Anket Hazırlarken İzlenecek 8

Adım
1.  Araştırmanın amacına karar vermek
2.  Örneklem seçimi (örneklemin her alt kategorisinde en az 20-30 yanıt
yer almalı)
3.  Hangi anket tipinin kullanılacağına karar vermek (mektup, web
temelli, yüzyüze görüşme vs.)
4.  Hangi bilgilerin toplanacağına karar vermek (kullanılacak
değişkenler vs.)
5.  Anketin ilk taslağını oluşturmak
6.  Anketin gözden geçirilmesi (uzmanlara danışma vs.)
7.  Ön uygulama (küçük bir örnekleme uygulama)
8.  Anketin yazılması

Doç.Dr. Mert Teközel’in katkılarıyla

 Araştırmanın problemleri ve ankette yer alacak
sorular birlikte düşünülmeli.
Araştırmanın amacı: Belirli bir metropol bölgesinde belediye
hizmetlerinden memnuniyeti belirleyen faktörlerin ortaya
konulması

Problem Anket sorusunda neye

Belediyenin sunduğu hizmet
kalemleri arasında
memnuniyet açısından
farklılıklar mevcut mu?
İkamet edilen bölge ya da
semt, hizmetlerden
memnuniyetin
belirleyicilerinden biri mi?
Hizmetlerden memnuniyet
cinsiyete göre değişiyor mu?
Hizmetler hakkında bilgisizlik
memnuniyetsizlikle ilişkili
mi?
Vs.
odaklanılacağı
Araştırmaya katılanlar her bir
hizmet kaleminden (otobüs,
vapur, metro, çevresel
temizlik vs.) ne kadar
memnun?
Araştırmaya katılanlar hangi
ilçe ve semtte oturuyor?
Katılımcıların cinsiyeti nedir?
Katılımcılar belediye
tarafından sunulan hizmetleri
ne derece biliyor?
Vs.
 Soru Tipleri

Ölçme Düzeyi
Biçimi Bakımından
Bakımından
o  Açık uçlu
İçerik Bakımından o Dikotomik
(serbest cevaplı)
o  Davranış Soruları o  Kapalı uçlu o Kategorik
o  Tutum Soruları o Sıralayıcı
(yapılandırılmış)
o Aralıklı
 İçerik Bakımından Soru Tipleri
Davranış (Behavioral) Soruları Tutum (attitude)Soruları
(Kişilerin geçmişteki, şu andaki ve gelecekteki
davranışları, sosyo-demografik göstergeler)
Son üç ay içerisinde kaç kez alkollü içki içtiniz?
q  Hiç
q  Bir veya iki defa
q  Birkaç defa
q  Birkaç defadan fazla (haftada 1 defaya kadar)
q  Düzenli olarak (en azından haftada iki defa)
(Kişilerin davranışlarının altında yatan
tutumlar, inançlar, kanaatler, niyetler)
Maaşınızdan ne kadar memnunsunuz?
q  Çok memnununum
q  Memnunum
q  Ne memnunum ne memnun değilim
q  Memnun değilim
q  Hiç memnun değilim

Medeni Durumunuz
q  Evli
q  Bekar
q  Boşanmış/Dul
 Biçim Bakımından Soru Tipleri
Örnek: açık uçlu (open-ended)
Size göre futbol holiganizminin nedenleri nelerdir?
...............................................................................................................
...............................................................................................................
Örnek: kapalı uçlu (yapılandırılmış) (close-ended)
Size göre futbol holiganizminin nedenleri aşağıda belirtilenlerden
hangisi ya da hangileridir?
q  Eğitimsizlik
q  Aile ilgisizliği
q  İşsizlik
q  Sahadaki oyuncuların kışkırtması
q  TV’deki şiddet
q  Diğer (lütfen belirtiniz).........................................................................
ÖRNEK 1
•  Son bir ay içerisinde trafikte ne sıklıkta tehlikeli bir durum
yaşadınız?
....................................................................................

