ĐỀ THI THPT QUỐC GIA NĂM 2022

Bài thi : Ngữ Văn

ĐỀ THAM KHẢO
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Em yêu từng sợi nắng cong
Bức tranh thủy mặc dòng sông con đò
Em yêu chao liệng cánh cò
Cánh đồng mùa gặt lượn lờ vàng ươm
Em yêu khói bếp vương vương
Xám màu mái lá mấy tầng mây cao
Em yêu mơ ước đủ màu
Cầu vồng ẩn hiện mưa rào vừa qua
Em yêu câu hát ơi à
Mồ hôi cha mẹ mặn mà sớm trưa
Em yêu cánh võng đong đưa
Cánh diều no gió chiều chưa muốn về
Đàn trâu thong thả đường đê
Chon von lá hát vọng về cỏ lau
Trăng lên lốm đốm hạt sao
Gió sông rười rượi hoa màu thiên nhiên
Em đi cuối đất cùng miền
Yêu quê yêu đất gắn liền bước chân.
  (Yêu lắm quê hương, Hoàng Thanh
Tâm)

Câu 1.(0,5điểm)Cảnh vật quê hương được cảm nhận bằng những giác quan
nào?
Câu 2. (0,5điểm)Nêu tác dụng phép điệp trong bài thơ.
Câu 3.(1,0 điểm)Anh/chị hiểu nội dung các dòng thơ sau như thế nào?
Đàn trâu thong thả đường đê
Chon von lá hát vọng về cỏ lau
Trăng lên lốm đốm hạt sao
 Gió sông rười rượi hoa màu thiên nhiên
Câu 4.(1,0 điểm)Hai câu kết của bài: “Em đi cuối đất cùng miền/ Yêu quê
yêu đất gắn liền bước chân” gợi suy nghĩ gì?

Phần II. Làm văn (7,0 điểm)

Câu 1. (2,0 điểm)

Từ nội dung bài thơ ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn khoảng
200 chữ trình bày suy nghĩ về vai trò của tình yêu quê hương đất nước trong
cuộc sống con người.
Câu 2. (5,0 điểm)
Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc. Chúng nó bắn, đã thành lệ, mỗi
ngày hai lần, hoặc buổi sáng sớm và xế chiều, hoặc đứng bóng và sẩm tối, hoặc
nửa đêm và trở gà gáy. Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con
nước lớn. Cả rừng xà nu hàng vạn cây không cócây nào không bị thương. Có
những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết
thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần
dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn.
Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy. Cạnh một cây xà nu
mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên
lao thẳng lên bầu trời. Cũng có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế. Nó
phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao
xuống từng luồng lớn thắng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra,
thơm mỡ màng. Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đại bác
chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương
không lành được, cứ loét mai ra, năm mười hôm thì cây chết. Nhưng cũng có
những cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim
đã đủ lông mao, lông vũ. Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của
chúng chóng lành như trên một thân thể cường tráng. Chúng vượt lên rấtnhanh,
thay thế những cây đã ngã... Cứ thế hai ba năm nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn
của mình ra, che chở cho làng...
Đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì
khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời.
(Trích Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành, Ngữ văn 12,Tập 2, trang 38,NXB
Giáo dục Việt Nam, 2008)
 Cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp hình tượng cây xà nu trong đoạn trích
trên. Từ đónhận xét bút pháp miêu tả thiên nhiên của nhà văn Nguyễn Trung
Thành.

Hết
HƯỚNG DẪN CHẤM
- Thầy cô cần quan sát bài làm của học sinh một cách tổng quát, tránh đếm ý
cho điểm.
- Trân trọng những bài viết có suy nghĩ mới lạ, độc đáo.
- Điểm thành phần tính đến 0,25. Điểm tổng toàn bài làm tròn theo quy định.

