Geologi dan Sumber Mineral

Apakah sumber Mineral, dan Apakah

kesan-kesan sekitaran mereka?

▪ Sesetengah bahan bumi semulajadi dari dalam

Kerak bumi boleh diekstrak dan dijadikan produk
yang berguna . Ia menyediakan manfaat
ekonomi dan pekerjaan.

▪ Proses ekstraksi bahan bumi boleh

mengganggu tanah, menghakis tanih,
menghasilkan jumlah sisa pepejal yang besar
dan mencemarkan udara, air, dan tanah.
Kami menggunakan pelbagai sumber
bumi
▪ Sumber Mineral
• Sumber fosil
• Mineral logam
• Mineral bukan logam

▪ Bijih
• Gred tinggi
• Gred rendah

▪ Kepentingan dan contoh-contoh sumber mineral

logam dan bukan logam
Penggunaan mineral mempunyai
kebaikan dan keburukan

▪ Kelebihan proses perlombongan dan mineral

menukar bahan sumber bumi kepada produk-
produk yang berguna
▪ Keburukan:
Kitar hayat sumber logam
Perlombongan dan pemprosesan
 NATURAL CAPITAL
DEGRADATION
Extracting, Processing, and Using Nonrenewable Mineral and Energy Resources
Steps Environmental Effects
Mining Disturbed land; mining
accidents; health
Exploration, hazards; mine waste
extraction dumping; oil spills and
blowouts; noise;
ugliness; heat
Processing Solid wastes;
radioactive material; air,
Transportation, water, and soil
purification, pollution; noise; safety
manufacturing and health hazards;
ugliness; heat
Use Noise; ugliness; thermal
Transportation or water pollution;
pollution of air, water,
transmission to
and soil; solid and
individual user, eventual radioactive wastes;
use, and discarding safety and health
hazards; heat
Fig. 14-15, p. 356
Beberapa cara perlombongan

▪ Lombong dedah: Deposit cetek dikeluarkan

▪ Lombong bawah tanah

• Deposit yang lebih dalam dikeluarkan

▪ Jenis Lombong dedah digunakan bergantung

▪ Sumber
• Topografi tempatan
Terdapat beberapa cara untuk
perlombongan

▪ Jenis-jenis Lombong dedah

▪ Open-pit
• Strip
• Contour
• Mountaintop removal
Lombong dedah di australia
Contour Strip Mining
Lombong Arang batu di USA
Perlombongan telah memudaratkan alam
sekitar (1)

▪ Kesan gangguan pada permukaan tanah

▪ E.g., spoils banks

▪ Kehilangan sistem saliran dan anak sungai

▪ Kejadian Lubang benam
Perlombongan memudaratkan alam
sekitar (2)

▪ pencemaran air dan udara

▪ Kesan terhadap hidupan akuatik
▪ Jumlah sisa pepejal yang besar
Bahan baki perlombongan arang batu di
USA.
Perlombongan haram
Proses pemuliharaan bekas kws
lombong
Perlombongan bijih logam turut memudaratkan alam
sekitar (1)

▪ perlombongan bijih
▪ Mineral bijih, bahan baki (sanga),

• Smelting

▪ Pencemaran air
Kesan perlombongan bijih pada alam
sekitar

▪ Cecair dan pepejal sisa berbahaya yang

dihasilkan

▪ Penggunaan garam sianid berbahaya untuk

ekstrak emas dari bijih.
Kemusnahan semulajadi
Berapa lama bekalan sumber Mineral
akan bertahan?

▪ Semua sumber mineral wujud dalam jumlah

yang terhad, dan sumber mineral ini semakin
berkurangan, impak alam sekitar amnya menjadi
lebih berbahaya.

▪ Kenaikan harga mineral yang berkurangan

membawa kepada peningkatan bekalan dan
penggunaan yang lebih efisien bg mineral
Pasaran utama sumber mineral

▪ Kebanyakan sumber mineral dibekalkan oleh

▪ United States
• Canada
• Russia
• South Africa
• Australia
Ekosistem sumber bumi
KUMPULAN MINERAL INDUSTRI
1. Baja dan Kimia
2. Mineral Las
3. Bahan Pewarna Cat
4. Bahan seramik dan lempung
5. Batu kapur
6. Batu Dimensi
7. Permata
8. Lain-lain
BATUAN AGREGAT

▪ Campuran pecahan batuan digunakan sebagai

bahan campuran konkrit, permukaan jalan raya
dll.
▪ Permintaan meningkat dengan kemajuan
tamadun manusia.
▪ Sifatnya pukal (bulky).
Kepentingan agregat
▪ Agregat simen
• Dicampur dengan pasir dan
simen untuk dijadikan konkrit
dalam pembinaan prasarana
(bangunan, landasan, dll).
▪ Agregat asfal (tar)
• Dicampur dengan asfal
untuk dijadikan permukaan
jalan raya.
Syarat-syarat

▪ Kekuatan
• Mempunyai kekuatan tertentu supaya
tidak gagal apabila terkena beban
melampau.
• Kebanyakan batuan igneus memenuhi
syarat kecuali pumis.
• Ujian Los Angeles untuk ketahanan.
▪ Jarak
• Kuari perlu berdekatan dengan pusat
bandar
▪ Kestabilan
• Tiada mineral tidak stabil di dalamnya
(pirit).
• Kebanyakan batuan igneus sesuai
tetapi perlu diperiksa
• Batuan sedimen dan metamorf
bermasalah.
Masalah bekalan

▪ Agregat batuan igneus paling baik, namun

bukan semua bandar mempunyai bekalan.
▪ Dacca terletak di delta Sg. Ganges. Bekalan
terdekat puluhan km jauh.
▪ Miri & Kota Kinabalu – tiada sumber igneus
berdekatan. Batuan sedimen dan karang
digunakan untuk binaan.
Jenis-jenis Batuan Agregat

▪ Granit/ batuan igneus asid

• Paling sesuai
• Kuari granit amat
berharga
• Masalah; kehadiran pirit
▪ Basalt/ batuan bes
• Sesuai kekuatan
• Masalah ikatan dengan
simen
▪ Batuan sedimen
• Konglomerat.
• Batu pasir sebagai pilihan
kedua.
• Batu kapur; lemah, mudah
haus.
▪ Batuan metamorf
• Metamorf gred tinggi
(megmatit) sebagai pilihan
kedua.
Cara mengkuari

▪ Batuan dikuari menggunakan bahan letupan.

• Masalah alam sekitar
• Debu-debu buangan
• Batu terbang
• Habuk
• Hingar
 Agregat Khusus
▪ Pumis berongga dan lebih ringan.
▪ Diguna dalam pembinaan kubah.
BAHAN REFRAKTORI

▪ Bahan tahan haba sangat tinggi.

▪ Digunakan sebagai
• pelapik ketuhar
• Palam pencucuh
• Kulit kapal angkasa
• Seramik angkasa
Sumber
▪ Sumber (batuan metamorf
rantau)
• Magnesit 2850 o C
• Kyanite 1350-1540 o C
• Andalusit 1350-1540 o C
• Silimanit 1350-1540 o C
• Intan 3550 o C
▪ Pembekal
• Afrika Selatan 63%
• India 28%
• Perancis 5%
LEMPUNG GERUDI
▪ Sejenis pelincir yang
digunakan dalam
penggerudian minyak dan gas.
▪ Tujuan
• Mengeluarkan serpihan batuan
yang telah dipotong oleh mata
gerudi.
• Melincir dan menyejuk mata
gerudi.
• Mengekalkan tekanan di
dalam telaga dengan cecair
formasi.
Kandungan lumpur gerudi

▪ Air + lumpur bentonit

• Lumpur bentonit
• Barit
• Kalsium karbonat
• Hematit
• Pemekat (thickener)
• Bahan nyah gumpal (flocullant)
Barit dan hematit bertugas sebagai
pemberat
BENTONIT (bentonite)

▪ Sejenis lempung
• Mineral montmorillonit
▪ Pembekal
• USA 62%
• Greece 8%
• Jepun 7%
▪ Sumber
• Daripada luluhawa batuan volkanik
▪ Kegunaan
• Lempung peluntur
• Penyumbat empangan
• Lumpur gerudi
• Penapis minyak, wain
▪ Sifat penting
• Cas negatif, menyerap
toksin badan
• Kembang bila kena air
 PASIR SILIKA (silica sand)
▪ Pasir
▪ Pasir Silika SiO2
• Mengandungi kuarza SiO2
• Kandungan SiO2 >98%
▪ Pasir silika
• Kaca optik 99%
• Elektronik 99.9%
▪ Sumber pasir silika
• Beting pantai
• Permatang kuarza
▪ Pasir binaan
• Pasir lombong
• Pasir sungai
• Pasir pantai
BARIT (barite) BaSO4
▪ SG 4.48
▪ Kegunaan
• Meningkatkan SG lumpur
• Pengisi kertas, cat
• Pembuatan kaca
▪ Sumber
• Strata berlapis berkaitan volkano
• Telerang hidroterma
GIPSUM (gypsum) CaSO4

▪ Pembekal
• USA 19%
• Kanada 11%
• Iran 10%
▪ Sifat penting
• Buang-ambil molekul air penghabluran
CaSO4.H2O → CaSO4
anhidrit gipsum
• Kegunaan
– Plaster of Paris
– Gipsum board
– simen
• Sumber
– Lapisan sedimen
lembangan kuno
– Terbentuk dari
pengeringan air
laut cetek
ZIRKON (zircon) ZrSiO4

▪ Kegunaan ▪ Sumber
• (Bahan refraktori) • Luluhawa granit
• Bekas tuangan (mould ▪ Kehebatan
and cast) • Suhu lebur tinggi
• Bata refraktori • Antara mineral tertua
• Sumber zirkonia di dunia
▪ Pembekal • Suhu lebur 2200 o C
• Australia 94% • Boleh keluar-masuk
• Afrika Selatan 3% magma
FELDSPAR (feldspar)

▪ Pembekal ▪ Mineral utama

• ortoklas
• USA 24%
• Jerman 16% ▪ Sumber
• USSR 11% • Pegmatit
▪ Kegunaan • Batuan volkanik
• Gua Musang
• Pembuatan kaca
• Merapuh
• Pinggan mangkuk
• Licau (glazing)
• Bahan las (VIM)
UNSUR NADIR BUMI
(rare earth element)

▪ Monazit dan xenotim

▪ Menandungi Ce, La, Th, Y..
▪ Kegunaan
• Warna tiub TV warna
• magnet
▪ Sumber
• Luluhawa batuan igneus
MONAZIT (monazite)

(Ce,La,Nd,Th) PO4 ▪ Sumber

• Luluhawa batuan
▪ Pembekal igneus (granit)
• Australia 56%
• India 19%
• Malaysia 13%
▪ Kegunaan
• Th untuk nuclear power
cell
• Filamen
KOLUMBIT-TANTALIT
(columbite-tantalite)
▪ (Fe, Mn)(Nb,Ta)2O6
▪ Pembekal ▪ Sumber
• Brazil 76% • Ta
• Kanada 20% • Nb didapati daripada
• Nigeria 3% piroklor
▪ Kegunaan • karbonatit
• Perolehi Nb, Ta ▪ Sumber Semenanjung
• Pembuatan besi waja Malaysia
• Kapasitor eletronik • Pegmatit di Bakri dan
komputer Semiling
ILMENIT (ilmenite)

▪ FeTiO3 ▪ Sumber
▪ Pembekal • Luluhawa granit
• Australia 32% • anortosit
• Norway 25%
• USSR 12%
• Malaysia 5%
▪ Kegunaan
• Logam Ti ; ringan,
kuat
• Cat
ASBESTOS
▪ Mineral
• Krisotil (serpentin) ▪ Kegunaan
• Aktinolit • Paip
• Amosit • Atap
• grunerit • Tekstil tahan api
▪ Pembekal dunia
• USSR 46%, Kanada
29%, Afrika Selatan 7%
▪ Pembentukan
• Daripada metamorfisme
serpentin
SERAMIK
SERAMIK
▪ Seramik:
Bahan bukan organik, bukan logam, disedia
dengan cara membakar.
▪ Bahan habluran atau amorfus.
▪ Asalnya bahan tembikar diperbuat
daripada lempung, tetapi sekarang
seramik diperbuat daripada bahan maju
untuk kegunaan semikonduktor.
▪ Bahan seramik
• Lempung
• Tulang
• Zirkon
• Feldspar
• Kaca
1. Seramik tradisi
▪ Pinggan mangkuk.
▪ Alatan bilik air.
▪ Penebat.
2. Seramik maju
▪ Seramik diperbuat
daripada lempung
bermutu tinggi
dengan pelbagai
kegunaan
• Palam pencucuh
• Kapal angkasa
• Pisau
• Penebat
3. Bahan Binaan

▪ Lempung bermutu
rendah diguna
sebagai bahan binaan
• Paip terracotta
• Genting
• Longkang
• Pasu
LEMPUNG
 Istilah
▪ Saiz butiran
• Pasir (63 µm – 2 mm)
• Kelodak (2-63 µm)
• Lempung (<2 µm)
▪ Kumpulan mineral filosilikat (berstruktur lapisan)
• Kaolinit
• Ilit
• Montmorilonit/ smektit
• Klorit
• Vermikulit
Keistimewaan lempung

▪ Boleh dibentuk (basah).