Olası yanıtlar:
q  Pek sık değil
q  Yarı yarıya
q  Bir ay öncekinden çok daha az
q  5 kez
 Avantajları
• Yanıtlaması kolay
• Yanıtları diğer sorularla
karşılaştırmak kolay**
• Yanıtları kodlamak ve analiz
Yapılandırıl etmek kolay
mış
• Çalışmanın replikasyonlarını
yapmak kolay
• Yanıt çeşitlerini
sınırlandırmıyor**
• Katılımcılar yanıtlarını
yeterince açık olarak dile
getirebiliyorlar
Açık Uçlu • Katılımcıların konu
hakkında düşünmelerini
sağlıyor
Dezavantajları
• Katılımcıları yönlendirme tehlikesi
var**
• Üzerinde yeterince düşünmeden
yanıtlanma riski var
• Spontanlığı ortadan kaldırıyor
• Kişileri basit yanıtlar vermeye zorluyor
• Katılımcının soruyu doğru anlayıp
anlamadığını test etmenin olanağı yok
• Katılımcıların yanıtlarındaki ayrıntı
düzeyi aynı olmuyor
• İlgisiz yanıtlar gelebiliyor
• İfade yeteneği iyi olmayan ya da
unutkan katılımcılar açısından olumsuz
sonuçlar doğuruyor
• Bir katılımcı belli yanıtı vermediğinde
bunun sadece unutkanlıktan mı
kaynaklandığı yoksa inançları gereği
mi bunu yaptığı açık değil **
• Yanıtlamak daha uzun zaman alıyor
 Yapılandırılmış Soru Türleri-1

Çok yanıt seçenekli sorular: Tek yanıt seçenekli sorular:

İşe giderken hangi araç ya da İşe giderken genellikle hangi

araçları kullanıyorsunuz? aracı kullanıyorsunuz? (tek
(birden çok seçenek seçenek işaretleyiniz)
işaretleyebilirsiniz)
q  Otobüs
q  Otobüs
q  Metro
q  Metro
q  Araba
q  Araba
q  Bisiklet
q  Bisiklet
 Yapılandırılmış Soru Türleri-2

Sıraya Dizme Soruları (ranking)

Önümüzdeki 10 yılda ülkenizde öncelik verilmesini istediğiniz 3

konuyu aşağıda belirtilen liste içerisinden seçerek önem sırasına
göre 1’den 3’e doğru sıraya diziniz (1- en önemli)
q Ulusal birliğin korunması
q Önemli kararların alınmasında yurttaşlara daha fazla söz hakkı
tanınması
q Enflasyonla mücadele
q İfade özgürlüğünün korunması
 Yapılandırılmış Soru Türleri-3

Dereceleme Soruları (Dereceleme Ölçekleri) (rating

scales)
Kürtaj ahlaki olarak kabul edilemez bir davranıştır
q  Kesinlikle katılıyorum
q  Katılıyorum
q  Kararsızım
q  Katılmıyorum
q  Kesinlikle Katılmıyorum
 Dereceleme Tipleri

Çok düşük Çok yüksek

Çok düşük Orta Çok fazla

Oldukça Biraz Biraz Oldukça

Çok düşük düşük düşük Orta fazla fazla Çok fazla

Çok düşük Çok yüksek

 Ölçme Düzeyi Bakımından Soru Tipleri
Örnek: kategorik
Cinsiyetiniz:
q  Kadın
q  Erkek

Örnek: dikotomik
Haberleri en çok hangi TV kanallarından izliyorsunuz (birden çok
seçenek)?:

q  ATV q  TRT 1
q  Kanal D q  TRT 2
q  Show TV q  Haber Türk
q  CNN Türk q  Star
q  NTV q  Diğer (lütfen belirtiniz):................................
 Örnek: kategorik
Doğum yeriniz:
q  İzmir
q  İstanbul
q  Ankara
q  Diğer (lütfen belirtiniz):…………………….
Örnek: kategorik
3 Kasım 2002 genel seçimlerinde oyunuzu hangi partiye verdiniz?

q  AKP q  GP
q  ANAP q  MHP
q  CHP q  SP
q  DSP q  YTP
q  DYP q  Diğer (lütfen belirtiniz):………
Örnek: sıralayıcı
Eğitim düzeyiniz nedir (en son bitirilen okul):
q  Okur yazar değil
q  Okur yazar
q  İlkokul mezunu
q  Ortaokul mezunu
q  Lise mezunu
q  Üniversite mezunu
q  Master/Doktora derecesine sahip
Örnek: sıralayıcı

