5. Γ ΛΥΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΩΓΗ.

Leo Kastanas Γ θέματα στην επαγωγή και τα εναλλασσόμενα ρεύματα
Γ ΛΥΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΩΓΗ
Γ2.1 Πηνίο με 1200 σπείρες και αντίσταση 0,01Ω ανά σπείρα συνδέεται με λάμπα που έχει
στοιχεία κανονικής λειτουργίας 12V, 60W, έτσι ώστε να αποτελούν κλειστό κύκλωμα. Μπροστά
από το πηνίο μεταβάλλουμε τη μαγνητική ροή με τη βοήθεια ενός μαγνήτη.
Α. Με ποιο ρυθμό πρέπει να μεταβάλλεται η μαγνητική ροή μέσα από το πηνίο ώστε η συσκευή
να λειτουργεί κανονικά;
Β. Πόσο φορτίο διέρχεται από μια διατομή του αγωγού του πηνίου σε 60min;
Γ. Πόση θερμότητα σε kwh εκλύεται από το κύκλωμα σε 60min;
Δ. Τοποθετούμε το πηνίο έτσι ώστε ο άξονάς του να είναι παράλληλος προς τις μαγνητικές
γραμμές και σταθεροποιούμε τη διερχόμενη από αυτό μαγνητική ροή στην τιμή Φ0=2Wb. Aν
στρέψουμε το πηνίο κατά 1200 γύρω από άξονα που είναι κάθετος στις μαγνητικές γραμμές σε
χρόνο Δt=0,1s να εξετάσετε αν η λάμπα υπολειτουργεί ή καταστρέφεται.
Απάντηση
Α. Το ρεύμα κανονικής λειτουργίας είναι Ι= P/V=60W/12V=5A

Και η ωμική αντίσταση της λάμπας είναι R=V/I= 12V/5A=2,4Ω
Η συνολική αντίσταση του κυκλώματος είναι: Roλ= RΣ+RΛ= 1200·0,01Ω+ 2,4Ω=14,4Ω
Ε Ν ΔΦ ΔΦ ΙRολ ΔΦ
Ι= = · → = → = 0,06Wb/s
Roλ Rολ Δt Δt Ν Δt
B. To διερχόμενο ηλεκτρικό φορτίο: q=I·Δt= 5Α·3600s= 18·103C
Γ. W=I2Rt= 32A2·14,4Ω·3600s= 1.296.000J

Aλλά μια 1kwh=103w·3600s= 3,6·106J
Άρα τα 1.296.000J = 0,36kwh
Δ. Η μεταβολή της μαγνητικής ροής είναι: ΔΦ= Φτ−Φα=Φ0συν1200−Φ0=−3Φ0/2= −3wb
Η μέση απόλυτη τιμή της ΗΕΔ που αναπτύσσεται σε χρονικό διάστημα Δt=0,1s είναι
ΔΦ
|Ε|=| |=30V. Με τάση κανονικής λειτουργίας της λάμπας ίση με 12V είναι προφανές ότι
Δt
καταστρέφεται
88
Γ2.2 Κυκλικός αγωγός ακτίνας α=20cm έχει αντίσταση R=2Ω και είναι τοποθετημένος μέσα σε
ομογενές μαγνητικό πεδίο έντασης Β=2Τ κάθετα στις δυναμικές γραμμές αυτού. Η ένταση του
μαγνητικού πεδίου μεταβάλλεται με σταθερό ρυθμό ΔΒ/Δt=0,1Τ/s.
Να υπολογιστούν:
Α. Η απόλυτη τιμή της ΗΕΔ από επαγωγή που αναπτύσσεται στον αγωγό.
Β. Η απόλυτη τιμή της έντασης του επαγωγικού ρεύματος.
Γ. Ο ρυθμός με τον οποίο εκλύεται η θερμότητα Joule στον αγωγό.
Δ. Σταθεροποιούμε το μαγνητικό πεδίο στην τιμή Β=2Τ . Αν στρέψουμε τον αγωγό γύρω από
μια διάμετρό του κατά 2400, πόσο φορτίο περνάει μέσα από μια διατομή του αγωγού και πόσο
μετατοπίζεται κατά την διάρκεια της περιστροφής;
Δίνεται π2=10.
Απάντηση
|ΔΦ| Δ(ΒS) ΔB
Α. H απόλυτη τιμή της επαγωγικής ΗΕΔ: |Ε|= = =S· → |Ε|=4π·10-3v
Δt Δt Δt
|Ε|
Β. H απόλυτη τιμή της έντασης του ρεύματος: Ι= → I=2π·10−3Α
R
Γ. Ο ρυθμός θερμικής ενέργειας: PJ=I2R→ PJ=8·10−5w
Δ. Από α=00 έως 1800 το φορτίο που κινείται είναι ίσο με q1 και από 1800 έως 2400 είναι q2.
ΔΦ1,3 -BS-BS 2BS

q1 = − =− =
R R R
ΔΦ3,4 BSσυν2400-(ΒSσυν1800) ΒS
q2= − =− =−
R R 2R
To συνολικό φορτίο που περνάει από μια

διατομή του αγωγού είναι το άθροισμα των
απόλυτων τιμών
Q=
5BS
|q1|+|q2|= =0,1π C
2R
To συνολικό φορτίο που μετατοπίζεται είναι το αλγεβρικό άθροισμα των φορτίων:
3BS
q = q1+q2= = 0,06π C
2R
89
Γ2.3 Τετράγωνο πλαίσιο πλευράς ℓ=1m με αντίσταση R=0,25Ω ανά πλευρά εισέρχεται με
ταχύτητα υ=2m/s σε ομογενές μαγνητικό πεδίο Β=1Τ με τη
βοήθεια μιας εξωτερικής δύναμης, F. Οι μαγνητικές
γραμμές του πεδίου είναι κάθετες στο επίπεδο του πλαισίου.
Να υπολογιστούν
Α. η ΗΕΔ από επαγωγή που παράγεται στο πλαίσιο κατά τη
διάρκεια της εισόδου.
Β. Η ένταση του επαγωγικού ρεύματος
Γ. Το φορτίο που μετατοπίζεται μέσα στους αγωγούς του πλαισίου κατά τη διάρκεια της
εισόδου.
Δ. Η δύναμη Laplace που δέχεται το πλαίσιο και η δύναμη που πρέπει να ασκούμε ώστε να
κινείται με σταθερή ταχύτητα.
E. Το έργο της δύναμης F, το έργο της δύναμης Laplace και τη θερμότητα joule που εκλύεται
κατά τη διάρκεια της εισόδου.
Απάντηση
Η είσοδος διαρκεί χρονικό διάστημα Δt= ℓ =0,5s.

υ
H ολική αντίσταση του πλαισίου είναι Roλ=4R=1Ω
Η μεταβολή της μαγνητικής ροής είναι ΔΦ=Φτελ−Φαρχ= Βℓ2−0= 1Wb
Α. Η ΗΕΔ που αναπτύσσεται στο πλαίσιο δηλαδή στην πλευρά ΛΜ

ΔΦ 1Wb
E= = =2v
Δt 0,5s
E
Β. Η ένταση του ρεύματος που διαρρέει το κύκλωμα είναι: I= = 2Α
Roλ
Η φορά του Ι πρέπει να είναι από το Μ→Λ ώστε η δύναμη Laplace που θα δέχεται η πλευρά
ΜΛ να είναι αντίθετη στην κίνηση του πλαισίου σύμφωνα με τον κανόνα του :Lenz
ΔΦ
Γ. Το φορτίο που κινείται ή μετατοπίζεται κατά τη διάρκεια της εισόδου: q= = 1C
Roλ
Δ. Η δύναμη Laplace FL=BIℓ= 2Ν
Αφού κινείται με σταθερή ταχύτητα: ΣF=0→ F−FL=0→ F=FL=2N
Ε. Το έργο της F είναι : WF=F·Δx=F·ℓ=2J WF+WL=ΔΚ=0→ WL=−WF=−2J
WJ= I2Roλt=22·1·0,5s=2J Άρα: WF=WJ=2J
To έργο της F μετατρέπεται εξ ολοκλήρου σε θερμότητα joule αφού η κινητική ενέργεια

διατηρείται σταθερή.
90
Γ2.4 Η μαγνητική ροή που διέρχεται μέσα από ένα κυκλικό

πηνίο με Ν=100 σπείρες και ωμική αντίσταση R=10Ω,
μεταβάλλεται με το χρόνο σύμφωνα με τη γραφική
παράσταση που φαίνεται στο σχήμα.
Α. Να γίνει η γραφική παράσταση της αλγεβρικής τιμής της
ΗΕΔ που αναπτύσσεται από επαγωγή στα άκρα του πηνίου
σε σχέση με το χρόνο.
Β. Να υπολογιστεί το συνολικό φορτίο που περνάει από μια
διατομή του αγωγού από 0 έως 15s, ανεξαρτήτως φορά
κίνησης.
Γ. Να υπολογιστεί το φορτίο που μετατοπίζεται μέσα στο
πηνίο από 0 έως 15s.
Δ. Να υπολογιστεί η θερμότητα Joule που εκλύεται από 0
έως 15s.
Απάντηση
ΔΦ [12-(-12)]·10-3wb
Α. [0,4s] : Ε1=−Ν 1=−100 =−0,6V
Δt 4s
ΔΦ
[4s−9s]: E2= −Ν 2 =0
Δt
ΔΦ [0-12]·10-3wb
[9s,15s]: Ε3= −Ν 2 = −100 = +0,2V
Δt 6s
B. Tα επιμέρους φορτία που κινούνται στα τρία ανωτέρω χρονικά διαστήματα είναι
-3
ΔΦ [12-(-12)]·10 wb
q1=−N 1= −100 =−0,24C
R 10Ω
ΔΦ
q2=−N 2= −100·0=0
R
ΔΦ3 [0-12]·10-3wb
q3= − Ν = −100 = +0,12C
R 10
To συνολικό φορτίο που περνάει από μια διατομή ανεξάρτητα από τη φορά κίνησης είναι το
άθροισμα των απολύτων τιμών των επιμέρους φορτίων
Qoλ=|q1|+|q2|+|q3|=0,24C+0+0,12C→ Qoλ=0,36C
To φορτίο που μετατοπίζεται σε όλη τη διάρκεια του φαινομένου είναι το αλγεβρικό
άθροισμα των επιμέρους φορτίων:
Qμετ= q1+q2+q3=−0,24C+0+0,12C→ Qμετ= −0,12C
ΔΦ 0-(-12·10-3)wb
Ή απευθείας:Qμετ = −Ν ολ=−100· = −0,12C
Δtολ 10Ω
Ε2 Ε2
Γ. W=W1+W2+W3=Ι12R1Δt1 + 0+ Ι22R2Δt2 = 1 Δt1 + 3 Δt2→ W= 0,168J
R1 R2
91
Γ2.5 Αγώγιμη ράβδος KΛ αντίστασης R1=10Ω, μήκους

L=1m κινείται με σταθερή ταχύτητα υ πάνω σε δύο
παράλληλες οριζόντιες ράγες αμελητέας αντίστασης, που
συνδέονται στο ένα άκρο τους με αντίσταση R2=90Ω. H
διαφορά δυναμικού στα άκρα της R2 είναι V2=9V, η
ράβδος κινείται με σταθερή ταχύτητα υ=5m/s, αλλά
δέχεται και σταθερή δύναμη τριβής ολίσθησης ίση με
Τ=0,8Ν. Να υπολογιστούν:
Α. Το μέτρο της έντασης Β.
Β. Η δύναμη Laplace και η εξωτερική δύναμη F που ασκείται στη ράβδο.
Γ. Οι ρυθμοί παραγωγής έργου από τη δύναμη F, παραγωγής θερμότητας λόγω φαινομένου Joule
και θερμότητας λόγω τριβών.
Δ. Τα έργα της F, της τριβής και της δύναμης Laplace και η θερμότητα που εκλύεται στους
αντιστάτες, για μετατόπιση της ράβδου κατά Δx=20m
Απάντηση
Α. Η κίνηση της ράβδου προς τα δεξιά προκαλεί μεταβολή της μαγνητικής ροής που διέρχεται
από το εμβαδόν ΑΚΛΓ. Η μεταβολής της ροής προκαλεί στα άκρα ΚΛ, ΗΕΔ από επαγωγή:
ΔΦ Δ(ΒS) BΔ(S) ΒL·Δx

|Ε|=| |= = = → |Ε|=ΒLυ (1)
Δt Δt Δt Δt
Η HEΔ Ε παράγει ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο έχει τέτοια φορά ώστε η δύναμη Laplace που
παράγει πάνω στη ράβδο να εμποδίζει την αύξηση της μαγνητικής ροής δηλαδή να είναι
αντίθετη στην κίνηση της ράβδου (Lenz). Συνεπώς το ρεύμα έχει στο κύκλωμα τη φορά
Κ→Α→Γ→Λ ώστε να διαρρέει τη ράβδο από το Λ προς το Κ Ο πόλος της ΗΕΔ που αντιστοιχεί
στο Κ είναι (+). Τότε σύμφωνα με κανόνα 3 δαχτύλων η δύναμη Lapalce έχει τη φορά που
βλέπουμε στο σχήμα. Στην ίδια κατεύθυνση είναι και η τριβή Τ. Η ένταση του ρεύματος
υπολογίζεται από τη δεδομένη διαφορά δυναμικού:
V2=I·R2→ I= 0,1A (2)
Οπότε από το νόμο Ohm για κλειστό κύκλωμα:
E BLυ Ι(R1+R2)
I= = → Β= → B=2T (3)
Rολ R1+R2 υL
Β. Η δύναμη Laplace FL= BIL=0,2Ν (4)

από τον 1ο Νewton: ΣF=0→ F−FL−T=0→ F=FL+T=0,2N+0,8N→ F=1N
ΔWF
Γ. =PF=F·υ=1Ν·5m/s=5W Pθ=Ι2(R1+R2)=1W PT=T·υ=4W
Δt
Δ. WF=F·Δx=1Ν·20m=20J, WFL=−FL·Δx=−0,2Ν·20m=−4J WT= −T·Δx=−0,8Ν·20m=−16J
Άρα WF +WFL+ WT =ΔΚ=0 δηλαδή το ΘΜΚΕ στην ομαλή κίνηση.
Δx 2
Δx=υΔt→Δt= →Δt=4s. Άρα: Wθ=Ι (R1+R2)Δt= 4J
υ
*To έργο της δύναμης Laplace μετράει κατά απόλυτη τιμή την ποσότητα της ηλεκτρικής ενέργειας που μετατρέπεται σε
θερμότητα Joule στους αντιστάτες |WFL|=WΘ=4J· Είναι η ίδια ενέργεια όχι κάποια άλλη με ίδια τιμή.
92
Γ2.6 Η ράβδος ΚΛ, του σχήματος, έχει μήκος L=1m, αντίσταση

r=2Ω και κατεβαίνει τις ράγες με σταθερή ταχύτητα υ χωρίς τριβές,
ενώ το κάθετο μαγνητικό πεδίο έχει ένταση B=2Τ. Οι ράγες
συνδέονται στο πάνω μέρος τους με αντιστάτη, αντίστασης R=3Ω.
Aν η ένδειξη του ιδανικού αμπερομέτρου είναι Ι=4Α να
υπολογιστούν
Α. Η ταχύτητα και η μάζα της ράβδου ΚΛ.
Β. Το φορτίο μετατοπίζεται μέσα στο κύκλωμα για πτώση κατά
h=2m;
Γ. Η θερμότητα Joule αναπτύσσεται στην κάθε αντίσταση κατά την
πτώση των 2m;
Δ. Αν τη χρονική στιγμή t1 και καθώς η ράβδος πέφτει με τη σταθερή ταχύτητα της ασκηθεί
κατακόρυφη δύναμη με φορά προς τα πάνω F=6N τι κίνηση θα κάνει η ράβδος και ποια θα είναι η
νέα της ταχύτητα;
Δίνεται ότι g=10m/s2.
Απάντηση

|Ε|= | |= = = → |Ε|=ΒLυ (1)
Δt Δt Δt Δt
Κ→Α→Γ→Λ ώστε να διαρρέει τη ράβδο από το Λ προς το Κ. Ο πόλος της ΗΕΔ που
αντιστοιχεί στο Κ είναι (+). Τότε σύμφωνα με κανόνα 3 δαχτύλων η δύναμη Lapalce έχει τη
φορά που βλέπουμε στο σχήμα. Η ένταση του ρεύματος δίνεταιι από το νόμο Ohm για κλειστό
κύκλωμα:
E BLυ Ι(R+r)
I= = → υ= → υ=10m/s (2)
Rολ R+r BL
Η δύναμη Laplace: FL= BIL=8Ν (3)
F
από τον 1ο Νewton: ΣF=0→ mg−FL=0→ m= L→ m=0,8kg
g
ΔΦ B(h·L)
B. Από το νόμο του Neumann: q= → q= → q=0,8C
R+r R+r
h
* ή πιο εύκολα q=I·Δt και h=υΔt (ομαλή κίνηση). Άρα: q=Ι· =0,8C
υ
** (o τύπος q=Ι·Δt ισχύει μόνο όταν η ένταση Ι είναι σταθερή ενώ ο άλλος πάντα)
Γ. Ο χρόνος πτώσης είναι Δt=h/υ=0,2s. Οπότε υπολογίζουμε τη θερμότητα Joule
WR= Ι2RΔt=9,6J και Wr= Ι2rΔt=6,4J Wθ= WR+Wr=16J
93
*Η δυναμική ενέργεια της ράβδου μειώθηκε κατά ΔU=mgh=16J. H κινητική έμεινε σταθερή και
αυτά τα 16J έγιναν θερμότητα Joule στους αντιστάτες.
Δ. Αν η ράβδος δεχτεί δύναμη προς τα πάνω προφανώς θα επιβραδυνθεί αλλά όπως θα δούμε θα
αποκτήσει και πάλι σταθερή ταχύτητα μετά από κάποια διάστημα.
Bℓυ B2υL2
Καθώς η ταχύτητα μεταβάλλεται, η Laplace γίνεται: FL=ΒΙL=B· L= (4)
R+r R+r
B2υL2
Aπό το 2ο Newton: ΣF=ma→ mg−F−FL=ma → mg−F− =ma (5)
R+r
Καθώς η ταχύτητα μειώνεται έρχεται κάποια στιγμή και η συνισταμένη δύναμη και η
επιτάχυνση μηδενίζονται, δηλαδή a=0. Τότε η ταχύτητα σταθεροποιείται, γίνεται οριακή.
B2υL2 (mg-F)(R+r)
(5)→ mg−F− =0→ υορ= → υορ=2,5m/s
R+r B2L2
94
Γ2.7 Στο διπλανό σχήμα η μεταλλική ράβδος μάζας m=0,2kg

μήκους ℓ=0,5m και αντίστασης R=5Ω ξεκινάει με αρχική ταχύτητα
υ0=2m/s (t0=0) και κινείται με σταθερή επιτάχυνση, α=4m/s2 υπό
την επίδραση της δύναμης F μέσα στο κάθετο μαγνητικό πεδίο
Β=2T. Η φορά του πεδίου είναι από τη σελίδα προς τον αναγνώστη.
Η ράβδος έχει συνεχώς επαφή με τις αγώγιμες ράγες Αx και και Γy
από τις οποίες δέχεται τριβή ίση με το μισό του βάρους της. Οι ράγες έχουν αμελητέα αντίσταση
και συνδέονται στα άκρα Α και Γ με αντίσταση R1=5Ω. Να υπολογιστούν
Α. Η εξίσωση της δύναμης F σε σχέση με το χρόνο.
Β. Το φορτίο που διέρχεται από μια διατομή του αγωγού στο χρονικό διάστημα 0≤t≤5s.
Γ. Τη διαφορά δυναμικού στα άκρα Λ, Κ τη χρονική στιγμή t=5s.
Δ. Οι ρυθμοί ενέργειας που ανταλλάσσονται στο κύκλωμα τη χρονική στιγμή t=5s.
Απάντηση
A. Η κίνηση της ράβδου προς τα δεξιά προκαλεί μεταβολή

της μαγνητικής ροής που διέρχεται από το εμβαδόν ΑΚΛΓ.
Η μεταβολής της ροής προκαλεί στα άκρα ΚΛ ΗΕΔ από
επαγωγή:
ΔΦ Δ(ΒS) BΔ(S) Βℓ·Δx

|Ε|=| |= = = → |Ε|=Βℓυ (1)
Δt Δt Δt Δt
Η HEΔ Ε παράγει ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο έχει τέτοια

φορά ώστε η δύναμη laplace που παράγει πάνω στη ράβδο να
εμποδίζει την αύξηση της μαγνητικής ροής δηλαδή να είναι
αντίθετη στην κίνηση της ράβδου. Συνεπώς το ρεύμα έχει
φορά Λ→Γ→Α ώστε να διαρρέει τη ράβδο από το Κ προς το
Λ. Ο πόλος της ΗΕΔ που αντιστοιχεί στο Λ είναι (+). Τότε
σύμφωνα με κανόνα 3 δαχτύλων η δύναμη Lapalce έχει τη φορά που βλέπουμε στο σχήμα.
Η ταχύτητα είναι υ=υ0+αt→ υ=2+4t (SI) (2)
Από (1)(2)→ Ε= 2(2+4t )0,5→ Ε=2+4t (SI) (3)
E E
H ένταση του ρεύματος: Ι= = → Ι=0,2+0,4t (SI) (4)
Rολ R1+R
H δύναμη Laplace: FL=BIℓ=2(0,2+0,4t)·0,5→ FL=0,2+0,4t (SI) (5)
Από το 2ο νόμο: ΣF=mα→ F−FL−T=mα→ F=0,2+0,4t + 1+ 0,2·4→ F=2+0,4t (SI) (6)
B. To φορτίο θα υπολογιστεί από τη γραφική παράσταση (Ι−t) και θα ισούται αλγεβρικά με το

εμβαδόν του τραπεζίου που σχηματίζεται μεταξύ της γραφικής παράστασης και του άξονα των
χρόνων από 0 έως 2s.
0,2+2,2
q= ·5→ q=1,2·5→ q=6C
2
95
Γ. Τη χρονική στιγμή t=5s το Ι=2,2Α. Άρα VΛΚ=Ι·R1→VΛΚ=11V
Δ. για t=5s έχουμε: F=2+0,4·5→ F=4N, υ=2+4t = 22m/s, και Ι=0,2+0,4t=2,2 Α
H δύναμη F είναι αυτή που προσφέρει ενέργεια στο σύστημα με ρυθμό

PF=F·υ→ PF=88J/s.
Οι αντιστάτες μετατρέπουν την ενέργεια σε θερμότητα Joule με ρυθμό
Pj=I2Rολ=(2,2)2·10→ Pj=48,4 J/s
H τριβή μετατρέπει την ενέργεια σε θερμότητα με ρυθμό: PT=T·υ=1·22→ PT=22J/s
και τέλος ένα μέρος της προσφερόμενης ενέργειας γίνεται κινητική ενέργεια με ρυθμό:
ΔΚ ΔΚ
=ΣF·υ=mα·υ=0,2·4·22→ =17,6J/s
Δt Δt
ΔΚ
Άρα: PF=Pj + PT + → 88J/s = 48,4J/s+22J/s+17,6J/s
Δt
πράγμα που επιβεβαιώνει την αρχή διατήρησης της ενέργειας μέσα από τους στιγμιαίους
ρυθμούς αυτής που προσφέρονται, καταναλώνονται και αποθηκεύονται στο σύστημα.
Προσοχή: Για t=5 s η δύναμη Laplace είναι FL=0,2+0,4t=2,2Ν. Ο ρυθμός που καταναλώνει
ΔFL
ενέργεια είναι =−FL·υ=−2,2Ν·22m/s=−48,4J/s. Η απόλυτη τιμή αυτού του ρυθμού είναι ή
Δt
ίδια με το ρυθμό που παράγεται η θερμότητα στους αντιστάτες λόγω φαινομένου Joule PJ. Το
έργο της Laplace εκφράζει κατά απόλυτη τιμή την ενέργεια που γίνεται θερμότητα Joule.
96
Γ2.8 Δύο παράλληλες αγώγιμες κατακόρυφες ράγες μήκους d=2m

αμελητέας αντίστασης, που απέχουν κατά ℓ=0,5m στηρίζονται στο
έδαφος. Στο πάνω άκρο τους γεφυρώνονται με γαλβανόμετρο
αμελητέας αντίστασης και όλο το σύστημα βρίσκεται μέσα σε
οριζόντιο μαγνητικό πεδίο, Β=2Τ. Από το πάνω μέρος των ραγών
αφήνουμε να ολισθήσει χωρίς τριβές μια μεταλλική ράβδος ΚΛ
μήκους ℓ=0,5m μάζας=0,2kg και αντίστασης R=1Ω που είναι
κάθετη στις ράγες. Μετά από κάποιο διάστημα η ράβδος αποκτά
σταθερή ταχύτητα, υορ. Δίνεται g=10m/s2.
A. Να υπολογιστεί η οριακή ταχύτητα, υορ
Αν στο χρονικό διάστημα Δt που απαιτείται για να αποκτήσει η
ράβδος οριακή ταχύτητα το γαλβανόμετρο σημειώνει διέλευση
ηλεκτρικού φορτίου q=1,6 C να υπολογιστούν
B. το χρονικό διάστημα Δt
Γ. η μετατόπιση της ράβδου στο χρονικό διάστημα Δt.
Δ. η θερμότητα Joule που εκλύεται στον αντιστάτη στο ίδιο χρονικό διάστημα Δt.
Ε. η πρόσθετη θερμότητα που εκλύθηκε από τη θέση που η ράβδος απέκτησε οριακή ταχύτητα
μέχρι να φτάσει στο έδαφος.
Απάντηση
A. Η κίνηση της ράβδου προς τα κάτω προκαλεί μεταβολή της μαγνητικής ροής που διέρχεται
από το εμβαδόν ΑΚΛΓ. Η μεταβολής της ροής προκαλεί στα άκρα ΚΛ ΗΕΔ από επαγωγή:

|Ε|= | |= = = → |Ε|=Βℓυ (1)
Δt Δt Δt Δt
αντίθετη στην κίνηση της ράβδου. Συνεπώς το ρεύμα έχει φορά Λ→Γ→Α ώστε να διαρρέει τη
ράβδο από το Κ προς το Λ. Ο πόλος της ΗΕΔ που αντιστοιχεί στο Λ είναι (+). Τότε σύμφωνα
με κανόνα 3 δαχτύλων η δύναμη Lapalce έχει τη φορά που βλέπουμε στο σχήμα.
E Bℓυ Bℓυ B2υℓ2

I= = (2) FL= BIℓ=B· ℓ= (3)
R R R R
B2υℓ2
ΣF=mα→ mg−FL=mα→ mg− =mα (4)
R
Όσο αυξάνεται η ταχύτητα μειώνεται η επιτάχυνση μέχρι να μηδενιστεί. Τότε η ράβδος

αποκτάει οριακή ταχύτητα. Όταν α=0 τότε υ=υορ
B2υορℓ2 mgR
(4)→ mg− = 0→ υορ= 2 2 → υορ=2m/s
R Bℓ
97
Δp
Β. Από το 2ο νόμο του Νewton: ΣF= με Δp=mυορ−0=mυορ. Άρα:
Δt
ΣF·Δt= Δp→ Σ(mg−FL)Δt= mυορ →Σ(mgΔt)− Σ(ΒΙℓΔt)= mυορ
mυορ+Βℓq
mgΣΔt − ΒℓΣ(Ι·Δt)=mυορ→ mg·t1−Βℓ·q= mυορ→ t1= → t1=1s
mg
Γ. Aπό τη στιγμή που η ράβδος αφέθηκε ελεύθερη μέχρι να αποκτήσει οριακή ταχύτητα έχει
πέσει κατά y.
ΔΦ Bℓy qR
Από τον τύπο του Neuman: q=N = → y= → y=1,6m
R R Bℓ
Δ. H θερμότητα Joule, W1 που εκλύεται ισοδυναμεί με την απόλυτη τιμή του έργου της FL. Aν
γράψω ΘΜΚΕ από τη θέση εκκίνησης μέχρι τη θέση οριακής ταχύτητα έχω
Ww+WFL=½mυορ2→ WFL=½mυορ2−mgy→ WFL=−2,8J→ W1=|WFL|=2,8J
Ε. Το υπόλοιπο διάστημα μέχρι το έδαφος είναι d−y=0,4m και η ράβδος το διανύει με σταθερή
ταχύτητα, υ=2m/s σε χρόνο Δt2.
d-y Bℓυορ
Δt2= → Δt2=0,2s Το οριακό ρεύμα έχει ένταση Ιορ= =2Α. Άρα
υ R
W2=Ioρ2R·Δt2= 22·1·0,2→ W2=0,8J
* Άρα η συνολική θερμική ενέργεια που εκλύθηκε είναι Wθ= W1+W2=3,6J
Σύμφωνα με την ΑΔΕ Uβαρ=Wθ+ ½mυορ2→ mgd= Wθ+ ½mυορ2→ 4J= 3,6J+0,4J.
Άρα όλα σωστά.
98
►Γ2.9 Στη διπλανή διάταξη οι δύο αγωγοί, ο Α1

μήκους ΚΛ=ℓ και o A2 μήκους ΓΔ=ℓ έχουν ίδια
αντίσταση R=1Ω., μάζα m=0,1kg και μήκος ℓ=0,5m
και μπορούν να κινούνται πάνω στις παράλληλες
ράγες αμελητέας αντίστασης μέσα στο κάθετο
μαγνητικό πεδίο, Β=2Τ. Ο αγωγός Α2 δέχεται από
τις ράγες σταθερή δύναμη τριβής, Τ=5Ν, κάθετη στο
μήκος του. Ο αγωγός Α1 δεχόμενος κατάλληλη
δύναμη F1 κινείται με σταθερή ταχύτητα υ1=12m/s
προς τα δεξιά, χωρίς όμως να δέχεται τριβές.
Υποθέτουμε ότι τη χρονική στιγμή t0=0 και ενώ ο
αγωγός Α1 κινείται ξεκινάει και ο αγωγός Α2.
Α. Να εξηγήσετε γιατί ο αγωγός Α2 μπαίνει σε
κίνηση και να υπολογίσετε την επιτάχυνσή του τη
χρονική στιγμή t0=0.
Β. Να δείξετε ότι ο αγωγός Α2 αποκτάει κάποια στιγμή t1 οριακή ταχύτητα υ1ορ και να την
υπολογίσετε.
Γ. Να υπολογίσετε την ένταση του ρεύματος και τη δύναμη F1 τη χρονική στιγμή t1.
Δ. Να υπολογίσετε τους ρυθμούς ενέργειας που προσφέρονται και δαπανώνται στο σύστημα τη
χρονική στιγμή t1.
Απάντηση
Α. Λόγω της κίνησης του αγωγού Α1 προς τα δεξιά επάγεται στα άκρα Κ,Λ ΗΕΔ από επαγωγή
της μορφής Ε1=Βυ1ℓ με θετικό πόλο στο (Κ). Αυτή προκαλεί ρεύμα Ι που διαρρέει και τον
αγωγό Α2 με φορά από το Γ προς το Δ. Τότε αυτός δέχεται από το ΜΠ δύναμη Laplace, FL η
οποία και τον βάζει σε κίνηση προς τα δεξιά, εφόσον είναι μεγαλύτερη από την τριβή Τ.
Για να δούμε είναι; Το αρχικό ρεύμα είναι Ι0=Ε1/2R=Βυ1ℓ/2R=6A, άρα FL=BI0ℓ=6N>T, άρα
2
ξεκινάει με επιτάχυνση α02. ΣF2=ma02→FL−T=ma02→ a02=10m/s
Β. Μπαίνοντας ο Α2 σε κίνηση προς τα δεξιά παράγεται στα άκρα του η δική του ΗΕΔ, Ε2=Βυ2ℓ
με θετικό πόλο στο άκρο Γ. Οπότε τώρα στο κύκλωμα υπάρχουν δύο ΗΕΔ Ε1 και Ε2. Η Ε1=
Βυ1ℓ=12V σταθερή ως δεδομένο και η Ε2=Βυ2ℓ που μεταβάλλεται. Αν διατρέξουμε το κύκλωμα
από το Λ προς το Γ θα διαπιστώσουμε ότι η σύνδεση των δύο ΗΕΔ είναι αντίθετη και συνεπώς η
ένταση του ρεύματος που διαρρέει το κύκλωμα σύμφωνα με τον 2ο κανόνα Κίρχοφ θα είναι
Ε1-Ε2
Ι= (1)
2R
Ε -Ε
Η δύναμη Laplace που δέχεται ο κάθε αγωγός είναι κατά μέτρο ίδια: FL=BIℓ→FL=B· 1 2ℓ
2R
Άρα ο 2ος νόμος για τον αγωγό Α2 έχει ως εξής:
Ε -Ε E -Bυ ℓ
ΣF2=ma2→ FL−T=ma2→ B· 1 2 ℓ −T=ma2→ B 1 2 ℓ − T=ma2 (2)
2R 2R
99
Καθώς ο Α2 επιταχύνεται και η υ2 αυξάνεται η FL μειώνεται (βλέπε εξίσωση 2) οπότε μειώνεται

και η επιτάχυνση α2. Κάποια στιγμή θα γίνει α2=0 και τότε ο Α2 θα έχει αποκτήσει οριακή
ταχύτητα υορ2.
E -Bυ ℓ
(2)→ B 1 ορ2 ℓ − T=0→ υορ,2=2m/s
2R
Γ. Η Ε2 παίρνει οριακή τιμή Ε2=Βυορ,2ℓ=2V.

Ε1-Ε2 12V-2V
Από τη σχέση (1) θα υπολογίσω το οριακό ρεύμα Ιορ= = → Ιορ=5Α
2R 2Ω
H οριακή τιμή της FL θα είναι FL.ορ=ΒΙορℓ=5Ν
Ο αγωγός Α1 κινείται εξ αρχής με σταθερή ταχύτητα και συνεπώς:
ΣF1=0→ F1−FL,ορ=0→F1=5N.
Δ. Τη χρονική στιγμή t1 η δύναμη F1 προσφέρει στο σύστημα ενέργεια με ρυθμό

P1=F1·υ1=5Ν·12m/s=60J/s
O ρυθμός μετατροπής σε θερμότητα Joule είναι: PJ=Ιορ2·2R=50J/s
Ο ρυθμός θερμότητας λόγω τριβής είναι: PT=T·υορ=5·2=10J/s
Οι ρυθμοί μεταβολής κινητικής ενέργειας (υ=σταθ.) ΔΚ/Δt=0
Άρα Ρ1= PJ+PT δηλαδή ισχύει η ΑΔΕ όπως ήταν αναμενόμενο.
100
•Γ2.10 Στη διάταξη του σχήματος οι δύο αγώγιμες ράβδοι ΚΛ και ΜΝ μήκους ℓ=0,5m
αποτελούνται από μέταλλο που έχει αντίσταση ανά μονάδα μήκους, R*=2Ω/m και μπορούν να
κινούνται χωρίς τριβές πάνω στις δύο παράλληλες
ράγες αμελητέας αντίστασης. Το αμπερόμετρο, Α,
έχει αντίσταση r=3Ω και το μαγνητικό πεδίο ένταση
Β=1Τ. Στη ράβδο ΚΛ ασκείται σταθερή δύναμη
F1=5N που την αναγκάζει να κινείται με σταθερή
ταχύτητα υ1=20m/s προς τα δεξιά ενώ μια άλλη
δύναμη F2 κινεί τη ράβδο ΜΝ προς τα αριστερά με
σταθερή ταχύτητα υ2. Να υπολογιστούν:
Α. Η ένδειξη του αμπερομέτρου.
B. Το μέτρο της δύναμης F2.
Γ. Η τιμή της ταχύτητας υ2.
Δ. Οι διαφορές δυναμικού στα άκρα των δύο ράβδων.
Ε. Η ενέργεια που προσφέρεται στο σύστημα και η θερμότητα Joule που εκλύεται στους
αντιστάτες σε χρονικό διάστημα Δt=2s
Απάντηση
Η ΗΕΔ που παράγονται στα άκρα των δύο ράβδων είναι αποτέλεσμα της κίνησής τους μέσα στο
μαγνητικό πεδίο και της μεταβολής της ροής που δημιουργείται μέσα από τα εμβαδά που
σαρώνουν.
ΔΦ ΒℓΔx1 ΔΦ ΒℓΔx2
|Ε1|=| 1|= =Βℓυ1=10V και |Ε2|= | 2| = =Βℓυ2
Δt1 Δt1 Δt2 Δt2
*
Η κάθε ράβδος έχει αντίσταση R1=R2=R ℓ=(2Ω/m)0,5m=1Ω
Η ολική αντίσταση του κυκλώματος : Rολ=r+R1+R2=5Ω
Α. Επειδή και οι δύο διαρρέονται από το ίδιο ρεύμα Ι δέχονται από το ΜΠ και την ίδια κατά
μέτρο δύναμη Laplace, FL.
Για τη ράβδο ΚΛ: ΣF1=0 → F1−FL=0→ F1=FL→ F1=ΒΙℓ → I=10A.
Β. Για τη ράβδο ΜΝ: ΣF2=0→ F2−FL=0→ F2=FL=F1=5N→ F2=5N
Γ. Σε χρόνο Δt η κάθε ράβδος θα έχει μετατοπιστεί κατά Δx1=υ1·Δt και Δx2=υ2·Δt οπότε θα έχει
σαρωθεί εμβαδόν ΔS1+ΔS2=ℓΔx1+ℓΔx2=ℓ(υ1+υ2)Δt. Η ολική ΗΕΔ που αναπτύσσεται στο
κύκλωμα είναι
ΔΦ1 ΔΦ2 ΔΦ1+ΔΦ2 Β·ℓ(υ1+υ2)Δt
Ε= + = = → Ε=Βℓ(υ1+υ2)
Δt Δt Δt Δt
Ε Βℓ(υ1+υ2)
Άρα από το νόμο Ohm για όλο το κύκλωμα: Ι= → Ι= → υ2=80m/s
Rολ Rολ
Δ. Το ρεύμα «πηγάζει από τους θετικούς πόλους των δύο ΗΕΔ συνεπώς:
VΛΚ= Ε1−ΙR1=Bυ1ℓ−ΙR1=10V−10V=0 VMN= E2−IR2= Bυ2ℓ−ΙR2=40V−10V=30V
E. Σε χρόνο Δt=2s Δx1=υ1Δt=40m και το WF1=F1·Δx1=5Ν·40m=200J

Δx2=υ2·Δt=160m και το WF2=F2·Δx=5Ν·160m=800J
WJ=I2RoλΔt=52Α2·5Ω·2s→ WJ=1000J Άρα WJ= WF1+ WF2
101
ÚΓ2.11 Η ράβδος μήκους ℓ=1m δεν έχει ωμική αντίσταση και

ανεβαίνει προς τα πάνω με τη βοήθεια δύναμης F1 με σταθερή
ταχύτητα υ1=10m/s ενώ τα άκρα της έχουν επαφή με τις δύο
παράλληλες ράγες αμελητέας αντίστασης. Δίνονται Β=2Τ , R=10Ω
και η μάζα της ράβδου m=0,2kg και τριβές δεν υπάρχουν. Δίνεται
g=10m/s2.
Να υπολογιστούν:
Α. Η δύναμη F1.
Β. Η τάση στα άκρα της ράβδου.
Κάποια στιγμή t1=0 η εξωτερική δύναμη F γίνεται ακαριαία ίση με 10Ν. Να υπολογιστούν:
Γ. Η οριακή ταχύτητα που θα αποκτήσει η ράβδος.
Δ. Όλοι οι ρυθμοί ενέργειας που ανταλλάσσονται στο σύστημα τη χρονική στιγμή που η
ταχύτητα είναι υ2=15m/s.
Ε. Αν η ράβδος αποκτάει οριακή ταχύτητα τη χρονική στιγμή t1=2,5s πόση είναι η μετατόπιση
της στο χρονικό διάστημα από t0=0 έως t=t1.
Σε όλη τη διάρκεια της κίνησης η ράβδος έχει επαφή με τις δύο παράλληλες ράγες. Δίνεται
g=10m/s2
Απάντηση
A. Η κίνηση της ράβδου προς τα πάνω προκαλεί μεταβολή της μαγνητικής ροής που διέρχεται

|Ε|= | |= = = → |Ε|=Βℓυ= 2Τ·1m·10m/s→ Ε=20V
Δt Δt Δt Δt
Η HEΔ Ε παράγει ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο έχει τέτοια φορά ώστε η δύναμη laplace που
αντίθετη στην κίνηση της ράβδου. Συνεπώς το ρεύμα έχει φορά Κ→Α→Γ ώστε να διαρρέει τη
ράβδο από το Λ προς το Κ. Ο πόλος της ΗΕΔ που αντιστοιχεί στο Κ είναι (+). Τότε σύμφωνα
E Bℓυ
I= = → Ι=2A και FL=BIℓ=4N
R R
Και αφού η ΚΛ κινείται με σταθερή ταχύτητα ΣF=0→ F1−mg−FL=0→ F1=6N
B. Η διαφορά δυναμικού στα άκρα της ράβδου είναι: VKΛ= ΙR=2A·10Ω=20V
Γ. Όταν γίνει η F=10N η ράβδος αρχίζει να επιταχύνεται προς τα πάνω και η ταχύτητα να
αυξάνεται αλλά όχι ανάλογα με το χρόνο.
Bℓυ B2υℓ2
Η δύναμη Laplace γίνεται: FL= BIℓ=B· ℓ=
R R
2 2
B υℓ
ΣF=mα→ F− mg−FL=mα→ F−mg − =mα (1)
R
Όσο αυξάνεται η ταχύτητα, μειώνεται η επιτάχυνση μέχρι να μηδενιστεί. Τότε η ράβδος
αποκτάει οριακή ταχύτητα. Όταν α=0 τότε υ=υορ
102
B2υορℓ2 (F-mg)R
(1)→ F−mg − = 0→ υορ= 2 2
→ υορ=20m/s
R Bℓ
Bℓυ
Δ. Όταν η ταχύτητα είναι υ2=15m/s τότε η ένταση του ρεύματος είναι Ι2= 2=3 A
R
F−mg−BI2ℓ
ΣF=ma→ F−mg−BI2ℓ=ma→ a= → a=10m/s2
m
Oι ρυθμοί ενέργειας: Ο ρυθμός της προσφερόμενης ενέργειας είναι η ισχύς της δύναμης F
Δηλαδή PF=F·υ=10N·15m/s=150J/s
O ρυθμός αύξησης της δυναμικής ενέργειας βαρύτητας: Pmg=mgυ=30J/s
O ρυθμός θερμότητας Joule: PJ=I2R=90J/s

ΔΚ
O ρυθμός μεταβολής της κινητικής ενέργειας είναι: =ΣF·υ=ma·υ=30J/s
Δt
Δp
Ε. Από το 2ο νόμο του Νewton: ΣF= με Δp=mυορ−mυ1=0,2(20−10)=2kgm/s
Δt
Για το χρονικό διάστημα Δt=t1−t0=2,5s
t t t t
Σ(ΣF·Δt)= Δp→Σ (F−mg−FL)Δt= Δp →Σ (F−mg)Δt− Σ (BIℓΔt)= Δp
0 0 0 0
t t 2 2 2 2 t
B υℓ Βℓ
(mg−F)ΣΔt − Σ Δt=Δp→ (mg−F)·Δt− Σ(υ·Δt)= Δp→
0 0 Roλ Roλ 0
2 2
Βℓ
(mg−F)·Δt− Δx=Δp→….. Δx=45m
Roλ
103
►Γ2.12 Τα άκρα ευθύγραμμου αγωγού μήκους ℓ=1m, μάζας m=1kg

και αντίστασης R1=0,05Ω, μπορούν να ολισθαίνουν χωρίς τριβές
πάνω σε δύο κατακόρυφους μεταλλικούς στύλους μηδενικής
αντίστασης. Οι δύο στύλοι ενώνονται στο πάνω μέρος τους με σύρμα
ωμικής αντίστασης R2=0,15Ω. Η όλη διάταξη βρίσκεται μέσα σε
ομογενές μαγνητικό πεδίο Β=1Τ το οποίο είναι κάθετο στο επίπεδο
που ορίζουν ο αγωγός και η ταχύτητά του. Αρχικά ο αγωγός είναι
ακίνητος. Κάποια στιγμή αφήνεται να ολισθήσει και αποκτά οριακή
ταχύτητα αφού πέσει κατά h=2m. Να υπολογιστούν:
Α. Η οριακή ταχύτητα του αγωγού.
Β. Ο ρυθμός με τον οποίο αναπτύσσεται η θερμότητα Joule στο
κύκλωμα τη χρονική στιγμή που αποκτάει οριακή ταχύτητα.
Γ. Το φορτίο που μετακινήθηκε στο κύκλωμα μέχρι ο αγωγός να
αποκτήσει οριακή ταχύτητα
Δ. Η θερμότητα Joule που αναπτύχθηκε σε κάθε μια από τις δύο αντιστάσεις R1, R2, στο χρονικό
διάστημα που κινήθηκε ο αγωγός από την αρχική του θέση μέχρι να αποκτήσει οριακή
ταχύτητα.
Ε. Το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε ο αγωγός για να διανύσει την απόσταση h.
Ζ. Ενώ η ράβδος κινείται με σταθερή ταχύτητα συγκρούεται πλαστικά με μια άλλη όμοια ράβδο
που είναι αρχικά ακίνητη. Να υπολογιστεί η μεταβολή της κινητικής ενέργειας του
συσσωματώματος των δύο ράβδων μέχρι αυτό να αποκτήσει νέα οριακή ταχύτητα.
2
Δίνεται g=10m/s .
Απάντηση
|Ε|= | | = = = → |Ε|=Βℓυ (1)
Δt Δt Δt Δt
αντίθετη στην κίνηση της ράβδου. Συνεπώς το ρεύμα έχει φορά Λ→Γ→Α ώστε να διαρρέει τη
ράβδο από το Κ προς το Λ. Ο πόλος της ΗΕΔ που αντιστοιχεί στο Λ είναι (+). Τότε σύμφωνα
Bℓυ Bℓυ B2υℓ2
I= (2) FL= BIℓ=B· ℓ= (3)
Rολ Rολ Rολ
B2υℓ2
ΣF=mα→ mg−FL=mα→ mg− =mα (4)
Rολ
αποκτάει οριακή ταχύτητα. Όταν α=0 τότε υ=υορ. Η Rολ=R1+R2=0,2Ω.
B2υορℓ2 mgR
(4)→ mg− = 0→ υορ= 2 2ολ → υορ=2m/s
Rολ Bℓ
Bℓυ 2
Β. Από τη (2)→ Ιορ= ορ→ Ιορ=10 A Άρα: Pθ=Ioρ Rολ→ Pθ=20W
Rολ
104
ΔΦ Βℓh
Γ. Από νόμο Neumann: q= = → q=10C
Rολ Roλ
Δ. Από την ΑΔ της Ενέργειας: βλέπουμε ότι η αρχική δυναμική ενέργεια της ράβδου, mgh
μετατράπηκε σε κινητική ενέργεια ½mυορ2 και σε θερμότητα Joule Wθ, από την εκκίνηση μέχρι
να αποκτήσει οριακή ταχύτητα. Αυτή μοιράστηκε μεταξύ των δύο αντιστατών R1 και R2. Άρα:
mgh= ½mυορ2 +Wθ→ Wθ= mgh −½mυορ2 → Wθ=18J Άρα W1+W2=18J (1)
Προσοχή το ρεύμα δεν είναι σταθερό άρα για να βρούμε τη θερμότητα σε κάθε αντιστάτη
πρέπει:
t
ΣI R dt
2
t t 1
ΣI R dt ΣI R dt
2 2 W1 0 R1 1
W1= 1 και W2= 2 = t
= = → W2=3W1 (2)
W2 R2 3
ΣI R dt
0 0 2
2
0
Από (1)(2)→ 4W1=18→ W1=4,5J και W2=13,5J
*. Αν γράφαμε ΘΜΚΕ θα ειχαμε Wmg+WFL= ½mυορ2→ WFL=mgh−½mυορ2=−18J

Δηλαδή η απόλυτη τιμή του έργου της Laplace εκφράζει την ηλεκτρική ενέργεια που γίνεται
θερμότητα Joule.
Ε. Από το 2ο νόμο του Νewton: ΣF=Δp/Δt με Δp=mυορ−0=mυορ.

ΣF·Δt= Δp→ Σ(mg−FL)Δt= mυορ →Σ(mgΔt)− Σ(ΒΙℓΔt)= mυορ
mυορ+Βℓq
mgΣΔt − ΒℓΣ(Ι·Δt)=mυορ→ mg·t1−Βℓ·q= mυορ→ t1= → t1=1,2s
mg
Ζ. Στην πλαστική κρούση ισχύει η αρχή διατήρησης της ορμής. Άρα:
pπρο =pμετα→ mυορ+0= 2mυ→ υ=1m/s.
Μετά την κρούση η διπλή ράβδος κινείται υπό τις ίδιες συνθήκες με την απλή (βλέπε ερώτηση
(α)). Απλά το βάρος τώρα είναι 2mg.
2 2
B υ′ℓ
ΣF=2mα→ 2mg−FL′=2mα′→ 2mg− =2mα′
Rολ
αποκτάει οριακή ταχύτητα. Όταν α′=0 τότε υ′=υ′ορ.
B2υ'ορℓ2 2mgRολ
(4)→ 2mg− = 0→ υ′ορ= → υ′ορ=4m/s
Rολ B2ℓ2
Η μεταβολή της κινητικής ενέργειας του συσσωματώματος μετά την κρούση και μέχρι να
αποκτήσει και πάλι οριακή ταχύτητα:
1 1
ΔΚ= 2mυορ′2− mυ2→ ΔΚ= 7,5J
2 2
105
Γ2.13 Οι κατακόρυφοι αγωγοί Αx και Γy του σχήματος έχουν

πολύ μεγάλο μήκος, αμελητέα αντίσταση και τα άκρα τους Α και
Γ συνδέονται με σύρμα αντίστασης R = 10Ω. Επάνω στο επίπεδο
των δύο αγωγών είναι τοποθετημένος κάθετα προς τη διεύθυνση
τους άλλος ευθύγραμμος αγωγός ΚΛ μήκους ℓ = 0,5m, ο οποίος
μπορεί να ολισθαίνει σε συνεχή επαφή με αυτούς χωρίς τριβές. Η
μάζα του αγωγού ΚΛ είναι m = 0,1kg και η αντίσταση του
ασήμαντη. Το σύστημα των τριών αγωγών βρίσκεται μέσα σε
οριζόντιο ομογενές μαγνητικό πεδίο, του οποίου η ένταση Β =
1T είναι κάθετη στο επίπεδο των αγωγών. Τη χρονική στιγμή
t0=0 εκτοξεύουμε τον αγωγό ΚΛ κατακόρυφα προς τα πάνω με
αρχική ταχύτητα μέτρου υ0 = 20m/s παράλληλη προς τους
αγωγούς Αx και Γy. Ο αγωγός σταματά στιγμιαία πριν φτάσει
2
στην κορυφή της διάταξης. Δίνεται g = 10m/s .
Α. Να δείξτε ότι στα άκρα Κ, Λ της ράβδου επάγεται ΗΕΔ και υπολογίστε την συναρτήσει της
ταχύτητας υ.
Β. Να υπολογίσετε το ρυθμό μεταβολής της ταχύτητας της ράβδου,
Β1 τη χρονική στιγμή t0=0, Β2: τη χρονική στιγμή t1 που η ταχύτητα ανόδου είναι υ1=4m/s και
Β3: τη χρονική στιγμή t2 που μηδενίζεται η ταχύτητα.
Γ. Τη χρονική στιγμή t1 να υπολογίσετε τους ρυθμούς μεταβολής κινητικής και δυναμικής
ενέργειας της ράβδου και παραγωγής θερμότητας Joule στον αντιστάτη.
Δ. Αφού σταματήσει η ράβδος αρχίζει να πέφτει και πάλι. Να υπολογιστεί η οριακή ταχύτητα
που θα αποκτήσει η ράβδος και να εκτιμηθεί αν ο αγωγός την αποκτάει πριν η μετά από την
αρχική θέση εκκίνησης.
Απάντηση
|Ε|= = = = → |Ε|=Βℓυ (1)
Δt Δt Δt Δt
αντίθετη στην κίνηση της ράβδου. Συνεπώς το ρεύμα έχει φορά K→A→Γ ώστε να διαρρέει τη
ράβδο από το Λ προς το Κ. Ο πόλος της ΗΕΔ που αντιστοιχεί στο K είναι (+). Τότε σύμφωνα
με κανόνα 3 δαχτύλων η δύναμη Lapalce έχει τη φορά που βλέπουμε στο σχήμα, δηλαδή
αντίθετη στην υ0.
Bℓυ Bℓυ B2υℓ2

Β. I= (2) FL= BIℓ=B· ℓ= (3)
Rολ Rολ Rολ
B2υℓ2 Β2υℓ2
(2)(3)→ ΣF=mα→ −mg−FL=mα→ −mg− =mα→ α= −g− (4)
Rολ mR
Για t0=0, υ0=20m/s από (4)→ α0=−15m/s2 Για t1 με υ1=4m.s από (4)→ α1=−11m/s2
2
Για t2 με υ2=0 από (4) α2=−10m/s
Γ. για t1 όπου υ1=4m/s και α1=−11m/s2, και από (2)→I1=0,2Α
106
ΔΚ ΔU
= ΣF·υ= mαυ1=−4,4J/s Pj=I2R=0,4J/s, =mgυ1=4J/s
Δt Δt
B2υℓ2
Δ. ΣF=mα→ mg−FL=mα→ mg− =mα (5)
Rολ
Όσο αυξάνεται η ταχύτητα, η επιτάχυνση μειώνεται μέχρι να μηδενιστεί. Τότε η ράβδος
αποκτάει οριακή ταχύτητα. Όταν α=0 τότε υ=υορ.
B2υορℓ2 mgR
(4)→ mg− = 0→ υορ= 2 2 → υορ=40m/s
R Bℓ
Όταν η ράβδος ξεκινάει τη χρονική στιγμή t0=0 η αρχική κινητική ενέργεια ανεβαίνοντας
μετασχηματίζεται τελική σε δυναμική και θερμότητα Joule όταν σταματάει
Κ0= U+ Wθ,1 (6)
Έστω ότι αποκτάει τη υορ όταν περνάει από τη θέση που ξεκίνησε. Τότε θα ίσχυε
U= Kορ+ Wθ,2 (7)
Από (6)(7)→ Κ0= Κορ +WoλΘ. ¨Όμως αυτό είναι άτοπο διότι η υορ>υ0 και Κορ>Κ0. ¨Αρα
αναγκαστικά θα την αποκτάει πιο κάτω ώστε να μετατρέψει και ένα μέρος της δυναμικής
ενέργειας βαρύτητας σε κινητική.
107
Γ2.14 Ο αγωγός KΛ μάζας m=0,5kg και μήκους ℓ=1m, κινείται οριζόντια σε επαφή με δυο
παράλληλους αγωγούς Αχ και Γy μήκους d=5m, χωρίς
τριβές, μέσα σε ένα ομογενές κατακόρυφο μαγνητικό
πεδίο έντασης Β=0,5Τ, το οποίο εκτείνεται στην
περιοχή που ορίζεται από τους αγωγούς Αx και Γy. Ο
αγωγός KΛ και οι δύο αγωγοί Αχ και Γy δεν
παρουσιάζουν αντίσταση, ενώ μεταξύ των άκρων Α
και Γ συνδέεται αντιστάτης με αντίσταση R=0,5Ω. Σε
μια στιγμή t0=0, ο αγωγός KΛ απέχει κατά x0=0,5m
από τα άκρα ΑΓ και έχει ταχύτητα υ0=4m/s παράλληλη
προς τον αγωγό Αχ με φορά προς τα δεξιά. Με την
επίδραση κατάλληλης οριζόντιας δύναμης F, κάθετης προς τον ΚΛ, επιτυγχάνουμε ο αγωγός να
επιβραδύνεται, έχοντας σταθερή επιτάχυνση, με φορά αντίθετη της ταχύτητας και μέτρο
α=2m/s2, μέχρι τη θέση που μηδενίζεται η ταχύτητά του, όπου και σταματά να ασκείται πάνω
του και η δύναμη F.
Α. Να υπολογιστεί η μέγιστη τιμή της μαγνητικής ροής που διέρχεται από το ορθογώνιο
ΑΚΛΓ, θεωρώντας την κάθετη στην επιφάνεια να έχει την ίδια φορά με την ένταση του πεδίου.
Β. Να βρεθεί η συνάρτηση της μαγνητικής ροής που περνά από το παραπάνω ορθογώνιο, σε
συνάρτηση με το χρόνο και να γίνει η γραφική της παράσταση.
Γ. Να υπολογιστεί το επαγωγικό φορτίο που διέρχεται από μια διατομή των αγωγών από την
χρονική στιγμή t0=0 έως τη στιγμή που θα μηδενιστεί η ένταση του ρεύματος και ο ρυθμός
μεταβολής του ρεύματος.
Δ. Να υπολογιστεί η σχέση μεταβολής της δύναμης F σε συνάρτηση με το χρόνο και η ισχύς
αυτής τις χρονικές στιγμές t0=0, t1=1s και t2=1,5s.
E. Nα υπολογιστούν ο ρυθμός μεταβολής της κινητικής ενέργειας και ο ρυθμός παραγωγής
θερμότητας στον αντιστάτη τη χρονική στιγμή t2=1,5s.
Aπάντηση
Α. Με σταθερή επιβράδυνση α η ράβδος θα σταματήσει σε απόσταση (ΛΛ′)=Δxstop από το

σημείο που ξεκίνησε.
υ=υ0−|α|t για υ=0→ tstop=υ0/|α| =2s
2
2 υ0
Δx=υ0t−½|α|t για t=tstop έχουμε Δxstop= → Δxstop=4m
2|α|
Άρα η συνολική απόσταση από την ΑΓ είναι: (ΓΛ′)=xmax=x0+ Δxstop=0,5m+4m→ xmax=4,5m
Η μέγιστη διερχόμενη μαγνητική ροή είναι: Φmax=Βℓxmax=2,25wb
2 2
Β. Φ=ΒΑ=Βℓ(x0+x)= Βℓ(x0+υ0t-½|α|t )→ Φ=0,25+2t−0,5t (t σε s, Φ σε wb)
Γ. Η κίνηση της ράβδου προς τα κάτω προκαλεί μεταβολή της μαγνητικής ροής που διέρχεται

|Ε|=| |= = = → |Ε|=Βℓυ (1)
Δt Δt Δt Δt
108
αντίθετη στην κίνηση της ράβδου. Συνεπώς το ρεύμα έχει φορά K→A→Γ ώστε να διαρρέει τη
ράβδο από το Λ προς το Κ. Ο πόλος της ΗΕΔ που αντιστοιχεί στο K είναι (+). Τότε σύμφωνα
με κανόνα 3 δαχτύλων η δύναμη Lapalce έχει τη φορά που βλέπουμε στο σχήμα, δηλαδή
αντίθετη στην υ0. Η ταχύτητα της ράβδου είναι υ=υ0−|α|t. Άρα η ένταση του ρεύματος θα είναι
Bℓυ Βℓ(υ0-|α|t)
I= = → I=4−2t (I σε Α, t σε s) (2)
Rολ R
Από τη γραφική παράσταση Ι−t και για το χρονικό διάστημα 0≤t≤2s το

επαγωγικό φορτίο που περνάει από μια διατομή των αγωγών μέχρι η
ράβδος ΚΛ να σταματήσει είναι αλγεβρικά ίσο με το εμβαδόν του
τριγώνου
4A·2s
q= → q=4C
2
ΔΙ 4 Α-0
Ο ρυθμός μεταβολής του ρεύματος είναι: = = 2Α/s
Δt 2s-0
Δ. ΣF=mα→ F−FL=mα→ F=BIℓ+mα→ F=0,5(4−2t)+0,5(−2)→
F=2−t−1→ F=1−t (F σε Ν, t σε s) και υ=υ0-|α|t→ υ=4−2t (υ σε m/s, t σε s)

Η ισχύς: PF=F=F·υ
Για t=0 F=1Ν, υ=4m/s άρα PF=4W

Για t=1s, F=0N, υ=2m/s άρα PF=0
Για t= 1,5s F= −0,5Ν, υ=1m/s, PF =−0,5 W
2
E. Για t=1,5s η ένταση είναι Ι=4−2(1,5)=1Α άρα η θερμική ισχύς PR=I R→ PR=0,5J/s
ΔΚ ΔΚ
O ρυθμός =ΣF·υ=mα·υ=0,5kg(−2m/s2)·1m/s→ =−1J/s
Δt Δt
* H κινητική ενέργεια μειώνεται με ρυθμό 1J/s διότι 0,5J/s είναι ο ρυθμός που η ενέργεια γίνεται
θερμότητα Joule και άλλο 0,5J/s είναι ο ρυθμός με τον οποίο αφαιρεί ενέργεια η δύναμη F αφού
εκείνη τη στιγμή είναι αντίθετη στην κίνηση. Η απόλυτη τιμή του ρυθμού έργου της FL
ταυτίζεται με την PR άρα ΔWFL/Δt=−0,5J/s. Άρα αν δούμε το ΘΜΚΕ σε μορφή ρυθμών
ενέργειας
ΔWF ΔWFL ΔΚ
+ = → −0,5J/s + (−0,5J/s)=−1J/s
Δt Δt Δt
109
Γ2.15 Η ράβδος ΚΛ, του σχήματος, έχει μήκος L=1m, αντίσταση

r=2Ω και κατεβαίνει τις ράγες με σταθερή ταχύτητα υ χωρίς τριβές,
ενώ το κάθετο μαγνητικό πεδίο έχει ένταση B=2Τ. Οι ράγες
συνδέονται στο πάνω μέρος τους με αντιστάτη, αντίστασης R=3Ω.
A. Aν η θερμική ισχύς λόγω φαινομένου Joule που καταναλώνεται
στο κύκλωμα είναι Pθ=80W να υπολογιστούν η ταχύτητα και η
μάζα της ράβδου ΚΛ.
Β. Αν τη χρονική στιγμή t1 και καθώς η ράβδος πέφτει με τη
σταθερή ταχύτητα της ασκηθεί κατακόρυφη δύναμη με φορά προς
τα πάνω F=6N τι κίνηση θα κάνει η ράβδος και ποια θα είναι η νέα
της ταχύτητα;
Γ. Αν από τη στιγμή t1 έως τη στιγμή t2 που θα αποκτήσει τη νέα σταθερή ταχύτητα έχει περάσει
χρονικό διάστημα Δt=t2−t1=5s πόσο φορτίο έχει περάσει μέσα από μια διατομή των αγωγών σε
αυτό το χρονικό διάστημα;
Δ. Πόση απόσταση Δx διένυσε η ράβδος στο χρονικό διάστημα Δt;
Ε. Πόση θερμότητα Joule εκλύθηκε στους αντιστάτες στο χρονικό διάστημα Δt;
Δίνεται ότι g=10m/s2.
Απάντηση

|Ε|= | |= = = → |Ε|=ΒLυ (1)
Δt Δt Δt Δt
Κ→Α→Γ→Λ ώστε να διαρρέει τη ράβδο από το Λ προς το Κ. Ο πόλος της ΗΕΔ που
αντιστοιχεί στο Κ είναι (+). Τότε σύμφωνα με κανόνα 3 δαχτύλων η δύναμη Lapalce έχει τη
φορά που βλέπουμε στο σχήμα. Η ένταση του ρεύματος δίνεται από το νόμο Ohm για κλειστό
κύκλωμα.
Η θερμική ισχύς: PΘ=Ι2(R+r)→ I=4A

E BLυ Ι(R+r)
I= = → υ= → υ=10m/s (2)
Rολ R+r BL
Η δύναμη Laplace: FL= BIL=8Ν (3)
F
από τον 1ο Νewton: ΣF=0→ mg−FL=0→ m= L→ m=0,8kg
g
Β. Αν η ράβδος δεχτεί δύναμη προς τα πάνω προφανώς θα επιβραδυνθεί αλλά όπως θα δούμε θα
αποκτήσει και πάλι σταθερή ταχύτητα μετά από κάποια διάστημα.
2 2
Bℓυ B υL
Καθώς η ταχύτητα μεταβάλλεται, η Laplace γίνεται: FL=ΒΙL=B· L= (4)
R+r R+r
B2υL2
Aπό το 2ο Newton: ΣF=ma→ mg−F−FL=ma → mg−F− =ma (5)
R+r
110
Καθώς η ταχύτητα μειώνεται έρχεται κάποια στιγμή και η συνισταμένη δύναμη και η
επιτάχυνση μηδενίζονται, δηλαδή a=0. Τότε η ταχύτητα σταθεροποιείται, γίνεται οριακή.
B2υL2 (mg-F)(R+r)
(5)→ mg−F− =0→ υορ= → υορ=2,5m/s
R+r B2L2
Δp
Γ. Από το 2ο νόμο του Νewton: ΣF= με Δp=mυορ−mυ=−6kgm/s
Δt
t2 t2 t2 t2
Σ(ΣF·Δt)= Δp→Σ (mg−F−FL)Δt= Δp →Σ (mg−F)Δt− Σ (ΒΙℓΔt)= Δp
t1 t1 t1 t1
t2 t2
(mg−F)ΣΔt − ΒℓΣ (Ι·Δt)=Δp→ (mg−F)·Δt−Βℓ·q= Δp→ q=8C
t1 t1
ΔΦ BℓΔx q(R+r)
Από τον τύπο του Neumann: q= → q= → Δx= → Δx= 20m
R+r (R+r) Bℓ
Δ. Γράφω το ΘΜΚΕ για τη ράβδο από τη χρονική στιγμή t1 έως την t2
Wmg+WF+WFL=Κτελ−Kαρχ (6)
Wmg=mgΔx=160J, WF=−F·Δx=−120J, Kτελ=½mυορ2=2,5J, Kαρχ=½mυ2=40J
Από (6)→ WFL=−77,5J

H θερμότητα Joule όμως εκφράζεται μέσω της απόλυτης τιμής του έργου της δύναμης Laplace
συνεπώς Wθ=77,5J
111
Γ2.16 Λεπτή, αγώγιμη, οριζόντια και ομογενής ράβδος ΚΛ έχει

μάζα m=0,4kg , μήκος ℓ=1m, αντίσταση r=1Ω και έχει τη
δυνατότητα να κινείται σε κατακόρυφο επίπεδο χωρίς τριβές, με
τα άκρα της σε συνεχή επαφή με τους δύο κατακόρυφους
αγώγιμους οδηγούς Αx και Γy, αμελητέας αντίστασης, οι οποίοι
απέχουν μεταξύ τους απόσταση ℓ=1m και είναι ακλόνητα
στερεωμένοι σε μονωτικό έδαφος. Το όλο σύστημα βρίσκεται
μέσα σε οριζόντιο ομογενές μαγνητικό πεδίο έντασης Β=1Τ, με
κατεύθυνση από τη σελίδα προς τον αναγνώστη.
2
Δίνεται επίσης R1=4Ω , R2=0,5Ω και g=10m/s . Αφήνουμε τη
ράβδο ελεύθερη τη χρονική στιγμή t0=0 από ύψος h=20m από το
έδαφος ενώ ο μεταγωγός μ βρίσκεται στη θέση “0”.
Α. Να βρεθεί η τάση στα άκρα της ράβδου VΚΛ τη χρονική στιγμή t1=1s και να γίνει η γραφική
παράσταση VΚΛ – t από 0s έως 1s.
Τη χρονική στιγμή t1 ο μεταγωγός μ μεταφέρεται στη θέση “1”.

Β. Να βρεθεί: (i) ο ρυθμός μεταβολής της κινητικής ενέργειας της ράβδου τη χρονική στιγμή t1
και (ii) η τάση στα άκρα της ράβδου VΚΛ τη χρονική στιγμή t2 που η ταχύτητά της γίνεται
υ2=15m/s.
Τη χρονική στιγμή t2 ο μεταγωγός μεταφέρεται ακαριαία στη θέση “2” χωρίς τη δημιουργία
σπινθήρα.
Γ. Να μελετηθεί η κίνηση της ράβδου μετά τη χρονική στιγμή t2 και να βρεθεί η οριακή της
ταχύτητα.
Καθώς η ράβδος κινείται με την οριακή της ταχύτητα μετά από λίγο φτάνει στο έδαφος.
Δ. Να βρεθεί η θερμότητα joule που έχει εκλυθεί από τις αντιστάσεις του κυκλώματος, από τη
χρονική στιγμή t=0 που η ράβδος αφέθηκε ελεύθερη μέχρι τη χρονική στιγμή που έφτασε στο
έδαφος.
Η κρούση της ράβδου με το έδαφος γίνεται σε αμελητέο χρόνο. Μετά την κρούση η ράβδος
αναπηδά κινούμενη κατακόρυφα με φορά προς τα πάνω, χωρίς να χάνει την επαφή της με τους
κατακόρυφους οδηγούς.
Ε. Αν η ράβδος κατά την κρούση της χάνει το 75% της κινητικής της ενέργειας, να υπολογίσετε
το μέτρο του μέγιστου ρυθμού μεταβολής της ορμής της , κατά την ανοδική της κίνηση.
Απάντηση
Α. Στην αρχή η ΚΛ κάνει ελεύθερη πτώση: τη χρονική στιγμή t1=1s είναι υ1=gt1=10m/s και άρα
VKΛ= ΕΚΛ=Βυ1ℓ=10V. Γενικώς VKΛ=Βυℓ=Βgℓ·t=10t 0≤t≤1s
Ε Bυ1ℓ ΔΚ
Β. Ι1= = =2Α ΣF=mg−BIℓ=2N =ΣF·υ1=20J/s
R+r R+r Δt
Bυ ℓ
Για υ2=15m/s Ι2= 2 =3A VKΛ=I2·R1 =12V
R+r
B2υℓ2 mg(R+r)
Γ. ΣF=mα→ mg−ΒΙℓ=ma→ mg− =mα→ (για α=0)→ υορ= →υορ=6m/s
R+r B2ℓ2
112
Δ. Η αρχική δυναμική ενέργεια της ράβδου μετασχηματίζεται σε κινητική και θερμότητα joule
από τη στιγμή που ξεκίνησε μέχρι να φτάσει στα έδαφος με υορ.
U=Koρ+Wj→ Wj=mgh−½mυορ2→ Wj=72,8J
E. Πριν την κρούση η κινητική ενέργεια είναι: Kπρο=½mυορ2=7,2J
Η ράβδος χτυπάει στο έδαφος και ανακλάται με κινητική ενέργεια

Kμετα=0,25Κπρο=1,8J→ ½mυ′2=1,8→υ′=3m/s
Αμέσως μετά την κρούση έχει ταχύτητα μέτρου υ′ με φορά προς τα πάνω οπότε το ρεύμα που τη
διαρρέει είναι Ι′ και η δύναμη Laplace που δέχεται ΒΙ′ℓ. Επειδή στη συνέχεια η ταχύτητα θα
μειωθεί λόγω βαρύτητας και μαζί της και η ένταση του ρεύματος και η Laplace γιαυτό η μέγιστη
τιμή της συνισταμένης δύναμης είναι αμέσως μετά την κρούση:
Βυ′ℓ Δp
Άρα Ι′= =2A =ΣF=mg+BI′ℓ=6kgm2/s
R2+r Δt
113
Γ2.17 Λεπτή, αγώγιμη, οριζόντια και ομογενής ράβδος ΚΛ έχει

μάζα m1=0,1kg , μήκος ℓ=1m, αντίσταση r=1Ω κι έχει τη
δυνατότητα να κινείται σε κατακόρυφο επίπεδο χωρίς τριβές,
με τα άκρα της σε συνεχή επαφή με τους δύο κατακόρυφους
αγώγιμους οδηγούς Αx και Γy, αμελητέας αντίστασης, οι
οποίοι απέχουν μεταξύ τους απόσταση ℓ=1m και είναι
ακλόνητα στερεωμένοι σε μονωτικό έδαφος. Το όλο σύστημα
βρίσκεται μέσα σε οριζόντιο ομογενές μαγνητικό πεδίο έντασης
Β=1Τ, με κατεύθυνση από τον αναγνώστη προς τη σελίδα. Τα
άκρα Α και Γ συνδέονται με γαλβανόμετρο αντίστασης R1=3Ω
το οποίο, μέσω διακόπτη δ, συνδέεται με αντίσταση R2=6Ω.
Δίνεται g=10m/s2. Τη χρονική στιγμή t=0 η ράβδος βρίσκεται
σε ύψος h=17m από το έδαφος και την εκτοξεύουμε με φορά προς τα κάτω με αρχική
ταχύτητα υ0=12m/s, ενώ ο διακόπτης δ είναι ανοικτός.
Α. Να βρεθεί ο ρυθμός μεταβολής της κινητικής ενέργειας της ράβδου τη στιγμή της
εκτόξευσης.
Β. Να μελετήσετε την κίνηση της ράβδου και να υπολογίσετε την οριακή της ταχύτητα.
Γ. Τη χρονική στιγμή που η θερμική ισχύς που αναπτύσσεται στη ράβδο είναι 4W , να
υπολογίσετε την τάση VΚΛ στα άκρα της και να σχεδιαστεί η πολικότητά της.
Καθώς η ράβδος κινείται με την οριακή της ταχύτητα κι έχοντας διανύσει κατακόρυφη
απόσταση y=8m κλείνουμε το διακόπτη δ και ταυτόχρονα η ράβδος συγκρούεται κεντρικά
και πλαστικά με αγώγιμο σφαιρίδιο μάζας m2=0,1kg το οποίο, ελάχιστα πριν την κρούση,
έχει ταχύτητα υ2=8m/s με φορά προς τα κάτω. Η κρούση είναι ακαριαία.
Δ. Να υπολογίσετε το ρυθμό παραγωγής θερμότητας στην αντίσταση R2, αμέσως μετά την
κρούση.
Ε. Από τη στιγμή της εκτόξευσης της ράβδου (t=0) μέχρι το συσσωμάτωμα να φτάσει στο
έδαφος, να υπολογίσετε: (i) τη θερμότητα joule που έχει εκλυθεί από τις αντιστάσεις του
κυκλώματος, (ii) το φορτίο που μέτρησε το γαλβανόμετρο, (iii) το ποσοστό της αρχικής
μηχανικής ενέργειας του συστήματος ράβδος-σφαιρίδιο που μετατράπηκε σε θερμότητα.
Θεωρείστε επίπεδο μηδενικής βαρυτικής δυναμικής ενέργειας το έδαφος.
Απάντηση
A. Τη στιγμή της εκτόξευσης Ε0=Βυ0ℓ=12V και Ι0=Ε0/(R1+r)=3A και F0=BI0ℓ=3N

ΔΚ ΔΚ
Άρα ΣF0=mg−F0=1Ν=3Ν=−2N και = ΣF·υ0=−2Ν·12m/s→ =−24J/s
Δt Δt
Buℓ α=0 mg(R1+r)

B. ΣF=ma→ mg−BIℓ=ma→ mg=B· ℓ=ma → υορ= → υορ=4m/s
r+R1 B2ℓ2
Γ. PJ=I2r→ I=2A άρα ΕΛΚ=Ι(R1+r)=8V και VΛΚ=ΕΛΚ−Ιr=6V άρα VKΛ=−6V
Δ. Οι αντιστάσεις R1 και R2 συνδέονται παράλληλα: R12=R1R2/(R1+R2)=2Ω άρα

Rολ=R1,2+r=3Ω
Στην πλαστική κρούση γράφω την ΑΔΟ για να βρω την ταχύτητα του συσσωματώματος
αμέσως μετά την κρούση: m2υ2+m1·υορ=(m1+m2)υ→ υ=6m/s
Η νέα ΗΕΔ είναι τώρα: Ε′=Βυℓ=6V το νέο ρεύμα: Ι′=Ε′/Rολ→ Ι=2Α η νέα πολική τάση
V′ΛΚ=Ι′R1,2=4V και η ισχύς στο αντιστάτη R2 θα είναι P2=VΛΚ ′2/R2→ P2=8/3w
114
mg(R )
E. H νέα οριακή ταχύτητα μετά την κρούση πρέπει να είναι υ′ορ= 2 2ολ =6m/s άρα ίδια με
Bℓ
την ταχύτητα υ αμέσως μετά την κρούση. Συνεπώς ο αγωγός συνεχίζει μέχρι το έδαφος με
την ίδια ταχύτητα 6m/s που απέκτησε μετά την κρούση.
(i) Το ένα μέρος της απώλειας σε θερμότητα Joule αναφέρεται στη ράβδο από τη στιγμή που
ξεκίνησε μέχρι λίγο πριν την κρούση:
W1= Eαρχ−Ετελ= ½m1υ02+mgy−½m1υορ2=14,4J

To δεύτερο μέρος αναφέρεται στο συσσωμάτωμα μετά την κρούση και μέχρι να φτάσει στο
έδαφος. Επειδή όμως η ταχύτητα στη διαδρομή αυτή παραμένει σταθερή και ίση με υορ′=6m/s
η απώλεια οφείλεται μόνο στην μείωση της δυναμικής ενέργειας του συστήματος. Άρα
W2= (m1+m2)g(h−y)=18J
Άρα W=W1+W2= 14,4+18=32,4J
(2) To φορτίο που διέρχεται μέσα από το γαλβανόμετρο υπολογίζεται με τον τύπο του
Neumann
Κατά τη μετατόπιση κατά y το φορτίο που διέρχεται από το G είναι
ΔΦ Bℓy
qA= 1 = = 2C
R1+r R1+r
Μετά την κρούση η ράβδος με το σφαιρίδιο μετατοπίζονται κατά h−y μέχρι να φτάσουν στο
έδαφος. Στο διάστημα αυτό μετατοπίζεται μέσα από τη ράβδο φορτίο
ΔΦ Βℓ(h-y)
qB= 2= = 3C ΄
Roλ Rολ
Όμως δεν διέρχεται όλο το φορτίο q2 μέσα από το γαλβανόμετρο G αφού στο σημείο Γ
υπάρχει διακλάδωση όπου το ρεύμα διαχωρίζεται σε Ι1 που περνάει από την αντίσταση R1
του γαλβανομέτρου και Ι2 που περνάει από την αντίσταση R2.
V′ 4V V′
I1= ΛΚ= =4/3Α και Ι2= ΛΚ=2/3Α Αλλά τα φορτία διέρχονται στον ίδιο χρόνο συνεπώς
R1 3Ω R2
ισχύει q1=I1Δt και q2=I2t
Άρα: q1/q2=I1/I2=2 και qB=q1+q2→ qB=q1+½q1 → q1=2qB/3=2C
Άρα το φορτίο που καταγράφει το γαλβανόμετρο είναι: qoλ=qA+q1=2C+2C=4C
(iii) Το ποσοστό της αρχικής ενέργειας του συστήματος ράβδος−σφαιρίδιο που έγινε
θερμότητα μέχρι να φτάσει στο έδαφος
Εαρχ= Εραβδου+Εσφαιρ=(½m1υ02+m1gh) +( ½m2υ22+m2g(h−y))=….=36,4J
Eτελ=½(m1+m2)υορ′2=3,6J
|ΔΕ|= Εαρχ−Ετελ=36,4J−3,6J=32,8J
ΔΕ
Π%= 100%= 90,1%
Εαρχ
115
ÚΓ2.18 Τετράγωνο συρμάτινο πλαίσιο πλευράς

α=2m αποτελείται από ομογενές και ισοπαχές
σύρμα έχει συνολική ωμική αντίσταση R=8Ω
και κινείται σε οριζόντιο επίπεδο με σταθερή
ταχύτητα υ=1m/s. Τη χρονική στιγμή t0=0
εισέρχεται μέσα σε κατακόρυφο μαγνητικό
πεδίο έντασης Β=1Τ πλάτους d=6m με το
επίπεδό του κάθετο στις μαγνητικές γραμμές του
πεδίου.
Α. Να βρείτε σε συνάρτηση με το χρόνο, τη μαγνητική ροή,
Φ που διέρχεται από το πλαίσιο, και τις τιμές της ΗΕΔ που
αναπτύσσεται, της ένταση του επαγωγικού ρεύματος και της
εξωτερικής δύναμης F που ασκείται σε αυτό, από τη στιγμή
t0=0 μέχρι το πλαίσιο να βγει από το μαγνητικό πεδίο.
Β. Να υπολογίσετε τη θερμότητα Joule αναπτύσσεται στο
πλαίσιο και το φορτίο που μετατοπίζεται αλλά και κινείται
μέσα από μια διατομή του σύρματος ανεξαρτήτου φοράς σε
όλη τη διάρκεια της κίνησης.
Γ. Να κάνετε τις γραφικές παραστάσεις Φ=f(t), Ε=f(t) και
F=f(t) για 0≤t≤8s
Απάντηση
Υπάρχουν τρις φάσεις στην κίνηση του πλαισίου. Η θέση της πλευράς ΚΛ σε κάθε χρονική
στιγμή είναι η x=υt, με x=0 και t=0 όταν αρχίζει να εισέρχεται στο ΜΠ. Οι τιμές του x
κυμαίνονται από 0 έως d+α=8m μέχρι δηλαδή να βγει όλο το πλαίσιο από το ΜΠ.
Άρα για x1=α=2m, t1= x1/υ=2s. Η διάρκεια της εισόδου είναι 0≤t≤2s
για x2=d=6m , t2=x2/υ=6s. Η διάρκεια της παραμονής στο ΜΠ είναι: 2s≤t≤6s
για x3=d+α=8m t3=x3/υ=8s Η διάρκεια της εξόδου είναι: 6s≤t≤8s
Θα υπολογίσω όλα τα ζητούμενα σε κάθε φάση:
1η 0≤t≤2s : Φ= Β·Δ(Α)=Βα·x=Βα·υt→ Φ1=2t με Φmax=4wb

ΔΦ E
Ε1=− =−2V I1= 1=−0,25Α q1=I1Δt1=−0,5C W1=I12RΔt1=1J
Δt R
|F1|−|FL|=0→ |F1|=|BI1·α|=0,5Ν
2η 2s≤t≤6s Φ2=Βα2=4wb Άρα: E2=0 I2=0 q2=0 W2=0 F2=0
3η 6s≤t≤8s : Φ3= Β·Δ(Α)=Βα·y=Βα·(α−s)= Bα[α−(x−d)]= Βα(α+d−υt) → Φ3=16−2t

ΔΦ3 E
Ε3=− =+2V I3= 3=+0,25s q3=I3Δt1=+0,5C W3=I32RΔt3=1J
Δt R
|F3|−|FL|=0→ |F3|=|BI3·α|=0,5Ν
Το συνολικό φορτίο που μετατοπίζεται είναι q=q1+q2+q3= −0,5C+0+0,5C → q=0

Το συνολικό φορτίο που κινείται είναι: |q|=|q1|+|q2|+|q3|→ |q|=1C
H συνολική θερμότητα: W=W1+W2+W3→ W=2J
116
Γ2.19 Εναλλασσόμενη τάση της μορφής v=100 2·ημ(200π)t (SΙ) τροφοδοτεί αντιστάτη με
R=100Ω.
Α. Nα υπολογιστούν η περίοδος και η συχνότητα μεταβολής της τάσης και η ενεργός τάση
Β. Να γραφεί η εξίσωση μεταβολής της έντασης του ρεύματος:
Γ. Να υπολογιστεί η θερμότητα που εκλύεται σε t=1h.
Δ. Να υπολογιστεί η μέγιστη στιγμιαία ισχύς
Απάντηση
Α. Από την εξίσωση v=Vημ(ωt) και τη δεδομένη v=100 2·ημ(200π)t (SΙ) κάνοντας
αντιστοίχηση έχουμε ότι ω=200π rad/s, και το πλάτος της τάσης είναι: V=200 2 V. Άρα
2π 2π 2π 1
ω= → Τ= = → Τ=0,01s και f= = 100Ηz
Τ ω 200π Τ
V
Η ενεργός τάση: Vεν= → Vεν=100V
2
V
Β. Το πλάτος του ρεύματος: Ι= = 2 Α . Η εξίσωση: i=Ιημ(ωt)→Ι= 2ημ(200πt), (SI)
R
Ι
Γ. Η ενεργός ένταση: Iεν= =1 Α άρα η θερμότητα Joule: Q=Iεν2Rt= 12·100·3600=36·104J
2
Δ. Η εξίσωση της στιγμιαίας ισχύος είναι: p=v·i=V·I·ημ2ωt
Άρα η μέγιστη τιμή της θα είναι: p0=V·I=100 2· 2→ p0=200W
117
Γ2.20 Ένα τετράγωνο αγώγιμο πλαίσιο με εμβαδόν Α=10−2 m2 αποτελείται από Ν=150 σπείρες,
έχει αμελητέα αντίσταση και περιστρέφεται με σταθερή γωνιακή ταχύτητα ω=25 rad/s γύρω από
άξονα που βρίσκεται στο επίπεδο του πλαισίου και είναι άξονας συμμετρίας του. Ο άξονας
περιστροφής είναι κάθετος στις δυναμικές γραμμές ομογενούς μαγνητικού πεδίου έντασης
μέτρου Β=2Τ. Στα άκρα του πλαισίου συνδέουμε μία συσκευή, που είναι ωμικός αντιστάτης, με
στοιχεία κανονικής λειτουργίας Pk=200W και Vκ=100 2V. Αν η εναλλασσόμενη τάση που
παράγεται από το στρεφόμενο πλαίσιο έχει τη μορφή υ=V·ημ(ωt)
A. Nα γραφεί η εξίσωση της στιγμιαίας ισχύος του εναλλασσόμενου ρεύματος σε συνάρτηση με
το χρόνο στο S.I. και να σχεδιαστεί η γραφική της παράσταση για τη χρονική διάρκεια μιας
περιστροφής του πλαισίου.
B. Nα υπολογιστεί η θερμότητα που αποδίδει η συσκευή στο περιβάλλον σε χρόνο Δt=2min.
Μεταβάλλουμε τη γωνιακή ταχύτητα περιστροφής του πλαισίου έτσι ώστε η συσκευή να
λειτουργεί κανονικά. Να υπολογιστεί
Γ. η νέα γωνιακή ταχύτητα περιστροφής ω' του πλαισίου,
Δ. η χρονική στιγμή t1 για την οποία η τιμή της στιγμιαίας ισχύος γίνεται ίση με την τιμή της
μέγιστης ισχύος για πρώτη φορά, όταν η συσκευή λειτουργεί κανονικά.
Απάντηση
Α. Στο πλαίσιο αναπτύσσεται εναλλασσόμενη τάση με πλάτος:

V=NωΒΑ=150·25·2·10−2 =75V
Από τα στοιχεία κανονικής λειτουργίας της συσκευής έχουμε
V 2 V 2
PK= K →R = K =100Ω
R PK
Το πλάτος της έντασης του ρεύματος είναι Ι=V/R=(3/4)A.
Επομένως, η εξίσωση της στιγμιαίας ισχύος του ρεύματος σε
συνάρτηση με το χρόνο στο S.I. θα είναι:
p=υ·i ή p=Vημ(ωt)· I·ημ(ωt)=V·I·ημ2(ωt)→
→ p= 56,25·ημ2(25t) (S.I.)
3
Β. Η ενεργός έντασης είναι: Ιεν= Ι/ 2=3/4 2= 2 Α
8
Η θερμότητα που αποδίδει η συσκευή στο περιβάλλον σε χρόνο Δt=2min=120s είναι:
Q=Iεν2RΔt =3.375J→ Q=3.375J
Γ. Για να λειτουργεί η συσκευή κανονικά πρέπει:

Vεν=VK=V′/ 2 → V′=100 2· 2→ V′=200V
V′
Άρα: V′=NBω′Α→ ω′= → ω′=200/3 rad/s
NBA
Δ. Η στιγμιαία ισχύς του εναλλασσόμενου ρεύματος γίνεται ίση με τη μέγιστη ισχύ , P=V′I′ υπό
συνθήκες όμως κανονικής λειτουργίας. Άρα
P=V′I′ημ2(ω′t)→ V′I′= V′I′ημ2(ω′t)→ ημ2(ω′t)=1→ ημ(ω′t)=±1→
ω′t=2κπ+π/2→ t1=π/2ω′→ t1=3π/400s

ω′t=2κπ=3π/2→ t2=3π/2ω′→t2=9π/400s Άρα για πρώτη φορά είναι η t1=3π/400s
118
119

5. Γ ΛΥΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΩΓΗ.

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5. Γ ΛΥΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΩΓΗ.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Leo Kastanas Γ θέματα στην επαγωγή και τα εναλλασσόμενα ρεύματα

Γ ΛΥΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΩΓΗ

Α. Το ρεύμα κανονικής λειτουργίας είναι Ι= P/V=60W/12V=5A

B. To διερχόμενο ηλεκτρικό φορτίο: q=I·Δt= 5Α·3600s= 18·103C

Γ. W=I2Rt= 32A2·14,4Ω·3600s= 1.296.000J

Δ. Η μεταβολή της μαγνητικής ροής είναι: ΔΦ= Φτ−Φα=Φ0συν1200−Φ0=−3Φ0/2= −3wb

ΔΦ1,3 -BS-BS 2BS

To συνολικό φορτίο που περνάει από μια

Η είσοδος διαρκεί χρονικό διάστημα Δt= ℓ =0,5s.

Α. Η ΗΕΔ που αναπτύσσεται στο πλαίσιο δηλαδή στην πλευρά ΛΜ

Δ. Η δύναμη Laplace FL=BIℓ= 2Ν

Αφού κινείται με σταθερή ταχύτητα: ΣF=0→ F−FL=0→ F=FL=2N

Ε. Το έργο της F είναι : WF=F·Δx=F·ℓ=2J WF+WL=ΔΚ=0→ WL=−WF=−2J

WJ= I2Roλt=22·1·0,5s=2J Άρα: WF=WJ=2J

To έργο της F μετατρέπεται εξ ολοκλήρου σε θερμότητα joule αφού η κινητική ενέργεια

Γ2.4 Η μαγνητική ροή που διέρχεται μέσα από ένα κυκλικό

Γ2.5 Αγώγιμη ράβδος KΛ αντίστασης R1=10Ω, μήκους

ΔΦ Δ(ΒS) BΔ(S) ΒL·Δx

Β. Η δύναμη Laplace FL= BIL=0,2Ν (4)

Γ2.6 Η ράβδος ΚΛ, του σχήματος, έχει μήκος L=1m, αντίσταση

ΔΦ Δ(ΒS) BΔ(S) ΒL·Δx

Η δύναμη Laplace: FL= BIL=8Ν (3)

Γ. Ο χρόνος πτώσης είναι Δt=h/υ=0,2s. Οπότε υπολογίζουμε τη θερμότητα Joule

WR= Ι2RΔt=9,6J και Wr= Ι2rΔt=6,4J Wθ= WR+Wr=16J

Γ2.7 Στο διπλανό σχήμα η μεταλλική ράβδος μάζας m=0,2kg

A. Η κίνηση της ράβδου προς τα δεξιά προκαλεί μεταβολή

ΔΦ Δ(ΒS) BΔ(S) Βℓ·Δx

Η HEΔ Ε παράγει ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο έχει τέτοια

Η ταχύτητα είναι υ=υ0+αt→ υ=2+4t (SI) (2)

Από (1)(2)→ Ε= 2(2+4t )0,5→ Ε=2+4t (SI) (3)

H δύναμη Laplace: FL=BIℓ=2(0,2+0,4t)·0,5→ FL=0,2+0,4t (SI) (5)

Από το 2ο νόμο: ΣF=mα→ F−FL−T=mα→ F=0,2+0,4t + 1+ 0,2·4→ F=2+0,4t (SI) (6)

B. To φορτίο θα υπολογιστεί από τη γραφική παράσταση (Ι−t) και θα ισούται αλγεβρικά με το

Γ. Τη χρονική στιγμή t=5s το Ι=2,2Α. Άρα VΛΚ=Ι·R1→VΛΚ=11V

Δ. για t=5s έχουμε: F=2+0,4·5→ F=4N, υ=2+4t = 22m/s, και Ι=0,2+0,4t=2,2 Α

H δύναμη F είναι αυτή που προσφέρει ενέργεια στο σύστημα με ρυθμό

Οι αντιστάτες μετατρέπουν την ενέργεια σε θερμότητα Joule με ρυθμό

Pj=I2Rολ=(2,2)2·10→ Pj=48,4 J/s

H τριβή μετατρέπει την ενέργεια σε θερμότητα με ρυθμό: PT=T·υ=1·22→ PT=22J/s

Γ2.8 Δύο παράλληλες αγώγιμες κατακόρυφες ράγες μήκους d=2m

ΔΦ Δ(ΒS) BΔ(S) Βℓ·Δx

E Bℓυ Bℓυ B2υℓ2

Όσο αυξάνεται η ταχύτητα μειώνεται η επιτάχυνση μέχρι να μηδενιστεί. Τότε η ράβδος

Ww+WFL=½mυορ2→ WFL=½mυορ2−mgy→ WFL=−2,8J→ W1=|WFL|=2,8J

W2=Ioρ2R·Δt2= 22·1·0,2→ W2=0,8J

* Άρα η συνολική θερμική ενέργεια που εκλύθηκε είναι Wθ= W1+W2=3,6J

►Γ2.9 Στη διπλανή διάταξη οι δύο αγωγοί, ο Α1

Καθώς ο Α2 επιταχύνεται και η υ2 αυξάνεται η FL μειώνεται (βλέπε εξίσωση 2) οπότε μειώνεται

Γ. Η Ε2 παίρνει οριακή τιμή Ε2=Βυορ,2ℓ=2V.

Ο αγωγός Α1 κινείται εξ αρχής με σταθερή ταχύτητα και συνεπώς:

Δ. Τη χρονική στιγμή t1 η δύναμη F1 προσφέρει στο σύστημα ενέργεια με ρυθμό

Β. Για τη ράβδο ΜΝ: ΣF2=0→ F2−FL=0→ F2=FL=F1=5N→ F2=5N

VΛΚ= Ε1−ΙR1=Bυ1ℓ−ΙR1=10V−10V=0 VMN= E2−IR2= Bυ2ℓ−ΙR2=40V−10V=30V

E. Σε χρόνο Δt=2s Δx1=υ1Δt=40m και το WF1=F1·Δx1=5Ν·40m=200J

WJ=I2RoλΔt=52Α2·5Ω·2s→ WJ=1000J Άρα WJ= WF1+ WF2

ÚΓ2.11 Η ράβδος μήκους ℓ=1m δεν έχει ωμική αντίσταση και

ΔΦ Δ(ΒS) BΔ(S) Βℓ·Δx

B. Η διαφορά δυναμικού στα άκρα της ράβδου είναι: VKΛ= ΙR=2A·10Ω=20V

O ρυθμός θερμότητας Joule: PJ=I2R=90J/s

►Γ2.12 Τα άκρα ευθύγραμμου αγωγού μήκους ℓ=1m, μάζας m=1kg

*. Αν γράφαμε ΘΜΚΕ θα ειχαμε Wmg+WFL= ½mυορ2→ WFL=mgh−½mυορ2=−18J

Ε. Από το 2ο νόμο του Νewton: ΣF=Δp/Δt με Δp=mυορ−0=mυορ.

Ζ. Στην πλαστική κρούση ισχύει η αρχή διατήρησης της ορμής. Άρα:

pπρο =pμετα→ mυορ+0= 2mυ→ υ=1m/s.