Matematika 17 EHU LOGSE LOE LOMCE

EUSKAL HERRIKO unibertsitatea
UNIBERTSITATEAN
SARTZEKO PROBAK
-----
MATEMATIKA II
1995-2021
Claret Askartza
Izena:.........................
1
Unibertsitatera sartzeko hautaprobak-MATEMATIKA II
CLARET ASKARTZA ikastetxea-X. Egaña
UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

MATEMATIKA – LOGSE – 1995 – EKAINA
(Proba burutzeko, A, B, C, D eta E multzo bakoitzeko galdera edo problema erantzun behar da)
A MULTZOA
A-1 Galdera. Sistemaren matrizeen heinak kalkulatu gabe, aurki itzazu, arrazonatuz, α parametroaren bi balio, sistema
bateraezina izan dadin:
x + y + 2z = 0

 x + y + 2z = 1

x + 3z = 2
2x +  z = 3

A-2 Problema. Kalkula itzazu ondoko berdintzak betetzen dituzten A eta B bi matrizeak, bi errenkada eta hiru zutabe
dauzkatela jakinik:
3 2 1   − 6 0 2
A + B =   2A − 2B =  
3 1 3  2 2 2
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bedi r zuzena:
x = 1 + t Egiazta ezazu, arrazonatuz, P= (3,5,0) puntua r delakoaren barnekoa ez dela.
 Idatz ezazu P puntua daukan eta r-rekiko paraleloa den zuzen baten ekuazio
r = y = 2 − 3t
z = 1 + 2t parametrikoa.

B-2 Problema. Honako zuzen honek

x −1 y −1 z −1 1 = x + 2y = 1 eta  2 = x − y = 2 planoak ebakitzen ditu P1
r: = =
1 −1 2 eta P2 puntuetan. Kalkula ezazu P1P2 zuzenkiaren luzera.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Zer esan nahi du f(x) funtzioa puntu batean deribagarria izateak? Zein da jarraitasunaren eta
deribagarritasunaren arteko erlazioa?
C-2 Problema. Aurki ezazu y = x 3 − 3x + 1 kurbaren ukitzailea zein puntutan den OX ardatzarekiko paraleloa, eta
ukitzaile horren (ala horien) ekuazioa (ala ekuazioak) eman.
D MULTZOA
D-1 Galdera. P (x ) = Ax 2 + Bx + C polinomioak ondoko baldintza hauek betetzen ditu: P(0)= 1, P(1)= 1 eta x= 0
puntuan bere grafikoaren zuzen ukitzailea y = 2 x + 3 zuzenarekiko paraleloa da. Aski al dira datu hauek A, B eta C
koefizienteak determinatzeko? Arrazona ezazu erantzuna eta, baiezkoa bada balio horiek, kalkula itzazu.
D-2 Problema. Aurki ezazu x= 0 puntuan 2 bailoa duen f(x) funtzioaren jatorrizko funtzioa:
x +4
f (x ) = 2
x + 3x + 2
E MULTZOA
E-1 Galdera. Zer esan nahi du y = Ax + B zuzena, y = f (x) funtzioaren zuzen ukitzailea izateak x= a puntuan?
E-2 Problema. Froga ezazu, indukzioz, n zenbaki arrunt guztietarako ondoko berdintza betetzen dela:
n  (n + 1)  (2n + 1)
1 + 22 + 32 + ... + n 2 =
6
2

MATEMATIKA – LOGSE – 1995 – IRAILA
A MULTZOA
A-1 Galdera. Honako
2 1 a b 
A =   B =  
 1 2  c d 
matrizeak emanik, aurki itzazu a, b, c eta d koefizienteek bete behar dituzten baldintzak A  B = B  A berdintza egiazta
dadin.
A-2 Problema.
x − y + z = 

S  x − z = −
2x − y = 0

sistema emanik, froga ezazu α-ren edozein baliotarako bateragarri zehaztugabea dela eta kalkula ezazu emaitza α= 5
denean.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Espazioko bi zuzenek inoiz elkar ebakitzen ez badute, aurki al daitezke bi plano paralelo, halako eran non
plano bakoitzak zuzen bat daukan? Arrazona ezazu erantzuna laburki.
B-2 Problema. Aurki itzazu α eta β-ren balioak, ondoko hiru planoek zuzen batean eIkar ebaki dezaten:
P1 = 2x + y − 2z = 1

P2 = x − 2y − z = 2
P =  x − y + z = 
3
C MULTZOA
C-1 Galdera. Puntu guztietan deribagarria den funtzio batek x= 0 eta x= 1 puntuetan bi minimo erlatibo baldin baditu,
gerta al daiteke bi puntu hauek funtzioaren mutur erlatibo bakarrak izatea? Arrazona ezazu erantzuna.
C-2 Problema. Kalkula ezazu ondoko limitea:

x − sin x
lim
x →0 x3
D MULTZOA
D-1 Galdera. Azal ezazu, laburki, zertan datzan zatikako integrazioaren formula.
D-2 Problema. Aurki ezazu OX ardatzaren gainean eta

32
y = x3, y =
x2
kurben azpian kokaturiko barruti launaren azalera, x  4 izanik.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Kalkula ezazu (2257 + 5) adierazpenaren azken zifra.
E-2 Problema. Adieraz ezazu, laburki, zer esan nahi duen funtzio bat puntu batean jarraia izateak.
Jarraia al da f (x ) = x − 3 funtzioa x= 3 puntuan?
3

A MULTZOA
A-1 Galdera. Eztabaidatu, arrazoituz eta α-ren eta β-ren arabera, A matrizearen heina:
  3 12 6 
 
A=  1 4 2
  +  4 16 8 
 
A-2 Problema. Eztabaida ezazu ondoko sistema α parametroaren arabera. Ebatzi bateragarri zehaztugabea denean:
x + y + z =  − 1

S  2x + y +  z = 
x +  y + z = 1

B MULTZOA
B-1 Galdera. Aztertu arrazoituz   2 x − 3z + 7 = 0 planoa eta r zuzenaren arteko posizio erlatiboa:
x +1 y −2 z +3
r  = =
3 4 2
B-2 Problema.   x + y + z = 0 planoak eta ondoko r zuzenak:

x = 1 + t A puntuan ebakitzen dute elkar. Aurki ezazu, arrazoituz, A eta B= (2,2,3)
 puntuetatik pasatzen den zuzenaren ekuazioa.
r  y = 2 − t
z = −4 + t

C MULTZOA
C-1 Galdera. Anjel izeneko UBIko ikasJe batek limite bat kalkulatu behar du. Lan honetan Karlos anaia bikiak eta Borja
lagunak laguntzen dute. Limitea A parametroaren funtzioa da, zeren
sin ( x) Borjak A-ren edozein baliotarako L'Hôpital-en erregela aplikatzeko esaten
L = lim dio, Karlosek, aldiz, A-ren zenbait baliotarako metodo hori ez dela zilegia.
x →0 x + A
Nor dago zuzen eta zergatik?
C-2 Problema. f (x ) = Ax 2 + Bx funtzioa gorakorra da (–∞,1] tartean eta beherakorra [1,+∞) tartean. Gainera x= 1
puntuan hartzen duen balioa L dela ere badakigu, non:
sin (x )
L = lim Kalkulatu, arrazoituz A eta B-ren balioak.
x →0 x
D MULTZOA
D-1 Galdera. Bigarren mailako P (x ) = x 2 + Ax + B polinomioa anulatu egiten da x= 1 puntuan. Gainera badakigu
berdintza hau betetzen dela:
1
 P (x ) dx = 3
0
Aurki itzazu, arrazoituz, A eta B koefizienteak.
D-2 Problema. Aurkitu y = x 2 + 4 ekuazioa duen parabolak eta beraren x= –1 eta x= 1 puntuetako zuzen ukitzaileen
artean mugatutako azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Izan bedi f (x ) = x  x − 1 funtzioa. Deribagarria al da funtzio hau x= 1 puntuan? Arrazoitu erantzuna.
E-2 Problema. Motorista bat herritik hondartzara 60 kilometro orduko abiaduraz doa. Itzulerako bidea 40 kilometro
orduko abiaduraz betetzen du. Zein izan da joan-etorriko batezbesteko abiadura?
(Iradokizuna: Erantzun zuzena ez da 50 kilometro orduko.)
4

A MULTZOA
A-1 Galdera. Bi sistema, ebazpen berdinak dituztenean, baliokide direla esaten da. Izan bitez S eta T(λ) sistemak:
x − y = 2 x − y = 5 Azter ezazu λ-ren baliorik ote dagoen bi
S  T ( )   sistemak baliokideak izan daitezen.
2x + y = 1 x + 2y = 2
A-2 Problema. Sarrus-en erregela erabili gabe, kalkula ezazu honako matrize honen determinantea, a, b eta c-balioen
arabera:
 1 1 1 1
 
a b c 1
A= 2
a b2 c 2 1
 3 
a
 b 3 c 3 1 
B MULTZOA
B-1 Galdera. Bi planoen ekuazioak ematen dira:
x = 1 + t + s Ortogonalak al dira (1,1,–1) eta (1,2,4)
 bektoreak? Beste kalkulurik gabe, arrazona
1  x + y − z + 3 = 0  2  y = 0 + t + 2s
z = 0 + t + 4s ezazu plano horiek elkar ebakitzen duten ala
 paraleloak diren.
B-2 Problema. Zuzen baten ekuazioa honako hau da:

x + y − z = 2 eta plano batena,   2x − y + mz = 1 Aurki ezazu m-ren balioa,
r 
2x − y + 2z = 1 zuzena planoarekiko paraleloa izan dadin. Ba al dago m-ren baliorik
zuzena planoaren barruan egon dadin?
C MULTZOA
C-1 Galdera. Aurki itzazu y = x 2 + 9 kurbaren zuzen ukitzailea eta ukitze-puntua, kurbatik kanpo dagoen P= (0,0)
puntutik pasa dadin.
C-2 Problema. Azter ezazu ondoko limite hau A parametroaren arabera:

x  sin ( x)
lim
x →0 x2 + A
D MULTZOA
D-1 Galdera. Azal ezazu zertan datzan zatikako integrazioaren formula eta aplika ezazu f (x ) = x  e 3x funtzioaren
jatorrizko funtzioa kalkulatzeko.
D-2 Problema. Kalkula ezazu f (x ) = x 4 + 1 eta g (x ) = 8x + 1 kurben artean mugatutako azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Izan bedi
x2 + x L-ren kalkulua burutzeko A-ren zein baliotarako aplika daiteke
L = lim L’Hôpital-en erregela?
x →0 sin ( x) + cos ( x) − A
Arrazona ezazu erantzuna eta bilatu L kasu guztietan.
E-2 Problema. Kalkula ezazu 8 aldeko poligono ganbil (konbexu) baten barneko angeluen batura. Zer gertatzen da 10
aldeko kasuan?
(Iradokizuna: Deskonposatu triangelutan).
5

A MULTZOA
A-1 Galdera. Zein da matrize karratu batek bete behar duen baldintza bere alderantzizkoa existitzeko?
Existitzen deneko kasuetan kalkulatu ondoko matrizearen alderantzizkoa,
 1 2 0
 
A =  1  0
0 0  
 
A-2 Problema. Eztabaida ezazu ondoko sistema α parametroaren arabera,
x + 2y + z = 

S  x + 2y + 3z = 3  ebatzi, posiblea bada, α= –2 denean.
2x + 4y +  z = 4

B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez r zuzena eta vr=(v1, v2, v3) zuzenaren norabide-bektorea. Existitzen al da r zuzeneko punturik ez
daukan planorik zeinetarako bere bektore karakteristikoa eta vr paraleloak diren?
Erantzuna ezezkoa bada azaldu zergatia. Erantzuna baiezkoa bada aurkitu planoaren ekuazioa vr= (1, 1, 1) izanik eta r
(0,0,0) puntutik igarotzen dela jakinik.
B-2 Problema. r zuzenak eta π planoak P= (1,–1, 2) puntua dute amankomunean. Horrez gain r eta π elkartzutak
(perpendikularrak) dira. Bestalde, Q= (1,2,3) puntua π planoan dago eta v= (0,0,2) bektoreak bi muturrak π planoan
dauzka. Aurki ezazu r zuzenaren ekuazioa.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Enuntzia ezazu kalkulu diferentzialaren batezbesteko balioaren teorema. Aplikatu teorema hori
f (x ) = x 2 + x funtzioari [–1,2] tartean.
C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko eran definitutaka funtzioa:

x − x 2 +  x 2 bada ;
f (x ) = 
 x x 2 bada .
Azter ezazu f(x) funtzioaren deribagarritasuna x= 2 puntuan α parametroaren arabera.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Izan bitez f (x ) = x 2 − 1 funtzioa [–3, 2] tartean definitutako funtzioa eta P= {–3,–2,–1,1,2} aurreko
tartearen partiketa. Kalkula itzazu erantzuna arrazoituz, partiketa honi dagozkion goi- eta behe-baturak.
D-2 Problema. Kalkula ezazu f (x ) = x 4 , funtzioaren grafikak, (1,1) puntuko kurba horren ukitzaileak eta OY ardatzak
mugatzen duten eskualdearen azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Egiaztatu, n= 5, n= 7 eta n= 9 denean, (n2–1) zenbakia 8 zenbakiaren multiploa dela. Frogatu (n2–1), 8
zenbakiaren multiploa dela 3 baino handiagoak diren n zenbaki arrunt bakoiti guztietarako.
E-2 Problema. Bi anaia biki, Angel eta Carlos, petrolio-planta batean ingeniari modura lan egiten dute. Basamortuan
zeharreko bidai batean bost eta hiru ogi eraman dituzte, hurrenez hurren. Bertan lantegiko finantza-zuzendaria den
Borjarekin topo egin dute. Honek ez dauka janaririk, baina bai zortzi txanpon. Borjak janaria parte berdinetan
banatzea proposatu die eta horren truke zortzi txanponak eman dizkie. Nola egin beharko dute txanponen banaketa
Angelek eta Carlosek, banaketa hori zuzena izan dadin?
6

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bedi S ondoko sistema:
x + y + z = 1 Aurkitu Ax + By = C erako bi ekuazio desberdin, non S sistemari
S 
x + 2y − z = 1
gehitu egiten zaizkionean lortutako sistema berria bateragarria delarik.
A-2 Problema. Eztabaidatu ondoko sistema α parametroaren arabera eta ebatzi posiblea denean:
x + y + z = 0

S   x + y + z = 1
2x + y + z = 3

B MULTZOA
B-1 Galdera. Bi zuzen espazioan inoiz ebakitzen ez badira, ba al dago zuzen horietako bat partetzat duen eta beste
zuzena ebakitzen ez duen planorik? Eraptzuna arrazoitu.
B-2 Problema. Izan bitez r eta s ondoko zuzenak:

x = t Izan bedi P, z= 0 planoaren eta s zuzenaren arteko ebaki-
x + y − z = 3  puntua. Aurkitu P puntua eta r zuzena partetzat dituen
r  s  y = 1 + 2t
x + 2y + 3z = 0 z = 2 − t planoaren ekuazioa.

C MULTZOA
C-1 Galdera. Deribagarritasunaren definizioa erabiliz, aztertu f(x) funtzioaren deribatua existitzen den x= 1 puntuan:
 x − 1 x  1 bada
f ( x) = 
 2 x − 1 − 1 x  1 bada
C-2 Problema. Kalkulatu hurrengo limitea α parametroaren arabera, erabilitako prozedura azalduz eta justifikatuz,
ln (1 +  x ) + ln (1 −  x )
lim x2
x →0
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulurik egin gabe, deskribatu f (x ) = x n  e x erako funtzio baten jatorrizkoa aurkitzeko metodoa.
D-2 Problema. Izan bedi n zenbaki arrunt bakoitzerako y = x 2 − 4nx + 4n 2 ekuazioko Cn kurba. Cn kurbak, y = x 2
kurbak eta OX ardatzak mugatzen duten eskualdea R(n) bada, kalkulatu R(n)-ren azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Adicionbenley argitaletxearen LOGSE-ko matematikako liburuan
x2 +a2 a + x 2 +a2 
 x
dx = x 2 + a 2 − a  ln 


x



eta Magracolina argitaletxoan, berriz,
x2 +a2 a + x 2 +a2 
 x
dx = x 2 + a 2 + a  ln 


x



Ba ote dago akatsik bietako batean? Arrazoitu erantzuna.
E-2 Problema. 51 eta 100 zenbakien artean dauden bi zenbaki beste honen (816 – 1) zatitzaileak dira. Zeintzuk dira
zenbaki hauek? Arrazoitu erantzuna.
7

A MULTZOA x + y + z = 0
A-1 Galdera. S ekuazio-sistema emanda, posiblea al da S-ren baliokidea den eta 
S = x + 2y + 3z = A
soilik bi ekuazio dituen sistemarik aurkitzea? Erantzuna arrazoitu. 2x + 3y + 4z = A

A-2 Problema. Aztertu ondoko ekuazio linealetako sistemaren bateragarritasuna α x + y = 1

eta β parametroen arabera: 
x + 2y = 
T =
x + 3y = 
x + 4y = 2
B MULTZOA 
B-1 Galdera. UBI-ko ikaslea den Amaiari, ondoko problema proposatu diote: “Izan bitez espazioko puntuak A= (1,0,0),
B= (1,1,0), C= (1,1,1), D= (1,5,3) eta E= (1,3,2). Aztertu ea bost puntuak plano berean dauden”.
Problema ebazteko, bere Iehengusuak diren Angel eta Carlos bikiei eta azken hauen laguna den Borjari laguntza
eskatu die. Angelek eta Borjak ondokoa diote: argi dago baietz, lehenengo hiru puntuak barne dituen planoa x= 1
planoa denez eta gainontzeko bi puntuen x koordenatua bat denez, orduan bost puntuak plano berean daude.
Carlosek aldiz, kontrako eritzia du. AB, AC eta AD bektoreak linealki independenteak direla dio eta ondorioz A, B, C eta
D puntuak ezin direla plano berean egon. Nori egin behar dio kasu Amaiak? Erantzuna arrazoitu.
B-2 Problema. Plano bati buruz, ondoko datuak ezagunak dira A= (0,0,0) eta B= (0,0,2) puntuak x − 1 = 0
planoan daude, eta A eta B puntuetatik distantzia berdinera dagoen eta r zuzenean dagoen C r =
puntua planoan da. Aurkitu planoaren ekuazioa. 2x − y − 1 = 0
C MULTZOA
C-1 Galdera. Ageri diren grafikak, f(x) funtzio bati, f‘(x) bere
deribatuari eta beste g(x) funtzio bati dagozkie. Hiru funtzioak
tarte berean definituta daude. Zoritxarrez, irudia eraikitzerakoan
(zeinetan koordenatu ardatzak ere ageri diren) grafikak zoriz
kokatu dira. Erabaki, arrazoituz, zein den funtzio bakoitzari A B C
dagokion grafika.
C-2 Problema. f(x) funtzioari buruz, ondoko datuak ezagunak dira: f(x) zuzen errealeko puntu guztietan deribagarria da
eta bere deribatuak f’(x) ≥ 3 betetzen du x guztietarako. Horrez gain f(1)= 1 da. Datu nahiko al ditugu f(21) ≥ 61 dela
ziurtatzeko? Erantzuna arrazoitu. Antzeko argudioak erabiliz, zer esan dezakegu f(40) balioari buruz? Oharra:
Batezbesteko balioaren teorema erabil daiteke.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Izan bitez f(x)= │x – 4│, I= [0, 6] tartean definitutako funtzioa eta P= {0, 1, 4, 6} aurreko tartearen
partiketa. Kalkulatu erantzuna arrazoituz, f(x) funtzioari eta partiketa horri dagokien goi-batura.
D-2 Problema. Izan bitez f(x), g(x) eta h(x) ondoko funtzioak. Funtzio hauen grafikek, x > 0 deneko planoaren zatian
eskualde bornatu bat mugatzen dute.
a) Irudikatu eskualde horren eskema. x
1
b) Kalkulatu eskualdearen azalera. f (x ) = 2 g (x ) = h (x ) = x
x 8
E MULTZOA
E-1 Galdera. MikeI, kromo pilo bat poltsikoan atera da etxetik eta bat ere gabe bueltatu da. Bere amak kromoekin zer
egin duen galdetu dio eta hona hemen Mikelen erantzuna: “bidetik aurkitu dudan lagun bakoitzari momentu horretan
nituen kromoen erdia gehi bat eman dizkiot”. Amak zenbat lagunekin topatu den galdetu dio eta Mikelek bostekin
topatu dela erantzun dio. Zenbat kromo zituen Mikelek etxetik atera aurretik? Erantzuna arrazoitu.
E-2 Problema. Izan bedi A matrizea. Aurkitu A matrizearen potentzietarako eraikitze-Iegea hau 1 1
da, An erako matrizeetarako eta frogalu lege hori indukzioa erabiliz. A =  
 0 2
8

A MULTZOA
A-1 Galdera. Zer esan nahi du ekuazio linealetako sistema bat bateragarri zehatza izateak?
Jarri bateragarri zehatza den bost ekuaziotako eta hiru ezezagunetako sistema baten adibidea, ekuazioetako
bat x + y + z = 1 izanik. Kalkulatu sistemaren soluzioa.
1 0 0 
A-2 Problema. Izan bedi A matrizea. Aurkitu An matrizearen adierazpen orokorra n 
A = 0 3 0
zenbaki arrunta izanik eta kalkulatu bere deterrninantea. 
0 0 1 
 3
B MULTZOA
B-1 Galdera. Plano bati buruz, ondoko datuak ezagunak dira:
+ planoa r ekuazioa duen zuzenarekin elkartzuta (perpendikularra) da: Ax + By + Cz = D
+ r zuzenetik kanpo dagoen eta P=(x0,y0,z0) koordenatu dituen puntua planoan dago r =
Deskribatu, era arrazoituan, planoaren ekuazioa aurkitzeko prozesua. ax + by + cz = d
B-2 Problema. Existitzen al da m parametroaren baliorik

zeinetarako r zuzena eta π planoa elkartzutak (perpendikularrak) x + y − z = 2
r =   2x + my − 6z = 1
diren? Erantzuna arrazoitu eta baietz erantzunez gero aurkitu m 2x − y + 2 = 1
parametroaren balioa.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Ba al dago I= [1, 5] tartean definitutako funtzio jarrairik, x= 3 puntuan maximo lokal (erlatibo) bat duena
baina x= 3 puntuan deribagarria ez dena? Erantzuna arrazoitu.
C-2 ProbIema. Aztertu f(x) zuzen erreal osoan deribagarria izatea egiten duten  x + 2 x 2 , x  1 bada
α eta β parametroen baliorik existitzen den. Existitzekotan kalkulatu balioak. f ( x) =  2
 x − 2 x +  , x  1 bada
D MULTZOA
D-1 Galdera. Definitu f(x) funtzio baten jatorrizko funtzioaren kontzeptua. Enuntziatu Barrow-ren erregela eta erabili
1
f ( x) = 2 − 3 cos(2  x) funtzioaren integral mugatua kalkulatzeko I=[2, 4] tartean.
x
D-2 Problema. Aurkitu x= 1 puntuan 2 balio duen f ( x) = x  ln 2 ( x) funtzioaren jatorrizkoa. Jatorrizko funtzioa
zatikako integrazioaren bidez lor daiteke, nahiz eta aurrekoa metodo posible bakarra ez izan.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Merkatari batek bere sagarrezko eta limoizko freskagarriei buruzko kontsumitzaileen eritzia ezagutu nahi
du. Horretarako, eritzi-galdeketak egiten dituen SMART enpresari ikerketa bat agindu dio. SMART enpresak
burututako ikerketan lortutako datuak honako hauek dira:
1.- Galdetutako %12-ak ez du gustokoa ez bata ez bestea.
2.- Emakumeen artean %91-ak sagarrezkoa du gustokoa eta %94-ak limoizkoa.
3.- Gizonezkoen artean %92-ak sagarrezkoa du gustokoa eta %90-ak limoizkoa.
Datu hauek jasotzerakoan, merkatariak SMART enpresari ikerketagatik ez ordaintzea erabaki du. Zergatik? Arrazoitu.
E-2 Problema. Ondokoa, f(x) funtzioaren grafika da:

Gainontzeko beste hiru grafiken artean f’(x) bere
deribatuarena eta f”(x) bere bigarren deribatuarena daude.
Horrez gain, beste grafika bat dago aurrekoekin inolako harremanik ez duena.
Grafikak tarte berean irudikatuta daudela jakinda, hiru
grafiken artean zein da f ’(x)-rena eta f ‘’(x)-rena? Erantzuna
arrazoitu
9

A MULTZOA
A-1 Galdera. Kalkulatu A matrizea  1 2 3  2 0 0 
ondoko berdintza betetzen dela jakinik:    
A   0 2 3 =  0 2 0 
 0 0 3  0 0 2  Jarraitutako metodoa azaldu.
   
