ARALING PANLIPUNAN 9

EKONOMIKS

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang mga
kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan,
produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig.

PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
UNAHANG MARKAHAN

Mga Pangunahing Konsepto ng

Eknomiks: Batayan ng Matalinong
Paggamit ng Pinagkuknang Yaman
tungo sa Pagkamit ng Kaunlaran

A. Kahulugan ng Ekonomiks
 Nailalapat ang kahulugan ng AP9PKE-Ia-1
ekonomiks sa pang-araw-araw na
Naipamamalas ng mag- Naisasabuhay ang pag- pamumuhay bilang isang mag-
aaral ang pag-unawa sa unawa sa mga aaral, kasapi ng pamilya at
mga pangunahing pangunahing konsepto ng lipunan.
konsepto ng Ekonomiks Ekonomks batayan ng
bilang batayan ng matalino at maunlad na  Natataya ang kahalagahan ng AP9PKE-Ia-2
matalino at maunlad na pang-araw-araw na ekonomiks sa pang-araw-araw na
pang-araw-araw na pamumuhay pamumuhay ng bawat pamilya at
pamumuhay ng lipunan

B. Kakapusan
 Naipakikita ang uganayan ng AP9PKE-Ib-3
- Konsepto ng Kakapusan at kakapusan sa pang- araw- araw na
ang Ugnayan nito sa Pang- pamumuhay.
araw- araw na Pamumuhay
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP

- Palatandaan ng Kakapusan
sa Pang- araw- araw na
Buhay  Natutukoy ang mga palatandaan AP9PKE-Ib-4
ng kakapusan sa pang- araw- araw
- Kakapusan Bilang na buhay.
Pangunahing Suliranin sa
Pang- araw- araw na
Pamumuhay  Nabubuo ng konklusyon na ang AP9PKE-Ic-5
kakapusan ay isang pangunahing
- Mga Paraan upang suliraning panlipunan.
Malabanan ang Kakapusan
sa Pang- araw- araw na
Pamumuhay
 Nakapagmumungkahi ng mga AP9PKE-Id-6
paraan upang malabanan ang
kakapusan.

C. Alokasyon  Nasusuri ang kaibahan ng AP9PKE-Id-7

kagustuhan (wants) sa
- Kaugnayan ng konsepto ng pangangailangan (needs) bilang
Alokasyon sa Kakapusan at batayan sa pagbuo ng matalinong
Pangangailangan at desisyon
Kagustuhan
 Naipakikita ang ugnayan ng AP9PKE-Id-8
personal na kagustuhan at
- Kahalagahan ng Paggawa pangangailangan sa suliranin ng
ng Tamang Desisyon Upang kakapusan.
Matugunan ang
Pangangailangan  Nasusuri ang hirarkiya ng AP9PKE-Ie-9
pangangailangan.
- Iba’t- Ibang Sistemang AP9PKE-If-10
Pang- ekonomiya  Nakabubuo ng sariling pamantayan
sa pagpili ng mga pangangailangan
batay sa mga hirarkiya ng
pangangailangan AP9PKE-If-11

 Nasusuri ang mga salik na

 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
nakakaimpluwensiya sa AP9PKE-Ig-
pangangailangan at kagustuhan. 12

 Nasusuri ang kaugnayan ng

alokasyon sa kakapusan at AP9PKE-Ig-
pangangailangan at kagustuhan. 13

 Napahahalagahan ang paggawa

ng tamang desisyon upang AP9PKE-Ih-
matugunan ang pangangailangan 14

 Nasusuri ang mekanismo ng

alokasyon sa iba’t- ibang
sistemang pang-ekonomiya bilang
sagot sa kakapusan.

D. Pagkonsumo
 Naipaliliwanag ang konsepto ng AP9PKE-Ih-
- Konsepto ng Pagkonsumo pagkonsumo 15

- Salik sa Pagkonsumo  Nasusuri ang mga salik na AP9PKE-Ii-16

nakakaapekto sa pagkonsumo.
- Pamantayan sa Matalinong
 Naipamamalas ang talino sa AP9PKE-Ii-17
- Karapatan at Tungkulin pagkonsumo sa pamamagitan ng
Bilang Isang Mamimili paggamit ng pamantayan sa
pamimili.

 Naipagtatanggol ang mga AP9PKE-Ij-18

karapatan at nagagampanan ang
mga tungkulin bilang isang
mamimili

E. Produksyon

- Kahulugan at Proseso ng AP9PKE-Ij-19

 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
Produksyon at ang  Naibibigay ang kahulugan ng
Pagtugon nito sa Pang- produksyon.
araw araw na Pamumuhay

- Salik ng Produksyon at ang

Implikasyon nito sa Pang-
araw araw na Pamumuhay AP9PKE-Id-
 Napahahalagahan ang mga salik ng 20
produksyon at ang implikasyon nito sa
- Mga Organisasyon ng pang- araw- araw na pamumuhay.
Negosyo

 Nasusuri ang mga tungkulin ng iba’t-

ibang organisasyon ng negosyo.

IKALAWANG MARKAHAN
Naipamamalas ng mag- Ang mga mag-aaral ay
aaral ang pag-unawa sa kritikal na nakapagsusuri sa
mga pangunahing mga pangunahing kaalaman
kaalaman sa ugnayan ng sa ugnayan ng pwersa ng
pwersa ng demand, suplay demand, suplay at sistema
Maykroekonomiks at sistema ng pamilihan ng pamilihan bilang batayan
bilang batayan sa sa matalinong
matalinong pagdedesisyon pagdedesisyon ng
ng sambahayan at bahay- sambahayan at bahay-
kalakal tungo sa pagtamo kalakal tungo sa pagtamo ng
ng pambansang kaunlaran pambansang kaunlaran
A. Demand  Nailalapat ang kahulugan ng demand AP9MYK-IIa-1
sa pang araw-araw na pamumuhay ng
- Kahulugan ng Demand sa bawat pamilya
Pang- Araw-Araw na AP9MYK-IIa-2
Pamumuhay  Nasusuri ang mga salik na
nakaaapekto sa demand AP9MYK-IIb-3
- Mga Salik na Nakakapekto sa
Demand  Nakapagpapasya nang matalino sa
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
pagtugon sa mga pagbabago ng salik AP9MYK-IIc-4
- Elastisidad ng Demand (factors) na nakaaapekto sa demand

 Naiuugnay ang elastisidad ng demand

sa presyo ng kalakal at paglilingkod

 Nailalapat ang kahulugan ng suplay AP9MYK-IId-5

B. Suplay
batay sa pang-araw-araw na
pamumuhay ng bawat pamilya
- Kahulugan ng Suplay batay sa AP9MYK-IId-6
Pang-araw na araw
 Nasusuri ang mga salik na
nakaaapekto sa suplay
- Mga Salik ng Nakakapekto AP9MYK-IIe-7
sa Suplay
 Nakapagpapasya nang matalino sa
- Elastisidad ng Suplay pagtugon sa mga pagbabago ng salik
(factors) na nakaaapekto sa suplay

 Naipaliliwanag ang interaksyon ng AP9MYK-IIg-9

C. Interaksyon ng Demand at demand at suplay sa kalagayan ng
Suplay presyo at ng pamilihan
AP9MYK-IIg-
- Interaksyon ng demand at 10
suplay sa kalagayan ng
 Nasusuri ang mga epekto ng shortage
presyo at ng pamilihan
at surplus sa presyo at dami ng
kalakal at paglilingkod sa pamilihan
- Shortage at Surplus AP9MYK-IIh-
 Napangangatwiranan ang 11
- Gampanin ng Pamahalaan sa
pangangailangang pakikialam at
mga Gawaing Pangkabuhayn
regulasyon ng pamahalaan sa mga
sa Iba’t Ibang Sistema ng
gawaing pangkabuhayan sa iba’t
Pamilihan
ibang anyo ng pamilihan upang
matugunan ang pangangailangan ng
- Mga Paraan ng
mamamayan ng bansa
pagtugon/kalutasan sa mga AP9MYK-Iii-
suliraning dulot ng kakulangan 12
at kalabisan  Naimumungkahi ang paraan ng
pagtugon/kalutasan sa mga suliraning
dulot ng kakulangan at kalabisan
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
D. Pamilihan  Naipaliliwanag ang kahulugan ng AP9MYK-IIj-
pamilihan 13
- Konsepto ng Pamilihan
 Nasusuri ang iba’t ibang sistema ng
ng pamilihan na tumutugon sa AP9MYK-IIj-
- Iba’t ibang sistema ng maraming pangangailangan ng mga 14
pamilihan tao

