Zadanie 31 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b1/c2/d1 = 5p./15-18 min.

Zestaw 6B
Rzęsa (Lemna L.) – rodzaj drobnych roślin wodnych, liczący trzynaście gatunków, występujących
niemal na całym świecie, z czego w Polsce występuje pięć gatunków (w tym dwa introdukowane).
Są to rośliny o budowie uproszczonej do poziomu organizacji roślin plechowatych, a ich jedynymi
wyróżnialnymi organami są zredukowane kwiaty oraz korzeń, co zilustrowano poniższymi rysunka-
mi.

Rośliny te osiągnęły niezwykłą skuteczność rozmnażania wegetatywnego – w sprzyjających warun-

kach potrafią podwoić swoją liczebność nawet w ciągu 48 godzin. Charakteryzuje je wysoka zawar-
tość białka – można pozyskać więcej białka z rzęsy niż z soi rosnącej na takiej samej powierzchni.
W tabeli przedstawiono wyniki badania składu chemicznego rzęsy pobranej ze stawu i rzęsy pobra-
nej ze zbiornika w oczyszczalni ścieków.

Zawartość składników mineralnych w suchej masie (%)

Składniki
rzęsa ze stawu rzęsa z oczyszczalni ścieków
azot (ogólny) 0,7 4,7
fosfor (ogólny) 0,3 2,1
wapń 0,3 1,2
potas 0,3 1,4
Na podstawie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Rzęsa; http://wr.utp.edu.pl/npk/rzesa.htm;
http://pl.wikipedia.org/wiki/Fitoremediacja [dostęp: 08.11.2014];
A. Szweykowska, J. Szweykowski: Botanika, t. 2., Warszawa 2007, s. 454.

a) Podaj nazwę zależności (oraz czynnik stanowiący jej podłoże), która może zaistnieć między rzęsą
pokrywającą powierzchnię stawu i roślinami żyjącymi pod powierzchnią wody. Określ skutki tej
zależności dla roślin w stawie.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
b) Na podstawie tekstu wymień dwie cechy rzęsy, które sprawiają, że uprawia się ją na skalę prze-
mysłową jako paszę dla zwierząt. Odpowiedź uzasadnij.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 35 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018

Zadanie 31 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b1/c2/d1 = 5p./15-18 min. Zestaw 6B
c) Na podstawie danych z tabeli narysuj diagram słupkowy (w jednym układzie współrzędnych), ilu-
strujący zawartość dwóch pierwiastków biogennych w suchej masie rzęsy ze stawu i rzęsy z oczysz-
czalni ścieków.

d) Na podstawie informacji o składzie chemicznym rzęsy ze stawu i z oczyszczalni ścieków, sformu-

łuj wniosek dotyczący właściwości rzęsy przydatnych w oczyszczaniu ścieków.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 36 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018

Zadanie 32 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b1/c1/d1 = 4p./ 12-15 min. Zestaw 6B
Spośród pierwiastków naturalnie występujących w przyrodzie tylko kilkanaście uważa się za nie-
zbędne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. Rośliny pobierają przez korzenie składniki mine-
ralne z podłoża, na którym rosną. W tym procesie dużą rolę odgrywa wymiana jonowa, w przypadku
której za każdy pobrany kation roślina wydziela do podłoża jon wodorowy (H+), a za każdy pobrany
anion – jon wodorowęglanowy (HCO3–). Na proces pobierania jonów wpływają warunki zewnętrz-
ne, w tym odczyn środowiska.
Na schemacie przedstawiono wpływ odczynu gleby na dostępność wybranych składników mineral-
nych w podłożu.

Na podstawie: Fizjologia roślin, red. J. Kopcewicz, S. Lewak, Warszawa 2002, s. 268.

a) Na podstawie schematu wskaż pierwiastek, którego pobieranie jest najbardziej wrażliwe na zmia-
ny odczynu gleby.
..................................................................................................................................................................
b) Podaj zakres wartości pH odczynu gleby, który jest optymalny dla wzrostu i rozwoju roślin z
punktu widzenia pobierania przez nie składników mineralnych. Uzasadnij odpowiedź.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
c) Korzystając z dołączonych do zadania informacji, wykaż, że KCl jest solą zakwaszającą glebę,
skoro wiadomo, że z glebowego chlorku potasu roślina wybiórczo pobiera kationy potasu w więk-
szych ilościach, niż aniony chloru.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
d) Określ, w jaki sposób zakwaszenie gleby wpływa na pobieranie przez rośliny azotu z podłoża
oraz wyjaśnij, jaki ma to wpływ na intensywność procesu fotosyntezy.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 37 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018

Zadanie 33 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b2/c1 = 4p./ 12-15 min. Zestaw 6B
Na rysunku przedstawiono wynik pewnego doświadczenia (prowadzonego w trzech powtórze-
niach) po kilku dniach jego trwania. Pozostałe warunki doświadczenia, nieujawnione na rysunku,
były takie same.

a) Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
b) Oceń, czy przedstawione doświadczenie zaplanowano zgodnie z metodologią badań biologicz-
nych. Odpowiedź uzasadnij trzema argumentami.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
c) Wyjaśnij, jakie funkcje w doświadczeniu pełnią oliwa i naczynie z wodą bez rośliny.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 38 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018

Zadanie 34 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b1/c2 = 4p./ 12-15 min. Zestaw 6B
Na rysunkach przedstawiono przebieg doświadczenia, w którym siewki rośliny w kulturach hy-
droponicznych w przezroczystych szklanych naczyniach poddano jednostronnemu działaniu światła
przez kilka dni. Pod wpływem światła w rosnących częściach rośliny przemieszczają się auksyny,
powodując charakterystyczną jej reakcję, widoczną na rysunku.

początek doświadczenia po kilku dniach działania światła

a) Sformułuj problem badawczy do przedstawionego doświadczenia.