A-2 Problema. Izan bedi ondoko ekuazio linealetako sistema:
x + 2y + 3z = 1 a) Aurkitu α parametroaren balio bat sistema
 bateraezina izan dadin.
x + y + 3z = 2
2x + (2 +  )y + 6z = 3 b) Aztertu α parametroaren balioren bat existitzen
 den zeinetarako sistema bateragarri zehatza den.
c) Ebatzi aurreko sistema α= 0 denean.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez ondoko koordenatuak dituzten bost puntuak: P1= (1, –1, 2), P2= (–2, 2, 3), P3= (–3, 3, 3),
P4= (–3, 3, 0), P5= (–3, 4, 3). Ondoko galdera modu arrazoituan erantzun: plano berean al daude?
B-2 Problema. Plano bati buruz, ondoko datuak ezagunak dira: P= (1, 2, 1)
eta Q= (1, 2, 3) puntuak planoan daude; r zuzena eta π planoaren arteko S x = 1 + 2t

ebaki-puntua ere planoan dago, r eta π ondokoak izanik. r  y = 2 + 2t  x +y +z =0
Aurkitu planoaren ekuazioa. z = 1 − 2t

C MULTZOA
C-1 Galdera. Izan bitez g(x), f1(x) eta f2(x) ondoko funtzioak:
 x x  1 bada
g (x ) =  f1 (x ) = (x − 1)  g (x ) f2 (x ) = (x − 1)2  g (x )
 x + 1 x  1 bada
Aztertu f1(x) eta f2(x) funtzioen deribagarritasuna x= 1 puntuan.
C-2 Problema. Izan bedi f (x ) = x 2 − 3x + 4 funtzioa.

a) Kalkulatu f(x) funtzioaren zuzen ukitzailearen ekuazioa hautazko x= α puntuan.
b) Aurkitu α-ren balioa (edo balioak) aurreko zuzena P= (0,0) puntutik (zein kurbatik kanpo dagoen) igarotzeko.
D MULTZOA 4
D-1 Galdera. f(x) funtzioaren grafikoa, planoko (0, 2), (1, 3), (2, 1) eta (4, 4) puntuak lotzen 3
dituzten zuzenkiek osatutakoa da, ondoko irudian ageri den bezala. Kalkulatu aurreko 2
funtzioaren Riemann-en goi- eta behe-baturak I= [0, 4] tartean, P= {0, 1, 2, 4} partiketarako.
1
D-2 Problema. Izan bedi g(x) ondoko funtzioa: 1 2 3 4
 x2 −2x 0 bada
 Irudikatu g(x) funtzioa (eskematikoki) eta kalkulatu ondoko
g (x ) =  2x 0x 2 bada integral mugatuen balioak:
10 − 3x 2x 4 bada
 1 4 4
I= 
−2
g ( x) dx 
J = g ( x) dx
1
K= −2
g ( x) dx
E MULTZOA
E-1 Galdera. David, Ignacio eta Ibon Batxilergoko bigarren ikasturteko ikasleak dira eta horrez gain, zaletasun komuna
dute: surfa. Egun jakin batean, hondartzako sorosleak olatuen indarra, newtonetan neurtuta, t denboraren menpe
(ordutan) ondokoa dela jakinarazi die: F(t) = │400 – 50 t │ Olatuen indarra 50 newton baino txikiagoa bada, ezinezkoa
da kirol horretan aritzea itsasoa lasaiegi dagoelako. Aldiz, olatuen indarra 200 newton baino handiagoa bada,
segurtasun arauek surfean aritzea debekatzen dute. Aurreko datuekin, t egun bateko 0 orduetatik 24 orduetara
mugitzen bada, zein ordutegitan praktika daiteke surfa?
E-2 Problema. M eta N bi zenbaki arruntei buruz, (M – 1) eta (N – 1) jakina da 4-ren multiploak direla.
a) Frogatu M eta N zenbakien karratuen kendura, (M2 – N2), 8-ren multiploa dela.
b) Derrigorrez gauza bera gertatzen al da M eta N bikoitiak badira? Erantzuna arrazoitu.
10

MATEMATIKA – LOGSE – 1999 – UZTAILA
A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bedi E honako matrize hau:
1 0 
E =   Aurkitu En matrizearen adierazpen orokorra n zenbaki arrunta
1 2  izanik eta kalkulatu (E10 – E5)
A-2 Problema. Izan bedi ondoko ekuazio linealetako sistema:

2x + 4y + 6z = 0
 a) Eztabaidatu sistemaren bateragarritasuna α
S =x + y + z =0
2x + 3y + 4z = 2 parametroaren balioaren arabera.
 b) Ebatzi aurreko sistema α= 0 denean.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bedi   x + y + z = 2 planoa eta P= (1, 0, 0) puntua. Egiaztatu P puntua π planoan ez dagoela. Izan
bedi Q, π planoaren eta P puntutik igarotzen den eta π planoarekin elkartzuta (perpendikularra) den zuzenaren arteko
ebaki-puntua. Kalkulatu P eta Q puntuen arteko distantzia.
Zein da distantzia horren eta P puntutik π planorako distantziaren arteko erlazioa?
B-2 Problema. Izan bedi r ondoko ekuazio cartesiarra duen zuzena,

2x + y − z = 1
r = Kalkulatu bere ekuazio parametrikoa.
x + y + z = 2
Izan bedi P= (1, 0, 0) r zuzenetik kanpo dagoen puntua. Kalkulatu P puntutik igarotzen den eta r zuzenarekin
elkartzuta (perpendikularra) den zuzenaren ekuazioa.
C MULTZOA
C-1 Galdera. f(x) funtzioari buruz, ondoko datuak ezagunak dira: f(x) zuzen errealeko puntu guztietan deribagarria da
eta bere deribatuak f’(x) ≥ 10 betetzen du x guztietarako. Horrez gain, f(–1)= –9 da.
Datu nahiko al ditugu f(1) > 10 dela ziurtatzeko? Erantzuna arrazoitu.
C-2 Problema. Aurkitu α eta β balioek bete behar dituzten baldintzak ondoko funtzioak x= 0 puntuan maximo bat eta
x= 1 puntuan minimo bat izan ditzan:
f (x ) =  x 3 +  x 2 + 4
D MULTZOA
D-1 Galdera. Funtzio baten integral mugatuak [1, 2] tartean ondokoa betetzen badu:
Ziurta al daiteke datu horiekin f(x) > 5 dela x ϵ [1, 2] guztietarako?

2
f ( x) dx  5 Erantzuna arrazoitu.
1
D-2 Problema. Irudikatu (eskematikoki) x= 0, x= 1, y= 2x + 3 zuzenak eta f(x) funtzioak 1

f (x ) =
mugatzen duten eskualde launa. Kalkulatu aurreko eskualdearen azalera. 2
x + 3x + 2
E MULTZOA
E-1 Galdera. Eskolara joateko Anderrek 90 pauso minutuko ematen ditu. Pauso bakoitzaren luzera 75 zm da eta 16
minutu behar ditu eskolara heltzeko. Bere arreba Begoña, distantzia bikoitzera dagoen beste eskola batera doa.
Begoñak 100 pauso minutuko ematen baditu, pauso bakoitzaren luzera 60 zm bada eta gainera gozotegi batean opil
bat erosteko bost minutu gelditzen bada, zenbat denbora beharko du Begoñak eskolara heltzeko?
Kilometro ordutan adierazita, zein abiaduran egiten du Anderrek bere ibilbidea?
E-2 Problema. F(x) funtzio baten definizio-eremua I= [3, 5] tartea da. Kalkulatu ondoko funtzioen definizio-eremuak:
H (t ) = F ( t − 2 ) G(t ) = F (1 − 3t ) J (t ) = F ( t + 1)
11

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bitez A eta B ondoko matrizeak, aztertu 5 2 0 a b 0 
a, b eta c koefizienteek bete behar dituzten baldintzak A =  2 5 0  
B = c c 0 

 
A  B = B  A bete dadin. 0 0 1  0 0 1 
   
A-2 Problema. Izan bedi ondoko ekuazio-sistema:
x − y + ( +  )z = 
 a) Frogatu bateragarri zehatza dela α eta β
S = x + z = parametroen edozein baliorako.
x − z =  − 3
 b) Kalkulatu sistemaren soluzioa α= β= 1 direnean.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez   Ax + By + Cz + D = 0 planoa eta planotik kanpo dagoen P= (x0, y0, z0) puntua.
a) Deskribatu, erantzuna arrazoituz, P puntutik π planorako distantzia kalkulatzeko jarraitzen den prozedura.
b) Erabili   x + 2y + 3z + 20 = 0 planoaren eta P= (1,–1,–2) puntuaren arteko distantzia kalkutatzeko.
B-2 Problema. α zenbaki bakoitzerako ondoko ekuazioa duen zuzena definitzen da:
3x +  y + z = 1
r 
2x + 6y − 2z = 6
a) Aurkitu, α-ren balio bakoitzerako, r zuzenaren ekuazio parametrikoa
b) Aztertu α parametroaren baliorik existitzen den r zuzena   x + y + z = 1 planoan egon dadin.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Existitu al daiteke I= [0, 5] tartean definituriko f(x) funtzioa, I tarteko puntu guztietan jarraia dena, x= 3
puntuan maximo lokal bat duena baina x= 3 puntuan deribagarria ez dena? Erantzuna arrazoitu.
C-2 Problema. Izan bedi f(x) funtzio

x3 Kalkulatu bere asintota zeiharren ekuazioak.
f (x ) = 2 Aztertu f(x) funtzioaren gorakortasuna eta maximo eta minimoen existentzia
4x + 1
D MULTZOA
D-1 Galdera. Definitu f(x) funtzio baten jatorrizko funtzioaren kontzeptua. Enuntziatu Barrow-ren erregela eta erabili
1
f (x ) = − 3  cos (2 x ) funtzioaren integral mugatua kalkulatzeko I= [0, 2] tartean.
x +1
D-2 Problema. Aurkitu x= π puntuan 4 balio duen f ( x) = x 2  sin ( x) funtzioaren jatorrizko funtzioa.
(Jatorrizko funtzioa zatikako integrazioaren bidez lor daiteke, nahiz eta aurrekoa metodo posible bakarra ez izan).
E MULTZOA
E-1 Galdera. Izan bedi E matrizea n zenbaki arrunt bakoitzerako, E matrizea n-garren potentziara berretzean
1 0  lortzen den matrizea En idatziko dugu. Aurkitu En eraikitzeko legea eta justifikatu
E =   indukzio-printzipioaren bidez aurreko legea n guztietarako betetzen dela.
1 3 
E-2 Problema. Ondoren ageri diren grafikoak:

f (x ) = x  sin ( x ) , -2 2
2
g (x ) = x  sin ( x ) 2
2 -2
h (x ) = x  cos ( x ) -2 2
funtzioei [–2,2] tartean dagozkienak dira, baina
zoritxarrez ez dakigu ordenaturik ala desordenaturik
dauden. Erlazionatu era arrazoituan grafiko bakoitza
dagokion funtzioarekin.
12

A MULTZOA
A-1 Galdera. Noiz esaten da ekuazio linealetako bi sistema 2x + 2y − 3z = 1 2x + 2y − 2z = 2
baliokideak direla? Izan bitez S eta T honako bi sistemak:  
S = 5x − 3y − 2z = 0 T = 7x − 4y − 3z = 0
Ba al dago α parametroaren baliorik non S eta T x + 2y + 3z = 5 +  x + 4y + 3z = 8
baliokideak diren? Erantzuna arrazoitu.  
A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren arabera:

x + y +  z = 1

S = 2x − y + z = 1
3x +  y + z = 2 Ebatzi aurreko sistema bateragarri zehatza deneko kasuetan.

B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bedi r ondoko ekuazio parametrikoak dituen zuzena eta π planoa:
x = 2t Zehaztu r zuzenean dagoen P puntu baten koordenatuak, P
 puntuaren eta π planoaren arteko distantzia P puntutik
r  y = t  x + y +z −1= 0
x = 0 koordenatu jatorrira dagoen distantziaren berdina dela
 jakinik. Puntu hori bakarra al da? Erantzuna arrazoitu.
B-2 Problema. Izan bitez R1 eta R2 ondoko bi zuzenak

x = 3t Aurkitu R1 zuzena barruan duen eta R2 zuzenaren eta
x + y − 2z = 0    x − 3 y − 2 z + 7 = 0 planoaren ebaki-puntutik igarotzen
R1 =  R2 = y = 1 − 2t
2x − 3y + z = 1 z = 2 + t den planoaren ekuazioa.

C MULTZOA
C-1 Galdera. Izan bedi g(x) ondoko eran definitutako funtzioa:
  x  (x + 1) x  [−1, 0] bada Rolleren teorema α parametroaren zein baliotarako
g (x ) =  2 aplika dakioke g funtzioari [–1,1] tartean?
x  (x − 1) x  (0, 1] bada
Erantzuna arrazoitu.
C-2 Problema. Zehaztu zein izan behar diren y = x3 + Ax 2 + Bx + C kurbaren koefizienteak bere (1, 1) puntuko zuzen
ukitzailea y = 3x − 2 izan dadin eta x= 4 puntuan mutur lokal bat izan dezan.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Izan bitez h(t) ondoko funtzioa
t t  [0, 1] bada

x
h (t ) =  eta x ϵ [0, 2] bakoitzerako F ( x) = h(t ) dt funtzioa
2 − t t  (1, 2] bada 0
1 1 1
Ondoren ageri diren grafikoen artean bat F(x)
funtzioarena da. Erantzun ondoko galdera era
arrazoituan, zein da F(x) funtzioaren grafikoa?
1 2 1 2 1 2
D-2 Problema. Irudikatu ondoko funtzioek eta OY ardatzak mugatutako eskualde finituaren eskema.
1 x
y = 2 y =
x +4 16 Kalkulatu aurreko eskualdearen azalera.
E MULTZOA b a a
E-1 Galdera. Aztertu ondoko matrizearen heina errenkada eta zutabeen transformazioak erabiliz M = a b a
eta kasu bakoitzean egindako transformazioa adieraziz:
a a b
E-2 Problema. Nekazari batek laukizuzen itxurako lur zatia du, aldetako batek errekarekin muga egiten duelarik.
Gainontzeko hiru aldeak hezi batez inguratu nahi baditu, zein izango da koste minimoa baldin eta hesi-metro
bakoitzak 8 euro balio duela eta lur zatiaren azalera 2000 metro karratukoa dela badakigu?
13

A MULTZOA 3x + y = −
A-1 Galdera. Azaldu zertan datzan ekuazio-sistemen ebazpenerako Gauss-en metodoa. 
T  6x − y = 
Erabili ondoko sistemaren bateragarritasuna aztertzeko α eta β parametroen arabera. 9x − 3y = 5

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren 3x + y + z = −3

arabera, eta ebatzi bateragarria deneko kasuetan. 
S  6x − y + 3z = −4
9x − 3y +  z = 5

B MULTZOA
B-1 Galdera. π planoa eta r zuzena:
Hx + Iy + Jz + K = 0
  Ax + By + Cz + D = 0 r 
Rx + Sy +Tz + U = 0
ekuazioak jakinak badira, azaldu zuzena planoarekin paraleloa den aztertzeko erabil daitekeen prozedura bat.
B-2 Problema. Izan bitez r ondoko zuzena eta π planoa

x = y − z + 2
r     x + y + z =  −1
2x + z = 1
Aztertu α parametroaren baliorik existitzen den zuzena planoan egon dadin. Balio hori existitzekotan, berau kalkulatu
eta horrela ez izatekotan azaldu zergatik ez den existitzen.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Enuntziatu batezbesteko balioaren teorema eta erabili
f (x ) = e 3x R
funtzioaren kasurako In= [n, n+1] erako tarteetan, n zenbaki arrunta izanik..
C-2 Problema. Leiho bat zati laukizuzen batez eta honen gainean kokatuta H
dagoen zirkuluerdi batez osaturik dago. Leiho osoaren perimetroa 12
metrokoa bada, zein dira leihoak izan behar dituen neurriak ahalik eta argi
gehien sar dadin?
D MULTZOA
D-1 Galdera. Azaldu laburki zertan datzan zatikako integrazioaren metodoa eta erabili ondoko jatorrizko funtzioa
aurkitzeko:
 (x n
+ x 2 )  ln(x ) dx
n ≥ 3 eta zenbaki arrunta izanik..
D-2 Problema. y = 7 + sin2 (x )  cos(x ) kurbak, y = 2 − x , x= 0 eta x= π, zuzenekin batera eskualde launa zehazten
du. lrudikatu aurreko eskualdearen eskema bat eta beronen azalera kalkulatu.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Aurkitu, erantzuna arrazoituz, ondoko N zenbakiaren azkeneko zifra: N= 355505550555 + 55505550555
E-2 Problema. Aurkitu ondoko H matrizearekin eskuinaldean zein ezkerraldean biderkatzean emaitza bera ematen
duten bi ordenako matrizeen adierazpen orokorra.
 1 0
H =  
2 3 
14

A MULTZOA
A-1 Galdera. Arrain-saitzaile batek aste jakin bateko asteartean 96 kg legatza eta 130 kg antxoa erosi zituen, orotara
1836 euro ordaindu zituelarik. Hurrengo asteazkenean, behi eroen efektua dela eta, legatzaren prezioa ehuneko 20-a
igo zen eta antxoarena ehuneko 30-a. Egun horretan 40 kg legatza eta 50 kg antxoa erosi zituen, orotara 918 euro
ordaindu zituelarik.
Nahikoak al dira aurreko datuak astearteako legatza eta antxoaren prezioak kalkulatu ahal izateko? Erantzuna
baiezkoa izatekotan prezioak kalkulatu, ezezkoa izatekotan argudiatu zergatik ezin den kalkulu hori egin.
A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren 4x + 2y + 2z = 2

arabera eta ebatzi sistema bateragarri zehaztugabea denean. 
S =  x + y + z = 1
2x + y +  z = 1

B MULTZOA
B-1 Galdera. Deskribatu π planoaren ekuazio parametrikoa aurkitzeko modu bat A= (a1, a2, a3), B= (b1, b2, b3) eta
C=(c1, c2, c3) puntu ez-lerrokatuak planoan daudela jakinik.
Aurrekoa erabili A= (2,1,0), B= (0,1,1) eta C= (1,0,1) puntuetatik igarotzen den planoaren ekuazioa
kalkulatzeko.
B-2 Problema. Izan bitez P= (1, 2, α) puntua, α≠ 0 izanik, eta   x + y + 2 z − 3 = 0 planoa. Kaikulatu π planoaren
bitarteko P puntuaren puntu simetrikoaren koordenatuak.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Izan bedi f(x), x= α puntuan deribagarria den funtzioa. Eman f(x) funtzioaren zuzen ukitzailearen ekuazioa
puntu horretan. Zein da zuzen horren esanahi geometrikoa?
Eman f (x ) = x 3 + 16 funtzioaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x= α puntu orokor batean. Zuzen horien
artean ba al dago baten bat kurban ez dagoen P= (0,0) puntutik igarotzen dena?
C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:

f (x ) = x 6  e −x
Aztertu f(x) funtzioaren maximo eta minimo lokalak. Ba al du f(x) funtzioak asintotarik?
D MULTZOA
D-1 Galdera. Enuntziatu integral mugatuak kalkulatzeko erabiltzen den Barrow-ren erregela. 2
dx
Aurreko erregela erabili ondoko integral mugatuaren baJioa aurkitzeko:
1 (x + 2)  (x + 3)
D-2 Problema. r1 eta r2 zuzenek eta y kurbak planoaren eremu bat zehazten dute.
24
r1  y − 8x = 0 r2  y − x = 0 y =
x +2
Irudikatu aurreko eremuaren eskema eta kalkulatu planoaren lehenengo koadrantean dagoen eremu-zatiaren azalera,
egokia den integrazio baten bitartez.
E MULTZOA
E-1 Galdera. F(x) funtzioaren definizio-eremna I= [1,9] tartea dela jakina da. Aurkitu, modu arrazoituan, ondoko
funtzioen definizio-eremuak:
 1 − 3t 
G (t ) = F   H (t ) = F (t 2 ) J (t ) = F ( 2t − 1 )
 2 
E-2 Problema. Bilera batean partaide guztiek eIkar agurtu zuten batek izan ezik. Azken honek lau pertsona baino ez
zituen agurtu. Orotara agurren kopurua 109 dela jakinik, kalkulatu zenbat pertsona zeuden bileran.
15