Phần Câu Nội dung Điểm

I Đọc hiểu 3.0
Cảnh vật quê hương được cảm nhận không chỉ bằng thị giác, vị
1
giác và cả thính giác. 0.5
-Phép điệp: điệp từ: “yêu” (9 lần), “em yêu” (6 lần)
-Tác dụng: nhấn mạnh hình ảnh được gợi trong bài thơ. Qua đó thể 0.5
2
hiện tình cảm của tác giả dành cho thiên nhiên, dành cho quê
hương xứ sở, một tình yêu gắn bó tha thiết với quê hương tươi đẹp.
Cách hiểu nội dung các dòng thơ:
- Đây là những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam.
Tác giả đã miêu tả ban ngày có “đàn trâu thong thả”, ban đêm thì 1.0
3 có bầu trời “lốm đốm hạt sao”, thể hiện được vẻ đẹp giản dị, sự hoà
hợp giữa thiên nhiên và con người;
- Tâm hồn thật phong phú, giác quan nhạy bén, tinh tế của nhân
vật trữ tình “em”.
4 Hai câu kết của bài: “Em đi cuối đất cùng miền/ Yêu quê yêu đất
gắn liền bước chân” gợi suy nghĩ: tình yêu quê hương của nhân vật
trữ tình “em” không bó hẹp ở một miền đất cụ thể mà mở rộng đến 1.0
nhiều miền quê, vùng đất khác của đất nước. Tác giả đã khéo sử
dụng hai từ yêu trong vế đầu câu thơ “Yêu quê yêu đất” để nói lên
tình yêu song hành ấy là hành trang, là động lực tiếp thêm sức
mạnh để mỗi con người mang theo mình trong suốt hành trình tạo
dựng cuộc sống, góp phần dựng xây quê hương, đất nước mình
 mỗi  ngày thêm giàu đẹp. 
II Làm văn
Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một 2.0
1 đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về vai trò của tình
yêu quê hương đất nước trong cuộc sống con người.
a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận 200 chữ 0.25
Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy
nạp, tổng -phân-hợp, song hành hoặc móc xích.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận về một vấn đề xã hội: vai 0.25
trò của tình yêu quê hương đất nước trong cuộc sống con
người.
c. Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn
đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ về vai trò của tình 1.00
yêu quê hương đất nước trong cuộc sống con người.Có thể triển
khai theo hướng sau:
-Tình yêu quê hương đất nước: là tình cảm gắn bó sâu sắc, chân
thành đối với những sự vật và con người nơi ta được sinh ra và lớn
lên.
-Vai trò của tình yêu quê hương đất nước:
+ Là chỗ dựa tinh thần cho con người: các nghệ sĩ sáng tác, các
tác phẩm văn học ra đời;
+Là động lực cho chúng ta có trách nhiệm với quê hương và
yêu quê hương hơn;
+Giúp mỗi con người sống tốt hơn trong cuộc đời, không quên
nguồn cội;
+Nâng cao ý chí quyết tâm vươn lên của mỗi con người;thúc
đẩy sự phấn đấu hoàn thiện bản thân và tinh thần cống hiến giúp
đỡ cộng đồng của mỗi cá nhân;
+Gắn kết cộng đồng, giúp con người xích lại gần nhau hơn
trong mối quan hệ thân hữu tốt đẹp.
-Bài học nhận thức và hành động:
+Về nhận thức: bản thân phải hiểu được vai trò, ý nghĩa của
tình yêu quê hương, đất nước, từ đó xác định lối sống có lí tưởng,
có tình yêu cao đẹp;
 + Về hành động: tích cực học tập, rèn luyện, biết đấu tranh, lên
án những hành vi trái với chuẩm mực đạo đức và pháp luật.
d. Sáng tạo 0.25
Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về
vấn đề nghị luận.
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, 0.25
đặt câu.
Cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp hình tượng cây xà nu trong 5.0
2 đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét bút pháp miêu tả thiên nhiên của
nhà văn Nguyễn Trung Thành.
1. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận về một đoạn trích văn xuôi
Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, 0.25
thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.
2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng cây xà nu; nhận xét bút pháp 0.25
miêu tả thiên nhiên của nhà văn Nguyễn Trung Thành.
3. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự
cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp
chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Cụ thể:
3.1Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm và vấn đề cần nghị 0.5
luận
3.2 Cảm nhận nội dung, nghệ thuật vẻ đẹp hình tượng cây xà
nu:
a. Về nội dung:
- Cây xà nu, rừng xà nu đau thương trong bom đạn:
+ “Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị
thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào
như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm
ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và
đặc quyện thành từng cục máu lớn”cây xà nu, rừng xà nu như
một sinh thể có hồn, mang dáng vẻ của một con người, một tập thể
đang chịu đựng trước sự tàn phá do bom đạn của đế quốc.
+ “Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị 2.0
đạn đại bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong,
chất dầu còn loãng, vết thương không lành được, cứ loét mãi ra,
năm mười hôm thì cây chết”gợi sự hủy diệt, tàn bạo.
- Cây xà nu, rừng xà nu vươn mình trỗi dậy:
+Rừng xà nu nằm cạnh con nước lớn ngang tầm đạn đại bác
của giặc, mỗi ngày đều chịu sự tàn phá khốc liệt do bom đạn của
kẻ thù, nhưng cây xà nu vẫn vươn mình trỗi dậy, đón nhận ánh
sáng của mặt trời, toát lên một sức sống mãnh liệt, hiên ngang, bất
khuất như tinh thần bất khuất của người dân Tây Nguyên trước kẻ
thù, với hình ảnh: “Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn
năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng
lên bầu trời”chứng tỏ sức sống tiềm tàng của cây xà nu thật mãnh
liệt và vẻ đẹp về tinh thần bất khuất của người dân Xô Man thời
chống Mỹ.
+Sức sống của cây xà nu vẫn hiên ngang, ngạo nghễ thách
thức trước bom đạn kẻ thù với hình ảnh nhân hóa độc đáo, sáng tạo
qua ngòi bút của Nguyễn Trung Thành: “Có những cây vượt lên
được cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những con chim đã
đủ lông mao, lông vũ. Đạn đại bác không giết nổi chúng, những
vết thương của chúng chóng lành như trên một thân thể cường
tráng”. Qua đoạn văn miêu tả vừa hiện thực vừa lãng mạn, tác giả
khắc họa hình ảnh cây xà nu mang một sức sống tiềm tàng, bất
diệt. Nó có sức đề kháng rất mãnh liệt trước bom đạn tối tân của đế
quốc, toát lên một dáng vẻ mạnh mẽ cường tráng, ngạo nghễ, cho
chúng ta liên tưởng tinh thần bất khuất của người dân Xô Man dù
đối diện trước bom đạn cùng hành động tàn bạo, khủng bố, dã man
của kẻ thù, nhưng không thể nào dập tắt ngọn lửa đấu tranh của họ.
Họ vẫn bất khuất kiên cường dưới ngọn cờ cách mạng. Đúng như
lời nói cụ Mết: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!...,
Đảng còn, núi nước này còn”.
- Cây xà nu, rừng xà nu sừng sững tiếp nối bất diệt.
+ Nhưng lạ thay, đã bao năm qua, cây xà nu, rừng xà nu vẫn
sinh sôi nảy lộc, vươn mình khoe sắc dưới ánh sáng mặt trời, rừng
Xà nu vẫn “ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng”. Một
hình ảnh so sánh nhân hóa độc đáo, toát lên vẻ đẹp giữa thiên
nhiên và con người Tây Nguyên thật kiên cường bất khuất.
 +Nhà văn tiếp tục khám phá sức sống của cây xà nu, rừng xà
nu thật mãnh liệt bền vững đó là hình ảnh: “Đứng trên đồi xà nu ấy
trông ra xa, đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những
đồi xà nu nối tiếp tới chân trời”. Với nghệ thuật nhân hóa, tăng
cấp, tác giả thổi vào cây xà nu có một sức sống bất diệt, nó vượt
lên sự khắc nghiệt do bom đạn của đế quốc. Nó vẫn đứng sừng
sững kiên cường giữa vùng đất Tây Nguyên anh dũng là vẻ đẹp về
tinh thần đấu tranh bất khuất bền bỉ của người dân Tây Nguyên
thời chống Mỹ.
b.Về nghệ thuật: Hình tượng cây xà nu được xây dựng bằng
nghệ thuật độc đáo:
- Kết hợp miêu tả bao quát lẫn cụ thể, khi dựng lên hình ảnh
cả khu rừng, khi đặc tả cận cảnh một số cây.
- Phối hợp cảm nhận của nhiều giác quan trong việc miêu tả
những cây xà nu với vóc dáng đầy sức lực, tràn trề mùi nhựa thơm,
ngời xanh dưới ánh nắng...
- Miêu tả cây xà nu trong sự so sánh, đối chiếu thường
xuyên với con người. Các hình thức nhân hóa, ẩn dụ, tượng trưng
đều được vận dụng nhằm thể hiện sống động vẻ hùng vĩ, khoáng
đạt của thiên nhiên đồng thời gợi nhiều suy tưởng sâu xa về con
người, về đời sống.
- Giọng văn đầy biểu cảm với những cụm từ được lặp đi lặp
lại gây cảm tưởng đoạn văn giống như một đoạn thơ trữ tình.
3.3Nhận xét bút pháp miêu tả thiên nhiên của nhà văn Nguyễn 1.0
Trung Thành: Tác giả đã sử dụng bút pháp miêu tả giàu chất sử
thi và cũng rất lãng mạn, bay bổng:
- Đối lập giữa sự tàn khốc của chiến tranh với sức sống của cây
xà nu;
-Tạo dựng được một bức tranh hoành tráng và đầy lãng mạn về
cây xà nu, rừng xà nu (không gian ngút ngàn và hình tượng cây xà
nu khoẻ khoắn, mạnh mẽ, ham ánh sáng, khí trời, tràn đầy sinh lực,
căng đầy nhựa sống,...).
-Ngôn ngữ miêu tả trong đoạn trích khi mạnh mẽ, hùng tráng
khi tha thiết, tự hào; vừa lãng mạn bay bổng vừa trữ tình sâu lắng...
Mạnh mẽ, hùng tráng khi miêu tả, nhấn mạnh sự khốc liệt của
 chiến tranh; tha thiết, tự hào khi miêu tả sức sống kì diệu của cây
xà nu.
- Điểm nhìn mang tính sử thi và cảm hứng lãng mạn: đó là một
cái nhìn thể hiện sự khâm phục, trân trọng và ngưỡng vọng đối với
cái cao cả; đó là cảm hứng ngợi ca, tôn vinh cái hùng, cái đẹp của
thiên nhiên và con người.
4. Sáng tạo
Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới 0.5
mẻ về vấn đề nghị luận.
5. Chính tả, dùng từ, đặt câu 0.25
Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu

ĐỀ THAM KHẢO
ĐỀ THI THPT QUỐC GIA NĂM 2022
Bài thi : Ngữ Văn
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)

Đọc văn bản
Quay gót trở về một lần với quê hương
Thương lắm anh ơi vấn vương bao nỗi nhớ
Ký ức tuổi thơ theo năm chờ tháng đợi
Ôm ấp vui buồn theo từng hạt mưa rơi

Hãy lại một lần về chốn cũ anh ơi!

Nơi bến sông xưa còn bên bồi bên lở
Lời hẹn năm nào đời này anh còn nợ
Trăn trở đêm buồn trăn trở khúc nhạc xưa

Hãy lặng nhớ về mùa hoa bưởi đong đưa

Dáng mẹ liêu xiêu nắng đùa trên mái lá
Có kỷ niệm về mối tình cha thắm đỏ
Ru mãi ngọt ngào tuổi thơ đã rời xa
 Anh hãy quay về mùa cây lúa trổ hoa
Cánh đồng vàng ươm tình thương còn chan chứa
Cúm núm gọi đàn tiếng kêu còn dang dở
Điệp khúc quê mình còn đợi mãi tình anh.
(Quê Hương Hoài Nhớ - Phú Sĩ, Thơ hay viết về quê hương “Tuyển tập thơ nhớ
quê nhà và Tuổi thơ”Thihuu.com)
Thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1.(0,5 điểm)Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được dùng trong bài thơ trên.
Câu 2.(0,5 điểm)Theo tác giả, chốn cũ trong bài thơ được thể hiện qua những từ
ngữ,hình ảnh nào?
Câu 3. (1,0 điểm) Hãy xác định hai phép tu từ và hiệu quả của việc sử dụng phép
tu từ trong đoạn thơ sau:
“Hãy lặng nhớ về mùa hoa bưởi đong đưa
Dáng mẹ liêu xiêu nắng đùa trên mái lá
Có kỷ niệm về mối tình cha thắm đỏ
Ru mãi ngọt ngào tuổi thơ đã rời xa”
Câu 4. (1,0 điểm) Anh(chị) có suy nghĩ gì về câu thơ “Điệp khúc quê mình còn đợi
mãi tình anh” của tác giả?
II. LÀM VĂN(7,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)
Từ nội dung văn bản ở phần Đọc – hiểu, anh(chị) hãy viết một đoạn văn
(khoảng 200 chữ) về tình yêu quê hương của thế hệ trẻ hiện nay.
Câu 2. (5,0 điểm)
Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng 
nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc.
    Tnú nhắm mắt lại, rồi mở mắt ra, nhìn trừng trừng.
 Trời ơi! Cha mẹ ơi! Anh không cảm thấy lửa cháy ở mười đầu ngón tay 
nữa. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu 
lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi. Anh không kêu rên. Anh Quyết nói: 
“Người Cộng sản không thèm kêu van...” Tnú không thèm, không thèm kêu  van.
Nhưng trời ơi! Cháy! Không, Tnú sẽ không kêu! Không!
( Trích Rừng xà nu- Nguyễn Trung Thành, Ngữ văn 12, Tập 2, NXB Giáo
dục)
 Cảm nhận của anh(chị) về hình tượng nhân vật T’nú trong đoạn trích trên.
Từ đó, nhận xét khí phách kiên cường, gan dạ qua hình ảnh đôi bàn tay của người
cách mạng T’nú trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành.

----------------------HẾT---------------------
(Giám thị coi thi không giải thích gì thêm)

