TEMAT: Charakterystyka porównawcza Aliny i Balladyny.

„Starsza jak śniegi – u tej warkocz cudny...”

PLAN
I – przedstawienie postaci
II – opis wyglądu zewnętrznego
III – charakterystyka wewnętrzna (osobowość, charakter, cechy umysłu, wyznawane wartości,
stosunek do świata i ludzi)
IV – ocena postaci

PYTANIA POMOCNICZE

– Kim są bohaterki? Czego i od kogo się o nich dowiadujemy, zanim poznajemy je w scenie III
aktu I? Jak wyglądają? (wypowiedź Kirkora w scenie III aktu I) Grupa II – Jaki jest stosunek obu
dziewcząt do matki?

– Jak siostry zachowują się wobec Kirkora? Jak zabiegają o jego względy?
– Jakie oczekiwania wiążą dziewczęta z ewentualnym zamążpójściem?
– Jakie są wzajemne relacje sióstr?
– Co się dzieje z bohaterkami podczas zbierania malin?
– Jakie uczucia wobec siostry-rywalki żywi Balladyna? Jaką postawę w rywalizacji z siostrą
przyjmuje Alina?

DODATKOWE WNIOSKI
W podsumowaniu warto zwrócić uwagę jeszcze na inne kwestie, o których wcześniej nie było
mowy. Po pierwsze na stereotyp starszej i młodszej siostry. W tradycyjnym, konserwatywnym
środowisku istnieje przekonanie, że starsza siostra powinna pierwsza się usamodzielnić, pierwsza
wyjść za mąż. Jeżeli młodsza siostra ją ubiega, starsza staje się obiektem plotek, złośliwości. Ten
sposobu myślenia zaznacza się w dialogu między Wdową i jej córkami a Kirkorem. Wdowa niby
stara się być obiektywna, ale nietrudno wyczuć, że wolałaby, aby Kirkor wybrał Balladynę. Kiedy
Kirkor deklaruje chęć poślubienia jednej z córek, Wdowa mówi: „Córka moja?... / Ja dwie mam
córki – ale Balladyna...”. Nie dopowiada, ale Kirkor domyśla się, że jest starsza. W dalszej części
Wdowa przekonuje Kirkora do Balladyny takimi słowami: „Weź! Weź Balladynę. / Szczera jak
złoto”. I jeszcze jedna sytuacja – kiedy Kirkor jest już zdecydowany wybrać Alinę, wzruszony jej
troską o matkę i siostrę, Wdowa przerywa mu, zachwalając starszą córkę:

„Lecz Balladyna to samo mówiła / W sercu i w myśli... Wierzaj mi, rycerzu, / I Balladyna kocha
matkę starą”. Kwestia ta jest ważna przy charakterystyce porównawczej bohaterek dramatu
Słowackiego, ponieważ może tłumaczyć pewne zachowania dziewcząt – desperację Balladyny i
gotowość do ustępstw ze strony Aliny.
Tutaj pojawia się kolejna kwestia. Mianowicie warunek, pod jakim Alina jest gotowa ustąpić
siostrze – Balladyna musi ją poprosić. To wydawałoby się niegroźne przekomarzanie się młodszej
siostry ze starszą ma swoje znaczenie.
Po pierwsze rzuca nieco inne światło na wydawałoby się nieskazitelną postać Aliny. Dziewczyna
wie, że ma nad siostrą przewagę (dzban pełen malin), ale chce ją skłonić do tego, co naturze
Balladyny jest obce – do okazania uczuć i pokory. Chce złamać jej hardość. Prawdopodobnie to
zachowanie Aliny nie pozostaje bez wpływu na ostateczną decyzję Balladyny, którą złości nie tylko
przewaga Aliny i jej pewność siebie, ale również fakt, że wykorzystuje to przeciwko niej. Wszystko
to świadczy o tym, że bohaterki dramatu Słowackiego są postaciami skomplikowanymi i
niejednoznacznymi.