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
b) Sformułuj wniosek dotyczący reakcji pędu i korzenia na światło.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
c) Wyjaśnij, uwzględniając funkcję auksyny, mechanizm reakcji rośliny podczas przebiegu doświad-
czenia.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 39 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018

Zadanie 35 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b1/c1/d2/e2/f1 =8p./ 21-24min. Zestaw 6B
W pierwszym etapie kiełkowania nasion kukurydzy w zarodku powstaje giberelina, która indukuje
syntezę enzymu α-amylazy w warstwie aleuronowej i transport tego białka do bielma.
Przeprowadzono doświadczenie, aby zweryfikować hipotezę: Owoce kukurydzy (ziarniaki) za-
wierają α-amylazę. W tym celu przygotowano dwie szalki z jałowym żelem zawierającym skrobię.
Kilka ziarniaków kukurydzy moczono w wodzie przez 1–2 dni, aż napęczniały, a następnie każdy z
nich przecięto. Jedną połówkę każdego przeciętego ziarniaka gotowano przez 10 minut. Wszystkie
części ziarniaków zdezynfekowano podchlorynem sodu. Połówki ziarniaków ułożono na szalkach
przeciętą powierzchnią w stronę żelu. Po upływie 3 dni na szalki wylano cienką warstwę roztworu
płynu Lugola. Obserwowano zabarwienie żelu na obu szalkach. Sposób przygotowania doświadcze-
nia przedstawia poniższy rysunek.

Na podstawie: http://www.biology-resources.com/biology-experiments2.html [dostęp: 10.11.2014.].

a) Określ rolę płynu Lugola w doświadczeniu.

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
b) Podaj, w jaki sposób uniemożliwiono rozwój bakterii i grzybów, które mogłyby rozkładać skrobię
w żelu.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
c) Wyjaśnij, dlaczego jedną połówkę każdego z ziarniaków ugotowano i w jakim celu wykonano
próbę I.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
d) Opisz i wyjaśnij wynik doświadczenia w obu próbach przyjmując, że hipoteza jest prawdziwa.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 40 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018

Zadanie 35 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b1/c1/d2/e2/f1 =8p./ 21-24min. Zestaw 6B
e) Podaj, jakiego wyniku doświadczenia można by się spodziewać, gdyby użyto do niego ziarniaków
kukurydzy, z których przed namoczeniem usunięto zarodki. Uzasadnij odpowiedź.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
f) Wyjaśnij, jaką funkcję w procesie normalnego kiełkowania pełni α-amylaza w ziarniaku kukurydzy.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 41 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018

Zadanie 36 (zbiór zadań CKE 2015) a1/b1/c1/d2=5p./15-18 min Zestaw 6B
Na rysunku pokazano zestaw doświadczalny: w otwartym szklanym słoju, z kilkucentymetrową
warstwą wody na dnie, umieszczono skiełkowane nasienie fasoli (nasienie narysowano w powięk-
szeniu). Przymocowano je delikatnie do wewnętrznej powierzchni kawałka czarnej bibuły, którym
wyłożono część wewnętrznej powierzchni słoja. Przez cały czas trwania doświadczenia zestaw ten
był umiarkowanie oświetlany w sposób pokazany na rysunku i pozostawiony w pomieszczeniu, w
którym panowała temperatura 20°C. Przez 5 dni uzupełniano wodę oraz obserwowano kierunek
wzrostu pędu oraz korzenia. Możliwe kierunki wzrostu tych organów podano w tabeli.

Organ rośliny Pęd Korzeń

1. przeciwnie do kierunku światła 1. przeciwnie do kierunku światła
2. w kierunku światła 2. w kierunku światła
Kierunek wzrostu
3. prosto do góry 3. prosto do góry
4. prosto w dół 4. prosto w dół

a) Sformułuj problem badawczy do przedstawionego doświadczenia.

..................................................................................................................................................................
b) Korzystając z tabeli, podaj oznaczenia cyfrowe opisów reakcji pędu i reakcji korzenia, które po-
twierdzają hipotezę badawczą, postawioną w opisanym doświadczeniu.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
c) Opisz próbę kontrolną do przedstawionego doświadczenia, i korzystając z tabeli, podaj wyniki tej
próby.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
d) Korzystając z tabeli, podaj prawidłowy wynik doświadczenia, w którym taki sam zestaw, jak
w próbie badawczej, pozostawiony przez 5 dni w takich samych warunkach światła i temperatury,
obracany był w osi pionowej co godzinę o 45°.
..................................................................................................................................................................
wybór i opracowanie - terazwiedza.pl 42 16 Mgnień Matury - edycja sierpień 2018