A MULTZOA 1 1 1
2 2
A-1 Galdera. Kalkulatu ondoko determinantearen balioa a, b eta c parametroen a b c2
funtzioan:
a 3 b3 c3
A-2 Problema. Aztertu ondoko ekuazio sistema, α parametroaren arabera: x + y − z = 1

Ebatzi aurreko sistema bateragarri zehatza (determinatua) denean. 
3x +  y +  z = 5
4x +  z = 5
B MULTZOA 
B-1 Galdera. Izan bitez r ondoko izena
Ax + By + Cz + D = 0 eta P= (a, b, c) zuzen horretan ez dagoen puntua.
r  Deskribatu r zuzenaren bitarteko P puntuaren puntu
A' x + B' y + C 'z + D' = 0 simetrikoa kalkulatzeko prozedura.
B-2 Problema. Izan bitez r1 eta r2 honako bi zuzen hauek:

3x + y + z = −1 6x + 2y + 2z = −2 Aztertu α parametroaren baliorik existitzen den
r1   r2   zeinetarako bi zuzenak ebakitzen ez diren.
2x + y − z = −2 x +  z = 0 Erantzuna ezezkoa izatekotan erantzuna arrazoitu
eta baiezkoa izatekotan α parametroaren balioa
kalkulatu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. f(x) funtzio bati buruz zuzen errealeko puntu guztietan deribagarria dela ezaguna da. Horrez gain, f(0)= 2
eta f’(0)= —2 dira. Ondoko bi funtzioak definitzen baditugu:
g (x ) = e f (x ) h (x ) = f (e x )
Datu nahiko al dugu g’(0) kalkulatzeko? Eta h’(0) kalkulatzeko?
Erantzuna baiezkoa izatekotan, balioa kalkulatu eta ezezkoa izatekotan, esan zergatik den ezinezkoa.
C-2 Problema. Aztertu ondoko funtzioaren definizio-eremua, gorakortasun eta beherakortasun tarteak, maximo eta
minimo lokalak eta asintotak. Irudikatu funtzioaren grafikoaren eskema bat.
2x + 1
f (x ) =
(x + 2)  (x − 1)
D MULTZOA
D-1 Galdera. Izan bitez I= [0, 16] tartea, P= {0, 4, 8, 12, 14, 16} partiketa eta f(x) definitutako funtzioa: f(x)=│x – 7│
Kalkulatu aurreko funtzioaren goi- eta behe-baturak I tartean, P partiketarako.
D-2 Problema. Aurkitu ondoko funtzioen jatorrizko funtzio bana

1
f (x ) = cos3(x ) g (x ) = 2
4x + 1
Aurkitutako funtzioak erabiliz, kalkulatu ondoko integral mugatuen balioak:
 1
 cos (x ) dx
dx

3 2
0 0 4x 2 + 1
E MULTZOA
E-1 Galdera. Pertsona batek bere liburutegiko liburuak bere ilobei oparitu dizkie, iloba bakoitzari 17 liburu
dagozkiolarik. Bestalde, lehenengo ilobari liburu bat, bigarrenari bi, hirugarrenari hiru eta modu berean gainontzeko
ilobei oparitu balizkie, orduan ere liburutegia agortuta zuela jakina da.
Aurreko datuak erabiliz kalkulatu iloben kopurua eta liburuen kopuru totala.
E-2 Problema. 20 metroko zabalera duen ibai baten ertzetan palmera bana daga aurrez aurre. Palmera baten altuera.
12 metrokoa da eta bestearena 8 metrokoa. Palmera bakoitzaren puntan txori bana dago eta biek arrain bera ikusi
dute uretan. Bi txoriak momentu berean eta abiadura berdinarekin arrainarengana zuzentzen dira eta biek batera
harrapatzen dute. Palmera bakoitzaren oinarritik zein distantziara zegoen arraina?
16

A MULTZOA
A-1 Galdera. Aurkitu ondoko matrize-ekuazioak betetzen dituzten A eta B matrizeak:
8 4 7   9 − 2 16 
   
(2A + 3B ) =  18 11 − 6  ( −A + 5B ) =  17 1 − 10 
 8 3 13  9 5 13 
  
A-2 Problema. Aztertu ondoko sistema α parametroaren 2x + y + z = 

balioaren arabera. Ebatzi bateragarria den kasuetan. 
S  2x + y + 2z = 2
2x + y + 3z = 3

B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez ondoko r zuzena eta P= (a, b, c) zuzenean ez dagoen puntua:
Ax + By + Cz + D = 0 Deskribatu r zuzena barruan duen eta P puntutik igarotzen den plano
r  bat zehazteko prozedura. Planoa bakarra al da? Erantzuna arrazoitu.
A' x + B' y + C 'z + D' = 0
B-2 Problema. Izan bedi r ondoko ekuazio jarraitua duen zuzena:

Izan bitez π1 eta π2 planoak:
x −1 y −1 z −1 1  x + y + z = 1 2  x + y − z = 1
r  = =
1 −1 2 P1 puntua r zuzenaren eta π1 planoaren arteko ebaki-puntua bada eta P2
puntua r eta π2 planoaren artekoa, aurkitu bi puntu horiek eta zehazten
duten segmentuaren luzera.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Azaldu zertan datzan funtzio konposatuak deribatzeko erregela (katearen erregela). Ondoko funtzioekin:
f (x ) = x 2 + 1 g (x ) = cos (x 2 )
erabili katearen erregela ondoko funtzioen deribatua kalkulatzeko:
H (x ) = f ( g (x )) J (x ) = g (f (x ))
C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:

x2
f (x ) =
x2 + x − 2
Aurkitu f(x) funtzioaren definizio-eremua, gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak eta asintotak.
f(x) funtzioak maximo edo minimorik al du?
D MULTZOA
D-1 Galdera. Noiz esaten da P(x) funtzioa f(x) funtzioaren jatorrizkoa dela? Aurkitu ondokoen jatorrizko funtzio bana:
x
f (x ) = g (x ) = x  e x
(x − 2)  (x + 1)
D-2 Problema. y = 2x 2 ekuazio kurbak V1= (0, 0), V2= (1, 0), V3= (1, 1) eta V4= (0, 1) erpinetako karratua bi
eskualdetan banatzen du. Aipatutako eskualdeak irudikatu eta bakoitzaren azalera kalkulatu.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Kutxa batean hiru motako txanponak daude: bi eurokoak, euro batekoak eta 50 zentimokoak. Guztira 33
txanpon daudela eta guztien balioa 40 euro dela jakina da. Mota bakoitzeko txanpon kopurua zehaztea posible al da?
Erantzuna baiezkoa izatekotan aurkitu mota bakoitzeko txanpon-kopurua. Erantzuna ezezkoa izatekotan
aurkitu aipatutako moduko 33 txanponeko bi multzo desberdin gutxienez, txanponen balioa bi kasuetan 40 € delarik.
E-2 Problema. Aurkitu ondoko zenbakiaren azken zifra:

N = 7160 + 1314
17

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bitez A eta B ondoko matrizeak:
 2x 2 3 + x  x 2 3  B matrizearen determinantearen balioa 7 dela jakinik,
    erabili determinanteen propietateak A matrizearen
A= 2 x 5  B =  1 x 4
 10 6 x + 5  5 6 x  determinantea kalkulatzeko.
   
A-2 Problema. Izan bedi S ondoko ekuazio-sistema:

x − y + z = 

S  x − z = −
2x − y = 0 Aztertu sistemaren bateragarritasuna α parametroaren arabera. Ebatzi
 bateragarria den kasuetan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez π ondoko ekuazioko planoa:   Ax + By + Cz + D = 0 eta P= (a, b, c) planotik kanpo
dagoen puntua. Deskribatu P puntuaren π planoarekiko simetrikoa kalkulatzeko prozedura.
B-2 Problema. Aurkitu P= (2, 1, 3) puntutik igarotzen den r zuzena, bere norabide-bektorea ondoko bi bektoreekin
perpendikularra dela jakinik:
v = (1, 2, 0)
 Idatzi zuzenaren ekuazioa era jarraituan.
w = (1, 1, 2) Q= (1, 2, 3) puntua zuzenean al dago?
C MULTZOA
C-1 Galdera. Aurkitu f (x ) = x 4 + 16 funtzioaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x= α puntuan.
Ba al dago α parametroaren baliorik non zuzen ukitzailearen malda 1 den?
Ba al dago α parametroaren baliorik non zuzen ukitzailea kurbatik kanpo dagoen P= (0, 0) puntutik igarotzen den?
Erantzunak arrazoitu ezezkoak izatekotan, eta baiezkoak izatekotan kalkuluak egin.
C-2 Problema. f (x ) = x 2  e −x funtzioaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak, mutur lokalak eta asintotak
aztertu. Egin aurreko funtzioaren adierazpen grafikoa.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Deskribatu zatikako integrazioaren metodoa zertan datzan.
Erabili aurreko metodoa ondoko funtzioaren jatorrizko funtzio bat lortzeko f (x ) = x  cos (3x )
D-2 Problema. y = x 3 kurbak, OY ardatzak eta y = 16 − 2x 2 kurbak planoaren eskualde finitua zehazten dute.
Irudikatu aurreko eskualdearen eskema eta kalkulatu bere azalera kalkulu integrala erabiliz.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Triangelu baten aldeen luzerak zentimetrotan adieraziz gero zenbaki arruntak direla jakina da. Horrez
gain, perimetroa 8 zentimetrokoa da. Triangeluaren azalera A bada, kalkulatu A-ren balio posible guztiak.
E-2 Problema. Bigarren mailako bi ikasle A matrizearen n-garren potentziaren balioari buruz eztabaidan ari dira:
 1 3
A =  
 0 2
Baten ustez n zenbaki arrunt bakoitzerako betetzen da: bestearen eritziz, ordea, betetzen da:
 1 3(2n − 1)   1 3n 
An =   An =  
0
 2n 

 0 2n 
 
Baten batek arrazoia al du? Erantzuna arrazoitu.
18

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bitez A matrizea eta n zenbaki arrunta:
1 0
A =   Aurkitu An matrizearen adierazpena n bakoitzerako.
3 1  Kalkulatu (A350 – A250)
A-2 Problema. Aztertu ondoko sistema α parametroaren balioaren arabera:

x + y + z = 0

S =  x + y + z = 2
x + y + 2z = 3
 Ebatzi bateragarria den kasuetan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez P1= (x1,y1,z1), P2= (x2 y2,z2) eta P3= (x3,y3,z3) espazioko hiru puntu ezberdin. Deskribatu laburki
hiru puntuak zuzen berean dauden ala ez zehazteko prozedura.
Izan bitez A= (α, 1, 2), B= (0, 2, 3) eta C= (0, 3, 4). Existitzen al da α parametroaren baliorik non hiru puntuak
zuzen berean dauden? Erantzuna arrazoitu eta existitzekotan α parametroaren balioa kalkulatu.
B-2 Problema. Izan bitez planoak:

1 = 4x + 2y − 4z = 2  2 = x − 2y − z = 2 3 = x +  y + z = 
Existitzen al dira α eta β parametroen baliorik non hiru planoak zuzen berean ebakitzen diren?
Erantzuna arrazoitu ezezkoa izatekotan. Erantzuna baiezkoa izatekotan, parametroen balioak kalkulatu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Izan bedi f(x) moduan definitutako
funtzioa: Existitzen al dira α eta β parametroen baliorik non f(x)
x 2 +  x +  , x  2 bada funtzioak batezbesteko balioaren teoremaren hipotesiak
f (x ) =  betetzen dituen [0, 4] tartean? Erantzuna arrazoitu eta
2x , x  2 bada baiezkoa izatekotan parametroen balioak aurkitu.
C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa: f (x ) = e 2x − 4e x + 1

Aurkitu f(x) funtzioaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak eta asintotak.
f(x) funtzioak maximo edo minimorik al du?
D MULTZOA
D-1 Galdera. Izan bitez f (x ) = 4 − 2x 2 funtzioa, I= [–2, 3] tartea eta P= {–2, –1, 2, 3} aurreko tartearen partiketa.
Kalkulatu f(x) funtzioaren goi- eta behe-baturen balioak aurretik emandako I tartearen P partiketarako.
D-2 Problema. y = 3x + 2 zuzenak eta y = x 3 kurbak planoaren eskualde finitua zehazten dute. Irudikatu aurreko
eskualdearen eskema eta bere azalera kalkulatu.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Izan bitez a eta b zenbakiak, a  b  0 izanik. Frogatu ondokoa betetzen dela
a b
+ 2
b a
E-2 Problema. Kartoizko 120 zm-ko aldeko karratu bat dugu. Izkinetan lau karratu berdin kendu dira gelditzea
denarekin taparik gabeko kutxa bat egiteko. Kutxa honen bolumena maximizatu nahi da.
Kalkulatu aurreko baldintzak betetzen dituen kutxaren dimentsioak.
19

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bitez A eta B ondoko matrizeak:
1 0 0  2 0 0
    Aztertu (A – λ·B) matrizearen heina λ parametroaren
A = 1 2 4  B = 2 2 0
1 2 4  0 0 2 balioen arabera.
   

x + 2y + z = A
 Frogatu bateragarri zehatza dela A, B eta C parametroen
S = x + y + z = B
x + y − z = C balio guztietarako eta aurkitu soluzioa parametro horien
 arabera.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez P1= (x1, y1, z1), P2= (x2, y2, z2), P3= (x3, y3, z3) eta P4= (x4, y4, z4) espazioko puntuak. Deskribatu lau
puntuak plano berean dauden ala ez zehazteko prozedura.
Aurreko prozedura erabili A= (0, 1, 2), B= (0, 2, 3), C= (1, 1, 1) eta D = (1, 2, 3) plano berean dauden ala ez
erabakitzeko.
B-2 Problema. Demagun r zuzena π planoarekin perpendikularra dela eta (3, 4, 0) puntua r zuzenean dagoela. Horrez
gain, V1= (0, 1, 1) bektorearen muturrak π planoan daudela ere jakina da eta gauza bera V 2= (1, 0, 1) bektorearen
kasuan. Kalkulatu r zuzenaren ekuazioa.
Nahikoak al dira aurreko datuak π planoaren ekuazioa kalkulatzeko? Erantzuna arrazoitu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Zer esan nahi du y = ax + b zuzena f(x) funtzioaren asintota zeharra izateak?
Aurkitu ondoko funtzioaren asintota zeiharra c parametroaren arabera:
x 3 + cx 2
f (x ) =
3x 2 + 5
C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa: f (x ) = 2x 3 + ax 2 + bx + c Aurkitu a, b eta c
parametroen balioak f(x) funtzioaren muturrak x= 1 eta x= 2 puntuetan egon daitezen eta P=(1,6) puntua f(x)
funtzioaren grafikoan egoteko.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Azaldu ondoko integrala kalkulatzeko prozedura: ax 2 + bx + c
 (x − 1)  (x − 2)
dx
2
Erabili aurreko prozedura ondoko integrala kalkulatzeko: x − 4x + 5
 (x − 1)  (x − 2) dx
D-2 Problema. Izan bedi y = 16x eta y = 9x zuzenek eta y = 1 x kurbak lehenengo koadrantean zehazten duten
eskualde finitua. Irudikatu aurreko eskualdearen eskema. Kalkulatu eskualdearen azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Poltsa batean bi motako txanponak daude: bost zentimokoak eta bi zentimokoak. Guztira 42 txanpon
daudela eta guztien balioa 1,74 € dela jakina da. Mota bakoitzeko zenbat txanpon dago?
E-2 Problema. Zenbat diagonal ditu 20 aldeko poligono erregular batek? Zenbat diagonal ditu 40 aldeko poligono
erregular batek?
20

A MULTZOA
A-1 Galdera. α parametroaren bailo bakoitzerako izan bedi A matrizea:
1  1  Kalkulatu (A2(α) – At(α)) matrizearen heina
  α balioaren arabera. (Gogoratu A2(α)
A ( ) =  0 1  
0 0 1  matrizea A(α)·A(α) biderkadura dela eta
  At(α) hasierako matrizearen iraulia)
x + y + z = 2 Frogatu bateragarria dela α
 parametroarea balio guztietarako.
S = 2x + y = 0
3x + 2y +  z = 2 Ebatzi bateragarri zehaztugabea
 (indeterminatua) den kasuetan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez A= (0, 1, 2) eta B= (1, 2, 3) espazioko puntuak. Aurkitu bi puntu horietatik igarotzen den
zuzenaren ekuazio parametrikoa.
Existitzen al dira r eta s parametroen balioak non C= (3, r+s, r–s) puntua aurretik zehaztutako zuzenean
dagoen? Erantzuna baiezkoa izatekotan r eta s parametroen balioak kalkulatu. Bestela erantzuna arrazoitu.
B-2 Problema. Izan bedi P= (0, 1, 0) puntutik igarotzen den eta v= (1, 1, –1) norabide-bektorea duen r zuzena. Izan
bedi ondoko ekuazioa duen planoa:   −x + 2y + z + A = 0 . Aztertu zuzenaren eta planoaren arteko posizio
erlatiboa A parametroaren arabera.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Izan bedi f(x) ondoko funtzioa: Existitzen al da α parametroaren baliorik non f(x) funtzioa
sin (x ), x  0 bada deribagarria den zuzen erreal osoan? Edozein kasutan,
f (x ) =  2 erantzuna arrazoitu eta erantzuna baiezkoa izatekotan
x −  x , x  0 bada
parametroaren balioak aurkitu.
C-2 Problema. P( x) = x3 + Ax 2 + Bx polinomioari buruz ondoko datuak ezagunak dira: bere zuzen ukitzailea x= 1
deneko puntuan y = 7 x − 3 zuzenarekin paraleloa da eta bestalde, polinomioak x= –1 deneko puntuan mutur ertatibo
bat dauka. Aurrekoa ezagututa, aurkitu A eta B parametroen balioak. Arrazoitu balio horiekin P(x) polinomioak beste
mutur erlatiborik daukan ala ez, x= –1 deneko puntukoaz gain.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Azaldu zertan datzan jatorrizkoen kalkulurako erabiltzen den zatikako integrazioaren metodoa.
Aipatutako metodoa erabili ondoko jatorrizkoak kalkulatzeko
I =
 x e 2x
dx J =
 x ln(x ) dx non ln(x) logaritmo nepertarra den.
D-2 Problema. y = x 2 − 2x + 1 kurbak eta A= (1, 0) eta B (3, 4) puntuetatik igarotzen den zuzenak planoaren
eskualde finitua zehazten dute. Irudikatu aurreko eskualdearen eskema eta bere azalera kalkulatu.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Dantzaldi batean orotara 20 pertsona egon ziren. Lehenengo neskak 7 mutilekin dantza egin zuen,
bigarrenak 8-rekin eta horrela, hurrenez hurren, azkenenengo neska arte, mutil guztiekin dantza egin zuena. Zenbat
mutil zeuden dantzaldian?
E-2 Problema. Ondoko funtzioak gai jakin baten x kilogramoren produkzio eta salmentaren etekina ematen du
B (x ) = −0,01 x 2 + 3,6 x − 180
a) Zehaztu zenbat kilo produzitu eta saldu behar diren etekina maximoa izan dadin.
b) Zehaztu gehienez zenbat kilo produzitu eta saldu daitezkeen enpresak galerarik ez izateko.
21

A MULTZOA
A-1 Galdera. Demagun a·d – b·c= 3 dela, kalkulatu, erantzuna arrazoituz, ondoko matrizeen determinanteak:
0 0 0 1  0 1 0 0 0 0 c d 
     
 a 0 c 0   1 0 0 0  0 0 a b 
A= B = C =
0 1 0 0 0 0 c a 0 1 0 0
     
b 0 d 0  0 0 d b  1 0 0 0
     
A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren arabera:

x +  y + z = 1

S = 2x + y − z = 1
3x + y +  z = 2

B MULTZOA
B-1 Galdera. Zehaztu ondoko π1 eta π2 planoen arteko posizio erlatiboak α parametroaren balioaren arabera:
1  x +  y + z =  + 2
2  x + y +  z = 3
B-2 Problema. Aurkitu r zuzenaren ekuazio parametrikoa:

3x + y + z = 0 Existitzen al da s parametroaren baliorik (–3, s, s) puntua
r = aurreko zuzenean dagoen?
x − y + 2z = 0 Erantzuna arrazoitu baiezkoa zein ezezkoa izatekotan.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Eman funtzio deribagarri baten puntu bateko zuzen ukitzailearen definizioa.
Deskribatu, laburki, zuzen ukitzailearen esanahi geometrikoa. x3
Aurkitu f(x) funtzioaren zuzen ukitzailea x= 1 deneko puntuan. f (x ) = x 2  e x +
x2 + 1
C-2 Problema. Izan bedi f(x) definitutako funtzioa:

x2 Deskribatu funtzioaren definizio-eremua, gorapen
f (x ) = eta beherapen-tarteak eta mutur erlatiboak.
x2 −1
Egin funtzioaren grafikoaren eskema.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulatu ondoko integralaren balioa A parametroaren arabera
2x + A
 x2 + 4
dx
D-2 Problema. Izan bedi x= 1 zuzenak, y = x 2 parabolak eta y = 8 x kurbak zehazten duten planoaren eskualde
finitua. Irudikatu aurreko eskualdearen eskema eta kalkulatu eskualdearen azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Aurkitu A matrizearekin biderkatzerakoan konmutatzen duten bi ordenako matrize  1 2
karratu guztiak A =  
0 1 
E-2 Problema. Motozikleta-lasterketa batean hiru motozikleta aldi berean atera dira. Bigarrenak, lehenengoak baino
15 kilometro gutxiago egiten du orduko eta hirugarrenak baino 3 kilometro gehiago. Jakina da bigarrena Iehenengoa
baino 12 minutu beranduago iritsi dela helmugara da eta hirugarrena baino 3 minutu lehenago. Zehaztu
a) lasterketaren distantzia.
b) Motozikleta bakoitzaren abiadura.
22

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bitez A eta B ondoko matrizeak
1 1 a b 0 a 0 b  Bi matrizeen determinantea 1 dela jakina da. Datu
    nahiko al daude a eta b parametroen balioak
0 1 1 a   1 0 0 0
A= B = kalkulatzeko?
0 0 a 1 0 0 1 0
    Erantzuna baiezkoa izatekotan balio horiek aurkitu,
0 0 b 3 0 2 0 5
    bestela erantzuna arrazoitu.

x + y + z = 1

S = 2x + y + z = 
3x + y +  z = 2

B MULTZOA
B-1 Galdera. α parametroaren balio guztietarako, P= (1, 2, 3) eta A= (0, 1, α) puntuak planoren batekiko simetrikoak
dira. Aurkitu, era arrazoituan, plano horren ekuazioa. Bereziki plano hori aurkitu α= 2 denean.
B-2 Problema. Izan bedi P= (1, –1, 2) puntutik igarotzen den eta π planoaren perpendikularra den r zuzena.
  3x − 2y + z + 50 = 0
Aurkitu r zuzenaren ekuazio parametrikoa.
Aurkitu, era arrazoituan, r zuzenarekin puntu komunik ez duen eta Q= (0, 0, 0) puntutik igarotzen den plano
baten ekuazioa. Bakarra al da plano hori?
C MULTZOA
C-1 Galdera. Demagun h parametroaren balio bakoitzerako f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:
f (x ) = 2x 3 − 3x 2 + h
Aurkitu f(x) funtzioak balio maximo eta minimoak iristen ditueneko puntuak.
Aurkitu h parametroaren balioa aurreko atalean aurkitutako minimo lokalean f(x) funtzioaren balioa 0 izan dadin.
C-2 Problema. Aztertu ondoko funtzioaren definizio-eremua eta maximo eta minimo lokalak eta x2
ondoren funtzioaren adierazpen grafikoa egin. f (x ) =
x −1
Ba al du f(x) funtzioak asintota zeiharrik?
Erantzuna ezezkoa izatekotan, arrazoitu eta baiezkoa izatekotan asintota kalkulatu.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Enuntziatu Barrow-ren formula, eta azaldu nola erabiltzen den irudi launen azalerak kalkulatzeko.
Aipatutako formula erabili f (x ) = x 2 − 4 funtzioaren grafikoak, OX ardatzak eta x= 3 zuzenak zehazten
duten planoaren eskualdearen azalera kalkulatzeko.
D-2 Problema. Kalkulatu ondoko jatorrizko funtzioa:

2
 3
x −x
dx Azaldu kalkulu hori egiteko jarraitutako pausoak.
E MULTZOA
E-1 Galdera. 10, 20 eta 50 euro-zentimoko zenbait txanpon bi kutxetan banatuta daude. Orotara 1600 txanpon daude
eta beraien balioa 440 eurokoa da. Lehenengo kutxan 10 eta 20 zentimoko txanponak baino ez daude. Bigarren
kutxan 50 zentimoko 500 txanpon daude soilik.
Mota bakoitzeko zenbat txanpon daude?
E-2 Problema. Frogatu n 3 − 3n 2 + 2n adierazpena 6-ren multiploa dela n zenbaki arrunt guztietarako.
23

A MULTZOA
A-1 Galdera. α parametroaren bailo bakoitzerako, izan bedi A:
0 1   Aurkitu α parametroaren balioa A(α) matrizearen
  determinantea 9 izan dadin.
A( ) =   0 1 
 1  0 Aurkitutako α-ren balio horretarako kalkulatu
  A2(α) + A(α) matrizea.
A-2 Problema. Demagun S sistema:
x + 2y + 3z = 0 Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna A parametroaren balioaren
 arabera.
S = x + Ay + 3z = 0
x + y + z = A Ebatzi aurreko sistema bateragarri zehaztugabea (indeterminatua) den
 kasuetan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Aurkitu a eta b parametroek bete behar dituzten baldintzak Q= (2, a, b) puntua A= (1, 3, 1), B= (1, 0, –1)
eta C=(0,0,2) puntuek zehazten duten planoan egon dadin.
B-2 Problema. Izan bedi r ondoko ekuazio parametrikoa duen zuzena

x = 1 + 3t

r = y = −1 + t
z = 2 − 4t

Eman zuzenaren ekuazioa bi planoren ebakiduraren bitatez (ekuazio cartesiarrak).
Ba al dago s parametroaren baliorik non (1, 2s, s) puntua r zuzenean dagoen?
Erantzuna arrazoitu baiezkoa zein ezezkoa izatekotan.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Enuntziatu Rolle-ren teorema. I= [0, 5] tartea eta f (x ) = x 2 − A  x funtzioa izanik, aurkitu A
parametroaren balioa Rolle-ren teorema I tartean aplikatu ahal izateko, eta kasu horretan teorema aplikatu.
C-2 Problema. Aztertu ondoko funtzioaren gorapen eta beherapen-tarteak: f (x ) = x 4  e −x

Aurrekoa erabiliz, kalkulatu f(x) funtzioaren maximo eta minimo Iokalak eta egin funtzioaren adierazpen grafikoa.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Aurkitu ondoko jatorrizko funtzioa A parametroaren arabera (A > 0 izanik):
x 2 − A2
x 2
+ A2
dx Azaldu kalkulu hori egiteko jarraitutako pausoak.
D-2 Problema. f (x ) = x  (A − x ) ekuazioko kurbak V1= (0, 0), V2= (A, 0), V3= (0, A2) eta V4= (A, A2) erpinetako
laukizuzena bi eskualdetan zatitzen du.
Irudikatu aurreko bi eskualdeen eskema eta kalkulatu beraien azalerak.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Zenbaki bati palindromo deritzo baldin eta ezkerretik eskuinera zein alderantziz berdin irakurtzen bada.
Adibidez 121 zenbakia palindromoa da.
a) Kalkulatu bost zifrako zenbakien artean zenbat palindromo dauden.
b) Horien artean, zenbat dira 56266 baino handiagoak?
E-2 Problema. Bi txirrindulari belodromoan abiadura konstantez korrika egiten ari dira. Kontrako noranzkoetan egiten
dutenean 10 segunduro elkartzen dira, bestalde, noranzko berean doazenean, txirrindulari batek bestea 170
segunduro iristen du. Zein da txirrindulari bakoitzaren abiadura? Pistaren luzera 170 metrokoa dela jakina da.
24

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bedi A ondoko matrizea:
1 a  Aurkitu An matrizea n zenbaki arrunt bakoitzerako.
A=  
0 1 
 Kalkulatu A22 − 12  A2 + 2  A .
A-2 Problema. Izan bedi S ekuazio linealetako ondoko sistema:

x + 2y + 3z = 6

S = 2x + 3y + 4z = 9
3x + 4y + m z = 2 (m + 1)

Existitzen al da m parametroaren baliorik non sistema bateragarri zehaztugabea den?
Ezezkoan erantzuna arrazoitu. Erantzuna baiezkoa izatekotan sistemaren soluzioa aurkitu kasu horretan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez P= (0, 0, 0) eta Q= (0, 1, 2) espazioko puntuak. Aurkitu A= (x, y, z) puntuak bete behar duen
baldintza A-tik P-rako distantzia eta A-tik Q-rakoa berdinak izateko.
Aurreko baldintza betetzen duten puntuen multzoak plano bat osatzen al du? Erantzuna arrazoitu.
B-2 Problema. Kalkulatu ondoko moduan definitutako zuzenaren ekuazio parametrikoa:

x − y − z = 1
r =
x + y + 3z = 2
Existitzen al da v parametroaren baliorik non (v, v, v–1) puntua r zuzenean dagoen? Erantzuna arrazoitu eta baiezkoan
izatekotan v parametroaren balioa kalkulatu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. f(x) funtzioari buruz ondoko datuak ezagunak dira: puntu guztietan deribagarria da eta horrez gain,
f(1)=0 eta f’(1)= –2 dira. Izan bedi h(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:
h (x ) = e f (x ) + x 2  f (x ) + (f (x ))2
Kalkulatu h’(1) era arrazoituan.
C-2 Problema. Izan bedi f (x ) = x + x  e −x Kalkulatu f(x) funtzioaren zuzen ukitzailea x puntuan non zuzen
ukitzaile hori (1,1) eta (3,3) puntuetatik igarotzen den zuzenarekin paraleloa den.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulatu ondoko integral mugatuaren balioa:
2
x2 +1

1
x  (x + 1)
dx
D-2 Problema. y = x 3 kurbak, bere zuzen ukitzaileak x= 2 puntuan eta OX ardatzak lehenengo koadrantean
planoaren eskualde finitua zehazten dute. Irudikatu aurreko eskualdearen eskema eta kalkulatu bere azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Triangelu baten oinarria % 10-a handitzen bada eta altuera % 10-a txikitzen bada, azalera aldatuko al da?
Erantzuna baiezkoa izatekotan handitze edo gutxitze-ehunekoa adierazi.
E-2 Problema. Pertsona batek zigilu-sorta baten salmentaren truke 5,27 € lortu ditu. Zigilu guztiak balio berekoak dira
eta bakoitzaren prezioa hogei zentimo baino txikiagoa da. Zenbat zigilu saldu ditu? Zein da zigilu bakoitzaren prezioa?
25

A MULTZOA
A-1 Galdera. A matrize karratuan jarraian aipatutako transformazioak egin eta gero B matrize karratua lortzen da.
Lehenik bigarren eta hirugarren errenkadak trukatzen dira. Jarraian bigarren errenkada (–2) zenbakiaz
biderkatzen da. Bukatzeko, lehenengo errenkadari bigarrena bider 5 eta laugarren errenkada bider (–3) gehitzen
zaizkio.
A matrizearen determinantea 5 dela jakina bada, B matrizearen determinantea era arrazoituan kalkulatu.

x − y + z = 

S = x + y − z = 1
3x − 3y + z = 

B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez   2x + 3y + 4z =  ekuazioko π planoa eta P=(1, 1, –1) puntutik igarotzen den eta
norabide bektorea v=(1, 2,–2) duen r zuzena. Existitzen al da α parametroaren baliorik non zuzena planoaren parte
den? Ezezkoan erantzuna arrazoitu. Baiezkoan α parametroaren balioa aurkitu.
B-2 Problema. Kalkulatu ondoko moduan definitutako zuzenaren ekuazio cartesiarra

x = 1 − 3

r = y = 1 + 
z = 2 + 2

Existitzen al da v parametroaren baliorik non (v, v, v) puntua r zuzenean dagoen? Erantzuna arrazoitu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Demagun 8 metro koadroko azalera duen leiho errektangeluar baten markoa egin nahi dela. Marko
bertikalaren prezioa 300 € metroko da eta horizontalarena 150 €. Aurkitu leihoak izan behar dituen dimentsioak
markoaren kostua minimoa izan dadin.
C-2 Problema. Aztertu ondoko funtzioaren asintotak eta maximo eta minimoak:
x3
f (x ) =
x2 −1
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulatu ondoko funtzioaren jatorrizkoa:
x 2
 e ax +b dx a eta b hautazko zenbakiak izanik.
D-2 Problema. Izan bedi V1= (0, 27), V2= (5, 27), V3= (5,–4) eta V4= (0,–4) erpinetako laukizuzena. y = x 3 kurbak
aurreko laukizuzena bi eskualdetan zatitzen du. Irudikatu eskema grafikoa eta kalkulatu eskualde bakoitzaren azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Pertsona bat forma karratuko zelai baten inguruan ibili da. Bidearen lehenengo aldetik 4 km/h-ko
abiaduraz ibili da, bigarrenetik 5 km/h-ko abiaduraz, hirugarrenetik 10 km/h-ko abiaduraz eta laugarrenetik 20 km/h-
ko abiaduraz korrika egin zuen. Zein izan da itzuli osoko batez besteko abiadura?
E-2 Problema. Demagun 1 erradioko zirkulu batean karratu bat inskribatu dela. Kalkulatu karratua eta
zirkunferentziaren arteko eremuaren azalera.
26

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bedi A matrizea: A matrizean jarraian aipatutako transformazioak egin eta gero B matrizea
 1 2 3  lortzen da: lehenik A matrizea bere buruaz biderkatzen da, jarraian bigarren eta
  hirugarren errenkadak trukatzen dira eta bukatzeko bigarren zutabearen
A = 1 4 9 
 1 8 27  elementu guztiak (–2) zenbakiaz biderkatzen dira. Determinanteen
  propietateak erabiliz, kalkulatu B matrizearen determinantea.
A-2 Problema. Izan bedi S ekuazio linealetako sistema:

x + y + z = 0
 Aztertu sistemaren bateragarritasuna A parametroaren
S = Ax + 3y + 2z = 3
2x + 2y + z = A balioaren arabera.
 Ebatzi A= 5 deneko kasuan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez P=(α, β, 0) eta Q=(1, 2, 3) puntuak. Existitzen al da α eta β parametroen baliorik non R=(0, 0, 1)
puntua P eta Q puntuetatik igarotzen den zuzenan dagoen? Ezezkoan, erantzuna arrazoitu. Baiezkoan α eta β
parametroen balioak kalkulatu.
B-2 Problema. Kalkulatu A= (1, 0, 0), B= (0, 1, 1) eta C= (1, 1, 1) puntuetatik igarotzen den planoaren ekuazio
parametrikoa eta ekuazio inplizitua.
Existitzen al da u parametroaren baliorik non (3, 2u, u+3) puntua planoan dagoen? Erantzuna arrazoitu, eta
baiezkoa izatekotan u parametroaren balioa kalkulatu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. h(x) funtzioari buruz ondoko datuak ezagunak dira: puntu guztietan deribagarria da eta horrez gain,
h(2)=3 eta h’(2)= –1 dira. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:
f (x ) = [h (x )]2 + x 2 + 3
Kalkulatu f(x) funtzioaren grafikoaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x= 2 deneko puntuan.
C-2 Problema. Izan bedi h(x) definitutako funtzioa:

x2 Aurkitu h(x) funtzioaren asintotak, gorapen eta
h (x ) = beherapen-tarteak eta mutur erlatiboak.
x2 −4
Irudikatu h(x) funtzioaren grafikoaren eskema.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulatu ondoko integral definigabea a, b eta c parametroen funtzioan:
e ax
 (x 2 + bx + c ) dx
D-2 Problema. Izan bitez P1 y = x  (4 − x) ekuazioko parabola eta P2 y = ( x − 4)  ( x − 2) ekuazioko parabola.

Irudikatu aurreko parabolek mugatutako eskualde finituaren eskema.
Kalkulatu bere azalera kalkulu integrala erabiliz.
E MULTZOA
E-1 Galdera.Nereak 3 digitu ezberdin aukeratu ditu eta beraiekin osa daitezkeen hiru zifraho zenbaki guztiak idatzi
ditu, errepikapenik gabe. Jarraian, lortutako zenbaki guztien batura kalkulatu du. Aurkitu Nerearen batura, hasierako
digituen batura 14 zela jakinik.
E-2 Problema. Bi txalupa aldi berean eta toki beretik atera dira, bata Iparralderantz 120 kilometro orduko
abiadurarekin eta bestea Ekialderantz 64 kilometro orduko abiadurarekin. Zazpi minutu eta erdi beranduago, zein da
bi txalupen arteko distantzia?
27

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bitez A, I eta B ondoko matrizeak:
0 1 1   1 0 0  6 − 3 − 4
     
A =  1 1 0 I = 0 1 0 B = −3 2 1 
 1 0 0 0 0 1  − 4 1 5 
    
Erantzun ondoko galdera era arrazoituan: Existitzen al da λ ϵ R parametroaren baliorik non (A − I )2 = B berdintza
betetzen den? Baiezkoan λ parametroen balio hori kalkulatu.
A-2 Problema. Izan bedi S ekuazio linealetako sistema:

x + 2y + 3z = 6

 10
S = x + 8y + Az = A Aztertu sistemaren bateragarritasuna A parametroaren
 7 arabera.
x + 4y + 9z = 14 Ebatzi A= 0 deneko kasuan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez   x + y + z = 1 ekuazioko π planoa eta P= (1, –1, 0) puntua. Aurkitu P puntuaren
simetrikoa π planoarekiko, kalkulu horretarako erabilitako prozedura azalduz.
B-2 Problema. Izan bitez P= (1, 2, 2) eta Q= (2, α, α) espazioko puntuak. Aurkitu α parametroaren balioa P eta Q
puntuetatik igarotzen den zuzena koordenatu-jatorritik ere igaro dadin. Aurkitu zuzenaren ekuazioa bi planoren
arteko ebakidura bezala eta modu parametrikoan.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Izan bitez f (x ) = x 3 + 2x − 1 eta I= [0, 2] tartea. Enuntziatu tarteko balioaren teorema, eta aurkitu I
tartearen puntua non teoremaren emaitza betetzen den f(x) funtziorako.
C-2 Problema. Demagun 20 luzerako alanbre-zati bat bi zatitan banatu dugula. Lehenengo zatiarekin laukizuzen bat
egin dugu non oinarria altueraren bikoitza den eta bigarren zatiarekin karratu bat egin dugu. Aurkitu bi zatien luzerak
Iaukizuzenaren eta karratuaren azaleren batura minimoa izan dadin.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulatu ondoko funtzioaren jatorrizkoa:
x3 + x2 +1
 x2 −4
dx
D-2 Problema. y = 4 − x 2 parabolak, bere zuzen ukitzaileak x= 1 puntuan eta OY ardatzak planoaren eskualde finitua
zehazten dute. Irudikatu aurreko eskualdearen eskema eta kalkulatu bere azalera kalkulu integrala erabiliz.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Bildumari batek posta-zigilu pila bat oparitzea erabaki du. Topatu duen pertsona bakoitzari gelditzen
zaizkion zigilu-kopuruaren erdia gehi bat eman dizkio. Zehazki sei pertsonarekin topo egin du. Bukaeran zigilu guztiak
oparitu baditu, zenbat zigilu zituen bildumariak?
E-2 Problema. Inprimategi batek 8 cm aldeko 3000 panfleto karratu inprimatu behar ditu. Lana burutzeko A edo B
motako orriak erabili behar ditu, A motako orrien dimentsioak 22 cm bider 34 cm izanik, eta B motakoenak 21 cm
bider 28 cm. Erabaki zein tamainako orriak erabili behar diren, ahalik eta paper gutxien alferrik galdu nahi bada.
28

A MULTZOA
A-1 Galdera. Izan bitez A eta M ondoko matrizeak:
3 2 m n 
A =   M =  
 1 3 p q
Aurkitu m, n, p eta q parametroek bete behar dituzten baidintzak bi matrizeen arteko bi biderkadura posibleak
berdinak izan daitezen.
A-2 Problema. Aztertu sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren arabera:

x − y + 2z = 4

S = 3x + 2y + 3z = 1
4x + y + z = 

Sistema ebatzi indeterminatua denean.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez A= (3, 4, 1+2α) eta B= (–3, 0, 1–2α) espazioko puntuak. Bi puntuak P plano batekiko
simetrikoak direla jakina da. Aurkitu, era arrazoituan, plano horren ekuazioa.
B-2 Problema. Aurkitu A= (1, 1, α) eta B= (1, 0, 3) puntuetatik igarotzen den zuzenaren ekuazio cartesiarra.
Ba al dago α parametroaren baliorik non (1, 3, 3) puntua r zuzenean dagoen? Erantzuna arrazoitu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. f(x) funtzioari buruz ondoko datuak ezagunak dira: puntu guztietan deribagarria da eta horrez gain,
f(0)=1, f’(0)=2 eta f’‘(0)= 3 dira. Izan bedi g(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:
g (x ) = 3  [f (x )]2 + 8  f (x )
Kalkulatu, era arrazoituan, g’’(0).
C-2 Problema. Izan bedi f (x ) = x 3 + Ax 2 + Bx + 5 . Aurkitu A eta B parametroen balioak f(x) funtzioak x= 1
denean maximo bat eta x=2 denean minimo bat izan ditzan.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulatu ondoko jatorrizkoa:
1
x 2
− ( + 1)  x + 
dx
α≠ 0 izanik (ezberdin zero).
D-2 Problema. Izan bedi V1= (0, 0), V2= (3, 0), V3= (3, 9) eta V4= (0, 9) erpinetako R laukizuzena. Frogatu A
parametroaren balio guztietarako y = Ax 2 + (3 − 3A)  x ekuazioko kurba V1 eta V3 erpinetatik igarotzen dela eta
laukizuzena bi eskualdetan banatzen duela.
Kalkulatu aurreko bi eskualdeen azalera eta aurkitu A parametroaren balioa kurbaren gaineko eskualdearen
azalera azpikoarenaren bikoitza izan dadin.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Merkatari batek luma estilografikoak, arkatzak eta borragomak erosi zituen. Luma estilografiko bakoitzak
10 euro balio zuen, arkatz bakoitzak euro bat eta 8 borragoma multzo bakoitzeko euro bat ordaindu zuen. Orotara 100
euro ordaindu eta 100 gai erosi bazituen, mota bakoitzeko zenbat gai erosi zituen?
E-2 Problema. Ondoz ondoko 45 zenbaki arrunten batura 1485 dela jakina da. Aurkitu, era arrazoituan, zenbaki horiek.
29

A MULTZOA
A-1 Galdera. Bi errenkada eta bi zutabeko A matrizeak ekuazio matrizial hau betetzen du:
 1 3   − 1 − 1  2 0 
A    +   =  
 5 7   − 2 − 3 2 0 
Kalkulatu A matrizea eta arrazoitu.
A-2 Problema. Aztertu sistema honen bateragarritasiuna α parametroaren balioaren arabera:

3x − 2y + 2z = 2 + 1

S = x + y − z = 1
4x − 2y + ( − 1)z =  + 1

B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez A= (2, 2, 1) eta B= (4, u, v) espazioko puntuak. Bi puntuak P  2x − y + z + D = 0 ekuazioko
P planoarekiko simetrikoak dira. Aurkitu u, v eta D parametroen balioak eta arrazoitu.
B-2 Problema. Izan bedi r zuzena hau:

x + 2y + 3z = 1
r =
x + 3y + 2z = 1
Aurkitu koordenatu jatorritik igarotzen den eta r zuzena parte duen plano baten ekuazioa.
Planoa babarra al da? Erantzuna arrazoitu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Izan bitez p eta q bi zenbaki positibo, eta haien batuta, 20. Aurkitu, eta arrazoitu, p eta q zenbakien
balioak lehenengo zenbakia eta bigarrenaren karratuaren arteko biderkadura maximoa izan dadin.
C-2 Problema. Aurkitu f (x ) = 2x 3 − 3x 2 − 12x + 5 funtzioaren gorapen eta beberapen-tarteak, eta maximo eta
minimoak. Egin funtzioaren adierazpen grafikoa.
D MULTZOA
D-1 Galdera. Kalkulatu jatorrizko funtzio hau:
 x  cos(ax + b ) dx a eta b edozein zenbaki direnean.
D-2 Problema. Har dezagun y = 4x eta y = 8 − 4x zuzenek eta y = 2x − x 2 ekuazioko kurbak lehenengo
koadrantean mugatzen duten planoko eskualdea.
Egin eskualdearen eskema grafikoa, eta kalkulatu haren azalera kalkulu integrala erabiliz.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Plater-balantza bat dugu, eta hiru motatako pisuak daude: A, B eta C. A motako 4 pisu plater batean
kokatzen badira eta B motako 5 pisu bestean, balantza orekatuta dago. Gauza bera gertatzen da plater batean B
motako 2 pisu eta A motako pisu bat eta, beste platerean, C motako 2 pisu kokatzen badira.
Nola okertuko da balantza plater batean C motako 2 pisu eta B motako 2 pisu eta, beste platerean, A motako 4
pisu kokatzen badira? Erantzuna arrazoitu.
E-2 Problema. Izan bedi f(x) honela definitutako funtzioa:

ax + b x  −1 bada
f (x ) =  2
x + 3 x  −1 bada
Aurreko funtzioa deribagarria da x= –1 puntuan. Kalkulatu a eta b parametroen balioa, eta arrazoitu.
30

A MULTZOA
A-1 Galdera. Aurkitu baldintza hauek betetzen dituzten A eta B matrizeak:
8 3   1 2 
3A + 2B =   2A − 3B =  
 5 4   − 1 − 6 
A-2 Problema. Aztertu ekuazio linealetako sistema honen bateragarritasuna β parametroaren balioaren arabera:
x − y − z = 6

S = 2x + 4y + 2z = − 
3x +  y + z = 

Ebatzi aurreko sistema β= 0 kasuan.
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez ekuazio parametriko hauek dituen r zuzena
x = 1 − 3t

r = y = 2 + t
z = 1 − t

eta   x + 3y = 0 ekuazioko π planoa. Kalkulatu r zuzena eta π planoaren arteko distantzia, eta arrazoitu.
B-2 Problema. Izan bitez A= (2, 0, 0), B= (0, 2, 0) eta C= (0, 0, α) puntuak. Aurkitu hiru puntu horietatik igarotzen den
πα planoaren ekuazioa. Ba al dago α parametroaren baliorik non πα planoa (1, 1, 1) puntutik igarotzen den? Erantzuna
arrazoitu.
C MULTZOA
C-1 Galdera. Hirugarren mailako f (x ) = Ax 3 + Bx 2 + Cx + D polinomioari buruz datu hauek ditugu: f(0)= 1, f'(0)=
2, eta x= 1 eta x= 2 direnean bi mutur erlatibo ditu. Kalkulatu A, B, C eta D, eta arrazoitu mutur erlatiboak maximo edo
minimo diren.
C-2 Problema. Izan bedi f ( x) = x 2  e − x + H . Aztertu f(x) funtzioaren gorapen- eta beherapen-tarteak.
Aurkitu H parametroaren balioa, f(x) funtzioak haren maximoan hartzen duen balioa 1 izateko.
D MULTZOA
x 2
 sin (2 x) dx
Azaldu kalkuluan erabilitako metodoa.
D-2 Problema. Egin y = x 2 + x − 2 kurbak eta y = 2 x zuzenak mugatzen duten planoko eskualdearen eskema.
Kalkulatu eskualde horren azalera.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Izan bedi S honela definitutako funtzioa: zenbaki bakoitzaren irudia haren digituen batura da, adibidez,
S(2009)= 2 + 0 + 0 + 9= 11. Kalkulatu S(10100 − 100).
E-2 Problema. Zenbait lagunek menu bera jan dute eta, guztira, 60 euro ordaindu behar dute. Lagunetatik bik dirurik
ez dutenez, besteen artean gonbidatuko dituzte. Ondorioz, bakoitzak eman beharreko diru kopurua 8 eurotan
handituko da. Zenbat lagun dira? Zein da menu bakoitzaren prezioa?
31

A MULTZOA 1 x x 2 x 3 
A-1 Galdera. x parametroaren balio bakoitzerako A(x) matrizea hau da:  
1 1 x x 2 
A (x ) =  
1 1 1 x 
Kalkulatu A(x) matrizearen determinantea, eta arrazoitu. 1 1 1 1 

A-2 Problema. Aztertu ekuazio linealetako sistema honen 3x + 2y + z = 1

bateragarritasuna α parametroaren balioaren arabera: 
S = − 2x + y +  z = 1
x + 3y + 3z = 
Ebatzi aurreko sistema α= −1 kasuan. 
B MULTZOA
B-1 Galdera. Izan bitez P= (1, 2, 9) espazioko puntua eta r honela deskribatutako zuzena:
x = t

r = y = t + 3
z = 4t

Aurkitu P puntuaren simetrikoa r zuzenarekiko.
B-2 Problema. Izan bitez   x + 3y − 2z + 3 = 0 ekuazioko π planoa eta r honela deskribatutako zuzena:
x 1−y z +1 Aurkitu r zuzena barruan duen eta π planoarekin perpendikularra den
r  = =
2 1 3 planoaren ekuazioa.
C MULTZOA
C-1 Galdera. A > 0 bakoitzerako, izan bedi fA honela definitutako funtzioa:
fA (x ) = ln (x + A)
Aurkitn fA funtzioaren definizio-eremua A parametroaren menpe, eta arrazoitu.
C-2 Problema. Produktu baten x unitateren ekoizpen-kostua, C(x), honela adierazita dator (eurotan):
x2 x
C (x ) = + 20x + 15 eta salmenta-prezioa unitateko V (x ) = 45 −
4 4
Idatzi irabazi totala ematen duen funtzioa x unitate saltzen direnean. Kalkulatu zenbat unitate saldu behar diren
irabazia maximoa izan dadin.
D MULTZOA
x3
x 2
+ 3x + 2
dx
D-2 Problema. Izan bedi f(x) funtzioa: Har dezagun f(x) funtzioaren grafikoak, x= 0 puntuko f-ren
1 zuzen ukitzaileak eta x= 1 zuzenak mugatzen duten planoko
f (x ) = 2
x +1 eskualdea. Irudikatu aurreko eskualdearen eskema, eta haren
azalera kalkulatu.
E MULTZOA
E-1 Galdera. Zein da (72009 – 2009) zenbakiaren azken zifra? Erantzuna arrazoitu.
E-2 Problema. Ondoz ondoko bost zenbaki bakoitiren batura 625 dela jakinik, aurkitu zenbaki horiek, eta arrazoitu.
32

MATEMATIKA – LOE – 2010 – EKAINA
(Azterketa honek bi aukera ditu, A eta B. Horietako bat erantzun behar duzu.)
A AUKERA
A-1 Ariketa. Izan bedi ekuazio linealetako sistema hau:
x + y + 2z = 2

S =  x + y + 2z =  + 1
x + y +  z = 1

Aztertu sistemaren bateragarritasuna α parametroaren arabera.
Sistema ebatzi α= 0 kasuan.
A-2 Ariketa. Izan bitez A eta B espazioko puntuak, eta A= (3, 4, 1+2a), B= (−3, a, 0) haien koordenatuak. Kalkulatu A eta
B puntuetatik igarotzen den zuzenaren ekuazio parametrikoa.
Galdera hau erantzun, eta arrazoitu: Existitzen al da a parametroaren baliorik non (9, 4, 6) puntua zuzenean
dagoen?
A-3 Ariketa. Aztertu f (x ) = x 3 − 12x − 8 funtzioaren maximo eta minimoak eta gorapen- eta beherapen-tarteak.
Adierazi grafikoki f(x) funtzioa.
A-4 Ariketa. Kalkulatu integral mugagabe hau:

x +8
 2
x +x −2
dx
Azaldu kalkuluan erabilitako metodoa.
A-5 Ariketa. Zenbaki baten hiru zifren batura 18 da. Zenbaki horri bere zifra berak baina alderantzizko ordenean
dituen zenbakia kenduz gero, 594 lortzen da. Horrez gain, hamarrekoen zifra beste bi zifren batezbesteko aritmetikoa
da. Aurkitu zenbaki hori.
B AUKERA
B-1 Ariketa. Aztertu ekuazio linealetako sistema honen bateragarritasuna α parametroaren arabera:
2x + y + 3z = 2

S = 3x − 2y − z = 3
 x − y + 2z = 

Sistema ebatzi indeterminatua denean.
B-2 Ariketa. Izan bedi A= (1, 0, 2), B= (0,−1, 3) eta C= (α, 2,−4) puntuetatik igarotzen den planoa. Posible al da α
parametroaren balioa aurkitzea P= (−2, 3, 0) puntua planoan egon dadin? Baiezkoan kalkulatu balio hori.
B-3 Ariketa. Idatzi y = 10 x + 2 zuzenarekin paraleloak diren eta

f (x ) = 4x 3 − 2x + 1
kurbaren ukitzaileak diren zuzenen ekuazioak. Aztertu f(x) funtzioaren maximo eta minimoak.
B-4 Ariketa. Izan bitez f (x ) = x  (4 − x ) eta g (x ) = x  (x − 6)

Egin bi kurba horiek mugatzen duten eskualdearen eskema grafikoa, eta haren azalera kalkulatu kalkulu integrala
erabiliz.
B-5 Ariketa. Izan bitez x eta y bi zenbaki positibo, eta haien biderkadura 16. Izan al daiteke (x + y) batura 7 baino
txikiagoa? Erantzuna arrazoitu.
33

MATEMATIKA – LOE – 2010 – UZTAILA
A AUKERA
A-1 Ariketa. Aztertu sistema hau α parametroaren arabera:
 x − y + 2z = 1

S = x − 2y = 0
 x + y − z = 1

Sistema ebatzi α= 1 kasuan.
A-2 Ariketa. Izan bitez A= (4, 1, 1) eta B= (2, u, 3) espazioko puntuak. A eta B puntuak plano batekiko simetrikoak dira.
Kalkulatu plano horren ekuazioa u parametroaren arabera, eta prozedura arrazoitu.
Ba al dago u parametroaren baliorik non (0, 0, 0) puntua planoan dagoen?
A-3 Ariketa. Merkatari batek kafea saltzen du 2 euro eta 75 zentimotan kiloa. Merkatariak bi motatako gastuak ditu,
merkantziaren garraioa eta herri-ogasunari ordaindu beharreko zerga bat. Saltzen duen kilo bakoitzeko, garraioaren
gastua 25 zentimokoa da. Herri-ogasunari ordaindu beharreko euro-kopurua kalkulatzeko, saldutako kilokopuruaren
karratua zati 1200 egin behar da. Aurreko datuekin kalkulatu merkatariak saldu behar duen kilo-kopurua irabazia
maximoa izan dadin, eta kalkulatu irabazi maximo hori.
A-4 Ariketa. f (x ) = x  (4 − x ) funtzioaren zuzen ukitzaileak (4, 0) puntuan, f(x) funtzioaren grafikoak eta OY
ardatzak planoaren eskualde bat zehazten dute lehenengo koadrantean. Egin eskualde horren eskema grafikoa, eta
haren azalera kalkulatu kalkulu integrala erabiliz.
A-5 Ariketa. 20 cm-ko aldeko egurrezko kubo solido bat gorriz margotu da. Ondoren, zerra batez zentimetroz
zentimetro aurpegiekin paralelo diren mozketak egin dira 1 cm-ko aldeko 203= 8000 kubotxo lortu arte. Kubotxo
horietatik zenbatek izango dute gutxienez aurpegietako bat gorriz margotuta?
B AUKERA
B-1 Ariketa. Aztertu ekuazio-sistema honen bateragarritasuna α parametroaren arabera:
x + y +  z = 1

S = x +  y + z = 1
x + y + z = 1

Sistema ebatzi indeterminatua den kasuetan.
B-2 Ariketa. Kalkulatu A= (0, 1, 2) eta B= (1, 0, 2) puntuetatik igarotzen den zuzenaren eta P= (3, 2, −1) puntuaren
arteko distantzia. Deskribatu, eta arrazoitu, zer pauso eman diren kalkulu hori egiteko.
B-3 Ariketa. Kalkulatu f (x ) = x 2 − 6x + 8 funtzioaren grafikoaren puntua non puntu horretako zuzen ukitzailea
bigarren eta laugarren koadranteen erdikariarekin paraleloa den. Egin adierazpen grafiko bat, eta kalkulatu zuzen
ukitzaile hori.
B-4 Ariketa. Azaldu laburki zatikako integrazioaren metodoa zertan datzan, eta metodo hori erabili integral mugagabe
hau kalkulatzeko:
 (2x + 3)  sin (5x + 7) dx

B-5 Ariketa. Lehenengo 100 zenbaki arrunten artetik, har bitez 3-ren multiplo ez direnak. Kalkulatu zenbaki horien
batura, eta prozedura arrazoitu
34

A AUKERA
A-1 Ariketa. Izan bedi ekuazio linealetako sistema hau:
x + 2y + 3z = −1
 a) Aztertu sistemaren bateragarritasuna m parametroaren
S = 2x + 5y + 4z = −2 arabera.
 2
x + 3y + m z = m b) Sistema ebatzi m= 0 kasuan.
A-2 Ariketa. Izan bitez r eta s zuzen hauek:

x = 3 + t
 x + y − 2z = 1
r = y = −4 + 3t r =
z = 0 x − y = −6

Kalkulatu r eta s zuzenekin perpendikularra den eta P= (3,−1, 2) puntutik igarotzen den zuzenaren ekuazioa.
A-3 Ariketa. Izan bedi f (x ) = x 2  e −2x funtzioa.

a) Aztertu funtzioaren gorapen- eta beherapen-tarteak.
b) Aztertu funtzioaren maximo eta minimoak eta egin haren grafikoaren eskema.
A-4 Ariketa. Kalkulatu integral mugagabe hauek, eta azaldu zein metodo erabili duzun kalkulu horretan:
 x ln (x ) dx  x  sen (2x ) dx

A-5 Ariketa. 7 zenbakiaren ondoz ondoko 30 multiploren batura 9345 dela jakina da. Aurkitu, eta erantzuna arrazoitu,
multiplo horien zerrendaren lehenengo eta azken zenbakiak.
B AUKERA
B-1 Ariketa. Izan bedi A matrize hau:
1 0   a) Galdera hau erantzun arrazoituz: Existitzen al da α Є R parametroaren
  baliorik non A matrizearen alderantzizkoa balio horretarako existitzen ez
A =  0 − 1 
2 − 1 1  den?
  b) Kalkulatu, posiblea bada, A2 matrizearen alderantzizkoa α= 0 denean.
B-2 Ariketa. Izan bitez   x − y + z = 0 ekuazioko planoa eta P= (2, 1, 3) puntua. Kalkulatu P puntuaren simetrikoa
π planoarekiko, eta jarraitutako prozedura azaldu.
B-3 Ariketa. Izan bedi f (x ) = x 3 + ax 2 + bx + c . Aurkitu a, b eta c parametroen balioak baldintza hauek aldiberean
bete daitezen: f(x) funtzioaren grafikoa (0,1) puntutik igarotzen da; f(x) funtzioaren ukitzaileak x= 0 eta x= 1
balioetarako y = 3x + 5 zuzenarekin paraleloak dira.
B-4 Ariketa. Izan bitez f (x ) = x 2 + 3x + 2 eta g (x ) = −x 2 − 3x + 10 funtzioak.

a) Egin bi funtzioen grafikoen eskema.
b) Kalkulatu bi funtzioek mugatutako eskualdearen azalera.
B-5 Ariketa. Ane, Berta eta Carlos elkarrekin jolasean ari dira. Bi dado aldi berean jaurtitzen dituzte. Anek dadoen
puntuazioen batura kalkulatzen du, Bertak, aldiz, puntuazio handienaren eta txikienaren arteko diferentzia kalkulatzen
du, eta Carlosek, azkenik, puntuazioen biderkadura egiten du. Anek 6 zenbakiaren aldeko apustua egiten du, Bertak 2
zenbakiaren aldekoa eta Carlosek 4 zenbakiaren aldekoa. Orekatuak al dira aurreko apustuak ala hiruretakoren batek
abantaila du? Erantzuna arrazoitu.
35

A AUKERA
A-1 Ariketa. Izan bedi ekuazio linealetako sistema:
 x + 2y = 3
 Aztertu aurreko sistema λ parametroaren arabera. Sistema
S = − x + 2 z = −1
3x − y − 7z =  + 1 indeterminatua deneko kasuak existitzen badira, ebatzi kasu
 horiek. Bestela, azaldu zergatik ez diren existitzen.
A-2 Ariketa. Aurkitu zer koordenatu izan behar dituen puntu batek A= (0, −1, 1) puntuaren simetrikoa izan dadin r
zuzenarekiko, r zuzenaren ekuazioa hau izanik:
x −5 z −2
r  =y =
2 3
Deskribatu, eta arrazoitu, jarraitutako prozedura.
A-3 Ariketa. Aztertu funtzio honen muturrak eta asintotak eta egin haren grafikoaren eskema.
x2
f (x ) =
x −1
A-4 Ariketa. Kalkulatu integral mugagabe hau, eta azaldu zein metodo erabili duzun hura kalkulatzeko:
3x 2 + 8x
x 2
+ 5x + 6
dx
A-5 Ariketa. Ikasturtearen hasieran, Fakultateko ikastaro bateko ikasleen artean, gizon/emakume proportzioa 7/8 zen.
Lehenengo lauhilabetea bukatzean, 4 gizonek eta 10 emakumek ikastaroa utzi zuten eta orduan, gizon/emakume
proportzioa 12/11 bilakatu zen. Kalkulatu ikastaroa hastean zenbat gizon eta zenbat emakume zeuden.
B AUKERA
B-1 Ariketa. A matrizeak bi errenkada eta bi zutabe ditu, eta berdintza hau betetzen du:
 0 3  1 0   1 1
A    + A    =  
 2 6  0 1   0 1
Kalkulatu A matrizea, eta prozedura arrazoitu.
B-2 Ariketa. Izan bitez P= (0, 2, 5) puntua eta r zuzena

 x = 1 +t
 Kalkulatu r zuzena barruan duen eta P puntutik igarotzen
r = y = 2 − t
z = 3 + 2t den planoaren ekuazioa, eta prozedura arrazoitu.

B-3 Ariketa. f(x) funtzio bati buruz datu hauek ezagunak dira: R osoan deribagarria da, R osoan gorakorra da eta puntu
guztietan f(x) > 0 desberdintza betetzen da.
Datu horiekin froga al daiteke h (x ) = e f (x ) − f (x ) gorakorra dela R osoan? Erantzuna arrazoitu.
B-4 Ariketa. Erantzun galderak:

a) Egin y = 9 − x 2 eta y = −x − 3 kurbek mugatutako eskualdearen eskema grafikoa.
b) Kalkulatu (a) ataleko eskualdearen azalera kalkulu integrala erabiliz.
B-5 Ariketa. Saskibaloiko txapelketa batean 14 taldek parte hartu dute. Denek denen kontra jokatu dute joan-etorriko
txandan.
a) Zenbat partida jokatu dira guztira?
b) Talde-kopurua N balitz, zenbat partida jokatuko lirateke?
36

A AUKERA
A-1 Ariketa. Sistema hau emanda:  x + (A + 1)y + Az = A + 1
a) Eztabaidatu ezazu A parametroaren balioaren arabera. 
b) Ebatz ezazu, ahal bada, A= 4 kasurako Ay + z = 0
x + y = 1

A-2 Ariketa. A(1, 2, 3), B(1, –2, 4) eta C(1, –3, α) puntuak emanda:
a) Kalkula ezazu α parametroaren balioa A, B eta C puntuak lerrokatuta egon daitezen.
b) α= 5 kasuan, aurkitu ezazu jatorritik pasatzen den eta, gainera, A, B eta C puntuak dauzkan planoaren
perpendikularra den zuzena.
A-3 Ariketa. f (x ) = Ax 3 + Bx funtzioa izanik, badakigu P(1,1) puntutik pasatzen dela eta, gainera, puntu horretan
haren tangentea y = −3x zuzenaren paraleloa dela.
a) Datu horiek jakinik, kalkula itzazu A-ren eta B-ren balioak.
b) Kalkula itzazu funtzioaren mutur erlatiboak eta goratze- eta beheratze-tarteak; azkenik, marraztu ezazu
funtzioa.
A-4 Ariketa. y = x 4 eta y = x 2 kurbak izanik,

a) Marraztu ezazu bi kurben grafikoek mugatutako esparru finitua.
b) Kalkula ezazu esparru horren azalera.
A-5 Ariketa. Institutu bateko patioan 80 ikasle daude, 8 lerro eta 10 zutabetan lerrokatuta. Ikasle bakoitzak eskua
eman die inguruan dituen ikasle guztiei. Baldin eta bi pertsonaren arteko esku-ematea esku-emate bat baldin bada,
zenbat esku-emate izan ziren guztira?
B AUKERA
B-1 Ariketa. (α,β) zenbaki errealen bikote bakoitzerako, matrize hauek daude:
  2  2  1  a) Kalkula itzazu A eta B matrizeen determinanteak.
    b) α= β= 1 kasurako, kalkula ezazu (A·B) biderkadura-matrizearen
A =  1 1 − 1 B =  1  − 1
3 5 5  2 2 − 1 determinantea.
    c) Kalkula ezazu, arrazoituz, α-ren eta β-ren zer baliotarako betetzen
den bi matrizeek alderantzizko matrizerik ez izatea.
B-2 Ariketa. x + y + z = 4 planoa AB segmentuarekiko perpendikularra da, eta bi zati berdinetan erdibitzen du
segmentua. A puntua (1, 0, 0) baldin bada da, aurkitu itzazu B puntuaren koordenatuak, eta kalkula ezazu AB
segmentuaren eta planoaren arteko ebaki-puntua.
B-3 Ariketa. Enpresa batek estalkirik gabeko kartoizko kaxak egiten ditu, 4.000 zentimetro kubikoko bolumenekoak.
Kaxen oinarria karratua da.
Kalkula ezazu zer altuera duen eta oinarrian zer alde izan behar duen kaxa bakoitzak fabrikazioan ahal den
kartoirik gutxiena erabiltzeko.
B-4 Ariketa. Kalkula itzazu integral hauek:

x −2
a)
 2x 3
 ln (x ) dx b)
x 2
−1
dx
B-5 Ariketa. Frogatu ezazu 6 aldeko poligono konbexu batek 9 diagonal dituela.
a) Zenbat diagonal izango ditu n aldeko poligono konbexu batek?
b) Zenbat alde ditu 230 diagonal dituen poligono konbexu batek?
37

A AUKERA
A-1 Ariketa. Sistema hau emanda: (m − 1) x + y + z = m
a) Eztabaidatu ezazu m parametroaren balioaren arabera. 
b) Ebatz ezazu, ahal bada, m= 0 eta m= 3 kasuetarako. x + (m − 1) y + z = 0
y + z = 1

A-2 Ariketa. A(–1, 3, 2), B(2, –1, –1) eta C(α–2, 7, β) puntuak emanda:
a) Kalkula itzazu α eta β parametroen balioak puntu horiek lerrokatuta egon daitezen.
b) Aurreko atalean kalkulatutako balioetarako, aurkitu ezazu P(0, –3, 5) puntutik pasatzen den eta AC
bektorearen perpendikularra den planoaren ekuazioa.
A-3 Ariketa. Har dezagun f (x ) = x 3 + Ax 2 + Bx + C funtzioa:

a) Kalkula itzazu A, B eta C parametroen balioak f(x)-ren grafikoa (1, 1) puntutik pasa dadin, x= –4 balioan
maximo bat izan dezan eta x= 0 balioan ukitzaile horizontal bat izan dezan.
b) Kalkula itzazu funtzioaren mutur erlatiboak eta goratze- eta beheratze-tarteak, eta marraztu ezazu
funtzioaren grafikoa.
A-4 Ariketa. Kalkula ezazu integral hau:

5x − 2
 x2 − 4
dx
A-5 Ariketa. Zenbaki palindromo (edo kapikua) deritzo notazio hamartarrean idatzita egonik eskuinetik ezkerrera eta
ezkerretik eskuinera berdin irakurtzen den zenbaki oso eta positiboari; adibidez, 232 eta 8778 zenbakiak
palindromoak dira.
Kalkula ezazu zenbat zenbaki palindromo dauden 100.000 baino txikiagoak.
B AUKERA
B-1 Ariketa. Izan bitez B matrizea eta I unitate matrizea.
1 + m 1   1 0 a) Kalkula ezazu m-ren zer baliotarako betetzen den hau: B 2 = 2B + I
B =   I =  
 1 1 − m 0 1  b) Kalkula ezazu B-ren alderantzizko matrizea aurreko ataleko m-ren
balioetarako.
B-2 Ariketa. 1  3x + 4y + 5z = 0  2  2x + y + z = 0 planoak eta A(–1, 2, 1) puntua izanik:

a) Kalkula ezazu A puntutik eta aurreko bi planoen arteko ebakidura-zuzenetik pasatzen den planoa.
b) Kalkula ezazu plano bat B(0, 0, –3) puntutik pasatzen dena eta aurreko ataleko planoaren paraleloa dena.
B-3 Ariketa. Denda batean olioa saltzen da 2 euroan litroa. x litro saltzen direnean, era guztietako kostuak (eurotan
adieraziak) hauek dira: f (x ) = 0,5x + Cx 2 . Eta badakigu 750 litro saltze direnean lortzen dela etekin maximoa.
Aurkitu itzazu C-ren balioa eta lortutako etekin maximoa.
B-4 Ariketa. Hiru funtzio hauek emanda:

2
f (x ) = x ; g (x ) = x 2 ; h (x ) = x
4
a) Marraztu ezazu hiru funtzioen grafikoek mugatutako esparru finitua.
B-5 Ariketa. Zenbaki arrunten segidan: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14,… 5en lehenengo 40 multiploak
ezabatzen badira, beste segida bat sortzen da. Kalkula ezazu segida berriaren lehenengo 160 terminoen batura.
38

A AUKERA
A-1 Ariketa. A matrizea emanda, non α parametro erreal bat baita,
− 1 0 1  a) Kalkula ezazu, arrazoituz, A matrizearen heina α parametroaren funtzioan.
  b) Azaldu ezazu ea matrizeak alderantzizkoa duen α= 1 kasurako, eta, baldin
A=0  0 
 2 1  2 − 1 badu, kalkula ezazu.
 
A-2 Ariketa. ekuazioaren bidez definitutako r zuzena eta 2 x − y + bz = 0 planoa

x −2 y −1 z +1 emanda, kalkula itzazu a-ren eta b-ren balioak kasu hauetan:
r  = =
a 4 2 a) r zuzena planoarekiko perpendikularra da.
b) r zuzena planoaren barnean dago.
A-3 Ariketa. f(x) funtzioa ekuazio honek Kalkula itzazu, arrazoituz:

definitzen du: a) f(x) funtzioaren definizio-eremua eta asintotak.
2 b) f(x) funtzioaren goratze- eta beheratze-tarteak.
f (x ) = 2
x − 5x + 6 c) Egin ezazu funtzio horren grafikoaren gutxi gorabeherako marrazki
bat.
x2
A-4 Ariketa. y = parabolak bi esparrutan zatitzen du (0,0), (4,0), (4, 2) eta (0,2) erpinak dituen laukizuzena.
2
Kalkula ezazu bi esparru horietako bakoitzaren azalera.
A-5 Ariketa. Zenbat zero ditu amaieran 50 ! = 1 2  3  ...  48  49  50 zenbakiak?
B AUKERA
B-1 Ariketa. Sistema hau emanda:
m x + my + 2z = m a) Egin eztabaida m parametroaren balioen arabera.
 b) Ebatz ezazu, ahal bada, m= 5 kasurako.
x + (m − 2) y = −1
2y + 2z = 2

B-2 Ariketa. A= (2,1,0) puntua eta 2 x + 3 y + 4 z = 0 ekuazioa duen π planoa emanda:

a) Aurkitu ezazu zein den A puntutik distantzia minimora dagoen π-ren puntua, eta kalkulatu distantzia hori.
b) Aurkitu ezazu π planoarekiko A-ren simetrikoa den B puntua.
B-3 Ariketa. 200 cm luzeko segmentu bat bitan zatitu da. Zati batekin karratu bat eratu da, eta, bestearekin, oinarria
garaiera baino bi aldiz handiagoa duen laukizuzen bat. Kalkula ezazu zati bakoitzaren luzera, baldintza hau kontuan
izanik: karratuaren eta laukizuzenaren azaleren baturak minimoa izan behar du.
B-4 Ariketa. Kalkula ezazu integral hau:

ax + b
 2
x − 3x + 2
dx
a-ren eta b-ren funtzioan.
B-5 Ariketa. Lehen 210 zenbaki arrunten segidan: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,… , 210 demagun 7-ren multiploak ezabatu
direla. Kalkula ezazu, arrazoituz, gainerako terminoen batura.
39

A AUKERA x + y + z = 1
A-1 Ariketa. Ekuazio-sistema hau emanda: 
a) Egin eztabaida α-ren balioen arabera. y − z = −1
x + 2y = 0
b) Ebatzi sistema, bateragarri indeterminatua denean. 
A-2 Ariketa. P (1,0,–2) puntua eta r zuzena honela definitua: a) Zehaztu ezazu zuzen bat, r ebakitzen duena, r-ren
2x + y − 4z = 7 perpendikularra dena eta P puntutik pasatzen dena.
r  b) Kalkula ezazu P puntuaren eta r zuzenarekiko
2x − y = 5 haren simetrikoa den Q puntuaren arteko distantzia.
A-3 Ariketa. Elektronikako denden frankizia batek kalkulatu du asteko irabaziak (mila eurokotan adierazia) irekia duen
n denda kopuruaren mende daudela, adierazpen honen arabera:
B (n ) = −4n  (2n 2 − 15n + 24) Arrazoituz, kalkula ezazu hau:
a) Zenbat denda izan behar dituen asteko irabaziak maximoak izan daitezen.
b) Irabazi maximo horien balioa.
1
A-4 Ariketa. Hiru funtzio hauek emanda: f (x ) =; g (x ) = 9x ; h (x ) = 25x
x
a) Marraztu ezazu lehen koadrantean hiru grafikek mugatzen duten esparrua.
A-5 Ariketa. N = 3120  7140 zenbakia oso handia da. Jakingo zenuke lortzen batekoei dagokien digitua? Arrazoitu.
B AUKERA 1 3 m
B-1 Ariketa. Matrize hau emanda:  
A = m 1 3
a) Azter ezazu A-ren heina m parametroaren balioen arabera. 1 7 m 
b) m= 0 baliorako, kalkula ezazu A-ren alderantzizko matrizea. 
B-2 Ariketa. A= (1,–1, 0) eta B= (2, 0, 3) puntuak emanda.

a) Aurkitu al daiteke plano bat A eta B lotzen dituen zuzenarekiko perpendikularra dena eta, gainera, C= (2, 2,
3) puntutik pasatzen dena? Baiezkoan, aurkitu ezazu plano horren ekuazioa; ezezkoan, arrazoitu erantzuna.
b) Aurkitu daiteke A, B eta C-tik pasatzen den zuzen bat? Baiezkoan, aurkitu ezazu zuzen horren ekuazioa;
ezezkoan, arrazoitu erantzuna.
B-3 Ariketa. f (x ) = x 3 + Ax 2 + Bx + C funtzioa emanda:

a) Kalkula itzazu A, B eta C parametroen balioak, funtzioak x= 0-an mutur bat izan dezan eta x= 2-an beste
mutur bat izan dezan. Balio bakarrekoak dira parametro horiek?
b) Zehaztu ezazu zer mutur mota den (maximoa edo minimoa).
c) Irudika ezazu funtzioa C= 0 kasuan.
B-4 Ariketa. Azaldu ezazu zer den zatikako integrazioaren metodoa, eta aplika ezazu integral hauek kalkulatzeko:
 x  ln x dx eta
 x  cos (2x ) dx
B-5 Ariketa. 13-ren ondoz ondoko 25 multiploren batura 7.150 da. Zein da batura horretan agertzen den 13ren
lehenengo multiploa? Zein da batura horretan agertzen den 13ren azken multiploa?
40

A AUKERA
A-1 Ariketa. Ekuazio linealen sistema hau emanda: x − 2y − z = −1
a) Eztabaidatu ezazu nola jokatzen duen sistemak α balioen arabera. 
b) Ebatzi ezazu sistema soluzio bat baino gehiago dituenean. x − y + 2 z = 2
x + 2y + z = 3

4x − 3y + 4z = −1
A-2 Ariketa. r   zuzena eta 2x − y + Az = 0 planoa izanik,
3x − 2y + z = −3
a) Kalkula ezazu A-ren balioa zuzena eta planoa paralelo izan daitezen.
b) Aurkitu ezazu plano bat r zuzenarekiko perpendikularra dena eta koordenatu jatorritik pasatzen dena.
A-3 Ariketa. Har dezagun funtzio hau: f (x ) = ax 3 + bx + c

a) Lortu a, b eta c-ren balioak funtzioa koordenatu-jatorritik pasa dadin eta (1,–1) puntuan minimoa izan dezan
b) Hala lortutako funtzioak ba al du beste maximorik edo minimorik?
A-4 Ariketa. Har dezagun kontuan y = −x 2 + 2x kurbak eta y = x 2 − 10x kurbak mugatutako esparrua.
a) Marraztu ezazu esparrua.
A-5 Ariketa. Izan bedi N zenbaki hau: N = 2a  3b . Lor ezazu N-ren batekoei dagokien digitua kasu hauetan:
a) a= 2014, b= 2014
b) a= 800, b= 805
B AUKERA
B-1 Ariketa. Matrize hau emanda:
a) Aurkitu ezazu A matrizeak α parametroaren zer baliotarako ez duen 1  1
alderantzizkorik.  
A =  1 
b) Kalkula ezazu, ahal bada, A-ren alderantzizko matrizea α= −2 baliorako, eta, ezin 0  1 
bada, arrazoitu ezintasunaren zergatia 
B-2 Ariketa. Kalkula itzazu bi baldintza hauek betetzen dituen puntu baten koordenatuak:
x −2 y +1 z −2
+r  = = zuzenaren puntua izatea,
2 3 2
+ 3x + 4y − 1 = 0 eta 4x − 3y + 9 = 0 planoetatik distantzia berera izatea.
B-3 Ariketa. Badakigu F funtzioa puntu guztietan deribagarria dela (– ∞, 0] tartean F (x ) = 1 + 2x + Ax 2 formulak
definitzen duela eta (0, ∞) tartean, berriz formula honek definitzen dela: F (x ) = B + Ax .
a) Aurkitu ezazu zer balio izan behar duten A-k eta B-k aurreko baldintzak bete daitezen.
b) Irudika ezazu F
B-4 Ariketa. Kalkula itzazu integral mugagabe hauek, eta azaldu ezazu ebazteko metodoa:
dx

a) x  cos (3x ) dx b)
 2
x + 2x − 3
B-5 Ariketa. Denda batek armairu eta mahai batzuk erosi ditu. Armairu bakouitzak 649 € balio du, eta mahai bakoitzak
132 €. Dendaren arduraduna ez da gogoratzen prezio osoa 2.761 € ala 2.716 € izan den.
a) Zenbat ordaindu du zehazki? Arrazoitu erantzuna.
b) Zenbat armairu eta zenbat mahai erosi ditu zehazki?
41

A AUKERA − x + my + 2z = m
A-1 Ariketa. Ekuazio linealen sistema hau emanda: 
a) Deskriba ezazu nola jokatzen duen sistemak m parametroaren balioen arabera. 2x + my − z = 2
mx − y + 2z = m
b) m= −1 kasuan, ebatz ezazu sistema, ahal baldin bada. Ezinezkoa bada, azaldu ezazu 
zergatia.
x y + 7 z −2
A-2 Ariketa. P(2,−1, 3) puntua eta r, r  = = zuzena emanda:
3 5 2
a) Kalkula ezazu P puntuaren r zuzenaren gaineko proiekzioa.
b) Kalkula ezazu P-ren eta r-ren arteko distantzia.
c) Lor ezazu P puntuaren r zuzenarekiko simetrikoa.
A-3 Ariketa. Erantzun ondoko galderak:

a) f (x ) = x 3 − 3x + 1 funtzioa emanda, azter itzazu haren goratze- eta beheratzetarteak eta maximo eta
minimoak.
b) Egin ezazu f-ren gutxi gorabeherako irudikapen grafiko bat, eta erantzun iezaiozu, arrazoituz, galdera honi: x-
ren zenbat baliok betetzen dute f(x)= 0 izatea?
A-4 Ariketa. Marraztu ezazu y = x 2 − 6x funtzioaren grafikoaren eta y = 3x funtzioaren grafikoaren artean
itxitako esparrua, eta kalkula ezazu haren azalera.
A-5 Ariketa. Kaxa kubiko baten (hiru dimentsioak berdinak dira) hiru dimentsioak honela aldatu dira: altuera % 20
handitu da, zabalera % 20 gutxitu da eta luzera bera mantendu da.
a) Eragiten dio aldaketa horrek bolumenari? Zenbat?
b) Kaxa berriaren azalera osoa % 20 baino gehiago gutxitzen da?
B AUKERA
B-1 Ariketa. Matrize hau emanda: c + d d 
A =  
a) Zehaztu ezazu c-ren eta d-ren zer baliotarako duen A matrizeak alderantzizkoa.
 2c c + d 
b) Zehaztu ezazu A2 matrizearen alderantzizkoa c= 1; d= −2 kasurako.
2x − y + z = 0
B-2 Ariketa. r   zuzena eta 3x − 5y + Az = −31 planoa emanda,
x − y + 4z = 1
a) kalkula ezazu zer balio izan behar duen A parametroak zuzena eta planoa paralelo izan daitezen.
b) A= –12 kasurako, kalkula ezazu zuzenaren eta planoaren arteko ebakidura.
B-3 Ariketa. Badakigu A eta B zenbaki positiboen karratuen batura 32 dela. Kalkula itzazu zenbaki horiek haien arteko
biderkadura, A·B, maximoa izan dadin.
B-4 Ariketa. Aurkitu ezazu integral mugagabe hau:

3x + 7
 2
(x − 3x + 2)  (x − 3)
dx
Azaldu ezazu kalkulatzeko erabilitako metodoa.
B-5 Ariketa. 3 zenbakiaren ondoz ondoko 21 multiplo baturik, 1.260 balioa lortzen da. Batuketa horretan, zein da 3ren
lehen multiploa? Eta azkena?
42

A AUKERA
A-1 Ariketa. Hau dakigu: Kalkulatu, arrazoituz eta propietate egokiak aplikatuz, determinante hauen balioa:
a b c 2a 2b 2c 3p 3q 3r
p q r = 10 A= a+p b +q c +r B = 2a 2b 2c
x y z −x +a −y +b −z +c −x −y −z
A-2 Ariketa. Erantzun ondoko galderak:

a) Aurkitu zer ekuazio duen plano batek, jakinik P(-–1, 2, 3) puntutik pasatzen dela eta a(–1,–2,–3) eta b(1,3,5)
bektoreekiko paraleloa dela.
b) Kalkulatu zer balio izan behar duen m-k aurreko atalean kalkulatutako planoa eta mx − y + 5z = 8 planoa
perpendikularrak izan daitezen.
A-3 Ariketa. Polinomio hau emanda P (x ) = x 3 + ax 2 + bx + c

a) Zehaztu a, b eta c koefizienteak, jakinik x = −1 eta x = 1 balioetan mutur erlatiboak dituela eta, gainera,
koordenatu-jatorritik pasatzen dela.
b) Aztertu bi mutur erlatibo horien izaera (maximoak ala minimoak diren) eta egin polinomioaren gutxi
gorabeherako marrazki bat.
A-4 Ariketa. Marraztu f (x ) = x 2 − 2x + 1 eta g (x ) = −x 2 + 5 parabolen artean ittxitako esparrua, eta kalkulatu
esparru horren azalera.
A-5 Ariketa. 2 eta 3 digituekin, 5 zifrako zenbat zenbaki desberdin eratu daitezke?
B AUKERA
B-1 Ariketa. Ekuazio linealen sistema hau emanda:
x + y − z = −4

3x + ay + z = a − 1
2x + ay = −2

a) Eztabaidatu nola jokatzen duen sistemak a parametroaren balioen arabera.
b) Ebatzi sistema indeterminazio-kasuan edo -kasuetan.
c) Ba al da a-ren baliorik sistemak soluziorik ez izatea dakarrenik? Arrazoitu erantzuna.
B-2 Ariketa. Aurkitu zuzen bat, hau jakinda: haren bektore zuzentzailea v(1, 2, 3) da, P’ puntutik pasatzen da, P’
puntua P(0, –2, 0) puntuaren simetrikoa izanik  : x + 3y + z = 5 planoarekiko.
B-3 Ariketa. Izan bedi funtzio hau: f (x ) = (3x − 2x 2 )  e x

a) Kalkulatu f funtzioaren goratze eta beheratze-tarteak.
b) Kalkulatu f-ren mutur erlatiboak (maximoak eta minimoak).
B-4 Ariketa. Kalkulatu integral definitu honen balioa:

e
1
x 2  ln(x ) dx
B-5 Ariketa. 5 zenbakiaren ondoz ondoko 250 multiplo idatzi ditugu, 50 zenbakia lehenengoa izanik. Orain, lehen 90
zenbakiak ezabatulo ditugu. Zenbat balio du gainerako zenbakien baturak?
43

A AUKERA
A-1 Ariketa. A matrizea emanda, kalkulatu zer balio izan behar duen x-k A-ren alderantzizko  x −2 
−1 A =  
matrizea eta A-ren aurkakoa berdinak izan daitezen (Hau da, A = −A ).  5 −x 
A-2 Ariketa. Har ditzagun A(2, 1, 2) eta B(0, 4, 1) puntuak eta r zuzen bat ekuazio hau z −3
r  x = y −2 =
duena: 2
a) Kalkulatu zuzenaren P puntu bat, A eta B puntuetatik distantzia berera dagoena.
b) Aurkitu ezazu A puntutik igarotzen den r zuzenarekiko perpendikularra den planoaren ekuazioa.
A-3 Ariketa. Horma-irudi bat apaintzeko, zurezko marko angeluzuzen bat eraiki nahi dugu, bost metro karratuko
azalera bat zedarrituko duena. Badakigu markoaren kostua zentimetroko 1,5 € dela alde horizontaletan eta 2,7 €,
berriz, alde bertikaletan. Zehaztu zer dimentsio aukeratu behar ditugun markoa ahalik eta merkeena izan dadin.
A-4 Ariketa. Kalkulatu integral mugagabe hau:

2x 3 + x − 1
 x 2 − 5x
dx
A-5 Ariketa. Kutxa batek 10 zentimoko, 20 zentimoko eta 50 zentimoko txanponak dauzka. Guztira, 350 txanpon
daude. 50 zentimoko txanponen kopurua 10 zentimoko txanponen kopurua halako bi da. Guztira 90 euro badaude,
mota bakoitzeko zenbat txanpon daude?
B AUKERA
B-1 Ariketa. Eztabaidatu ekuazio-sistema m parametroaren arabera
mx + my = 1

3x + mz = m − 2
− y + z = m − 3

Ba al da indeterminazio-kasurik? Erantzuna baiezkoa bada, ebatzi sistema kasu horietan. Ezezkoa bada, azaldu
zergatia.
B-2 Ariketa. Erantzun ondoko galderak:

a) z zuzena eta π planoa emanda
3x + y − z = 2
r   : 2x + ( + 1) (y − 3) +  (z − 1) = 0
2x + y + 4z = 1
zehaztu zer balio izan behar duen α parametroak planoa eta zuzena paraleloak izan daitezen.
b) Aurreko atalean lortutako planoan al dago P(1, 0, –3) puntua?
B-3 Ariketa. Funtzio hau emanda:

 x 2 + 3x
 x  2 bada
f (x ) =  2

x −  x − 4 x  2 bada
a) Aurkitu α eta β-ren balioak, jakinik zuzen erreal osoan deribagarria dela.
b) Kalkulatu f funtzioaren grafikoaren zuzen ukitzailea x= 1 abzisako puntuan.
B-4 Ariketa. lrudikatu grafikoki y = 2x 3 kurbak, koordenatu-jatorrian funtzio horren grafikoaren ukitzailea den
zuzenak eta x= 1 zuzenak planoan mugatzen duten esparrua. Kalkulatu esparru horren azalera.
B-5 Ariketa. Kutxa batek (prisma angeluzuzena) dimentsio hauek ditu: A, 2A eta 3A. Dimentsio horietako bakoitza %
50 murrizten badugu, bolumena ere % 50 murriztuko da? Eta azalera osoa % 50 murriztuko da? Arrazoitu erantzunak.
44

A AUKERA
A-1 Ariketa. Eztabaidatu sistema hau b parametroaren balioen arabera (EZ da inola ere behaerrezkoa ebaztea)
x + 2y − z = 2

x + (1 + b )y − bz = 2b
x + by + (1 + b )z = 1

A-2 Ariketa. Zehaztu zer plano den koordenatu-jatorritik pasatzen dena, ekuazio hau duen zuzenaren paraleloa dena:
x −1 y −1 z −1
= =
1 −1 1
eta (0, 1, 1) eta (1, 1, 0) puntuetatik pasatzen den zuzenaren paraleloa ere badena.
A-3 Ariketa. Azter ezazu funtzio honen goratze- eta beheratze-tarteak:

x3
y =
x2 −4
eta kalkula itzazu haren maximoak eta minimoak.
A-4 Ariketa. Marraztu ezazu funtzio hauen grafikoek mugatutako esparrua:

f (x ) = x 2 − 4x + 3 g (x ) = −x + 3
eta kalkula ezazu esparru horren azalera.
A-5 Ariketa. Serie hau 5-en ondoz ondoko múltiplo hauetaz osatuta dago: 45, 50, 55, …, 650, 655
a) Zenbat zenbakiz osatuta dago seriea?
b) Zein da haien batura?
B AUKERA
B-1 Ariketa. Matrize hau emanda:
  − 1 − 1 a) Aurkitu ezazu α parametroaren zer baliotarako EZ duen alderantzizkorik
 
A= 1  1  matrizeak.
 − 2 2 2 
b) Baldin eta existitzen bada, kalula ezazu A-ren alderantzizkoa α= 2 baliorako.

B-2 Ariketa. Plano hau emanda   x − 3y + 2z = 7

a) Zehaztu ezazu (3, -8, 4) puntuaren puntu simetrikoa plano horrekiko.
b) Kalkulatu bi puntu simetrikoen arteko distantzia.
B-3 Ariketa. Funtzio hau emanda f (x ) = Ax 3 + Bx 2 + C

a) Kalkulatu A, B eta C parametroen balioak, funtzioak propietate hauek bete ditzan: (0, 0) puntutik pasatzea
eta maximo lokal bat izatea (1, 2) puntuan.
b) Kalkula itzazu x aldagaiaren balio guztiak zeinetan funtzioaren grafikoak ukitzaile horizontala baitu.

2x 2 + 3x − 1
 x  (x 2
+ x − 2)
dx
B-5 Ariketa. Antzoki batean hiru eserleku mota daude, eta A, B eta C izendatuko ditugu. A motakoek 24 € balio dute, B
motakoek 20 € eta C motakoek 15 €. Antzokiak, guztira, 400 eserleku ditu, eta haien %80 saldu dira. Guztira 5.940 €
jaso dira. Badakigu saldutako eserlekuetan A motakoak halako bi direla B motakoak. Mota bakoitzeko zenbat eserleku
saldu dira?
45

A AUKERA
A-1 Ariketa. Eztabaidatu nola jokatzen duen sistema honek b parametroaren balioen arabera
x + y + z = 0

− x + 2y + bz = −3
x − 2y − z = b

Aurkitu soluzioa, baldin eta soluzioa badu, b= 2 kasurako.
A-2 Ariketa. Kalkulatu zer distantzia dagoen (4, 4, 3) koordenatuak dituen A puntutik B(1, 1, 0), C(1, 0, 1) eta D(0, 1, 1)
puntuetatik pasatzen den planoa.
A-3 Ariketa. Kalkula itzazu A, B, C eta D balioak funtzio honek f (x ) = Ax 3 + Bx 2 + Cx + D mutur erlatiboak izan
ditzan (0, 0) eta (2, 2) puntuetan.
A-4 Ariketa. Kalkula itzazu integral hauek:

5dx
x 2
− 3x + 2  (2x + 1) 4
dx
A-5 Ariketa. Kalkula ezazu zein den zenbaki honen batekoen zifra: N = 32016 + 22016
B AUKERA
B-1 Ariketa. Zehaztu ezazu A matrizearen heina α parametroaren balioen arabera:
− 1 2   Baldin eta existitzen bada, kalkula ezazu A-ren alderantzizkoa α= 1 baliorako.
  Alderantzizko hori existitzen ez bada, azaldu ezazu zergatia.
A =    − 3 − 1
0 2 1 

B-2 Ariketa. Izan bedi r zuzen bat puntu hauetatik pasatzen dena: P(1, 2, 3) eta Q(-1, 0, 1).
a) Zehaztu ezazu zer ekuazio izango duen plano batek, baldin eta r zuzenarekiko perpendikularra bada eta
pasatzen bada A(4, 2, 1) puntutik.
b) Zehaztu ezazu zer ekuazio izango duen plano batek, baldin eta r zuzenarekiko perpendikularra bada eta
pasatzen bada B(2, 1, 3) puntutik.
c) Kalkula ezazu bi plano horien arteko distantzia.
B-3 Ariketa. Funtzio polinomiko hau emanda:

x4 x2
P (x ) = −x3 +
2 2
a) Kalkula itzazu P(x)-ren goratze- eta beheratze-tarteak.
b) Aurkitu haren maximoak eta minimoak.
c) Ba al da x-ren balioren bat P (x )  0 izatea dakarrena? Arrazoitu zergatia.
B-4 Ariketa. Funztio hauek emanda:

y = 9−x2 eta y = 2x + 1
a) Marraztu ezazu haien grafikoek mugatutako esparrua.
B-5 Ariketa. Argazki angeluzuzen bat handitu egin dugu; orain, haren luzera eta zabalera jatorrizkoak baino % 20
handiagoak dira. Argazki berriak 432 zentimetro karratuko azalera baldin badu, zer azalera zuen jatorrizko argazkiak?
46

MATEMATIKA – LOMCE – 2017 – EKAINA
A AUKERA
A-1 Ariketa. Eztabaidatu sistema hau m parametroaren balioen arabera (EZ da beharrezkoa 2x + y − z = 1
ebaztea) 
x + m y + z = 2
3x + y − m z = 3

A-2 Ariketa. M(1, -3, 7) puntua emanda, lor ezazu haren simetrikoa A(1, -3, 4) eta B(0, -4, 1) puntuetatik pasatzen den
zuzenarekiko.
A-3 Ariketa. Har dezagun f (x ) = x 4 + Ax 3 + Bx 2 + Cx + 7 funtzioa.

a) Kalkula ezazu A, B eta C, jakinik x = 0 abzisako puntuan funtzioaren zuzen ukitzailea horizontala dela, eta
x = 2 abzisako puntuan mutur erlatibo bat duela eta gainera, OX ardatza ebakitzen duela x = 1 denean.
b) Lortutako balioetarako, kalkula itzazu funtzioaren maximoak eta minimoak.
1 2
A-4 Ariketa. y = x kurbak bi esparrutan zatitzen du A(0, 0), B(0, 2), C(4, 2), D(4, 0) laukizuzena.
2
a) Marraztu ezazu funtzioaren grafikoa eta ABCD laukizuzena.
b) Kalkula ezazu esparruetako bakoitzaren azalera.
 0 1
A-5 Ariketa. Kalkula ezazu A =   matrizearen A2017 berretura.
 − 1 0 
B AUKERA
B-1 Ariketa. Matrize hau emanda  m −2 0 
a) m parametroaren zer baliotarako du alderantzizkoa A matrizeak? Aztertu matrizearen A =  0 −2 0 


heina m parametroarebn arabera.  0
 1 m 
b) Aurki ezazu m parametroaren zer baliotarako betetzen den bardintza hau: A 2 = 4I
x y −3 z −1
B-2 Ariketa. Kalkula ezazu r  = = zuzena perpendikularki ebakitzen duen eta A (14, 3, 3) puntutik
2 −2 3
pasatzen den zuzenaren ekuazioa.
x
B-3 Ariketa. Funtzio hau emanda: f (x ) =
1−x2
a) Zein da funtzioaren eremua? Zer tartean da gorakorra?
b) Arrazoitu ea maximorik eta minimorik duen. Baiezkoan, aurki itzazu.
c) Kalkulatu kurba horrek x = 0 abzisako puntuan duen zuzen ukitzailea.
x2 +5
x 3
− 2x 2 + x
dx
B-5 Ariketa. Autobus bat hiru motatako bidaiari garraiatzen ari da. Bidaiari batzuek txartel osoa ordaindu dute, hau
da, 1,2 €. Beste bidaiari batzuek % 80 ordaindu dute, eta beste batzuek % 50. Autobus, guztira, 46,56 € bildu ditu.
Kalkula ezazu zenbat bidaiari dauden mota bakoitzetik, jakinik deskonturik handiena duten bidaiarien kopurua
gainerako bidaiarien kopurua halako bi dela.
47

MATEMATIKA – LOMCE – 2017 – UZTAILA
A AUKERA
A-1 Ariketa. Eztabaidatu sistema hau α parametroaren baioen arabera:
x + 2y + 6z = 0

2x + y + 4z = 2
2x + y + 6z =  − 2

Existitzen baldin bada, aurkitu soluzioa  = 0 kasurako.
A-2 Ariketa. A (0, 2, 3) eta B (-1, 1, 1) puntuetatik pasatzen den zuzena emanda, aurkitu zuzen horren P puntu bat,
balintza hau betetzen duena: P puntutik M (1, 0, 1) punturainoko distantzia eta P puntutik N (0, 4, 2) punturainokoa
berdinak izatea.
A-3 Ariketa. Badakigu y = 2x − 10 zuzena f (x ) = x 3 + Ax 2 + Bx − 1 funtzioaren grafikoaren ukitzailea dela P (1,

-8) puntuan.
a) Kalkulatu A eta B parametroen balioak.
b) Kalkulatu f(x) funtzioaren eta y = −15x − 1 ekuazioa duen zuzenaren arteko ebakitze-puntuak.
A-4 Ariketa. Kalkula ezazu integral hau:

 (x + 5)  e 3x
dx
A-5 Ariketa. Ondoz ondoko 45 zenbakiren batura 1.890 da. Zein da batura hori ematen duten zenbakietako txikiena
eta handiena?
B AUKERA
a) Kalkulatu x-ren zer baliotarako (bat edo bat baino gehiago) onartzen duen alderantzizkoa matrize honek:
 1 1 x 
 
A= x 0 −1 
 −6 −1 0 
 
b) Existitzen baldin bada, aurkitu A-ren alderantzikoa x = −3 baliotarako.

a) Aukitu zer ekuazio duen r zuzen batek, jakinik  1  x − 3y + z = 0  2  2x − y + 3z − 5 = 0
ekuazioa duten planoekiko paraleloa dela eta P (2, 6, 5) puntutik pasatzen dela.
b) Aurkitu zer distantzia dagoen π1 lehen planotik r zuzen horretaraino.
x3 +4
B-3 Ariketa. Funtzio hau emanda: y =
x2
a) Arrazoitu ea funtzioak maximo eta minimoak dituen ala ez. Baldin eta halakoak baditu, kalkula itzazu.
b) Zer tartean da gorakorra funtzioa?
c) Aurkitu funtzioaren asintota guztiak.
B-4 Ariketa. Kalkulatu parabola hauek mugatutako esparruaren azalera eta marraztu esparru hori:
y = −x 2 − 10x y = (x + 4) 2
B-5 Ariketa. N = 22017 + 5 2017 + 62017 zenbakia emanda, Z = N 2017 izan bedi . Arrazoituz, erantzun galdera
honi: Z zenbakia 10en multiploa da?
48

A AUKERA
A-1 Ariketa. Kalkulatu honako matrize honen heina α parametroaren arabera:
1 0 4 2
𝐴=( 0 𝛼 4 0 )
−1 3 𝛼 −2
A-2 Ariketa. Izan bitez A (3, 3, 3), B (2, 3, 4), C (0, 0, 4) eta D (3, 0, 1) puntuak.
a) Plano berean daude? Erantzuna baiezkoa bada, eman planoaren ekuazioa. Ezezkoa bada, arrazoitu
erantzuna.
b) Kalkulatu α-ren balioa P(α, α, 8) puntua A eta C puntuetatik pasazten den zuzenean egon dadin.
A-3 Ariketa. Izan bedi f honako funtzio hau:

3 − 𝛼𝑥 2 𝑥≤1
𝑓(𝑥) = { 2
𝑥>1
𝛼𝑥
Aztertu f-ren jarraitasuna eta deribagarritasuna α parametroaren arabera
A-4 Ariketa. Kalkula ezazu honako integral ez-mugatu hau

2𝑥−1
∫ 𝑥(𝑥+1)2 𝑑𝑥
A-5 Ariketa. x eta y zenbaki positibo guztien artean, zeinetarako 𝑥 + 𝑦 = 10 den, aurki itzazu horiek non 𝑃 = 𝑥 2 ∙
𝑦 biderkadura maximoa den.
B AUKERA
B-1 Ariketa. S(α) sistema hau emanda:
𝑥 + 2𝑦 − 𝑧 = 2
𝑆(𝛼) = {𝑥 + (𝛼 + 1)𝑦 − 𝛼𝑧 = 2𝛼
𝑥 + 𝛼𝑦 + (𝛼 + 1)𝑧 = 1
a) Eztabaidatu sistema α parametroaren arabera.
b) Soluziorik al dago α= 2 baliorako? Eranztuna baiezkoa bada, kalkulatu soluzioa. Ezezkoa bada, arrazoitu
erantzuna.
B-2 Ariketa. Eman P (2, -1, 2) puntua eta r zuzena dituen planoaxren ekuazioa.
𝑥 𝑦−3 𝑧−1
𝑟≡ = =
2 1 −1
B-3 Ariketa. f(x) funtzioa emanik:
𝑥 2 −3
𝑓(𝑥) = 𝑥 2 −4
a) Kalkulatu f -ren asintotak.
b) Adierazi zer tartean den gorakorra eta zer tartean beherakorra.
c) Muturrik al du f funtzioak? Horrela balitz, zein puntutan?
B-4 Ariketa. Marraztu 𝑦 = 𝑒 𝑥 , 𝑦 = 𝑒 −𝑥 kurbek eta x= 1 zuzenak mugatzen duten planoko eremua. Kalkulatu haren
azalera.
B-5 Ariketa. Izenda ditzagun P, 1001 baino txikiagoak diren zenbaki bikoiti guztien batura, eta T, 1001 baino txikiagoak
diren 3 zenbakiaren multiploen batura. Zenbat balio du 𝑃 − 𝑇 ?
49

MATEMATIKA – LOMCE – 2018 – UZTAILA
A AUKERA
A-1 Ariketa. Eman A (α) matrizearen heina α parametroaren arabera:
1 1 𝛼+1 1
𝐴(𝛼) = (𝛼 0 0 2)
0 𝛼 2 0
A-2 Ariketa. Izan bitez 𝑥 + 𝑦 + 𝑧 = 1 ekuazioa duen π planoa, {𝑥 = 1, 𝑦 = 𝑡, 𝑧 = 𝑡} ekuazio
parametrikotako r zuzena eta P (1, 1, 0)
a) Kalkulatu r-rekiko perpendikularra den eta P puntua duen planoaren ekuazioa.
b) Kalkulatu P puntuaren π planoarekiko puntu simetrikoa.
A-3 Ariketa. Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 ∙ 𝑒 −𝑥 funtzioa. Aztertu gorakortasun- ta beherakortasun- tarteak eta maximo,
minimo eta asintoten existentzia.
A-4 Ariketa. Kalkulatu integrak mugagabe hau:

∫ 𝑥 2 ∙ 𝑒 −3𝑥 𝑑𝑥
A-5 Ariketa. Eman triangelu angeluzuzen batek izan dezakeeen azalera maximoa haren hipotenusaren neurria 8 bada.
B AUKERA
a) Eztabaidatu S(α) sistema α parametroaren arabera.
𝑥 + 𝛼𝑦 − 𝑧 = 2
𝑆(𝛼) = { 2𝑥 + 𝑦 + 𝛼𝑧 = 0
3𝑥 + (𝛼 + 1)𝑦 − 𝑧 = 𝛼 − 1
b) Ba al dago soluziorik α= 1 baliorako? Eranztuna baiezkoa bada, eman soluzioa. Ezezkoa bada, erantzuna
arrazoitu.
B-2 Ariketa. Eman A (-3, 1, -7) puntuaren puntu simetrikoa {𝑥 = −1 + 𝑡, 𝑦 = 3 + 2𝑡, 𝑧 = −1 + 2𝑡}
ekuazio parametrikoak dituen r zuzenarekiko.
B-3 Ariketa. Jakinik 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 + 𝐶 funtzioaren grafikoa (1, 0) puntutik pasatzen dela eta x= 0
puntuan 1 balioa hartzen duen muturra duela.
a) Kalkulatu A, B eta C.
b) x= 0 muturra zer da, maximoa ala minimoa?
B-4 Ariketa. Demagun 𝑦 = 4𝑥 2 eta 𝑦 = 4𝑥 − 𝑥 2 kurbek planoko eremu finitu bat mugatzen dutela. Egin
eremuaren marrazkia eta kalkulatu haren azalera.
B-5 Ariketa. Kalkulatu, erantzuna arrazoituz, 𝑃 = (2018)2018 ∙ (3)2018 zenbakiaren azken digitua.
50

A AUKERA
A-1 Ariketa. Eztabaidatu honako ekuazio sistema hau, m parametroaren balioen arabera.
(𝑚 + 3)𝑥 + 𝑚𝑦 + 𝑚𝑧 = 𝑚 − 1
{ 3𝑥 + 𝑚𝑧 = 𝑚 − 2
−𝑦 + 𝑧 = 𝑚 − 3
Ebatzi bateragarri indeterminatua den kasuetan, abldin eta halakorik bada.
A-2 Ariketa. Izan bitez r zuzena eta π planoa

4𝑥 − 3𝑦 + 4𝑧 = 1
𝑟≡{ 𝜋 ≡ 𝑥 − 𝑦 + 𝐴𝑧 = 0
3𝑥 − 2𝑦 + 𝑧 = 0
a) Existitzen al da A-ren balioren bat, zeinetarako planoa r-rekiko paraleloa den?
b) Aurkitu (0, 0, 0) puntutik pasatzen den eta r zuzenarekiko perpendikularra den planoaren ekuazioa.
A-3 Ariketa. Izen bitez 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 + 64 funtzioa eta P(6, 0) f-ren grafikoarekiko kanpoko puntua. Aurkitu P puntuik
pasatzen d(ir)en f-ren zuzen ukitzailea(k).
A-4 Ariketa. Kalkula ezazu ∫ 𝑥 ∙ 𝑒 −4𝑥 𝑑𝑥 , kalkulua egiteko erabili duzun prozedura azalduz.
A-5 Ariketa. Mahai baten gainean botoiz beteriko hiru kutxa ditut; lehenengo kutxan 3 botoi daude, bigarrenean 5
eta hirugarrenean 4 botoi. Botoi gorri bakarra dago kutxa bakoitzeko. Zoriz kutxa bat aukeratzen badut eta bertatik,
zoriz, botoi bat ateratzen badut:
a) Zein da botoia gorria izateko probabilitatea?
b) Atera dudan botoia gorria izan dela jakinik, zein da probabilitatea lehenengo kutxakoa izateko?
B AUKERA
B-1 Ariketa. A(α) matrizea emanda
1 0 0
𝐴(𝛼) = (1 𝛼 0)
1 1 1
Kalkula ezazu, arrazoituz, α-ren balioa, A(α)2-ren determinantea 4 izateko.
B-2 Ariketa. Izan bitez A(0, 0, 1), B(1, 1, 1) eta C(-1, -1, 2) puntuak. Lerrokatuta al daude?
Erantzuna baiezkoa bada, kalkula ezazu hiru puntu horietatik pasatzen den zuzenaren ekuazioa. Erantzuna ezezkoa
izanez gero, idatzi hiru puntu horiek hartzen dituen planoaren ekuazioa.
B-3 Ariketa. Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 ∙ 𝑒 −4𝑥 funtzioa. Kalkula itzazu f-ren lehenengo eta bigarren deribatua. Aurkitu f-ren
maximoak eta minimoak.
B-4 Ariketa. Marraztu 𝑦 = 𝑥 + 2 zuzenak eta 𝑦 = 𝑥 2 parabolak mugatzen duten eremu finitua. Kalkula ezazu eremu
horren azalera.
B-5 Ariketa. Sei aldeko dado bat 6.000 bider botatzen dugu. Kalkulatu zein da probabilitatea lortutako bostekoen
kopurua:
a) 1.500 baino handiagoa izateko.
b) 1.000 eta 1.100 artean egoteko.
51

MATEMATIKA – LOMCE – 2019– UZTAILA
A AUKERA
A-1 Ariketa. Eztabaidatu honako ekuzio-sistema hau A-ren balioen arabera.
𝑥 + 2𝑦 + 3𝑧 = 6
{ 𝑥+𝑦−𝑧 =1
2𝑥 − 2𝑦 + 𝐴𝑧 = 𝐴
A-2 Ariketa. Aurkitu 𝜋 ≡ 𝑥 + 2𝑦 + 3𝑧 = 6 planoarekiko paraleloa den eta P (1, 0, 0) puntutik pasatzen den zuzen
baten ekuazioa. Zuzen bakarra al da? Erantzuna arrazoitu.
A-3 Ariketa. Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 + 𝐶

a) Aurkitu A, B eta C parametroen balioak, P (0,1) puntua f-ren grafikoan egon dadin eta f-k minimo lokal bat
izan dezan Q (2, 0) puntuan.
b) Atera duzun funtzioak ba al du beste maximo edo minimo lokalik?
A-4 Ariketa. Izan bedi 𝑦 = 𝑥 ∙ (3 − 𝑥) eta 𝑦 = 𝑥 2 kurbek mugatzen duten R eremua. Marraztu R, eta kalkula ezazu
haren azalera.
A-5 Ariketa. Kutxa batek 3 txanpon ditu: R, L eta M. R txanpona arrunta da, L txanponak aurpegia du bi aldeetan, eta
M txanpona trukatuta dago: aurpegia ateratzeko probabilitatea 1/5 da. Zoriz aukeratutako txanpona jaurtitzen dugu:
a) Kalkula ezazu aurpegia ateratzeko probabilitatea.
b) Gututzea atera bada, zein da R txanpona izateko probabilitatea?
B AUKERA
B-1 Ariketa. Izan bedi 3 x 3 dimentsioko matrize bat, zeinaren determinanteak 5 balio duen. Matrize horretan honako
eragiketa hauek egiten ditugu:
a) lehenengo eta bigarren errenkadak beren artean aldatzen ditugu.
b) hirugarren zutabea (-2)-rekin biderkatzen dugu,
c) matrize osoa 2-rekin biderkatzen dugu eta
d) matrizea iraultzen dugu
Kalkula ezazu, arrazoituz, lortutako matrizearen determinantea.
B-2 Ariketa. Izan bitez

𝑥−1 𝑦−2 𝑧−3
𝑟≡ = =
1 2 3
zuzena, eta r zuzenaren parte ez den P (1, 2, 5) puntua. Aurkitu r eta P hartzen dituen planoaren ekuazioa.
B-3 Ariketa. Aztertu 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 3𝑥 3 − 2 funtzioaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak eta f-ren muturrak.
Egin ezazu f-ren adierazpen grafikoa.
B-4 Ariketa. Kalkula ezazu

8𝑥+7
∫ (𝑥+1)∙(𝑥+3) 𝑑𝑥
Azaldu kalkulurako erabili duzun metodoa.
B-5 Ariketa. 500 ikasleen artean egindako froga baten emaitzek banaketa normal bati jarraitzen diote batez bestekoa
40 puntu izanik eta desbideratze tipikoa 10 puntu.
a) Ikasleen zer potzentajeak du 30 eta 60 bitarteko puntuazioa?
b) Zenbat ikaslek izango dute 60 puntu baino gehiago?
52

(Atal bakoitzean ariketa bat aukeratu, A edo B)

A-1 Ariketa.- Eztabaidatu ekuazio-sistema hau, a parametroaren balioen arabera:
𝛼𝑥 − 𝑦 + 2𝑧 = 2
{ 𝑥 − 2𝑦 − 𝑧 = 1
𝑥 + 2𝑦 + 𝛼𝑧 = 3
Ebatzi, ahal den kasuetan, α parametroaren arabera, Cramer-en metodoa erabiliz.
B-1 Ariketa.- Izan bedi M(a) matrizea

1 𝛼 1
𝑀(𝛼) = ( 𝛼 1 𝛼 )
0 𝛼 1
a) Zehaztu a-ren zein balioetarako matrizeak ez duen alderantzizkorik.
b) Kalkulatu, ahal bada, alderantzizko matrizea α= 0 denean, eta ezin bada arrazoitu zergatik ez den posible.
A-2 Ariketa.- Erantzun ondoko galderak:

a) Kalkula ezazu (-1, 2, 3) puntutik pasatzen den eta v=( -1, -2, -3) eta w= (1, 3, 5) bektoreekiko paraleloa den
planoaren ekuazioa.
b) Kalkula ezazu A-ren balioa aurreko atalean kalkulatutako planoa eta 𝜋 ≡ 𝐴𝑥 − 𝑦 + 5𝑧 = 8 planoa
perpendikularrak izan daitezen.
4𝑥 − 3𝑦 + 4𝑧 = −1
B-2 Ariketa.- Izan bitez π planoa eta r zuzena: 𝜋 ≡ 2𝑥 − 𝑦 + 𝐴𝑧 = 0 𝑟≡{
3𝑥 − 2𝑦 + 𝑧 = −3
Kalkula ezazu A parametroaren balioa r eta π paraleloak izan daitezen. Bestalde, lor ezazu jatorritik pasatzen den eta r
zuzenarekiko perpendikularra den planoa.
A-3 Ariketa.- Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝑎𝑥 + 𝑏𝑥 + 𝑐 funtzioa. Kalkula itzazu a, b, eta c parametroen balioak funtzioaren grafika
(0, 2) puntutik pasa dadin eta (1, -1) puntuan mutur erlatiboa eduki dezan. Ba al du f funtzioak beste mutur
erlatiborik?
B-3 Ariketa.- Izan bitez 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 9 funtzioa eta P(0, 0) puntua zeina f-ren grafikoarekiko kanpoko puntua baita.
Aurkitu, arrazoituz, P puntutik pasatzen d(ir)en f-ren zuzen ukitzailea(k).
A-4 Ariketa.- Marraztu 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 − 2𝑥 + 1 eta 𝑔(𝑥) = −𝑥 2 + 5 funtzioek mugatzen duten eremu finitua eta kalkula
ezazu eremu horren azalera.
B-4 Ariketa.- Kalkula itzazu I eta J integral mugagabeak, eta azaldu integral horiek ebazteko erabilitako metodoak:
𝑑𝑥
𝐼 = ∫ 𝑥 ∙ cos (2𝑥) 𝑑𝑥 𝐽=∫ 2
𝑥 + 2𝑥 − 3
A-5 Ariketa.- Enpresa jakin baten langileriaren %70 lan-kontratuaren baldintzekin pozik dago eta baldintzekin pozik
dauden kolektiboaren barruan %80k hilean 1000 euro baino gehiago irabazten du. Pozik ez daudenen kolektiboaren
barruan, %20k baino ez du hilean 1000 euro baino gehiago irabazten. Langile bat zorian aukeratzen badugu:
a) Zein izango da hilean 1000 euro baino gehiago irabaztearen probabilitatea?
b) Demagun 1000 euro baino gehiago irabazten duela, zein izango da lan-kontratuaren baldintzekin pozik
egotearen probabilitatea?
c) Zein izango da 1000 euro baino gutxiago irabazi eta lan-kontratuaren baldintzekin pozik egotearen
probabilitatea?
B-5 Ariketa.- Garaje batean 30 aparkaleku daude. Aparkaleku bakoitzean auto bat egon daiteke ala ez, gainerako
aparkalekuetan gertatzen denaren independentea izanik. Aparkalekua okupatuta egotearen probabilitatea 0,44ko
bada, ondokoa eskatzen da:
a) Probabilitate-eredu hau identifikatzea eta deskribatzea.
b) Zer probabilitatea dago, egun batean aparkatutako auto kopurua 8 izateko?
c) Kalkulatu zer probabilitatea dagoen egun batean, aparkatutako auto kopurua 10 eta 20 artean izateko.
53


A-1 Ariketa.- Eztabaidatu ekuazio-sistema hau, A parametroaren balioen arabera.
𝑥 + 𝑦 + 𝑧 = 2𝐴
{ 2𝑥 + 3𝑦 + 4𝑧 = 2
4𝑥 + 4𝑦 + 𝐴𝑧 = 4𝐴
Ebatzi posiblea denean.
B-1 Ariketa.- Izan bedi M matrizea:

1 0
𝑀=( )
1 1
2020
Kalkula ezazu M , erantzuna arrazoituz.
A-2 Ariketa.- Izan bitez r zuzena eta π planoa

3𝑥 + 𝑦 − 𝑧 = 2
𝑟≡{ 𝜋 ≡ 3𝑥 + (𝛼 + 1)(𝑦 + 1) + 𝛼𝑧 = 1
2𝑥 + 𝑦 + 4𝑧 = 1
a) Kalkula ezazu α parametroaren balioa emandako zuzena eta planoa paraleloak izan daitezen.
b) Aztertu P(1, 1, 2) puntua a) atalean aurkitutako planoan dagoen ala ez.
B-2 Ariketa.- Kalkula ezazu P= (1, 2, 3) puntuaren 𝑥 + 𝑦 + 𝑧 = 0 planoarekiko Q puntu simetrikoa, eta azaldu itzazu
kalkuluak egiteko jarraitutako urratsak.
A-3 Ariketa.- Izan bedi

2
𝑓(𝑥) = { 𝑎𝑥2
+ 3𝑥 𝑥≤2
𝑥 − 𝑏𝑥 − 4 𝑥 > 2
Jakinda f zuzen errealean deribagarria dela, kalkula ezazu, arrazoituz, a eta b parametroen balioak
B-3 Ariketa.- Aztertu 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 ∙ 𝑒 2𝑥 funtzioaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak. Kalkulatu muturrak.
A-4 Ariketa.- Marraztu 𝑦 = 3 − 𝑥 2 kurkak eta 𝑦 = 2𝑥 zuzenak mugatzen duten eremu finitua eta kalkula ezazu
eremuaren azalera.
B-4 Ariketa.- Azaldu zertan datzan zatikako integrazio-metodoa, eta aplikatu integral hau kalkulatzeko:
∫ 𝑥 ∙ cos (3𝑥) 𝑑𝑥
A-5 Ariketa.- Makina batek ontziak egiten ditu eta ontzien edukierak N(10; 0,1) banaketa normal bati jarraitzen dio.
Fabrikatzaile batek uste du ontzi bat akastuna dela edukiera 9,8 eta 10,1 artekoa ez bada. Kalkula itzazu:
a) Ontzi bat akastuntzat jotzeko probabilitatea.
b) 1500 ontzi fabrikatu badira, zenbat espero dira akastunak?
B-5 Ariketa.- Ikastetxe jakin batean ikasleen %40k ile gaztaina-koloreko ilea du, %35ak begi urdinak ditu eta %15ak ile
marroi eta begi urdinak ditu. Zoriz ikasle bat aukeratzen bada:
a) Gaztaina-koloreko ilea badu, zer probabilitatea dago begi urdinak izateko?
b) Begi urdinak baditu, zer probabilitatea dago gaztaina-koloreko ilea ez izateko?
e) Zer probabilitatea dago ez gaztaina-koloreko ilerik ez begi urdinik ez izateko?
d) Zer probabilitate dago gaztaina-koloreko ilea edo begi urdinak izateko?
54


A-1 Ariketa.- Eztabaidatu honako ekuzio-sistema hau, α parametroaren balioen arabera:
𝑎𝑥 − 𝑦 + 𝑧 = 1
{ 3𝑥 − 𝑦 + 𝛼𝑧 = 𝛼
𝑥 + (𝛼 − 1)𝑧 = 1
Ebatzi sistema α= 3 kasuan, ahal bada.
B-1 Ariketa.- Izan bedi honako matrize hau:

2 3 𝛼
𝐴 =(1 𝛼 1 )
0 𝛼 −1
a) Zehaztu α parametroaren zer baliotarako A matrizeak ez duen alderantzizkorik.
b) Kalkulatu, ahal bada, A-ren alderanztzizko matrizea α= 2 kasuan.
A-2 Ariketa.- Izan bitez A= (1, α, -1) eta B= (b, 1, 1) puntuetatik pasatzen den r zuzena eta 𝑥 + 𝑦 − 2𝑧 = 2𝑏 ekuazioko
π planoa.
a) Kalkulatu a eta b parametroen balioak r zuzena π planoarekiko perpendikularra izan dadin.
b) Kalkulatu a eta b parametroen balioak r zuzena π planoaren barruan gera dadin.
B-2 Ariketa.- Aurkitu P=(-2, 1, 0) puntutatik pasatzen den eta r zuzena perpendikularki ebakitzen duen zuzenaren
ekuazio parametrikoak, r zuzenak ekuazio parametriko hauek baditu:
{𝑥 = 1 − 2𝑡, 𝑦 = 1 + 𝑡, 𝑧 = 𝑡}
Kalkulatu P puntutik bi zuzenen ebaki-punturako distantzia.
A-3 Ariketa.- Aztertu 𝑓(𝑥) = 5 + 8𝑥 2 − 𝑥 4 funtzioaren maximoak, minimoak eta gorakortasun eta berakortasun-
tarteak. Egin f-ren adierazpen grafikoa
B-3 Ariketa.- Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝐴𝑥 3 + 𝐵𝑥 2 + 𝐶𝑥 + 𝐴

a) Aurkitu A, B eta C parametroen balioak f-ren grafikoa (0, 1) puntutik pasa dadin eta minimo bat izan dezan
(1, 1) puntuan.
b) Lortutako funtzioak beste nmaximo edo minimorik al du? Horrela bada, aurkitu.
A-4 Ariketa.- Izan bitez honako funtzio hauek:

2
𝑓(𝑥) = 1⁄𝑥 𝑔(𝑥) = 𝑥 2 ℎ(𝑥) = 𝑥 ⁄8
a) Marraztu hiru funtzio horien grafikoek lehen koadrantean mugatzen duten eremu finitua.
b) Kalkulatu eremu horren azalera.
B-4 Ariketa.- Kalkulatu, erabilitako metodoak azalduz.

𝑥+7
∫(𝑥 + 2) ∙ 𝑠𝑖𝑛(2𝑥) 𝑑𝑥 ∫ 𝑥 2 − 4𝑥 − 5 𝑑𝑥
A-5 Ariketa.- Farmazia batean A, I eta M motetako sendagaien sorta bat jaso da. % 80 A sendagaiari dagokio, % 10 I
sendagaiari, eta gainerakoa M sendagaiari. Farmazialariak egindako berrikuspenean ikusi da iraungitako sengaiak
daudela, honako ehuneko hauetan: A motako sendagaien % 10, I motako sendagaien % 20 eta M motako
sendagauiaren % 5. Sendagai-kaxa bat aukeratzen da zoriz. Kalkulatu:
a) Iraungitako sendagai bat izateko probabilitatea.
b) Sendagaia iraungita dagoela baldin badakigu, A motakoa izateko probabilitatea.
B-5 Ariketa.- Hiri batean 3.900 pertsona aukeratu dira zoriz. Kalkulatu:
a) Patroiaren egunean urteak betetzen dituzten pertsonen kopurua gutxienez 15 izateko probabilitatea
b) Patroiaren egunean urteak betetzen dituzten pertsonen kopurua 5 eta 15 artean, biak barne, izateko
probabiltatea.
55


A-1 Ariketa.- Eztabaidatu honako ekuzio-sistema hau, α parametroaren balioen arabera:
𝑎𝑥 + 2𝑦 − 𝑧 = 𝛼
{ 2𝑥 + 𝛼𝑦 + 𝑧 = 2 + 𝛼
𝑥 − 𝛼𝑦 + 2𝑧 = 2𝛼
Ebatzi sistema α= 1 kasuan, ahal bada.
B-1 Ariketa.- Izan bitez

1 0 2 0 2 2
𝐴=( ) 𝐵=( ) 𝐶=( )
−2 1 2 1 0 1
Kalkulatu honako hau betetzen duen 2 x 2 ordenako X matrizea:
𝐴2 ∙ 𝑋 + 𝐵 = 𝐶
A-2 Ariketa.- Izan bedi r ekuazio parametriko hauek dituen zuzena:

{𝑥 = 𝑡, 𝑦 = 2 + 2𝑡, 𝑧 = 1 + 3𝑡}
eta izan bitez A=(1, 2, 3) eta B=(3, 2, 1). Aurkitu r zuzenarekiko paraleloa den eta A eta B puntuetatik pasatzen den
planoaren ekuazioa. Kalkulatu r-tik plano horretarako distantzia.
B-2 Ariketa.- Izan bitez A=(0, 2, 1), B=(1, b, 0), C=(-1, 0, 2) eta D=(1, 1, 1) puntuak.
a) Kalkulatu b parametroaren balioa A, B, C eta D plano berean egon daitezen.
b) A, B, C eta D puntuak hartzen dituen planoa PQ zuzenkiarekiko perpendikuarra da, eta bi pafrte berdinetan
ebakitzen du. P=(1, 2, -3) bada, kalkulatu Q puntuaren koordenatuak.
A-3 Ariketa.- Aztertu

𝑥−4
𝑓(𝑥) = 2
𝑥 −4
funtzuoaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak, eta kalkulatu haren maximoak eta monimoak
B-3 Ariketa.- Izen bedi 𝑓(𝑥) = 𝑥 4 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 + 𝐶. Aurkitu A, B eta C parametrien balioak x= 0 abzisa duen puntuan
f-ren grafikoaren zuzen ukitailea 𝑦 = 2𝑥 − 1 izan dadin, eta x= 1 abzisa puntuan f-ren grafikoaren zuzen ukitzailea
horizontala izan dadin.
Zer da x= 1 abzisa duen puntuan dagoen muturra, maximoa edo minimoa?
A-4 Ariketa.- Marraztu 𝑦 = 4𝑥 − 𝑥 2 eta 𝑦 = 𝑥 2 − 6 parabolek mugatzen duten eremua eta kalkulatu haren azalera.
B-4 Ariketa.- Kalkulatu

∫ 𝑥 ∙ 𝑙𝑛(𝑥 + 1) 𝑑𝑥
Azaldu erabilitako metodoa.
A-5 Ariketa.- Ikastetxe baten dituen 700 ikasleetatik, 500 ikastetxea dagoen auzokoak dira, 575k jantoki-zerbitzua
erabiltzen dute, eta 400 auzokoak dira eta jantoki-zebib¡tzua erabiltzen dute. Ikasle bat aukeratzen da zoriz.
a) Auzokoa bada, zein da jantoki-zerbitzua erabiltzeko probabilitatea?
b) Jantoki-zerbitzua erabiltzen badu, zein da auzokoa ez izateko probabilitatea?
c) Zein da auzokoa izateko edo jantoki-zerbitzua erabiltzeko probabilitatea?
d) Zein da auzokoa ez izateko eta jantoki-zerbitzua ez erabiltzeko probabilitatea?
B-5 Ariketa.- Herri jakin bateko biztanleriaren altuerak banaketa normal bati jarraitzen dio, batezbestekoa 1,74 cm eta
desbideratze tipikoa 0,05 cm izanik. Biztanle bat aukeratzen da zoriz.
a) Zein da bere altuera batezbestekoaren berdina edo txikiagoa izateko probabiltatea?
b) Zein da bere atuera 1,64 cm eta 1,84 cm artean egoteko probabilitatea?
c) Biztanleria 1.500 perstonaz osatuta badago, zenbatek dute 1,54 cm baino altuera txikiagoa?
56

Matematika 17 EHU LOGSE LOE LOMCE

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematika 17 EHU LOGSE LOE LOMCE

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EUSKAL HERRIKO unibertsitatea

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

B-2 Problema. Honako zuzen honek

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

C-2 Problema. Kalkula ezazu ondoko limitea:

D-2 Problema. Aurki ezazu OX ardatzaren gainean eta

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

B-2 Problema.   x + y + z = 0 planoak eta ondoko r zuzenak:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

B-2 Problema. Zuzen baten ekuazioa honako hau da:

C-2 Problema. Azter ezazu ondoko limite hau A parametroaren arabera:

D-2 Problema. Kalkula ezazu f (x ) = x 4 + 1 eta g (x ) = 8x + 1 kurben artean mugatutako azalera.

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko eran definitutaka funtzioa:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

B-2 Problema. Izan bitez r eta s ondoko zuzenak:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko ekuazio linealetako sistemaren bateragarritasuna α x + y = 1

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

B-2 Problema. Existitzen al da m parametroaren baliorik

E-2 Problema. Ondokoa, f(x) funtzioaren grafika da:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

C-2 Problema. Izan bedi f (x ) = x 2 − 3x + 4 funtzioa.

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Izan bedi ondoko ekuazio linealetako sistema:

B-2 Problema. Izan bedi r ondoko ekuazio cartesiarra duen zuzena,

D-2 Problema. Irudikatu (eskematikoki) x= 0, x= 1, y= 2x + 3 zuzenak eta f(x) funtzioak 1

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

C-2 Problema. Izan bedi f(x) funtzio

E-2 Problema. Ondoren ageri diren grafikoak:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren arabera:

B-2 Problema. Izan bitez R1 eta R2 ondoko bi zuzenak

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren 3x + y + z = −3

B-2 Problema. Izan bitez r ondoko zuzena eta π planoa

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren 4x + 2y + 2z = 2

C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko ekuazio sistema, α parametroaren arabera: x + y − z = 1

B-2 Problema. Izan bitez r1 eta r2 honako bi zuzen hauek:

D-2 Problema. Aurkitu ondoko funtzioen jatorrizko funtzio bana

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistema α parametroaren 2x + y + z = 

B-2 Problema. Izan bedi r ondoko ekuazio jarraitua duen zuzena:

C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa:

E-2 Problema. Aurkitu ondoko zenbakiaren azken zifra:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Izan bedi S ondoko ekuazio-sistema:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistema α parametroaren balioaren arabera:

B-2 Problema. Izan bitez planoak:

C-2 Problema. Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa: f (x ) = e 2x − 4e x + 1

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Izan bedi S ondoko ekuazio-sistema:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren arabera:

B-2 Problema. Aurkitu r zuzenaren ekuazio parametrikoa:

C-2 Problema. Izan bedi f(x) definitutako funtzioa:

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK

A-2 Problema. Aztertu ondoko sistemaren bateragarritasuna α parametroaren balioaren arabera: