Professional Documents
Culture Documents
FirstAid EN-SO
FirstAid EN-SO
GARGAARKA DEGDEGGA AH
IN BRIEF Si kooban
2017 0519/002;402 11.2017 5000
www.icrc.org
© ICRC, November 2017
This booklet contains information and guidelines Wuxuu buug-yarahaani xambaarsan yahay warar
for providing first aid in an emergency. It cannot iyo tilmaamo ku saabsan sida gargaar degdeg
cover every situation, so the guidance is of a ah loo bixiyo xilliga xaaladaha degdegga ahi
general nature. The suggested behaviours and ay jiraan. Buuggu xaalad kasta ma dobooli
measures must be applied taking account of: karo, sidaas daraaddeed, tilmaamaha ku jiraayi
• local requirements; waa kuwo guud ahaaneed. Waa in siday yihiin
• available resources; loo fuliyo hab-dhaqannada iyo tallaabooyinka
• effective local practices, if any; and buugga lagu soo jeedinaayo; iyada oo maanka
• access to and the capacity of further care. lagu hayo:
• Waxyaalaha degaanka la joogo uu u baahan
The ICRC therefore declines all responsibility yahay;
in the event that the recommendations do not • kaabeyaasha la heli karo;
correspond to the best course of action in a given • dhaqammada wax-ku-oolka ah ee degaanka,
situation. haddii ay jiraan, iyo
• Helitaanka daryeel dheeraad ah iyo awoodda
First aid is the first essential help given in an uu leeyahay.
emergency in order to preserve life, prevent
further injury or illness and relieve suffering in Sidaas darteed, ICRCda masuuliyad kama
order to contribute to recovery. These objectives saarna haddii talooyinka buugga ku xusan iyo
should be achieved: xaalada markaas taagan ay iswaafaqi waayaan.
• without
harm, either physical or psychological, ay xaalad degdeg ah jirto, waxaana looga dan
to yourself, to the casualty or to others; and leeyahay si naf loo bedbaadiyo ama dhaawac
• within your limits, be they emotional, physical, hor leh iyo cudur looga hortago ama xanuun jira
technical or material. lagu yareeyo, si ka-soo-kabashada dhibta gacan
looga geysto. Ujeeddooyinkaas waa in ay meel-
Name: maraan:
Tel.: • Adiga oo naftaada aan u geysan dhib xagga
oogada ah ama mid nafsadeed ah, isla
Person to be contacted in case of emergency: markaasna aan waxyeellayn dhaawaca iyo
dadka kale intaba; iyo
Name: • Awoodda aad leedahay in aad hawsha
Tel.: ku qabato, awooddaasi ha ahaato mid
caaddifadeed, mid oogo, mid farsamo ama
mid qalab.
3
first aid Gargaarka Degdegga ah
Sometimes, further care may be required. In those La-tacaalidda dhaawaca iyo xaaladda markaas
cases, the casualty will need to be transported in jirta ka sokoow, awooddaada ku saabsan
a safe and timely manner to an appropriate care xaaladda degdegga ah iyo, si nabadgelyo
provider. leh oo wax-ku-ool ah inaad u daryeesho qof
dhaawacan ama jirran waxaa sii xoojin kara adiga
You can save lives oo kaalmada dadka goobta ku sugan codsada,
(or help to do so) adeegsadana kaabeyaasha halkaas laga heli
by acting immediately, karo.
safely and humanely
Mararka qaarkood, daryeel dheeraad ah ayaa
We urge you to take a first-aid course. Contact loo baahan karaa. Xaaladahaas oo kalena,
the ICRC delegation or the National Red Cross dhaawacu wuxuu u baahdaa in, si nabadgelyo
or Red Crescent Society in Somalia to find out ah iyo waqti hore (timely) lagu gaarsiiyo meel uu
if they offer such courses or other support that daryeel habboon ka heli karo.
will help boost your confidence and refresh/
enhance your skills. In this way you will be better Waxaad bedbaadin kartaa nolol badan (ama
able to act safely, humanely and effectively in an gacan ayaad ka geysan kartaa), adiga oo isla
emergency. markiiba u hawl-gelaya hab nabadgelyo oo
aadminnimo ku dheehan tahay.
