Υπολογισμός της έντασης του μαγνητικού πεδίου που δημιουργεί κυκλικός ρευμα-

τοφόρος αγωγός στο κέντρο του

Θεωροφμε ζναν κυκλικό αγωγό ακτίνασ 𝑟, ο οποίοσ

διαρρζεται από ρεφμα ζνταςθσ 𝛪. Για να υπολογί-
ςουμε τθν ζνταςθ του μαγνθτικοφ πεδίου ςτο κζντρο
𝛫 του κυκλικοφ αγωγοφ κα χρθςιμοποιιςουμε τον
νόμο των 𝐵𝑖𝑜𝑡 − 𝑆𝑎𝑣𝑎𝑟𝑡. Δθλαδι κα χωρίςουμε τον
κυκλικό αγωγό ςε ςτοιχειώδθ τμιματα μικουσ 𝑑ℓ, κα
προςδιορίςουμε τθν ζνταςθ 𝑑𝐵 που δθμιουργεί κάκε
ςτοιχειώδεσ τμιμα ςτο κζντρο 𝛫 και ςτθ ςυνζχεια κα
ακροίςουμε διανυςματικά τισ εντάςεισ αυτζσ για όλα
τα ςτοιχειώδθ τμιματα του κυκλικοφ αγωγοφ.
Κάκε ςτοιχειώδεσ τμιμα 𝑑ℓ του κυκλικοφ αγωγοφ δθμιουργεί ςτο κζντρο 𝛫 του κυκλικοφ αγωγοφ μαγνθτικό πε-
δίο ζνταςθσ 𝑑𝐵 θ οποία είναι κάκετθ ςτο επίπεδο του κυκλικοφ αγωγοφ, ενώ ζχει τθ φορά που φαίνεται ςτο ςχι-
μα (λόγω τθσ ςυγκεκριμζνθσ φοράσ τθσ ζνταςθσ του ρεφματοσ).

𝜇 𝛪∙𝑑ℓ
Το μζτρο τθσ ςτοιχειώδουσ ζνταςθσ 𝑑𝐵 υπολογίηεται από τθ ςχζςθ 𝑑𝛣 = 4𝜋𝜊 𝑟2
𝜂𝜇𝜃, όπου 𝜃 = 90°, όπωσ φαίνε-
𝜇 𝜊 𝛪∙𝑑ℓ 𝜇 𝜊 𝛪∙𝑑ℓ
ται από το ςχιμα. Επομζνωσ 𝑑𝛣 = 𝜂𝜇90° ⇒ 𝑑𝛣 = . Επειδι όλα τα διανφςματα 𝑑𝐵 ζχουν τθν ίδια κα-
4𝜋 𝑟 2 4𝜋 𝑟 2
τεφκυνςθ, μποροφμε να ςυμπεράνουμε ότι θ ζνταςθ 𝐵 του μαγνθτικοφ πεδίου που δθμιουργεί ςτο κζντρο του 𝛫
ολόκλθροσ ο κυκλικόσ αγωγόσ ζχει τθν ίδια κατεφκυνςθ με το κάκε 𝑑𝐵. Επιπλζον, αφοφ όλα τα διανφςματα 𝑑𝐵
ζχουν τθν ίδια κατεφκυνςθ, το μζτρο τθσ ςυνολικισ ζνταςθσ 𝐵 ςτο κζντρο 𝛫 υπολογίηεται από το άκροιςμα:
𝜇𝜊 𝛪𝑑ℓ 𝜇𝜊 𝛪
𝛣= 𝑑𝐵 ⇒ 𝐵 = 2
⇒𝐵= 𝑑ℓ
4𝜋 𝑟 4𝜋 𝑟 2
Όμωσ, το άκροιςμα 𝑑ℓ ιςοφται με τθν περίμετρο του κυκλικοφ αγωγοφ, δθλαδι 𝑑ℓ = 2𝜋𝑟. Συνεπώσ, ζχουμε:
𝜇𝜊 𝛪 𝜇𝜊 2𝜋𝛪
𝛣= 2𝜋𝑟 ⇒ 𝛣 =
4𝜋 𝑟 2 4𝜋 𝑟

Τα χαρακτηριστικά της έντασης του μαγνητικού πεδίου στο κέντρο του κυκλικού ρευ-
ματοφόρου αγωγού.

Η ζνταςθ του μαγνθτικοφ πεδίου ςτο κζντρο ενόσ κυκλικοφ ρευματοφόρου αγωγοφ ζχει τα εξισ χαρακτθριςτικά:

 Διεφθυνση κάκετθ ςτο επίπεδο του κυκλικοφ αγω-

γοφ.

 Φορά που προςδιορίηεται με τον κανόνα του δεξιοφ

χεριοφ. Συγκεκριμζνα, τοποκετοφμε τθ δεξιά παλάμθ
με τζτοιον τρόπο ώςτε τα δάχτυλα, κακώσ κλείνουν,
να δείχνουν τθ φορά του ρεφματοσ που διαρρζει τον
κυκλικό αγωγό. Ο αντίχειρασ δείχνει τότε τθν κατεφ-
κυνςθ τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πεδίου ςτο κζ-
ντρο του αγωγοφ.

Φυσική Γ’ Λυκείου 33
  Μέτρο: Αποδεικνφεται ότι το μζτρο τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πεδίου ςτο κζντρο του κυκλικοφ αγωγοφ
δίνεται από τθ ςχζςθ:
𝝁𝝄 𝟐𝝅𝜤
𝜝=
𝟒𝝅 𝒓
όπου:
𝑁
 𝜇𝜊 = 4𝜋 ∙ 10−7 𝐴2 θ μαγνθτικι διαπερατότθτα του κενοφ
 𝛪 θ ζνταςθ του ρεφματοσ που διαρρζει τον αγωγό
 𝑟 θ ακτίνα του αγωγοφ.
Στα παραδείγματα που ακολουκοφν φαίνεται ο προςδιοριςμόσ τθσ κατεφκυνςθσ τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πε-
δίου ςτο κζντρο ενόσ κυκλικοφ αγωγοφ.

 Αν ζνασ κυκλικόσ αγωγόσ αποτελείται από 𝛮 ςφρματα, τότε το μζτρο τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πεδίου
ςτο κζντρο του κυκλικοφ αγωγοφ αυξάνεται και δίνεται από τθ ςχζςθ:

𝜇𝜊 2𝜋𝛪
𝛣= 𝛮
4𝜋 𝑟

Η γραφική παράσταση του μέτρου της έντασης του μαγνητικού πεδίου στο κέντρο ενός
κυκλικού ρευματοφόρου αγωγού σε συνάρτηση με την ακτίνα του αγωγού
𝜇 2𝜋𝛪
Σφμφωνα με τθ ςχζςθ 𝛣 = 4𝜋𝜊 𝑟 το μζτρο τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πεδίου που δθ-
μιουργείται ςτο κζντρο ενόσ κυκλικοφ αγωγοφ μειώνεται αντιςτρόφωσ ανάλογα με τθν
ακτίνα 𝑟 του αγωγοφ. Η γραφικι παράςταςθ ζνταςθσ μαγνθτικοφ πεδίου – απόςταςθσ
από τον αγωγό κα ζχει τθ μορφι που φαίνεται ςτο ςχιμα.

H ένταση του μαγνητικού πεδίου που δημιουργεί ένας αγωγός ο οποίος αποτελεί τμήμα
κύκλου

Για να υπολογίςουμε το μζτρο τθσ ζνταςθσ του μαγνθτικοφ πεδίου που δθμιουργεί ζνασ
αγωγόσ ο οποίοσ αποτελεί τμιμα κφκλου μικουσ 𝑠 (κυκλικό τόξο μικουσ 𝑠), χρθςιμοποι-
οφμε τον νόμο των 𝐵𝑖𝑜𝑡 − 𝑆𝑎𝑣𝑎𝑟𝑡. Υπολογίηουμε πρώτα το μζτρο του 𝑑𝐵2(𝛫) που δθμι-
ουργεί, ςτο κζντρο 𝛫 ζνα ςτοιχειώδεσ τμιμα 𝑑ℓ και ζχουμε:
𝜇𝜊 𝛪 𝜇𝜊 𝛪
𝑑𝛣𝛫 = ∙ 2 ∙ 𝑑ℓ ∙ 𝜂𝜇90° ⇒ 𝑑𝛣𝛫 = ∙ ∙ 𝑑ℓ
4𝜋 𝑟 4𝜋 𝑟 2
είναι 𝜂𝜇90°, διότι το 𝑑ℓ είναι εφαπτόμενο ςτον κφκλο
Για το μζτρο τθσ ςυνολικισ ζνταςθσ 𝛣𝛫 ζχουμε
𝜇𝜊 𝛪
𝛣𝛫 = 𝑑𝛣𝛫 ⇒ 𝛣𝛫 = ∙ ∙ 𝑑ℓ
4𝜋 𝛼 2
𝜇 𝛪
Όμωσ είναι 𝑑ℓ = 𝑠, γίνεται 𝛣𝛫 = 4𝜋𝜊 ∙ 𝛼 2 𝑠 και επειδι 𝑠 = 𝑟𝜃 προκφπτει
𝜇𝜊 𝛪
𝛣𝛫 = ∙ 𝜃
4𝜋 𝑟
όπου 𝜃 είναι θ επίκεντρθ γωνία που βαίνει ςτο τόξο μικουσ 𝑠.

34 Φυσική Γ’ Λυκείου