Professional Documents
Culture Documents
a/ Tèc ®é phãng x¹: v = = k.N (k lµ h»ng sè phãng x¹, N lµ sè nguyªn tö t¹i thêi
®iÓm xÐt)
c/ Chu kú b¸n hñy (t1/2): lµ thêi gian ®Ó lîng chÊt ban ®Çu mÊt ®i mét nöa (a/2 hay N0/2)
Quan hÖ: k = ln (N0 lµ sè h¹t nh©n phãng x¹ t¹i thêi ®iÓm ban ®Çu, Nt lµ sè h¹t
nh©n ®ã cßn l¹i t¹i thêi ®iÓm t ®ang xÐt, t lµ thêi gian phãng x¹)
bµi tËp
1. a)Trong d·y phãng x¹ Uran,qua mét lo¹t biÕn ®æi thu ®îc ®ång vÞ bÒn Pb. Hái qu¸
tr×nh trªn gi¶i phãng bao nhiªu h¹t , h¹t tõ mét h¹t nh©n U ?
b) Hái cã bao nhiªu h¹t ,h¹t ®îc phãng ra trong d·y biÕn ®æi phãng x¹ chuyÓn Th
Pb
Tõ U ®Õn Pb cã ®é hôt sè khèi = 238 - 206 = 32
Sè h¹t gi¶i phãng lµ 32 : 4 = 8 h¹t. §é hôt sè proton = 92 - 82 = 10 ; Trong khi ®ã sù
gi¶i phãng 8 h¹t lµm hôt sè proton = 8 x 2 = 16. VËy sè h¹t ( e) gi¶i phãng lµ: 16 -10 =
6 h¹t.
2. §iÒn nh÷ng sè thø tù vµ sè nuclon cßn thiÕu trong c¸c qu¸ tr×nh:
a) C N + ;
b) 88Ra 222Rn + He.
3. §ång vÞ cña stronti 90Sr phãng ra h¹t . Qu¸ tr×nh ®ã t¹o nªn ®ång vÞ cña nguyªn tè nµo?
§ång vÞ ®îc t¹o nªn nµy còng phãng ra h¹t . Qu¸ tr×nh thø hai nµy t¹o nªn ®ång vÞ cña
nguyªn tè nµo?
4. §ång vÞ phãng x¹ cña bismut Bi phãng ra h¹t . §ång vÞ cña nguyªn tè míi ®îc t¹o nªn
còng phãng ra h¹t . ViÕt ph¬ng tr×nh cña nh÷ng biÕn hãa phãng x¹ ®ã.
5. §ång vÞ cña neptuni Np lµ ®ång vÞ ®îc ®iÒu chÕ ®Çu tiªn trong c¸c nguyªn tè sau
uran. N¨m 1940, E.M, Macmilan vµ P.H. Abenzon ®· ®iÒu chÕ ®ång vÞ ®ã b»ng c¸ch
sau. Tríc tiªn b¾n nh÷ng nguyªn tö ®¬teri n¨ng lîng cao vµo uran 238, c¸c «ng thu ®îc
®ång vÞ uran 239, ®ång vÞ nµy tù ph¸t phãng ra h¹t t¹o nªn ®ång vÞ neptuni 239. ViÕt
ph¬ng tr×nh cña nh÷ng ph¶n øng h¹t nh©n x¶y ra.
6. H·y hoµn thµnh c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng h¹t nh©n sau ®©y ( cã ®Þnh luËt b¶o toµn
nµo ®îc dïng khi hoµn thµnh ph¬ng tr×nh trªn ? ) .
a. 92U238 90Th
230
+ ...
b. 92U 235
82Pb
206
+ ...
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn vËt chÊt ( b¶o toµn sè khèi, b¶o toµn ®iÖn tÝch ) ®Ó hoµn
thµnh c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng h¹t nh©n
a) 92U
238
90Th
230
+ 2 2He4 + 2-
b) 92U
235
82Pb
206
+ 7 2He4 + on1 + 4-
7. §ång vÞ phãng x¹ I ®îc dïng ch÷a bÖnh bíu cæ. MÉu thö ban ®Çu cã 1,00 mg, sau 13,3
ngµy lîng Iot ®ã cßn l¹i 0,32 mg. TÝnh thêi gian b¸n hñy cña ®ång vÞ trªn.
§¸p sè: 8,08 ngµy
3. Mét mÉu than lÊy tõ hang ®éng cña ngêi P«linªxian cæ t¹i Haoai cã tèc ®é lµ 13,6 ph©n
hñy 14C trong 1 gi©y tÝnh víi 1,0 gam cacbon. BiÕt trong 1,0 gam cacbon ®ang tån t¹i cã
15,3 ph©n hñy 14C trong 1 gi©y vµ chu kú b¸n hñy cña 14C lµ 5730 n¨m . H·y cho biÕt
niªn ®¹i cña mÈu than ®ã?
§¸p sè: 974 n¨m
6. Chu k× b¸n r· cña ch× cã sè khèi 210 lµ 19,7 n¨m. Sau khi ®iÒu chÕ ®îc mét mÉu cña
®ång vÞ ®ã th× sau bao l©u n÷a trong mÈu ®ã cßn l¹i 1/10 khèi lîng ban ®Çu? .
7. Chu k× b¸n r· cña Ra lµ 1590 n¨m. T×m h»ng sè cña tèc ®é b¸n r· (h»ng sè b¸n r©) .
TÝnh phÇn ra®i ph©n r· trong mét n¨m.
8. a/ Ra cã chu kú b¸n huû lµ 1590 n¨m. H·y tÝnh khèi lîng cña mét mÉu Ra cã cêng ®é
phãng x¹ = 1Curi (1 Ci = 3,7. 1010 Bq )?
Theo biÓu thøc v = – = kN = 3,7.1010 Bq
b/ T¬ng tù víi K cã chu kú b¸n huû 1,49. 109 n¨m vµ víi Ba cã chu kú b¸n huû 2,6 phót.
KÕt qu¶: 1,66. 105(g) vµ 1,89. 109(g)
9. Cacbon 14 phãng x¹ v¬i chu kú b¸n huû 5570 n¨m, cacbon 14 tån t¹i díi d¹ng khÝ
cacbonic vµ tham gia vµo chu tr×nh biÕn ho¸ cña c¬ thÓ sèng. Trong c¬ thÓ sèng (c©y
cèi)nång ®é cña cac bon 14 kh«ng ®æi. §èi víi c¬ thÓ ®· chÕt, qu¸ tr×nh hÊp thô khÝ
cacbonic ngõng ho¹t ®éng, cacbon 14 kh«ng ®îc t¸i sinh nªn nång ®é gi¶m dÇn do qu¸
tr×nh ph©n huû phãng x¹. Mét mÉu gç thêi tiÒn sö cã cêng ®é phãng x¹ lµ 197 ph©n
r·/phót. Víi cïng mét khèi lîng mét mÉu gç lÊy tõ c©y míi chÕt, cïng lo¹i víi mÉu gç trªn
th× cã cêng ®é phãng x¹ lµ 1350 ph©n r·/phót. H·y x¸c ®Þnh tuæi cña mÉu gç thêi tiÒn
sö.
15. a/ Uran trong thiªn nhiªn chøa 99,28% 238U ( cã thêi gian b¸n huû lµ 4,5.109 n¨m) vµ
0,72% 235U (cã thêi gian b¸n huû lµ 7,1. 108 n¨m). H·y tÝnh tèc ®é ph©n r· mçi ®ång vÞ
trªn trong 10 gam U3O8 míi ®iÒu chÕ.
(v (238) = 1,04. 105 h¹t nh©n/ gi©y ; v (235) = 4,76. 104 h¹t nh©n/gi©y)
b/ Mary vµ PieCurie ®iÒu chÕ 226Ra tõ quÆng Uran trong thiªn nhiªn .226Ra ®îc t¹o ra tõ
®ång vÞ nµo trong hai ®ång vÞ trªn ? ( U Ra + 3 He + 2)
a) Tèc ®é ph©n huû h¹t nh©n dîc tÝnh theo ph¬ng tr×nh v= .N (1)
lµ h»ng sè tèc ®é ph©n huû
N lµ tæng sè h¹t nh©n phãng x¹ cã ë thêi ®iÓm xÐt
+ Tríc hÕt cÇn t×m .
Ta cã = 0,6931 / T1/2 (2)
T1/2 lµ thêi gian ph©n huû ®Çu bµi ®· cho. Khi tÝnh nªn ®æi ra gi©y cho phï hîp th«ng
lÖ.
+ TiÕp ®Õn t×m N nh sau:
-T×m sè mol UBOA cã trong 10gam 10,0g 1,19.102(mol)
(238.3+16.8)g/mol
-Sè h¹t nh©n Uran cã tæng céng lµ: 1,19.102.6,022.1023.3 = 2,15.1022.
Trong ®ã: N(U238) = N(238) = 2,15.1022.0,9928 = 2,13.1022
N(U235) = N(235) = 2,15.1022.0,0072 = 1,55.1020
+Dïng ph¬ng tr×nh (1) ®Ó tÝnh tèc ®é ph©n r· cña tõng lo¹i h¹t nh©n Uran
U238 cã v(238) = (238) . N(238) = 213.1022.0,6931
4,5.109.3,16.107
v(238) = 1,04.10 h¹t nh©n/gi©y
6
7,1.108.3,16.108
v(235) = 4,76.104 h¹t nh©n/gi©y
b) Dùa vµo ®Þnh luËt b¶o toµn sè khèi vµ b¶o toµn ®iÖn tÝch, ta cã ph¬ng tr×nh
U8 Ra + 3 He +2
VËy Ra226 ®îc ®iÒu chÕ tõ U238. CÇn lu ý Uran phãng x¹ h¹t .
