INDUSTRIAS CREATIVAS

Un sector (máis ben un conglomerado) produtivo que atinxe a cultura, a sociedade a economía. Determina a nosa
vidana forma de interactuár como consumidores como seres involucrados socialmente.

Xestionan, difunden, proxectan, promocionan, producen e reproducen os contido. A industria non fai o produto pero
si o idea (ideación=deseño). Son sectores que deseñan e idean contidos.

Non podemos reflexionar sobre as industrias creativas sen pensar no precedente das industrias culturais. O punto que
marca o nacemento das industrias creativas, o factor diferencial, vai ser o desenvolvemento tecnolóxico da
comunicación.

Partimos de 2 conceptos básicos:

- industrias + cultura
- industrias + creatividade

Intrinsecamente relacionadas -> Non se entende a cultura sen creatividade e viceversa.

Practicamente todo o que facemos os seres humanos é cultural. Todos somos subxectivos, imposible ser obxectivos.
Loitamos contra nos mesmos para posicionarnos contra a nosas tendencia, un esforzo de neutralidade, podemos
intentalo pero non sempre se consegue.

Concepto de que é unha industria:

A industria é un conxunto de procesos e actividades que teñen como finalidade transformar as materias primas en
produtos elaborados. Conxunto de instalacións na que se realizan eses procesos. (Exemplo: Leite -> Traballo manual
de muxir a vaca. Queixo -> Proceso industrial).

NON CONFUNDIR NUNCA INDUSTRIA CON PROCESO ARTESANAL. É un paso previo á industria, cando facemos un
traballo artesanal cada peza ten pequenas diferenzas, no traballo industrial faise unha reprodución exacta dos artigos
e contidos debido a un traballo de especialización coa tecnoloxía que nos permita producir exactamente.

O traballo en cadea é unha das grandes aportacións do traballo industrial (s. XX) moi recente nos termos das datas da
revolución industrial. Antes había produción industrial pero non en cadea. Hai unha especialización na que somos
expertos. Todes xuntes organizamos unha cadea de traballo de produción eficiente.

En 1912 é cando Taylor, na 2ª etapa da revolución industrial, desenvolve o concepto da planificación científica do
traballo creando as cadeas científicas de produción. Un anos despois Henry Ford aplicaría iso ao seu sector
automobilístico (Fordismo). O fordismo vai a ser unha revolución social que transformará a sociedade e a economía
que abaratará os custes de produción e producirá unha maior especialización do traballo.

As consecuencias da especialización dentro da industria. Nacen os sindicatos e a reivindicación dos dereitos laborais,
como a redución da xornada de traballo. Debido ao abaratamento, un numero maior de poboación pode acceder a
ese ben.

Implementouse ademais unha política engadida - unha nova forma de adquisición: o pagamento a prazos, inventado
no fordismo. A pesar do abaratamento un coche seguía tendo alto prezo, pero isto tivo un cambio na organización da
vida social

Unha condición fundamental para que este sistema funcione intercambiabilidade: Condición importante para que
funcione o sistema. Os produtos obtidos en cada etapa da cadea de produción deben cumprir unha serie de requisitos
que permitan o seu uso como materia prima na etapa seguinte so así a cadea de produción pecha e funciona. O
proceso industrial e quen de clonar calquera produto de maneira indefinida.

A isto habería que engadirlle xa mais recente a incrementación da comunicación (robotización...) na medida en que
no proceso industrial intervén un proceso comunicativo empezamos a falar de industrias creativas. Incluso antes
debemos falar do concepto Industria cultural.
Ramón Zallo (1988 ) di: As industrias culturais son un conxunto de ramos, segmentos e actividades auxiliares
industriais e distribuidoras de mercadorías con contidos simbólicos. Concibidas por un traballo creativo, organizadas
por un capital que se valoriza e destinadas aos mercados de consumo cunha función de reprodución ideolóxica e social.

A partir de esa definición identificamos 3 características/piares nunha industria cultural (compatibles e

complementarias):

- Economía
- Cultura
- Política

O que sustenta as industrias culturais. Non só son compatibles senón que son absolutamente complementarias,
ninguha iniciativa política non pode manterse no tempo se non ten unha proxección económica. Senón fracasan. Sen
un traballo de planificación económica non se pode levar a cabo actividades culturais e políticas.

Empezase a falar de ind. Culturais en 1944 coa escola de Frankfurt. Con Theodore Adorno. Contrapón industrias
culturais a cultura tecnolóxica de masas, a auténtica cultura, o que non é arte de elite, é industria cultural, o que se fai
para as masas. Esta definición vai ir actualizándose. Hai unha dimensión pexorativa neste concepto.

Os bens que proceden das industrias culturais non son inferiores incluso poden ser tan importantes- a Unesco corrixe
esa posición nos anos 90 en lugar de opoñer cultura de masas a culturais de elite vencella as industrias culturais ao
concepto de creación (un concepto moi preto ao de creatividade).

- Creación -> facer que exista algo novo

- Creatividade -> acto de transformar, e darlle unha nova dimensión
- Correlacionado esta a innovación -> a aplicación con éxito das ideas dentro dunha organización (estrutura,
empresa, proceso creativo...). Aplicación practica da creatividade a un proceso, mellora ou forma de facer
distinta (máis eficaz).

INDUSTRUAS CULTURAIS foron analizadas a través de distintas correntes -> como actividades artísticas, analizadas en
contraposición a arte e finalmente tidas en conta como industrias creativas a finais do século 20 no contexto
anglosaxón. Esta última corrente inclúe a creatividade aplicada aos medios tradicionais de produción cultural e ten en
conta aos novos medios as novas tecnoloxías da comunicación, tendo en conta que é fundamental a transmisión do
contido.

Industrias creativas: factor diferencial é a introdución dos novos medios interveñen no proceso creativo
converténdose nalgo esencial para a súa produción e a súa difusión estamos a falar de industrias creativas – interveñen
para deseñar producir e distribuír.

Sectores que abranguen as Industrias Creativas. Por exemplo, o cinema e todo o sector audiovisual, a industria
discográfica (musical), o deseño; de videoxogos, deseño gráfico... A publicidade tamén está nas industrias creativas.
Procesos relacionados coa produción pictórica (comercialización, divulgación). Engadir tamén ás industrias creativas a
xestión do patrimonio cultural: Turismo cultural, os equipamentos de proxección cultural (cines, teatros museos..)

A educación tamén está conectada de certa forma coas industrias creativas (seminarios, creación de contidos
educativos en redes que entran dentro do ámbito da produción cultural).

Somos habituais consumidores das industrias creativas, cada vez máis vinculados aos demais polas nosas formas de
comunicación cos demais (usuarios crónicos dos medios de comunicación dixitais).

IMPORTANTE DETERMINAR ESE BINOMIO RETROALIMENTADO ENTRE IND CULTURAIS E INDUSTRIAS CREATIVAS
BOTANDO MAN DAS DEFINICIÓNS DESA EVOLUCIÓN

As industrias culturais conviñan da creación, produción e comercialización de produtos creativos que conteñen
intanxibles e de natureza cultural (todo o que ten que ver coa dimensión simbólica, reprodución divulgación).

Habitualmente clasifícanse: o sector editorial as artes escénicas, plásticas a fotografía os inicios do sector audiovisual
(contido artístico que se presentaba en salas- non xa na situación actual).
As Industrias creativas é un paso máis, refírese a aquelas actividades de carácter industrial (contidos que se poden
reproducir de maneira idéntica) nas que o produto ou servizo conteñen un elemento artístico ou creativo substancial
introducindo nalgún momento ou nalgún paso de produción o valor engadido da comunicación (entendida dende a
súa dimensión máis ampla).
(DUAS DEFINICIÓNS NAS QUE NON SE PAROU)

INDUSTRIAS CULTURAIS (UNESCO): Actividades que producen e distribúen bens e servizos que, no momento no que se están
creando, considérase que teñen un atributo, uso ou fin específico que incorpora ou transmite expresións culturais con
independencia do valor económico que poidan ter. Ademais das tradicionais sectores artísticos (artes escénicas e visuais, o
patrimonio cultural, incluído o sector público), tamén abarcan o cine, o sector do DVD e o vídeo, a televisión e a radio, os xogos
de vídeo, os novos medios de comunicación, a música, os libros e a prensa

INDUSTRIAS CREATIVAS (Libro verde - Bruselas 2010 comisión europea ): Son aquelas industrias que utilizan a cultura como
material e teñen unha dimensión cultural aínda que a produción sexa principalmente funcional . entre elas inclúense a
arquitectura, deseño, e aqueles sector ou subsectores creativos nos cales a comunicación e un factor fundamental.

Utilizan a cultura como material e teñen unha dimensión cultural aínda que maiormente sexan funcionais:
Arquitectura, deseño e sectores ou subsectores creativos nos que a comunicación é un factor fundamental. Nalgúns
casos parece que estamos a falar do mesmo, máis SEMPRE debemos ter en conta a dimensión comunicativa.

Hai realidades que se repiten: Marcas, dereitos de autor, dereitos de reprodución -> Debe ser respectado e regrado
de forma escrupulosa. O contido ten que saír perfectamente protexido a orde do día. Se o noso nome artístico é
adquirido antes por unha empresa que se adica a comprar dominios, o único que podemos facer é pagarlles para
conseguir os dereitos e que estes pasen a estar ao noso nome fiscal.

O factor creativo pode entrar en calquera punto do proceso de produción (na publicidade, nas estratexias de
promoción, na publicidade) todo iso dota ao contido dun valor engadido intanxible, fundamental nas industrias
culturais e creativas (sen ese valor non existirían ditas industrias)

Exemplo. Ao elixir unha prenda de roupa (valores engadidos como as marcas que as asociamos con certos conceptos
valorados na sociedade, as tendencias, a beleza... Rubens e os seus personaxes gordos como simboloxía da riqueza- o
pracer visual para os nosos sentidos).

Dentro das industrias creativas temos en conta unhas bases sobre as que asentan.

- Parte dunha materia prima intanxible: produción simbólica, información.

- Cales son as fontes de enerxía das que se alimentan estas industrias? Aquelo que permite que a industria
funcione: a electricidade para enchufar o ordenador e o cerebro humano para dotar de contidos a industria.
- Recursos naturais (intanxibles): coñecemento, cultura, creatividade, patrimonio inmaterial.
- Medios de transporte para vehicular os nosos produtos (telecomunicacións – pero nos comezos medios de
transporte tradicionais)
- Mercado: audiencias e buscamos consumos masivos – pero tamén existe a tendencia de buscar consumidores
exclusivos para dotar de valor expresivo engadido ao noso produto.

