You are on page 1of 10

MODO

A.INDICATIVO sin partícula modal en oración


declarativa:
1. τί πρὸς πύλαισι τήνδ΄ ἄγουσ΄ ἐρημίαν / ἕστηκας͵
αὐτὴ θρεομένη σαυτῆι κακά; E.Med.50-51
2. Οὐ λέγει τις τὰ βέλτιστα. ἀναστὰς ἄλλος εἰπάτω (D.
3.18) “no dice uno …”
3. Καὶ ἅμα ταῦτ᾿ εἰπὼν ἀνέστη (X.An.3.1.47).

B. INDICATIVO + ἄν
1. Εἰ δ’ἐκεῖνά γε προσέθηκεν, οὐδεὶς
ἀντεχειροτόνησεν ἄν ( Ar. Ec. 422-3).
2. Εἰ γὰρ ἐκεκτήμην οὐσίαν, ἐπ’ἀστράβης ἂν
ὠχούμην (Lys. 24.11) ‘… silla de montar con
respaldo …
3. Ἦ κου (που) ἄν, ὦ ξεῖνε Λάκων, εἴ περ εἶδες τό
περ ἐγώ, κάρτα ἂν ἐθώμαζες (Hdt.1.68.2).
4. Αἵμων (Hemón habla con su padre Creonte)
εἰ μὴ πατὴρ ἦσθ᾽, εἶπον ἄν σ᾽ οὐκ εὖ φρονεῖν. E.
Ant. 755. Irreal de presente.
5. Habla Sócrates: οὗτοι, εἰ ἦσαν ἄνδρες ἀγαθοί, ὡς
σὺ φῄς, οὐκ ἄν ποτε ταῦτα ἔπασχον. Pl. Grg. 516e
Irreal de pasado

6. E.Med.1-19
ΤΡΟΦΟΣ} (1)
Εἴθ’ ὤφελ’ Ἀργοῦς μὴ διαπτάσθαι 1 σκάφος (1)
Κόλχων ἐς αἶαν κυανέας Συμπληγάδας,
μηδ’ ἐν νάπαισι Πηλίου πεσεῖν ποτε
τμηθεῖσα πεύκη, μηδ’ ἐρετμῶσαι χέρας
ἀνδρῶν ἀριστέων οἳ τὸ πάγχρυσον δέρος (5)

1 Πέτομαι, ἐπτάμην.
Πελίαι μετῆλθον. οὐ γὰρ ἂν δέσποιν’ ἐμὴ
Μήδεια πύργους γῆς ἔπλευσ’ Ἰωλκίας
ἔρωτι θυμὸν ἐκπλαγεῖσ’ Ἰάσονος·
οὐδ’ ἂν κτανεῖν πείσασα Πελιάδας κόρας
πατέρα κατώικει τήνδε γῆν Κορινθίαν (10)
ξὺν ἀνδρὶ καὶ τέκνοισιν, ἁνδάνουσα μὲν
†φυγῆι πολιτῶν† ὧν ἀφίκετο χθόνα
αὐτῶι τε πάντα ξυμφέρουσ’ Ἰάσονι·
ἥπερ μεγίστη γίγνεται σωτηρία,
ὅταν γυνὴ πρὸς ἄνδρα μὴ διχοστατῆι. (15)
νῦν δ’ ἐχθρὰ πάντα2 καὶ νοσεῖ τὰ φίλτατα.
προδοὺς γὰρ αὑτοῦ τέκνα δεσπότιν τ’ ἐμὴν
γάμοις Ἰάσων βασιλικοῖς εὐνάζεται,
γήμας Κρέοντος παῖδ’, ὃς αἰσυμνᾶι χθονός.

C. SUBJUNTIVO PROSPECTIVO-EVENTUAL
1. Od.16.437
τὴν δ’ αὖτ’ Εὐρύμαχος, Πολύβου πάϊς, ἀντίον ηὔδα·
“κούρη Ἰκαρίοιο, περίφρων Πηνελόπεια, (435)
θάρσει· μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μελόντων3.
οὐκ ἔσθ’ οὗτος ἀνὴρ οὐδ’ ἔσσεται οὐδὲ γένηται,
ὅς κεν Τηλεμάχῳ, σῷ υἱέϊ, χεῖρας ἐποίσει4
ζώοντός γ’ ἐμέθεν καὶ ἐπὶ χθονὶ δερκομένοιο.

