Η μορφή των δυναμικών γραμμών του μαγνητικού πεδίου που δημιουργείται γύρω από

ευθύγραμμο ρευματοφόρο αγωγό μεγάλου μήκους

Είδαμε ότι γφρω από ευκφγραμμο ρευματοφόρο αγωγό δθμιουργείται μαγνθτικό πεδίο.
Ποια είναι όμωσ τα χαρακτθριςτικά του μαγνθτικοφ πεδίου;
Ασ κεωριςουμε τον κατακόρυφο ρευματοφόρο αγωγό του ςχιματοσ. Πάνω ςτο οριηόντιο
χαρτόνι ρίχνουμε ρινίςματα ςιδιρου. Χτυπώντασ ελαφρά το χαρτόνι, κα παρατθριςουμε ότι
τα ρινίςματα ςιδιρου διατάςςονται ςε ομόκεντρουσ κφκλουσ με κζντρο τον αγωγό. Τα ρινί-
ςματα μασ δίνουν τθν εικόνα των δυναμικών γραμμών του πεδίου. Μποροφμε να ποφμε ότι:

Οι δυναμικζσ γραμμζσ του μαγνητικοφ πεδίου γφρω από ευθφγραμμο ρευματοφόρο αγωγό
μεγάλου μήκουσ είναι ομόκεντροι κφκλοι, κάθετοι ςτον αγωγό και ζχουν κζντρο τον αγωγό.

 Οι δυναμικζσ γραμμζσ είναι πιο πυκνζσ κοντά ςτον αγωγό. Αυτό ςθμαίνει ότι θ ζ-
νταςθ του μαγνθτικοφ πεδίου ςτα ςθμεία που βρίςκονται κοντά ςτον αγωγό είναι
μεγαλφτερθ.

Η φορά των δυναμικών γραμμών προςδιορίηεται με τθ βοικεια

μίασ μαγνθτικισ βελόνασ. Όμωσ ο πιο πρακτικόσ τρόποσ είναι να
προςδιορίςουμε τθ φορά των δυναμικών γραμμών με τθ βοικεια
του κανόνα του δεξιοφ χεριοφ. Σφμφωνα με τον κανόνα αυτό:

 Ο αντίχειρασ μασ δείχνει τθ φορά του ρεφματοσ που διαρρζει

τον αγωγό
 Τα υπόλοιπα δάκτυλα, κακώσ κλείνουν γφρω από τον αγωγό,
μασ δείχνουν τθ φορά των δυναμικών γραμμών.

Ένταση μαγνητικού πεδίου γύρω από ευθύγραμμο ρευματοφόρο αγωγό

Για ζνα ευκφγραμμο αγωγό μεγάλου μικουσ ο οποίοσ διαρρζεται από ρεφμα ζνταςθσ
𝐼 ςε ζνα ςθμείο 𝛢 που απζχει απόςταςθ 𝑟 από τον αγωγό θ ζνταςθ 𝛣 του μαγνθτικοφ
πεδίου το οποίο δθμιουργεί ο αγωγόσ ζχει μζτρο που δίνεται από τθ ςχζςθ:

𝝁𝝄 𝟐𝜤
𝜝=
𝟒𝝅 𝒓

όπου 𝜇𝜊 θ μαγνθτικι διαπερατότθτα του κενοφ και ιςοφται με:

𝛮
𝜇𝜊 = 4𝜋 ∙ 10−7 2
𝐴
Η διεφκυνςθ του μαγνθτικοφ πεδίου είναι κάκετθ ςτο επίπεδο που ορίηουν το ςθμείο
𝛢 και ο αγωγόσ και θ φορά προςδιορίηεται με τον κανόνα του δεξιοφ χεριοφ.
Όταν θ απόςταςθ 𝑟 είναι πολφ μικρι ςε ςχζςθ με το μικοσ του ευκφγραμμου αγωγοφ,
ο αγωγόσ κεωρείται ότι ζχει άπειροσ μικοσ.