MATERIAŁ DO CHARAKTERYSTYKI
 ALINA
przedstawienie postaci młodsza córka wdowy
wygląd dziewcząt jasne włosy, zaplecione w
warkocz, różana cera, fiołkowe
oczy
stosunek do matki martwi się i troszczy o matkę,
jest wobec niej opiekuńcza,
serdeczna; życzliwie i z
wyrozumiałością podchodzi do
marzeń matki o lepszym życiu
dla córek; uważa, że matce do
twarzy z marzeniami, cieszy się,
że wywołują radość w jej sercu i
uśmiech na twarzy
zachowanie wobec Kirkora zachowuje się naturalnie, jest
szczera i bezpośrednia; nie
wzbrania się przed postawieniem
warunku Kirkorowi – jeśli ją
wybierze, musi obiecać, że do
zamku weźmie także jej matkę i
siostrę; pojawienie się Kirkora
traktuje jako szczęśliwe zrzą-
dzenie losu bez względu na to,
którą z nich hrabia wybierze:
„Jeśli nie będę panią Kirkorową, /
To będę pani Kirkorowej siostrą”
oczekiwania związane z cieszy się z możliwości odmiany
zamążpójściem losu nie tylko swojego, ale także
matki i siostry, gdyż swoje
szczęście u boku Kirkora uza-
leżnia od tego, że one również
zamieszkają na zamku
BALLADYNA
starsza córka wdowy, potajemnie
spotyka się z Grabcem
blada, alabastrowa cera, czarne
oczy
lekceważy matkę, mimo że ta
wyraźnie ją faworyzuje jako
starszą córkę; pogardliwie
traktuje jej marzenia; kpiąco
komentuje słowa matki; przerywa
jej, gdy rozmawia z Kirkorem,
jakby się wstydziła za matkę
zachowuje się sztucznie,
pretensjonalnie, na pytanie: „Czy
mnie kochacie?” nie odpowiada
jednoznacznie; w jej
wypowiedziach i zachowaniu
uwidacznia się chęć przypo-
dobania się hrabiemu: Balladyna
schlebia mu, uderza w
patetyczne tony, a gdy Kirkor
pyta, co jest gotowa zrobić, aby
go uszczęśliwić, składa nierealne
obietnice, deklaracje na wyrost;
jej zachowanie wskazuje na to,
że gotowa jest na wszystko, aby
to ją Kirkor wybrał; chce wypaść
lepiej od siostry, która ogranicza
się do krótkich, zwięzłych i
jednoznacznych odpowiedzi,
sądzi bowiem, że na panu z
czterowieżowego zamku większe
wrażenie zrobią kwieciste,
wymyślne tyrady; jej zachowanie
wobec Kirkora jest naznaczone
fałszem i kłamstwem –
nocą,kiedy Kirkor śpi pod
dachem jej domu, ona
potajemnie spotyka się z
Grabcem
zachowanie Balladyny wskazuje
na to, że dla niej najważniejszy
jest awans społeczny i
bogactwo, jakie zapewni jej
przyszły mąż; dopiero gdy się
orientuje, że Kirkorowi przypadła
do gustu troska Aliny o matkę i
siostrę, również deklaruje się
jako dobra córka, która nigdy nie
wyrzekłaby się matki i gotowa
jest poświęcić hrabiemu
wszystko oprócz matki i siostry
wzajemne relacje sióstr jest nastawiona do siostry
życzliwie i serdecznie, troszczy
się o jej los, pragnie jej szczęścia
tak samo jak swojego; potrafi
ocenić siostrę obiektywnie,
dostrzega jej wady, np. lenistwo;
domyśla się sekretów Balladyny
(jej potajemnych nocnych spot-
kań z Grabcem); jest wobec
siostry szczera i prostolinijna, nie
ma oporów, by powiedzieć jej, że
krytycznie ocenia jej nielojalne-
postępowanie wobec Grabca i
Kirkora; jest świadoma słabych
stron Balladyny i lubi się z nią
przekomarzać
ZADANIE
Napisz charakterystykę porównawczą Aliny i Balladyny.
traktuje siostrę z wyższością,
uważa ją za głupią, wysługuje się
nią w codziennych czynnościach;
złości ją, gdy Alina się z nią
przekomarza, wytykając jej
lenistwo i możliwość przegranej
w zbieraniu malin; irytuje ją, że
młodsza siostra zna jej
tajemnicę, że ocenia
postępowanie Balladyny wobec
mężczyzn i śmie udzielać rad;
Balladyna jest wobec młodszej
siostry nieżyczliwa i zawistna:
„Jeszcze nie złowione / To
szczęście, siostro, może nie dla
ciebie...”