2. Il.1.262
οὐ γάρ πω τοίους ἴδον ἀνέρας οὐδὲ ἴδωμαι,
οἷον Πειρίθοόν τε Δρύαντά τε ποιμένα λαῶν

2 Elidido el verbo ἐστί.


3 3.º per. imperativo del verbo μέλω . Tema de presente.
4 ἐπ-οίσω.
3. Hom.Il.22.4185
λίσσωμ’ ἀνέρα τοῦτον ἀτάσθαλον ὀβριμοεργόν6,
ἤν πως ἡλικίην αἰδέσσεται ἠδ’ ἐλεήσῃ
γῆρας·
‘voy a suplicar o quiero suplicar’.

4.Hom. Il.1.205 Aquiles se dirige a Atenea.


καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
τίπτ’ αὖτ’ αἰγιόχοιο Διὸς τέκος εἰλήλουθας;
ἦ ἵνα ὕβριν ἴδῃ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο;
ἀλλ’ ἔκ τοι ἐρέω, τὸ δὲ καὶ τελέεσθαι ὀΐω·
ᾗς ὑπεροπλίῃσι τάχ’ ἄν ποτε θυμὸν ὀλέσσῃ7. (205)
(Adrados, 525: “Nótese la acumulación de partículas
para acentuar la incertidumbre”).

5. Th. 1.143.4 (nexo cierto)


ἤν τε ἐπὶ τὴν χώραν ἡμῶν πεζῇ ἴωσιν, ἡμεῖς ἐπὶ
τὴν ἐκείνων πλευσούμεθα (futuro), καὶ οὐκέτι ἐκ τοῦ
ὁμοίου ἔσται Πελοποννήσου τε μέρος τι τμηθῆναι καὶ τὴν
Ἀττικὴν ἅπασαν.

6. ἀκριβῶς λέγε ὅτι ἄν λέγῃς Pl. R. 336d ‘Di, con


precisión, lo que vayas a decir’

5 Es difícil de distinguir en Homero, cuando no lleva la partícula el prospectivo y el voluntativo


de 1ª persona (claro cuando lleva la negación).
6 Orgulloso, violento.
7 López Eire (Cátedra): “Es posible que pronto él un día llegue a perder la vida”.
Oraciones declarativas introducidas por οὐ μή y μὴ (οὐ)
— οὐ μή: negación enfática8, ‘no (enunciado); no …
(oración prohibitiva):
1. S.OC 649: οὔ σε μὴ προδῶ ‘No; no te traicionaré’

2. Ar. N 295-297 :
Στ. … κεἰ θέμις ἐστίν, νυνί γ’ ἤδη, κεἰ μὴ θέμις ἐστί,
χεσείω (χέζω).
Σω.} οὐ μὴ σκώψῃς, μηδὲ ποιήσεις (μή + futuro)
ἅπερ οἱ τρυγοδαίμονες οὗτοι,
ἀλλ’ εὐφήμει· μέγα γάρ τι θεῶν κινεῖται σμῆνος
ἀοιδαῖς.
‘… No; no te burles, no lo hagas…, sino que habla con
piedad …’

3. Μὴ κρίνετε, καὶ οὐ μὴ κρίνησθε

Eu.Luc.37.Καὶ μὴ κρίνετε, καὶ οὐ μὴ κριθῆτε· καὶ μὴ


καταδικάζετε, καὶ οὐ μὴ καταδικασθῆτε. ἀπολύετε, καὶ
ἀπολυθήσεσθε·

Μὴ κρίνετε (2.ª p. pl. imperativo), ἵνα μὴ κριθῆτε


(Eu.Matt. 7.1.1).

Μὴ (Οὐ) + SUBJUNTIVO AORISTO: AFIRMACIÓN O


NEGCIÓN MITIGADA
Como oración principal más frecuente en Homero.