IKATLONG MARKAHAN:
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay
aaral ang pag-unawa sa nakapagmumungkahi ng
mga pangunahing mga pamamaraan kung
kaalaman tungkol sa paanong ang
pambansang ekonomiya pangungunahing kaalaman
bilang kabahagi sa tungkol sa pambansang
Makroekonomiks
pagpapabuti ng ekonomiya ay
pamumuhay ng kapwa nakapagpapabuti sa
mamamayan tungo sa pamumuhay ng kapwa
pambansang kaunlaran. mamamayan tungo sa
pambansang kaunlaran

A. Paikot na Daloy ng Ekonomiya  Nailalalarawan ang paikot na daloy AP9MAK-IIIa-

ng ekonomiya. 1
- Bahaging ginagampanan ng
mga bumubuo sa paikot na
daloy ng ekonomiya  Natataya ang bahaging AP9MAK-IIIa-
ginagampanan ng mga bumubuo 2
- Ang kaugnayan sa isa’t isa ng sa paikot na daloy ng ekonomiya
mga bahaging bumubuo sa  Nasusuri ang ugnayan sa isa’t isa AP9MAK-IIIb-
paikot na daloy ng ekonomiya ng mga bahaging bumubuo sa 3
paikot na daloy ng ekonomiya
B. Pambansang Kita  Nasusuri ang pambansang AP9MAK-IIIb-
produkto (Gross National Product- 4
- Pambansang produkto (Gross Gross Domestic Product) bilang
National Product-Gross panukat ng kakayahan ng isang
Domestic Product) bilang ekonomiya
panukat ng kakayahan ng
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
isang ekonomiya
 Nakikilala ang mga pamamaraan AP9MAK-IIIc-
sa pagsukat ng pambansang 5
- Mga pamamaraan sa
produkto
pagsukat ng pambansang
produkto

- Kahalagahan ng pagsukat
 Nasusuri ang kahalagahan ng AP9MAK-IIIc-
ng pambansang kita sa
pagsukat ng pambansang kita sa 6
ekonomiya
ekonomiya

C. Ugnayan ng Kita, Pag-

iimpok at Pagkonsumo
 Naipapahayag ang kaugnayan ng AP9MAK-IIId-
- Kaugnayan ng kita sa kita sa pagkonsumo at pag-iimpok 7
pagkonsumo at pag-iimpok
 Nasusuri ang katuturan ng
- Katuturan ng consumption at consumption at savings sa pag-
savings sa pag-iimpok iimpok AP9MAK-IIId-
8

 Nasusuri ang konsepto at AP9MAK-IIIe-

palatandaan ng Implasyon 9

D. Implasyon  Natataya ang mga dahilan sa AP9MAK-IIIe-

pagkaroon ng implasyon 10
- Konsepto ng Implasyon
 Nasusuri ang iba’t ibang epekto ng AP9MAK-IIIe-
- Mga Dahilan ng Implasyon implasyon 11

- Mga Epekto ng Implasyon  Napapahalagahan ang mga paraan AP9MAK-IIIf-

ng paglutas ng implasyon 12
- Paraan ng Paglutas ng
Implasyon  Nakikilahok nang aktibo sa AP9MAK-IIIf-
paglutas ng mga suliranin kaugnay 13
ng implasyon
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP

 Naipaliliwanag ang layunin ng AP9MAK-IIIf-

patakarang piskal 14
E. Patakarang Piskal
 Napahahalagahan ang papel na AP9MAK-IIIg-
- Layunin ng Patakarang Piskal ginagampanan ng pamahalaan 15
kaugnay ng mga patakarang piskal
- Kahalagahan ng Papel na na ipinatutupad nito
Ginagampanan ng
Pamahalaan kaugnay ng mga  Nasusuri ang badyet at ang
Patakarang Piskal na kalakaran ng paggasta ng
Ipinapatupad nito pamahalaan
AP9MAK-IIIg-
- Patakaran sa Pambansang 16
Badyet at ang Kalakaran ng
Paggasta ng Pamahalaan
o Policy on Priority
Assistance Development
Fund
o Policy on the Privatization
of GOCC’s
o Policy on Conditional  Nakababalikat ng pananagutan
Cash Transfer bilang mamamayan sa wastong
o Patakaran sa Wastong pagbabayad ng buwis
Pagbabayad ng Buwis
VAT /EVAT/ RVAT AP9MAK-IIIh-
 Naiuuugnay ang mga epekto ng
patakarang piskal sa katatagan ng 17
- Mga Epekto ng Patakarang
Piskal sa Katatagan ng pambansang ekonomiya
Pambansang Ekonomiya

AP9MAK-IIIh-
18

F. Patakarang Pananalapi

TEMA/ NILALAMAN
(Monetary Policy)
- Layunin ng Patakarang
Pananalapi
- Kahalagahan ng Pag-iimpok
at Pamumuhunan bilang
isang salik sa Ekonomiya
- Mga Bumubuo sa Sektor ng
Pananalapi
- Ang Papel na Ginagampan ng
Bawat Sektor ng Pananalapi
- Mga Paraan at Patakaran ng
Bangko Sentral ng Pilipinas
(BSP) upang mapatatag ang
halaga ng salapi
- Money Laundering
- Easy and Tight Monetary
Policy
Ikaapat na Markahan
Mga Sektor Pang-Ekonomiya at Mga
Patakarang Pang-Ekonomiya Nito
PAMANTAYANG PAMANTAYANG
KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
AP9MAK-IIIi-
 Natataya ang bumubuo ng sektor
ng pananalapi 19
 Napahahalagahan ang papel na AP9MAK-IIIi-
20
ginagampanan ng bawat sektor sa
pananalapi
AP9MAK-IIIj-
 Nakapagsisiyasat nang mapanuri
sa mga paraan at patakaran ng 21
Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
upang mapatatag ang halaga ng
salapi
Naipamamalas ng mag- Ang mga mag-aaral ay
aaral ang pag-unawa sa aktibong nakikibahagi sa
mga sektor ng ekonomiya maayos na pagpapatupad
at mga patakarang at pagpapabuti ng mga
ekonomiya nito sa harap ng sektor ng ekonomiya at
mga hamon at pwersa mga patakarang
tungo sa pambansang ekonomiya nito tungo sa
pagsulong at pag-unlad pambansang pagsulong at
pag-unlad
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP

A. Konsepto at
Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran

- Pambansang Kaunluran  Nakapagbibigay ng sariling AP9MAK-IVa-

pakahulugan sa pambansang 1
- Mga palatandaan ng kaunlaran
pambansang kaunlaran
 Nasisiyasat ang mga palatandaan AP9MAK-IVa-
- Iba’t ibang gampanin ng ng pambansang kaunlaran 2
mamamayang Pilipino upang
makatulong sa pambansang  Matutukoy ang iba’t ibang
kaunlaran gampanin ng mamamayang AP9MAK-IVb-
Pilipino upang makatulong sa 3
- Sama –samang Pagkilos para pambansang kaunlaran
sa Pambansang Kaunlaran
 Napahahalagahan ang sama-
samang pagkilos ng mamamayang AP9MAK-IVb-
Pilipino para sa pambansang 4
kaunlaran

 Nakapagsasagawa ng isang
pagpaplano kung paano makapag- AP9MAK-IVb-
ambag bilang mamamayan sa 5
pag-unlad ng bansa
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
B. Sektor ng Agrikultura
 Nasusuri ang bahaging AP9MAK-IVc-
- Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng agrikultura, 6
ng agrikultura, pangingisda at pangingisda at paggugubat sa
paggugubat sa ekonomiya at ekonomiya at sa bansa
sa bansa

- Mga dahilan at epekto ng  Nasusuri ang mga dahilan at AP9MAK-IVc-

suliranin ng sektor ng epekto ng suliranin ng sektor ng 7
agrikultura, pangingisda, at agrikultura, pangingisda, at
paggugubat sa bawat Pilipino paggugubat sa bawat Pilipino

- Mga patakarang pang

ekonomiya nakatutulong sa
sektor ng agrikultura  Nabibigyang-halaga ang mga AP9MAK-IVd-
(industriya ng agrikultura, patakarang pang-ekonomiya 8
pangingisda, at nakatutulong sa sektor ng
paggugubat) agrikultura (industriya ng
agrikultura, pangingisda, at
o Comprehensive paggugubat)
Agrarian Reform Law
o Policy on Importation of
Rice
o Policy on Drug
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
C. Sektor ng Industriya
- Bahaging ginampanan ng ng
sektor ng industriya tulad ng  Nasusuri ang bahaging AP9MAK-IVd-
pagmimina, tungo sa isang ginagampanan ng sektor ng 9
masiglang ekonomiya industriya tulad ng pagmimina,
tungo sa isang masiglang
- Ang pagkakaugnay ng sektor ekonomiya
agrikultural at industriya tungo sa
pag-unlad ng kabuhayan  Nasusuri ang pagkakaugnay ng AP9MAK-IVe-
sektor agrikultural at industriya 10
- Mga patakarang pang- tungo sa pag-unlad ng kabuhayan
ekonomiya nakatutulong sa
sektor industriya  Nabibigyang-halaga ang mga
- First Filipino Policy patakarang pang-ekonomiya AP9MAK-IVe-
- Oil Deregulation Law nakatutulong sa sektor ng 11
- Policy on Microfinancing industriya
- Policy on Online
Businesses

D. Sektor ng Paglilingkod

- Ang bahaging ginagampanan  Nasusuri ang bahaging AP9MAK-IVf-

ng sektor ng paglilingkod sa ginagampanan ng sektor ng 12
pambansang ekonomiya paglilingkod

- Mga patakarang pang-  Napapahalagahan ang mga AP9MAK-IVf-

ekonomiya na nakakatulong sa patakarang pang-ekonomiya na 13
sektor ng paglilingkod : nakakatulong sa sektor ng
o Batas na Nagbibigay paglilingkod
Proteksyon at Nangangalaga
sa mga Karapatan ng
Mangggawa
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
o Contractualization
o Salary Standardization Law

E. Impormal na Sektor
 Nakapagbibigay ng sariling
pakahulugan sa konsepto ng AP9MAK-IVg-
- Mga Dahilan at Anyo ng impormal na sector 14
Impormal na Sektor ng
Ekonomiya  Nasusuri ang mga dahilan ng
pagkakaroon ng impormal na AP9MAK-IVg-
- Mga epekto ng impormal na sektor 15
sektor ng ekonomiya
 Natataya ang mga epekto ng
- Mga Patakang Pang- impormal na sector ng ekonomiya
ekonomiya na may kaugnayan AP9MAK-IVh-
sa Impormal na Sektor 16

o Counter feiting
o Black Market

F. Kalakalang Panlabas

- Ang Kalakaran sa Kalakalang  Natataya ang kalakaran ng

Panlabas ng Pilipinas kalakalang panlabas ng bansa

- Ang ugnayan ng Pilipinas  Nasusuri ugnayan ng Pilipinas

para sa kalakalang panlabas para sa kalakalang panlabas nito
nito sa mga samahan ng sa mga samahan tulad ng World
 PAMANTAYANG PAMANTAYANG
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO CODE
PANGNILALAMAN PAGGANAP
tulad ng World Trade Trade Organization at Asia-Pacific
Organization at Asia Pacific Economic Cooperation tungo sa
Economic Cooperation tungo patas na kapakinabangan ng mga
sa patas na kapakinabangan mamamayan ng daigdig
ng mga mamamayan ng
daigdig
 Napahahalagahan ang
- Mga Kontribusyon ng kontribusyon ng kalakalang
Kalakalang Panlabas sa Pag- panlabas sa pag-unlad ekonomiya
unlad ng Ekonomiya ng ng bansa
Pilipinas.
 Nasusuri ang mga patakaran
- Mga patakaran pang- pang-ekonomiya na nakakatulong
ekonomiya na nakakatulong sa patakarang panlabas ng bansa
sa patakarang panlabas ng sa buhay ng nakararaming Pilipino
bansa sa buhay ng
nakararaming Pilipino
 Natitimbang ang epekto ng mga
o Policy on ASEAN patakaran pang-ekonomiya na
Economic Community nakakatulong sa patakarang
2015 panlabas ng bansa sa buhay ng
o Policy on Trade nakararaming Pilipino
Liberalization