Kampung Naga

Kampung Naga di Tasikmalaya Jawa Barat nyaét a kampung anu dicicingan ku sagolongan
masarakat anu kuat pisan dina nyekel adat karuhun, dina hal ieu adat Sunda. Kawas padumukan
Baduy, Kampung Naga jadi objék kajian ant ropologi kahirupan masarakat padésaan Sunda dina
mangsa t ransisi t ina pangaruh Hindu kana pangaruh Islam di Jawa Barat .

Paimahan di Kampung Naga

Sajarah

Kampung Naga t éh kampung adat anu masih lest ari. Masarakat na masih nyekel kana t radisi
karuhunna, nolak int ervensi t i pihak luar lamun ngaganggu jeung ngaruksak kalest arian désa.
Sanajan kit u, asal-usul kampung ieu t eu pat i jelas. Teu aya kajelasan sajarah: iraha, saha
pendirina jeung naon alesan dibent ukna ieu kampung t éh. Warga Kampung Naga sorangan
nyebut sajarah kampungna ku ist ilah "Pareum Obor". Pareum upama dit arjamahkeun kana basa
Indonesia mah hart ina paéh, poék. Obor hart ina kat erangan at awa lampu. Maksud na mah ieu
pat ali jeung sajarah Kampung Naga.

Masarakat Kampung Naga ngalaporkeun yén ieu t éh dibalukarkeun ku didurukna arsip sajarah
dina wakt u kajadian DI/TII. Kampung Naga nu harit a leuwih ngadukung Soekarno jeung kurang
simpat i kana maksud DI/TII anu ngakibat keun Kampung Naga diduruk dina t aun 1956.

Aya sababaraha vérsi sajarah pakait jeung Kampung Naga. Salah sahiji na nyaét a dina mangsa
kawalian Syékh Syarif Hidayat ullah at awa Sunan Gunung Jat i, aya jalma nu ngaranna Singaparna
dit ugaskeun pikeun nyebarkeun agama Islam ka Kulon. Singaparna dat ang ka wewengkon
Néglasari anu ayeuna jadi Désa Néglasari, Kecamat an Salawu, Kabupat én Tasikmalaya. Di ét a
t empat Singaparna ku masarakat Kampung Naga disebut Sembah Dalem Singaparana. Hiji poé
manéhna narima ilapat at awa parént ah pikeun t apa. Dina t apana, Singaparna meunang
panginget an yén manéhna kudu nyicingan hiji t empat anu ayeuna disebut Kampung Naga. Tapi,
masarakat Kampung Naga sorangan hent eu percaya kana bebeneran vérsi sajarahna, lant aran
"pareumeun obor " t ea.

Lokasi jeung topografi

Désa ieu sacara administ rat if aya di wewengkon Désa Neglasari, Kacamat an Salawu,
Kabupat én Tasikmalaya, Propinsi Jawa Barat . Lokasi Kampung Naga t eu jauh t i jalan raya anu
ngahubungkeun Kot a Garut jeung Kot a Tasikmalaya. Ieu kampung ayana di lebak anu subur. Di
beulah kulon Kampung Naga diwat esan ku leuweung nu dianggap karamat lant aran di jero
leuweung aya kuburan karuhun masarakat Kampung Naga. Beulah kidul wawat esan jeung
pasawahan masarakat sat empat , beulah kalér jeung wét an wawat esan jeung Ci Wulan anu
sumber caina t i Gunung Cikuray di wewengkon Garut . Jarak t i Kot a Tasikmalaya ka Kampung
Naga kurang leuwih 30 kilomét er, sedengkeun t i Kot a Garut jarakna 26 kilomét er. Pikeun nepi
ka Kampung Naga t i arah jalan raya Garut -Tasikmalaya kudu t urun t angga anu geus aya sengked
t epi ka walungan Ciwulan anu lampingna kira-kira 45 derajat kalayan jarakna ampir 500 mét er.
Sat erusna ngaliwat an jalur sapanjang walungan Ciwulan nepi ka Kampung Naga.

Nurut keun dat a t i Désa Neglasari, wangun lahan di Kampung Naga t éh mangrupa pagunungan
kalayan produkt ivit as t aneuh anu subur. Legana lahan Kampung Naga anu aya salega sat engah
hékt ar, lolobana dipaké pikeun perumahan, pakarangan, balong, jeung sésa-sésa keur t at anén
paré anu dipanén dua kali sat aun.