16. Nathan Thompson là một trong những cư dân đầu tiên của đảo Lord Howe đã
trồng trong vườn nhà mình một số cây sồi châu Âu. Tuy nhiên người ta không thể biết
chính xác thời gian đã trồng vì quyển nhật kí của ông ta đã bị thất lạc trong bão biển.
Phía sau nhà Nathan có một cái hồ nhỏ. Qua nhiều năm, lá cây sồi châu Âu và các hạt
tích tụ ở đáy hồ. Một lượng rất nhỏ đồng vị phóng xạ Pb-210 (chu kỳ bán hủy là 22,3
năm) cũng đồng thời lắng đọng. Nên biết rằng cây sồi châu Âu rụng lá ngay từ năm
đầu tiên. Năm 1995 một nhóm nghiên cứu lấy mẫu đất bùn từ đáy hồ. Đất bùn được
cắt thành những lát dày 1cm và khảo sát trầm tích và chì phóng xạ Pb-210.
Sự khảo sát đất bùn cho thấy:
Trầm tích của sồi châu Âu và hạt của nó tìm thấy đầu tiên ở độ sâu 50cm.
Độ phóng xạ của Pb-210 ở phần trên của đất bùn là 356Bq/kg còn ở độ sâu
50cm là 1,40Bq/kg.
1) Nathan Thompson đã gieo hạt năm nào?
Chì phóng xạ Pb-210 là một trong những phân rã của U-238. U-238 có trong vỏ
trái đất và do một số nguyên nhân, một lượng nhất định Pb-210 thoát vào khí quyển
và bám vào các phần tử trầm tích lắng đọng dưới đáy hồ.
Chuỗi phân rã U-238 là:
U-238 – U-234 – Th-230 – Ra-226 – Rn-222 – (Po-218 – Bi-214)* - Pb-210 –
Pb-236 (bền)
*: Chu kỳ bán hủy rất ngắn, tính theo phút và ngày:
2) Bước nào trong chuỗi phân rã giải thích bằng cách nào Pb-210 lại có trong
nước mưa trong khi nguyên tố mẹ U-238 chỉ có trong vỏ trái đất.
* Híng dÉn gi¶i bµi 12
1) Tại độ sâu 50cm sự phân rã của Pb-210 tương đương với:
356 – 178 – 89 – 44,5 – 22,5 – 11,25 – 5,63 – 2,81 – 1,39 =8 chu kỳ bán hủy.
= 8.22 = 176 năm
Nếu năm khai quật là 1995 thì năm gieo hạt là 1995 – 176 = 1819(2)
2) Ra-226 – Rn-222.
- (1)
- (2)
Khi hoµ tan hçn hîp vµo dung dÞch HCl d, Zn vµ Ni tan hÕt cßn l¹i 16 gam Cu.
- T¹i t =25 giê 36 phót = 1536 phót, nCu(0) = 1 mol; nCu(t) = 0,25 mol.
phót
k = 9,025x 10-4ph-1
phót
* T¹i t = 29 giê 44 phót = 1784 phót khi hoµ tan hçn hîp vµo NaOH d th× kÏm tan
hÕt, cßn l¹i Cu vµ Ni. Tõ 1 mol Cu ban ®Çu sau 1784 phót
nCu + nNi = 0,504 mol nZn = 1 - 0,504 = 0,496 mol.
* Theo (3) = 9,025 x10-4ph-1x1784 ph = 1,61006.
* do ®ã k1 = 1,6316 k2.
t = 2551 phót.
3. Tõ 1 mol 64Cu ban ®Çu,sau t phót t¹o thµnh nZn = 0,30 mol.
nNi=
4. Một mẫu tinh khiết chỉ chứa 101Mo chứa 5000 nguyên tử Mo. Hỏi có bao
101
nhiêu nguyên tử 101Mo; 101Tc; 101Ru sẽ xuất hiện sau 14,6 phút.
* Híng dÉn gi¶i bµi 14
1. N=
Thay t = 2,01.109 năm và t1/2 = 4,47.109 năm ta thu được kết qủa x = 0,366
3.
4 Số nguyên tử của 101Mo (N1) trong mẫu sau một chu kỳ bán hủy là: N1 = 2500
Số nguyên tử 101Tc được cho bởi hệ thức: