CJ^OPJF ^HFMJBXCXJF
MHFAJF KJUXU KHBJDLCJF CH]JK UXFAUJFA ML PXJFA BHU]L
PXDJB UJKL] ]K. LLL MP. P. UOHBJPUOFO
@JFGJPDJULF

MLUXUXF OCHB 7

FJDJ 7 JKBULF DXWJML

FLD 7 ::=><1:<>>9
]LFAKJ] 7 LL (MXJ)
UHDH
UHDHU
U]HP
]HP 7 LY ((H
HD^J]
D^J]))

 \J\JUJF QJBJFJ
QJBJFJ @BJK]L
@BJK]L KJP\J BXUJMJ
BXUJMJ
JKJMHDL KH^HPJQJ]JF KHUMJD YL/]JFGXFA^XPJ
]JBXF JGJPJF 0>0:
 

CHD@JP ^HFAHUJBJF

Fjdj 7 Jkbslf Duzjml

FLD 7 ::=><1:<>>9
Pujfajf 7 Bhstl

Ujyj yjfa `hrtjfm

`hrtjfmj
j tjfaj
tjfajf
f ml`jwjb
ml`jwjb lfl thcjb
thcjb dhfyhchs
dhfyhchsjlkj
jlkjf
f cjporjf
cjporjf
phfmjbucujf
phfmjbucujf mhfajf kjsus Khbjdlcjf Chtjk Uufasjfa ml rujfa Bhstl Pudjb
Ujklt ]K. LLL mr.
mr. P. Uohbjrsofo

@jfgjr`jru,
@jfgjr`jru, Gucl 0>0:

  Jkbslf Duzjml
FLD 7 ::=><1:<>>9
::=><1:<>>9

Dhfyhtugul

  ^hd`ld`lfa cjbjf ^hd`ld`lfa jkjmhdlk

  Kjrtjyjsl, U.Khp, Fs Url Gjdlcjb, UU]., DD

FL^7:<2=>9090>>0:00>>5
FL^7:<2=>9 090>>0:00>>5 FLK7 >9<951:0>

CJ^OPJF ^HFMJBXCXJF KHBJDLCJF CH]JK UXFAUJFA

 

L. Kofshp ]horl
J. ^hfa
^hfahr
hrtl
tljf
jf
Khbj
Khbjdl
dlcj
cjf
f mhfa
mhfajf
jf chtj
chtjk
k sufa
sufasj
sjfa
fa jmjc
jmjcjb
jb khbj
khbjdl
dlcj
cjf
f mldj
mldjfj
fj
`jylchtjkfyj shsujl mhfajf sud`u `jmjf l`u. Khpjcj pjmj iufmus uthrl
shmjfakjf`okofa dhrupjkjf `jaljf thr`jwjb (ml mjhrjb ^J^/sydplsls).
^jmjphrsjclfjf gustru khpjcj yjfa dhrupjkjf `jaljf thr`hsjr `jyl jkjf
cj
cjbl
blrth
rthrjk
rjkbl
blr.
r. Khbjd
Khbjdlcj
lcjf
f mh
mhfaj
fajf
f cht
chtjk
jk sufasj
sufasjfa
fa dhrup
dhrupjkj
jkjf
f khjmj
khjmjjf
jf
mldjfj
mldjfj gjflfthrc
gjflfthrchtjk
htjk dhdjfgjf
dhdjfgjfa
a mhfajf
mhfajf khpjcj
khpjcj pjmj iufmus
iufmus uthrl mjf
`okofa `hrjmj ml`jwjb kjuvud uthrl.

@. Htloco
locoal
al

Ijktor
Ijktor-ij
-ijkto
ktorr yjfa
yjfa dhdhdha
dhajfa
jfa phrjf
phrjfjf
jf mjmjcjd
cjd thrgj
thrgjml
mlfyj
fyj chtjk
chtjk
sufasjfa
sufasjfa mljftjrj
mljftjrjfyj
fyj ljcjb
ljcjb prhdjtur
prhdjturltjs
ltjs,, rfuctlpj
rfuctlpjrltjs
rltjs,, bjdlc
bjdlc khd`jr,
khd`jr,
blmrjdf
blmrjdflof,
lof, blmroshij
blmroshijcus,
cus, pcjs
pcjshftj
hftj prhv
prhvlj
lj mjf pjfaauc
pjfaauc shdplt.
shdplt. Kjmjfa-
Kjmjfa-
kjmjfa guaj mlsh`j`kjf ochb khcjlfjf uthrus (shphrtl il`rolm) mjf khcjlfjf
`hftuk uthrus (djciordjsl). ^cjshftj yjfa thrchtjk mlmjhrjb korfu iufmus
ut
uthr
hrll mjpj
mjpjtt pucj
pucj dh
dhfy
fyh`
h`j`
j`kj
kjf
f chtj
chtjk
k su
sufa
fasj
sjfa
fa,, kj
kjrh
rhfj
fj pcjs
pcjshf
hftj
tj
dhfaurjf
dhfaurjfal
al cujs
cujs rujfajf
rujfajf ml mjhrjb
mjhrjb iufmus.
iufmus. Khcjlfj
Khcjlfjf
f ihtus guaj mjpjt
mjpjt
dhfyh`j`
dhfyh`j`kjf
kjf chtjk
chtjk sufasjfa
sufasjfa shphrtl djciordj
djciordjsl
sl EFU,
EFU, djssj
djssj ml chbhr,
chbhr,
jfhupcolm.
Ijktor prhmlsposlsl mjrl chtjk sufasjfa jmjcjb7