Agama jeung sistem pangaweruh

Warga Kampung Naga kabeh ngaku Islam. Pangajaran Al-Qur'an pikeun barudak di Kampung
Naga dilaksanakeun dina malem Senén jeung Kemis, sedengkeun pangajaran Al-Qur'an pikeun
kolot dilaksanakeun dina malem Jumaah. Dina ngalaksanakeun rukun Islam anu kalima at awa
ibadah haji, maranéhna nganggap t eu kudu jauh-jauh ka Tanah Suci Mekah, t api cukup ku
ngalaksanakeun upacara Hajat Sasih anu bareng jeung Poé Haji, nyaét a unggal t anggal 10
Rayagung (Dzulhijjah). Upacara Hajat Sasih nurut keun kapercayaan masarakat Kampung Naga
sarua jeung Idul Adha jeung Idul Fit ri.

Nurut keun kapercayaan masarakat Kampung Naga, ku ngalaksanakeun adat -ist iadat warisan
karuhun hart ina ngajénan karuhun. Sagala rupa nu asalna t ina ajaran karuhun Kampung Naga,
jeung naon-naon nu t eu dipilampah ku karuhun dianggap t abu. Upama hal-hal ieu dilakukeun ku
masarakat Kampung Naga, hart ina ngalanggar adat , t eu ngahargaan karuhun, t angt u bakal
nimbulkeun musibah.

Kayakinan masarakat Kampung Naga kana arwah masih kénéh dicekel pageuh. Kapercayaan
kana ayana jurig cai, nyaét a roh-roh anu nyicingan cai at awa walungan, ut amana bagian jero
walungan ("leuwi"). Sat erusna “ririwa” nyaét a roh-roh anu resep ngaganggu at awa nyingsieunan
manusa dina peut ing, aya ogé anu disebut “kunt i anak” nyaét a roh-roh anu asalna t i awéwé
reuneuh anu maot , manéhna resep ngaganggu awéwé anu keur at awa rék ngalahirkeun.
Sament ara ét a, t empat -t empat anu dicicingan ku masarakat Kampung Naga disebut t empat
angker. Kit u deui t empat -t empat sapert i makam Eyang Singaparana, Bumi ageung jeung
masjid-masjid mangrupa t empat anu dianggap sakral pikeun masarakat Kampung Naga.

Pant angan at awa pamali pikeun masarakat Kampung Naga t et ep dilaksanakeun kalawan t aat ,
hususna dina kahirupan sapopoé. Upamana t at a cara ngawangun jeung wangun imah, lokasi, arah
imah, pakean upacara, kasenian, jeung sajabana.

Wangun imah masarakat Kampung Naga kudu dina t ihang, bahan imahna awi jeung kai. Hat eup
imah kudu dijieun t ina daun lont ar, serat , at awa alang-alang, lant é imah kudu dijieun t ina awi
at awa papan kai. Imah kudu nyanghareup ka kalér at awa kidul ku cara ngalegaan kulon-wét an.
Tembok imah dijieunna t ina bilik at awa anyaman awi kalayan anyaman sasag. Imah t eu kudu
dicét , kecuali dilapis. Bahan imah t eu bisa maké t émbok, sanajan mampu nyieun imah t émbok
at awa wangunan (gedong).

Imah t eu kudu dilengkepan ku parabot , sapert os korsi, méja, sareng ranjang. Imah t eu kudu
make pant o t i dua arah, sabab nurut keun pamadegan masarakat Kampung Naga, rezeki anu
asup ka imah ngaliwat an pant o hareup moal kaluar ngaliwat an pant o t ukang. Ku sabab kit u, dina
masang pant o, masarakat Kampung Naga t eu meunang masang pant o paralél dina garis
lempeng.
Dina kasenian, masarakat Kampung Naga miboga pant angan at awa pamali kana kasenian
pint onan t i luar Kampung Naga, sapert i wayang golék, dangdut , pencak silat , jeung kasenian
séjénna anu ngagunakeun wadit ra goong. Sedengkeun kasenian anu jadi warisan karuhun
masarakat Kampung Naga nyaét a ngalayang, angklung, beluk, jeung rengkong. Kasenian beluk
ayeuna geus jarang dilakukeun, sedengkeun kasenian rengkong geus t eu dipikawanoh, ut amana
di kalangan generasi ngora. Najan kit u, pikeun masarakat Kampung Naga anu rék lalajo kasenian
wayang, pencak silat , jeung sajabana, diijinkeun pikeun ngalaksanakeun kasenian ieu di luar
wewengkon Kampung Naga.

Aya pant angan at awa pamali séjénna, nyaét a dina poé Salasa, Rebo, jeung Sapt u, masarakat
Kampung Naga dilarang nyarit a ngeunaan adat jeung asal-usul Kampung Naga. Masarakat
Kampung Naga kacida ngajénan ka Embah Singaparna anu mangrupa cikal bakal masarakat
Kampung Naga. Di Tasikmalaya aya hiji t empat anu disebut Singaparna. Ku masarakat Kampung
Naga disebut Galunggung, sabab kecap Singaparna t éh ngaran karuhun masarakat Kampung
Naga.

Sist em kapercayaan masarakat Kampung Naga diwujudkeun dina kapercayaan yén rohangan
at awa t empat anu wat es-wat esna t angt u dikawasa ku kakuat an-kakuat an anu t angt u.
Pat empat an at awa wewengkon anu miboga wat es jeung kat égori anu béda-béda sapert i
wat es walungan, wat es ant ara pakarangan hareup imah jeung jalan, t empat ant ara sawah jeung
solokan, t empat cai mimit i asup at awa disebut huluwot an, pagunungan, t empat ant ara désa
jeung leuweung, jeung sat erusna, mangrupa t empat dicicingan ku kakuat an nu t angt u.
Wewengkon anu ngabogaan wat es-wat es anu t angt u dicicingan ku roh-roh sart a dianggap
angker. Ét a sababna di ét a wewengkon masarakat Kampung Naga resep ngajaga “sasajen”.

Kayakinan masarakat Kampung Naga dina mangsana diwujudkeun t ina kapercayaanana kana anu
disebut palint angan. Dina wakt u-wakt u nu t angt u aya bulan at awa wakt u nu dianggap goréng,
pant angan at awa pamali pikeun ngalaksanakeun pagawéan nu kacida pent ingna sapert i
ngawangun imah, ngawinkeun, hit anan, jeung upacara adat . Wakt u anu dianggap t abu disebut
larangan bulan. Larangan bulan ragrag dina bulan Sapar jeung Ramadhan. Dina bulan-bulan ieu
dicaram at awa pamali pikeun ngayakeun upacara panggih jeung upacara undur-undur. Sajaba t i
ét a, it ungan nangt ukeun poé ngunt ungkeun dumasar kana poé sial dina unggal bulan, sakumaha
dibéréndélkeun di handap:

1. Muharam (Muharram) Sapt u-Minggu 11,14

2. Sapar (Safar) Sapt u-Minggu 1.20

3. Poe Maulud (Rabiul Tsani) Sapt u-Minggu 1,15

4. Silih Mulud (Rabi'ul Tsani) Senén-Selasa 10.14

 5. Jumaah Awal (Jumadil Awwal) Senén-Salasa 10,20

6. Jumaah ahir (Jumadil Tsani) Senén-Salasa 10.14

7. Poé Rajab (Rajab) Rebo-Kemis 12,13

8. Poé Rewah (Sya'ban) Rebo-Kemis 19.20

9. Puasa/Ramadhan (Ramadhan) Rebo-Kemis 9.11

10. Syawal (Syawal) Jumaah 10.11

11. Hapit (Dzulqaidah) Jumaah 2,12

12. Rayagung (Dzulhijjah) Jumaah 6,20

Dina poé jeung t anggal ét a t éh pamali pikeun ngayakeun pést a at awa upacara ngawinkeun,
at awa hit anan. Upacara akad nikah bisa dilaksanakeun saluyu sareng poe upacara undur-undur.
Salian t i it ungan pikeun nangt ukeun poé-poé anu hadé pikeun ngamimit ian pagawéan sapert i
upacara ngawinkeun, hit anan, ngawangun imah, jeung sajabana, dumasar kana poé sial anu
lumangsung unggal bulan.

Adat

Di ant ara upacara adat nu dilaksanakeun di Kampung Naga nyaét a:

Upacara poé-poé Islam

Mulud at awa Alif ku ngayakeun Pedaran (macakeun sajarah karuhun) nu dimimit ian ku mandi di
walungan Ciwulan.

Rupa wangunan

Wangunan di Kampung Naga boh imah, masjid, balé pat emon, at awa leuit bent ukna sarua.
Luhurna dit ut upan ku hat eup jeung injuk (t ut up wuwung). Pindingna t ina bilik sedengkeun
pant ona t ina serat hoé, kabéhanana nyanghareup ka kalér at awa kidul.[1] [1]

Kampung Naga mangrupa salah sahiji objék wisat a di Tat ar Sunda nu loba dijugjug ku wisat awan
jero jeung luar negri, rat a-rat a kana 40 rébuan urang per t aun.[2] [1]

Dicutat tina

1. Widiyanto, Sigit; Siti Maria, Rosyadi, Dewi Indrawati, Renggo Astuti (1995), Sistem
Keyakinan Pada Masyarakat Kampung Naga dalam Mengelola Lingkungan Hidup (Studi