇒ 3 (2x − 1)(x − 1)(3x − 2) = 0 ⇔ x = 1

 2
x= .
3
Thử lại ta thấy các nghiệm đều thỏa mãnßphương™trình.
1 2
Vậy tập nghiệm của phương trình là S = ; 1; .
2 3
√
3
√ √
2. Ta có x + 5 + 3 x + 6 = 3 2x + 11
» Ä√ √ ä
⇔x + 5 + x + 6 + 3 3 (x + 5)(x + 6) 3 x + 5 + 3 x + 6 = 2x + 11


 x = −5
⇒3 3 (x + 5)(x + 6)(2x + 11) = 0 ⇔ x = −6
» 
x = − 11 .


2
Thử lại ta thấy các nghiệm đều thỏa mãnßphương trình.™
11
Vậy tập nghiệm của phương trình là S = −5; − ; −6 .
2


64 8. Ôn tập chương 1
§8 Ôn tập chương 1
1 Rút gọn biểu thức không chứa căn.
| Dạng 26. Rút gọn biểu thức không chứa căn.
Chúng ta thực hiện bài toán rút gọn biểu thức không chứa căn thông qua những bước như
sau:
B1: Tìm điều kiện xác định.
B2: Đưa các mẫu về dạng tích.
B3: Quy đồng mẫu.
B4: Rút gọn biểu thức.
4 13.
! Nếu trong biểu thức tồn tại dạng A : B thì chú ý điều kiện B 6= 0.
1 2 2x + 10
b Ví dụ 1. Cho biểu thức P = + − .
x + 5 x − 5 (x + 5)(x − 5)
1. Tìm điều kiện xác định của P .
L Lời giải.
1. 
Điều kiện xác định
x + 5 6= 0
 ®
x 6= 5
x − 5 6= 0 ⇔ ⇔ x 6= ±5.
 x 6= −5
(x − 5)(x + 5) 6= 0

1 2 2x + 10
2. Ta có P = + −
x + 5 x − 5 (x + 5)(x − 5)
x−5 2(x + 5) 2x + 10
= + −
(x + 5)(x − 5) (x − 5)(x + 5) (x + 5)(x − 5)
x − 5 + 2(x + 5) − (2x + 10) x−5 1
= = = .
(x + 5)(x − 5) (x + 5)(x − 5) x+5

3 1 18
x + 3 x − 3 9 − x2
Giáo viên: ....................................

65
L Lời giải.

x + 3 6= 0

1. Biểu thức P xác định khi x − 3 6= 0 ⇔ x 6= ±3.
9 − x2 6= 0


3 1 18
2. Ta có P = + −
x + 3 x − 3 9 − x2
3(x − 3) x+3 18
= + +
(x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3)
3x − 9 + x + 3 + 18 4x + 12
= =
(x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3)
4(x + 3) 4
= = .
(x − 3)(x + 3) x−3
x x + 1 3x + 2 (7 − 2x)x
b Ví dụ 3. Cho các biểu thức P = − + 2
và Q = 2 + 2 . Rút gọn
x−3 x+3 9−x x − 3x
biểu thức P và Q.
L Lời giải.
Điều kiện xác định: x 6= ±3 và x 6= 0.

x(x + 3) − (x − 3)(x + 1) − (3x + 2) 2x + 1
P = = .
(x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3)
7 − 2x 1
Q=2+ = .
x−3 x−3
| Dạng 27. Bài toán phụ sau khi rút gọn biểu thức.
Sau khi thực hiện bài toán rút gọn, ta thực hiện thêm một số yêu cầu với biểu thức sau rút
gọn, các yêu cầu đó có thể thuộc một trong các dạng sau:
Dạng 1: Tính giá trị biểu thức.
Dạng 2: Giải phương trình.
Dạng 3: Giải bất phương trình.
Dạng 4: Tìm giá trị lớn nhất, nhỏ nhất.
Dạng 5: Bài toán số nguyên.
······

1 2 2x + 10
x + 5 x − 5 (x + 5)(x − 5)
3. Tìm giá trị của P tại x = 1.
4. Tìm giá trị của x để P = 2.
5. Cho P = −3. Tính giá trị của biểu thức Q = 9x2 − 42x + 49
L Lời giải.

x + 5 6= 0
 ®
x 6= 5
1. Điều kiện xác định: x − 5 6= 0 ⇔ ⇔ x 6= ±5.
 x 6= −5
(x − 5)(x + 5) 6= 0

2. Ta có
1 2 2x + 10
P = + −
x + 5 x − 5 (x + 5)(x − 5)
x−5 2(x + 5) 2x + 10
= + −
(x + 5)(x − 5) (x − 5)(x + 5) (x + 5)(x − 5)
x − 5 + 2(x + 5) − (2x + 10) x−5 1
= = = .
(x + 5)(x − 5) (x + 5)(x − 5) x+5
1 1
3. Với x = 1 thì P = = .
1+5 6
4. Ta có
1 −9
P =2⇔ = 2 ⇔ 1 = 2x + 10 ⇔ x = (TMĐKXĐ).
x+5 2
−9
Vậy x = .
2
5. Ta có
1 −16
P = −3 ⇔ = −3 ⇔ 1 = −3x − 15 ⇔ x = .
x+ Å 5 ã2 3
−16 −16
Khi đó Q = 9 − 42. + 49 = 529.
3 3

3 1 18
x + 3 x − 3 9 − x2
3. Tìm giá trị x để P > 0.
4. Tìm giá trị nguyên của x để P là số nguyên.
L Lời giải.
Giáo viên: ....................................

67

x + 3 6= 0

1. Biểu thức P xác định khi x − 3 6= 0 ⇔ x 6= ±3.
9 − x2 6= 0


2. Ta có
3 1 18
P = + −
x + 3 x − 3 9 − x2
3(x − 3) x+3 18
= + +
(x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3)
3x − 9 + x + 3 + 18
=
(x − 3)(x + 3)
4x + 12 4(x + 3) 4
= = =
(x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3) x−3
4
3. P > 0 ⇔ > 0 ⇔ x − 3 > 0 ⇔ x > 3.
x−3
4. Với x ∈ Z thì
P ∈ Z ⇔ x − 3 ∈ Ư(4) ⇔ x − 3 ∈ {±1; ±2; ±4} ⇔ x ∈ {2; 4; 1; 5; −1; 7}.
Vậy x ∈ {2; 4; 1; 5; −1; 7}.

x x + 1 3x + 2 (7 − 2x)x
b Ví dụ 3. Cho các biểu thức P = − + 2
và Q = 2 + 2 .
x−3 x+3 9−x x − 3x
1. Rút gọn biểu thức P và Q.
P
2. Tìm x để < 2.
Q
L Lời giải.
1. ĐKXĐ: x 6= ±3 và x 6= 0.
x(x + 3) − (x − 3)(x + 1) − (3x + 2) 2x + 1
P = = .
(x − 3)(x + 3) (x − 3)(x + 3)
7 − 2x 1
Q=2+ = .
x−3 x−3
P 2x + 1 5 −5
2. = =2− <2⇔ < 0 ⇔ x > −3. Kết hợp điều kiện suy ra x > −3 và
Q x+3 x+3 x+3
x 6= 0.

2 Luyện tập
x+3 2−x x−8

Å ã Å ã
x+6
} Bài 1. Cho biểu thức P = − − 2 : 1− .
x+2 3−x x −x−6 2x + 4
1. Rút gọn P và tìm điều kiện xác định của P .

2. Tính giá trị của P biết |2x − 3| + 1 = x.
3. Tìm x nguyên để P · (x − 1) có giá trị là số tự nhiên.

L Lời giải.
1. Ta có
x+3 2−x x−8
Å ã Å ã
x+6
P = − − : 1−
x + 2 3 − x x2 − x − 6 2x + 4
x+3 2−x x−8 2x + 4 − x − 6
Å ã Å ã
= − − :
x + 2 3 − x (x + 2)(x − 3) 2x + 4
Å 2 2
x −9+4−x −x+8 x−2
ã Å ã
= :
(x + 2)(x − 3) 2(x + 2)
3−x
Å ã Å ã
2(x + 2)
= ·
(x + 2)(x − 3) x−2
2
=− .
x−2
®
x 6= ±2
Điều kiện xác định .
x 6= 3
2. |2x − 3| + 1 = x ⇔ |2x 
− 3| = x − 1 (điều kiện x ≥ 1)
ñ
2x − 3 = x − 1 x = 2 (loại)
⇔ ⇔  4
2x − 3 = 1 − x x = (thỏa mãn).
3
4
Với x = ta có P = 3.
3
2(x − 1) 2
3. P · (x − 1) = − = −2 − .
x−2 x−2
Để P · (x − 1) là số tự nhiên thì x − 2 ∈ Ư(2) = {±1; ±2}. Ta có bảng giá trị
x−2 −2 −1 1 2
x 0 1 3 4
Kết luận loại thỏa mãn loại loại
Vậy với x = 1 thì P · (x − 1) có giá trị là số tự nhiên.

2
x x 2
} Bài 2. Cho biểu thức A = − + .
x2 −4 x−2 x+2
1. Với điều kiện nào của x thì giá trị của biểu thức A được xác định?
3. Tìm giá trị biểu thức A tại x = 1.

L Lời giải.
 2
x − 4 6= 0

1. Giá trị của biểu thức A xác định ⇔ x − 2 6= 0 ⇔ x 6= ±2.

x + 2 6= 0

Giáo viên: ....................................

69
2. Ta có
x2 x 2
A= 2 − +
x −4 x−2 x+2
x2 x(x + 2) 2(x − 2)
= − +
(x − 2)(x + 2) (x − 2)(x + 2) (x − 2)(x + 2)
x2 − x2 − 2x + 2x − 4 −4
= = .
(x − 2)(x + 2) (x − 2)(x + 2)
−4 4
3. Tại x = 1 thì ta có A = = .
(1 − 2)(1 + 2) 3

x+2 5 1
} Bài 3. Cho biểu thức P = − 2 + .
x+3 x +x−6 2−x
−3
3. Tìm x để P = .
4
4. Tìm các giá trị nguyên của x để P cũng có giá trị nguyên.
5. Tính giá trị của biểu thức P khi x2 − 9 = 0.
L Lời giải.
 
x + 3 6= 0
 x 6= −3
 ®
x 6= −3
1. P xác định ⇔ x2 + x − 6 6= 0 ⇔ (x + 3)(x − 2) 6= 0 ⇔ .
  x 6= 2
2 − x 6= 0 x 6= 2
 
2. Ta có
x+2 5 1
P = − 2 +
x+3 x +x−6 2−x
(x + 2)(x − 2) 5 x+3
= − −
(x + 3)(x − 2) (x − 2)(x + 3) (x + 3)(x − 2)
x2 − 4 − 5 − x − 3
=
(x + 3)(x − 2)
x2 − x − 12 (x + 3)(x − 4) x−4
= = = .
(x + 3)(x − 2) (x + 3)(x − 2) x−2
−3 x−4 −3
3. Ta có P = ⇔ = ⇔ 4(x − 4) = −3(x − 2) ⇔ 4x − 16 = −3x + 6
4 x−2 4
22
⇔ 7x = 22 ⇔ x = .
7
2
4. Có P = 1 − .
x−2
Với x ∈ Z thì để P nguyên thì x − 2 ∈ Ư(2)
Hay x ∈ {±1; ±2} ⇔ x ∈ {0; 1; 3; 4}.
ñ
2
x = −3 3−4
5. x − 9 = 0 ⇔ kết hợp với điều kiện xác định ⇒ x = 3 ⇒ P = = −1.
x=3 3−2


3 Rút gọn biểu thức chứa căn
Trả lời và ghi nhớ các câu hỏi sau:

√
i) Khi nào A có nghĩa (xác định)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√
ii) A2 =? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√
iii) Khi nào A2 = A? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√
iv) Khi nào A2 = −A? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√ √ √ √
v) ( X + Y )( X − Y ) = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√ √
vi) ( X + 1)( X − 1) = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√ √
vii) ( X − Y )2 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√ √
viii) ( X + Y )2 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√
ix) X X − 1 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
√
x) X X + 1 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1 Rút gọn biểu thức chứa căn và các câu hỏi phụ
| Dạng 28. Tính giá trị của biểu thức khi biết x
√ thay giá trị cụ thể của x vào.√ 2

Đối với dạng toán này sau khi rút gọn biểu thức ta mới
2
Trong nhiều bài tập x được cho dưới dạng x = a ± 2a b + b ta cần biến đổi x = (a ± b) .
Chú ý thêm một số công thức:
√ √
i) x x = ( x)3
ii) a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 )
4 14.
! Giá trị cụ thể của x phải thỏa mãn điều kiện xác định của biểu thức ban đầu (chứ
không phải biểu thức đã rút gọn) thì ta mới thực hiện tính.