8 Subjuntivo de aoristo con οὐ μή para una prohibición rigurosa. Uso ático aunque a veces se
usa el futuro. En el fondo se trata del giro prohibitivo con una negación independizada. En los
manuscritos las dos negaciones están separadas por un punto alto:
Ar. N 367{80Στ.}80 ὁ Ζεὺς δ’ ὑμῖν, φέρε, πρὸς τῆς γῆς, οὑλύμπιος οὐ θεός ἐστιν;
{80Σω.}80 ποῖος Ζεύς; οὐ · μὴ ληρήσεις· οὐδ’ ἔστι Ζεύς.
1. ὄρσεο διογενὲς Πατρόκλεες ἱπποκέλευθε·
λεύσσω δὴ παρὰ νηυσὶ πυρὸς δηΐοιο ἰωήν (crepitar)·
μὴ δὴ νῆας ἕλωσι καί οὐκέτι φυκτὰ πέλωνται
δύσεο9 τεύχεα θᾶσσον͵ ἐγὼ δέ κε λαὸν ἀγείρω.
(Hom.Il.16.126-9) ‘no sea que tomen las naves y ya no
haya escapatoria’

2. Pl.Gorg.462e: μὴ ἀγροικότερον ᾖ τὸ ἀληθὲς εἰπεῖν


‘tal vez (no sea que) sea muy descortés decir la verdad’

Más frecuente como subordinada


3. X. An.3.2.25-26: δέδοικα … μὴ ... ἐπιλαθώμεθα τῆς
οἴκαδε ὁδοῦ ‘Temo … que olvidemos el camino de
regreso a casa’.

4. D. 41.2 αὐτὸ τοῦτο φοβοῦμαι, μὴ διὰ τὴν ἀπειρίαν οὐ


δυνηθῶ δηλῶσαι περὶ τῶν πραγμάτων ὑμῖν

5. μή (οὐ) + presente de indicativo: valor factual


Pl. Ly 218 d: φοβοῦμαι... μὴ... λόγοις τισὶν τοιούτοις
ἐντετυχήκαμεν10.
6.X. An.1.7.3 : [Habla Ciro] Ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, οὐκ
ἀνθρώπων ἀπορῶν βαρβάρων συμμάχους ὑμᾶς ἄγω,
ἀλλὰ νομίζων ἀμείνονας καὶ κρείττους πολλῶν
βαρβάρων ὑμᾶς εἶναι, διὰ τοῦτο προσέλαβον. ὅπως οὖν
ἔσεσθε ἄνδρες ἄξιοι τῆς ἐλευθερίας ἧς κέκτησθε καὶ
ἧς(5) ὑμᾶς ἐγὼ εὐδαιμονίζω.
7. πρὸς ταῦτ᾽ ἴτω μὲν πῦρ, ἴτω δὲ φάσγανα,
ζεύγνυσθε δ᾽ ἵππους, πεδία πίμπλαθ᾽ ἁρμάτων,

9 δύω: aor. sigmático ἔδῡσα Il.18.145, sin aum. Il.23.739, v. med. imperat. 2a sg. δύσεο
10 “que igual que con hombres pretenciosos nos hemos topado con estas palabras sobre lo que
es ser amigo”.
ὡς οὐ παρήσω τῷδ᾽ ἐμὴν τυραννίδα. E. Ph. 521-3.

D. SUBJUNTIVO VOLUNTATIVO
1. Pl.Phd. 63b: Φέρε δή, … πειραθῶ πιθανώτερον πρὸς
ὑμᾶς ἀπολογήσασθαι ἢ πρὸς τοὺς δικαστάς. ‘ea…,
intentaré defenderme con mayor credibilidad …’

2. Ar.Ach. 4: φέρ’ ἴδω ‘ea, quiero, saber’.

3. Hom.Il.1.26: μή σε γέρον κοίλῃσιν ἐγὼ παρὰ νηυσὶ


κιχείω.

4. S.OC 174: Οἰ. ὦ ξεῖνοι, μὴ δῆτ’ ἀδικηθῶ, ‘que no sea


agraviado’.