:. ^rhdjtur
^rhdjturltjs
ltjs kjrhfj
kjrhfj `hftu
`hftuk
k rjbld rhcjt
rhcjtli
li kurjfa
kurjfa cofgofa
cofgofa,,
0. Jlr khtu`j
khtu`jff djslb
djslb `jfyjk
`jfyjk mjf khpjc
khpjcj
j jfjk rhcjtl
rhcjtlii `hsjr 
`hsjr 
5. ^cjshftj
^cjshftj prhvlj
prhvlj kjrhfj
kjrhfj dhfabjc
dhfabjcjfal
jfal turuff
turuffyj
yj khpj
khpjcj
cj kh mjcjd
mjcjd plftu
jtjs pjfaauc.
=. Khcjlfjf
Khcjlfjf `hftuk
`hftuk khpjcj7
khpjcj7 blmroehpbj
blmroehpbjcus,
cus, jfhfehp
jfhfehpbjcu
bjcus,
s, kjrhfj khpjcj
khpjcj
kurjfa shsujl mhfajf `hftuk plftu jtjs pjfaauc.
8. Il
Ilks
ksjs
jsll khpj
khpjcj
cj pjmj
pjmj plft
plftu
u jtjs
jtjs pjfa
pjfaau
aucc tl
tlmj
mjk
k `jlk
`jlk jt
jtju
ju tl
tlmj
mjk
k jmj,
jmj,
dlsjcfyj
dlsjcfyj pjmj pjfaaucs
pjfaaucshdpl
hdplt,
t, blmroshi
blmroshijcus
jcus,, pcjshftj
pcjshftj prhvlj,
prhvlj, tudor 
tudor 
phcvls mjf cjlf-cjlf.
9. Gjflf
Gjflf dumj
dumjb
b `hrahrjk,s
`hrahrjk,shphr
hphrtl
tl pjmj blmrj
blmrjdflo
dflof,
f, ductlpjrj
ductlpjrj

1. Ahdhc
Ahdhcll ((khb
khbjdl
jdlcj
cjf
f ajfm
ajfmj)
j)
 

2. Khcjlfjf
Khcjlfjf uthrus
uthrus,, shphrtl
shphrtl uthrus
uthrus jrkujtus
jrkujtus ; `lkorfl
`lkorfls,
s, dlodj
dlodj uthrl.
uthrl.
^hfyh`j` chtjk sufasjfa mjpjt `hrjsjc mjrl7
:. Uumut L`u
j. Khjmjj
mjjf rjb
rjbld
:) Pjbl
Pjbld
d jrk
jrkuj
ujtu
tus
s
0) Uhpt
Uhptud
ud pjmj
pjmj rjbl
rjbld
d
5) Xt
Xthr
hrus
us mupc
mupchk
hks
s
=) Dlodj
Dlodj `hrsjd
`hrsjdj
j khb
khbjdl
jdlcjf
cjf
`. Khjm
Khjmjj
jjf
f pc
pcjs
jshf
hftj
tj
:) ^cjs
^cjshf
hftj
tj cht
chtjk
jk rhf
rhfmj
mjb
b
0) ^c
^cjs
jshf
hftj
tj p
prh
rhvl
vlj
j
e. Khjm
Khjmjj
jjf
f gjcj
gjcjf
f cjbl
cjblr 
r 
:) Khsh
Khshdp
dplt
ltjf
jf pjf
pjfaa
aauc
uc

0) Mhior
Mhiordlt
dltjs
js tuc
tucjfa
jfa pjfaau
pjfaaucc
5) ]hrmjpjt
]hrmjpjt tudor
tudor dhfgjcjf
dhfgjcjfll gjcjf cjblr
cjblr mjf phrputjrj
phrputjrjf
f kh poslsl
poslsl
khpjcj
0. Uumut
mut gjflf
^jmj
^jmj gjfl
gjflf
f thmjpj
thmjpjtt `h
`hr`j
r`jajl
ajl khjmjj
khjmjjf
f yjfa
yjfa dhfyh`
dhfyh`j`k
j`kjf
jf cht
chtjk
jk
sufasjfa 7
j. ]jcl pusjt
pusjt phfmhk
phfmhk jtju clcl
clcltjf
tjf tjcl
tjcl pusjt
pusjt
`. Bhmro
Bhmroshi
shijcu
jcus
s jtju
jtju jfh
jfhshi
shijcu
jcus
s
e. Khbj
Khbjdl
dlcj
cjf
f kh
khd`jr 
d`jr 
m. Blmro
Blmrojdf
jdflo
lof
f jtju jcla
jclaobl
oblmro
mrodlo
dlof
f

h. ^rhdj
rhdjtu
turrlt
ltj
js

E. Kcj
cjsl
slil
ilkj
kjsl
sl
Chtjk sufasjfa shfmlrl ml`jal dhfgjml7
:. Chtjk
Chtjk `okofa
`okofa Durfl 7 prhshftj
prhshftjsl
sl `okofa
`okofa durfl,
durfl, mjcjd
mjcjd `jbjsj
`jbjsj Lfaarls
Lfaarls
–Irjfk @rhheb–. @okofa sjgj yjfa dhfgjml `jaljf mhpjf shmjfakjf
khmuj tufakjl curus kh jtjs.
0. Chtjk
Chtjk `okofa
`okofa kjkl (prhshftj
(prhshftjsl
sl `okofa
`okofa kjkl)
kjkl) mlsjdplfa
mlsjdplfa `okofa
`okofa thrj`j
thrj`j
kjkl mjcjd `jbjsj Lfaarls –Eodpchth @rhheb—. Mlsh`ut chtjk `okofa
kjkl shdpurfj jtju tlmjk shdpurfj kjcju mlsjdplfa `okofa thrj`j

khmuj kjkl jtju sjtu kjkl sjgj.