√ ã Å√
x−3
Å ã
x x+1 6x + x
B= √ −√ + : √ − 1 , với x ≥ 0, x 6= 9.
x+3 x−3 x−9 x+3
√
Hãy rút gọn biểu thức B và tính giá trị của B khi x = 12 + 6 3.
L Lời giải.
√ ã Å√
x−3
Å ã
x x+1 6x + x
B= √ −√ + : √ −1
x+3 x−3 x−9 x+3
Giáo viên: ....................................

71
√ √ √ √ √
x( x − 3) − (x + 1) ( x + 3) + 6x + x x−3− x−3
= √ √ : √
( x + 3) ( x − 3) x+3
√
−3 x+3 1
= √ √ · = √ .
( x + 3)( x − 3) −6 2( x − 3)
√ √ 1 1
Khi x = 12 + 6 3 = (3 + 3)2 ta có B = √ = √ .
2(3 + 3 − 3) 2 3
Å√ ã Å √ √
x−4
ã
3 x x+2
b Ví dụ 2. Cho biếu thức B = √ +√ : √ − √ với x >
x−2 x x−2 √ x−2 x
0, x 6= 4. Hãy rút gọn B và tính giá trị của B khi x = 3 + 8.
L Lời giải.
Ta có
√ ã Å√ √ √ √
x−4 x x − ( x − 2) ( x + 2)
Å ã
3
B= √ √ +√ : √ √
x( x − 2) x−2 x ( x − 2)
√ √ √
4 ( x − 1) x ( x − 2)
=√ √ .
x ( x − 2) 4
√
= x−1
√ Ä√ ä2 √ √ √ √
Với x = 3 + 8 = 2 + 1 ta có x = 2 + 1. Do đó B = 2 + 1 − 1 = 2.

Ç √ √ å Ç √ √ å
x y−y x x y+y x
A= 5− √ √ . 5+ √ √ với x ≥ 0, y ≥ 0 và x 6= y.
x− y x+ y

√ √
2. Tính giá trị của biểu thức A khi x = 1 − 3, y = 1 + 3.
L Lời giải.
Ç √ √ å Ç √ √ å
x y−y x x y+y x
1. A = 5 − √ √ . 5+ √ √
x− y x+ y
Ç √ √ √ å Ç √ √ √ å
xy( x − y) xy( x + y)
= 5− √ √ . 5+ √ √
x− y x+ y
√ √
= (5 − xy)(5 + xy)
= 25 − xy.
√ √
2. Vì 1− √ 3 < 0 mâu thuẫn với điều kiện x ≥ 0 nên không tồn tại giá trị của A khi x = 1− 3,
y = 1 + 3.

√ √ √
2x − 11 x + 15 3 x x−1
b Ví dụ 4. Cho biểu thức P = √ +√ −√ .
(x − 4 x + 3) x−1 x−3

√
2. Tính giá trị của biểu thức P khi x = 11 + 6 2.
L Lời giải.
1. Điều kiện xác định: x ≥ 0; x 6= 1; x 6= 9. Khi đó ta có
√ √ √ √
( x − 3) (2 x − 5) 3 x x−1
P = √ √ +√ −√
( x − 3) ( x − 1) x−1 x−3
√
x−1
=5− √
x−3
√
4 x − 14
= √ .
x−3
√ √
2. Với x = 11 + 6 2 = (3 + 2)2 ta có
√ √
4(3 + 2) − 14 4 2−2 √
P = √ = √ = 4 − 2.
3+ 2−3 2

| Dạng 29. Tìm x để biểu thức thỏa mãn phương trình
Đối với dạng toán này ta sử dụng biểu thức đã rút gọn để thay vào phương trình của đề
bài, từ đó thực hiện giải phương trình bậc nhất hoặc bậc hai để tìm x.
4 ! 15. Giá trị của x tìm được phải thỏa mãn điều kiện xác định của biểu thức ban đầu
(chứ không phải biểu thức đã rút gọn).

√ √
x 3 x
b Ví dụ 1. Cho biểu thức: P = √ + , với x ≥ 0; x 6= 9.
x+3 x−9
a) Rút gọn biểu thức P .
b) Tìm giá trị của x để P = 2.
L Lời giải.
√ √ √ √ √
x( x − 3) + 3 x x−3 x+3 x x
a) P = = = .
x−9 x−9 x−9
x
b) P = 2 ⇔ = 2 ⇔ x = 2x − 18 ⇔ x = 18 (nhận).
x−9

√
(x + 1) (x + x) √
b Ví dụ 2. Cho biểu thức P = √ −x− x, với x > 0.
x
2. Tìm giá trị của x để giá trị của biểu thức P bằng 2.
L Lời giải.
Giáo viên: ....................................

73
1. Với x > 0, ta có
√ √
(x + 1) x ( x + 1) √
P = √ −x− x
x
√ √
= (x + 1) x + 1 − x − x
√ √ √
=x x+x+ x+1−x− x
√
= x x + 1.
2. Với x > 0, theo câu a) ta có P = 2 khi

√ √
x x + 1 = 2 ⇔ x x = 1 ⇔ x3 = 1 ⇔ x = 1.
Vậy P = 2 khi x = 1.

Å √ ã Å ã
x 2 1 2
A= √ − √ : √ + với x > 0; x 6= 1.
x−1 x− x x+1 x−1
2. Tìm giá trị của x để A = 1.
L Lời giải.
Å √ ã Å ã
x 2 1 2
1. Ta có A = √ − √ : √ +
x−1 x− x x+1 x−1
Å √ ã Å ã
x 2 1 2
= √ −√ √ : √ + √ √
x−1 x( x − 1) x + 1 ( x − 1)( x + 1)
√
x−2 x−1+2
Å ã Å ã
= √ √ : √ √
x( x − 1) ( x − 1)( x + 1)
√
x−2 x+1 x−2 1 x−2
=√ √ : √ √ =√ √ :√ = √
x( x − 1) ( x − 1)( x + 1) x( x − 1) x−1 x
ñ√
x−2 √ √ x = −1 (loại)
2. A = 1 ⇔ √ = 1 ⇔ x − 2 = x ⇔ x − x − 2 = 0 ⇔ √ ⇔ x = 4.
x x=2
Vậy với x = 4 thì A = 1.

√
1 x+1
b Ví dụ 4. Cho biểu thức P = 2 √ : √ √ với x > 0 và x 6= 1.
x − x x x+x+ x
2. Tìm các giá trị x sao cho 3P = 1 + x.
L Lời giải.

1. Ta có √
1 x+1
P = 2 √ : √ √
x − x x x+x+ x
√ √
1 x x+x+ x
=√ √ . √
x(x x − 1) x+1
√ √
1 x(x + x + 1) 1
=√ √ √ . √ = .
x( x − 1)(x + x + 1) x+1 x−1
3
2. 3P = 1 + x ⇔ = 1 + x ⇔ x2 − 1 = 3 ⇔ x2 = 4 ⇔ x = 2 vì x > 0 và x 6= 1.
x−1

| Dạng 30. Tìm x để biểu thức thỏa mãn bất phương trình
Đối với dạng toán này, ta thay biểu thức sau khi rút gọn vào phương trình. Cần chú ý các
công thức
i) Nếu ab ≥ 0 và b > 0 thì a ≥ 0.

a
ii) Nếu ≥ 0 và a > 0 thì b > 0.
b
iii) Khi nhân hai vế với số âm thì phải đổi chiều của bất phương trình.
iv) 0 ≤ a < b ⇔ a2 < b2 .
4 16.
! Sau khi giải bất phương trình phải kết hợp với điều kiện xác định ban đầu để đưa
ra tập nghiệm đúng.

Å ã √
x x x+1
b Ví dụ 1. Cho biểu thức P = √ +√ : √ với x > 0, x 6= 4.
x−2 x x−2 x−4 x+4
2. Tìm tất cả các giá trị của x để P > 0.
L Lời giải.
1. Với điều kiện x > 0, x 6= 4 ta có
Å ã √ Ç √ 2 å √
x x x+1 ( x) x x+1
P = √ +√ : √ = √ √ +√ : √ 2
x−2 x x−2 x−4 x+4 x ( x − 2) x−2 ( x − 2)
Å √ ã √ 2 √ √ 2
x x ( x − 2) x + x ( x − 2)
= √ + √ . √ = √ . √
x−2 x−2 x+1 x−2 x+1
√ √ √ 2
x ( x + 1) ( x − 2) √ √
= √ . √ = x x−2 .
x−2 x+1
2. Với điều kiện x > 0, x 6= 4 ta có
√ √ √
P >0⇔ x x−2 >0⇔ x−2>0
√
⇔ x > 2 ⇔ x > 4.
Kết hợp điều kiện ta có x > 4 thỏa mãn yêu cầu bài toán.
Giáo viên: ....................................

75

Å ãÅ ã
1 1 1 2
P = 1+ √ √ +√ − (với x > 0, x 6= 1)
x x+1 x−1 x−1
. Rút gọn biểu thức P và tìm các giá trị của x để P > 1.
L Lời giải.
Với x > 0 và x 6= 1 ta có
Å ãÅ ã
1 1 1 2
P = 1+ √ √ +√ −
x x+1 x−1 x−1
√ √ √
x + 1 ( x − 1) + ( x + 1) − 2
= √ · √ √
x ( x + 1) ( x − 1)
√ √
x+1 2 ( x − 1)
= √ · √ √
x ( x + 1) ( x − 1)
2
=√ .
x
2 √
Khi đó P > 1 ⇔ √ > 1 ⇔ x < 2 ⇔ x < 4.
x
Kết hợp với điều kiện ta được P > 1 khi và chỉ khi 0 < x < 4 và x 6= 1.

√ √ ã2
x−1
Å√ ã Å
x+1 1 x
A= √ −√ . √ − (x > 0; x 6= 1).
x+1 x−1 2 x 2
1. Rút gọn A.
A
2. Tìm tất cả các giá trị của x để √ > 3.
x
L Lời giải.
1. Ta có
√ √ ã2
x−1
Å√ ã Å
x+1 1 x
A= √ −√ . √ −
x+1 x−1 2 x 2
√ 2 √ 2 Å ã2
( x − 1) − ( x + 1) 1−x
= . √
x−1 2 x
√
−4 x (1 − x)2
= .
x−1 4x
1−x
= √ .
x
A 1−x 1−x 1 − 4x 1
2. Ta có √ > 3 ⇔ >3⇔ −3>0⇔ > 0 ⇔ 1 − 4x > 0 ⇔ x < .
x x x x 4
1
Vậy 0 < x < .
4


| Dạng 31. Tìm x để biểu thức nhận giá trị nguyên

√ √
x 2 4 x
b Ví dụ 1. Cho hai biểu thức A = √ ;B = √ + với x ≥ 0, x 6= 4.
x−2 x+2 x−4
a) Tính giá trị biểu thức A khi x = 9.
b) Rút gọn biểu thức T = A − B.
c) Tìm x để T là số nguyên.

Å √ ã Å√ √ √ ã
x x+3 x+3 x+2
A= 1− √ : √ −√ + √
x+1 x−2 x−2 x−5 x+6
a) Rút gọn biểu thức A.
b) Tìm tất cả các giá trị nguyên của x để biểu thức A nhận giá trị nguyên.
√ √
x2 − x 2x + x 2(x − 1)
b Ví dụ 3. Cho biểu thức P = √ − √ + √ .
x+ x+1 x x−1
1. Tìm x để P (x) xác định và rút gọn P (x).

√
2 x
2. Tìm các giá trị của x để biểu thức Q(x) = nhận giá trị nguyên.
P (x)
4 Giải phương trình chứa căn
| Dạng 32. Giải phương trình chứa căn
Để giải phương trình có căn bậc hai, căn bậc ba, ta thực hiện theo các bước:
√
Đặt điều kiện phương trình có nghĩa ( A có nghĩa ⇔ A ≥ 0).
√ √ √ 3
√
Đưa thừa số ra ngoài dấu căn: A2 B = |A| B; A3 B = A 3 B.
Rút gọn các căn thức đồng dạng.

√
Biến
√ đổi phương trình về dạng: A = B ⇔ A = B 2 (với B ≥ 0) hoặc
3 3
A=B⇔A=B .
Giáo viên: ....................................

77
b Ví dụ 1. Giải các phương trình sau:

√ √
1. x2 + x = x − 1; 4. x2 − 3 = 0;
√ √ √
2. x2 + 3 = 4x; 5. 2 − x2 − 2 = 0;
√ √ √ √
3. 2 3x − 4 3x = 27 − 3 3x; 6. x + 3x + 10 = 0.
L Lời giải.
1. Ta có

√
®
x−1≥0
®
x−1≥0
®
x≥1 x ≥ 1
x2 + x = x−1 ⇔ ⇔ ⇔ ⇔
x2 + x = (x − 1)2 x2 + x = x2 − 2x + 1 3x = 1 x = 1 loại.
3
Vậy phương trình vô nghiệm.
2. Ta có

√ √
®
4x ≥ 0
®
x≥0 xñ ≥ 0
 ñ
x=1
x2 + 3 = 4x ⇔ ⇔ ⇔ x = 1 ⇔
x2 + 3 = 4x x2 − 4x + 3 = 0  x = 3.
x=3

Vậy phương trình có nghiệm x ∈ {1; 3}.
3. Điều kiện xác định: x ≥ 0.

√ √ √ √ √ √ √
2 3x−4 3x = 27−3 3x ⇔ 2 3x−4 3x+3 3x = 27 ⇔ 3x = 27 ⇔ 3x = 729 ⇔ x = 243.
Vậy phương trình có nghiệm x = 243.
4. √ √
x2 − 3 = 0 ⇔ x2 − 3 = 0 ⇔ x2 = 3 ⇔ x = ± 3.
√
Vậy phương trình có hai nghiệm x = ± 3.
5.
√ √ √
®
2 ≥ 0 luôn đúng 2
2− x2 − 2 = 0 ⇔ x2 − 2 = 2 ⇔ ⇔ x = 6 ⇔ x = ± 6.
x2 − 2 = 4
√
Vậy phương trình có hai nghiệm x = ± 6.
6. Ta có √ √
x+ 3x + 10 = 0 ⇔ 3x + 10 = −x
Điều kiện xác định: −x ≥ 0 ⇔ x ≤ 0.
ñ
2 2 x=5
3x + 10 = x ⇔ x − 3x − 10 = 0 ⇔
x = −2.
So với điều kiện xác định, ta có nghiệm của phương trình x = −2.

b Ví dụ 2. Giải phương trình

√ √ √
3
1. 3 2x + 1 = 3; 2. 3
x+1= x2 − 1.
L Lời giải.
1. Ta có √
3
2x + 1 = 3 ⇔ 2x + 1 = 27 ⇔ 2x = 26 ⇔ x = 13.
2. Ta có
√ √
x + 1 = x2 − 1 ⇔ x + 1 = x2 − 1 ⇔ x + 1 = (x − 1)(x + 1)
3 3
ñ
x = −1
⇔ (x + 1)(x − 1 − 1) = 0 ⇔
x = 2.
Vậy phương trình có hai nghiệm x = −1 và x = 2.

b Ví dụ 3. Giải các phương trình sau:
√
1. x6 − 5x3 − 24 = 0; 2. 3
2x + 1 − 1 = 2x
L Lời giải.
1. Biến đổi phương trình về dạng
x6 + 3x3 − 8x3 − 24 = 0 ⇔ x3 (x3 + 3) − 8(x3 + 3) = 0 ⇔ (x3 + 3)(x3 − 8) = 0

ñ 3 ñ √
x +3=0 x = 3 −3
⇔ ⇔
x3 − 8 = 0 x = 2.
√
3
Vậy phương trình có hai nghiệm là x = −3 hoặc x = 2.

√
3
2x + 1 = 2x + 1 ⇔ 2x + 1 = (2x + 1)3 ⇔ (2x + 1)[(2x + 1)2 − 1] = 0
  1
ñ 2x + 1 = 0 x=−
2x + 1 = 0  2
⇔ ⇔ 2x + 1 = 1 ⇔ 

2
(2x + 1) = 1 x = 0
2x + 1 = −1 x = −1.
ß ™
1
Vậy nghiệm của phương trình là x ∈ −1; 0; − .
2

5 Luyện tập
} Bài 1. Giải các phương trình sau:
Giáo viên: ....................................

79
√ √ p √ p √
1. 2x − 3 − 3 = 0; 4. 2x2 − 2x 6 + 3 − 5 − 24 = 0;
√ √ √ √
2. 3 − x − x − 5 = 0;
p
5. 25x + 25 − 16x + 16 = 12 − 4(x + 1).
…
√ x2
3. x2 + 4x − − 8 = 0;
2
L Lời giải.
1. Ta có √ √ √ √
2x − 3 − 3 = 0 ⇔ 2x − 3 = 3 ⇔ 2x − 3 = 3 ⇔ x = 3.
2. Ta có
® ®
√ √ √ √ x−5≥0 x≥5
3−x− x−5=0⇔ 3−x= x−5⇔ ⇔
3−x=x−5 x = 4 (loại).
Vậy phương trình đã cho vô nghiệm.
3.  2
x
−8≥0 (1)

√ x2 √ 2

x 
2
x2 + 4x − − 8 = 0 ⇔ x2 + 4x = −8⇔
2 2 x2
x2 + 4x =

 − 8 (2)
2
ñ
2
x ≤ −4
(1) ⇔ x ≥ 16 ⇔ |x| ≥ 4 ⇔
x ≥ 4.
(2) ⇔ x2 + 8x + 16 = 0 ⇔ (x + 4)2 = 0 ⇔ x = −4 (thỏa (1) nên nhận).
Vậy phương trình có nghiệm x = −4.
4. Ta có
√ √ »√ √ Ä√ √ ä2
» » …
2
2x − 2x 6 + 3 − 5 − 24 = 0 ⇔ ( 2x − 3) −2 3− 2 =0
√ √ √ √ √ √ √ √
⇔ 2x − 3 − 3 − 2 = 0 ⇔ 2x − 3 = 3 − 2
ñ√ √ √ √ ñ√ √ √ ñ √
2x − 3 = 3 − 2 2x = 2 3 − 2 x= 6−1
⇔ √ √ √ √ ⇔ √ √ ⇔
2x − 3 = −( 3 − 2) 2x = 2 x = 1.
√
Vậy phương trình có 2 nghiệm là x = 1 hoặc x = 6 − 1.

√ √
1. x2 − 9 − x − 3 = 0;
√ √ √
2. x + 4 − 1 − x = 1 − 2x;
3√
…
x−2
3. 4x − 8 − 9 = 6.
2 81
L Lời giải.

x2 − 9 ≥ 0
® ® 2
x ≥9
1. Điều kiện xác định: ⇔ ⇔ x ≥ 3.
x−3≥0 x≥3
Biến đổi phương trình về dạng
» √ √ √
(x − 3)(x + 3) − x − 3 = 0 ⇔ x − 3( x + 3 − 1) = 0
ñ√ ñ ñ
x−3=0 x−3=0 x=3
⇔ √ ⇔ ⇔
x+3=1 x+3=1 x = −2.
So với điều kiện xác định, ta có nghiệm x = 3.


x + 4 ≥ 0

1
2. Điều kiện xác định: 1 − x ≥ 0 ⇔ −4 ≤ x ≤ .
 2
1 − 2x ≥ 0

Biến đổi phương trình về dạng
√ √ √ »
1 − x + 1 − 2x = x + 4 ⇔ 1 + x + 1 − 2x + 2 (1 − x)(1 − 2x) = x + 4
®
» 2x + 1 ≥ 0
⇔ (1 − x)(1 − 2x) = 2x + 1 ⇔
(1 − x)(1 − 2x) = (2x + 1)2

x ≥ − 1
⇔ 2 ⇔ x = 0.
 2
2x + 7x = 0
3 √ 1√
…
3» x−2
4(x − 2) − 9 2
=6⇔ ·2 x−2−9· x−2=6
2√ √ 9 √ 2 9
⇔3 x−2− x−2=6⇔2 x−2=6
√
⇔ x − 2 = 3 ⇔ x − 2 = 9 ⇔ x = 11.
Thay x = 11 vào phương trình ban đầu, ta thấy thỏa, vậy x = 11 là nghiệm cần tìm.

√ √
1. x4 − 8x2 + 16 + x2 − 4x + 4 = 0;
√ √
2. 3 x + 3 = 3 x2 − 9;
√ √
3. 3 x + 2 − x + 1 = 1.
L Lời giải.
1. Ta có
√ √ » »
x − 8x + 16 + x − 4x + 4 = 0 ⇔ (x − 4) + (x − 2)2 = 0
4 2 2 2 2
® 2 ®
2 x −4=0 x = ±2
⇔|x − 4| + |x − 2| = 0 ⇔ ⇔ ⇔ x = 2.
x−2=0 x=2
Vậy phương trình có nghiệm duy nhất x = 2.
Giáo viên: ....................................