5. Pl.Phdr.271c: πρὶν ἂν οὖν τὸν τρόπον τοῦτον λέγωσί


τε καὶ γράφωσι, μὴ πειθώμεθα αὐτοῖς (οἱ νῦν
γράφοντες) τέχνῃ γράφειν. ‘Hasta que no hablen y
escriban de este modo, no les creamos que escriben con
arte’

6. Th.3.9: μηδέ τῳ (nadie) χείρους δόξωμεν (Mitilene)


εἶναι εἰ ἐν τῇ εἰρήνῃ τιμώμενοι ὑπ’ αὐτῶν (Atenienses)
ἐν τοῖς δεινοῖς ἀφιστάμεθα.

7. D.18.10 εἰ μὲν ἴστε με τοιοῦτον οἷον οὗτος ᾐτιᾶτο


(οὐ γὰρ ἄλλοθί που βεβίωκ’ ἢ παρ’ ὑμῖν), μηδὲ
φωνὴν ἀνάσχησθε11,

8. Il.1.141-144

11 “no soportéis mi voz”.


νῦν δ᾽ ἄγε νῆα μέλαιναν ἐρύσσομεν 12 εἰς ἅλα δῖαν,
ἐν δ᾽ ἐρέτας ἐπιτηδὲς ἀγείρομεν13, ἐς δ᾽ ἑκατόμβην
θείομεν 14, ἂν δ᾽ αὐτὴν Χρυσηΐδα καλλιπάρῃον
βήσομεν: εἷς δέ τις ἀρχὸς ἀνὴρ βουληφόρος ἔστω,

E. OPTATIVO POTENCIAL

1. Hom.Il.19.321: Οὐ μὲν γάρ τι κακώτερον ἄλλο πάθοιμι,


(Lamento de Aquiles por la muerte de Patroclo).
2. Hdt. 7.8.46: ὑμεῖς δ’ἄν μοι τάδε ποιεῦεντες
χαρίζοισθε (χαρίζομαι ‘hacer un favor’).
3. Th. 3.56: νῦν οὐκ ἄν εἰκότως βλαπτοίμεθα (βλάπτω
‘estorbar’; ‘dañar’)
4. E.Ba. 947: δύναι’ἄν, εἰ βούλοιο
5. Pl. Men. 78c: ἴσως γὰρ ἂν εὖ λέγοις
Optativo se puede conmutar por futuro indicativo
(actualización y tiempo).
Se puede coordinar con indicativo:
6. D. 21.189: οὔτε φύγοιμ’ ἂν οὔτ’ ἀρνοῦμαι τοὔνομα
τοῦτο.
Variante cauta del presente indicativo:
7. Hdt. 1.2.: εἴησαν δ’ἄν οὗτοι Κρῆτες “éstos son, sin
duda, Cretenses’.
Variante del futuro:
9. S. OT 95: λέγοιμ’ ἄν: ‘voy a decir’

Optativo de cortesía:
10. Ar. V 725: Πρὶν ἄν ἀμφοῖν μῦθον / ἀκούσῃς, οὐκ ἄν
δικάσαις ‘antes de oír las declaraciones de la dos partes,
no puedes juzgar’

12 En ático, ἐρύσωμεν < ἐρύω


13 En ático, ἀγείρωμεν < ἀγείρω
14En ático, θῶμεν < τίθημι
Subjuntivo prospectivo / optativo potencial
11.Hom. Il. 18.308
οὔ μιν ἔγωγε (Héctor) / φεύξομαι ἐκ πολέμοιο
δυσηχέος15, ἀλλὰ μάλ’ ἄντην (haré frente) / στήσομαι, ἤ
κε φέρῃσι μέγα κράτος, ἦ κε φεροίμην.
“bien sea que él (Aquiles) se lleve la gran victoria, bien
pudiera llevármela yo”.

F. OPTATIVO CUPITIVO
1. S. Ai. 550: ὦ παῖ, γένοιο πατρὸς εὐτυχέστερος, τὰ
δ’ἄλλα ὅμοιος, καὶ γένοι’ ἅν οὐ κακός. ‘ojalá seas’
(Áyax a su hijo, Eurísaces).