Φυσική Γ’ Λυκείου 17
Για να διευκολυνκοφμε ςτθν καταςκευι του διανφςματοσ τθσ ζνταςθσ ςε κάκε ςθμείο γφρω από ζναν ρευματο-
φόρο αγωγό, καταςκευάηουμε το ςχιμα ωσ εξισ:
Σχεδιάηουμε μόνο τθν τομι του αγωγοφ πάνω ςτο επίπεδο τθσ ςελίδα μασ, πράγμα που ςθμαίνει ότι ο ρευματο-
φόροσ αγωγόσ είναι κάκετοσ ςτο επίπεδο τθσ ςελίδασ, και ςυμβολίηουμε τον αγωγό:
 με ⊙ όταν θ φορά του ρεφματοσ που διαρρζει τον αγωγό ζχει φορά από τθ ςελίδα προσ τον αναγνώςτθ
 με ⊗ όταν θ φορά του ρεφματοσ που διαρρζει τον αγωγό ζχει φορά από τον αναγνώςτθ προσ τθ ςελίδα
Με τον τρόπο αυτό καταφζρνουμε να απεικονίςουμε τισ δυναμικζσ γραμμζσ του μαγνθτικοφ πεδίου πάνω ςτθ
ςελίδα μασ και να ςχεδιάςουμε ζτςι πολφ εφκολα τα διανφςματα τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πεδίου ςτα ςθμεία
που μασ ενδιαφζρουν.
Στα δφο ςχιματα που ακολουκοφν φαίνονται οι δφο βαςικζσ περιπτώςεισ ςχεδιαςμοφ διανυςμάτων ζνταςθσ μα-
γνθτικών πεδίων ςε διάφορα ςθμεία γφρω από ευκφγραμμουσ ρευματοφόρουσ αγωγοφσ: όταν ο αγωγόσ διαρρζε-
ται από ρεφμα ζνταςθσ με φορά από τθ ςελίδα προσ τον αναγνώςτθ (προσ τα πάνω) και όταν ο αγωγόσ διαρρζε-
ται από ρεφμα ζνταςθσ με φορά από τον αναγνώςτθ προσ τθ ςελίδα (προσ τα κάτω).

Μαγνητικού πεδίο που δημιουργεί μια δέσμη 𝜨 ευθύγραμμων ρευματοφόρων αγωγών

απείρου μήκους που διαρρέονται από το ίδιο ρεύμα έντασης 𝜤

Έςτω ότι διακζτουμε μια δζςμθ από 𝛮 ευκφγραμμουσ λεπτοφσ αγωγοφσ απείρου μικουσ που όλοι διαρρζονται
από το ίδιο ρεφμα ζνταςθσ 𝛪. Το μαγνθτικό πεδίο που δθμιουργείται γφρω από τθ δζςμθ των λεπτών αγωγών ζχει
τθν ίδια μορφι με το μαγνθτικό πεδίο που δθμιουργεί ζνασ ευκφγραμμοσ ρευματοφόροσ αγωγόσ, ενώ θ ζνταςθ
του μαγνθτικοφ πεδίου ςε κάποιο ςθμείο που απζχει απόςταςθ 𝑟 από τθ δζςμθ των αγωγών αυτών υπολογίηεται
από τον τφπο:
𝜇𝜊 2𝛪
𝛣= 𝛮
4𝜋 𝑟

Γραφική παράσταση του μέτρου της έντασης του μαγνητικού πεδίου ευθύγραμμου ρευ-
ματοφόρου αγωγού σε συνάρτηση με την απόσταση 𝒓 από τον αγωγό
𝜇 2𝛪
Σφμφωνα με τθ ςχζςθ 𝐵 = 𝜊 το μζτρο τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πεδίου
4𝜋 𝑟
που δθμιουργείται γφρω από ευκφγραμμο αγωγό μεγάλου μικουσ ο οποίοσ δι-
αρρζεται από ρεφμα ςταθερήσ ζνταςησ μειώνεται αντιςτρόφωσ ανάλογα με την
απόςταςη 𝑟 από τον αγωγό. Η γραφικι παράςταςθ ζνταςθσ μαγνθτικοφ πεδίου
– απόςταςθσ από τον αγωγό κα ζχει τθ μορφι που φαίνεται ςτο ςχιμα.

18 Φυσική Γ’ Λυκείου