81
2. Ta có
√
3
√
3
√ Ä√ ä
x + 3 = x2 − 9 ⇔ 3 x + 3 3 x − 3 − 1 = 0
ñ√3
ñ ñ
x+3=0 x+3=0 x = −3
⇔ √ ⇔ ⇔
3
x−3=1 x−3=1 x = 4.
Vậy nghiệm của phương trình là x = −3 hoặc x = 4.

3. Điều kiện√xác định: x + 1 ≥ 0 ⇔ x ≥ −1.
Đặt t = x + 1 ⇔ x = t2 − 1. Phương trình đã cho trở thành:
√
3 2
√3
t + 1 − t = 1 ⇔ t2 + 1 = t + 1
⇔ t2 + 1 = t3 + 3t2 + 3t + 1 ⇔ t3 + 2t2 + 3t = 0
⇔ t(t2 + 2t + 3) = 0 ⇔ t = 0 (Vì t2 + 2t + 3 > 0).
√
Khi đó ta có x + 1 = 0 ⇔ x = −1. So với điều kiện, ta có nghiệm của bài toán là x = −1.

6 Các bài toán nâng cao
p √ p √
} Bài 4. Tính giá trị biểu thức A = 6 − 2 5 + 14 − 6 5.
L Lời giải.
qÄ√ ä2 qÄ √ ä2 √ √
Ta có A = 5−1 + 3 − 5 = 5 − 1 + 3 − 5 = 2.
p √ p √
} Bài 5. Rút gọn A = 127 − 48 7 − 127 + 48 7
L Lời giải.
Ta có
» √ » √
A = 64 − 2 · 8 · 3 7 + 63 + 64 + 2 · 8 · 3 7 + 63
» √ » √
= (8 − 3 7)2 + (8 + 3 7)2
√ √
= 8−3 7 + 8+3 7
√ √
= 8 − 3 7 + 8 + 3 7 = 16.

√
1 + 11 2
} Bài 6. Tính A = √ + √ .
2 + 11 18 − 5 11
L Lời giải.
Ta có
√ √ √ √ p √
(1 + 11)(2 − 11) 2(18 + 5 11) −9 + 11 36 + 10 11
A= + = +
4 − 11 49 −7 7
√ √
9 − 11 5 + 11 14
= + = = 2.
7 7 7


√ √
4+ 5 4− 5
} Bài 7. Rút gọn biểu thức P = √ p √ +√ p √ .
2+ 3+ 5 2− 3− 5
L Lời giải.
Ta có
√ √ √ √ √ √
4+ 5 4− 5 4 2 + 10 4 2 − 10
P =√ p √ +√ p √ = p √ + p √
2+ 3+ 5 2− 3− 5 2+ 6+2 5 2− 6−2 5
√ √ √ √ √ √ √ √
4 2 + 10 4 2 − 10 4 2 + 10 4 2 − 10
= »√ + »√ = √ + √
2 + ( 5 + 1)2 2 − ( 5 − 1)2 3+ 5 3− 5
√ √ √
24 2 − 10 2 7 2
= = .
4 2

√ Ä √ ä √ Ä √ ä
2 3+ 5 2 3− 5
} Bài 8. Rút gọn biểu thức A = √ p √ + √ p √ .
2 2+ 3+ 5 2 2− 3− 5
L Lời giải.
Ta có
Ä √ ä Ä √ ä Ä√ ä2 Ä√ ä2
2 3+ 5 2 3− 5 5+1 5−1
A= p √ + p √ = qÄ√ ä2 + qÄ√ ä2
4+ 6+2 5 4− 6−2 5 4+ 5+1 4− 5−1
Ä√ ä2 Ä√ ä2 √ √ √
5+1 5−1 5+1 5−1 2 5
= √ + √ = √ + √ = √ = 2.
5+5 5− 5 5 5 5

59
} Bài 9. Khử căn ở mẫu số biểu thức A = √ √ √ .
3+ 5+ 7
L Lời giải.
Ta có
Ä√ √ √ ä
59 59 3 + 5 − 7
A= √ √ √ = Ä√ √ √ ä Ä√ √ √ ä
3+ 5+ 7 3+ 5+ 7 3+ 5− 7
Ä√ √ √ ä Ä√ √ √ äÄ √ ä
59 3+ 5− 7 59 3 + 5 − 7 1 − 2 15
= √ = Ä √ äÄ √ ä
8 + 2 15 − 7 1 + 2 15 1 − 2 15
Ä√ √ √ äÄ √ ä
59 3 + 5 − 7 1 − 2 15 Ä√ √ √ äÄ √ ä
= = 3 + 5 − 7 2 15 − 1 .
1 − 60

√ √
2+ 3 2− 3
} Bài 10. Tính giá trị biểu thức P = p2 √ + p2 √ .
4+2 3 4−2 3
1+ 1−
2 2
L Lời giải.
Giáo viên: ....................................

83
Ta có
√ √ √ √
2+ 3 2− 3 2+ 3 2− 3
P = p2 √ + p2 √ = qÄ√2
ä2 + qÄ√2
ä2
4+2 3 4−2 3 2 + 3 + 1 2 − 3 − 1
1+ 1−
2 2
√ √ √ √2 2
2+ 3 2− 3 2+ 3 2− 3
= √ + √ =√ + √
2+ 3+1 2− 3+1 3+3 3− 3
Ä √ äÄ √ ä Ä √ äÄ √ ä √ √
2+ 3 3− 3 + 2− 3 3+ 3 3+3+3− 3
= Ä √ äÄ √ ä = = 1.
3− 3 3+ 3 6

1 1 1
} Bài 11. Tính tổng S = √ √ +√ √ + ··· + √ √ .
3+ 5 5+ 7 2011 + 2013
L Lời giải.
Ta có √ √ √ √
1 n+2− n n+2 n
√ √ = √ √ √ √ = − .
n+ n+2 n+2+ n n+2− n 2 2
Áp dụng tính chất trên cho từng số hạng của tổng trên ta được
√ √
1 5 3
√ √ = −
3+ 5 2 2
√ √
1 7 5
√ √ = −
5+ 7 2 2
···
√ √
1 2013 2011
√ √ = − .
2011 + 2013 2 2
√ √
2013 − 3
Cộng theo từng vế ta được S = .
2
} Bài 12. Rút gọn biểu thức sau
… … … …
1 1 1 1 1 1 1 1
X = 1 + 2 + 2 + 1 + 2 + 2 + 1 + 2 + 2 + ··· + 1 + 2
+ .
1 2 2 3 3 4 2017 20182
L Lời giải.
Với mọi số tự nhiên n > 0 ta có

s
1 1 [n(n + 1)]2 + (n + 1)2 + n2 (n2 + n)2 + n2 + 2n + 1 + n2
1+ 2 + = =
n (n + 1)2 n2 (n + 1)2 n2 (n + 1)2
(n2 + n)2 + 2(n2 + n) + 1 (n2 + n + 1)2 n2 + n + 1
= = =
n2 (n + 1)2 n2 (n + 1)2 n(n + 1)
1 1 1
= 1+ =1+ − .
n(n + 1) n n+1

Áp dụng kết quả trên ta được

… … … …
1 1 1 1 1 1 1 1
X = 1 + 2 + 2 + 1 + 2 + 2 + 1 + 2 + 2 + ··· + 1 + 2
+
1 2 2 3 3 4 2017 20182
1 1 1 1 1 1 1 1
= 1 + − + 1 + − + 1 + − + ··· + 1 + −
1 2 2 3 3 4 2017 2018
1 1 20182 − 1
= 2017 + 1 − = 2018 − = .
2018 2018 2018

√
3
p √ p
3
√ √
2 + 7 + 2 10 + 3 3 4 − 3 3 2 − 1
} Bài 13. Rút gọn biểu thức √ √ .
5+ 2+1
L Lời giải.
√ qÄ√ √ ä2 q Ä √ ä3 √ √ √ √
3
2+ 5+ 2 + 3 1− 32 3
2+ 5+ 2+1− 32
Ta có A = √ √ = √ √ = 1.
5+ 2+1 5+ 2+1
p3
√ p
3
√ 100
} Bài 14. Đặt m = 1 + 2 + 1 − 2. Tính giá trị của biểu thức (m3 + 3m − 1) .
L Lời giải.
p3
√ p3
√
Gọi m = 1 + 2 + 1 − 2.
p3
√ p
3
√ qÄ √ äÄ √ ä
Đặt 1 + 2 = a và b = 1 − 2 thì a3 + b3 = 2 và ab = 3 1 + 2 1 − 2 = −1.
Từ hằng đẳng thức (a + b)3 = a3 + b3 + 3ab(a + b) ta có m3 = 2 − 3m nên m3 + 3m − 2 = 0.
Suy ra m3 + 3m − 1 = 1. Do đó (m3 + 3m − 1)100 = 1.
p √ p √ 2017
} Bài 15. Cho x = 4 + 7 − 4 − 7. Tính A = (x4 − x3 − x2 + 2x − 1) .
L Lời giải.
√ p √ p √ √ √ √
Ta có x 2 = 8 + 2 7 − 8 − 2 7 = ( 7 + 1) − ( 7 − 1) = 2 nên x = 2.
î√ √ √ √ ó2017
Do đó A = ( 2)4 − ( 2)3 − ( 2)2 + 2 2 − 1 = 1.
p √ p √
3+ 5+ 3− 5 2018
} Bài 16. Cho x = √ . Tính P = (1 + 5x2015 − x2017 ) .
2
L Lời giải.
Từ giả thiết ta thấy x > 0, ta thực hiện phép biến đổi

p √ p √
3+ 5+ 3− 5
x= √
2
√ » √ » √
⇔ 2x = 3 + 5 + 3 − 5
√ √ qÄ √ ä Ä √ ä
⇔ 2x2 = 3 + 5 + 3 − 5 + 2 3+ 5 . 3− 5
√
⇔ 2x2 = 10 ⇔ x2 = 5 ⇒ x = 5.
Suy ra
2018 √ 2015 √ 2017 2018
P = 1 + 5x2015 − x2017 = 1+5 5 − 5
√ 2017 √ 2017 2018
= 1+ 5 − 5 = 12018 = 1.
Giáo viên: ....................................

85
√ p
3
√
( 5 − 1) 16 + 8 5
} Bài 17. Cho x = p3
√ √ . Tính giá trị biểu thức A = (77x2 + 35x + 646)2017 .
10 + 6 3 − 3
L Lời giải.
Ta tính x như sau

Ä√ äp 3
√ Äp
3
√ ä3 p
3
√ qÄ √ ä Ä√ ä3 √
5−1 16 + 8 5 = 5−1 ·2 2+ 5=23 2+ 5 5 − 1 = 2 3 8 = 4.
p
3
√ √ Äp
3
√ ä3 √
10 + 6 3 − 3 = 1 + 3 − 3 = 1.
Do đó x = 4.
Thay vào A ta có A = (77 · 42 + 35 · 4 + 646)2017 = 20182017 .
p3
√ √
10 + 6 3 3 − 1
} Bài 18. Cho x = p √ √ . Tính giá trị của biểu thức: P = (12x2 + 4x − 55)2017 .
6+2 5− 5
L Lời giải.
Ta có
»
3 √ √ »√
3
√ √ √
10 + 6 3 3 − 1 = ( 3 + 1) 3 3−1 = 3+1 3 − 1 = 2.
» √ √ » √ √ √ √
6 + 2 5 − 5 = ( 5 + 1)2 − 5 = 5 + 1 − 5 = 1.
Vậy x = 2. Thay giá trị x vào P ta được
P = (12 · 22 + 4 · 2 − 55)2017 = 12017 = 1.