CARACTERÍSTICAS QUE IDENTIFICAN AS INDUSTRIAS CREATIVAS (criterios)

Autores individualizan unha serie de factores comúns:

- Un binomio o feito de que todas elas representan a efectos da produción uns custos fixos altos (desembolso
alto) e custos de reprodución e distribución baixos ou mesmo nulos na actualidade. Favorece as economías
de escala maximiza audiencias concentrándoas
- Un sector de demanda incerta. Unha das feblezas deste ámbito, un dos grandes riscos das industrias deste
sector. Nin os produtores nin consumidores coñecen de antemán que queren, impide ter unha previsión a
resposta do mercado e tradúcese na dificultade das industrias para localizar e conseguir financiamento.
- A problemática relacionada coa propiedade intelectual, deben ter en conta a necesidade de preservar e
garantir copyright.
 - O feito de que a relación de produción segundo GARNHAM enténdese como son complexas cadeas de valor.
- Dimensión tecnolóxica, especialmente comunicativa. Atinxe tanto a creación como a distribución. As
industrias creativas son inseparables TIC.
- Contidos de alto valor cultural e creativo, cultura – creación fundamentalmente conectados ao ámbito da
cultura. Por tanto contradiría a escola de Frankfurt. Unha revisión deste concepto en clave positiva, non son
inferiores senón que reivindica a fronte outros sectores
- Un sector altamente pulado?-apoiado polas administracións, por desenvolvemento de políticas económicas
que favorecen o desenvolvemento de industrias creativas. Fácil de recibir apoios gobernamentais.
- Inseparable das industrias culturais e creativas traballar con contidos que representan un valor expresivo
orixinal. Fundamental nas industrias creativas, ese valor expresivo das industrias de amplificar e proxectar un
significado, ten polo tanto unha dimensión altamente simbólica.

A efectos de entender o valor expresivo orixinal ímonos valer do traballo de TROBSBY que despeza os distintos
valores que poden xustificar ese valor – as distintas formas de conseguir valor expresivo orixinal para unha
creación “por que vías?”

Vai citando distintas vías:

- valor estético – o primeiro que aporta o valor expresivo orixinal, capacidade de xerar emoción a través da
beleza, moi presente nas nosas culturas e que aspiramos a conseguir. Conectar coa cultura, idade, época,
destinatario e incluso co xénero a efecto de definir que é beleza. Ex. Umberto Eco Historia de la belleza,
os que nos movemos nos mesmos ámbitos culturais movémonos nos mesmos parámetros estéticos e é o
que teñen en conta as industrias
- valor espiritual - atangue a necesidade de transcendencia que temos os seres humanos
independentemente de que teñamos crenzas relixiosas ou non, mais a necesidade de transcender
(necesidade – rebelión ao noso destino natural “morrer” non entende o por que desa existencia
delimitada revestir esta vida que xustifican este paso)
- valor social - Seres gregarios-sociais gústanos vivir en sociedade buscamos produtos que nos recordan o
feito de que pertencemos a un grupo (moitas veces carácter sectaria que queren ser recoñecidos polo seu
grupo pero non polos demais, usas contidos)
- valor histórico (a tinxe aos lazos do pasado que pretendemos ter a través de elementos que tamén nos
identifican cun colectivo pero neste sentido con raíces históricas/ raíces de identificación
Ex. cerámica de Sargadelos ou juego de tronos (valor histórico-social-espiritual) – os valores están todos
interconectados.
as industrias buscan recoller o maior numero de valores no seus produtos
- por último sinala o valor simbólico, como o significado que un obxecto e capaz de representar e propor
para un consumidor

Se comezou empregando o termo de Industrias do entretemento, procedente do contexto dos EEUU que tivo acollida.
Bustamante é un autor de referencia no análise desas primeiras industrias creativas. Para el este concepto é un
concepto pragmático nunha sociedade como a española no que o ocio e o entretemento ten unha maior presencia e
significado na nosa cultura que noutros contextos(relacionado con modos de vida, clima, factores...)

Non en van sinala que dentro destas industrias están contidos dirixidos a ese desfrute (publicidade, tv, radio, casinos,
xoguetes, deportes, danza, opera, parques diversión... remiten ao ocio)

Tamén advirte que estas industrias creativas no noso contexto están revestidas ademais deas dimensión positiva sinala
unha dimensión negativa vinculamos directamente as industrias creativas – todo o que ten que ver coa protección dos
dereitos de autor e copyright que suscita en nos medo dado pola existencia entre nos como sociedade que se dedica
a protexer os dereitos de difusión como por exemplo a SGAE. O feito de que se deixe co tempo e reverse as obras en
canto aos dereitos porque co paso do tempo convértense en símbolos que todos recoñecemos como noso.

Tamén hai unha dimensión política, porque este sector e un dos mais mimados por parte das políticas gobernamentais
(de crecemento económico laboral) de aí que os gobernos se adicasen a crear unha política de axudas para o seu
desenvolvemento e modernizar as existentes. Toda sociedade necesita unha oferta cultural, ademais os proxectos
deste tipo de empresa e entidades teñen en medida unha dimensión sen animo de lucro, compensada
economicamente polas entidades publicas.

INTERESE DAS POLÍTICAS NAS INDUSTRIAS CREATIVAS

Aceleradoras de star-ups (empresas en sectores en desenvolvemento, sectores novidosos) – as aceleradoras son
entidas públicas ou apoiadas polo sector público que se dedican a posta a punto desas novas empresas, ven formando
o persoal ou apoiandoas economicamente. Todo o sector creativo atopa apoio no ámbito público.

Interese das políticas ao ser un sector que fomenta a creación e a modernización laboral e social, vinculado coa
creación e difusión cultural, que impulsa proxectos de empresas e entidades sen ánimos de lucro (non todas).
Necesarias esas axudas gobernamentais para manter actualizado o sector que dada a súa conexión coas tecnoloxías
que están en constante cambio necesitan reciclar, isto canalizase con iniciativas gobernamentais.

Exemplo empresas de sectores novidosos. Aceleradoras son entidades publicas ou apoiadas por un sector publico que
se dedican a posta a punto de determinadas empresas. Todo isto existe grazas ao apoio político que o sector das
industrias creativas atopa no ámbito publico. É ademais directamente relacionado coa creación de emprego xuvenil.

Outro factor que converte este sector nun punto de mira por parte das políticas públicas é o feito de que estas
industrias favorecen a internalización, frecuente que traballen con profesionais ideas que nacen noutros contextos
internacionais. Esa dimensión internacional e interesante para calquera contexto cultural e creativo.

Ademais o sector das industrias creativas e un dos que mellor disposto está para practicar o chamado MECENAZGO
CULTURAL -> implica que eses recursos que as empresas dedican ao ámbito creativo non tributan ou incluso serven
para desgravar no ámbito. Dedican parte dos seus beneficios a apoiar iniciativas e a cambio benefícianse na súa
declaración da renda.

O propio tecido das industrias creativas e a explicación de porque para as iniciativas publicas e necesario desenvolver
políticas que fomenten este sector. Sectores que obrigadamente deben recibir o apoio público a través de axudas
deseñadas para protexelas e impulsalas. Vivimos nun contexto cada vez máis globalizado no que cada vez é máis
necesario as axudas as industrias creativas que demandan cada vez máis de si. Os receptores están fora das fronteiras
culturais que abranxe un creador, por iso debe este recibir a formación de como traballar e para que sectores está a
traballar (necesita comprender as novas formas de relación nacidas das novas tecnoloxías).

A nova forma de consumir cultura demanda creadores que xa non so teñan unha experiencia ou capacidade de
creación para un colectivo concreto. Debe recibir a información para que sectores está a traballar. Vivimos nun
contexto social marcado pola reivindicación da diversidade, aplicada a calquera ámbito: que as minorías ocupen ese
oco como unha forma de búsquea de igualdade e dereitos. Para este proceso as industrias creativas teñen moito que
aportar porque este sector ten entre as súas capacidades o de xerar valores. A diversidade e un valor en alta na nosa
sociedade deixase en mans da industrias creativas ese valor de xerar valores (un dos exemplos e a publicidade).

Vantaxes competitivas por parte das industrias creativas e culturais: as empresas creativas medran cada vez mais e
teñen mais protagonismo social e económico, un sector que non so demanda senón que se beneficia das axudas. Un
sector emerxente.

O valor de mercado dos produtos que atinxen as industrias creativas cífrase a través de conceptos que na medida en
que se acaban potencian esa rendibilidade e capacidade competitiva das industrias creativas. Ex. manexan a
singularidade, orixinalidade, semellanza... conseguir iso é cometido desas ideas da capacidade innovadora das
industrias creativas.

Deseñase un proxecto que responde a algo diferente, útil e orixinal -> A capacidade de facer eses produtos medra
exponencialmente.

Cada vez mais dentro deste sector entre os seus profesionais cóntanse un maior número de expertos en comunicación.
Este protagonismo está relacionado coa dinámica tecnolóxica que se está a vivir actualmente. Requiren profesionais
como deseñar campaña publicitaria, manter contacto coas audiencias pero outras como a necesidade de estratexias
comunicativas interna na empresa, o papel das redes sociais )

- Unha das debilidades do sector creativo é dar a entender esas ideas cas que quere traballar. Unha empresa
do sector creativo pode ter moi claro o que quere facer pero ten que ter moi claro como comunicalo por
exemplo para atopar investores.
- Atraen investidores e estimulan a economía (non so do seu sector senón de sectores colindantes cos que
pode estar traballando ex sector do turismo)
- E un sector capaz de fomentar algo que para o ser humano e fundamental a sensación de benestar, de
beleza, de desfrute.

A contribución estrutural á creación de emprego sexa no conxunto da unión europea un 4,2 % do produto interior
bruto (mais de 7millons de postos de traballo teñen que ver co este sector das industrias creativas) e aportado polas
industrias creativas. E un 3,3 % do total do emprego europeo esta situado no sector das industrias creativas.

Con todas estas capacidades, non debemos pensar que é un sector sen dificultades. Está cheo de desafíos que debe
afrontar como por exemplo para atopar financiamento, un sector con dificultades engadidas a hora de captar
inversores directamente relacionado pola abstracción das ideas que debemos aprender a comunicar para que se
converta no desexo doutro e apoie a nosa idea. Para iso temos que desenvolver a estratexia de comunicación
necesaria, ten que ver tamén coa imprevisibilidade dos produtos do ámbito creativo. Esa imprevisibilidade é algo
captado negativamente por parte dos investidores (De aí que se retraian a hora de investir nese sector). Por outro
lado non están a ter en conta as mudanzas no ámbito dos consumidores. Actualmente somos sociedades moi
mutables, algo que hai que estudar e entender.