HƯỚNG DẪN ĐÁP ÁN CHẤM

Phần Câ Nội dung Điể
u m
I ĐỌC HIỂU 3,0
1 Phương thức chính: Biểu cảm 0,5
2 Theo tác giả, chốn cũ được thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh: bến
sông, khúc nhạc, dáng mẹ, tình cha, mùa lúa trổ bông, cánh 0,5
đồng, tiếng đàn,…
(Học sinh nêu được từ 03 hình ảnh trở lên cho điểm tối đa)
3 - Hai phép tu từ được sử dụng trong đoạn thơ: Nhân hóa, ẩn dụ
- Hiệu quả: Nhấn mạnh nỗi nhớ về hình bóng người mẹ vì đàn 1,0
con, tình cảm thắm thiết của người cha dành cho những đứa con
yêu quí của mình gợi trong ký ức của tác giả.
4 Thí sinh có thể trả lời theo quan điểm của mình. Tuy nhiên
cần theo hướng gợi ý sau: 1,0
Câu thơ thể hiện nỗi nhớ quê nhà của tác giả và những người
con xa xứ. Vì cuộc sống mưu sinh nên nhiều người phải tha
hương,..từ đó thấy được tình yêu quê hương, đất nước dù ở nơi
đâu quê nhà vẫn luôn văng vẳng trong mỗi người.
II LÀM VĂN
1 Từ nội dung văn bản ở phần Đọc – hiểu, anh(chị) hãy 2,0
viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) về tình yêu quê hương,
đất nước của thế hệ trẻ hiện nay.
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn 0,25
Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp,
tổng – phân - hợp, móc xích hoặc song hành.
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Tình yêu quê hương của 0,25
thế hệ trẻ hiện nay.
c. Triển khai vấn đề nghị luận
Thí sinh lựa chọn các thao thác lập luận phù hợp để triển khai
vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ tác dụng 1,0
của lối sống sáng tạo. Có thể theo hướng sau:
- Giải thích:
+ Quê hương là nơi sinh ra và lớn lên của mỗi con người
+ Quê hương, đất nước là một lãnh thổ của dân tộc sống và làm
chủ
->Quê hương, đất nước là nơi gắn bó mật thiết của con người
ngay từ khi ra đời, quê hương không đơn thuần chỉ là mảnh đất
mà còn là nơi chứng kiến mọi vui buồn của cả tuổi thơ đẹp, là
nơi ôm ấp, chở che mỗi khi ta vấp ngã trên đường đời,..nơi có cả
những người thân, gia đình, bè bạn,..
- Bình luận, phân tích, chứng minh
+ Không ai sinh ra mà không có một quê hương để nhớ, bởi quê
hương là tâm hồn, là máu thịt của mỗi con người chúng ta
+ Phải có tình yêu quê hương, đất nước vì đó là nguồn cội, là
nơi tình cảm gia đình, xóm làng,…nảy nở. Là nơi ta biết quý
trọng những giá trị tinh thần lẫn vật chất mà tạo hóa ban tặng.
+ Với xã hội: Phải biết xây dựng, gìn giữ nét đẹp truyền thống
của đất nước, biết xả thân, sẵn sàng hy sinh vì lợi ích chung cho
cả dân tộc,..
+ Với gia đình: Phải biết yêu thương, đùm bọc lẫn nhau,…có
tình yêu gia đình mới có tình yêu quê hương, đất nước.
+ Với cá nhân: Phải có ý thức trách nhiệm với bản thân hoàn
thành tốt nhiệm vụ hằng ngày để góp phần xây dựng quê hương
tốt đẹp hơn,…. Tình yêu đất nước là một tình cảm giản dị nhưng
thiêng liêng và cao quý vô cùng.
d. Chính tả, ngữ pháp 0,25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
e. Sáng tạo 0,25
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt
 mới mẻ.
2 Cảm nhận của anh(chị) về hình tượng nhân vật T’nú trong 5,0
đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét khí phách kiên cường, gan dạ
qua hình ảnh đôi bàn tay của người cách mạng T’nú trong
truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành.
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,25
Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết
bài khái quát được vấn đề nghị luận
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận 0,25
Cảm nhận hình tượng nhân vật T’nú.Từ đó, nhận xét được khí
phách kiên cường, gan dạ qua hình ảnh đôi bàn tay của người
cách mạng T’nú.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng
tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn
chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:
*Khái quát vài nét về tác giả và nhân vật
Nguyễn Trung Thành đã rất thành công với nghệ thuật điển hình 0,5
hóa nhân vật, đặc biệt là T’nú với hình ảnh bàn tay mười ngón bị
đốt cụt, mỗi ngón một đốt, có thể được coi là trung tâm của mọi
vẻ đẹp của nhân vật.
*Về nội dung
- Đôi bàn tay của sự yêu thương sâu thẳm: Tnú với đôi bàn tay 0,5
trắng nhảy vào giữa lòng giặc quyết tâm sống chết cùng với mẹ
con Mai. Đôi tay rắn chắc như lim của một người đàn ông với
trách nhiệm bảo vệ gia đình.
- Đôi bàn tay của sự đau thương mất mát và sự kiên cường mạnh 0,5
mẽ:
+ Giặc đốt đôi bàn tay của Tnú nhưng anh không hề kêu rên một
tiếng nào, trong mắt anh là sự kiên cường, thủy chung với cách
mạng, không chịu khuất phục trước những trò bẩn thỉu của bọn
giặc hung tàn.
+ Đôi tay của Tnú cũng là đại diện tố cáo tội ác của quân giặc, là
hình ảnh đau thương ám ảnh của nhân dân ta trong những năm
 tháng chiến tranh ác liệt.
- Đôi bàn tay của người anh hùng tàn nhưng không phế, của lý
tưởng cách mạng, đôi bàn tay của ký ức không bao giờ quên. 0,5
+ Gợi nhắc Tnú những mối hận nước thù nhà sâu sắc làm sáng
rõ thêm lý tưởng sống và chiến đấu để trả thù.
+ Bi kịch cuộc đời, đã khiến Tnú càng thêm mạnh mẽ, gan lì
trong chiến đấu, giờ đây anh chẳng cần vũ khí, chỉ một đôi bàn
tay không lành lặn cũng có thể giết chết quân thù.
*Về nghệ thuật
- Dùng phép liệt kê, tăng tiến:Nhằm tố cáo tội ác man rợ của kẻ
thù.
- Ca ngợi tinh thần trung thành cách mạng, bản lĩnh kiên cường, 1,0
dũng cảm của nhân vật Tnú. Đó còn là biểu tượng bi hùng, giàu
chất sử thi và cảm hứng lãng mạn.
*Đánh giá về đôi bàn tay bị đốt từng ngón
- Ngón tay có sức tố cáo tội ác dã man của kẻ thù (thằng Dục),
