Ηλεκτρομαγνητική

Michael Faraday
(1791 – 1867)
Επαγωγή Joseph Henry
(1797-1878)
Το 1820 στην Κοπεγχάγη, ο Hans Christian
Oersted διαπίστωσε ότι το ηλεκτρικό
ρεύμα δημιουργεί μαγνητικό πεδίο

Μετά τη σημαντική πειραματική διαπίστωση του Oersted,

το ερώτημα που μπήκε ήταν, αν μπορούσε να γίνει η
αντίστροφη διαδικασία, δηλαδή

μπορεί να δημιουργηθεί _ ρεύμα

___
από μαγνητικό πεδίο;

Την απάντηση έδωσε το 1831 ο

Michael Faraday Πειραματική συσκευή τού
(1791 – 1867) Faraday
 Το πείραμα!
Γαλβανόμετρο
Νάτο!!

Πλησίασμα του μαγνήτη: Ένδειξη στο όργανο

Σταμάτημα του μαγνήτη: Καμία ένδειξη στο όργανο
Απομάκρυνση του μαγνήτη: Ένδειξη στο όργανο, αντίθετη από την
προηγούμενη
 Το πείραμα!

Πλησίασμα του μαγνήτη: Ένδειξη στο όργανο

Σταμάτημα του μαγνήτη: Καμία ένδειξη στο όργανο
Απομάκρυνση του μαγνήτη: Ένδειξη στο όργανο, αντίθετη από την
προηγούμενη
Το πείραμα του
Faraday
Όσο ο μαγνήτης
κινείται προς (ή
από) το πηνίο το
πηνίο γίνεται
ηλεκτρική πηγή…

…Και μπορεί, αν
υπάρχουν οι
προϋποθέσεις, να
κινήσει ηλεκτρικό
ρεύμα.
Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ!!
Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ!!
Άρχισε να
υποψιάζεται….

…Και να βλέπει
το αόρατο!
 Το άλλο πείραμα του Faraday
Νάτο!!
(Α) (Δ)
ΔI/Δt

I
S

• Όταν υπήρξε μεταβολή του ρεύματος στο κύκλωμα Δ,

τότε εμφανίστηκε ρεύμα (επαγωγικό) στο κύκλωμα Α.
• Το επαγωγικό ρεύμα δεν εξαρτάται από την τιμή του
ρεύματος στο κύκλωμα Δ.
• Το επαγωγικό ρεύμα εξαρτάται από το ρυθμό μεταβολής
ΔI/Δt.
 Δεν χρειάζεται κίνηση!!
Νάτο!!

ΔI/Δt
I (μεταβολή
ρεύματος)

Δ
(επαγωγικό
ρεύμα)
- +
1 volt
 Δεν χρειάζεται κίνηση!!
Νάτο!!

ΔI/Δt
I (μεταβολή
ρεύματος)

Δ
(επαγωγικό
ρεύμα)
- +
1 volt
 Να ποιο είναι
το αίτιο!!

Η μεταβολή του πλήθους

(της πυκνότητας των
γραμμών που περνάνε
από το δεύτερο πηνίο!
Σε τι χρησιμεύει Σε τι χρησιμεύει But after all,
αυτό; ένα νεογέννητο what use is it?
παιδί;

…there is every
probability that
you will soon be
able to tax it!
 Το αποτέλεσμα είναι η Η μεταβολή
εμφάνιση τάσης και της μαγνητικής ροής!!
(δευτερογενώς) ρεύματος.
Ποιο είναι το αίτιο;

Μαγνητική
ροή;
 Ένταση Β μαγνητικού πεδίου

Σε ποιο σημείο (Α ή Γ) η ένταση του

μαγνητικού πεδίου είναι μεγαλύτερη;
Σε αυτό που είναι πυκνότερες οι δυναμικές γραμμές,
δηλαδή στο (Α).
Η ένταση Β μαγνητικού πεδίου είναι μεγαλύτερη
 Επιφάνεια S Η Μαγνητική ροή Φ είναι
μονόμετρο μέγεθος και
εκφράζει το πλήθος των
α
γραμμών που περνά από την
επιφάνεια S.

Μονάδα στο SI:

Η γωνία α σχηματίζεται από την
(προσανατολισμένη) κάθετη στην επιφάνεια S με
την κατεύθυνση των δυναμικών γραμμών (ή της
έντασης του μαγνητικού πεδίου).
 Η σημασία της γωνίας
Το ομογενές αυτό πεδίο έχει 12 παράλληλες δυναμικές γραμμές

(1) Γωνία α=0ο, συνα=1:

Μέσα από την επιφάνεια περνούν 10 γραμμές.
(2) Γωνία α=30ο, συνα=0,87:
Μέσα από την επιφάνεια περνούν 9 γραμμές.
(3) Γωνία α=60ο, συνα=0,5:
Μέσα από την επιφάνεια περνούν 5 γραμμές.
(4) Γωνία α=90ο, συνα=0:
Μέσα από την επιφάνεια περνούν 0 γραμμές.
 S

(α = 900)

(α = 0)
Αν μαγνητική ροή ονομάσουμε την ποσότητα
(πλήθος) των δυναμικών γραμμών που
διέρχονται από ένα πλαίσιο, σε ποια
περίπτωση είναι μεγαλύτερη και γιατί;

Α Β

Η μαγνητική ροή εξαρτάται από το εμβαδόν (S) της

επιφάνειας του πλαισίου.
Σε ποια περίπτωση η μαγνητική ροή είναι
μεγαλύτερη και γιατί;

α
Α Β Γ

Η μαγνητική ροή εξαρτάται από τη γωνία α που

σχηματίζει η κάθετος στο επίπεδο του πλαισίου με
τις δυναμικές γραμμές.
Επειδή η αύξηση της γωνίας μικραίνει τη ροή, θα
είναι ροή ανάλογη προς το συνημίτονο της γωνίας
(συνα)
Σε ποια περίπτωση η μαγνητική ροή είναι
μεγαλύτερη και γιατί;

Α Β

Η μαγνητική ροή εξαρτάται από την

πυκνότητα των δυναμικών γραμμών,
δηλαδή από την ένταση (Β) του
μαγνητικού πεδίου.
 Η μαγνητική ροή (Φ) είναι ανάλογη με:

• Την ένταση του μαγνητικού πεδίου (Β)

• Το εμβαδόν της επιφάνειας του πλαισίου (S)
• Το συνημίτονο της γωνίας α (συνα)
Φ = Β·S·συνα
B: Τesla S: m2 Φ: Weber
 ΑΙΤΙΟ

Πλησίασμα ή Αύξηση ή ελάττωση Αύξηση ή

απομάκρυνση πλήθους δυναμικών ελάττωση
γραμμών μέσα από μαγνητικής ροής
μαγνήτη
το πηνίο στο πηνίο

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Εεπ Κλειστό κύκλωμα Ιεπ
ΗΕΔ από Επαγωγικό ρεύμα
επαγωγή
 Η Επαγωγική τάση εξαρτάται από
 τον αριθμό των σπειρών του πηνίου
 τον ρυθμό (την ταχύτητα) μεταβολής της
μαγνητικής ροής

Νόμος του
Faraday
 Νόμος επαγωγής ( Faraday)

Η ηλεκτρεγερτική δύναμη από επαγωγή που

δημιουργείται σε πηνίο είναι ανάλογη με το ρυθμό
μεταβολής της μαγνητικής ροής ΔΦ/Δt και
ανάλογη με τον αριθμό Ν των σπειρών του πηνίου

Ε: Volt
ΔΦ: Weber
N: αριθμός σπειρών
Δt: sec
 Πως μπορούμε να μεταβάλλουμε
τη μαγνητική ροή;
Μεταβολή μαγνητικής ροής
όταν μεταβάλλεται:

Η γωνία του
Η ένταση του Το εμβαδόν της πλαισίου με τις
μαγνητικού επιφάνειας του δυναμικές
πεδίου Β πλαισίου S γραμμές
Κανόνας του Lenz
Ο νόμος της επαγωγής μας δίνει την τιμή
της ΕΕΠ, ποια είναι όμως η πολικότητα της;
Δηλαδή: Ποια φορά έχει το ρεύμα που
προκαλείται από την ΕΕΠ;
Το διατύπωσε, πολύ κομψά,
ο Εσθονός (με τη σημερινή Γεωγραφία) φυσικός Heinrich Lenz:
Κανόνας του Lenz
Tα επαγωγικά ρεύματα έχουν τέτοια φορά ώστε να
αντιτίθενται στο αίτιο που τα προκαλεί.*
Λαμβάνοντας υπ’ όψη μας τον παραπάνω
κανόνα, ξαναγράφουμε το νόμο της
επαγωγής βάζοντας ένα αρνητικό πρόσημο:
*Ο κανόνας του Lenz είναι απόρροια της αρχής της διατήρησης της
ενέργειας.
Κανόνας του Lenz
 Στην περίπτωση του Βόρειου
μαγνητικού πόλου Ν που πλησιάζει,
το επαγωγικό ρεύμα θα έχει τέτοια S N Ν S
φορά, ώστε το πηνίο να εμφανίσει
I
μπροστά του άλλο Βόρειο πόλο Ν I

που θα τον απωθεί (και θα τον

εμποδίζει να πλησιάζει).
 Στην περίπτωση του Βόρειου
μαγνητικού πόλου Ν που
απομακρύνεται, το επαγωγικό N S Ν S

ρεύμα θα έχει τέτοια φορά, ώστε το I

I
πηνίο να εμφανίσει μπροστά του
άλλο Νότιο πόλο S που θα τον έλκει
(και θα τον εμποδίζει να φεύγει).
Πιο αναλυτικά:
• Πλησιάζουμε τον μαγνήτη στην επιφάνεια του
S Ν
μεταλλικού δακτυλίου, με τον βόρειο πόλο
προς αυτόν.
• Μεταβάλλεται (αυξάνεται) η μαγνητική ροή
S Ν
που διέρχεται από τον δακτύλιο.
• Έτσι, στο δακτύλιο εμφανίζεται το φαινόμενο της
ηλεκτρομαγνητικής επαγωγής.
• Ο δακτύλιος είναι κλειστός, επομένως διαρρέεται από
επαγωγικό ρεύμα.
• Το επαγωγικό ρεύμα δημιουργεί μαγνητικό
 
πεδίο με τον βόρειο πόλο του προς την μεριά S Ν
του βόρειου πόλου του μαγνήτη,
προσπαθώντας ν’ αντισταθεί στο πλησίασμά
του.
• Σύμφωνα με τον κανόνα του δεξιού χεριού
S Ν
βρίσκουμε την φορά του επαγωγικού ρεύματος.
Ιεπ
Πιο αναλυτικά:
• Απομακρύνουμε τον μαγνήτη από την S Ν
επιφάνεια του μεταλλικού δακτυλίου, με τον
βόρειο πόλο προς αυτόν.
• Μεταβάλλεται (μειώνεται) η μαγνητική ροή
S Ν
που διέρχεται από τον δακτύλιο.
• Έτσι, στο δακτύλιο εμφανίζεται το φαινόμενο της
ηλεκτρομαγνητικής επαγωγής.
• Ο δακτύλιος είναι κλειστός, επομένως διαρρέεται
από επαγωγικό ρεύμα.
• Το επαγωγικό ρεύμα δημιουργεί μαγνητικό  
πεδίο με τον νότιο πόλο του προς την μεριά S Ν
του βόρειου πόλου του μαγνήτη,
προσπαθώντας ν’ αντισταθεί στην
απομάκρυνσή του.
• Σύμφωνα με τον κανόνα του δεξιού χεριού
S Ν
βρίσκουμε την φορά του επαγωγικού
Ιεπ
ρεύματος.
 S Κανόνας του Lenz
Εύρεση φοράς επαγωγικού ρεύματος
Ν

Μην έρχεσαι!
Μη φεύγεις!

S Ν

Β Β
Ν S
Ν S Ν

Β
Βόρειος πόλος Βόρειος πόλος Νότιος πόλος
πλησιάζει απομακρύνεται απομακρύνεται
Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
Πίσω από αυτά
Η ιδέα είναι απλή!

Είχα δίκιο….
Το φορολόγησαν τελικά!