Son üç ay içerisinde kaç kez alkollü içki içtiniz?

q  Hiç
q  Bir veya iki defa
q  Birkaç defa
q  Birkaç defadan fazla (haftada 1 defaya kadar)
q  Düzenli olarak (en azından haftada 2 defa)
Örnek: sıralayıcı

Ege üniversitesinde verilen yabancı dil eğitimini yeterli

buluyor musunuz?
q  Tamamen yeterli
q  Oldukça yeterli
q  Oldukça yetersiz
q  Tamamen yetersiz
Örnek: aralıklı !!!!!
Aşağıda katılıp katılmadığınızı belirtmenizi istediğimiz 5 ifade bulunmaktadır. Her bir cümlenin
altındaki 1 den 7 kadar giden cetveli kullanarak, sizin için uygun olan rakamı yuvarlak içine alınız.

17. Hayatım birçok yönden idealimdekine yakın.

Kesinlikle Katılmıyorum Kesinlikle Katılıyorum

1 2 3 4 5 6 7

18. Hayat şartlarım mükemmel.

Kesinlikle Katılmıyorum Kesinlikle Katılıyorum

1 2 3 4 5 6 7

19. Hayatımdan memnunum.

Kesinlikle Katılmıyorum Kesinlikle Katılıyorum

1 2 3 4 5 6 7

20. Hayattan şimdiye kadar istediğim önemli şeyleri elde ettim.

Kesinlikle Katılmıyorum Kesinlikle Katılıyorum

1 2 3 4 5 6 7

21. Eğer hayata yeniden başlasaydım hemen hemen hiçbir şeyi değiştirmezdim.

Kesinlikle Katılmıyorum Kesinlikle Katılıyorum

1 2 3 4 5 6 7
Çoğumuz zaman zaman kendimizi başka insanlarla
karşılaştırırız. Bu karşılaştırmalar, bazen
hislerimizi; bazen görüşlerimizi; bazen
yeteneklerimizi; bazen de içerisinde bulunduğumuz
durumu başka insanlarınkilerle karşılaştırmak
biçiminde olabilir. Bu şekilde karşılaştırmalar
yapmanın iyi ya da kötü bir yanı yoktur. Bazı
insanlar bunu daha çok yapar; bazıları ise daha az.

Katılmıyorum

Katılmıyorum
Biz, sizin kendinizi diğer insanlarla ne sıklıkta

Katılıyorum

Katılıyorum
Kararsızım
Kesinlikle

Kesinlikle
karşılaştırdığınızı öğrenmek istiyoruz. Bunun için
aşağıda yer alan her bir ifadeye ne derecede
katıldığınızı karşısındaki seçeneklerden uygun
olanını işaretleyerek yanıtlayınız.
32. Çoğu zaman sevdiğim insanların (kız/erkek
arkadaşım, ailemden kişiler vb.) yaptıkları şeyleri nasıl
1 2 3 4 5
yaptıklarıyla, diğer insanların nasıl yaptıklarını
karşılaştırırım.
33. Yaptığım şeylerin diğer insanların yaptıklarıyla
karşılaştırıldığında nasıl olduğuna her zaman çok dikkat 1 2 3 4 5
ederim
34. Bir şeyi ne kadar iyi yaptığımı bilmek istediğimde,
yaptığım şeyi diğer insanların yaptıklarıyla 1 2 3 4 5
karşılaştırırım.
35. Ne kadar sosyal birisi olduğum konusunda (sosyal
becerilerim, popülerliğim vb.) kendimi sık sık diğer 1 2 3 4 5
insanlarla karşılaştırırım.
36. Kendini sık sık başkalarıyla karşılaştıran birisi
1 2 3 4 5
değilimdir.
37. Hayatta ne kadar başarılı olduğum konusunda çoğu
1 2 3 4 5
zaman kendimi başka insanlarla karşılaştırırım.
 SOSYAL ARZULANIRLIK
(Social Desirability)
Sosyal olarak arzulanan, onaylanan davranışlara evet, onay
görmeyen davranışlara ise hayır yanıtı verme eğilimi.
Aşağıda bir yurttaşın sahip olabileceği kimi özellikler
verilmiştir. Her bir özelliğin karşısında bulunan cetvelden
yararlanarak sizce ne kadar önemli olduğunu belirtiniz.

Demokratlık çok önemli önemli önemsiz  çok önemsiz

Çalışkanlık çok önemli önemli önemsiz  çok önemsiz
Vatanseverlik çok önemli önemli önemsiz  çok önemsiz
Dürüstlük çok önemli önemli önemsiz  çok önemsiz
Halkına Bağlılıkçok önemli önemli önemsiz  çok önemsiz
ÖRNEK 2

•  Size göre iyi bir yurttaşın sahip olması gereken özellikler

nelerdir?
...................................................................
...................................................................

•  Aşağıda bir yurttaşın sahip olabileceği kimi özellikler

verilmiştir. Bu özellikleri size göre en önemlisinden en
önemsizine doğru 1’den 5’e kadar sıraya diziniz.
q  Demokratlık
q  Çalışkanlık
q  Vatanseverlik
q  Dürüstlük
q  Halkına bağlılık
 ANKET HAZIRLARKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN BAZI KURALLAR

  nkete katılanların
A
yanıtlamayı
başaramayacağı
sorular sormak kişileri
rahatsız eder.
Örn: Toplumun eğitim
standartlarının
oluşturulmasında Talim
Terbiye Kurulu’nun
rolü ne olmalıdır?
  Sorular katılımcıların kafasını karıştıracak derecede aşırı uğraş
gerektiren görevler içermemeli (örneğin 50 üniversiteyi beğeni
derecesine sıraya dizdirmek)

  Katılımcıların kendi davranışları hakkında derin bir içgörüye sahip

olmayabileceği unutulmamalı.
Örneğin derslerde çok espri yapan öğretim üyelerinin öğrenciler
tarafından daha başarılı olarak algılandığı fikrini test etmek
istiyorsunuz. “Derslerde daha çok espiri yapan öğretim üyelerini
daha başarılı mı bulursunuz?” gibi bir soru doğru olmaz. Onun
yerine “Öğretim üyesi X’i ne kadar başarılı buluyorsunuz” ve “X
derslerde ne sıklıkta espri yapar?” gibi 2 farklı sorup arasında
korelasyon olup olmadığına bakılabilir.
  Anket sorularının sosyal, kültürel ve ekonomik bağlama dayandığı
unutulmamalıdır.
  Eğer sorduğunuz soru anketin genel amacıyla ilişkisiz olduğu izlenimi
veriyorsa, bu soruların sorulma nedenini belirtin.
Örn: Sorularımızın bir bölümü sizin geçmişiniz ve tercihlerinizle
ilgilidir. Böylece şirketimiz hizmetlerine sizin tercihlerinizi yeterince
yansıtıp yansıtamadığını öğrenebilecektir.
  Sorular olabildiğince somut ve açık olmalı
Örn:
Yanlış: Ne sıklıkta egzersiz yaparsınız?
Doğru: Son bir hafta içinde ne sıklıkta egzersiz yaptınız?
  Sorular birden fazla şeyi aynı anda sormamalı (double-barreled)
Örn:
Yanlış: Son günlerde baş ağrısı ve mide bulantısı şikayetiniz oldu mu?
Doğru: İki ayrı soruda sormak
   Tam cümleler kullanılmalı
Örn:
Yanlış: Yaşadığınız yer?
•  (İzmir? Türkiye? Bornova? Küçükpark?)
Doğru: Şu anda hangi kentte yaşıyorsunuz?
  Kısaltmalardan kaçınılmalı
  Jargon ve teknik terimlerin kullanımından kaçınılmalı
  Yüklü sözcüklerden kaçınılmalı (loaded)
Örn: Uyuşturucu bağımlısı yerine madde kullanıcısı gibi.
  Yönlendirici sorulardan kaçınılmalı (leading)
Örn: Çocuğunuzun eğitiminde dayağa başvurmanın kötü bir yöntem
olduğuna katılıyor musunuz?
Örn: Her hafta hiç değilse bir kitap okur musunuz?
  Sorularda kullanılan kategoriler örtüşmemeli (mutally exclusive,
birbirini dışlayan)
Örn:
Yanlış: Aşağıdakilerden size en uygun olan seçeneği işaretleyiniz.
q Hekim
q Pratisyen hekim
q Uzman hekim