chúng chọn ngón tay để đốt vì chúng biết T’nú sẽ đau đớn, 1,0
không thể chịu nỗi cực hình, đồng thời uy hiếp dân làng, buộc
họ phải bỏ mộng cầm giáo mác chống lại chúng.
- Ngón tay bị đốt trở thành ngọn đuốc sống, gợi vẻ đẹp bi hùng,
đậm chất sử thi và lãng mạn.
- Ngón tay thể hiện lòng trung thành tuyệt đối với cách mạng
của người chiến sĩ cộng sản trong cuộc chiến đấu không cân sức
với kẻ thù.
d. Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng về vấn đề 0,25
nghị luận
e. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ 0,25
pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt
Tổng điểm I+II 10,0
ĐỀ THI THPT QUỐC GIA NĂM 2022
Bài thi : Ngữ Văn
ĐỀ THAM KHẢO
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
[...] Có những ngày muốn post cái gì đó tươi tươi cũng thấy cần nhìn trước
nhìn sau. Vì xung quanh đang có những chuyện buồn, chuyện tổn thất, chuyện đau
lòng. Không được cười nói khi người khác có chuyện buồn, kiểu như nhà mình
cũng cần đi khẽ nói nhẹ, ngả nón chào khi hàng xóm có người qua đời, đó cũng là
một trong những biểu hiện tối thiểu của sự tử tế.
[...] Thật ra, làm người tử tể khó lắm không? Nói dễ, không dễ nhưng khó,
cũng không hề là khó. Không cần phải cổ gắng làm những điều vượt quá khả năng
của bản thân, nếu đó là điều trước giờ ở nhà cha mẹ bạn chưa từng dạy qua cho
bạn. Từ từ, trải qua đời sống, bạn sẽ tự rút kinh nghiệm, và mình nhận ra rằng,
hình như càng có tuổi hơn, người ta dường như càng biết sống tử tế hơn thì phải.
Cái đó gọi là “đời dạy”. Tuy nhiên, có những cái nhỏ nhỏ này không cần đợi đến
lúc “đời dạy” mình cũng có thể làm được ngay. Ở trên xe biết nhường chỗ cho
người già, phụ nữ mang bầu..., đi ngang đám ma biết im giọng không cười, nhìn
thấy chị hàng xóm xách đồ nặng biết chạy tới xách phụ..., hay chủ động đỡ xe của
một người không quen vừa té. Và những điều này cũng quan trọng không kém, khi
bạn chuẩn bị comment ném đá ai đó, cân nhẳc coi comment của bạn có làm hại gì
cuộc sống người ta không, để thôi, bớt làm anh hùng bàn phím chỉ để cho vui. Hay
những ai giữ trong lòng ý niệm hại người, ngưng lại.
Bởi vì, làm người tử tế, nó đẹp lắm. Mỗi người tánh tình tốt xấu có đủ, âu
cũng là cái tính tự nhiên, nhưng ý thức làm người tử tế nó sẽ khiến cho con người
mình đẹp hơn nhiều, dẫu trời chỉ cho ta cao không tới một mét rưỡi hay chẳng có
được cặp mắt hai mí to tròn, sóng mũi cao vút kiểu mấy cô mấy cậu ngôi sao Hàn
Quốc. Mà chỉ cần mình thấy mình đẹp, tự nhiên mình thấy đời mình vui lên nhiều.
Thì thêm được một chuyện tốt là bớt đi được một thói quen xấu mà.
(An nhiên mà sống, Lê Đỗ Quỳnh Hương, NXB Trẻ, tr. 189-191)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn trích.
Câu 2. Tác giả đã chỉ ra những biểu hiện nào của sự tử tế mà mỗi người có thể làm
được ngay?
Câu 3. Theo bạn, xã hội sẽ ra sao nếu thiếu vắng những việc tử tế?
Câu 4. Bạn có đồng ý với nhận định: ý thức làm người tử tế nó sẽ khiến cho con
người mình đẹp hơn nhiều không? Vì sao?
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)
Từ nội dung ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn khoảng 200
chữ có sử dụng câu chủ đề: Làm người tử tế, nó đẹp lắm.
Câu 2. (5,0 điểm)
… Thằng Dục không giết Tnú ngay. Nó đốt một đống lửa lớn ở nhà ưng,
lùa tất cả dân làng tới, cởi trói cho Tnú, rồi nói với mọi người:
- Nghe nói chúng mày đã mài rựa, mài giáo cả rồi phải không? Được, đứa nào
muốn cầm rựa, cầm giáo thì coi bàn tay thằng Tnú đây.
Nó hất hàm ra hiệu cho thằng lính to béo nhất. Chúng nó đã chuẩn bị sẵn cả.
Thằng lính mở tút-se, lấy ra một chùm giẻ. Giẻ đã tẩm dầu xà-nu. Nó quấn lên
mười đầu ngón tay Tnú. Rồi nó cầm lấy một cây nứa. Nhưng thằng Dục bảo:
- Để nó cho tau!
Nó giật lấy cây nứa.
Tnú không kêu lên một tiếng nào. Anh trợn mắt nhìn thằng Dục. Nó cười sằng sặc.
Nó dí cây lửa lại sát mặt anh:
- Coi kỹ cái mặt thằng cộng sản muốn cầm vũ khí này xem sao nào. Số kiếp chúng
mày không phải số kiếp giáo mác. Bỏ cái mộng cầm giáo mác đi, nghe không?
Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà
nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc.
Tnú nhắm mắt lại, rồi mở mắt ra, trừng trừng.
Trời ơi! Cha mẹ ơi! Anh không cảm thấy lửa ở mười đầu ngón tay nữa. Anh nghe
lửa cháy ở trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh
đã cắn nát môi anh rồi. Anh không kêu rên. Anh Quyết nói: “Người cộng sản
không thèm kêu van…” Tnú không thèm, không thèm kêu van. Nhưng trời ơi!
Cháy, cháy cả ruột đây rồi! Anh Quyết ơi! Không, Tnú sẽ không kêu! Không!...
Tiếng cười giần giật của thằng Dục. Các cụ già chồm dậy. Bọn lính gạt ra.
Tiếng kêu ré của đồng bào. Tiếng chân ai rầm rập quanh nhà ưng. Ai thế?Tnú thét
lên một tiếng. Chỉ một tiếng thôi. Nhưng là tiếng thét vang dội. Tiếp theo là tiếng
“Giết!”. Tiếng chân người đạp trên sàn nhà ưng rào rào. Tiếng bọn lính kêu thất
thanh. Tiếng cụ Mết ồ ồ: “Chém! Chém hết!” Cụ Mết, đúng rồi, cụ Mết đã đứng
đấy, lưỡi mác dài trong tay. Thằng Dục nằm dưới lưỡi mác của cụ Mết. Và thanh
niên, tất cả thanh niên trong làng, mỗi người một cây rựa sáng loáng, những cây
rựa mài bằng đá mà Tnú mang từ đỉnh núi Ngọc Linh về...”
(Trích Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành,
Ngữ văn 12,Tập hai,
NXB Giáo dục Việt Nam,
2015 tr 46, 47)
Cảm nhận của anh/ chị về hình tượng nhân vật Tnú trong đoạn trích trên. Từ
đó, nhận xét vẻ đẹp sử thi của nhân vật.
-------------------HẾT--------------------

HƯỚNG DẪN LÀM BÀI

Phần Câu/ Nội dung Điểm

Ý
I Đọc hiểu 3.0
1 Phong cách ngôn ngữ ngữ: Nghệ thuật 0.75
2 Những biểu hiện của sự tử tế mà mỗi người có thể làm được ngay: 0.75
-Nhường chỗ cho người già, trẻ em, phụ nữ mang bầu khi đi xe.
-Biết trang nghiêm, im giọng, không cười đùa khi đi qua đám tang.
-Phụ người hàng xóm khi thấy họ xách đồ nặng.
-Đỡ xe giúp một người không quen biết khi họ té ngã.
3 Nếu thiếu vắng những việc tử tế thì sự lừa lọc, dối trá, nghi kị... sẽ 1.0
hoành hành. Xã hội sẽ chìm trong sự vô cảm và tội ác.
4 HS có thể đồng tình/không đồng tình/ đồng tình một phần trên cơ sở 0.5
lập luật chặt chẽ, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật
- Khẳng định đồng tình/không đồng tình/ đồng tình một phần (0.25)
- Trình bày ngắn gọn nguyên nhân (0.75)
Gợi ý: Đồng tình. Vì:
-Nghĩ và làm việc tử tế, lương tâm mình sẽ nhẹ nhàng, thanh thản và
cảm thấy tươi đẹp hơn. Bởi lẽ bàn tay tặng hoa hằng sẽ còn vương mãi
hương thơm.
-Hướng về sự tử tế tức là hướng về những giá trị nhân văn cao cả.
II Làm văn
1 Từ nội dung ở phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một đoạn văn 2.0
 khoảng 200 chữ có sử dụng câu chủ đề: Làm người tử tế, nó đẹp
lắm.
a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận 200 chữ 0.25
Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp,
tổng -phân-hợp, song hành hoặc móc xích.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận về một vấn đề xã hội: Làm 0.25
người tử tế, nó đẹp lắm.
c. Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề 1.00
nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ chủ đề: Làm người tử tế,
nó đẹp lắm.Có thể triển khai theo hướng sau:
- Giải thích: Làm người tử tế là suy nghĩ, hành động theo đúng
sự chỉ dẫn của lương tâm và phù hợp với các chuẩn mực đạo đức xã
hội. Sống với một tấm lòng lương thiện để mang lại những điều tốt
đẹp cho cuộc đời.
- Bàn luận:
+ Tại sao làm người tử tế khiến cho mình đẹp hơn? Bởi người
làm những điều tốt đẹp lương tâm sẽ thanh thản, lòng người sẽ nở hoa.
+ Tại sao những người tử tế sẽ làm cuộc đời đẹp hơn? Bởi là
người tử tế thì không bao giờ có tư tưởng, hành động hại người, hại
đời... ngược lại, trong mọi cử chỉ, hành động, người tử tế đều hướng
tới việc kiến tạo những điều tốt đẹp cho cuộc sống.
+ Sự tử tế là cội nguồn của mọi điều tốt đẹp, bởi thế con người
sẽ lương thiện hơn, xã hội sẽ tươi đẹp hơn nếu người người đều có ý
thức làm người tử tế và trở thành người sống tử tế.
-Bài học: Luôn rèn luyện ý thức và thực hành những việc làm tử
tế để bản thân, xã hội tốt đẹp hơn.
d. Sáng tạo 0,25
Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề
nghị luận.
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt 0,25
câu.
2 Cảm nhận của anh/ chị về hình tượng nhân vật Tnú trong đoạn 5,0
trích trên. Từ đó, nhận xét vẻ đẹp sử thi của nhân vật.
1. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận về một đoạn trích ăn xuôi ( có ý (0,25)
phụ)
Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn
đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.
2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,5)
Hình tượng nhân vật Tnú trong đoạn trích, nhận xét vẻ đẹp sử thi
của nhân vật.
3. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm (3,5)
nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ
giữa lí lẽ và dẫn chứng. Cụ thể:
3.1.Mở bài: 0.25
-Nguyễn Trung Thành không sinh ra ở Tây Nguyên nhưng gắn bó mật
thiết với Tây Nguyên. Với tình cảm sâu nặng và hiểu biết sâu sắc về
mảnh đất này, tác giả đã thành công trong việc dựng nên bức tranh về
đời sống đồng bào dân tộc thiểu số. Một trong những tác phẩm được
xem như “Hịch tướng sĩ” thời chống Mĩ của ông là truyện ngắn “Rừng
xà nu”;
-Nêu vấn đề cần nghị luận: Trong truyện ngắn Rừng xà nu, đoạn trích
“…Thằng Dục không giết Tnú ngay (…)những cây rựa mài bằng đá
mà Tnú mang từ đỉnh núi Ngọc Linh về...” thể hiện vẻ đẹp mang tính
sử thi của nhân vật người anh hùng Tnú.
3.2.Thân bài: 3.50
a. Khái quát về truyện ngắn, đoạn trích
-Truyện ngắn "Rừng xà nu" được nhà văn Nguyễn Trung Thành
viết năm 1965, in trong tập "Trên quê hương những anh hùng Điện
Ngọc".
-Truyện miêu tả rừng xà nu và kể chuyện Tnú sau ba năm đi "lực
lượng" về thăm làng. Tối hôm đó, tại nhà cụ Mết, dân làng mừng đón
Tnú, Cụ Mết kể cho dân làng nghe câu chuyện về cuộc đời Tnú và
cuộc nổi dậy của làng Xô Man chống kẻ thù tàn bạo. Sáng hôm sau, cụ
Mết và Dít tiễn chân Tnú trở về đơn vị.
- Đoạn trích thuộc phần gần cuối của truyện, diễn tả cảnh nhân vật
Tnú bị thằng Dục tra tấn dã man nhưng anh vẫn cắn răng chịu đựng.
b. Cảm nhận nội dung, nghệ thuật vẻ đẹp nhân vật Tnú trong
đoạn trích:
b.1. Về nội dung:
- Hoàn cảnh của nhân vật Tnú: do sự khủng bố khốc liệt,tàn bạo của
kẻ thù: Vợ con bị kẻ thù tra tấn đến chết, bản thân Tnú bị giặc trói,
dùng giẻ tẩm nhựa xà nu đốt mười đầu ngón tay.
- Vẻ đẹp bi hùng của nhân vật Tnú ngời sáng trong hoàn cảnh đau
thương:
+Không chỉ mang vẻ đẹp của tinh thần trách nhiệm, của lòng yêu
nước, cảnh Tnú bị tra tấn còn làm nổi bật ở anh vẻ đẹp của sức chịu
đựng phi thường, của bản lĩnh và của sự dũng cảm đến kiên cường.
Bọn giặc không để cho anh chết ngay mà buộc anh phải trải qua nỗi
đau cào xé khi từng phần trên cơ thể bị hủy hoại. Chúng đã dùng giẻ
tẩm nhựa xà nu quấn lên 10 đầu ngón tay Tnú rồi châm lửa đốt. Nhựa
xà nu vốn bắt lửa rất nhanh nên chẳng bao lâu 10 đầu ngón tay Tnú đã