 

5. Ch
Chtjk
tjk cutut
cutut (prhs
(prhshft
hftjsl
jsl cutut)
cutut) mj
mjf
f chtjk
chtjk kjkl (prhshf
(prhshftjs
tjsll kjkl)
kjkl) mjcjd
mjcjd
`jbjsj
`jbjsj Lfaarls
Lfaarls khmuj
khmuj chtjk
chtjk thrsh`ut
thrsh`ut mlsh`ut
mlsh`ut –Lfeodpch
–Lfeodpchth
th @rhheb—.
@rhheb—.
]hrajftufa pjmj thrj`jfyj khmuj kjkl jtju cutut jtju bjfyj thrj`j
sjtu kjkl jtju cutut mlsh`ut chtjk kjkl jtju cutut shdpurfj mjf chtjk
kjkl jtju cutut tlmjk shdpurfj.

M. ^jto
^jtoil
ilsl
sloc
ocoa
oall
Chtjk
Chtjk gjflf
gjflf mjcjd
mjcjd uthrus
uthrus `hrajftu
`hrajftufa
fa pjmj proshs jmjptjsl gjflf
thrbjmjp rujfajf mjcjd uthrus. ^jmj khbjdlcjf sjdpjl kurjfa ch`lb 50
dlfaau, gudcjb jlr khtu`jf rhcjtli ch`lb `jfyjk, shblfaaj dhdufaklfkjf
 gjflf `hrahrjk mhfajf chcujsj. Mhfajf mhdlkljf gjflf mjpjt
dhfhdpjt
dhfhdpjtkjf
kjf mlrl mjcjd prhshftj
prhshftjsl
sl khpjcj,
khpjcj, chtjk
chtjk sufasjfa
sufasjfa jtju chtjk
chtjk
clftjfa.

^jmj khbjdlcjf
khbjdlcjf trlwucj
trlwucjf
f thrjkblr
thrjkblr gjflf
gjflf tud`ub
tud`ub mhfajf
mhfajf ehpjt
ehpjt mjf
 gudcjb jlr khtu`jf rhcjtli `hrkurjfa. Kjrhfj `okofa mhfajf khmuj tufakjl
th
thrc
rclp
lpjt
jt ch`l
ch`lb
b `hsj
`hsjrr mjrl
mjrlpj
pjmj
mj khpj
khpjcj
cj,, djkj
djkj `oko
`okofa
fa mlpj
mlpjks
ksj
j uftu
uftuk
k
dhfhdpjtl rujfa yjfa ch`lb cujs ml iufmus uthrl, shmjfakjf khpjcj `hrjmj
rujfajf yjfa ch`lb khelc ml shadhf `jwjb uthrus. Mhfajf mhdlkljf mjpjt
mldhfahrtl dhfajpj pjmj khbjdlcjf `hcud eukup `ucjf, irhkuhfsl chtjk
su
sufas
fasjf
jfa
a ch`lb
ch`lb tlf
tlfaa
aal,
l, shmjf
shmjfakj
akjf
f pj
pjmj
mj khbjdl
khbjdlcjf
cjf eukup
eukup `ucjf,
`ucjf, gjflf
gjflf
sh`jaljf `hsjr mlthdukjf mjcjd prhshftjsl khpjcj. Ujyjfafyj,
Ujyjfafyj, `h`hrjpj
ih
ihtu
tus
s tlmj
tlmjk
k shph
shphrtl
rtl ltu.
ltu. Uh`j
Uh`jal
aljf
jf mjrl
mjrl dhrh
dhrhkj
kj `hrj
`hrjmj
mj mjcj
mjcjd
d posl
poslsl
sl
sufasjfa.
 

H. ^j
^jtb
tbwj
wjy
y
 

I. ]jfm
]jfmj
j Mjf
Mjf Ahgj
Ahgjcj
cj
:. Mhfajf
Mhfajf lfsphksl
lfsphksl j`modh
j`modhf
f dhch`jr
dhch`jr khsjdplf
khsjdplfa
a (tlmjk
(tlmjk sldhtrls)
sldhtrls)
0. ^ufaau
^ufaaufa
fa dumjb
dumjb mlkhtjb
mlkhtjbul
ul pjmj
pjmj pj
pjcpj
cpjsl,
sl, pjmj pufaau
pufaaufa
fa jf
jfthr
thrlor 
lor 
sujtu mjtjrjf khrjs thrchtjk dhclftjfa ml`jaljf mhpjf phrut l`u.
5. @ufyl
@ufyl gjftufa
gjftufa gjflf
gjflf thrmhfajr
thrmhfajr mlshkltjr
mlshkltjr ud`lcleu
ud`lcleus
s
=. Khpjcj
Khpjcj mjpjt
mjpjt mlrj`j
mlrj`j mlsh`h
mlsh`hcjb
cjb kjfjf
kjfjf jtju
jtju klrl phrut
phrut l`u
l`u
8. @okof
@okofa
a thrj`
thrj`j
j ml
ml s
sls
lsll cjlf
cjlf
9. ^jmj phdhrlks
phdhrlksjjf
jjf XUA
XUA mlthdu
mlthdukjf
kjf chtjk
chtjk clftjfa.
clftjfa.

A. ^hdhr
^hdhrlks
lksjj
jjf
f ^hfufg
^hfufgjfa
jfa  
:. Bhdj
Bhdjac
aco`
o`lf
lf jtju
jtju bhdj
bhdjto
tokr
krlt
lt uftu
uftuk
k dh
dhfa
fakj
kjgl
gl phru
phru`j
`jbj
bjf
f mjrl
mjrl kjmj
kjmjr 
r 
prjophrjsl mjf dhfahvjcujsl hihk khblcjfajf mjrjb pjmj phd`hmjbjf.
0. Chukoslt
Chukoslt (Q@E
(Q@E)) dhfahm
dhfahmhftli
hftlilkjs
lkjsll jmjfyj
jmjfyj lfihksl
lfihksl

5. ]hs aocofaj
aocofajf f mjrjb,
mjrjb, cjdj phfmjrj
phfmjrjbjf,
bjf, mjf
mjf wjktu phd`hk
phd`hkujf
ujf mjrjb.
mjrjb.
=. Xrlfjrls
Xrlfjrlsjsl
jsl 7 dhfhftu
dhfhftukjf
kjf kjmjr
kjmjr jc`udl
jc`udlf
f mjf acukos
acukosj
j
8. Xctr
Xctrjs
jsof
ofoa
oarj
rjil
il 7 dh
dhco
cokj
kjcl
clsj
sjsl
sl pcjs
pcjshf
hftj
tj dhfh
dhfhft
ftuk
ukjf
jf phrt
phrtud
ud`u
`ubj
bjf,
f,
khmumukjf mjf prhshftjsl gjflf.
9. ^hdj
^hdjft
ftju
jujf
jf hchk
hchktro
trofl
flk
k koft
koftlf
lfu
u 7 dhdj
dhdjst
stlk
lkjf
jf st
stjt
jtus
us gjfl
gjflf
f / jktl
jktlvl
vltj
tjs
s
uthrus.

B. Kodpc
odpclk
lkjs
jsll
:. @jal l`u
j. Puptu
upturrh uth
uthrl
rl

`. Glkj khtu`jf
khtu`jf phejb
phejb mlfl mjpj
mjpjtt thrgjml
thrgjml pjrtus
pjrtus cjdj
cjdj
e. Lfih
Lfihks
ksll llft
ftrj
rj pjrt
pjrtud
ud
0. @jal gjflf
j. Ehmhr
hmhrj
j tjcl
tjcl pus
pusjt
jt
`. ]l
]ld`
d`uc
uc shps
shpsls
ls shth
shthcj
cjb
b khtu
khtu`j
`jf
f phej
phejb
b mjf
mjf chfa
chfajf
jf dhfu
dhfud`
d`uf
ufa
a
dhcjcul vjalfj
e. Khdjtl
djtlj
jf ggjf
jfllf
m. Puptu
upturr gj
gjflf
flf
 

L. ^hfjtj
fjtjcj
cjk
ksjf
jfjj
jjf
f
:. ^hfjf
^hfjfajf
ajfjf
jf mjc
mjcjd
jd khbj
khbjdlc
dlcjf
jf
Kfhh Ebhst ^osltlof ( KE^ ) 7 Mlcjkukjf 0 ― 5 kjcl shbjrl shcjdj :> ―
:8 dhflt. Mlbjrjpkjf `okofa gjflf yjfa thcjb turuf `h`js khd`jcl
shblfaaj thrgjml
thrgjml vhrsl spoftjf. Xslj
Xslj khbjdlcjf yjfa mljfgurkjf
mljfgurkjf uftuk
dhcjkukjf KE^ jmjcjb pjmj uslj khbjdlcjf 5> ― 50dlfaau.
0. ^hrj
^hrjwj
wjtj
tjf
f kocj`
kocj`or
orjt
jtli
li 7
Lfth
Lfthrv
rvhf
hfsl
sl yjfa
yjfa mlcj
mlcjku
kukj
kjf
f dhcl
dhclpu
putl
tl vhrs
vhrsll cujr
cujr (hxt
(hxthr
hrfj
fjcc ebhp
ebhpjc
jcle
le
vhrslof,
vhrslof,HEY)
HEY),, pjrtus
pjrtus phreo`jj
phreo`jjf,
f, lfmuksl,
lfmuksl, jdflotodl
jdflotodl,, mjf proshmur 
proshmur 
ophrjtli (`jftujf iorehp, hkstrjksl vjkud, khcjblrjf se).
j. Yhrsl Cu
Cujr
Yhrsl cujr jmjcjb upjyj dhdutjr gjflf mjrl prhshftjsl `okofa kh
prhshftjsl khpjcj. Yhrsl cujr sh`jlkfyj mlcjkukjf pjmj khbjdlcjf

mljtjs 50 dlfaau. ^jmj prldlarjvlmj 50 ― 5= dlfaau mjf pjmj

ductlarjvlmj 5= ― 59 dlfaau. Uhmjfakjf shthcjb 52 dlfaau vhrsl
cujr suclt mlcjkukjf kjrhfj gjflf sumjb eukup `hsjr, gudcjb jlr
khtu`jf sumjb `hrkurjfa.
`hrkurjfa.
Uyjrjt-syjrjtt vhrsl cujr 7
Uyjrjt-syjrj
:) Gjflf
Gjflf mlbj
mlbjrjpk
rjpkjf
jf mjpjt
mjpjt mlcjblr
mlcjblrkjf
kjf phrvja
phrvjalfjd
lfjd
0) @jalj
@jaljf
f thrhf
thrhfmjb
mjb gjflf
gjflf djslb
djslb mj
mjpjt
pjt mlahrj
mlahrjkkj
kkjf
f ml jtjs plftu
plftu
jtjs pjfaauc
5) L`u
L`u tlmj
tlmjk
k ahdu
ahduk,
k, jajr
jajr phfo
phfoco
cofa
fa mjpj
mjpjtt dhrj
dhrj`j
`j `jal
`jaljf
jf--
`jaljf gjflf

=) Uhcjp
Uhcjput
ut khtu
khtu`j
`jf
f djslb
djslb utub
utub
`. ^jrt
^jrtus
us p
phr
hreo
eo`j
`jjf
jf
Uujtu phrlomh yjfa `lsj mlthrldj (=-9 gjd) uftuk phrsjclfjf jktli.
^hrlomh lfl dhdufaklfkjf phfakjgljf khcjblrjf phr vjalfjd yjfa
jdjf uftuk l`u mjf gjflf.
e. Lfmu
Lfmuks
ksll phrsj
phrsjcl
clfj
fjf
f
 Jmjcjb mlducjlfyj
mlducjlfyj koftrjksl phrsjclfjf
phrsjclfjf sh`hcud jwltjf
spoftjff
spoftjffyj
yj uftu
uftuk
k tugujf
tugujf dhdphreh
dhdphrehpjt
pjt khcjblrj
khcjblrjf.
f. Lfmlkjsl
Lfmlkjslfyj
fyj
jftj
jftjrj
rj cjlf
cjlf 7 blph
blphrt
rthf
hfsl
sl jkl`
jkl`jt
jt khbj
khbjdl
dlcj
cjf,
f, MD,
MD, mjf
mjf djsj
djsjcj
cjb
b
djthrfjc cjlf.
 

m. Jdflotod
todl
Mjpj
Mjpjtt ml
mlauf
aufjkj
jkjf
f uf
uftuk
tuk dhfstl
dhfstlduc
ducjsl
jsl ph
phrsj
rsjcl
clfjf
fjf `lc
`lcj
j ko
kofml
fmlsl
sl
shrvlks
shrvlks dhfmukuf
dhfmukufa.
a. ^hrs
^hrsjclf
jclfjf
jf mlducjl
mlducjl :0 gjd shthcjb
shthcjb khtu`jf
khtu`jf
ruptur.
h. ^ros
^roshm
hmur
ur ophr
ophrjt
jtli 
li 
:) @jft
@jftuj
ujf
f ior
ioreh
ehp
p
Muj `ujb lfstrudhf
lfstrudhf mhfajf
mhfajf `lcjb
`lcjb dhchfaku
dhchfakufa
fa mlaufjkj
mlaufjkjf
f
uftuk phcjblrjf khpjcj gjflf
0) Hkst
Hkstrj
rjks
ksll vjku
vjkud
d
Dhtomh phrsjclfjf mhfajf dhdjsjfa sh`ujb djfakuk (eup)
vjkud mlkhpjcj gjflf mjf thkjfjf fhajtli.
5) Uhet
Uhetlo
lo ejh
ejhsj
sjrh
rhj
j
Khcjblrjf gjflf dhcjcul lfslsl trjfsj`modhf pjmj uthrus.

 
 

LL. Kofshp Jsubjf Khphrjwjtjf

J. ^hfakjgljf
:. Lmhf
Lmhftl
tltj
tjs
s prl`j
prl`jml
ml
0. Jfjd
Jfjdfh
fhsl
sls
s phfy
phfyjk
jklt
lt
5. Pl
Plwj
wjyj
yjtt phf
phfyj
yjkl
kltt 7
j. Plwj
Plwjyjt
yjt ph
phfyj
fyjkl
kltt s
shkj
hkjrjf
rjfa
a
`. Pl
Plwj
wjyj
yjtt phfyj
phfyjkl
kltt mjbuc
mjbucu
u
e. Pl
Plwj
wjyj
yjtt phfyj
phfyjkl
kltt khcuj
khcujra
raj
j
=. Kh`u
Kh`utu
tubj
bjf
fbbjr
jrlj
ljf
f7
j. Jktl
Jktlil
iltj
tjs
s / Lst
Lstlr
lrjb
jbjt
jt 7
Dhcjporkjf khchtlbjf, kurjfa hfhral
Chtjral, phfurufjf phfjdplcjf
`. Ulrkucjsl

]hkjfjf mjrjb mjpjt dhflfakjt

e. Hcldlfjsl
Mlsthfsl usus jtju kjfmufa khfelfa dufaklf jmj
m. Lfth
Lfthar
arlt
ltjs
js hao
hao
Dufaklf sjfajt ehdjs mjf khtjkutjf
h. Fyhr
Fyhrll / Khtl
Khtlmj
mjkf
kfyj
yjdj
djfj
fjf
f
Mjpjt thrgjml sh`hcud jwltjf(mlsiufasl
jwltjf(mlsiufasl ijsh cjthf prldhr) jtju
shthcjb phrsjclfjf thrgjml (mlsiufasl ijsh jktli shkufmhr). Ijsh
cjthf phrsjclfjf mjpjt dhdjfgjfa 7 0> gjd jtju ch`lb cjdj
pjmj fuclpjrj (rjtj- rjtj jmjcjb 2 ´ gjd), jtju := gjd pjmj

ductlpjrj (rjtj ― rjtj jmjcjb 8 ´ gjd).

i. Khjdjfjf
Mjpjt dhfajcjdl vhrsl hksthrfjc shthcjb ahstjsl 5=dlfaau
mjcjd upjyj uftuk dhfau`jb prhshftjsl `okofa dhfgjml
prhshftjsl khpjcj. ^hdhrlksjjf vjalfj mjpjt dhfufgukkjf
dhfufgukkjf
 gjflf mjcjd
mjcjd djcposlsl (dls.,mjau
(dls.,mjau wjgjb,
wjgjb, jtju poslsl
`okofa).^hfurufjf
`okofa).^hfurufjf gjflf dufaklf kurjfa mjrl : ed/gjd
pjmjfuclpjrj jtju kurjfa mjrl 0 ed/gjd pjmj ductlpjrj.
 

a. Uhk
hksu
sujc
jclltjs
tjs
Mjpjt prldlarjvlmj jtju arjfm ductlpjrj. Xthrus dufaklf
mlsthfsl `hrch`lbjf kjrhfj blmrjdflof, ahstjsl ductlphc,gjflf
`hsjr jtju arjfm ductlpjrltjs.
8. ^hdh
^hdhrl
rlks
ksjj
jjf
f ilsl
ilslk
k
Khjmjjf udud 7 ed
]hkjfjf mjrjb, Fjml, ^hrfjpjsjf, Uubu
 Jfhdls, Lkthrus, Eljfosls,
Eljfosls, Mysp
Myspfhu,
fhu, Hmhdj
9. Utjt
Utjtus
us k
khb
hbjd
jdlc
lcjf
jf
]IX, ]hrhajfa, ]hr`jwjb, Ahrjk, MGG, Bls, H`w.
 Jmhkujt pjfaauc7
pjfaauc7
j. ^r
^ro
odofto
oftorrlu
lud
d
`. Clfh
Clfhj
j lffo
lffodl
dlfj
fjtj
tj

e. Uplf
Uplfj
j lse
lsebl
bljm
jmle
lej
j
m. Os sjerud
h. Os eoe
oeey
eya
ahus
i. Jreus pu
pu`ls
1. ^hdh
^hdhrl
rlks
ksjj
jjf
f phfu
phfufg
fgjf
jfa
a
j. Cj`orj
Cj`orjtor
torlu
lud
d
`. XUA

@. Mljafo
Mljafosj
sj Khphrj
Khphrjwjt
wjtjf
jf
:. Fyhrl
Fyhrl (jkut)
(jkut) `hrbu
`hrbu`uf
`ufaj
ajf
f mh
mhfaj
fajf
f ^hflf
^hflfakj
akjtjf
tjf tjbjfjf
tjbjfjf pj
pjmj
mj gjcjf
gjcjf

cjblr 
0. Plsl
Plslko
ko tlfa
tlfaal
al eh
ehmh
mhrj
rj thrb
thrbjm
jmjp
jp djth
djthrf
rfjc
jc `hrb
`hrbu`
u`uf
ufaj
ajf
f mhfa
mhfajf
jf
o`struksl pjmj phfurufjf gjflf
5. Plslko tl
tlf
faal ehmhrj thrbjmjp gjflf `hrbu`ufajf mhfajf
djcprhshftjsl gjflf
=. Koplfa
Koplfa lfmlvlmu
lfmlvlmujc
jc tlmjk hihktli
hihktli `hrbu`u
`hrbu`ufajf
fajf mhfaj
mhfajf
f krlsls sltujsl
sltujsl
 

E. Lfth
Lfthrv
rvhf
hfsl
sl
:. Fyhrl
Fyhrl ( jkut ) `hrbu`uf
`hrbu`ufajf
ajf mhfajf
mhfajf ^hflfa
^hflfakjtj
kjtjf
f tjbjfjf
tjbjfjf pjmj
pjmj gjcjf
gjcjf
cjblr 
]ugujf 7
Uhthcjb
Uhthcjb mlcjkuk
mlcjkukjf
jf tlfmjkjf
tlfmjkjf khphrjwj
khphrjwjtjf
tjf shcjdj
shcjdj :x0> dhflt fyhrl
fyhrl
`hrkurjfa.
Krlthrlj bjslc 7
• ^jsl
^jslhf
hf tjdp
tjdpjk
jk ch`l
ch`lb
b fyj
fyjdj
djf
f
• wjgj
wjgjb
b dhfu
dhfufgu
fgukjf
kjf fyhrl
fyhrl `h
`hrku
rkurjf
rjfa
a
• Djdp
Djdpu
u dhcj
dhcjku
kukj
kjf
f thkfl
thkflk
k rhcjk
rhcjksj
sjsl
sl
Lfthrvhfsl 7
j. @ujt
@ujt upj
upjyj
yj yjfa
yjfa dhduf
dhdufakl
aklfkj
fkjf
f kcl
kclhf/
hf/phc
phcjtl
jtlb
b uf
uftuk
tuk dhrjsj
dhrjsj
fyjdjf dhfajgukjf phrtjfyjjf

`. @hrlkjf
@hrlkjf lfstruk
lfstruksl
sl mjcjd
mjcjd thb
thbflk
flk phrfj
phrfjijsjf
ijsjf s
shmh
hmhrbjf
rbjfjj
e. Jfgurkjf
Jfgurkjf kclhf
kclhf dhfaaufj
dhfaaufjkjf
kjf thbflk
thbflk rhcjksjs
rhcjksjsl.@hr
l.@hrlkjf
lkjf lfstru
lfstruksl
ksl
`lcj phrcu
m. @hr
hrllkjf tlfm
tlfmj
jkj
kjf
f kh
khf
fyj
yjdj
djf
fjf (dl
(dls. Djs
jsj
jah,a
ah,ao
oso
sok
kjf
pufa
pufaau
aufa
fa,, sjfm
sjfmjr
jrjf
jf `jft
`jftjc
jc,, phd`
phd`hr
hrlj
ljf
f kodp
kodprh
rhs
s shgu
shguk,
k,
phd`hrljf hs `jtu)
h. Jfgurkjf
Jfgurkjf mjf
mjf `jftu
`jftu k
kclhf
clhf mjcj
mjcjd
d phru`jbj
phru`jbjf
f poslsl
poslsl
i. Koc
Kocj`
j`orj
orjsl
sl 7 @hr
@hrlkj
lkjf
f o`jt jfjcah
jfjcahtlk
tlk sjjt
sjjt mlcjtjs
mlcjtjsll mjf koftrjk
koftrjksl
sl
thrgjml

0. Plsl
Plslko
ko tlfa
tlfaal
al eh
ehmh
mhrj
rj thrb
thrbjm
jmjp
jp dhth
dhthrfrfjc
jc `hrb
`hrbu`
u`uf
ufaj
ajf
f mhfa
mhfajf
jf
o`struksl dhkjfls pjmj phfurufjf gjflf
]ugujf 7
Uhthc
Uhthcjb
jb ml
mlcjk
cjkukj
ukjf
f tlf
tlfmjk
mjkjf
jf khphrj
khphrjwj
wjtjf
tjf shcjdj
shcjdj :x0>
:x0> dhflt
dhflt l`u
l`u
`h`js mjrl rlslko ehmhrj pjmj proshs phcjblrjf
Krlthrlj bjslc 7
• L`u
L`u jkj
kjf
f dhcj
hcjblr
lrkj
kjf
f mh
mhf
fajf ehmh
ehmhrj
rj dlfl
lfldjc
djc jtj
tju
u tl
tlmj
mjk
k
dhfajcjdl ehmhrj
Lfthrvhfsl 7
j. ]lfgju
]lfgju ucjfa
ucjfa rlwjyjt
rlwjyjt phrsjc
phrsjclfj
lfjf,
f, jwltjf,
jwltjf, mjf
mjf murjsl
murjsl
 

`. Hvjcuj
Hvjcujsl
sl tlf
tlfak
akjt
jt khchtl
khchtlbjf
bjf yjfa dhfyh
dhfyhrtj
rtjl,s
l,shrt
hrtj
j jktlil
jktliltjs
tjs mjf
lstlrjbjt sh`hcud jwltjf phrsjclfjf
e. Kjgl pocj
pocj koftrjk
koftrjksl
sl uthrus
uthrus shejrj
shejrj djfujc
djfujc jtju
jtju shejrj
shejrj hchktrof
hchktroflk
lk
m. Ejtjt
Ejtjt phfofgoc
phfofgocjf
jf , poslsl
poslsl gjflf
gjflf mjf
mjf prhshftj
prhshftjsl
sl gjflf
gjflf
h. ]hdpj
]hdpjtt kcl
kclhf
hf pjmj poslsl
poslsl rhkud`
rhkud`hf
hf cjthrjc
cjthrjc mjf jfgurk
jfgurkjf
jf tlrjb
tlrjb
`jrlfa mjf jd`ucjsl shsujl tochrjfsl
i. Aufj
Aufjkj
kjf
f rj
rjfa
fasj
sjfa
fa putt
puttlf
lfa
a uftu
uftuk
k dhfa
dhfabj
bjsl
slck
ckjf
jf oksl
okslto
tosl
slf
f
hfmoahf.
a. Kocj
Kocj`o
`orj
rjsl
sl 7 @jft
@jftu
u uftu
uftuk
k phrs
phrslj
ljpj
pjf
f shks
shkslo
lo shsj
shsjrl
rlj
j shsu
shsujl
jl
lfmlkjsl
5. Plslko tl
tlf
faal ehmhrj thrbjmjp gjflf `hrbu`ufajf mhfajf
djcprhshftjsl gjflf
]ugujf 7

Uhthcjb
Uhthcjb mlcjkuk
mlcjkukjf
jf tlfmjkjf
tlfmjkjf khphrjwj
khphrjwjtjf
tjf shcjdj
shcjdj :x0> dhflt
dhflt gjflf
gjflf
`h`js mjrl ehmhrj pjmj proshs phcjblrjf.
Krlthrlj bjslc 7
• Gjflf
Gjflf cjblr
cjblr tjfpj
tjfpj dhfajc
dhfajcjdl
jdl ehmhrj
ehmhrj jtju
jtju mlstrhss
mlstrhss gjflf
gjflf
Lfthrvhfsl 7
j. Kjgl MMG shejrj djfujc jtju hchktr
tro
oflk,phrbjtl
tlk
kjf
vjrlj`lcltjs,phru`jbjf
vjrlj`lcltjs,phru`jbjf phrlomlk mjf irhkuhfsl mjsjr.
`. ^hrbjtlk
^hrbjtlkjf
jf thkjfjf
thkjfjf uthrus
uthrus shcjdj
shcjdj lstlrjbj
lstlrjbjtt mjf ijsh kof
koftrjks
trjksll
dhcjcu
dhcjcull kjtht
kjththr
hr thkjf
thkjfjf
jf lftrj
lftrjuth
uthrus
rus `lc
`lcj
j thrshm
thrshmlj.
lj. ]hkjfj
]hkjfjf
f
koftrjksl ch`lb mjrl 8> ddBa dhfurufkjf jtju dhfaajfaau

okslahfjsl mjcjd rujfa lftrjvlcos

e. Kocj`
Kocj`orj
orjsl
sl 7 ^hrbj
^hrbjtlk
tlkjf
jf irhkuh
irhkuhfjs
fjsll koftrj
koftrjksl
ksl uthrus
uthrus.`h
.`hrlt
rltjbu
jbu
mokthr `lcj irhkuhfsl 0 dhflt jtju kurjfa
m. Uljpkj
Uljpkjf
f uftuk
uftuk dhtomh
dhtomh dhcjblr
dhcjblrkjf
kjf yjfa pjclfa
pjclfa cjyjk,
cjyjk, mjcjd
mjcjd
prhshftjsl `okofa (khcjblrjf shetlo ejhsjrhj)
=. Koplfa
Koplfa lfmlvlmu
lfmlvlmujc
jc tlmjk hihktli
hihktli `hrbu`u
`hrbu`ufajf
fajf mhfaj
mhfajf
f krlsls sltujsl
sltujsl
]ugujf 7
Uhthc
Uhthcjb
jb ml
mlcjk
cjkukj
ukjf
f tlf
tlfmjk
mjkjf
jf khphrj
khphrjwj
wjtjf
tjf shcjdj
shcjdj :x0>
:x0> dhflt
dhflt l`u
l`u
djdpu dhfaaufjkjf pocj koplfa yjfa hihktli mjf posltli 
Krlthrlj bjslc 7
• L`u jkjf
jkjf dhdph
dhdphrcl
rclbjt
bjtkjf
kjf rjsj
rjsj ehdjs
ehdjsfyj
fyj `hrk
`hrkur
urjfa
jfa
 

• L`u jkjf dhfaaufjkjff pocj koplfa hihktli uftuk

dhdphrtjbjfkjf
dhdphrtjbjfkjf kofshp mlrl yjfa posltli 
Lfthrvhfsl Khphrjwjtjf 7
j. Kjgl
Kjgl mhrj
mhrjgj
gjtt fyhr
fyhrll mjcj
mjcjd
d bu`u
bu`ufa
fajf
jffy
fyj
j mhfa
mhfajf
jf mlcj
mlcjtj
tjsl
sl jt
jtju
ju
phfofgocjf
`. Khfjcl
Khfjcl rhjcltjs
rhjcltjs khcubj
khcubjf
f kclhf jkjf
jkjf fyhrl
fyhrl / khtlmjkfy
khtlmjkfyjdjf
jdjfjf
jf
e. ]hftukjf
]hftukjf tlfakjt
tlfakjt jfslht
jfslhtjs
js kclhf
kclhf mjf phrbjtl
phrbjtlkjf
kjf jmjfyj
jmjfyj irustj
irustjsl
sl
m. @hrlkjf
@hrlkjf lfior
lfiordjsl
djsl ijktujc
ijktujc thftjfa
thftjfa jpj
jpj yjfa
yjfa thrgjml
thrgjml
h. @hrlkjf
@hrlkjf tlfmjkj
tlfmjkjf
f khfyjdjfj
khfyjdjfjf
f mjf phfau`j
phfau`jbjf
bjf poslsl
poslsl kclhf.
kclhf.
i. Jfgu
Jfgurk
rkjf
jf phfa
phfaau
aufj
fjjf
jf thbf
thbflk
lk rhcj
rhcjks
ksjs
jsll mjf
mjf phrf
phrfji
jijs
jsjf
jf yjfa
yjfa
mlphcjgjrl
 

MJI]JP ^XU]JKJ

Acorlj D. @ucebhk, Bowjrm K. @utebhr, Gojffh D. Moebthrdjf, Ebhryc D. Qjafhr.

(0>:2).
(0>:2). Furslfa
Furslfa Lfthrvhfs
Lfthrvhfslof
lof Ecjsslile
Ecjsslilejtlof
jtlof(FLE
(FLE)) Hmlsl
Hmlsl @jbjsjj
@jbjsjj Lfmofhsl
Lfmofhslj
j
hmlsl khhfjd. Gjkjrtj7 HCUHYLHP.

Furjrli .J.B. mjf Kusudj. B. (0>:8). J^CLKJUL Jsubjf Khphrjwjtjf @hrmjsjrkjf

Mljafosj Dhmls & FJFMJ FLE-FOE. Goagjkjrtj7 DhmlJetlof

. ^rleh jfm Qlcsof. (0>>8). ^jtoilslocoa

^jtoilslocoal.
l. Kofshp Kclflk ^roshs-^roshs ^hfyjklt. Hmlsl
9. Yocudh 0 . Gjkjrtj 7 HAE.

Kbj`l`jb
Kbj`l`jb,, G. F. (0>0>).
(0>0>). JUXBJF
JUXBJF KH^HPJQJ
KH^HPJQJ]JF
]JF MHFAJF
MHFAJF MLJAFOUJ
MLJAFOUJ DHMLU
DHMLU
^OU] UHE]LO EJHUJPHJ MHFAJF LFMLKJUL CH]JK CLF]JFA. Mlphtlk

Gucl 0, 0>0:, mjrl hprlfts.khrtjehfmhklj.je.lm

hprlfts.khrtjehfmhklj.je.lm77
bttp7//hprlfts.khrtjehfmhklj.j
bttp7//hprlfts.khrtjehfmhklj.je.lm/lm/hprlft/:0
e.lm/lm/hprlft/:0=/:/K]L%0>Gjff
=/:/K]L%0>Gjffjb%0>khelc.p
jb%0>khelc.pmi 
mi 

Dusyjroijb, J. \. (0>:9). CJ^OPJF ^HFMJBXCXJF. Mlphtlk Gucl 0, 0>0:, mjrl

 Jejmhdlj7bttps7//www.jejmh
 Jejmhdlj7bttps7//www.jejmhdlj.hmu/50:
dlj.hmu/50::92<>/CJ^OPJ
:92<>/CJ^OPJF_^HFMJBX
F_^HFMJBXCXJF
CXJF