▪ Menjadi keras dan tahan
panas (setelah dibakar).
▪ Daya penyerapan dan
penjerapan (CEC) tinggi.
▪ Boleh menyerap pelbagai
logam lain.
▪ Mengembang (swelling).
Sifat-sifat
lempung

Liquid limit
Boleh menyerap air
dengan banyak
sehingga hampir
menjadi cecair

Plastic limit
Jumlah kandungan air
supaya lempung kekal
kenyal
Komposisi kimia lempung
Struktur mineral lempung
Kaolinit
Ilit
Vermikulit
Montmorilonit
Klorit
Jenis-jenis Lempung
Kaolin
1 Kualiti tinggi kerana cerah
(putih)
2 Terdiri daripada kaolinit
3 Asalan igneus
4 Daripada perubahan
hidroterma batuan kaya
feldspar
Lempung Bebola (ball
clay)
1 Kualiti kurang (kurang
putih)
2 Campuran pelbagai
mineral lempung
3 Asalan sedimen
Kaolin

▪ Merujuk kepada
lempung putih
berkualiti tinggi.
▪ Terdiri daripada
mineral kaolinit (20-
80 %).
▪ Kaolin
• Kaolin berkualiti tinggi terhasil daripada proses
hidroterma.
• Hidroterma mengubah granit → kaolin bergred
tinggi.
• Contoh: England, Bidor.
Pembentukan Kaolin
▪ Perubahan granit akibat tindakan hidroterma.
▪ Feldspar berubah kepada lempung.
Penghasilan Lempung di SW England

▪ Terdapat Dua Jenis lempung industri dihasilkan

di SW England
• i) Kaolin di Cornwall
• ii) lempung bebola di lembah Bovey Tracy,
Thames, dll
▪ Ahli lapisan di Lembah Bovey telah dikenal pasti
kandungan lempung dan kegunaannya.
Lombong kaolin, Cornwall, England
Kaolin Cornwall, SW England
Lempung bebola

▪ Lempung kaolin sedimen.

▪ Mengandungi 20-80% kaolinit, 10-
25% mika, 6-65% kuarza
(komposisi pelbagai).
▪ Butiran halus dan bersifat plastik.
▪ Longgokan jarang ditemui.
▪ Beberapa bahagian timur USA,
Devon & Dorset di England.
▪ Kegunaan;
• pembuatan seramik.
• Ball clay – buat jubin (tiles).
• Mengandungi bahan asing (besi).
Asalan lempung bebola

▪ Proses sekunder.
▪ Luluhawa batuan kaya feldspar.
▪ Pengangkutan oleh air.
▪ Pemendapan di air tenang seperti lembah,
tasik, paya, kolam, delta.
Lempung bebola di SW England
Taburan Lempung Semenanjung
Malaysia
Kaolin
1 Tapah-Bidor ( 50 Jt)
2 Sungai Long, Selangor
3 Kuala Mudan Kedah
4 Jemaluang, Johor (4 Jt)
5 Kg Ibok, Terengganu
6 Gual Periok, Kelantan
Lempung Bebola, sisa
lombong timah
1 Dengkil (5 Jt)
2 Batang Berjuntai
3 Bahau
4 Jengka, Pahang
5 Air Hitan, Johor
6 Dungun
7 Kuala Terengganu
Kepentingan ekonomi lempung

▪ Berdasarkan kualiti dan sifatnya;

▪ Gred tinggi (kaolin)
• Seramik mutu tinggi
• Penebat
• Ubat-ubatan
• Pengisi
• Kertas
▪ Gred sederhana
• Tembikar (pottery)
• Pinggan mangkuk
• Jubin
• Peralatan bilik air
▪ Gred rendah (lempung bebola)
• Bahan binaan
• Paip
• Pasu bunga
• Longkang