Por último, un dos temores relacionados con estas industrias é todo o que ten que ver coa violación da propiedade
intelectual e a ausencia de modelos para a valoración económica do sector creativo.

Dentro da financiación das industrias creativas está por un lado os propios activos da empresa. Formación e
capacidade de demostrar habilidade que teñen os traballadores desa empresa (capital intelectual e humano). A
demanda de bens e servizos, a dinámica dos mercados e o marco regulador no que se fai o negocio pode variar -> todo
isto incide nas capacidades das industrias creativas. Tamén a valoración no sector (como ven a esa empresa dende
fora)

COMPOÑENTES EXTERNAS: todas as axudas e contribucións financeiras que lle poden chegar doutras entidades, a
demanda de bens e servizos, dinámica doutros mercados, marco regulador do propio sector e por ultimo a reputación
do sector (como ven a empresa dende fora)

En boa medida as industrias creativas descoidan entre os seus deberes a elaboración de plans de negocio. Tamén hai
unha escasa cultura deste sector no desenvolvemento de estratexias de financiamento.

No fondo desa dificultade para comunicar cos axentes financeiros esta a natureza das industrias creativas – traballa
con intanxibles (unha das súas características) – un dos grandes problemas a hora de convencer aos investores.

Medidas que se están levando a cabo para resolver : crear “clusters culturais” – conxunto de empresas que teñen
puntos de encontro nos seus sectores de produtividade, buscan a diversidade de obxectivos de maneira que entre
elas se retroalimenten, non son so do mesmo sector produtivo si que teñen relacións de produción entre elas. Son
formas de beneficiar economicamente as distintas empresas pondo a disposición recursos que comparten e
visibilízanse na creación de distritos creativos nas propias cidades , que teñen por obxectivo concrentrar a creación
fomentar a creación entre as distintas empresas visibilizar o traballo creativo e crear sinerxias.

Outra maneira de apoiar este sector e o de facilitar o desenvolve de plataformas de fácil e libre acceso para a posta
en común de ideas , para compartilas e atopar financiamento. Neste sentido e porque existen iniciativas como os
espazos co-working. Neses espazos teñen a posibilidade de traballar con outros profesionais do sector ou sectores
relacionados.
04/10/2022

PROPIEDADE INTELECTUAL E PROPIEDADE INDUSTRIAL

PROPIEDADE INTELECTUAL: recoñecemento de toda obra de creación así como o dereito a esixir algún tipo de
contraprestación (normalmente económica) polo uso da mesma, pola súa difusión comercial... Normalmente fíxase
en porcentaxes que vai recibir o autor.

É un dereito persoal e inalienable do que ninguén pode privar. Os regulamentos non so recollen esta característica
senón que están deseñados para defendela. Ten unha vixencia máis alá da propia vida do creador: dende o momento
no que o rexistra ata a súa morte (dereito vitalicio), e é transmisible aos seus herdeiros legais (dereito patrimonial).
Pero a lei, a diferenza doutras leis patrimoniais, establece para o caso dos dereitos de autor unha data término, non é
un dereito que nos asista para sempre).

Propiedade industrial a invención ou derivación da creación industrial e plásmase a través da creación de patentes,
derivacións de orixe, de marcas, innovacións tecnolóxicas... Baixo estas etiquetas podedes encontrar as distintas
formas de protexer a propiedade industrial, a través de modelos legalmente rexistrados.

Esta propiedade pode pertencer a persoas físicas ou persoas xurídicas (empresas, organizacións e institucións)

Concepto de dereitos de autor enunciase como o conxunto de regras xurídicas que lle dan corpo a un dereito moral,
que está recoñecido na declaración universal dos dereitos humanos polo que é un dereito fundamental. Pode recoller
dereitos morais, de distribución etc. A través destas vías poden canalizarse os dereitos de autor

Esa obra vai a entrar ao mercado a través dunha reprodución (non é a obra orixinal a que se vende) sobre esa
reprodución ademais de aplicarse os dereitos de autor tamén pagaremos dereitos de explotación comercial, non
atribuídos ao autor da obra senón a entidade ou persoa que se dedica a reproducir.

No termo inglés comezan a falarse de termos como copyright (dereito de reprodución de obras literarias e artísticas).
O dereito de autor e o copyright son o mesmo, pero enunciados dende diferentes tradicións culturais. O copyright
contempla o autor e autora, pero tamén o editor. É inalienable e orixinalmente intransferible (definición transformada
e apartada para preservar a dimensión patrimonial das ideas das creacións). Polo tanto si podemos transferir este
dereito a outras persoas establecéndoo no testamento correspondente. Ese dereito vai a inscribirse durante un
tempo, e ese tempo xa ven determinado. Por exemplo na UE son 70 despois do falecemento do autor. Cando se
compren os 70 anos os herdeiros legais deixan de recibir calquera tipo de beneficio porque esa obra pasou a dominio
público. En España eran 80 anos ata hai pouco. Esa duración foi adaptada ao contexto europeo, polo que actualmente
en España tamén son 70 anos.

Na Convención de Berna do 76 incluso se establecía uns 50 anos despois da morte do autor. No caso das patentes de
invencións , ese dereito e autor vence antes: 25 anos. Dentro do contexto anglosaxón, atopamos o nacemento da idea
da necesidade de dominio público, de pórlle un termo ao dereito e autor. No 1974 establécese que o copyright ten un
límite.

No Estatuto de 1710, o primeiro documento legal no que se fala de dereito de autor en todo o mundo, establecíanse
17 anos de protección das copias para impresores e libreiros coa posibilidade dunha renovación dun máximo total de
28 anos. Esta aportación inglesa no ámbito xurídico normativo será despois replicada en outras moitas normativas
europeas.

Os contratos de explotación mundial establécense entre o autor, os herdeiros do creador e creadora e un axente ou
empresa que se dedicará a explotar comercialmente a obra. En cada contrato establécense as características da
explotación.

A lei de propiedade intelectual atinxe: ao cine, a cartografía, a fotografía, as artes plásticas, ao deseño gráfico, a
elaboración de planos e maquetas, de programas informáticos, de sitios web. Non entran dentro da propiedade
intelectual: as obras que non teñan unha realización tanxible, é dicir non podemos rexistrar unha idea. O que
rexistremos vai ser o texto da idea. Ese texto si o podemos rexistrar como obra nosa. Non entran na propiedade
intelectual as obras que non sexan tanxibles, non podemos rexistrar unha idea senón o texto da idea.
O mundo dixital é un campo de incerteza para a percepción dos dereitos e un campo de traballo para a piratería. Aínda
que un estado se esforce en facer cumprir as normas é insuficiente. No ámbito do traballo dixital as realidades
superpostas son mais complexas porque favorecen á creación de paraísos dixitais, as normativas locais- rexionais non
poden apelar neses espazos fora da lei. O propio traballo dixital especializase en saltar esas fronteiras. Non existe
ningún tipo de control nos contidos dixitais.

A principal problemática disto e que bate de cheo coa protección de dereitos de autor. Como facelos valer neste
ámbito? Cales son os criterios que Se manexan para combater iso?

Os creadores manexan conceptos como ofrecer as liberdade de acceso aos produtos. Facilita o acceso e o a lo menos
o recoñecemento das autorías (que figure o nome) a carón disto se cadra que teñan que xurdir determinadas
compensacións económicas. Todo isto responde a movementos relacionados coa utilización de contidos de libre
acceso.

Plataformas que traballan como creative commons. Creative commons naceu en 2001 ven dunha organización con
sede en California. É o exemplo dun movemento denominado copy birth obxectivo compartir creatividade e
coñecemento a través dos diferentes sistemas xurídicas de maneira gratuíta. Non pretende abolir os dereitos de autor
nin o dereito a propiedade intelectual senón establecer condicións propias segundo as necesidades de cada autor en
cada momento dándolle a posibilidade de decidir coa súa propiedade intelectual.

Este proxecto naceu dende a propia cultura informativa das redes , marcando claramente que calquera contido que
entre nesta plataforma non pode usarse con fines comerciais e indicando distintos tipos de cesión. Calquera idea
FALTA é un activo fundamental no proceso das industrias creativas (esto último no se si es asi jeje)

O importante é o contido, non tanto o soporte (canle e soporte veñen dadas) innovamos canles e distribución porque
temos algo que transmitir.

Dentro dos procesos tradicionais de produción a creación artística é o valor engadido, o valor cultural ou simbólico,
Ese valor expresivo orixinal que distingue o que e a creación cultural que se converte finalmente no seu valor de
mercado. E aí que o debate sobre o uso de software libre ou outras liñas como acceso libre a cultura (propostas que
cuestionan o dereito da propiedade intelectual) este debate deba ser interpretado a luz dos dereitos dos creadores
(polo menos unha compensación moral pero tamén unha recompensación económica).

Todos temos dereito a cultura pero outra cousa é que teñan que traballar os creadores gratuitamente. Un debate
importante non resolto que en determinados contextos se intentara resolver (no contexto español botouse man da
figura de “canon por copia” debate con respecto a posibilidade de poder fotocopiar os libros, ese canon é actualmente
compensado polo propio goberno).

Unhas figuras que hai que ter en conta que afectan os dereitos de autor son as figuras dos MEDIADORES (marchantes,
axentes literarios...) todas elas que se dedican a mediar, intermediarios, entre os creadores e as institucións que van
a exercer a explotación cultural desa creación. A razón de ser comeza a desenvolverse nos EEUU no S.XIX, unha figura
que servía de representante de músicos actores e cantantes foise traspasando a outros ámbitos como o mundo da
literatura. No mundo das artes escenas adoitase empregar o termo de manager e no mundo editorial fálase de Axentes
literarios (traballo de axentes de prensa, levan as redes sociais pero realmente esta figura é moito mais complexa que
a dunha persoa intermediaria entre o autor e o mundo de afora, son grandes empresas nos cales hai equipos de
traballo que se adican a valorar literariamente unha obra, propor melloras, especialistas para facilitar as traducións,
expertos en traballo dixital ...). No contexto español contamos coas axencias de representación literaria mais potentes
de Europa. Estes mediadores reciben unha porcentaxe dos dereitos dos seus representados, que varían en función do
prestixio, da difusión...

As sociedades de xestión (vegap, esgae, cedro, aie, dama) entidades. Teñen un papel importante na xestión da
creatividade en distintos contextos.
CIDADE CREATIVA
O concepto de cidade creativa parte dunha idea base que podemos enunciar a partir das palabras de Thomas
Friedman (New York Times): “A terra é plana e pódese innovar sen necesidade de emigrar”- Friedman retoma o
concepto da terra plana como comparación ao concepto de crear na terra.

A idea base é a existencia de efectos niveladores que fan que o lugar de traballo ou residencia non sexa relevante na
actualidade, propiciada esta realidade polo avance dos medios de comunicación. Conceptos como a conciliación
relaciónanse con esta nova forma de vivir e traballar, onde ambos lugares acábanse fusionando e dan lugar a novas
formas de vida e de desenvolvemento laboral. Isto ven propiciado pola evolución dos medios de comunicación ao
longo do S. XX e actualmente no S.XXI.

En 1965 Frances Cairncrooss grazas a tecnoloxía e a competencia entre a comunicación as distancias non tardaran de
carecer de importancia a revolución inalámbrica esta terminando coa ditadura da ubicación. Na afirmación
complementa ese mapa de referencias ao traballar tendo en conta ese novo concepto de cidade creativa (Sen
ubicación nin fronteiras pero ao mesmo tempo lugares onde se propicia o desenvolvemento de espazos creativos -
dúas ideas pero complementarias ). Unha realidade que propician a nivelación nun mundo cada vez mais globalizado,
o desenvolvemento pautado aínda que ten picos moi contrastados.

FLORIDA 2009 – a refutación mais evidente da hipótese do mundo plano é o crecemento explosivo das cidades e das
zonas urbanas, cada vez acumúlanse mais persoas en zonas urbanas e nada indica que a tendencia vaia modificarse, a
proporción de poboación mundial que viven en zonas urbanas aumentou de so ao 3 por cento en 1900 xa era o 14 por
cento da poboación mundial que vivía en cidades en 1950 o 30 por cento da poboación mundial vivía en cidades e na
actualidade (2009) a cifra supera o 50% nos países desenvolvidos ¾ partes da poboación vive en zonas urbanas.
(desmonta a idea de que vivimos nun mundo que tende a nivelación un exemplo este factor de mundo urbano e rural
– lugares que concentran cada vez mais a poboación).

TIM GULDEM traballou con estes conceptos utilizando nunha investigación datos de do programa de investigación
de defensa dos EEUU e administración oceánica e atmosférica??? para propor uns matas de zonas iluminadas –
elaborar un contraste de lugares do planeta con acumulacións demográficas e centros de produción cultural e
económica para obter datos

Vendo o mapa: a zona de suroeste asiático e a de maior emisión de luz

Esta proposta podemos sacar conclusións como que existen megarexións (lugares de gran concentración de
poboación -> ex. gran Tokyo, outra dende Boston a Washinton dc, Chicago pitsbul, o gran londres, Osaka non sei que
e son grandes centros de produción de riqueza no mundo

Segundo Guldem a idea de mundo plano hai que reformulalo e falar de que o mundo esta formado por cumes, maior
concentración demográfica; e vales, lugares nos que se pode falar desertización- deshabitados). Entre os cumes máis
elevados estaría as rexións metropolitanas de Tokyo seoul, San Francisco seguidas de novayork, osaka, paris sidney ...
e ademais sinalando a preeminencia de determinadas economías emerxentes entre elas india e china.

Ideas que nos levan a que se están a reformular o mapa da poboación e do traballo, que hai ideas preconcibidas que
non responden a realidade deste mundo e que non vivimos nun mundo nivelado.

JACOBS di que unha cidade dinámica integra a periferia tende a expandirse e a incorporar todo o rado de acción e
circulos concentricos ata converterse nunha cidade rexión.

Outra idea de jacobs e que a medida que a innovación e tecno creadas nas cidades revolucionan as zonas rurais, a
xente do rural tende a ir a traballar a zona industrial cada vez máis.. O labor de innovación e renovación urbana crea
un efecto chamada na poboación rural agravando o contraste demográfico entre zona urbana e rural.

Outra é a de que a cidade xera máis beneficios polo que hai mais diñeiro dispoñible para mellorar estruturas e
instalacións
Un concepto relacionado con cidades rexión e a de MEGALOPOLIS. Gottman fala deste concepto por primeira vez en
1967 senala como megalopolis o centro económico situado entre boston e washinton sinalando outras posibles areas
de megalopolis na zona de san francisco sa diego chigao pitsbul detroit clivelan ou tokyo osaka

En 1973 ohmae afirmaba que as zonas economicas naturais d planeta as rexions estado estaba a desprazas as nacions
estado, - que o mundo tendia a organizarse en unidades economicas non en un nacionais e dicir estase a producir un
remprazo das nacions estado por macrounidades rexidas por macroempresas que non estan sometidas as normativas
nacionais senon que se rexen por FALTA CONSECUENCIAS: a efectos dos dereitos das persoas dos traballadores,
da propia cidadania, non estan sempre na perspectiva defender os dereitos fndamentais senon propiciar a producion
a toda costa pondo en risco estos dereitos fundamentais. Se ese esta a producir este remplazovemos que hai
consecuencias que poderiamos qdefinir como graves na nosa convivencia futura.

OS ESPAZOS CREATIVOS

A xeografía determina as relacións entre as persoas.

Galicia está nunha fisterra tanto polo accidente xeográfico como por ter unha fisterra. Define algo que está no
extremo, nun lugar remoto, lonxe. Nós estamos lonxe das unidades de produción e dos circuítos mercantís. Iso
determina a nosa forma de inxerimento do noso contexto económico e creativo.

Somos unha sociedade que pasou de contar co 43% da poboación dedicado aos sector primario fronte ao 18 dedicado
ao sector primario no ano 2000.

Como consecuencias non hai xente que se adique a producir recursos no noso contexto, a despoboación do rural, no
noso contexto prima a disgregación poboacional, e a organización do territorio está determinado por esa presenza de
pequenas entidades de poboación. Estase dando unha Galicia atlántica, unha Galicia costeira poboada e dedicada a
manter os distintos sectores produtivos e unha Galicia interior dedicada a unha única finalidade, unha especie de
reserva etnográfica (tendencia da reorganización do territorio galego, unha desnivelación).

Esa area atlántica tende a ser mais longa que o propio territorio galego, conecta con Portugal. Estase creando unha
nova rexión europea – a rexión norte de Portugal (que obedece a razóns históricas, galaequia.

Galicia é unha eurorexión que concentra 6MILLONS de habitantes. O principais problemas e que se trata dun comercio
europeo afastado dos círculos de comercio europeo?

Mapa que se artella de que o que se chama gran dorsal. Hai dous grande focos : o foco azul a zona dos países baixos
(poderían incluírse París e londres)

No marco español, a costa este forma parte dese gran corredor do mapa anterior.

As veces os movementos económicos e creativos van por diante das propiar reformas territoriais.

Galicia naturalmente está involucrada nunha rexión, co norte de Portugal. Entre os aspectos desfavorables que Galiza
e norte de Portugal detectan son en primeiro lugar unha rexión situada nunha periferia, está fora dos centros
económicos existentes en Europa. En ningún dos circuitos figura Galicia, pero ese factor non é un obstáculo insalvable.
Temos exemplos que demostran como economías situadas fora dos circuítos de difusión e circulación económica de
súpeto conseguiron unha emerxencia grazas a unha especialización. Temos por exemplo o caso de Irlanda que soubo
saír do seu nicho tradicional cunha economía bastante ancorada (parecida a Galiza) para encontrar o seu pulo e
desenvolvemento no sector tecnolóxico.

Atomización do sector laboral: Existencia de moitas pequenas e medianas empresas e non grandes empresas.
Conseguen manterse evolucionar e pervivir no tempo con propostas de traballo empresariais vinculadas ao contexto
de produción e capacidades pero sen dimensión ou perspectiva de medrar. O problema é que haxa tan poucas grandes
empresas, eso debilita o sector e fai que sexan os primeiros en caer en momentos de crise económica.

Outro aspecto negativo dese sector empresarial é en liñas xerais que é un sector pouco internacionalizado, apostou
pouco na sua internacionalización, basease moito no consumo do cliente interno. Baixa internacionalización incluso
na propia eurorexión.
Houbo unha aposta por parte dos investimentos públicos orientado máis na creación de contedores que a creación de
contidos. É máis facil crear contedores que contidos, é dicir é máis facil facer unha cidade da cultura (un gran edificio
que chama a atención) que cultura na cidade.

Hai que ter en conta o mapa de centros socioculturais galegos no mundo (sobretodo en sudamérica). En todas as
sociedades mundiais hai grupos de representación de galegos, colonias que foron a esos países e son recoñecidos a
día de hoxe. Realidade e riqueza impresionante dende o punto de vista cultural e dende o punto de vista comercial.
Se nos limitamos ao contexto español a realidade non é diferente. Os galegos crearon grupos que necesitaban sinais
culturais para pervivir e recoñecerse entre eles. É un legado que non se ten en conta a efectos creativos a día de hoxe.

Máis de 21000 persoas traballan no sector das industriais culturais en Galicia. 2.6% da poboación total galega adicada
as industrias creativas. Un dos sectores con máis capacidade de afiliación é o da impresión. Representa o 35% das
industrias culturais en Galicia.

É un sector particularmente marcado pola situación dos traballadores autónomos 29,51% da poboación que traballa
no sector creativo é autónoma. No ámbito do norte de Portugal segundo o instituto de estadística portugués existen
máis de 340000 empresas dedicadas ao ámbito cultural e creativo (un 4,12% da poboación adicada a este ámbito). A
maior parte destas empresas teñen menos de 10 traballadores. Hai un nº moi importante 97,72% que non superan os
9 empregados (practicamente a totalidade das empresas). No caso galego esa cifra ascende ao 94,75% de empresas
do sector creativo que non van máis alá de 9 empregados.

No conxunto da eurorexión cifranse 7,400 empresas adicadas ao sector cultural e creativo, delas un 51% están
localizadas en Galicia e o restante (49%) no norte de Portugal. A facturación conxunta de ambas realidades culturais
supera os 2,3 millóns de euros.

Agadic ten que poñer a dispoñibilidade das empresas recursos e accesos e dispoñibilidades creativas que poden non
permitirse as empresas pequenas. Hai que ter en conta que hai que estar continuamente renovando contidos pola
evolución das novas tecnoloxías. Cambio tecnolóxico, continua renovación que hai que seguir de forma institucional
para facilitar a formación necesaria sobre esos procesos ás empresas afectadas. Outra das necesidades que se
detectan en Galiza para que este sector emerxa e se convirta nunha punta de lanza neste país é dedicar máis
orzamento a programación cultural que se traduciría na posibilidade de visibilizar e internacionalizar os nosos
produtos.

Barreira lingúistica e propia linguaxe das axudas europeas, é necesario ter un certo adestramento na linguaxe e a
cultura administrativa europea, e ahí hai unha carencia porque non temos suficientes persoas que coñezan as
estratexias de comunicación europeas e eso fai que tamén haxa poucos proxectos que obten as axudas europeas en
Galiza. Debemos reforzar a formación destinada a xerencia e os mandos creativos. Levar unha empresa do ámbito
cultural e creativo – que non sexa unha experiencia autodidacta.

Unha das carencias do norte de Portugal é o pouco investimento e aposta financeira no ámbito creativo.

GAMIFICACIÓN
Bansky. Gamificación. Deterding acuñou por primeira vez o termo que ven da palabra xogo en inglés (game). Vou
Newman desenvolveu dende o ámbito das matemáticas aplicadas un modelo de xogos para estudar interaccións en
estruturas formalizadas de incentivos, fomentando o desenvolvemento e a toma de decisións. Derterding colle a teoría
do xogo de Newman e a leva fora do ámbito das matemáticas e fora do ámbito de xogo e consigue unha aplicación
práctica desta teoría a ámbitos como por exemplo empresariais, a psicoloxía, sobre todo a educación con propostas
pedagóxicas innovadoras... Realmente a gamificación é o uso de tácticas propias dos xogos coa intención da
aprendizaxe, xa que o ser humano é un ser lúdico, gustalle xogar en todas as culturas, polo tanto vincular xogo con
outras actividades significa aportar unha dimensión percibida de maneira positiva e así poder reforzar determinadas
conductas.

Aplicada ao ámbito da empresa a gamificación pode fomentar a produtividade, motivar tanto a empregados como a
clientes nunha dinámica colectiva, o medio a través do cal se desenvolven as estratexias de gamificación son as
campañas polo tanto non están concibidas como estratexias estables porque se así o fose acabaría perdendo a súa
efectividade. É máis efectiva cando sabemos que vai comezar e rematar en un momento determinado. Cales son os
obxectivos?

- Facer novos retos – algo que hai que conseguir, algo novo que vai cara os empregados e os clientes. Que
rompe coa rutina. Réxese por unhas regras. As regras do xogo que se pode crear arredor da produción dun
produto, desenvolvemento dunha campaña, expansión dun mercado... E os que están involucrados
convértense en xogadores.
- Para que exista a sensación de xogo necesitamos competir e recibir un premio. A competencia e o premio
crean un efecto engadido moi vinculado á crear motivación, sentimos motivación cando o xogo nos entretén.
Son moi interesantes para o ámbito da empresa e a creatividade.
- Aplicado aos clientes tamén reforza a fidelización coa marca, vinculamos contidos positivos a esa marca,
contidos incluso afectivos. Na medida en que o cliente se convirte en colaborador a empresa recompensa o
seu seguimento e a súa fidelidade ofrecéndolle un premio. Interésanos non só que os clientes consuman a
nosa marca senón que falen da nosa marca, que a espallen, por iso dentro das estratexias de gamificación está
converter ao cliente en axente que expande a propia campaña de empresa. Somos consumidores e difusores
da propia marca, porque confíamos máis na xente do noso entorno que coa marca.

Que vantaxes teñen as estratexias de gamificación? Fan que o cliente interactúe coa marca a diario. Convértese en
parte da nosa rutina independentemente de que queiramos consumir. A eso denominase como “engadgement” ->
compromiso

Mellorar a posición web. Están sempre medindo a actividade das súas webs, o número de clicks, cantas máis visitas
demostremos mellor para eles, por iso a maioría das webs se deseñan para estar sempre dando clicks nas páxinas. A
gamificación pode mellorar a posición web. Tamén pode mellorar as estratexias de comunicación, reforza a
comunicación bidirecional, que enviemos e recibamos por parte das nosas empresas.

- Testeo: Temos que crear unha comunidade de clientes colaboradores que grazas a ese xogo van a prestarse
gratuitamente e a ceder o seu tempo para probar algo e dicir se lle gusta ou non lle gusta. O que antes había
que pagar ahora a nosa comunidade faino gratis.
- A difusión gratuíta. A gamificación fomenta o boca a boca, a difusión en redes, convertemos aos nosos clientes
en publicidade e prensa, hai algúns que se toman tan en serio estas estratexias de comunicación que acaban
converténdose en verdadeiros estrategos ou descubridores de novas estratexias de difusións dos nosos
produtos. O factor “viralidade” grazas a esa actividade continuada e desinteresada por parte dos nosos
clientes.

Por tanto a gamificación é unha estratexia dende o punto de vista creativa da empresa moi interesante que debemos
incorporar aos nosos proxectos de empresas que esteamos desenvolvendo e está na liña da forma de traballo que se
está a desenvolver agora nas empresas. Sobre todo a través das redes.

Para o próximo día temos que traer unha estratexia de gamificación existente para presentala e crear nos unha para
un produto que pode ser real ou imaxinario. Crear unha estratexia nova.
SECTOR EDITORIAL

Este sector presenta unha serie de cambios derivados da aparición de internet. O cambio e introdución de soportes
afectou moito ao sector do libro chegando a ameazar a súa existencia. Ofertas que proviñan de cantidades de ámbitos
maioritariamente electrónicos e que viñan a substituír o lugar tradicional do libro, o mais directo foi a emerxencia do
libro electrónico ou ebook (finalmente non triunfou). Ao falar deste sector, falamos dun sector que tivo que adoptar
cambios acelerados en moi pouco tempo (cambios que non son definitivos).

As librarías están a sufrir unha gran emerxencia neste senso? Que moitos clientes acaben optando polo comercio
electrónico. Os prestamos e as bibliotecas cada vez máis convértense en plataformas dixitais dende as cales cada un
pode descargar o exemplar.

Haberá que empregar outros formatos para apoiar o libro? Que valor engadido aporta o sector editorial a este novo
mundo en continua evolución tecnolóxica?

Produciuse un 40% de descenso nos últimos catro anos, a metade da produción. Non é unha crise senón unha
transformación, o sector do libro ten que cambiar xa que a forma de lectura cambiou. O tempo que a maior parte de
lectores adican aos libros tamén é distinto.

EDUARD NAWOTKA indicou que os hábitos están a vivir a transformación mais grande. Nos próximos anos viviremos
tempos cheos de oportunidades con continuos retos culturais, novas formas de acceder a cultura, con medios moi
sofisticados e sorprendentes nas cales o sector editorial non está previsto. O libro, segundo el, ten que competir cunha
cantidade enorme de contidos gratis con cantidade de opcións de entretemento ao redor polos que non temos que
pagar

As editoriais non están a desaparecer senón a cambiar. Exemplo antes existía o concepto de edición, agora non existe
xa o concepto de edición porque as editoriais xa non fan libros (grandes editoriais si), o que fan é encargo de
exemplares de libros a demanda dado que o sistema de impresión cambiou e permite facer un libro en pouco tempo.

Consecuencias deste recambio: non existe o concepto de edición, non hai que aceptar riscos coma o gasto de
almacenaxe, elimina o risco de non vender (as editoriais xogaban co factor mercado como tantas outras empresas do
sector creativo, un elemento que era a imprevisibilidade do mercado), como consecuencia os libros son cada vez mais
efémeros (consecuencias para os escritores dos libros)

- 1 de cada 4 en España son libros autoeditados

- Bubok segue ocupando o primeiro posto nos países de fala hispánica, ten na actualidade mais de 25000
de usuarios activos.
- Authorearnings.com -> Este sitio suxire que ata un 50% son de autores autoeditados

De que maneira está emerxendo a experiencia da autoedición? Unha forma que supón unha revolución en tódolos
sentidos no ámbito da edición. En primeiro lugar unha maneira de concibir os libros distinta.

No mundo da autoedición, o promotor da edición é o escritor. Ten que converterse no editor do seu texto, falta a
pluralización de miradas sobre ese proceso. Agora é a creadora a que fai todo, crea o libro, busca a plataforma para
autoeditala, revisará esas probas ; vai ser un único filtro, e despois será encargado de promocionala.

O resultado deste cambio conséguese un abaratamento dos libros (libros máis económicos a hora de aforrarse certos
salarios xa non presentes e o contacto directo co vendedor), entre os contidos que se aforraron están cantidade de
filtros de calidade (probablemente non sempre así, son produtos feitos rápidos e sen controis suficientes e atención a
sacar un produto moi traballado editorialmente.

Por outro lado esta a cuestión de como traballan as plataformas para as escritoras que autoeditan. Temos plataformas
como Amazon que presentan unhas características moi vantaxosas. As plataformas garánteche unha mínima
promoción na cal ti tes que colaborar coma un axente activo de promoción (Sendo activo nas redes sociais... na medida
en que nos pomos a servizo da plataforma iranos dando mais cancha ) As plataformas atenden a esas visitas, facilitando
a unha maior visibilidade.
Un exemplo que nos expón RENT UNDERWOOD, experto que fixo unha experiencia en 2016 subiu a Amazon best
seller un libro electrónico feito por el que consistía nunha fotografía dos seus pes. Amazon situouno nos best seller do
momento cando o que fico foi estar unha semana visitando o libro dende distintos dispositivos para facer o traballo
de falseamento que supuxo que unha obra (sen ningún tipo de dimensión premeditadamente) nun referente editorial
dentro desta plataforma tan poderosa.

Estas novas formas de edición bordean os limites da ética da edición ademais de que elaboran a partir de obras en
dominio público reformulándoas como libros, a miúdo alterando unha pequena parte.

Outra dimensión desta nova forma de traballo no sector é a posibilidade de quen promove unha auteodición tamén
contrate servizos de crítica de pago (lectura positiva por críticos a soldo do seu traballo), unha publireportaxe. Unha
propaganda vendida a través das redes como crítica literaria, unha práctica perversa estamos conculgando os hábitos
dos lectores. Todos coa finalidade de vender sen importar o que.

Amazon no se que que se paga por páxina vista, que nin sequera hai que lelas chega con ver. Se está incrustando
índices de libros por hiperenlaces, que permite facer computar a efectos facer que liches unha obra (algo que está a
facer Amazon).

Unha competencia absolutamente desleal, con un produto necesariamente inferior. Pero que aproveita as vantaxes
do momento, lemos doutra maneira. Precisamos moitos contidos e moi breves. A práctica lectora favorece a
emerxencia destas prácticas editoriais, moitos lectores primen este tipo de obras que permiten ataxar primando no
índice. Nunha obra a experiencia lectora experiencia estética que non se conserva neste tipo de libros, isto a efectos
empresariais ten unha gran transcendencia. A diminución de librarías, editoriais, profesionais adicados ao sector
(menos profesionais formados)

MARC SANT ANDREU conselleiro delegado de Tekstum, unha empresa que aplica técnicas de Bigdata para ver os
sentimentos , elabora unha análise da nosa practica lectora. Analizaron tamén criticas de libros, comentarios de
lectores nas redes sociais, o compromiso cun libro e a reputación do autor. As súa ferramentas permiten saber as
editoriais se un libro gusta ou non gusta para que así permitan as editoriais adaptarse a demanda e anticiparse as
tendencias futuras.

Estas declaracións revelan algo preocupante, o feito de que a creatividade literaria estea predefinida por unhas
empresas que predicen cales van a ser as tendencias literarias de cada etapa (non por profesionais) predeterminados
por estes traballos analíticos sobre as nosas practicas lectoras.

Outra empresa similar é a firma británica chamada JellyBooks que ofrece a un grupo seleccionado de lectores (do que
podes formar parte co contacto ca empresa de determinados test) para converterte en lector de determinados libros
electrónicos gratis en calidade de prepublicación. O que fai é un seguimento dos hábitos lectores para determinar o
éxito potencial dun libro. Un libro ofrecido nesas condicións é posible que non chegue ao hábito editorial.

A revolución da edición dixital esta causando unha transformación no sector da empresa editorial, non podemos falar
do mesmo tipo. Un sector absolutamente cambiado por este recambio tecnolóxico, incluso na súa filosofía de base.

É normal a desaparición de “ferros” polas novas ferramentas. Hai determinados cambios que son moi aceptables pero
outros son máis perigosos porque afectan a base do sentido do propio sector. Asistimos a un cambio nos soportes e
nas canles que xa non nos permite ver a diferencia con esas obras que non superaron ese tipo de filtro.

Hai empresas como Ingram Gobal Conect que creou unha rede mundial de servizos de impresión que permiten a
transmisión instantánea dun texto mas ala das fronteiras, para desenvolver un sistema de impresión a demanda. Unha
práctica editorial xa establecida neste sector. En fala hispana existe Lantia que ten sede en Sevilla. Facilita canles de
impresión baixo demanda ou de libro electrónico

Outro exemplo é a Editorial Open Road. Firmou contratos con grande editoriais de todo o mundo (ex. planeta en
España, Mondadori en Italia), un contrato de intercambio. Ofrecen traducións de libros en formato de libro electrónico
que se levarían a cabo nunca, realizadas por ordenador.
A empresa alemá que se adica a animar aos autores de fala inglesa a publicar en Alemaña en inglés. Outra tendencia
que é penetración do inglés en contextos europeos territoriais. Isto afecta ao mundo editorial ata o punto de que
autores pensen en abandonar as súas linguas co fin de chegar a máis mercado, conseguindo un certo efecto editorial.

Neste contexto aparecen novas formas de editar que falan dunha nova maneira de crear. Xorden novas manifestacións
culturais e literarias. Unha das realidades que se instalaría de maneira definitiva é a realidade do libro electrónico
como espazo de converxencia.

UMBERCO ECO - o libro electrónico semellaba a misión literaria do texto e triunfaría no s21 ata o punto de substituír
ao libro impreso. A realidade é que o libro electrónico segue a ser unha ferramenta minoritaria pouco desenvolvida
dende o punto de vista dos formatos, pouco traballada dende o punto de vista dos contados. Pero realmente tería
que ser un soporte multimedia do cal poderiamos desfrutar dunha maneira mais desenvolvidas as historias, pero
moito máis caras.

Os xornais dixitais, aínda son mero reflexo do contido dos xornais de papel. Un contido electrónico debería ser unha
maneira diferente e non un mero tradutor do soporte físico.

Isto pasa tamén pasa no libro electrónico, sen explotar todas as posibilidades que o soporte ofrece (mesmo en forma
segue parecéndose ao que é un libro tradicional de maneira intencionada). Os lectores de libros electrónicos prefiren
os que físicamente se parecen ao libro físico. Véndesenos ler como un ben imprescindible, unha experiencia estética
e de ocio, máis a lectura tamén require un esforzo intelectual.

Outra modalidade é a emerxencia dos audiolibros. Partamos da base de que ler é un traballo, sobre iso a maioría da
sociedade tenden a ler pouco. Como sucedáneo algunhas editoriais ofrecen os audiolibros (actualmente son case na
súa totalidade dixitais , por exemplo Amazon ofrece Audible, e tamén ofrece incluso tecnoloxía para adaptar a distintos
contextos. Por exemplo a posibilidade de adaptar e acoplar a distintas ferramentas do uso diario, deseñalo e incluso
personalizalo. Tamén está a posibilidade de personalizar libros, libros adaptados para nos.

EXEMPLO: Empresa SUSBOOKS (personalización dunha historia aplicado ao ámbito dos adultos). Pentian -
Presonalización de libros en base á decoración da túa casa

Segue mantendo unha sección de sector tradicional. Como sector aínda hai certas editoriais que manteñen esa
concepción de industria renacentistas: a consideración de que detrás dun libro hai unha serie de factoría de espertos
para facer un produto culturalmente valioso. Probablemente falta que esta esixencia renacentista se aplique a estas
novas formas.

Os escritores van a converterse en deseñadores de historias. Esa narración da historia vai a ser mais responsable en
coautores (animadores, gráficos, cineastas...)

Ao futuro do libro da era dixital pasa a reformular as autorías, instaurar novas sinerxias internas do plan de traballo.
Xa hai casos como unha editorial alemana preséntase como construtoras de comunidades. En torno a unha obra
literaria desenvolve unha cultura visual. En ese traballo interveñen grupos de reflexión, autores creadores pero tamén
lugares de entretemento (cafés literarios, clubs de lectura). Incluso o feito está penetrando en hábitos empresariais
que pouco tiñan que ver coa creación de libros por exemplo redbull media. Con unha dimensión publicitaria creando
unha maneira distinta de comunicarse cos seus mercados. Orange tamén creando xestores de contidos vencellados
as súas ferramentas tecnolóxicas.

As feiras de libros -> Todo isto sumado a experiencia da pandemia, levou a prantear se levar os avances tecnolóxicos
a estes ámbitos. Non é que estean a desaparecer porque hai aínda unha querenza pero cada vez mais estase a
desenvolver un ecosistema de traballo que esta a potencia a posibilidade de facer feiras de maneira tecnolóxica que
outorguen unha sensación de estar no lugar aínda que non esteas.

Joaquín Rodriguez (blog los futuros del libro) reflexiona sobre como debe evolucionar e transformarse este sector
industrial creando novas formas de chegar ao lector, de contar historias. Por exemplo a posibilidade de desenvolver
estratexias para abrir novos negocios coa mirada posta en sectores transversais das industrias culturais e creativas
(facer dialogar con videoxogos, co cine, coa musica, cos medios de comunicación).
O libro dixital para o mundo editorial é unha esperanza non unha condena. Todo medio ten a súa linguaxe polo que o
sector do libro dixital ten que platearse unha linguaxe propia; é obrigatorio que esa linguaxe ten que responder a
hibridación de códigos confluencia das distintas formas de contar creando unha linguaxe nova. Incluso hai autores que
falan dunha cultura da converxencia. Nese horizonte integrase todo o dixital con todo o analóxico que ten que ver coa
produción de libros e historias. Un dos grandes retos deste sector é o da PIRATERIA, os contidos de internet están
expostos a un sistemático traballo de plaxio, en lugares onde non se poden combater ese delito.

Lessin “Si la "piratería" significa usar la propiedad creativa de otros sin su permiso -si lo de "si hay valor, hay derecho"
es verdad- entonces la historia de la industria de contenidos es una historia de piratería.”

Temos que diferenciar as dúas realidades, a inspiración para crear algo novo e a copia directa cunha pequena
modificación.

Incluso se acuñou a narrativa t# está a referirse a narrativa transmedia. Todas as historias, propostas literarias que
usan distintos medios que converxen incluído as versións analóxicas e posibilidades do libro, explotando ao máximo
todas as posibilidades dixitais, multimodalidade ou crossmedia. Ese recorrido transversal por distintos soportes e
modos de contar que dialogan entre si para facer un produto novo. Esas experiencias non afectan so ao que é a ficción,
abrangue todo tipo de xénero (ensaio, produción científica, poesía...) e pode utilizar calquera soporte (teléfono... ). En
realidade este traballo transmedial non é algo novo, o ser humano leva traballando iso durante moito tempo (ex.
rituais relixosos).

A influencia no ámbito do deseño do cambio tecnolóxico

O parón xeralizado da pandemia foi un momento que a efecto dos procesos produtivos supuxo unha experiencia brutal
dende o punto de vista empresarial económico. Ter que frear en seco todos os proceso de deseño, as viaxes
comerciais, ventas... Todo quedou limitado por ese mundo que se paralizou.

Esta realidade afectou de maneira directa ao deseño de moda. As consecuencias levaron á transformación total do
sector. Entre outras cousas, porque era un sector aínda pouco dixitalizado no cal se incorporaban cambios de maneira
paulatina (un sector bastante analóxico). Este parón, supuxo o cambio dos procesos produtivos en cuestión de meses.
Así comezaron a realizarse as primeiras incorporacións de proba dixital como por exemplo a maquina dixital de corte,
a dixitalización de patróns, a estampación dixital...

Agora xa é unha forma de traballo que quedou establecida. Se descubriron as virtualidades, beneficios que esas novas
formas de traballo supoñían para o sector. Abandonaron certas rutinas establecidas sen xuízo crítico sobre a súa
permanenza. E descubriuse ata que punto a dixitalización é beneficiosa para o mundo da moda.

Programas como CLOCK 3D- permite xerar prototipos que se xera con imaxes realistas e con moita precisión
pode crear prendas ou formas. Esa imaxe determina un prototipo que se pode modificar sen ningún tipo de
gasto económico. Estas posibilidades multiplicaron as opcións de proba e descarte

Supuxo tamén o desenvolvemento o aumento da eficacia dos grupos de traballo. En este ámbito saíu beneficiado os
departamentos de comunicación porque de pronto dispuxeron de materiais e contidos que non estaban á súa
disposición ata ese momento.

En realidade o que sucedía e que faltaba unha aposta polo coñecemento e formación. Investían en formación
unicamente de maneira unidireccional sen afondar na liña transversal, a da dixitalización. Máis coa pandemia levou a
transformación de todos os fluxos de traballo deste sector.

Outra plataforma que se desenvolveu foi a plataforma fashion net lab. Unha plataforma que ofrece formación online,
poden acompañan aos deseñadores en todo o proceso. Para as empresas que non queren, ou non contan con
subcontratar, non contan cos suficientes recursos para abordar este cambio tecnolóxico este pixel pull permite a
creación de 500 prendas dixitais ao día. O que significa acelerar os procesos de produción.

O fluxo de traballo no sector da moda pasaba por traballar o 3d de maneira moi escueta e funcional.
Desenvolvementos de patróns simulando o 3D, bibliotecas de tecidos con simulación de texturas, escoller maniquís
en función das tallas e apariencia corporal... A efectos comunicativos este cambio supuxo un cambio a efectos
comunicativos de promoción que a moda xa tiña. Tamén agora a efecto de produción. Un intercambio comunicativo
que vai máis alá das especificacións dos produtos. Son necesarios o xestores en redes para canalizar estes intercambios
comunicativos.

A dixitalización polo tanto trouxo beneficios obvios como:

- A implementación e desenvolvemento da comunicación entre departamentos, agora moito máis

interrelacionados. Perfeccionamento do deseño (máis precisos es máis rápidos).
- Mellora no proceso a efectos de eficacia e aforro de tempo, menos mostras (Aforro neses ámbitos)
eliminación de viaxes innecesarias.
- Desenvolvemento de novos tipos de comunicación internacional con ferramentas de comunicación
instantánea.
- Tempos de entrega máis curtos, faise dixitalmente.
- Fabricación por demanda (algo que vimos no ámbito da edición).
- A limitación da superprodución, como consecuencia unha produción mais realista e máis achegada á
medida dos mercados polo que se pode programar e evitar o gasto innecesario que podía supor a
produción de coleccións enteiras, estase diluíndo o concepto de colección

O cambio imparable que afecta a industria levou a concepción e a revisión de todo o papel do deseño gráfico na
sociedade. Evolución de software, renovacións, inversións en novos programas, novas ferramentas que se converten
en indispensables.

O deseño gráfico foi sen dúbida unha das puntas de lanza da revolución tecnolóxica en este sector. O deseño gráfico
sempre estivo a vangarda de todos estes cambios e transformacións entre outras cousas porque tivo que enfrontarse
a aparición de internet dende moi pronto.

Este antes e despois nas nosas vidas afectou tamén a formación de profesionais que se adican ao deseño gráfico,
chegando incluso a enloquecer o sector cuns cambios trepidantes que non tiñan fin. É un dos riscos deste sector, a
incapacidade de ver ata que punto podemos un día parar e chegar a reflexionar, e iso crea unha sensación agobiante.

No ámbito do deseño gráfico no 2010 apostaran por un responsible design, deseño responsable que pretenden que
se converta nunha nova técnica de desenvolvemento e deseño web que evite a sensación de complexidade e
saturación e cambio trepidante que tan directamente afecta ás nosas vidas. Unha aposta por un entorno tecnolóxico,
sinxelo e rápido. A liña e o camiño no que están encamiñadas o deseño gráfico.

O futuro é moi aberto e moi cambiante. Na montaña rusa na que estamos ubicados tecnoloxicamente, os deseñadores
están intentando fusionar novas ideas creativas con sentido práctico nunha sociedade completamente dixital. Isto
transladano a novas concepcións de sitios webs.

SECTOR AUDIOVISUAL

No Sector audiovisual: Conflúen tres conceptos moi conectados coas industrias creativas:

- Dedícanse a producir un ben cultural, preséntase cun valor cultural, representa un colectivo ou serve para
alimentar culturalmente a ese colectivo. Considerando a palabra cultura dende unha perspectiva ampla.
- Outorga un servizo cultural. Este servizo está plasmado fundamentalmente na distribución e exhibición.
- Promove industrias conexas (espazos de edición, talleres de vestiario, de escenografía...) Todas as empresas
vencelladas de maneira satélite ao ámbito da produción audiovisual. É un entramado tan complexo e rico que
ás veces non chegamos a visualizalo na súa totalidade. Hai varios sectores económicos que viven da boa saúde
do sector audiovisual.

Claro está, que como sector audiovisual, aínda que marquemos o comezos deste sector no cinema. A potencia maior
dende o punto de vista económico e a súa penetración maior dende o punto de vista social ven representado pola
televisión, tendo en conta que dende mediados dos 50 forma parte das nosas vidas.
Conexión directa do sector audiovisual cos dereitos, liberdades é a democracia: existencia dun sistema televisivo plural
e capacidade de albergar a diversidade nese conxunto social e capacidade para diversidade de opinións. Para que a
mensaxe televisiva non responda únicamente aos ditados de, por exemplo, un goberno.

Nese senso, a irrupción nos anos 90 das primeiras canles privadas non vai supoñer só a diversificación necesaria senón
tamén o asentamento definitivo da industria audiovisual, creando as bases dunha realidade empresarial e sector
económico que hoxe se atopa entre os máis importantes do noso país e que ubica a España nunha boa posición a nivel
internacional. A pluralización das canles supuxo o desenvolvemento de novas estratexias dende o punto de vista
gubernamental á hora de apoiar a industria audiovisual.

A política de subvencións dos anos 90. Dende entón, a industria audiovisual medrou exponencialmente, non só en
cantidade de producións senón tamén na mellora das existentes. O desenvolvemento de novas plataformas de acceso
a produtos audiovisuais (plataformas que hoxe en día capitalizan o lecer audiovisual da sociedade actual) permitiron
un acceso máis doado e de máis calidade que responde de maneira máis preta ás demandas e desexos do público. A
consecuencia desta nova realidade supuxo a consolidación dun sector económico que actualmente pódese entender
como un dos favorecidos e dos claramente afirmados.

Para o ano próximo, só n o que atinxe á produción de ficción créense 812 mil millóns de euros e cun pacto de creación
de 19443 postos de traballo. Espérase que 200 millóns de euros se dediquen á promoción internacional da marca
España como sede para acoller producións audiovisuais internacionais. Existe unha política gobernamental para
facilitar a realización de macroprodutos audiovisuais. Facer unha película non é solo planteala, dirixila, guionizala... ter
financiamento... hai unha parte que ás veces non temos en conta que é todo o que ten relación cos permisos para
realizar, cortar a rúa, etc. Se detrás contas co apoio dun goberno que che facilita iso, a produción faise moito máis
fácil. Temos que ter en conta aspectos relacionados co consumo das series e a súa duración. A xuventude cada vez
consume máis capítulos de series seguidas

PLAN ESPAÑA HUB audiovisual de Europa- Iniciativa dotaba cunha cantidade de investimento de 1.600 millóns de
euros para garantir o apoio público dentro desta liña de axudas que estará vixente ata 2025 . O obxectivo deste
programa é favorecer ese lugar de preeminencia que España está adquirindo no contexto europeo, sobre todo a partir
do recambio dixital.

Grazas a este apoio por parte das entidades públicas se consiga este efecto de atracción que sume non so situación
económica e administrativa privilexiada senón a atracción de creadores que se decidan compartir a súa experiencia
co profesionais do pais (enriquecer o sector) e estase a procura enriquecer o ecosistema do sector creativo.

Todo isto debuxa un panorama atractivo que poderá frutificar nuns anos en realidades máis visibles. Todo por unha
conxunción afortunada – aproveitar un momento de cambio, poñer os medios para apoiar tecnoloxicmente ao sector
e ter boas ideas dende o punto de vista institucional.

Esta guía hai 27 entidades dedicadas a promocionar e visibilizar o traballo relacionado co mundo audiovisual e
publicitario. Existencias como Spain Film Comission que se dedican precisamente a promocionar a marca España como
gancho cinematográfico para posibles localizacións de producións.

Benedicios do 30%, descontos e desgravacións que se reducen moito. Existe o plan España Audiovisual de Europa,
unha iniciativa dotada de 1600 millóns de euros de investimento para garantir o apoio público desta liña de axudas
que estará vixente ata 2025. O obxectivo deste programa é favorecer ese lugar de España no contexto europeo.

Fala despois das sinerxias para que se produzan estas situación como a do sector audiovisual (vivía de subvención e
en poucos anos temos que rectificar a situación unha remodelación segundo os criterios de competitividade,
reapertura...)

INFORME BARLOVENTO – Neste informe vaise publicando a radiografía anual da situación da industria televisiva e do
ecosistema audiovisual (De como esta o mercado, como medrou ou non o investimento, das audiencias, da situación
dos operadores, das circunstancias que poden influír). Segundo isto, o consumo promedio de TV e de 240min por
persoas ao día (4horas como media de televisión ao día). Un incremento do visionado de TV en 18 min dende 2019 e
probablemente vinculado as nosas vidas nestes últimos anos.
Tamén destaca como está o parque de TV en España, como son os receptores que hai nos fogares españoles. As
conclusións falan de que os receptores son cada vez máis grandes, finos a efectos dunha integración nos fogares
(facilidade na súa integración coma un electrodoméstico máis), cada vez unha maior calidade de imaxe e cada vez
ofrecen máis posibilidades para desfrutar da narrativa audiovisual. O 60% dos fogares españois teñen este tipo de
receptores de ultima xeración.

A efectos de coñecer cal é a situación das distintas cadeas de TV, publícanse anualmente os rankings de cadeas. Nos
últimos anos houbo un cambio nunha tendencia moi consolidada, situando como líder de audiencia do contexto
español a antena 3 e por detrás T5 (que era a cadea líder), como terceira canle estaría a 1 e despois estaría as canles
de temáticas de pago. En 5º as canles autonómicas e entre esas o último estudo sinala como gran triunfadora a efectos
de números tv3 seguida por Aragóntv. A TV de Galicia atópase na terceira posición.

A TV de pago medrou alcanzando unha das cotas mais elevadas da súa historia, 26.4 %. Porén o cable descende 8.3
por cento e o satélite dixital 1.6%. Isto esta debuxando tendencias e hábitos de consumo e liñas de traballo a
desenvolver do potencial do hábito da TV. Falamos a preponderancia das TV públicas tendo, unha vinculación que
seguramente ca evolución dos anos demostrara o que foi una realidade da preferencia das canles privadas
inicialmente.

Con respecto á radio atopamos un panorama completamente distinto, presidido pola crise. Un sector que pasou de
xerar 137 millóns de euros a 74.8 millóns de euros o 45%menos . Os estudosos indican un factor negativo para o
consumo radiofónico, unha realidade relacionada cos novos aparellos de recepción que podería aproveitar. A
realidade indica que esta situación prexudicouna, desdibuxou o perfil da radio como medio de comunicación
converténdoa como unha sucedánea da TV con menos calidade a efectos de produción visual.

Todas estas referencias, segundo Parlovento, hai que poñelas baixo o condicionante de que aínda está influíndo moito
nos nosos hábitos de consumo a vivenza da pandemia que trastocou o noso panorama mediático.