Ar.Pax 31: μὴ παύσοιο μηδέποτ’ ἐσθίων hasta que


revientes sin darte cuenta! (Deseo del Siervo segundo para el
escarabajo de Trigeo)
2.
3. Valor concesivo: Il. 24.226
….εἰ δέ μοι (Príamo) αἶσα
τεθνάμεναι παρὰ νηυσὶν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων (225)
βούλομαι· αὐτίκα γάρ με κατακτείνειεν Ἀχιλλεὺς
ἀγκὰς (adv. ‘en brazos’) ἑλόντ’ ἐμὸν υἱόν (Héctor), ἐπὴν
γόου ἐξ ἔρον εἵην.

4. Od.7.224 (en el palacio de Alcínoo)


ὑμεῖς δ’ ὀτρύνεσθε (imptvo.) ἅμ’ ἠόϊ φαινομένηφιν,
ὥς κ’ ἐμὲ τὸν δύστηνον ἐμῆς ἐπιβήσετε (futuro o
¿subjuntivo?16 πάτρης,

15 Que resuena terriblemente.


16 “”mas vosotros prestad atención con las luces del día a mi ruta, y dejadme, ¡infeliz!, en mi
tierra paterna;”. Haced que yo ponga el pie sobre mi patria”.
Sobre el futuro con κε, cf. CHANTRAINE, II 225-226.
καί περ πολλὰ παθόντα· ἰδόντα με καὶ λίποι αἰὼν
κτῆσιν ἐμὴν δμῶάς τε καὶ ὑψερεφὲς (‘de elevado techo’)
μέγα δῶμα.”

G. OPTATIVO OBLICUO
1. Hdt. 3. 75.8 εἶπε ὅσα ἀγαθὰ Κῦρος Πέρσας πεποιήκοι
(πεποίηκε)

2. Th. 1.25: τὸν θεὸν ἐπήροντο εἰ παραδοῖεν τοῖς


Κορινθίοις τὴν πὸλιν (παραδώσουσι)
3. Od. 6.50: βῆ δ’ ἴμεναι ... ἵν’ ἀγγείλειε (ἀγγέλλῃ).

H. OPTATIVO ITERATIVO
X. An. 1.2.7: παρἀδεισος μέγας ἀγριων θηρίων πλήρης,
ἅ ἐκεῖνος ἐθήρευεν ἀπὸ ἵππους, ὁπότε γυμνάσαι
βούλοιτο ἑαυτόν τε καὶ τοὺς ἵππους.

I. INFINITIVO
Imperativo: Hom. Il. 5.124: θαρσῶν νῦν Διόμηδες ἐπὶ
Τρώεσσι μάχεσθαι·

Posibilidad: Pl. Euthd. 305ª: Ὡμολογήσαμεν γάρ, ἔφην, εἰ


ἡμῖν ἀγαθὰ (5) πολλὰ παρείη, εὐδαιμονεῖν ἂν καὶ εὖ
πράττειν.: εὐδαιμονοίμεν ἄν καὶ εὖ πράττοιμεν.

Irrealidad: Pl. Euthd 305(a.) μακάριε; οὐδενὸς μὲν οὖν


ἄξιον (πρᾶγμα ‘filosofía’). ἀλλὰ καὶ εἰ νῦν παρεγένου,
πάνυ ἄν σε οἶμαι αἰσχυνθῆναι ὑπὲρ τοῦ σεαυτοῦ ἑταίρου·;
ᾐσχύνθης ἄν.
‘Si hubieras estado presente hace poco …, te hubieras
avergonzado…”.

ADDENDA
X. An.3.2.25-26: δέδοικα … μὴ ... ἐπιλαθώμεθα τῆς
οἴκαδε ὁδοῦ ‘Temo … que olvidemos el camino de
regreso a casa’.

ἀλλὰ γὰρ δέδοικα μή, ἂν ἅπαξ μάθωμεν ἀργοὶ ζῆν καὶ ἐν


ἀφθόνοις βιοτεύειν, καὶ Μήδων δὲ καὶ Περσῶν καλαῖς καὶ
μεγάλαις γυναιξὶ καὶ παρθένοις ὁμιλεῖν, μὴ ὥσπερ οἱ
λωτοφάγοι ἐπιλαθώμεθα τῆς οἴκαδε ὁδοῦ.

You might also like