Örn:
Aşağıda belirtilen yaş gruplarından hangisinde yer alıyorsunuz?
Yanlış: Doğru:
q 18-25 q 18-25
q 25-32 q 26-32
q 32-39 q 33-39
q 39 ve üstü q 40 ve üstü
  Sorularda kullanılan kategoriler kapsayıcı olmalı (exhaustive
categories)
Örn:
Pınar süt ürünlerini seçmenize neden olan özellikler nelerdir?
Yanlış:
q Fiyatı
q Lezzeti
q Diğer (belirtiniz)................................
Doğru:
q Fiyatı
q Lezzeti
q Sağlıklı oluşu
q Tazeliği
q Pratikliği
q Ambalajı
q Güvenilirliği
q Diğer (belirtiniz)......................................
 Constructing and Refining a
Survey Instrument
•  Principle 1. Write Items to Match the
Research Objectives
–  conduct literature review
–  write items that will yield reliable and valid
data
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 2. Write Items That Are
Appropriate for the Respondents to be
Surveyed
–  use easy-to-understand language based on
reading level, culture etc
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 3. Write Short, Simple Questions
•  Principle 4. Avoid Loaded or Leading
Questions
–  a loaded term is one that produced an emotional
response
–  a leading question suggests to the respondent
how they should respond
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 5. Avoid Double-Barreled
Questions
–  double-barreled questions ask two or more
things in a single question
•  Principle 6. Avoid Double Negatives
–  «We don't need no education
We don't need no thought control»
–  Sizi sevmediğimi söyleyemem (~sizi sevdiğimi
söyleyebilirim)/ sizi sevmiyor değilim
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 7. Determine Whether Closed-
Ended or Open-Ended Questions are
Needed
–  open-ended better if researcher is unsure what
respondent is thinking or variable is ill-defined
–  closed-ended are easier to code and provide
more standardized data
–  mixed-question format uses a combination of
both open and closed-ended questions
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 8. Construct Mutually Exclusive
and Exhaustive Categories
–  mutually exclusive means that the categories do
not overlap
–  exhaustive items include all possible responses
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 9. Consider the Different Types of
Closed-Ended Response Categories
–  rating scales
•  multichotomous (more than two choices) usually
preferred
–  ability to measure direction and strength of attitude
•  distance between each descriptor should be the same
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 9. Consider the Different Types of
Closed-Ended Response Categories
–  binary forced choice
•  participant chooses one of pair of attitudes
•  typically not recommended
–  rankings
–  checklists
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 10. Use Multiple Items to Measure
Complex or Abstract Constructs
–  semantic differential – scaling method in which
participants rate an object on a series of bipolar
rating scales (Osgood)
–  i.e. Attituted toward work:

–  Likert scaling
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 11. Make Sure the Questionnaire
is Easy to Use From Beginning to End
–  ordering of questions
•  positive and interesting questions first
•  demographic questions last
–  limit the number of contingency questions
–  questionnaire length
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 11. Make Sure the Questionnaire
is Easy to Use From Beginning to End
–  response bias
•  social desirability bias occurs when participants
respond I a way to make themselves look good
–  avoid by insuring anonymity
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 11. Make Sure the Questionnaire
is Easy to Use From Beginning to End
–  response bias
•  response set – tendency to respond in a specific way
–  use even number of response categories
(forcing a choice versus not forcing a choice) on rating
scale
–  include multiple question types
 Constructing and Refining a
Survey Instrument (cont'd)
•  Principle 12. Pilot Test the Questionnaire
Until It Is Perfected
 2 örnek soru
İnanç

• İnançlarınızın günlük hayatınıza etkisini nasıl değerlendirirsiniz?

Hiç etkisi yok Çok etkisi var

1 2 3 4 5 6 7

SED
• Ailenizin toplam gelirini düşündüğünüzde kendinizi aşağıdaki hangi grubun
içerisinde hissediyorsunuz?

Alt Alt orta Orta Orta üst Üst

1 2 3 4 5