3
} Bài 19. Tính giá trị của biểu thức M = (x − y) + 3 (x − y) (xy + 1) biết
»
3 √ »
3 √ »
3 √ »
3 √
x = 3 + 2 2 − 3 − 2 2; y = 17 + 12 2 − 17 − 12 2.
L Lời giải.
Áp dụng biến đổi (a − b)3 = a3 − b3 − 3ab(a − b), ta có

√ √
x3 = 4 2 − 3x ⇒ x3 + 3x = 4 2.
√ √
y 3 = 24 2 − 3y ⇒ y 3 + 3y = 24 2.
√ √
Trừ từng vế hai đẳng thức trên ta được x3 − y 3 + 3(x − y) = −20 2. Suy ra M = −20 2.
√ q Ä√ ä Ä√ ä
} Bài 20. Rút gọn biểu thức A = a2 + 1 + 2 a2 + 1 − a a2 + 1 − 1 , với a > 0.
L Lời giải.
Ä√ ä Ä√ ä
Đặt B 2 = 2 a2 + 1 − a a2 + 1 − 1 .
Khi đó
î √ ó √
B 2 = 2 a2 + 1 − (a + 1) a2 + 1 + a = (a2 + 1 + 2a) − 2(a + 1) a2 + 1 + (a2 + 1)
Ä √ ä2
= a + 1 − a2 + 1 .
√
Vì a > 0 nên
√ B = a + 1 − √a2 + 1.
Vậy A = a2 + 1 + a + 1 − a2 + 1 = a + 1.


Ç √ å
a−b a−b a2 + b 2
P = √ √ +√ ·√ với a > b > 0.
a+b+ a−b a2 − b 2 − a + b a2 − b 2
Rút gọn biểu thức P .
L Lời giải.
Ta có
Ç √ √ å
a−b a−b a2 + b 2
P = √ √ +√ √ ·√
a+b+ a−b a+b− a−b a2 − b 2
√ √ √ √ √ √
a−b a+b− a−b + a−b a+b+ a−b a2 + b 2
= ·√
a+b−a+b a2 − b 2
√
2 a2 − b 2 a2 + b 2 a2 + b 2
= ·√ = .
2b a2 − b 2 b

å3
√
Ç
a−b √
√ √ + 2a a + b b √
a+ b ab − a
Q= √ + √ √ với a > 0; b > 0; a 6= b.
2
3a + 3b ab a a−b a
Chứng minh rằng giá trị biểu thức Q không phụ thuộc vào a, b.
L Lời giải.
Với a > 0; b > 0; a 6= b, ta có

å3
√
Ç
a−b √
√ √ + 2a a + b b √
a+ b ab − a
Q = √ + √ √
2
3a + 3b ab a a−b a
Ä√ √ ä3 √ √ √ Ä√ √ ä
a − b + 2a a + b b a a− b
= √ − √
3a2 + 3b ab a(a − b)
√ √ √ √ √ √
a a − b b − 3a b + 3b a + 2a a + b b 1
= √ −√ √
3a2 + 3b ab a+ b
√ √ √
3a a − 3a b + 3b a 1
= √ −√ √
3a2 + 3b ab a+ b
√ Ä √ ä
3 a a − ab + b 1
= √ −√ √
3a2 + 3b ab a+ b
√ Ä √ ä Ä√ √ ä Ä √ ä
3 a a − ab + b a + b − 3a2 + 3b ab
= Ä √ ä Ä√ √ ä
3a2 + 3b ab a+ b
√ Ä √ √ ä √
3 a a a + b b − 3a2 − 3b ab
= Ä √ ä Ä√ √ ä
3a2 + 3b ab a+ b
√ √
3a2 + 3b ab − 3a2 − 3b ab
= Ä √ ä Ä√ √ ä = 0.
3a2 + 3b ab a+ b

Giáo viên: ....................................

87
p √ p √
x+2 x−1+ x−2 x−1
} Bài 23. Rút gọn biểu thức P = p √ p √ với điều kiện x ≥ 2.
x + 2x − 1 − x − 2x − 1
L Lời giải.
p √ » √ » √ 2 √
Ta có x + 2 x − 1 = (x − 1) + 2 x − 1 + 1 = x − 1 + 1 = x − 1 + 1.
Tương
» tự √ ta cũng có
√
x − 2 x − 1 = x − 1 − 1,
» √ 1 Ä√ ä
x + 2x − 1 = √ 2x − 1 + 1 ,
2
» √ 1 Ä√ ä
x − 2x − 1 = √ 2x − 1 − 1 .
√ 2 √ √
x−1+1+ x−1−1 2 √ √
Suy ra P = √ √ = 2 x − 1.
2x − 1 + 1 − 2x − 1 + 1
} Bài 24. Cho a, b, c là ba số thực dương thỏa ab + bc + ca = 1. Tính giá trị biểu thức
(1 + b2 )(1 + c2 ) (1 + c2 )(1 + a2 ) (1 + a2 )(1 + b2 )

P =a· +b· +c· .
1 + a2 1 + b2 1 + c2
L Lời giải.
Sử dụng giả thiết, ta có

 2 2
1 + a = ab + bc + ca + a = (a + b)(a + c)

1 + b2 = ab + bc + ca + b2 = (b + c)(b + a)
1 + c2 = ab + bc + ca + c2 = (c + a)(c + b).


Với a, b, c không âm ta có
(1 + c2 )(1 + a2 ) (c + a)(c + b)(a + b)(a + c)

2
= = (a + c)2 .
1+b (b + c)(b + a)
(1 + c2 )(1 + a2 )
Nên b · = b · |a + c| = b · (a + c).
1 + b2
Từ các biểu thức tương tự, ta được
P = a(b + c) + b(c + a) + c(a + b) = 2(ab + bc + ca) = 2.

√ √ √
2 x − 13 x+3 2 x+1
} Bài 25. Rút gọn biểu thức A = √ −√ − √ với x ≥ 0, x 6= 4, x 6= 9.
x−5 x+6 x−2 3− x
L Lời giải.
Với điều kiện x ≥ 0, x 6= 4, x 6= 9 ta có

√ √ √
2 x − 13 x+3 2 x+1
A = √ √ − √ + √
( x − 2)( x − 3) x−2 x−3
√ √ √ √ √
2 x − 13 ( x + 3)( x − 3) (2 x + 1) · ( x − 2)
= √ √ − √ √ + √ √
( x − 2)( x − 3) ( x − 2)( x − 3) ( x − 2)( x − 3)

√ √ √
2 x − 13 − (x − 9) + 2x − 3 x − 2 x− x−6
= √ √ = √ √
( x − 2)( x − 3) ( x − 2)( x − 3)
√ √ √
( x − 3)( x + 2) x+2
= √ √ =√ .
( x − 2)( x − 3) x−2

√ √ √
x−2 x x+1 1 + 2x − 2 x
P = √ + √ √ + √ với x > 0, x 6= 1.
x x−1 x x+x+ x x2 − x
Rút gọn P .
L Lời giải.
Với điều kiện x > 0, x 6= 1 ta có

√ √ √ √ √
x(x − 2 x) + ( x − 1)( x + 1) + 1 + 2x − 2 x
P = √ √ √
x( x − 1)(x + x + 1)
√ √
x x+x−2 x
= √ √ √
x( x − 1)(x + x + 1)
√
x+2
= √ .
x+ x+1

√ ã √
x−1
Å
x+2 x 1
P = √ + √ + √ : với 0 ≤ x 6= 1.
x x−1 x+ x+1 1− x 2
Rút gọn biểu thức P .

L Lời giải.
Với điều kiện 0 ≤ x 6= 1, ta biến đổi biểu thức P

√ ã √
x−1
Å
x+2 x 1
P = √ + √ + √ :
x x−1 x+ x+1 1− x 2
Ç √ å √
x+2 x 1 x−1
= √ 3 + √ −√ :
( x) − 1 x + x + 1 x−1 2
√ √ √ √
x + 2 + x ( x − 1) − (x + x + 1) x−1
= √ √ :
( x − 1) (x + x + 1) 2
√
x−2 x+1 2
= √ √ .√
( x − 1) (x + x + 1) x − 1
2
= √ .
x+ x+1

Å√ √ √ ã Å √
x−1 3 x+1
ã
x+1 x 2
A= √ +√ + : √ − với x ≥ 0, x 6= 1
x−1 x+1 1−x x−1 x−1
Giáo viên: ....................................

89
Rút gọn biểu thức A.

L Lời giải.
Ta có
Å√ √ √ ã Å √
x−1 3 x+1
ã
x+1 x 2
A = √ +√ + : √ −
x−1 x+1 1−x x−1 x−1
√ √ √ √ √ √ √
( x + 1) ( x + 1) + ( x − 1) ( x − 1) − (3 x + 1) x ( x + 1) − 2
= :
√ x−1 x−1
2x − 3 x + 1 x−1
= · √
x−1 x+ x−2
√ √ √
2x − 3 x + 1 ( x − 1) (2 x − 1)
= √ = √ √
x+ x−2 ( x − 1) ( x + 2)
√
2 x−1
= √ .
x+2

2
√ 2
√
x − x x + x
} Bài 29. Cho A = √ + √ .
x+ x+1 x− x+1
p √ 1
Rút gọn biểu thức B = 1 − 2A − 4 x + 1 với 0 ≤ x ≤ .
4
L Lời giải.
Ta có
√ √ √
x2 − x x( x + 1)
A = √ + √
x+ x+1 x− x+1
√ √ 3 √ √ 3
x( x − 1) x( x + 1)
= √ + √
x+ x+1 x− x+1
√ √ √ √ √ √
x( x − 1)(x + x + 1) x( x + 1)(x − x + 1)
= √ + √
x+ x+1 x− x+1
√ √
= x − x + x + x = 2x.
p √ p √ √
Khi đó B = 1 − 4x − 4 x + 1 = 1 − 2A − 4 x + 1 = 1 − |2 x − 1|.
1 √ √ √
Vì 0 ≤ x ≤ nên 2 x − 1 ≤ 0. Do đó B = 1 + (2 x − 1) = 2 x.
4
√ √ √
n+1−1 n+1+3 n− n+1+7
P =√ +√ − √ với n ∈ N, n 6= 8.
n+1+1 n+1−3 n−2 n+1−2
P
Rút gọn biểu thức Q = √ với n ∈ N, n 6= 8.
n+3 n+1+1
L Lời giải.
√ √ √ √ √
( n + 1 − 1)( n + 1 − 3) + ( n + 1 + 3)( n + 1 + 1) − (n − n + 1 + 7)
Quy đồng P = √ √ .
√ √ ( n√+ 1 + 1)( n + 1 − 3)
n + 1( n + 1 + 1) n+1
Do đó P = √ √ =√ .
( n + 1 + 1)( n + 1 − 3) n+1−3
P 1
Suy ra Q = √ √ = .
n + 1( n + 1 + 3) n−8

p √ p √
x+4 x−4+ x−4 x−4
} Bài 31. Cho biểu thức A = … . Rút gọn A. Tìm các giá trị
8 16
1− + 2
x x
nguyên của x để A có giá trị nguyên.
L Lời giải.
Điều kiện x√> 4. √

x−4+2+ x−4−2
Ta có A = .
x−4
x
2x
Nếu x > 8 thì A = √ .
x−4
4x
Nếu 4 < x ≤ 8 thì A = .
x−4
4x 16
Với A = =4+ .
x−4 x−4
.
A ∈ Z ⇔ 16 .. (x − 4). Do x ∈ Z, 4 < x ≤ 8 nên x ∈ {5, 6, 8}.
2x √ 2(a2 + 4) 8 .
Với A = √ ∈ Z thì do x ∈ Z nên x − 4 = a ∈ Z ⇒ A = = 2a + ⇒ 8 .. a.
x−4 a a
Lại có x > 8 ⇒ a > 2, do đó a = 4 hoặc a = 8. Từ đó suy ra x = 20 hoặc x = 68.
Vậy x ∈ {5, 6, 8, 20, 68}.
} Bài 32. Cho a ≥ 0, a 6= 1. Rút gọn biểu thức
» √ » 3 √ »
3
√
ï
a−1
ò
S = 6 − 4 2. 20 + 14 2 + (a + 3) a − 3a − 1 : √ −1 .
2( a − 1)
L Lời giải.
Ta có
√ √ ä2 √
» …
Ä
6−4 2= 2− 2 =2− 2
√ √ ä3 √
» …
3 3
Ä
20 + 14 2 = 2+ 2 =2+ 2
√ √ 3 √
» q
3 3
(a + 3) a − 3a − 1 = a−1 = a−1
√ √
a−1 a+1 a−1
√ −1= −1= .
2 ( a − 1) 2 2
√
Ä √ äÄ √ ä √ a−1
Suy ra S = 2 − 2 2 + 2 + ( a − 1) : = 4 − 2 + 2 = 4.
2
√
} Bài 33. Chứng minh rằng 20092 + 20092 · 20102 + 20102 là một số nguyên dương.
L Lời giải.
Đặt a = 2009, ta có
20092 + 20092 · 20102 + 20102 = a2 + a2 (a + 1)2 + (a + 1)2
= a4 + 2a3 + 3a2 + 2a + 1
= a4 + a2 + 1 + 2a3 + 2a2 + 2a
= (a2 + a + 1)2 .
√ p
Vậy 20092 + 20092 · 20102 + 20102 = (a2 + a + 1)2 = a2 + a + 1 là một số nguyên dương.
Giáo viên: ....................................

91
√
… … …
p
3 3 1 3 3 2 3 4
} Bài 34. Chứng minh đẳng thức 2−1= − + .
9 9 9
L Lời giải.
√
Đặt 3 2 = a ⇔ 2 = a3 .
Đẳng thức cần chứng minh tương đương với
√ 1 − a + a2 »
3
a−1= √3
⇔ 3
9(a − 1) = a2 − a + 1 ⇔ (a2 − a + 1)3 = 9(a − 1).
9
Ta có
(a2 − a + 1)3 = (a2 − a + 1)2 (a2 − a + 1) = (a4 + a2 + 1 − 2a3 − 2a + 2a2 )(a2 − a + 1)

= (2a + 3a2 + 1 − 4 − 2a)(a2 − a + 1) = 3(a2 − 1)(a2 − a + 1)
= 3(a − 1)(a + 1)(a2 − a + 1) = 3(a − 1)(a3 + 1)
= 9(a − 1) (đpcm).

} Bài 35. Giả sử a và b là hai số dương khác nhau và thỏa mãn
√ √
a−b= 1 − b2 − 1 − a2 .
Chứng minh rằng a2 + b2 = 1.

L Lời giải.
√ √ √ √ √ √
a − b = 1 − b 2 − 1 − a2 ⇔ a + 1 − a2 = b + 1 − b 2 ⇔ a 1 − a2 = b 1 − b 2
⇒ a2 − a4 = b2 − b4 ⇔ a4 − b4 − (a2 − b2 ) = 0 ⇔ (a2 − b2 )(a2 + b2 − 1) = 0.
Theo đề bài ta có a 6= b nên a2 − b2 6= 0, suy ra a2 + b2 − 1 = 0 hay a2 + b2 = 1.
1 1 1
} Bài 36. Cho hai số thực dương a, b thỏa mãn + = . Chứng minh rằng
a b 2018
√ √ √
a + b = a − 2018 + b − 2018.
L Lời giải.
1 1 1 ab
Từ giả thiết + = ⇔ = 2018.
a b 2018 a+b
Khi đó ta có
√ √ ab ab
a − 2018 + b − 2018 = a− + b−
a+b a+b
a2 b2 a b
= + =√ +√
a+b a+b a+b a+b
a+b √
=√ = a + b.
a+b
Vậy đẳng thức được chứng minh.

7 Bài tập trắc nghiệm
xy y xy
} Bài 37. Khi quy đồng mẫu thức các phân thức ; ; 2 thì mẫu chung là
2x2 2
− y xy − x y − xy
A x2 − y 2 . B x(x2 − y 2 ). C xy(x2 − y 2 ). D xy(x2 + y 2 ).
L Lời giải.
Ta có
x2 − y 2 = (x − y)(x + y).
xy − x2 = x(y − x).
y 2 − xy = y(y − x)
⇒ mẫu chung là xy(x − y)(x + y) = xy(x2 − y 2 ).

Chọn đáp án C
x+1 x2
} Bài 38. Điều kiện xác định của biểu thức P = + 2 là
1 − x x − 2x + 1
A x 6= 1. B x 6= ±1. C x < 1. D x > 1.
L Lời giải.
Ta có x2 − 2x + 1 = (x − 1)2 nên điều kiện xác định là x − 1 6= 0 ⇔ x 6= 1.

Chọn đáp án A
x2 − 4x + 4
} Bài 39. Kết quả rút gọn phân thức là
3x2 − 12
2−x x−2 2+x 2+x
A . B . C − . D .
3 3(x + 2) 3 3
L Lời giải.
x2 − 4x + 4 (x − 2)2 x−2
Ta có 2
= = .
3x − 12 3(x − 2)(x + 2) 3(x + 2)
Chọn đáp án B
2017
} Bài 40. Điều kiện để biểu thức √ xác định là
x−2
A 0 ≤ x < 4. B x > 4. C 0 ≤ x 6= 4. D x 6= 4.
p
} Bài 41. Giá trị của biểu thức (3a − 1)2 là
A 3a − 1. B 1 − 3a. C 3a − 1 và 1 − 3a. D |3a − 1|.
√ p √ 2
} Bài 42. Biết rằng x > 1, rút gọn P = (1 − x)
√ √ √ √
A x − 1. B 1 − x. C (1 − x)2 . D ( x − 1)2 .
p √
} Bài 43. Biết rằng 1 ≤ a < 2, giá trị của biểu thức a − 2 a − 1 là
√ √ √ √
A a − 1 − 1. B 1 − a − 1. C a − 1. D ( a − 1 − 1)2 .
√
} Bài 44. Phân tích P = x x − 8 thành nhân tử
√ √ √ √
A ( x − 2)(x + 2 x + 4). B ( x + 2)(x − 2 x + 4).
√ √
C ( x − 2)3 . D ( x + 2)3 .
Giáo viên: ....................................

93
√ √
} Bài 45. Tìm tất cả các nghiệm của phương trình 5x − 80 = 0.
A x = 4. B x = 16. C x = −4. D x = −16.
L Lời giải.
Ta có
√ √ √ √
…
80
5x − 80 = 0 ⇔ 5x = 80 ⇔ x = = 4.
5
Chọn đáp án A
√ √
} Bài 46. Tìm tất cả các nghiệm của phương trình 11x2 − 44 = 0. √
A x = ±2. B x = 2. C x = −2. D x = ± 2.
L Lời giải.
Ta có √
√ 2
√ 244 √ √
11x − 44 = 0 ⇔ x = √ = 4 = 2 ⇔ x = ± 2.
11
Chọn đáp án D
√ √
} Bài 47. Tìm
√ tất cả các nghiệm của
√ phương trình 3x + 2 32
√ − 8 = 0. √
A x = 2 2. B x = 3 2. C x = −2 2. D x = −3 2.
L Lời giải.
Ta có
√ √ √ √ √ √
3x + 2 32 − 8 = 0 ⇔ 3x + 8 2 − 2 2 = 0 ⇔ 3x + 6 2 = 0 ⇔ x = −2 2.
Chọn đáp án C
√
} Bài 48. Cho phương trình 2x2 + 8 = 0. Khẳng định nào sau đây là đúng?
A Phương trình có nghiệm x = ±2. B Phương trình có nghiệm x = 0.
C Phương trình vô nghiệm. D Phương trình vô số nghiệm.
L Lời giải.
Vì x2 ≥ 0, ∀x nên 2x2 + 8 ≥ 8, ∀x, nên phương trình trên vô nghiệm.

Chọn đáp án C
p
} Bài 49. Tìm tất cả các nghiệm của phương trình 4(2 − x)2 = 10.
A x = −3. B x = 7.
C x = −3 hoặc x = 7. D x = −7.
L Lời giải.
Ta có 4(2 − x)2 ≥ 0, ∀x, biến đổi phương trình về dạng:

ñ ñ
»
2 2 2 − x = 5 x = −3
4(2 − x)2 = 10 ⇔ 4(2 − x) = 100 ⇔ (2 − x) = 25 ⇔ ⇔ .
2 − x = −5 x=7

Ç √ å Ç √ √ å
2 32 2− 3
} Bài 50. Tính giá trị của biểu thức Q = √ −1 : 7+ √ .
3 √ 2 √
√ √ 6 6
A Q = 3. B Q = 2. C Q= . D Q= .
3 2

L Lời giải.
Ta có
Ç √ å Ç √ √ å √ √ √ √ √ √
2 32 2− 3 8 2− 3 8 2− 3 2 6
Q= √ −1 : 7+ √ = √ : √ =√ = .
3 2 3 2 3 3
Chọn đáp án C
p √
17 − 12 2
} Bài 51. Kết quả của phép tính p √ bằng
√ √ 3 − 2 2 √ √
A 3 + 2 2. B 1 + 2. C 2 − 1. D 2− 2.
L Lời giải.
Ta có
p √ p √
qÄ √ ä2 √ Ä√ ä2
17 − 12 2 9−2·3·2 2+8 3 − 2 2 3−2 2 2 − 1 √
p √ = p √ = qÄ√ ä2 = √ = √ = 2 − 1.
3−2 2 2−2· 2·1+1 2−1 2 − 1 2 − 1
Chọn đáp án C
√ √
3+ 5 3− 5
} Bài 52. Rút gọn biểu thức S = √ + √ ta được kết quả
√ √ 3 − 5 3+ 5
A A = 2 5. B A = 5. C A = 3. D A = 6.
L Lời giải.
Ta có
√ ä2 √ ä2
sÄ sÄ
s √ s √
3+ 5 3− 5 3+ 5 3− 5
S = √ + √ = +
3− 5 3+ 5 4 4
√ √
3+ 5 3− 5
= + = 3.
2 2
Chọn đáp án C
Ä √ ä Ä√ √ äp √
} Bài 53. Giá trị của biểu thức 4 − 15 10 + 6 4 + 15 bằng
√ √ √ √ √ √
A 2. B 10 + 6. C 10 − 6. D 5 − 3.
L Lời giải.
Ta có
Ä √ ä Ä√ √ ä» √ Ä √ ä Ä√ √ ä» √
4 − 15 10 + 6 4 + 15 = 4 − 15 5+ 3 8 + 2 15
√ ä Ä√ √ ä Ä√ √ ä2
…
Ä
= 4 − 15 5+ 3 5+ 3
Ä √ ä Ä√ √ ä2 Ä √ äÄ √ ä
= 4 − 15 5 + 3 = 4 − 15 8 + 2 15
Ä √ äÄ √ ä
= 2 4 − 15 4 + 15 = 2.
Chọn đáp án A
Giáo viên: ....................................

95
√ √
q » p
} Bài 54. Tính giá trị của T = 5 − 3 − 29 − 12 5.
A T = 4. B T = 3. C T = 2. D T = 1.
L Lời giải.
Ta có
… s
√ √ √ Ä √ √ √
q » … q »
ä2
T = 5− 3 − 29 − 12 5 = 5− 3− 2 5−3 = 5− 6−2 5
√ Ä√
…
ä2
= 5− 5 − 1 = 1.
Chọn đáp án D
√
} Bài 55. Với giá trị nào của x thì x ≥ 4? 3
A x ≥ 64. B x < 64. C x ≥ 16. D 0 < x < 8.

L Lời giải.
Ta có
√
3
x ≥ 4 ⇔ x ≥ 43 ⇔ x ≥ 64.
Chọn đáp án A
√
√ √ x3 + 2x2
} Bài 56. Khi x = − 2 thì giá trị của 4x − 2 2 + √ bằng
x+2
√ √ √ √
A −6 2. B −5 2. C −7 2. D 4 2.
L Lời giải.
√
Khi x = − 2 ta được
p √ √ p √
√ √ −2 2 + 4 √ 2 − 2+2 √ √ √
−4 2 − 2 2 + p √ = −6 2 + p √ = −6 2 + 2 = −5 2.
− 2+2 − 2+2
Chọn đáp án B
√
a−1 1
} Bài 57. Với a > 0 biểu thức P = √ √ : 2 √ có kết quả bằng
a a+ a−a a + a
√
A a − 1. B −1. C 1. D a − 1.
L Lời giải.
Ta có
√ √ √ √ √ √
a−1 1 a (a a + 1) ( a − 1) (a a + 1) ( a − 1)
P = √ √ : √ = √ √ = √
a a + a − a a2 + a a (a − a + 1) a− a+1
√ √ √
( a + 1) (a − a + 1) ( a − 1) √ √
= √ = a+1 a − 1 = a − 1.
a− a+1
Chọn đáp án D

√ x − 5 1√
…
} Bài 58. Tìm x sao cho 4x − 20 + 3 − 9x − 45 = 4.
9 3
A x = 5. B x = 6. C x = 7. D x = 9.
L Lời giải.
Ta có
√ x − 5 1√ √ √ √ √
…
4x − 20 + 3 − 9x − 45 = 2 x − 5 + x − 5 − x − 5 = 2 x − 5.
9 3
Khi đó
√ √
2 x − 5 = 4 ⇔ x − 5 = 2 ⇔ x − 5 = 4 ⇔ x = 9.
Chọn đáp án D
√
x−2 x
Å ã
4 1
} Bài 59. Cho biểu thức M = 1 − √ + : , với x ≥ 0, x 6= 1, x 6= 4. Với
x+1 x−1 x−1
1
giá trị nào của x thì M = ?
2
A x = 8. B x = 16. C x = 32. D x = 64.
L Lời giải.
Với điều kiện x ≥ 0, x 6= 1, x 6= 4 ta có

√ √
x−2 x x−1−4 x+4+1 x−1
Å ã
4 1
M = 1− √ + : = ·√ √
x+1 x−1 x−1 x−1 x ( x − 2)
√ 2 √
( x − 2) x−2
= √ √ = √ .
x ( x − 2) x
Khi đó
√
1 x−2 1 √ √ √
M= ⇔ √ = ⇔ 2 x − 4 = x ⇔ x = 4 ⇔ x = 16.
2 x 2
Chọn đáp án B
Giáo viên: ....................................

97
§9 Giới thiệu đề kiểm tra 1 tiết chương 1
1 Đề số 1- Tự Luận cho HS đại trà
} Bài 1. Tìm giá trị của x để các biểu thức sau xác định.
√ …
1. 2x − 1. 1
2. 3 − x.
2
L Lời giải.
√
1. Biểu thức 2x − 1 xác định khi và chỉ khi 2x ≥ 0 ⇔ x ≥ 0.
Vậy x ≥ 0 thì biểu thức xác định.
…
1 1
2. Biểu thức 3 − x xác định khi và chỉ khi 3 − x ≥ 0 ⇔ x ≤ 6.
2 2
Vậy x ≤ 6 thì biểu thức có nghĩa.

√ √ √ √ √
} Bài 2. Sắp xếp các số sau theo thứ tự tăng dần 7 2; 4 5; 6 3; 97; 3 11.
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √ √ √
Ta có 7 2 = 98; 4 5 = 80; 6 √3 =√ 108; 3
√ √ 11 = 99.
√
Thứ tự tăng dần theo các số là 4 5; 97; 7 2; 3 11; 6 3.
} Bài 3. Tính giá trị các biểu thức
qÄ √ ä2
1. 3 − 10 .
»√ √ 2
2. ( 6 − 7) .
qÄ √ ä2 q Ä √ ä2
3. 4− 5 + 4+ 5 .
L Lời giải.
qÄ √ ä2 √ √
1. 3− 10 = |3 − 10| = 10 − 3.
»√ √ 2 √ √ √ √
2. ( 6 − 7) = | 6 − 7| = 7 − 6.
qÄ √ ä2 q Ä √ ä2 √ √ √ √
3. 4− 5 + 4 + 5 = |4 − 5| + |4 + 5| = 4 − 5 + 4 + 5 = 8.

} Bài 4. Rút gọn giá trị biểu thức
Ä√ √ √ ä √ √
1. A = 8 − 3 2 + 10 · 2 − 2 5.

9. Giới thiệu đề kiểm tra 1 tiết chương 1
98
1 1
2. B = √ √ −√ √ .
5+ 7 5− 7
√ √
4+ 7 4− 7
3. C = √ + √
4− 7 4+ 7
L Lời giải.
Ä√ √ √ ä √ √ √ √ √ √ √
1. A = 8 − 3 2 + 10 · 2 − 2 5 = 16 − 3 · 2 + 20 − 2 5 = 4 − 6 + 2 5 − 2 5 = −2.
√√ √ √
1 1 5− 7 5+ 7 √
2. B = √ √ −√ √ = − = 7.
5+ 7 5− 7 −2 −2
√ √
qÄ √ ä2 qÄ √ ä2 √ √
4+ 7 4− 7 4 + 7 + 4 − 7 4+ 7+4− 7 8
3. C = √ + √ = qÄ √ √ = √ = .
4− 7 4+ 7 9 3
äÄ ä
4+ 7 4− 7

√ √ √
1. 4 x − 2 9x + 16x = 5.
√ √ 4√
2. 4x + 20 − 3 5 + x + 9x + 45 = 6.
3
L Lời giải.
1. Điều kiện x ≥ 0. Khi đó

√ √ √
4 x − 2 9x + 16x = 5
√ √ √
⇔ 4 x−6 x+4 x=5
√
⇔ 2 x=5
25
⇔ x = . (thỏa điều kiện)
4
ß ™
25
Vậy tập nghiệm của phương trình là S = .
4
2. Điều kiện x ≥ −5. Khi đó

√ √ 4√
4x + 20 − 3 5 + x + 9x + 45 = 6
√ √ 3
√
⇔ 2 x+5−3 x+5+4 x+5=6
√
⇔ 3 5+x=6
√
⇔ x+5=2
⇔ x+5=4
⇔ x = −1. (thỏa điều kiện)
Vậy tập nghiệm của phương trình là S = {−1}.

Å √ √
x−4
ã
x x
} Bài 6. Cho biểu thức √ +√ .√ .
x−2 x+2 4x
Giáo viên: ....................................

99
1. Rút gọn biểu thức với x > 0 và x 6= 4.

√
2. Tính giá trị của P khi x = 3 − 2 2.
L Lời giải.
1. Với x > 0; x 6= 1; x 6= 4, ta có
Å √ √
x−4
ã
x x
P = √ +√ .√
x−2 x+2 4x
√ √ √ √
x( x + 2) + x( x − 2) x − 4
= .√
x−4 4x
√ √ 1
= 2 x. x. √
2 x
√
= x.
√
Vậy P = x.
√
2. Tính giá trị của P khi x Ä= 3 − 2 ä 2.
√ √ 2
Thu gọn x = 3 − 2 2 = 2−1 .
qÄ√ ä2 √
√
Khi đó P = x = 2 − 1 = 2 − 1.

2 Đề số 2: Trắc nghiệm kết hợp tự luận dành cho học sinh đại
I. PHẦN TRẮC NGHIỆM (4.0 điểm)

} Bài 1. Căn bậc hai số học của số a không âm là
√
A số có bình phương bằng a. B − a.
√ √
C a. D ± a.
L Lời giải.
√
Căn bậc hai số học của số a không âm là a.
Chọn đáp án C
} Bài 2. Căn bậc hai của 16 là
A 4. B −4. C 256. D ±4.
L Lời giải.
Số 16 có hai căn bậc hai là −4 và 4.

Chọn đáp án D
qÄ√ ä2
} Bài 3. Kết quả khai căn của biểu thức 3 − 1 là
√ √ √ √
A 1 − 3. B 3 − 1. C −1 − 3. D 1+ 3.
L Lời giải.
qÄ√ ä2 Ä√ ä √
3−1 = 3 − 1 = 3 − 1.
Chọn đáp án B

100
√
} Bài 4. Điều kiện xác định của căn thức 12 − 21x là
4 4
A x ≥ 12. B x≥ . C x≤ . D x ≤ 21.
7 7
L Lời giải.
12 4
Căn thức xác định khi 12 − 21x ≥ 0 ⇔ 21x ≤ 12 ⇔ x ≤ ⇔x≤ .
21 7
Chọn đáp án C
√
} Bài 5. So
√ sánh 5 với 2 6, kết luận nào sau đây là đúng?√
A 5 > 2 6. B 5 < 2 6.
√
C 5 = 2 6. D Không so sánh được.
L Lời giải.
√ √ √
Ta có 25 > 24 ⇒ 5 > 2 6.
Chọn đáp án A
√
3
√
3
} Bài 6. Kết quả của phép tính 27 − 125 là √ √
A 2. B −2. C 98. D 98.
L Lời giải.
√
3
√ √
3
√3
27 − 3 125 = 33 − 53 = 3 − 5 = −2.
Chọn đáp án B
√
} Bài 7. Tất cả các giá trị của x để x ≤ 4 là
A x > 16. B 0 ≤ x ≤ 16. C x < 16. D 0 ≤ x < 16.
L Lời giải.
√ kiện x ≥ 0.
Điều
x ≤ 4 ⇔ x ≤ 16.
Vậy 0 ≤ x ≤ 16.
Chọn đáp án B
2 √ √
} Bài 8. Cho √ √ = a − b với a, b là các số nguyên dương. Khi đó giá trị a − b bằng
3+ 5
A 2. B −2. C 3. D −3.
L Lời giải.
√ √
2 2( 5 − 3) √ √
Ta có √ √ = = 5 − 3 ⇒ a = 5, b = 3 và a − b = 2.
3+ 5 5−3
Chọn đáp án A
…
x+1
} Bài 9. Thu gọn biểu thức A = |x| 2
với −1 ≤ x < 0 ta được
√ √ x
A A = x + 1. B A = − x + 1. C A = x + 1. D A = |x + 1|.
L Lời giải.
√
x+1 √
Ta có A = |x| · = x + 1.
|x|
Chọn đáp án A
p √
} Bài 10. Nếu x thỏa mãn điều kiện 3 + x = 3 thì x nhận giá trị nào sau đây?
A 0. B 6. C 9. D 36.
Giáo viên: ....................................

101
L Lời giải.
p √ √ √
Với x ≥ 0, ta có 3 + x = 3 ⇔ 3 + x = 9 ⇔ x = 6 ⇔ x = 36.
Chọn đáp án D
II. PHẦN TỰ LUẬN (6.0 điểm)

√ √
} Bài 11. Tìm x, biết 2x − 5 − 2 3 = 0.
L Lời giải.
5
Điều kiện: x ≥ . Phương trình tương đương với
√ √2
2x − 5 = 2 3
⇔2x − 5 = 12
17
⇔x = (thỏa mãn điều kiện)
2
17
Vậy x = là giá trị cần tìm.
2
} Bài 12. Thực hiện các phép tính
√ √ √
1. A = 3 2 + 5 8 − 2 50;
1 1
2. B = √ + √ .
3+ 5 3− 5
L Lời giải.
√ √ √ √ √ √ √
1. A = 3 2 + 5 22 · 2 − 2 52 · 2 = 3 2 + 10 2 − 10 2 = 3 2.
√ √
3− 5+3+ 5 6 6 3
2. B = Ä √ äÄ √ ä= = = .
3+ 5 3− 5 9−5 4 2

Å ãÅ ã
1 1 1
} Bài 13. Cho biểu thức: P = √ − √ √ +1 (0 < a 6= 1).
1− a 1+ a a

√
2. Tính giá trị của P khi a = 9 + 4 2.
1
3. Với những giá trị nào của a thì P > .
2
L Lời giải.
1. Với a > 0 và a 6= 1, ta có:

Å ãÅ ã
1 1 1
P = √ − √ √ +1
1− a 1+ a a
√ √ √ √ √
1+ a−1+ a 1+ a 2 a 1+ a 2
= √ √ · √ = √ √ · √ = √ .
(1 − a)(1 + a) a (1 − a)(1 + a) a 1− a
2
Vậy P = √ .
1− a

102
√ Ä √ ä2 √ √
2. a = 9 + 4 2 = 1 + 2 2 ⇒ a = 1 + 2 2
√
2 2 2
Vậy P = √ = Ä √ ä =− .
1− a 1− 1+2 2 2
1
3. Với a > 0 và a 6= 1 thì điều kiện để P > là:
2
√ √
2 1 2 1 4−1+ a 3+ a
√ > ⇔ √ − >0⇔ √ >0⇔ √ >0
1− a 2 1− a 2 1− a 1− a
√ √
⇔1 − a > 0 ⇔ a < 1 ⇔ a < 1.
Kết hợp với điều kiện a > 0 ta được: 0 < a < 1.
3 Đề số 3 - Dành cho HS Khá, Giỏi
} Bài 14. Tính giá trị của các biểu thức

√ √ 1 3 4
3− 5 3+ 5 2. B = √ + √ − √ .
1. A = √ + √ . 2+1 3−2 2 3 2−4
3+ 5 3− 5
L Lời giải.
1. Ta có
Õ Õ
Ä √ ä2 Ä √ ä2 √ √
3− 5 3+ 5 3− 5 3+ 5
A= Ä √ äÄ √ ä+ Ä √ äÄ √ ä= + = 3.
3+ 5 3− 5 3− 5 3+ 5 2 2
2. Ta có
√ Ä √ ä Ä √ ä
2−1 3 3+2 2 4 3 2+4
B = Ä√ ä Ä√ ä+Ä √ äÄ √ ä−Ä √ äÄ √ ä
2+1 2−1 3−2 2 3+2 2 3 2−4 3 2+4
√ √ Ä √ ä
2−1 9+6 2 4 3 2+4 √
= + − = 2.
1 1 2

√ √ ã √
3+ x 3− x x−5
Å
36
Q= √ − √ − : √ (với x > 0, x 6= 9, x 6= 25)
3− x 3+ x x−9 3 x−x
.
Giáo viên: ....................................

103
1. Rút gọn Q. 2. Tim x để Q < 0.
L Lời giải.
1. Ta có √ √ √ 2 √ 2
3+ x 3− x 36 (3 + x) − (3 − x) + 36
√ − √ − = √ √
3− x 3+ x x−9 (3 + x) (3 − x)
√
12 ( x + 3) 12
= √ √ = √ .
(3 + x) (3 − x) 3− x
Suy ra √ √ √
12 x (3 − x) 12 x
Q= √ . √ =√ .
3− x x−5 x−5
2. Ta có
√
12 x √ √ √
Q<0⇔ √ < 0 ⇔ x − 5 < 0 (do x > 0 ) ⇔ x < 5 ⇔ x < 25.
x−5
®
0 < x < 25
Vậy là những giá trị cần tìm.
x 6= 9

1
} Bài 16. Tính giá trị biểu thức: B = 6x3 + 3x2 + 2014 với x = p
3
√ p
3
√ .
3+2 2+ 3−2 2
L Lời giải.
Ta có
1
»
3 √ »
3 √
= 3+2 2+ 3−2 2
x
1 √ √ qÄ
3
√ äÄ √ ä Å»
3 √ »
3 √ ã 3
⇒ 3 =3+2 2+3−2 2+3 3+2 2 3−2 2 3+2 2+ 3−2 2 =6+
x x
3 2
⇒ 6x + 3x = 1.
Do đó B = 1 + 2014 = 2015.
} Bài 17. Chứng minh rằng với mọi số nguyên dương n, ta luôn có bất đẳng thức
1 1 1 Ä√ ä
√ + √ + ··· + √ > 2 n+1−1 .
1 2 n
L Lời giải.
Ta có
1 1 √ √
√ >√ √ = k + 1 − k.
2 k k+ k+1
Suy ra
1 √ √
√ > 2− 1
2 1
1 √ √
√ > 3− 2
2 2
··················
1 √ √
√ > n + 1 − n.
2 n

104
Công các bất đẳng thức trên theo vế ta được

√
Å ã
1 1 1 1
√ + √ + ··· + √ > n + 1 − 1.
2 1 2 n
Suy ra
1 1 1 Ä√ ä
√ + √ + ··· + √ > 2 n+1−1 .
1 2 n

x y
} Bài 18. Cho x, y thỏa mãn: 0 < x < 1, 0 < y < 1 và + = 1. Tính giá trị biểu
1−x 1−y
thức: p
P = x + y + x2 − xy + y 2 .
L Lời giải.
Ta có
x y
+ = 1 ⇔ x (1 − y) + y (1 − x) = (1 − x) (1 − y)
1−x 1−y
⇔ x + y − 2xy = 1 − x − y + xy
⇔ 3xy − 2 (x + y) + 1 = 0
⇔ 3xy = 2 (x + y) − 1.
(x + y)2
Mà xy 6 nên ta có
4
3
(x + y)2 > 2 (x + y) − 1 ⇔ 3 (x + y)2 − 8 (x + y) + 4 > 0 ⇔ (x + y − 2) (3(x + y) − 2) > 0
4
2
⇔ 3(x + y) − 2 6 0 ⇔ x + y 6 (do x + y < 1 + 1 = 2).
3
Suy ra » »
P =x+y+ (x + y)2 − 3xy = x + y + (x + y)2 − 2 (x + y) + 1
»
= x + y + (x + y − 1)2 = x + y + 1 − (x + y) = 1.

Giáo viên: ....................................

Chương 1. Căn bậc hai và căn bậc ba

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chương 1. Căn bậc hai và căn bậc ba

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chương

Căn bậc hai - Căn bậc ba

§1 Căn bậc hai

1 Tóm tắt lý thuyết

2 Các dạng toán

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

b Ví dụ 1. Tính căn bậc hai của các số sau

1. Căn bậc hai của số 1 là ±1 vì 12 = (−1)2 = 1.

2. Căn bậc hai của số 9 là ±3 vì 32 = (−3)2 = 9.

4. Căn bậc hai của số 0,36 là ±0,6 vì (0,6)2 = (−0,6)2 = 0,36.

b Ví dụ 2. Tính căn bậc hai số học của các số sau

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

| Dạng 2. So sánh các căn bậc hai

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

b Ví dụ 1. So sánh các số sau:

b Ví dụ 2. Cho a > 0. Chứng minh rằng

Giáo viên: ....................................

 Nếu a < 0 thì (∗) vô nghiệm.

 Nếu a = 0 thì (∗) ⇔ f (x) = 0.

 Nếu a > 0 thì (∗) ⇔ f (x) = a2 .

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

b Ví dụ 1. Tìm x thỏa mãn:

b Ví dụ 2. Tìm x thỏa mãn

Vậy x = −1 hoặc x = −4.

2. Điều kiện x2 + 5 ≥ 0 (luôn đúng). Ta có

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

Giáo viên: ....................................

1. Điều kiện xác định −2x2 − 9 ≥ 0 (vô lí).

Vậy không tồn tại x thỏa mãn đề bài.

p xác định 9(x − 1) ≥ p

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

Giáo viên: ....................................

1 Tóm tắt lý thuyết

2 Các dạng toán

Phương pháp giải

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

Đưa biểu thức dưới căn về dạng bình phương.

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

b Ví dụ 1. Rút gọn các biểu thức sau

Giáo viên: ....................................

b Ví dụ 2. Rút gọn các biểu thức sau

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

Giáo viên: ....................................

2. A + B = |a + 10| + a2 · (a + 10)2 = 0 ⇔ a = −10.

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

Giáo viên: ....................................

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

§3 Liên hệ giữa phép nhân và phép khai phương

1 Tóm tắt lý thuyết

2 Các dạng toán

| Dạng 6. Khai phương một tích

Phương pháp giải

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

Giáo viên: ....................................

Phương pháp giải

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

Phương pháp giải

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

Tài liệu Toán 9 này là của: ....................................

Phương pháp giải

Giáo viên: ....................................

ccc BÀI TẬP MẪU ccc

b Ví dụ 1. Phân tích các biểu thức sau thành nhân tử

Nếu a < 0 thì (∗) vô nghiệm.

Nếu a = 0 thì (∗) ⇔ f (x) = 0.

Nếu a > 0 thì (∗) ⇔ f (x) = a2 .

Xác định điều kiện phương trình.

Phân tích đa thức thành nhân tử.

Khai phương mẫu và đưa ra ngoài dấu căn.