4
first aid Gargaarka Degdegga ah
5
In all casualty situations Dhammaan xaaladaha dhaawaca
ku saabsan
6
In all casualty situations Dhammaan xaaladaha dhaawaca
ku saabsan
7
Think safety, Act safely Amniga ka faker
Si nabadgelyo lehna u hawl-gal.
1 2
3 4
Think safety
5 Act safely 6
8
Think safety, Act safely Amniga ka faker
Si nabadgelyo lehna u hawl-gal.
1. Avoid becoming a casualty yourself (stay 1. Iska jir in qudhaadu aad dhaawacanto (ka
clear of the minefield, fire, toxic substance, fogoow halkay miinadu ku aasan tahay,
etc.). dabka, walxaha sunta ah, iwm).
2. Avoid direct contact with body fluids 2. Iska ilaali in si toos ah ay kuu gaaraan
(blood, saliva, vomit). dheecaanada jirka ka soo baxa sida dhiigga,
candhuufta iyo matagga.
3. Remove the casualty safely and quickly
from the danger zone. 3. Dhaawaca si nabadgelyo leh oo degdeg ah
uga qaad aagga halista ah.
4. Care for the casualty in a safe place.
4. Dhaawaca meel ammaan ah ku daryeel.
5.Keep your hands clean.
5. Gacmahaagu mar walba nadiif ha ahaadaan.
6. Relax/manage your stress – Reassure your
family and friends. 6. Naso/ adigu isdeji/ qoyskaaga iyo
saaxibbadaana ka bi’i welwelka ay xaggaaga
ka qabaan.
9
When the person is UNRESPONSIVE Marka aanu qofka dhaawacani
jawaabeyn
10
When the person is UNRESPONSIVE Marka aanu qofka dhaawacani
jawaabeyn
11
When the person is UNRESPONSIVE Marka aanu dhaawacu jawaabeyn
If the person has a seizure/epileptic Haddii qofka uu qallal qabo ama dhacdo
episode qallal ahi ay horay u soo martay.
12
When the person is UNRESPONSIVE Marka aanu dhaawacu jawaabeyn
Once the seizure is over, place Markuu qallalku ka ba’o, qofka u jiifi
the casualty in a stable position hab uu ku nasan karo. Dhinac u seexi
on his/her side with the head adiga oo si tartiib ah madaxa
tilted gently backwards to gadaal ugu janjeerinaaya, si
allow him/her to breathe uu si fudud ugu neefsado,
easily and to enable fluids, dheecaannadana ay uga soo
such as blood, saliva or vomit, qulqulaan afkiisa sida dhiigga,
to drain out of the mouth. candhuufta ama matagga.
13
When the person is bleeding Marka uu qofku dhiig-baxayo
14
When the person is bleeding Marka uu qofku dhiig-baxayo
15
When the person is bleeding Marka uu qofku dhiig-baxayo
16
When the person is bleeding Marka uu qofku dhiig-baxayo
17
When the person has a fracture Markuu qofku jab qabo
18
When the person has a fracture Markuu qofku jab qabo
19
When the person has a fracture Markuu qofku jab qabo
20
When the person has a wound Markuu qofku dhaawac qabo
21
When the person has a wound Markuu qofku dhaawac qabo
22
When the person has a wound Markuu qofku dhaawac qabo
23
When the person has a wound Markuu qofku dhaawac qabo
24
When the person has a wound Markuu qofku dhaawac qabo
25
When the person is suffering from Markuu qofku shubmaayo
diarrhoea
26
When the person is suffering from Markuu qofku shubmaayo
diarrhoea
27
When the person has suffered a burn Marka uu qofku gubto
28
When the person has suffered a burn Marka uu qofku gubto
29
WHEN the person has sunstroke Marka qofka uu qabo qorrax-wareen
30
WHEN the person has sunstroke Marka qofka uu qabo qorrax-wareen
31
WHEN THE PERSON IS VERY COLD OR Marka, si aan caadi AHEYN, uu
HAS A FEVER qofku u qaboobo amaba ay qandho
hayso.
32
WHEN THE PERSON IS VERY COLD OR Marka, si aan caadi AHEYN, uu
HAS A FEVER qofku u qaboobo amaba ay qandho
hayso.
33
WHEN THE PERSON IS VERY COLD OR Marka, si aan caadi AHEYN, uu
HAS A FEVER qofku u qaboobo amaba ay qandho
hayso.
Place the casualty in a ventilated Qofka qandhan jiifi meel hawo leh.
place. Help cool the casualty Qofka qandhan ku caawi siduu ku
down (e.g. by fanning him/her qaboobi lahaa; adiga oo,tusaale ahaan,
or by wiping the face with a wet babbinaaya ama maro qoyan wejiga ka
cloth). marmarinaaya.
Monitor the casualty. Get the Indhaha ku hay qofka ay qandhadu
casualty to drink clean liquids. hayso. Qofka qandhani ha cabbo
dareere nadiif ah.
Evacuate the casualty
if in need of further care. Qofka meesha ka qaad, hadduu u
baahan yahay dareel dheeraad ah.
34
When the person needs to be Markuu qofku u baahan yahay in
evacuated laga qaado halka uu yaal.
35
When the person needs to be Markuu qofku u baahan yahay in
evacuated laga qaado halka uu yaal.
36
RESPECT FOR WOUNDED AND SICK AND Maamuusidda kuwa dhaawacan,
HEALTH CARE kuwa buka iyo shaqaalaha
daryeelka caafimaadka
38
RESPECT FOR THE RED CROSS AND RED XUSHMEE LAANQAYRTA CAS IYO BISHA
CRESCENT CAS
During both peacetime and emergencies, National Xilliga nabadda iyo xaaladaha degdegga ahba,
Red Cross and Red Crescent Societies and the Jamciyadaha Laanqayrta Cas iyo Bisha Cas ee heer
ICRC offer first-aid training and, where needed, Qaran iyo Guddiga Caalamiga ah ee Laanqayrta
provide first aid directly, making no discrimination Cas (ICRC) waxay bixiyaan tababbarka gargaarka
as to nationality, race, religious beliefs, class or degdegga ah, meeshii looga baahdana iyaga ayaa
political opinions. si toos ah gargaarka degdegga ah u bixiya, iyaga
oo aan u kala soocayn dhalashada, isirka, diinta
Red Cross and Red Crescent first-aiders uu qofku aamminsan yahay, dabaqadda ama
endeavour to save lives and relieve the suffering fikradaha siyaasadeed ee la kala qabo.
of individuals, being guided solely by their needs
and giving priority to the most urgent cases of Bixiyeyaasha gargaarka hore ee Laanqayrta Cas
distress. First-aiders do not take sides in hostilities iyo Bisha Cas waxay ku dedaalaan in ay nolosha
or engage at any time in controversies of a dadka bedbaadiyaan, dhibaatadana ay uga
political, racial, religious or ideological nature. miciinaan; iyaga oo indhaha ku haya oo keliya
They provide first aid or training on a voluntary baahiyahooda iyo xaaladahooda degdegga ah ee
basis, in no way motivated by a desire for gain. murugada leh kuwa ugu degdegsan. Bixiyeyaasha
gargaarka ugu horreeyaa colaadaha dhinac
lama saftaan, weligoodna kama qayb- qaataan
murunnada ay dabeecaddoodu ku salaysan
39
RESPECT FOR THE RED CROSS AND RED XUSHMEE LAANQAYRTA CAS IYO BISHA
CRESCENT CAS
Red Cross and Red Crescent first-aiders wear tahay siyaasadda, isirka, diinta amaba cuskan
a distinctive emblem for their identification idoloojiyad gaar ah. Waxay hab mutadawacnimo
and protection. They must be respected and ah u bixiyaan gargaarka degdegga ah amaba
supported in their humanitarian activities, be it in tababar, iyaga oo hawshooda aan wax faa’iido ah
peacetime or emergencies. ka rabin.
40