Κυκλώματα εναλλασσόμενου ρεύματος

Υποθέτουμε πλαίσιο εντός ΟΜΠ τα άκρα του οποίου συνδέονται με

δακτυλίους οι οποίοι είναι σε επαφή με αγώγιμες επαφές όπως στο
σχήμα 1 .
Με μηχανικό τρόπο θέτουμε σε ομαλή στροφική κίνηση το πλαίσιο
οπότε αυτό περιστρέφεται με σταθερή γωνιακή ταχύτητα 𝜔 και σε
χρόνο 𝑡 διαγράφει γωνία 𝜃 = 𝜔𝑡 με αποτέλεσμα η ροή του μαγνητικού
πεδίου διαμέσου του πλαισίου να είναι 𝛷 = 𝛣𝛢𝜎𝜐𝜈𝜃 = 𝛣𝛢𝜎𝜐𝜈𝜔𝑡 και ο Σχήμα 1
𝑑𝛷
χρονικός ρυθμός μεταβολής της ροής του πεδίου να είναι = −𝐵𝐴𝜔𝜂𝜇𝜔𝑡 και κατά συνέπεια η ΗΕΔ
𝑑𝑡
𝒅𝜱
εξ επαγωγής στις αγώγιμες επαφές να είναι 𝜠𝜺𝝅 = − = 𝑩𝑨𝝎𝜼𝝁𝝎𝒕 .
𝒅𝒕
Σχήμα 2 Αν το πλαίσιο διαθέτει Ν σπείρες τότε η ΗΕΔ γίνεται 𝛦𝜀𝜋 = 𝛮𝐵𝐴𝜔𝜂𝜇𝜔𝑡 .
Παρατηρούμε ότι έτσι η ΗΕΔ εξ επαγωγής γίνεται αρμονική συνάρτηση
του χρόνου με τιμές στο διάστημα [−𝛢𝛮𝛣𝜔, +𝛢𝛮𝛣𝜔] και γραφική
παράσταση αύτη του σχήματος 2 .

Αν οι αγώγιμες επαφές
συνδεθούν με ωμική αντίσταση 𝑅 τότε ( από τον δεύτερο κανόνα
Kirckoff σύμφωνα με τον οποίο το αλγεβρικό άθροισμα των τάσεων σε
κλειστό κύκλωμα πρέπει να είναι μηδέν )
έχουμε 𝛦𝜀𝜋 − 𝜐 = 0 ή 𝜐(𝑡) = 𝑁𝐵𝐴𝜔𝜂𝜇𝜔𝑡 . Η τάση υ αναπτύσσεται στα
άκρα της αντίστασης 𝑅 και έχει μέγιστη τιμή 𝑉 = 𝐴𝑁𝐵𝜔 οπότε
γράφουμε 𝜐(𝑡) = 𝑉𝜂𝜇𝜔𝑡 και την ονομάζουμε εναλλασσόμενη τάση αφού Σχήμα 3
τόσο η τιμή της όσο και η πολικότητά της εναλλάσσεται στον χρόνο .
𝜐(𝑡) 𝑉
Το ρεύμα που διαρρέει το κλειστό κύκλωμα δίνεται από τον νόμο του Ohm σύμφωνα με τον οποίο 𝑖(𝑡) = = 𝜂𝜇𝜔𝑡
𝑅 𝑅
όπου παρατηρούμε ότι είναι συμφασικό με την εναλλασσόμενη τάση.
Συμβολίζουμε με μικρά 𝑖 , 𝜐 τις στιγμιαίες τιμές του εναλλασσόμενου ρεύματος και της εναλλασσόμενης τάσης και
κρατάμε τα κεφαλαία 𝛪 , 𝑉 για τις μέγιστες τιμές τους . Ο νόμος του Ohm ( γραμμική απόκριση της τάσης ως προς το
ρεύμα ) ισχύει για τις στιγμιαίες τιμές του ρεύματος και της τάσης όπως είδαμε διότι αυτό είναι το χαρακτηριστικό
της ωμικής αντίστασης με την οποία συνδέσαμε το κύκλωμα .
𝟐𝝅
∫𝟎 𝜼𝝁𝝎𝒕
Όμως η μέση τιμή του 𝜂𝜇𝜔𝑡 σε διάστημα μιας περιόδου είναι μηδενική (< 𝜼𝝁𝝎𝒕 >= 𝒅𝒕 = 𝟎) οπότε οι μέσες
𝟐𝝅
τιμές του εναλλασσόμενου ρεύματος και της αντίστοιχης τάσης είναι μηδενικές και κατά συνέπεια δεν μπορούν να
μας πληροφορήσουν για λ.χ. τα θερμικά αποτελέσματα στην ωμική αντίσταση
Λίγη . . . Στατιστική
𝑉2
διότι η σχέση 𝑃 = 𝐼 2 𝑅 = που ισχύει για τις μέγιστες τιμές ρεύματος και τάσης Στην στατιστική η διασπορά ενός
𝑅
πλήθους τιμών 𝑠 2 μας πληροφορεί
δεν μπορεί να θεωρηθεί για ολόκληρη την περίοδο μιας και το ρεύμα και η τάση μέσω της ρίζας της 𝑠 η οποία
έχουν αυτές τις τιμές για μικρό χρονικό διάστημα μέσα σε μία περίοδο . ονομάζεται τυπική απόκλιση των
Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε την γνωστή σχέση για την θερμική ισχύ(𝑃 = τιμών από ένα κέντρο θέσης , μέση
𝐼 2 𝑅) πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις μέσες τιμές των τετραγώνων του 𝑖 και τιμή ή διάμεσο τιμή , για το
διάστημα μέσω στο οποίο βρίσκεται
της 𝜐 δηλαδή την μέση τιμή του τετραγώνου του 𝜂𝜇𝜔𝑡 η οποία ισούται με 1/2 κάποιο ποσοστό των τιμών λ.χ. στο
𝟐𝝅
∫𝟎 𝜼𝝁𝟐 𝝎𝒕 𝟏 1 1 [−𝑠, 𝑠] βρίσκεται το 68% των τιμών ,
(< 𝜼𝝁𝟐 𝝎𝒕 >= 𝒅𝒕 = ) δηλαδή < 𝜂𝜇 2 𝜔𝑡 >= άρα< √< 𝜂𝜇 2 𝜔𝑡 >= . ενώ στο [-3s,3s] to 99,7% των τιμών
𝟐𝝅 𝟐 2 √2

Έτσι παίρνουμε 𝛪𝜀𝜈 = √< 𝜄 2 >=

𝛪
και 𝑉𝜀𝜈 = √< 𝜐 2 >=
𝑉
. Οι δύο τελευταίες Η διασπορά 𝑠 2 υπολογίζεται από
√2 √2 την σχέση 𝑠 2 =
σχέσης έχουν τον δείκτη «εν» από την λέξη «ενεργή» . Έτσι μιλάμε για το 𝜇έ𝜎𝜂 𝜏𝜄𝜇ή 𝜏𝜀𝜏𝜌𝛼𝛾ώ𝜈𝜊𝜐 𝜏𝜄𝜇ώ𝜈 𝜇𝜀ί𝜊𝜈
𝜤 𝑽 𝜏𝜀𝜏𝜌ά𝛾𝜔𝜈𝜊 𝜇έ𝜎𝜂𝜍 𝜏𝜄𝜇ή𝜍 =
ενεργό ρεύμα και την ενεργό τάση δηλαδή 𝜤𝜺𝝂 = και 𝑽𝜺𝝂 = .
√𝟐 √𝟐 < 𝑥 2 > −< 𝑥 >2 .
Με τις ενεργές τιμές μπορούμε να γράψουμε τον τύπο της ισχύος Έτσι η τυπική απόκλιση όταν η
𝑽𝟐𝜺𝝂 𝑰𝟐 𝑹 𝑽𝟐 μέση τιμή είναι μηδενική
𝑷 = 𝑰𝜺𝝂 𝑽𝜺𝝂 = 𝑰𝟐𝜺𝝂 𝑹 = = = 𝟐𝑹 εκφράζεται από την ρίζα της μέσης
𝑹 𝟐
τιμής του τετραγώνου των τιμών
Όταν λέμε ότι το δίκτυο της ΔΕΗ στο σπίτι μας παρέχει τάση 220 V εννοούμε
ήτοι 𝑠 = √< 𝑥 2 > ή rms ( root mean
την ενεργό τάση οπότε το πλάτος της τάσης ή η μέγιστη τιμή της είναι 𝑉 = square).
220√2 = 311,13 𝑉
Βέβαια υπάρχει και ένας ισοδύναμος ορισμός του ενεργού ρεύματος. Ενεργός
τιμή εναλλασσόμενου ρεύματος είναι η τιμή που πρέπει να έχει συνεχές ρεύμα για να προκαλέσει τα ίδια θερμικά
αποτελέσματα με το εναλλασσόμενο ρεύμα .

Επιμέλεια : Ζορμπάς Στέφανος