biến thành 10 ngọn đuốc. Miêu tả sự kiện này, nhà văn đã sử dụng đến
thủ pháp quay chậm của điện ảnh khi đếm: “Một ngón tay Tnú bốc
cháy, 2 ngón, 3 ngón”. Cách đếm chậm với những câu văn ngắn, nặng
nề đã đè nặng lên tâm trí người đọc một nỗi ám ảnh khủng khiếp về
nỗi đau đớn mà Tnú phải trải qua.
+Nằm trong dòng chảy của khuynh hướng sử thi và cảm hứng
lãng mạn nhưng Nguyễn Trung Thành không hề dễ dãi khi miêu tả nỗi
đau của Tnú. Nhà văn cũng đem đến cho người đọc những hình dung
xác thực nhất, chân thực nhất về nỗi đau đớn đến quằn quại của Tnú
khi khẳng định: lửa không chỉ cháy trên 10 đầu ngón tay Tnú mà còn
thiêu đốt trong lồng ngực, trong bụng anh, thứ lửa ở bên ngoài đang
cháy trên da thịt đã lan vào tận tâm can. Bởi vậy, Tnú đã cảm thấy
“máu mặn chát ở đầu lưỡi. Rằng anh đã cắn nát môi anh rồi”. Nhưng
ngay ở thời điểm nỗi đau tưởng như đã vượt qua giới hạn chịu đựng
của người, Tnú đã thể hiện sức chịu đựng phi thường của mình. Nhớ
đến lời dạy của anh Quyết “người cộng sản không thèm kêu van” -
Tnú đã không kêu lấy một lời. Tình yêu Đảng, yêu cách mạng đã cho
anh một sức mạnh phi thường để dồn nén tất cả nỗi đau vào bên trong
và vượt qua.
+Quá trình vật lộn với nỗi đau khủng khiếp từ da thịt, từ tâm can
Tnú đã chứng minh cho phẩm chất không thể thiếu của một người anh
hùng: sức chịu đựng phi thường và lòng dũng cảm. Những người anh
hùng trong văn học 1945- 1975 cũng được các tác giả gắn với phẩm
chất này, song ở đây nhờ thể hiện lòng dũng cảm của Tnú qua việc
chống chọi với việc thân thể mình bị hủy hoại, tác giả đã thực sự gây
được sự xúc động mãnh liệt cũng như sự cảm phục, thán phục với
người anh hùng Tnú.
+ Có thể nhận thấy trong thời khắc Tnú bị giặc tra tấn, tác giả đã
cố tình tô đậm nỗi đau đớn mà anh phải gánh chịu. Song ở những
người anh hùng như Tnú, nỗi đau không bao giờ để gợi lên sự đáng
thương, yếu ớt, gục ngã mà bao giờ cũng là chất xúc tác cực mạnh để
làm bật lên ý chí và sức mạnh. Ngọn lửa của nhựa xà nu mà giặc đốt
trên 10 đầu ngón tay Tnú đã lan vào đến tâm can của anh, nhưng nó đã
không còn là ngọn lửa hủy diệt của sự khác thường mà là ngọn lửa đấu
tranh mãnh liệt cho sự sống. Điều đó thể hiện rất rõ qua tiếng thét dữ
dội của Tnú “Giết”. Tác giả đã đưa ra những lời bình luận trực tiếp để
cho thấy ý nghĩa tiếng hét của Tnú: “Tnú thét lên một tiếng. Chỉ một
tiếng thôi. Nhưng tiếng thét của anh bỗng vang dội thành những tiếng
thét dữ dội hơn”. Vượt qua ý nghĩa là tiếng thét gắn với nỗi đau cụ thể
của một người cụ thể, tiếng thét của Tnú là sự cộng hưởng, là sự đồng
vọng từ tiếng thét của đại ngàn, của hàng vạn cây xà nu, của nỗi đau
mà dân làng Xô Man đã trải qua, lớn hơn đó cũng chính là tiếng thét
của lịch sử, của đất nước, của thời đại để tố cáo tội ác của kẻ thù và để
trở thành mệnh lệnh tiến công. Bởi vậy, ngay sau tiếng thét của Tnú,
dưới sự lãnh đạo của cụ Mết, dân làng Xô Man đã đồng khởi nổi dậy
với một khí thế “long trờ lở đất” để tiêu diệt tất cả 10 tên giặc, để ngay
trong đêm đó, ánh sáng chói lòa từ lửa xà nu đã soi sáng xác 10 tên
giặc ngổn ngang. Như vậy, ngay ở hoàn cảnh khó khăn nhẩt, Tnú vẫn
khơi dậy, thổi bùng lên ý chí và sức mạnh đấu tranh cho cả buôn làng.
Đó thực sự là phẩm chất của một người anh hùng.
- Ý nghĩa: đoạn trích thể hiện bi kịch và vẻ đẹp phẩm chất của Tnú
trong cuộc đấu tranh cách mạng đau thương mà anh dũng, tiêu biểu
cho số phận và tinh thần quật khởi của người dân Tây Nguyên trong
cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
b.2. Về nghệ thuật:
- Nhân vật Tnú:Hiện lên qua lời kể của tác giả, lời kể của cụ Mết,
giọng kể mang đậm tính sử thi; ngôn ngữ , hành động mang đặc trưng
 của người Tây Nguyên; phân tích thế giới nội tâm nhân vật sắc sảo;
sáng tạo được nhiều chi tiết giàu ý nghĩa tượng trưng, lời văn trau
chuốt giàu hình ảnh, giọng điệu ngợi ca, tự hào…
c. Nhận xétvẻ đẹp sử thi của nhân vật Tnú:
- Sử thi là những áng văn tự sự (bằng văn vần hoặc văn xuôi), có quy
mô hoành tráng, có tính chất toàn dân và có ý nghĩa lớn lao trọng đại
đối với cộng đồng, dân tộc, ca ngợi những người anh hùng tiêu biểu
cho phẩm chất và khát vọng của dân tộc.
- Qua hình tượng Tnú, Nguyễn Trung Thành gợi ra được số phận và
phẩm chất của cả cộng đồng trong cuộc chiến đấu bảo vệ buôn làng
thân yêu. Đó là tình cảm gắn bó thiết tha sâu nặng với quê hương đất
nước, với núi rừng Tây Nguyên, căm thù giặc sâu sắc, một lòng một
dạ đi theo cách mạng, không ngại khó khăn, gian khổ, hi sinh, tin
tưởng tuyệt đối vào sự thắng lợi của cách mạng. Đặc biệt, chi tiết bàn
tay Tnú khi bị thiêu đốt bằng chính nhựa xà nu thành mười ngọn đuốc
trở thành biểu tượng đậm chất sử thi. Hai bàn tay đuốc lửa của Tnú đã
châm ngòi cho phong trào Đồng khởi của dân làng Xô Man vùng lên
tiêu diệt bọn giặc tàn ác và trở thành biểu tượng của khí phách Việt
Nam trong công cuộc kháng chiến chống ngoại xâm thời đại ngày nay.
Lời văn khi thể hiện nhân vật rất giàu hình ảnh, giàu nhạc tính có nhịp
điệu, với nhiều cấu trúc thành trùng điệp, những hình ảnh tương phản
có giọng điệu khi hào hùng khi tha thiết…
3.3.Kết bài: 0.25
- Kết luận về nội dung, nghệ thuật vẻ đẹp của nhân vật Tnú qua
đoạn trích
- Nêu bài học cuộc sống rút ra từ vẻ đẹp mang tính sử thi của nhân
vật: nghị lực, ý chí, bản lĩnh, tinh thần yêu nước…
4. Sáng tạo ( 0,5)
Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ
về vấn đề nghị luận.
5. Chính tả, dùng từ, đặt câu ( 0,25)
Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu

ĐỀ THAM KHẢO ĐỀ THI THPT QUỐC GIA NĂM 2022

Bài thi : Ngữ Văn
 Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

Câu 2: Nghị luận văn học (5,0 điểm)

“...Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng xà nu
hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân
mình, đổ ào ào như một trận bão. ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long
lanh nắng gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quện thành từng cục máu lớn.
Trong rừng ít có cây sinh sôi nẩy nở khỏe như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã
có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng ít
có loại cây ham ánh sáng mặt trời như thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ
ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi
vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng. Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại
bị đại bác chặt đứt làm đôi. Ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loáng, vết thương
không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết. Nhưng cũng có những cây vượt lên
được cao hơn đầu người, cành lá xum xuê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ. Đạn
đại bác không giết nổi chúng, nhưng vết thương của chúng chóng lành như trên một thân thể
cường tráng. Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những cây đã ngã… Cứ thế hai ba năm nay,
rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho làng…” (Trích “Rừng xà nu” - Nguyễn
Trung Thành, Ngữ văn 12, tập 2 . NXB giáo dục)
Cảm nhận của anh ( chị) về hình tượng cây xà nu trong đoạn trích trên.Từ đó làm nổi bật ý
nghĩa biểu tượng mà nhà văn gửi gắm trong tác phẩm.
Cảm nhận của anh ( chị) về hình tượng cây xà nu trong đoạn trích trên. Từ đó làm
nổi bật ý nghĩa biểu tượng mà nhà văn gửi gắm trong tác phẩm.
Yêu cầu chung: Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng về dạng bài nghị luận văn học
để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; thể hiện khả
năng cảm thụ văn học tốt; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ
ngữ, ngữ pháp.
Yêu cầu cụ thể:
1 Giới thiệu chung:
- Nguyễn Trung Thành – nhà văn chiến sĩ gắn bó với Tây Nguyên viết thành công về đề tài
miền núi.
 - Truyện ngắn “Rừng xà nu” được viết năm 1965 in trong tập “Trên quê hương những anh
hùng điện ngọc” là một trong số những tác phẩm nổi tiếng nhất thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
- Rừng xà nu là hình ảnh gắn bó máu thịt, ông yêu mến khâm phục và viết về nó như một
biểu tượng của cuộc sống đau thương, nhưng kiên cường bất khuất của các dân tộc Tây Nguyên.
2 Trình bày cảm nhận về hình tượng cây xà nu và ý nghĩa biểu tượng của nó:
a Hình tượng xà nu đau thương nhưng vô cùng đẹp đẽ:
- Mở đầu trang viết, nhà văn dùng ngôn ngữ nghệ thuật để chạm khắc hình tượng cây xà nu
từ hình khối, màu sắc, hương vị nổi bật nên trong đau thương của lửa đạn chiến tranh
+ “Cả rừng xà nu hàng vạn cây không cây nào không bị thương” ;
+ “Cây bị chặt đứt ngang nửa thân đổ ào ào như một trận bão” ;
+ “Chỗ vết thương nhựa ứa ra … thành từng cục máu lớn”.
+ “Có cây vứt thương loét ra năm mười hôm sau cây chết Những dòng văn gây ấn tượng
mạnh cho người đọc về sự khốc liệt của chiến tranh, nghệ thuật miêu tả, nhân hóa , so sánh đã
hình tượng hóa, biểu đạt nỗi đau thương.
b Xà nu có sức sống mãnh liệt diệu kỳ, kiên cường trong bom đạn của kẻ thù:
- Trong rừng ít có loại cây nào sinh sôi nảy nở khỏe như xà nu. Đạn đại bác không thể giết
nổi chúng
- Cạnh một cây ngã gục có bốn năm cây con mọc lên. Ngọn xanh rờn hình nhọn mũi tên
lao thẳng lên bầu trời.
- Cành lá xum xuê như những con chim đã đủ lông mao lông vũ…
- Ba bốn năm nay ưỡn tâm ngực lên che trở cho dân làng
=> Xà nu hiện lên như một dũng sĩ thực thụ
c Hình tường xà nu được xây dựng như một nhân vật anh hùng, biểu tượng cho vẻ
đẹp, sức sống kiên cường, bất diệt của con người Tây Nguyên:
- Nhà văn dùng thủ pháp nghệ thuật tượng trưng và nhân hóa để xây dựng cây xà nu, rừng
xà nu như một nhân vật anh hùng.
+ Ngay mở đầu tác phẩm , Nguyễn Trung Thành đã đặt hình tượng rừng xà nu trong thế
đối lập giữa sự sống và cái chêt, sự sinh tồn đang đứng trước thảm họa diệt vong. Cũng như làng
Xô Man chịu nhiều đau thương mất mát. Trong những trận càn quét của kẻ thù
+ Xà nu khao khát sống, hào hứng phóng lên bầu trời rộng lớn đón ánh mặt trời như dân
làng Xô Man yêu và khao khát tự do.
 + Xà nu có sức sống bền bỉ dẻo dai mãnh liệt “Cạnh một cây mới ngã gục đã có bốn năm
cây con mọc lên" giống như các thế hệ làng Xô Man trong sự đàn áp dã man của kẻ thù khao
khát sống. Người này ngã xuống người kia đứng lên nối tiếp nhau đánh giặc: Anh Quyết hi sinh
có Tnú thay thế; Mai ngã xuống có Dít và bé Heng lớn lên. Phẩm chất của họ trong sạch như
nhưa cây xà nu, sức sống cả họ bền bỉ dẻo dai kiên cường mãnh liệt như rừng xà nu. Họ yêu
Đảng yêu nước như cây xà nu vươn lên tìm ánh sáng, ánh nắng mặt trời.
+ Các thế hệ làng Xô Man tương ứng với các thế hệ cây xà nu. “Cụ Mết ở trần ngực căng
như một cây xà nu lớn”. Đây chính là cây xà nu cổ thụ hội tụ tất cả sức mạnh của rừng xà nu.
Tnú cường tráng như một cây xà nu được toi luyện trong đau thương, trưởng thành mà “đạn đại
bác không thể giết nổi chúng. Dít trưởng thành phóng lên rất nhanh tiếp ánh sáng khí trời, còn bé
Heng là mầm xà nu mới nhú đang được các thế hệ tạo cho những tố chất cần thiết để sẵn sàng
thay thế trong cuộc chiến căm go kéo dài.
c Nghệ thuật miêu tả:
- Trang văn đậm chất sử thi, lời văn trau chuốt giàu hình ảnh
- Sử dụng nghệ thuật miêu tả, so sánh, nhân hóa như một phương thức tu từ chủ đạo khiến
xà nu trở thành hình ảnh ẩn dụ.
4 Đánh giá, kết thúc vấn đề:
- Xà nu không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, cảnh tượng chiến trường bi trạng mà
tượng trưng cho sức sống, tinh thần quật khởi , khí phách anh hùng của đồng bào Tây Nguyên và
dân tộc Việt Nam. Đây là lý do Nguyễn Trung Thành chọn nhan đề cho tác phẩm là “Rừng xà
nu"– một loại cây hùng vĩ, cao thượng, man dại và trong sạch”, mang đậm nét sử thi.