No futuro os autores de informes os expertos non sabe como vai a evolucionar. Movida pola excepcionalidade que
representa para o sector o feito da pandemia que afectou as distintas sociedades – creou un efecto de artifidiaridade
con respecto ao consumo da TV, parecía que a TV estaba experimentando uns hábitos de consumo precedentes a súa
decadencia.

De súpeto houbo unha volta masiva dos consumidores a ese medio, o que fixo e modificar a percepción que tiñan os
expertos sobre ese ámbito.

As perspectivas con respecto ao apoio ao desenvolvemento do sector da radio e TV entre nos están fixadas en
programas gobernamentais ata o ano 2025 e vincúlanse directamente ao plans de promoción do sector audiovisual
en xeral. Nese programa márcanse 15 medidas dentro de 4 eixos de actuación, un dos eixos de actuación e o fomento
da dixitalización de todo o que ten que ver co sector audiovisual e dentro deste fomento ou vinculado estaría a
promoción da internalización. Para conseguir ese de atracción de captación de investimento externo. Outro dos
puntos ten que ver coa mellora de financeiros e fiscais (concesión de avales, activación de actuacións que faciliten o
desafío financeiro nesa liña van os plans de financiamento do ICO)

OUTROS DOS PUNTOS A ATENDER e o investir en talento, en capital humano. Na financiación emerxe como necesidade
fundamental o desenvolvemento da formación e a necesidade de unificar os criterios de acceso á información. Nese
senso existe a iniciativa de crear unha ventanilla única a través da cal os interesados neste sector poidan informarse
cal é a realidade das axudas do contexto audiovisual español, os proxectos que están desenvolvéndose, as cargas
administrativas que implica este sector e todo o que existe entre nos para promover as oportunidades de reciclaxe e
aprendizaxe e adquisición de novos coñecementos.
SECTOR DA PUBLICIDADE

Non debemos descoidar o sector da publicidade para o contexto español. Exportar unha maneira de facer publicidade
o principal cambio que hai que ter en conta neste sector é a incidencia de internet e como está afectando aos ingresos
que xera a publicidade. Cada vez máis atopa un panorama mais propicio, a efecto de ingresos, no soporte internet
con respecto aos mais tradicionais que solían canalizar.

As TV apuntan a un crecemento nesta liña. Cerse que nos próximos 5 anos incrementaras e a publicidade en internet
nun 4.3 por cento. España segue sendo o 5º no mercado de publicidade televisiva de Europa, pero eses ingresos tenden
á baixa (un 2.5% e nos próximos 5 anos crese que pode baixar outro tanto).

Isto supón un lugar preeminente e consolidado con respecto ao que se ven anunciando. A Asociación Española de
Anunciantes publicou datos relacionados co seu observatorio da publicidade, un seguimento anual do que
representan todos os indicadores deste sector con efectos económicos e estruturais para o propio sector.

O informe describe un mercado publicitario español que caracterizan como de constante complicada renovación, ven
dada pola necesidade de adaptación e integración a un contexto tecnolóxico cambiante. Tamén que contexto español
o número de empresas incrementou moito nos últimos anos modificando o contexto da industrias publicitaria.
Segundo este observatorio da AEA a publicidade representa 1.22% do produto interior bruto español, a porcentaxe
de investimento que se dedica á publicidade representa o 0.96% do PIB.

O número de empresas dedicadas a este sector segundo o Instituto Nacional de Estatística ascendía en 2020 a 44696
(3.2% máis que o ano anterior). No contexto dos últimos anos supón un crecemento do 19%. Desas empresas
destácase o feito de que se trate de unidades produtivas relativamente pequenas, moi novas (incluso 30% dese
computo refírese a empresas nacidas no ultimo ano). Isto implica unha vitalidade do sector e un factor a considerar
dende o punto de vista negativo, o 13,6% teñen 15 anos de vixencia do total de empresas do ámbito da publicidade.
É un sector con poucas expectativas de mantemento, empresas que nacen e desaparecen en pouco tempo. Madrid e
Cataluña albergan cada unha mais do 50%, máis de 10.000 empresas.

A Asociación Española de anunciantes indica en “Publicidad y estudios de mercado” que o sector da publicidade
representa o 1,42% do tecido empresarial español. Segundo a EA, a cifra de negocio do sector da publicidade ascendeu
un 17,2% no 2021 (nun ano pasou de 108.91 a 127.63 – refírese ao volume de negocio). En 2020 a efectos de volume
de negocio se marca nestas estatísticas como de descenso (hai que ter en conta o contexto da pandemia).

A EA en canto a volume de negocios fálanos de que o volume total económico vinculado ao sector da publicidade
ascende a máis de 17mil millóns de euros.

Se atendemos a distribución do investimento publicitario datos difundidos a través do Observatorio da Publicidade en

España. Indica que a publicidade dixital está en cabeza en termos de investimento publicitario e no ultimo ano
experimentou un incremento do 14.2% con respecto ao ano anterior. Seguiríalle a televisión cun incremento do 8.3%
e en terceiro lugar a radio que inda que incrementa un 10.8% a cifra publicitaria non alcanza que conta a TV e a
publicidade dixital: 2482 millóns para o ámbito dixital, 1766 para a televisión e 415 para a radio.

Os sectores produtivos que máis gastan en publicidade son: 1º distribución e restauración 2º finanzas 3º servizos
públicos e privados 4º automoción.

Segundo a Enquisa de Poboación Activa (EPA) en 2021 máis de 160.000 persoas estaban traballando en España no
sector da publicidade (un perfil de traballador de alta cualificación en xeral e con ingresos que se sitúan nun promedio
medio-alto). Segundo esta mesma fonte, o salario bruto total medio que percibe un traballador das axencias
publicitarias ronda os 40000 euros anuais (un pouco inferior ao rexistrado en 2020 – 2,87 %). Con respecto a xente
que se forma no ámbito da publicidade no ultimo ano rexistrouse un descenso do alumnado .

Un sector con moita mobilidade e oferta de traballo no cal esa cifra salarial increméntase en función da demanda de
servizos, de captar a profesionais interesantes para o sector . A pesar desta realidade o alumnado que se interesa en
España descendeu o 1.1%. Pero aínda así son preto de 5000 o alumnado que sae cada ano a este mercado laboral.

A percepción con respecto ao sector é dun sector abusivo, case o 85 % dos enquistados denuncian especialmente a
publicidade que circula polas redes sociais. Unha percepción negativa por parte dunha alta porcentaxe dos españois e
unha porcentaxe máis baixa 51 % denuncia outro aspecto – certa opacidade por parte da publicidade para saber quen
esta detrás-promovendo ese spot publicitario/ese anuncio. A sensación de abuso segundo a EA está vinculada a
irrupción da publicidade a través das redes sociais , en comparación da práctica instaurada da programación da
publicidade por medios máis tradicionais. Por exemplo os usuarios de Youtube maniféstanse máis molestos que os
usuarios de Twitter ou Tiktok (pode ter que ver con algo xeracional).

Segundo estas enquisas o publico español valora as propostas publicitarias que contan unha historia, que pretenden
ofrecer algo máis que a promoción directa dun produto. De aí que nos últimos anos as empresas publicitarios estean
recurrindo máis a creadores de contidos máis que publicistas, que sexan capaz de condensar unha mensaxe emotiva
e poucas palabras con independencia da súa dimensión publicitaria. EXEMPLO: campañas de Gadis

MERCADO DOS VIDEOXOGOS

É un mercado que ten unha importancia moi destacada no noso contexto nos últimos anos. Existe unha a “Asociación
española de videojuegos” que a través da súa web revélanos contidos interesantes para coñecer este subsector das
industrias creativas. España ocupa o 9º posición en termos de facturación no ranking mundial das industrias do
videoxogo. O total de ingresos en 2019 ascendeu a 1400 millóns de euros.

Este sector está a experimentar un destacado crecemento impulsado fundamentalmente pola interacción cas novas
tecnoloxías e coa cantidade de actividades que se están desenvolvendo e a visibilidade que o sector está adquirindo
dunha maneira crecente.

A industria do videoxogo equivale ao 0,11% do PIB español e demóstrase que cada euro investido no sector
multiplicase por 3 no conxunto da economía. Por cada emprego xerado nesta industria créanse 2,6 en outro sectores.
En total hai cerca de 9000 persoa que traballan vinculados ao sector dos videoxogos en España.

En canto ao número de usuarios alcanza aos 15 millóns, persoas situadas entre os 6-64 anos e cunha presenza máis
destacada das mulleres xogadoras. O promedio destes xogadores en canto a tempo é de algo máis de 6 horas (6.7 a
semana), unha cifra inferior con respecto ao tempo adicado a este sector en países do noso entorno como Reino Unido
11 horas semanais, en Francia 8,6 e en Alemaña 8,3.

Un sector, como vimos no ámbito da publicidade, moi atomizado (como na publicidade) no que conviven grandes
empresas con moitísimas pequenas empresas moi volátiles. A maior parte das produtores de videoxogos e empresas
auxiliares son de pequeno tamaño e incluso microempresas, o que supón unha debilidade pola posibilidade de que en
pouco tempo podan desaparecer por un revés económico o do mercado.

Outra característica é a elevada competencia que se rexistra neste sector, a nivel nacional e internacional. Empresas
que traballan co reto de sacar ao mercado un produto novo e innovador que resulte atractivo para audiencias o máis
globais posibles. Un dos obxectivos deste sector é chegar a audiencias masivas traspasando fronteiras e
internacionalizando o seu produto.

A diferenza do ámbito do cine, o ámbito do videoxogo é bastante prexudicado polos problemas de aranceis, cargas,
taxas e existencia de outro ultraentramado administrativo múltiple que caracteriza o contexto español que moitas
vexes se contradín con respecto a este sector. Isto, ademais de dificultar o traballo neste sector, pode supor para as
empresas españolas unha problemática a hora de competir con países do nosos entorno e produtoras que cotan con
facilidades a hora de traballar e existir.

Como consecuencia estase a dar o que se coñece como fuga de talentos (non exclusivo e presente na maioría de
sectores), interesantes creativos españois que acaban sendo fichados por empresas estranxeiras e marchan pola
incapacidade do sector español de mantelos ofrecéndolle as condicións que se ofrecen noutros contextos.

A tendencia neste ámbito é a concentración de produtoras dominando o mercado e aglutinan unha gran parte dos
contidos que están circulando cada temporada. Por outra parte dedícanse a facer alianza entre elas impedindo a
emerxencia de pequenas empresas con produtos que poderían implicar renovación de mensaxes estéticas (pero o
teñen difícil neste contexto cada vez máis globalizado).