‫د بشر حقوق یعنی څه‬

‫‪ ‬‬
‫د بشر حقوق یعنی څه ؟‬
‫انسانان هغه اجتماعی مخلوقات دی چی په ټولنه کی د خپل ځان د هوسایی او ښیګنی لپاره څینی قوانین او لوایح وضع کړی‬
‫دی ځو په خپل مینځ کی هغه تطبیق او یوه هوسا ټولنه منیځ ته راولی په اسالمی نړی کی همدا ډول قوانین د شرعی احکامو‬
‫په رڼا کی چی الر ښود پاک قرآن آسمانی کتاب ده اوامر او نواهیو سره سم تدوین شوی تطبیق یی په مونوږ او تاسو فرض‬
‫‪.‬ګنل کیږی همدا شان څینی قوانین هم دی چی موخه یی د ټولنی د سو کالی او ښو اړیکو سمبالول دی‬
‫په تاریخی لحاظ داسی ډیر حقوقی قوانین د ټولنی د نظم او سبات او ورځینی چارو پرمخ تللو لپاره رامینځته شویدی چی په‬
‫دوو برخو ویشل شوی لمړی یی کامن ال او دوهم یی روم جرمن حقوقی سیستمونو وشل شویدیو‪ ،‬په افغانستان کی د روم‬
‫‪.‬جرمن د سیستم د شرعی اسالمی اصولو او احکامو پر بڼسټ په قضایی سیستم او محاکمو کی ورڅخه کار اخیستل ګیږی‬
‫سربیره پردی په نړی کی څینی نور حقوقی او ټولنیز نړیوال تړونونه ‪ ،‬سازمانونه او کانونسونونه لکه د چاپیریال ساتنی‬
‫سازمان‪ ،‬د ماشومانو سازمان‪ ،‬دکار سازمان ‪ ،‬د خوراکی توکو سازمان ‪ ،‬د صحت سازمان ‪ ،‬د زدګړی او په سلونو نور‬
‫موجود ه دی چی ډیری یی پکی د بشر دحقونو سازمانون دی چی له بشری حقونو څخه مالټر او دفاع کوی چی دخپلو‬
‫کرڼالرو لپاره ورته په او زرونو لکونو ډالره دشتمنو هیواد والو له خوا د کلنی بودجه په توګه تخصیص ورکول کیږی څو‬
‫به خپله سیمه او هیواد می د بشر د حقوق تر ځیړنی الندی راولی څو به هغه هیوادونو کی د بشر حقونو پر ضد عمل سرته‬
‫ورسږی او له اصولو سره سم چلن و نشی نو دغه سازمان به د هغه هیواد د بشر د حقونو د موازینو پرضد عمل په کلکه‬
‫‪.‬وغندی‬
‫سوال پیدا کیږی چی آیا دغه حقوق یواځی په افغانستان کی په ځینو تطبیق او غندل کیزی او که په نورو هیوادونو کی ؟ د‬
‫روان لمریز کال‪ ۱۳۸۹‬په ‪ ۱۸‬د اسد میاشتی د بی بی سی رادیو او انټرنټی ویب پانه له خوا خبر خپورشو چی د افغانستان په‬
‫شمال لوېديځ بادغيس واليت کې وسله والو طالبانو يوه ‪ ۴۸‬کلنه ښځه په عام محضر کې د ناروا جنسي اړيکو په تور اعدام‬
‫کړه‪ .‬ځايي چارواکي وايي طالبانو لومړی دغه ښځه د خلکو پر وړاندې ‪ ۲۰۰‬درې ووهله او وروسته يې په ډزو ووژله‪.‬دوی‬
‫وايي د ښځې مېړه څو کاله وړاندې مړ شوی وو چی دغه پیښه د افغانستان د بشري حقونو کمېسيون پرته له قانوني‬
‫‪.‬محکمې د طالبانو له لوري د دغې ښځې اعدامول غندلي او دا يې له بشري حقونو ښکاره سرغړونه بللې ده‬
‫زموږ په هیواد کی د زورواکونو له خوا د بشر حقوق په ښکاره او یا په پټه توګه تل نقض کیږی خو په افغانستان کی يوازی‬
‫په څینو صرف په رسنیو کی خپریږی او بس‪ ،‬که چیرته تاریخ ته مخ کړو په تیرو دری لسیزو کی زمونز په هیواد کی له‬
‫حد څخه ډیر د بشر د حقونو ضد داسی کارونه سرته رسیدلی چه قلم یی له لیکلو عاجز او لوستلو حوصله یی ختمه شوی ‪.‬‬
‫مګر چا ال پام هم ورته ونه کړ دغه عمل چی له افغانی میرمنی سره شویده د غندلو وړ ده خو موږ ګیله داده هغه بشری ضد‬
‫کارونه چی زمونز د بیوزله ملت سره په تیرو دریو لسیزو کی شوی څوک به یی پوښتنه وکړی او څوک به هغو یتیمانو ته‬
‫انصاف او د هغو کونډو او زړه ماتو میندو په زخم مرهم کیږدی چی د زړونو ټوټی یی له السه ورکړی او د کورنی غړی‬
‫‪ .‬لکه پلورنه‪ ،‬زامن‪ ،‬څوانان په دغه او هغه نوم د شپی په تیارو کی له کور څخه وویستل شول او تر اوسه پوری تری تم دی‬
‫ځینی په خپل مال او دولت ووژل شول‪ ،‬پیغلو د خپل عزت او عفت د خوندی ساتلو لپاره ځانونه له جیګو بامونو را‬
‫وغورڅول او ځینو یی څانونه د کابل د سپرلی د ډکو ابو لرونکی سیند تل ته دژغورنی او خپل عزت خوندی کیدلو لپار‬
‫‪.‬وغورځول‬
‫افغانی با عزته او شهامته پیغلی او د ملت ناموسونه په بربنډ ه ټوګه په کال ګانو کی د وینزو په ټوګه وساتل شوی‪ ،‬زلمی‬
‫تنکی ځوانان په دولتی ادارو او پوهنتونونو کی ژوندی په الماریو کی کولپ او وچ کړل شول‪ ،‬د هیواد بیوسه وګړی په ډول‬
‫ډول نومونو به کانتینرونو کی ژوندی وسوزول شول‪ ،‬په سرونو کی میخونه وټکول شول‪ ،‬د مړیو د بازی ننداری جوړی‬
‫شوی ‪ ،‬په سرونو کی سره کړی غوړی واچول شول او له مینځه یوړل شوه‪ ،‬انسانان د ترکاڼی اری په واسط ژوندی اره‬
‫‪ .‬شول ‪ ،‬په داشونو کی ژوندی وسوڅول شول‬
‫هلته د بشر حقوق چیرته وو ؟‬
‫او اوس یی ولی له دغو نا خوالو خپله خوله پټه نیولی او د جنایت کارو په کړووړی یی پرده غوړولی ده‬
‫دا خو ال پریږدی چی اوس خو ال په نورو ګاونډویو هیوادونو کی هم د خوار افغان ملت د بچو په وړاندی په بشری حقوقو‬
‫ضد ملندی سرته رسرته رسیږی او به دار ځړول کیږی ‪.‬د بشر حقوق د افغانی کارګرانو په حق کی څه وکړل کوم چی د‬
‫متحده اماراتو د عرب د شیخ له ورور شیخ عیسی ابن زاید آل نهیان څخه په ډیره بیرحمی سره شکنجه شوی ؤ چی د نړی‬
‫‪.‬په ټولو رسنیو او انترنټی پاڼو کی یی ویدیوی خپرونه خپاره شول‬
 ‫د بشر حقوق ولی د افغانی زندانیانو احوال نه اخلی چی د ایران د حکومت له خوا په ځینو پلمو بندیان او بیا یی د اعدام حکم‬
‫پرته له مدافع وکیل څخه چی د متهم مسلم حق ده صادر او په دار یی زړولی او دا لړی دوام لری ‪ ،‬او بله غیر اسالمی اړ‬
‫انسانی چلند چی وروسته له وژنی هر مړی د ‪ ۱۵۰‬امریکا ډالرو په بدل کی د هغوی کورنیو باندی پرورل کیږی ‪ ،‬چی دغه‬
‫‪.‬کار یو ضد اسالمی او د بشر د حقونو پر ضد عمل باید د بشر د حقونو مسولین په کلکه په ټوله نړی وغندی‬
‫د بشر دحقونو اداره ولی د دغه خوار ملت چیغو او نارو ته غوږ نه ایښود او د دغه ناورین پر ضد یی غږ نه پورته کاوه‬
‫څینی هیوادونه پر مختللی هیوادونه چی خپل ځا ن د دیموکراسی او د بشر د حقونو مراعات کونکی او ممثل بولی په خپله د‬
‫بشر د حقونو اود دیموکراسی پر ضد والړدی‪ .‬اوپه ځینو لویدیزځو هیواونو کی لکه فرانسه اوبلجیم د ښځینه پوړنی یا په‬
‫حجاب ټکری اغوستلو باندی بندیز او جریمه ایښودل کیږی چی دغه کار په خپله د دیموکراسی او د مذهب د آزادی د بشر د‬
‫! حقوقو په ضد یو عمل دی کوم چه دوی یی پلویان دی پر خالف یوعمل نه دی ځه‬

‫ساختمان مرکزی سازمان ملل در منهتن‪ ،‬نیویورک‬

‫سازمان ملل متحد‪( ‬به‪ ‬انگلیسی‪( )United Nations :‬اختصاری‪ )UN ‬یک‪ ‬سازمان‬

‫بین‌دولتی‪ ‬برای حفظ‪ ‬امنیت‪ ‬و‪ ‬صلح جهانی‪ ،‬گسترش روابط دوستانه میان کشورها و رسیدن به‬
‫همکاری و هماهنگی در عملکرد ملت‌ها است‪ .‬سازمان ملل متحد‪ ‬بزرگترین‪ ،‬معروف‌ترین و‬
‫قدرتمندترین سازمان بین‌دولتی در جهان است‪ .‬اعضای این سازمان تقریباً شامل همه کشورهای‬
‫مستقلی می‌شود که از نظر قوانین بین‌المللی به رسمیت شناخته شده‌اند‪ .‬تنها‪ ‬واتیکان‪ ‬که‬
‫عضویت در سازمان ملل را نپذیرفته و‪ ‬تایوان (جمهوری چین)‪ ‬که عضویتش پس از‬
‫عضویت‪ ‬جمهوری خلق چین‪ ‬لغو شد‪ ،‬در سازمان ملل متحد عضو نیستند‪ .‬مقر سازمان ملل‬
‫[‪]۲‬‬
‫متحد‪ ‬در‪ ‬نیویورک‪ ،‬و دیگر دفاتر رسمی آن در‪ ‬ژنو‪ ،‬نایروبی‪ ،‬وین‪ ‬و‪ ‬الهه‪ ‬مستقر است‪.‬‬
‫سازمان ملل پس از پایان‪ ‬جنگ جهانی دوم‪ ‬و از سوی کشورهای پیروز با هدف جلوگیری از جنگ‬
‫در آینده جایگزین‪ ‬جامعه ملل‪ ‬شد‪ .‬در ‪ ۲۵‬آوریل ‪ ۵۰ ،۱۹۴۵‬کشور در‪ ‬سانفرانسیسکو‪ ‬تهیه‬
‫پیش‌نویس‪ ‬منشور‪ d‬سازمان ملل‪ ‬را آغاز کردند که در ‪ ۲۵‬ژوئن همان سال به تصویب اعضا رسید‪ .‬از‬
‫‪ ۲۴‬اکتبر ‪ ،۱۹۴۵‬سازمان ملل با عضویت ‪ ۵۱‬کشور شروع به‌کار کرد‪ .‬سازمان و روال حاکم بر‬
‫فعالیت آن نشان از شرایط جهانی پس از جنگ دوم دارد‪.‬‬
‫سازمان ملل دارای شش ارگان اصلی است‪ :‬مجمع عمومی‪ ،‬شورای امنیت‪ ،‬شورای اقتصادی و‬
‫اجتماعی‪ ،‬شورای قیمومت‪ ،‬دیوان بین‌المللی دادگستری‪ ‬و‪ ‬دبیرخانه سازمان ملل متحد‪ .‬عالوه بر‬
‫این‪ ‬نظام سازمان ملل متحد‪ ‬شامل‪ ‬سازمان‌های تخصصی‪ ،‬توافقنامه‌ها و برنامه‌های جهانی‬
‫مانند‪ ‬گروه بانک جهانی‪ ،‬سازمان جهانی بهداشت‪ ،‬برنامه جهانی غذا‬

‫تاریخچه[ویرایش]‬
‫اصطالح «ملل متحد» را نخستین بار‪ ‬فرانکلین روزولت‪ ،‬رئیس‌جمهور‪ ‬آمریکا‪ ‬در جریان جنگ جهانی‬
‫دوم برای اشاره به‪ ‬متفقین‪ d‬بکار برد‪ .‬نخستین کاربرد رسمی این اصطالح در‪ ‬بیانیه اول ژانویه‬
‫‪ ۱۹۴۲‬ملل متحد‪ ‬بود که در آن متفقین‪ d‬از مفاد‪ ‬منشور آتالنتیک‪ ‬پشتیبانی و اعالم کرده‌بودند که از‬
‫صلح جداگانه با‪ ‬نیروهای محور‪ ‬خودداری خواهند کرد‪.‬‬
‫اندیشه ایجاد سازمان ملل متحد در کنفرانس‌های‪ ‬مسکو‪ ،‬قاهره‪ ‬و‪ ‬تهران‪ ‬در سال ‪ ۱۹۴۳‬دقیق‌تر‬
‫شد‪ .‬از اوت تا اکتبر ‪ ۱۹۴۴‬نمایندگان‪ ‬آمریکا‪ ،‬شوروی‪ ،‬بریتانیا‪ ،‬فرانسه‪ ‬و‪ ‬جمهوری‬
‫چین‪ ‬در‪ ‬کنفرانس دامبارتن اوکس‪ ‬در‪ ‬واشینگتن دی‪ .‬سی‪ ،‬بر روی برنامه‌های تشکیل سازمان‬
‫ملل کار کردند‪ .‬بیشتر بحث‌های این کنفرانس در مورد نقش اعضای‪ ‬سازمان‪ ‬و شرایط دعوت از‬
‫آن‌ها بود‪ .‬سپس در آوریل ‪ ۱۹۴۵‬در‪ ‬کنفرانس سان فرانسیسکو‪ ‬تکلیف‪ ‬حق وتو‪ ‬برای پنج عضو‬
‫شورای امنیت تعیین شد‪ .‬در پایان در ‪ ۲۴‬اکتبر ‪ ۱۹۴۵‬منشور‪ d‬ملل متحد‪ ‬به امضای ‪ ۵۰‬کشور‬
 ‫رسید و سازمان ملل متحد رسماً تشکیل شد (لهستان‪ ‬در کنفرانس شرکت نداشت ولی جایی‬
‫برای آن در نظر گرفته شد و سپس منشور را امضا کرد)‪.‬‬

‫سازمان[ویرایش]‬ ‫عضویت در‬

‫مقال ٔه اصلی‪  :‬کشورهای عضو سازمان ملل‬
‫در سال ‪( ۱۹۳ ،۲۰۰۶‬واپسین کشور عضو‪ ‬سودان جنوبی‪ ‬می‌باشد) کشور عضو سازمان ملل‬
‫بوده‌اند که تقریباً همه کشورها را دربر می‌گیرد‪ .‬از جمله کشورهای مهم غیرعضو می‌توان‬
‫به‪ ‬جمهوری چین‪( ‬تایوان) اشاره کرد که کرسی آن در سال ‪ ۱۹۷۱‬به کشور‪ ‬جمهوری خلق‬
‫چین‪ ‬داده شد‪ .‬سریر مقدس‪( ‬اسقف‌نشین شهر رم) نیز فقط‪ d‬عضو ناظر این سازمان است‪ .‬از‬
‫عضویت‌های پر سر و صدا نیز می‌توان به عضویت‪ ‬فلسطین‪ d‬که با سخنرانی‪ ‬یاسر عرفات‪ ‬در محل‬
‫مجمع عمومی انجام گرفت اشاره کرد‪ .‬پس از‪ ‬هجوم طالبان (‪ )۱۴۰۰‬افغانستان‪ ‬در این سازمان‬
‫عضویت ندارد و تالش‌های‪ ‬طالبان‪ ‬برای عضویت در این سازمان بی‌نتیجه بوده‌است‪.‬‬

‫ملل[ویرایش]‬ ‫ستاد سازمان‬

‫مقال ٔه اصلی‪  :‬مقرهای سازمان ملل متحد‬
‫ساختمان ستاد فعلی سازمان در‪ ‬نیویورک‪ ‬و طی سال‌های ‪ ۱۹۴۹‬و ‪ ۱۹۵۰‬در کنار‪ ‬ایست ریور‪ ‬بنا‬
‫شده‌است‪ .‬زمین این ملک را‪ ‬جان دی‪ .‬راکفلر جونیوربه قیمت ‪ ۵/۸‬میلیون‪ d‬دالر خریداری کرد و‬
‫فرزندش‪ ‬نلسون راکفلر‪ ‬را به عنوان مشاور عالی سازنده بنا در سال ‪ ۱۹۴۶‬منصوب کرد و آن را به‬
‫سازمان ملل اهدا نمود‪.‬‬
‫گروهی از معماران بین‌المللی طراحی آن را انجام داده و تأیید کردند که از جمله آن‌ها می‌توان‬
‫به‪ ‬می کی بوزیر‪ ‬سوئیسی و‪ ‬اسکار نیمیر‪ ‬برزیلی و برخی از نمایندگان سایر کشورها اشاره کرد‪.‬‬
‫رهبری این تیم معماری به عهده‪ ‬واالس هریسون‪ ‬بود‪ .‬در مورد رهبری وی هنوز هم مناقشاتی‬
‫وجود دارد‪ .‬این ستاد به‌طور رسمی در ‪ ۱۹‬ژانویه ‪ ۱۹۵۱‬افتتاح گردید‪ .‬با وجودی که مقر اصلی‬
‫سازمان ملل در نیویورک واقع شده‌است‪ ،‬نهادهای مهم وابسته به آن‬
‫در‪ ‬الهه‪ ،‬ژنو‪ ،‬وین‪ ،‬مونترال‪ ،‬کپنهاگ‪ ،‬بن‪ ‬و‪ ‬رم‪ ‬دایر شده‌اند‪.‬‬
‫دفاتر سازمان ملل از شخصیت حقوقی مجزایی برخوردار نیستند ولی از جهاتی دارای برخی‬
‫استقالل‌ها هستند‪ .‬برای مثال بر اساس موافقت رسمی کشورهای میزبان‪ ،‬مدیریت پستی‬
‫سازمان ملل متحد‪ ‬می‌تواند اقدام به چاپ تمبر برای مراسالت محلی نماید‪ .‬از سال ‪ ۱۹۵۱‬دفتر‬
‫اصلی سازمان ملل‪ ،‬از سال ‪ ۱۹۶۹‬دفتر‪ ‬ژنو‪ ،‬و از سال ‪ ۱۹۷۹‬دفتر‪ ‬وین‪ ‬مجاز به چاپ تمبر برای‬
‫خود شده‌اند‪ .‬همچنین سیستم ارتباط دور سازمان ملل نیز مستقل عمل می‌کند و هر یک از‬
‫مقرهای‪ ‬ژنو‪ ،‬نیویورک‪ ‬و‪ ‬وین‪ ‬اینک به‌طور غیررسمی در تالش برای راه‌اندازی رادیوی مستقل‬
‫سازمان ملل هستند‪.‬‬
‫به مرور زمان بنای اصلی رو به فرسودگی نهاده و بنا بر اِین مقرر شده طراحی ساختمان موقت‬
‫جدیدی توسط‪ ‬فومی هلیکو ماکی‪ ‬در بین خیابان‌های ‪ ۴۱‬و ‪ ۴۲‬در بزرگراه اول منهتن آغاز شود تا‬
‫ساختمان فعلی گسترش یافته و ترمیم شود‪.‬‬
‫دفتر سازمان ملل متحد در ژنو‪ ‬مقر اروپایی این سازمان است‪ .‬پیش از سال ‪ ۱۹۴۹‬امور اروپایی‬
‫سازمان در شهرهای مختلف مثل‪ ‬نیویورک‪ ‬و‪ ‬لندن‪ ‬انجام می‌گرفت‪.‬‬

‫ملل[ویرایش]‬ ‫امور مالی سازمان‬

 ‫بودجه سازمان را کشورهای عضو بر اساس مشارکت‌های داوطلبانه و برنامه‌ریزی شده تأمین‬
‫می‌کنند‪ .‬دبیرخانه سازمان ملل بر اساس ارزیابی‌های موسسات مالی حرفه‌ای بودجه ‪ ۲‬ساالنه‬
‫سازمان را تعیین و سهم هر کشور را اعالم می‌نماید‪ .‬طرح بودجه به مجمع عمومی ارائه‬
‫می‌شود‪ .‬مجمع عمومی بودجه را تصویب و به کشورها ابالغ می‌نماید‪ .‬معیار محاسبه سهم‬
‫کشورها‪ ‬تولید ناخالص ملی‪ ‬هر کشور است‪ .‬به این ترتیب سهم اصلی را در تأمین بودجه‬
‫سازمان کشورهای پرجمعیت و پیشرفته صنعتی دارند و کشورهای کوچک و جهان سومی بخش‬
‫ناچیزی از هزینه‌های سازمان ملل را پرداخت می‌کنند‪.‬‬
‫مجمع سقف خاصی را برای پرداخت هر کشور در نظر گرفته‌است‪ .‬در دسامبر سال ‪ ۲۰۰۰‬در‬
‫نظام تعیین بودجه تغییراتی حاصل شد و شرایط جهانی کشورها را هم در آن دخیل نمودند و‬
‫سقف پرداخت بودجه از ‪ ۲۵‬درصد به ‪ ۲۲‬درصد کاهش دادند‪ .‬ایاالت متحده‪ ‬تنها کشوری است که‬
‫مشمول این سقف پرداخت می‌شود که البته طبق برآوردها بالغ بر صدها میلیون دالر به سازمان‬
‫ملل بدهکار است‪ .‬طبق ارزیابی‌های سال ‪ ۲۰۰۰‬مهم‌ترین کشورهای تأمین‌کننده بودجه سازمان‬
‫ملل برای سال ‪ ۲۰۰۱‬عبارتند از‪ :‬ژاپن‪( ‬با ‪ ۶۳/۱۹‬درصد)‪ ،‬آلمان‪ ‬با (‪ ۸۲/۹‬درصد)‪ ،‬بریتانیا‪ ‬با (‪۵۷/۵‬‬
‫درصد)‪ ،‬ایتالیا‪ ‬با (‪ ۰۹/۵‬درصد)‪ ،‬کانادا‪ ‬با (‪ ۵۷/۲‬درصد)‪ ،‬اسپانیا‪ ‬با (‪ )۵۳/۲‬درصد‪ ،‬و‪ ‬برزیل‪ ‬با (‪)۳۹/۲‬‬
‫[‪]۴‬‬
‫درصد‪.‬‬
‫بودجه برنامه‌های خاص سازمان ملل که در بودجه معمول در نظر گرفته نمی‌شوند‬
‫(مثال ً‪ ‬یونیسف‪ ‬یا صندوق توسعه انسانی ملل متحد از محل مشارکتهای داوطلبانه دولت‌ها تأمین‬
‫می‌گردد‪ .‬برخی از این کمک‌ها به صورت اهدای محصوالت کشاورزی به مردم قحطی زده‌است‬
‫ولی عمدتاً کمک‌های مالی هستند‪.‬‬
‫سازمان ملل بخش عمده‌ای از نیاز خود به خدمات بانکی را از طریق بانک‪ ‬جی‌پی مورگان‬
‫[‪]۵‬‬
‫چیس‪ ‬برآورده می‌کند‪.‬‬

‫فعالیت‌ها[ویرایش]‬ ‫اهداف و‬
‫بین‌المللی[ویرایش]‬ ‫کنفرانس‌های‬
‫کشورهای عضو سازمان ملل و آژانس‌های تخصصی آن به ارائه راهنمایی‌ها و اتخاذ تصمیماتی در‬
‫جلسات ساالنه و دوره‌ای خود می‌پردازند‪ .‬اداره‌کنندگان جلسات از مجمع عمومی‪ ،‬شورای‬
‫اقتصادی و اجتماعی‪ ‬و‪ ‬شورای امنیت‪ ‬و حتی همتایان این مجامع در سایر نهادهای وابسته به‬
‫سازمان ملل هستند؛ مثال ً‪ ‬مجمع بهداشت جهانی‪ ‬و هیئت اجرایی بر‪ ‬سازمان بهداشت‬
‫جهانی‪ ‬نظارت می‌کنند‪.‬‬
‫وقتی مسئله مهمی بروز کند مجمع عمومی با برگزاری گردهمایی بین‌المللی توجه جهانیان را‬
‫به آن جلب کرده و دربار ٔه نوع اقدام اجماع جهانی برای همکاری را بدست می‌آورد‪ .‬از جمله این‬
‫مسایل می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم‪:‬‬
 ‫مقر اروپایی سازمان ملل در ژنو ‪ -‬سوئیس‬

‫کنفرانس سازمان ملل در مورد محیط زیست و توسعه) کنفرانس زمین) در‪ ‬ریودو ژانیرو‪ ‬برزیل‬ ‫‪‬‬
‫در ژوئن ‪ ۱۹۹۲‬که به تشکیل‪ ‬کمیسیون‪ d‬توسعه پایدار‪ ‬انجامید تا نتایج کار در‪ ‬دستور جلسه‬
‫‪ ۲۱‬یا همان متن نهایی توافق بین دولت‌ها در ‪UNCED‬را پیگیری نماید‪.‬‬
‫کنفرانس بین‌المللی جمعیت و توسعه‪ ‬در‪ ‬قاهره‪ ‬مصر‪ ‬در سپتامبر ‪ ۱۹۹۴‬که به تصویب برنامه‬ ‫‪‬‬
‫عملکرد در جهت حل چالش‌های روابط جمعیت و توسعه در ‪ ۲۰‬سال آینده منجر شد‪.‬‬
‫کنفرانس چهارم جهانی زنان‪ ‬در‪ ‬پکن‪ ،‬چین‪ ‬در سپتامبر ‪ ۱۹۹۵‬که خواستار تسریع اجرای‬ ‫‪‬‬
‫توافقنامه‌های تاریخی کنفرانس سوم جهانی زنان شد‪.‬‬
‫کنفرانس دوم سازمان ملل در مورد مناطق مسکونی که در ژوئن ‪ ۱۹۹۶‬در‪ ‬استانبول‪ ‬ترکیه‪ ‬که‬ ‫‪‬‬
‫مسائل مربوط به توسعه اسکان بشر و مدیریت آن در قرن ‪ ۲۱‬را بررسی کرد‪.‬‬
‫بین‌المللی[ویرایش]‬ ‫سال‌ها و ایام‬

‫‪‬‬

‫کنترل تسلیحات و خلع سالح[ویرایش] در سال ‪ ۱۹۴۵‬صراحتاً در پی نظام قانونمندی‬

‫بود که اطمینان دهد بخش بسیار ناچیزی از د‬
‫منشور سازمان ملل رآمدها و منابع اقتصادی کشورهای جنگ زده صرف تولید تسلیحات نظامی‬
‫می‌شود‪ .‬ابداع‪ ‬سالح‌های هسته‌ای‪ ‬چند هفته پس از امضای منشور‪ d‬و طرح موضوع کنترل‬
‫تسلیحات و‪ ‬خلع سالح‪  ‬واقع گردید‪ .‬در واقع اولین قطعنامه سازمان ملل در اولین نشست مجمع‬
‫عمومی در ‪ ۲۴‬ژانویه ‪ ۱۹۴۶‬با عنوان تأسیس کمیسیون ویژه کشف انرژی اتمی بود که خواستار‬
‫ارائه راهکار جهت مقابله با توسعه سالح‌های هسته‌ای و کلیه جنگ‌افزارهای کشتار جمعی شد‪.‬‬
‫سازمان ملل جلسات متعددی را با هدف رسیدگی به موضوعات خلع سالح چند جانبه ترتیب‬
‫داده‌است‪ .‬مهم‌ترین آن‌ها شامل کمیته اول مجمع عمومی و کمیسیون خلع سالح می‌باشند‪.‬‬
‫مسایل مورد نظر در این کمیسیون‌ها بررسی معاهده منع آزمایش سالح‌های کشتار جمعی‪،‬‬
‫معاهده فضای بیرونی زمین‪ d،‬معاهده منع تولید‪ ‬سالحهای شیمیایی‪ ،‬خلع سالح هسته‌ای‪ ‬و‬
‫سالح‌های متعارف‪ ،‬ایجاد مناطق عاری از سالح هسته‌ای‪ ،‬کاهش بودجه نظامی کشورها و‬
‫تقویت‪ ‬امنیت بین‌الملل‪ ‬بودند‪.‬‬
‫کنفرانس خلع سالح در‪ ‬جامعه بین‌المللی‪ ‬برای مذاکره بر سر توافقات چند جانبه کنترل و خلع‬
‫سالح طراحی و اجرا شد‪ .‬در این کنفرانس نمایندگان ‪ ۶۶‬کشور از سراسر دنیا از جمله پنج کشور‬
‫دارای سالح‌های هسته‌ای یعنی (چین‪ ،‬روسیه‪ ،‬فرانسه‪ ،‬انگلستان و آمریکا) حضور داشتند‪ .‬این‬
‫کنفرانس رسماً زیر نظر سازمان ملل نبود ولی از آنجا که دبیرکل در آن حضور داشت به نوعی به‬
‫سازمان ملل مرتبط گردید‪ .‬دبیرکل سازمان ملل ریاست کنفرانس را نیز بر عهده داشت‪.‬‬
‫قطعنامه‌های مجمع عمومی اغلب خواستار بررسی مسائل خلع سالح بودند و کنفرانس نیز همه‬
‫ساله گزارش تحقیقات خود را به مجمع ارائه می‌کرد‪.‬‬
‫صلح[ویرایش]‬ ‫حفظ‬

‫قطعنامه‌های مهم شورای امنیت – به ترتیب سال صدور‪]۱[ :‬‬ ‫‪‬‬

‫قطعنامه‌های شورای امنیت‪ ‬بر اساس کشور‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ o‬قبرس‪]۲[ :‬‬
‫عراق‪]۳[ :‬‬ ‫‪o‬‬
 ‫کشمیر‪]۴[ :‬‬ ‫‪o‬‬
‫کوزوو‪]۵[ :‬‬ ‫‪o‬‬
‫سودان‪ ،‬دارفور‪]۶[ :d‬‬ ‫‪o‬‬
‫فلسطین‪]۷[ :d‬‬ ‫‪o‬‬
‫لبنان‪]۸[ :‬‬ ‫‪o‬‬

‫حافظان صلح سازمان ملل به مناطق مختلفی که درگیری نظامی بتازگی متوقف شده اعزام‬
‫می‌شوند تا توافقنامه‌های صلح را اجرا و طرفین درگیر را از شروع دوباره مخاصمات بازدارند؛ مثال ً‬
‫آنان در‪ ‬تیمور شرقی‪ ‬تا اعالم استقالل در سال ‪ ۲۰۰۱‬حضور داشتند‪ .‬کشورهای عضو سازمان‬
‫نیروهای مورد نیاز را تأمین می‌کنند و ارسال نیرو به هر عملیات جنبه داوطلبانه دارد‪ .‬در این بین‬
‫دو کشور‪ ‬کانادا‪ ‬و‪ ‬پرتغال‪ ‬در همه عملیات‌های حفظ صلح حضور داشته‌اند‪ .‬سازمان ملل‪ ‬عملیات‬
‫نظامی‪ ‬مستقلی انجام نمی‌دهد و تمام عملیات آن باید با تصویب شورای امنیت باشد‪.‬‬
‫مؤسسین سازمان ملل امیدوار بودند که این سازمان مانع وقوع جنگ بین کشورها شود؛ ولی‬
‫این امید چندان جامه عمل نپوشید‪ .‬در ایام‪ ‬جنگ سرد‪ ‬از سال (‪ ۱۹۴۵‬تا ‪ )۱۹۹۱‬دنیا به دو اردوگاه‬
‫متخاصم تقسیم و حفظ صلح بسیار دشوار شد‪ .‬با پایان جنگ سرد‪ ،‬سازمان ملل مجدداً به عنوان‬
‫بانی ایجاد صلح در دنیا قوت دوباره‌ای گرفت و در حل و فصل اختالفات در سراسر دنیا فعال شد‪.‬‬
‫اما فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سبب شد تا ایاالت متحده در موضع تنها ابرقدرت جهان قرار‬
‫گیرد و چالش‌های جدیدی را برای سازمان ملل رقم بزند‪.‬‬
‫بودجه عملیات حفظ‪ d‬صلح سازمان ملل از کشورهای عضو و بر اساس معیارهای مدون تأمین‬
‫می‌شود‪ .‬البته بخش زیادی از این بودجه را پنج عضو شورای امنیت فراهم می‌آورند‪ .‬در دسامبر‬
‫سال ‪ ۲۰۰۰‬در روند ارزیابی سهم هر کشور تغییراتی ایجاد شد و مقرر گردید هر شش ماه یکبار‬
‫این معیارها مورد بررسی دوباره قرار بگیرند‪ .‬طبق این ارزیابی‌ها در سال ‪ ۲۰۰۳‬حدود ‪ ۲۷‬درصد‬
‫بودجه کل سازمان به عملیات‌های حفظ صلح اختصاص می‌یافت‪ .‬ایاالت متحده خواستار سهم‬
‫کمتر خود در این پروژه‌ها بود و پرداخت سهم خویش و پرداخت دیون معوقه خود را منوط به‬
‫تصویب‪ ‬کنگره آمریکا‪ ‬می‌دانست‪.‬‬
‫نیروهای حافظ صلح سازمان ملل‪ ‬در سال ‪ ۱۹۸۸‬جایزه صلح نوبل‪ ‬را احراز کردند‪ .‬در سال ‪۲۰۰۱‬‬
‫دبیرکل سازمان ملل‪ ،‬کوفی عنان‪ ،‬بخاطر تالش‌هایش برای سازماندهی جهانی آرام‌تر این جایزه‬
‫را به خود اختصاص داد‪.‬‬
‫سازمان ملل مدالهایی را برای اهدا به کسانیکه معاهدات مصوب را عملی می‌سازند در نظر‬
‫می‌گیرد‪ .‬اولین آن‌ها مدال خدمات سازمان ملل بود که به نیروهای حاضر در‪ ‬جنگ کره‪ ‬اعطا شد‪.‬‬
‫مدال‪ ‬ناتو‪ ‬نیز با استداللی مشابه برای خدمات بین‌المللی طراحی شد و به عنوان یک مدال‬
‫بین‌المللی به جای یک مدال نظامی مورد استفاده قرار گرفت‪.‬‬
‫بشر[ویرایش]‬ ‫حقوق‬
‫پیگیری مسائل‪ ‬حقوق بشر‪ ‬دلیل اصلی ایجاد سازمان ملل بود‪ .‬جنگ جهانی دوم و مسایل مربوط‬
‫به‪ ‬نسل‌کشی‪ ‬سبب شد تا بر سر ایجاد سازمان جدیدی که مانع وقوع تراژدی‌های مشابه در‬
‫آینده اجماع جهانی به‌وجود آید‪ .‬هدف اولیه نیز ایجاد یک چارچوب قانونی برای بررسی و عملکرد‬
‫مناسب بر اساس شکایات در مورد تخطی از حقوق‪ d‬بشر بود‪ .‬منشور‪ d‬ملل متحد تمام اعضای‬
‫سازمان ملل را ملزم به احترام و رعایت حقوق بشر می‌نماید و همه را موظف می‌داند تا برای‬
‫رسیدن به این هدف تالش کند‪ .‬اعالمیه جهانی حقوق بشر‪ ‬فی نفسه الزام‌آور نیست و تنها یکی‬
‫از مصوبات مجمع عمومی در سال ‪ ۱۹۴۸‬بود که نقش یک استاندارد برای همگان را ایفا می‌کند‪.‬‬
‫مجمع همواره مسایل حقوق بشر را دنبال می‌کنند‪ .‬در‪ ۱۵ ‬مارس ‪ ۲۰۰۶‬مجمع به اتفاق آراء رأی‬
‫[‪]۶‬‬
‫داد که‪ ‬شورای حقوق بشر سازمان‪ ‬را جایگزین‪ ‬کمیسیون‪ d‬حقوق بشر‪ ‬کند‪.‬‬
 ‫هدف اصلی این شورا بررسی موارد نقض حقوق‪ d‬بشر است‪ .‬همواره انتقاد شده که ترکیب‬
‫اعضای شورای حقوق بشر مناسب نیست‪ .‬به ویژه اینکه برخی از اعضای آن مشکوک به نقض‬
‫حقوق بشر هستند‪ .‬حتی کشورهایی که ریاست کمیسیون را برعهده داشته‌اند‪.‬‬
‫در حال حاضر هفت مجمع وابسته به‪ ‬مجامع معاهده حقوق بشر‪ ‬وجود دارد‪ .‬از جمله‪ ‬کمیته‬
‫حقوق بشر‪ ‬و‪ ‬کمیته حذف تبعیض علیه زنان‪ .‬سرویس‌های دبیر خانه‌ای به شش مجمع‬
‫خدمات‌رسانی می‌کند و‪ ‬کمیساریای عالی حقوق بشر‪ ‬مسئولیت این سرویس‌رسانی را به عهده‬
‫دارد‪.‬‬
‫سازمان ملل و آژانس‌های آن محوریت اجرای اصول اعالمیه جهانی حقوق بشر را به عهده دارند‪.‬‬
‫یکی از وظایف این آژانس‌ها کمک به کشورهایی است که فرایند گذر به سوی دموکراسی را‬
‫تجربه می‌کنند‪ .‬سازمان ملل کمک فراوانی به برگزاری‪ ‬انتخابات‪ ‬در کشورهای کم تجربه و کم‬
‫سابقه در جریان دموکراسی نموده‌است از جمله در افغانستان و تیمور شرقی‪ .‬همچنین سازمان‬
‫ملل مجمعی برای پشتیبانی از‪ ‬حقوق‪ d‬زنان‪ ‬در عرصه‌های سیاسی اقتصادی و اجتماعی در‬
‫کشورهایشان تشکیل داده‌است و تالش می‌کند توجه عمومی را به این حقوق جلب نماید‪ .‬حتی‬
‫قطعنامه‌ای در مورد سوء استفاده از این حقوق در خود مجمع عمومی یا شورای امنیت یا مجامع‬
‫قضایی وابسته صادر کرده‌است‪.‬‬
‫در اوایل سال ‪ ۲۰۰۶‬مجمع ضد شکنجه پیشنهاد بستن زندان‪ ‬گوانتانامو‪ ‬را ارائه کرد و آمریکا را به‬
‫خاطر اداره کردن یک زندان مخفی و انتقال اتباع خارجی به آن به شدت مورد انتقاد قرار داد‪.‬‬
‫برخی از گروه‌های حقوق بشر و اعضای‪ ‬حزب جمهوری‌خواه ایاالت متحده‪ ‬اعالم کردند‬
‫که‪ ‬سیا‪ ‬اجازه نمی‌دهد نظارتی بر این زندان اعمال شود یا زندان را تعطیل نمایند‪.‬‬
‫بین‌المللی[ویرایش]‬ ‫کمک‌های انسان دوستانه و توسعه‬
‫سازمان ملل در کنار دیگر سازمان‌ها مثال ً‪ ‬صلیب سرخ‪ ‬به تأمین غذا‪ ،‬آب آشامیدنی‪ ،‬مامن و‬
‫دیگر‪ ‬کمک‌های بشردوستانه‪ ‬به مردمانی می‌پردازد که از قحطی و جنگ و سایر بالیا به زحمت‬
‫افتاده‌اند‪ .‬بازوان اصلی سازمان ملل در راه کمک‌رسانی به مردم عبارتند از‪ ‬برنامه جهانی غذا‪( ‬که‬
‫بیش از ‪ ۱۰۰‬میلیون نفر را در ‪ ۸۰‬کشور پوشش داده‌است)‪ ،‬کمیساریای عالی پناهندگان‪ ‬که در‬
‫‪ ۱۱۶‬کشور فعالیت دارد و نیز پروژه‌های حفظ صلح که در ‪ ۲۴‬کشور دنیا به اجرا درآمده‌است‪.‬‬
‫گاهی اوقات نیروهای امدادی سازمان ملل مورد حمله قرار گرفته‌اند‪.‬‬
‫همچنین سازمان ملل به پشتیبانی از‪ ‬توسعه اقتصادی‪ ‬پرداخته‌است؛ مثال ً از طریق تدوین‬
‫فرمول‪ ‬اهداف توسعه هزاره‪ .‬برنامه توسعه سازمان ملل (‪ )UNDP‬بزرگترین منبع ارائه کمک‌های‬
‫فنی در جهان است‪ .‬سازمان‌هایی چون‪ ‬برنامه مشترک ملل متحد در زمینه ایدز‪ WHO ،‬و‪ ‬صندوق‬
‫جهانی مبارزه با ایدز‪ ،‬سل و ماالریا‪ ‬از موسسات پیشگام در مبارزه با بیماری‌ها در سراسر دنیا‬
‫سرویس‌های کنترل جمعیت هستند و در کاهش‪ ‬مرگ و میر‪ ‬کودکان و مادران در ‪ ۱۰۰‬کشور نقش‬
‫فعالی داشته‌اند‪.‬‬
‫سازمان ملل همه ساله اقدام به انتشار‪ ‬شاخص توسعه انسانی‪ )HDI( ‬می‌کند که در آن بر‬
‫رفاهی اقتصادی و بهداشتی مانند سطح فقر‪ d،‬میانگین درآمد‪ ،‬میزان‬
‫ٰ‬ ‫اساس شاخص‌های‬
‫باسوادی‪ ،‬و‪ ‬امید به زندگی‪ ‬به مقایسه سطح توسعه در کشورهای مختلف می‌پردازد‪.‬‬
‫سازمان ملل به کمک دوایر و نهادهای مختلف خود به توسعه انسانی پرداخته‌است‪:‬‬

‫سازمان بهداشت جهانی‪ )WHO( ‬که در سال ‪ ۱۹۷۷‬آبله‪ ‬را ریشه کن نموده و‪ ‬فلج اطفال‪ ‬را‬ ‫‪‬‬
‫هم تا مرز ریشه کنی پیش برده‌است‪.‬‬
‫بانک جهانی‪ / ‬صندوق بین‌المللی پول‪ :)IMF( ‬طبق توافقنامه‪ ‬برتون وودز‪ ‬در سال ‪ ،۱۹۴۴‬دو‬ ‫‪‬‬
‫نهاد بانک جهانی و ‪ IMF‬به عنوان دو سیستم جداگانه از سازمان ملل فعالیت می‌کنند‪ .‬در‬
 ‫سال ‪ ۱۹۴۷‬به موجب موافقتنامه‌ای اعالم شد که موسسات وابسته به سازمان ملل به‬
‫صورت مستقل و تخصصی فعالیت‌های مالی و پولی خود را در چارچوب این سازمان و با‬
‫نظارت آن به انجام رسانند‪.‬‬
‫برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد‪)UNEP( ‬‬ ‫‪‬‬
‫برنامه عمران سازمان ملل متحد‪)UNDP( ‬‬ ‫‪‬‬
‫سازمان تربیتی علمی فرهنگی ملل متحد‪)UNESCO( ‬‬ ‫‪‬‬
‫صندوق کودکان سازمان ملل متحد‪)UNICEF( ‬‬ ‫‪‬‬
‫کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان‪)UNHCR( ‬‬ ‫‪‬‬

‫در ‪ ۹‬مارس سال ‪ ۲۰۰۶‬کوفی عنان دبیرکل سازمان ملل‪ ‬صندوق مرکزی واکنش سریع‪ CERE ‬را‬
‫[‪]۷‬‬
‫برای کمک به قحطی زدگان‪ ‬شاخ آفریقا‪ ‬تأسیس کرد‪.‬‬
‫همچنین یک آژانس به عنوان‪ ‬شورای جهانی غذا‪ ‬با هدف هماهنگی وزرای کشاورزی کشورها‬
‫تأسیس شد تا به کشورهای قحطی زده و دارای سوء تغذیه کمک کنند‪ .‬در سال ‪ ۱۹۹۳‬این‬
‫آژانس به حالت تعلیق درآمد‪.‬‬
‫بین‌الملل[ویرایش]‬ ‫معاهدات و قانون‬
‫مذاکرات سازمان ملل در قالب‪ ‬معاهده‪ ‬به پیشگیری از مشاجرات بین‌المللی منجر می‌شوند‪ .‬مثل‬
‫کنوانسیون قانون یا هر گونه اختالفی در مورد کاربرد آزاد اقیانوس‌ها در دادگاه ویژه مورد حل و‬
‫فصل قرار بگیرد‪.‬‬
‫دادگاه بین‌المللی (‪ )ICJ‬با هدف حل و فصل مشاجرات بین کشورها تأسیس شده‌است و از سال‬
‫‪ ۱۹۴۶‬تاکنون مرجع رسیدگی به دعاوی مهمی به شرح زیر بوده‌است‪:‬‬
‫جمهوری دموکراتیک کنگو‪ ‬در برابر‪ ‬فرانسه‪ ‬که در آن [ فرانسه را به بازداشت غیرقانونی رؤسای‬
‫ایالتی کنگو و‪ ‬جرائم جنگی‪ ‬متهم نمود؛ و دعوی‪ ‬نیکاراگوئه در برابر ایاالت متحده‪ ‬که در این‬
‫دعوی‪ ‬نیکاراگوئه‪  ‬ایاالت متحده را متهم نمود که نیروهای معارض حکومت را مجهز کرده‌است (در‬
‫پی این دعوی شاهد طرح دعوی ایران در مورد تجهیز معارضین توسط آمریکا بودیم)‪.‬‬
‫در سال ‪ ۱۹۹۳‬و در پاسخ به رویه «پاکسازی قومی» در‪ ‬یوگسالوی‪ ‬سابق دبیرکل سازمان‬
‫ملل‪ ‬دادگاه رسیدگی به جرایم نظامی در یوگسالوی سابق‪ ‬را دایر کرد‪ .‬در سال ‪ ۱۹۹۴‬در‬
‫قبال‪ ‬جریان نسل‌کشی در روآندا‪ ‬این شورا‪ ‬دیوان رسیدگی به جرائم در روآندا‪ ‬را تأسیس کرد‪.‬‬
‫قلمرو قضایی این دو دادگاه بررسی و روشن کردن موارد نقض قوانین بین‌المللی که جرم‬
‫محسوب می‌شدند بوده‌است‪.‬‬

‫در سال ‪ ۱۹۱۸‬مجمع عمومی کنفرانسی در‪ ‬رم‪ ‬برگزار کرد و بررسی تأسیس‪ ‬دیوان‬ ‫‪‬‬
‫بین‌المللی کیفری‪ ‬پرداخت و در پی آن‪ ‬طرح رم‪ ‬به تصویب رسید و این دادگاه در سال ‪۲۰۰۲‬‬
‫تأسیس و اولین پرونده در سال ‪ ۲۰۰۶‬به آن ارجاع گردید‪ .‬این اولین مورد رسیدگی به اتهامات‬
‫و تخلفات جنگی و‪ ‬نسل‌کشی‪ ‬در یک مرجع دائمی جهانی بود‪ .‬اما دیوان بین‌المللی کیفری‬
‫مستقل از سازمان ملل عمل می‌کند و پرسنل و بودجه‌ای اختصاصی دارد اگر چه در راه‬
‫شکل‌گیری آن مقامات سازمان ملل و سران دولت‌ها دخالت مستقیم داشته‌اند‪ .‬در مورد نحوه‬
‫اداره این نهاد و همکاری‌های متقابل دیوان بین‌المللی کیفری و سازمان ملل «توافق کامل و‬
‫دوجانبه» حاصل شده‌است‪.‬‬
‫در سال ‪ ۲۰۰۲‬سازمان ملل‪ ‬دادگاه ویژه سیرالئون‪ ‬را بخاطر جنایات جنگی در آن کشور برگزار نمو‬

‫اصالحات[ویرایش]‬
 ‫مقاله‌های اصلی‪  :‬اصالحات در سازمان ملل‪  ‬و‪  ‬اصالحات در شورای امنیت سازمان ملل‬
‫در سالیان اخیر تقاضای اصالحات در سازمان ملل شدت گرفته‌است‪ .‬البته این تقاضاها خیلی‬
‫واضح و مشخص نبوده‌اند و اجماع نظری در مورد نحوه اصالحات وجود نداشته‌است‪ .‬عده‌ای‬
‫خواستار ایفای نقش جدی و مؤثرتر سازمان ملل در امور جهانی شده‌اند‪ .‬عده‌ای معتقدند که کار‬
‫سازمان باید به کمک‌های بشر دوستانه محدود شود و عده زیادی خواستار عضویت در شورای‬
‫امنیت و تغییر موقعیت ژئوپلتیک آن شده‌اند (یعنی اضافه شدن اعضایی از آفریقا‪ ،‬آمریکای جنوبی‬
‫و‪ ‬آسیا)‪ .‬در سال‌های ‪ ۲۰۰۴‬و ‪ ۲۰۰۵‬موضوع سوء استفاده از برنامه‪ ‬نفت در برابر غذا‪ ‬در عراق در‬
‫دوران‪ ‬صدام حسین‪  ‬لزوم اصالحات را تشدید نمود‪ .‬یک برنامه اصالحی رسمی از سوی‪ ‬کوفی‬
‫عنان‪ ‬دبیرکل سازمان ملل‪ ‬اندکی پس از صدارت وی بر سازمان در‪ ‬اول ژانویه ‪ ۱۹۷۷‬به اجرا‬
‫گذاشته شد‪ .‬این اصالحات شامل تغییر عضویت دائمی در‪ ‬شورای امنیت‪( ،‬که همچنان نماد روابط‬
‫قدرت در سال ‪ ۱۹۴۵‬است)‪ ،‬شفاف تر ساختن بوروکراسی و ایجاد حس مسئولیت‌پذیری بِیشتر‬
‫در میان اعضا‪ ،‬دموکراتیک تر ساختن سازمان ملل و اعمال‪ ‬تعرفههای‪ ‬مناسب به‬
‫شرکت‌های‪ ‬مهمات و جنگ افزارسازی‪ ‬در سراسر دنیا است‪ .‬در سپتامبر سال ‪ ۲۰۰۵‬سازمان‬
‫ملل یک‪ ‬جلسه جهانی در سال ‪ ۲۰۰۵‬برگزار کرد که طی آن سران اکثر کشورهای عضو در‬
‫شصتمین جلسه مجمع عمومی گرد آمدند‪ .‬سازمان ملل این جلسه را «فرصت بسیار نادر در‬
‫[‬
‫اتخاذ تصمیمات مهم در حوزه‌های توسعه‪ ،‬امنیت حقوق بشر و اصالحات در سازمان ملل» نامید‪.‬‬
‫‪  ]۹‬کوفی عنان پیشنهاد کرد که در مورد اصالحات سازمان ملل و گریز از تنگنای اعمال‬
‫سیستم‌های بین‌المللی صلح و امنیت حقوق بشر و توسعه به توافقات مهمی دست یافته‌اند و‬
‫چالش‌های اساسی پیش روی سازمان ملل در قرن ‪ ۲۱‬را ارزیابی و بررسی نموده‌اند‪ .‬رهبران و‬
‫سران کشورهای دنیا بر سر موارد زیر به توافق دست یافته‌اند‪:‬‬

‫ایجاد کمیسیون صلح برای ارائه مکانیزم محوری در جهت کمک به کشورهای خارج شده از‬ ‫‪‬‬
‫درگیری‪.‬‬
‫توافقی که جامعه بین‌المللی را محق می‌سازد وقتی دولت‌ها نتوانند اجرای قوانین را عملی‬ ‫‪‬‬
‫سازند تا از شهروندان مظلوم خود دفاع کنند وارد عمل شوند‪.‬‬
‫[‪]۱۰‬‬
‫شورای حقوق بشر‪( ‬که در‪ ۹ ‬می‪ ‬تصویب و در ‪ ۱۹‬ژوئن عملیاتی گردید)‬ ‫‪‬‬
‫یک توافق برای اختصاص منابع بیشتر به سرویس‌های سازمان ملل‬ ‫‪‬‬
‫توافقنامه‌های مختلف برای صرف میلیاردها دالر بیشتر در راستای نیل به اهداف توسعه‬ ‫‪‬‬
‫هزاره‪.‬‬
‫محکوم‌سازی روشن و صریح‪ ‬تروریسم‪ ‬در تمام اشکال آن‬ ‫‪‬‬
‫صندوق دموکراسی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫[‪]۱۱‬‬
‫توافق بر سر تشکیل شورای معتمدین برای تکمیل مأموریت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫اگر چه کشورهای عضو سازمان ملل در راه اصالح نظام بوروکراسی سازمان ملل به موفقیت‪d‬‬
‫چندانی دست نیافتند ولی عنان همچنان بر انجام اصالحات در حوزه اختیارات خود ادامه داد‪ .‬او‬
‫یک دفتر ویژه جهت مدیریت سیاست‌های حمایتی از سیاست‌های مالی سازمان دایر کرد‪ .‬در‬
‫اواخر دسامبر سال ‪ ۲۰۰۵‬دبیر خانه در شرف تکمیل طرح بازنگری ‪ ۵‬ساله دستور جلسات مجمع‬
‫عمومی بود‪ .‬هدف از آن تأمین بنای تصمیم‌گیری در مورد حذف برنامه‌های تکراری و موازی بود‪.‬‬

‫هزاره[ویرایش]‬ ‫اهداف توسعه‬

‫مقال ٔه اصلی‪  :‬اهداف توسعه هزاره‬
‫اهداف توسعه هزاره شامل ‪ ۸‬مورد است که هر ‪ ۱۹۱‬کشور عضو سازمان ملل پذیرفته‌اند تا سال‬
‫‪ ۲۰۱۵‬به آن‌ها برسند‪ .‬کشورهای عضو در سپتامبر ‪ ۲۰۰۰‬متعهد شدند این اهداف را دنبال کنند‪:‬‬
 ‫از بین بردن جلوه‌های حاد فقر و گرسنگی‬ ‫‪.1‬‬
‫نیل به تحصیالت ابتدایی در سطح دنیا‬ ‫‪.2‬‬
‫پیشبرد‪ ‬برابری جنسیتی‪ ‬و توانمندسازی زنان‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫رشد سالمت زایمان‬ ‫‪.4‬‬
‫مبارزه با ایدز ‪ ،HIV/‬ماالریا‪ ،‬و سایر امراض‬ ‫‪.5‬‬
‫کاهش‪ ‬مرگ و میر نوزادان‬ ‫‪.6‬‬
‫حصول اطمینان از حفظ محیط زیست‬ ‫‪.7‬‬
‫توسعه مشارکت جهانی در برابر توسعه‬ ‫‪.8‬‬

‫امنیتی[ویرایش]‬ ‫موفقیت‌ها و شکست‌ها در مسائل‬

‫بخش بزرگی از هزینه‌های سازمان ملل متوجه مأموریت اصلی این سازمان مبنی بر حفظ صلح و‬
‫امنیت است‪ .‬بودجه حفظ صلح سازمان برای سال مالی ‪ ۲۰۰۵–۲۰۰۶‬حدود ‪ ۵‬میلیارد دالر‬
‫بوده‌است (در حالیکه بودجه کلی سازمان ملل در دیگر امور در همین مدت زمانی معادل ‪۵/۱‬‬
‫میلیارد دالر بوده‌است) و ‪ ۷۰۰۰۰‬نیرو را در در ‪ ۱۷‬مأموریت به سراسر دنیا اعزام کرده‌است‪ .‬طبق‬
‫«گزارش امنیت انسانی ‪ ]۱۲[»۲۰۰۵‬که توسط سازمان مرکز امنیت انسانی در‪ ‬دانشگاه بریتیش‬
‫کلمبیا‪ ‬و با همکاری‪ ‬سازمان‌های دولتی‪ ‬و موسسات مختلف تهیه شده‌است‪ ،‬پس از دوران جنگ‬
‫سرد با کاهش چشمگیر تعداد جنگ‌ها‪ ،‬سوء استفاده از حقوق بشر و نسل‌کشی روبرو هستیم‬
‫که دلیل آن به درستی مشخص نشده‌است‪ .‬آمارهای موجود عبارتند از‪ ۴۰ - :‬درصد کاهش‬
‫درگیری خشونت‌آمیز ‪ ۸۰ -‬درصد کاهش درگیری‌های منجر به کشتار ‪ ۸۰ -‬درصد کاهش‬
‫نسل‌کشی و از بین بردن مخالفان سیاسی طبق گزارش‪ ‬انتشارات دانشگاه آکسفورد‪،d‬‬
‫فعالیت‌های بین‌المللی که عمدتاً تحت نظارت سازمان ملل بوده علت اصلی کاهش درگیری‌های‬
‫مسلحانه پس از جنگ سرد است و البته این گزارش اشاره می‌کند که مدارک برای اثبات این‬
‫[‪]۱۳‬‬
‫مدعا فراوان هستند‪ .‬در این گزارش به چندین مورد سرمایه‌گذاری اشاره شده‌است‪:‬‬

‫رشد ‪ ۶‬برابری مأموریت‌های سازمان ملل در امر جلوگیری از جنگ از سال ‪ ۱۹۹۰‬تا ‪۲۰۰۲‬‬ ‫‪‬‬
‫رشد ‪ ۴‬برابری در تالش‌های متوقف‌سازی درگیری‌ها از سال ‪ ۱۹۹۰‬تا ‪۲۰۰۲‬‬ ‫‪‬‬
‫رشد ‪ ۷‬برابری طراحی مکانیزم‌های «دوستی دبیرکل» " گروه‌های تماس و سایر مکانیزم‌های‬ ‫‪‬‬
‫دولتی برای حمایت از مأموریت‌های برقراری صلح و حفظ صلح از سال ‪ ۱۹۹۰‬تا ‪.۲۰۰۲‬‬
‫رشد ‪ ۱۱‬برابری اعمال محدودیت‌ها و تحریم‌های اقتصادی علیه رژیم‌های مختلف در دنیا از‬ ‫‪‬‬
‫سال ‪ ۱۹۸۹‬تا ‪.۲۰۰۱‬‬
‫رشد ‪ ۴‬برابری عملیات حفظ صلح در سال‌های ‪ ۱۹۸۷‬تا ‪.۱۹۹۹‬‬ ‫‪‬‬

‫این تالش‌ها نسبت به دوران جنگ سرد هم از نظر تعداد و هم گستردگی و پیچیدگی بیشتر و‬
‫بزرگتر بوده‌اند‪ .‬موفقیتهای سازمان ملل در عرصه برقراری و حفظ صلح عبارتند از‪:‬‬

‫دفتر محاسبات دولت آمریکا اعالم کرد که هزینه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل هشت بار‬ ‫‪‬‬
‫[‪]۱۴‬‬
‫ارزان‌تر از ایجاد یک نیروی حافظ صلح در ایاالت متحده‌است‪.‬‬
‫مطالعه نیروهای ‪ RAND‬در سال ‪ ۲۰۰۵‬نشان می‌دهد که نیروهای سازمان ملل در دوسوم‬ ‫‪‬‬
‫مأموریت‌های حفظ صلح خود موفق بوده‌اند‪ .‬این مطالعه مقایسه‌ای نیز بین تالش‌های‬
‫سازمان ملل و ایاالت متحده داشتند و به این نتیجه می‌رسد که از بین ‪ ۸‬مأموریت سازمان‬
‫ملل‪ ۷ ،‬مورد به برقراری صلح مربوط شده‌اند و این در حالی است که در مورد آمریکا هر ‪۸‬‬
‫[‪]۱۵‬‬
‫مأموریت نظامی‪ ۴ ،‬مورد به صلح انجامیده و ‪ ۴‬مورد دیگر هنوز درگیری و جنگ ادامه دارد‪.‬‬
 ‫اما در بسیاری موارد اعضای سازمان ملل در مورد نیل به اهداف قطعنامه‌های شورای امنیت و‬
‫اجرای الزامی آن‌ها موضع انفعالی اتخاذ کرده‌اند؛ مثال ً‪ ‬عراق‪ ‬از ‪ ۲۸‬ژوئن ‪ ۱۹۹۱‬به این سو ‪ ۱۷‬مورد‬
‫از قطعنامه‌های شورای امنیت را نقض کرده و تحریم‌های اقتصادی سازمان ملل را دور زده‌است‪.‬‬
‫تقریباً به مدت یک دهه‌است که اسرائیل قطعنامه توقف شهرک‌سازی در‪ ‬کرانه باختری‪ ‬و‪ ‬غزه‪ ‬را‬
‫نادیده می‌گیرد‪ .‬این شکست‌ها ریشه در ماهیت بین دولتی سازمان ملل دارد‪ .‬چرا که در غالب‬
‫موارد باید تمام ‪ ۱۹۱‬کشور عضو به اجماع برسند حتی گاهی وقتی که اقدامات با رأی ‪ ۱۰‬عضو‬
‫شورای امنیت به تصویب می‌رسند دبیر خانه از تأمین منابع کامل برای انجام آن بازمی‌ماند‪.‬‬
‫مهمترین موارد شکست مأموریت‌های سازمان ملل عبارت بوده‌اند از‪:‬‬

‫شکست در ممانعت از‪ ‬نسل‌کشی رواندا‪ ‬در سال ‪ ۱۹۹۴‬که منجر به مرگ حدود یک میلیون‬ ‫‪‬‬
‫[‪]۱۶‬‬
‫نفر شد و علت آن عدم تصویب اقدام نظامی الزامی از سوی شورای امنیت بود‪.‬‬
‫شکست ‪ MONUC‬در اجرای قطعنامه ‪ UNSC ۱۲۹۱‬جهت مداخله مؤثر در‪ ‬جنگ دوم کنگو‪ ‬که‬ ‫‪‬‬
‫گفته می‌شود ‪ ۵‬میلیون نفر کشته بر جای گذاشت (‪( )۱۹۹۸–۲۰۰۲‬و ظاهراً هنوز درگیری در‬
‫این کشور ادامه دارد) و توزیع کمکهای بشر دوستانه در این کشور جریان دارد‪.‬‬
‫شکست در مداخله سال ‪ ۱۹۹۵‬در‪ ‬کشتار سربرنیتسا‪ ‬علی‌رغم این که سازمان ملل فضای‬ ‫‪‬‬
‫این منطقه را برای پناهندگان و ‪ ۱۰۰‬نیروی حافظ صلح هلندی امن اعالم کرده بود‪.‬‬
‫شکست در رساندن مواد غذایی به مردم قحطی زده‪ ‬سومالی‪ ‬که معموال ً مواد غذایی توسط‬ ‫‪‬‬
‫نیروهای مسلح توقیف می‌شد‪ .‬تالش ایاالت متحده سازمان ملل برای مقابله با این نیروهای‬
‫نظامی منجر به جنگ موگادیشو در سال ‪ ۱۹۹۳‬گردید‪.‬‬
‫تجاوزهای جنسی توسط نیروهای حافظ صلح سازمان ملل – همواره جمعی از نیروهای حافظ‬ ‫‪‬‬
‫صلح سازمان ملل از ملیت‌های مختلف بخاطر تجاوزات جنسی و تعدی به دختران به‬
‫کشورهای تابعه مسترد شده‌اند‪ .‬معموال ً در هر مأموریت‪ ۸ d،‬مورد از این مسایل با وجود‬
‫[‪]۱۸[]۱۷‬‬
‫اقدامات نظارتی و کنترلی داخلی دفاتر سازمان ملل روی داده‌اند‪.‬‬
‫حداقل در ‪ ۵‬کشوری که سازمان ملل در آن‌ها حضور داشته یعنی جمهوری دموکراتیک‬
‫کنگو‪ ،‬هائیتی‪ ،‬بروندی‪ ،‬دماغه سبز‪ ،‬کوته دی ِآیوری و‪ ‬لیبریا‪ ‬گزارش تجاوز جنسی نیروهای حافظ‬
‫صلح تأیید شده‌است‪ ]۹[ .‬بی‌بی‌سی نیز در گزارشی تعدادی از افراد برنامه خواربار جهانی را به‬
‫[‪]۱۹‬‬
‫عنوان قانون‌شکن جنسی معرفی کرد‪.‬‬
‫انتقادات و چالش‌ها[ویرایش]‬
‫همچنین ببینید‪  :‬چین و سازمان ملل‪  ،‬اسرائیل و سازمان ملل‪  ،‬شوروی و سازمان ملل‪ ،‬و‪  ‬ایاالت‬
‫متحده و سازمان ملل‬
‫امنیت[ویرایش]‬ ‫شورای‬
‫بسیاری بر این باورند که شورای امنیت سازمان ملل نمی‌تواند به روشنی و قاطعانه در برخورد با‬
‫بحران‌های بین‌المللی عمل کند؛ مثال ً در مورد‪ ‬برنامه هسته‌ای ایران‪ ‬و نسل‌کشی در‪ ‬جنگ‬
‫دارفور‪ ‬در‪ ‬سودان‪ ‬و همچنین‪ ‬جنگ داخلی سوریه‪ .‬چون پنج عضو شورای امنیت حق وتو دارند در‬
‫غالب موارد با یکدیگر به توافق نمی‌رسند و نمی‌توانند به تنهایی هم اقدام نمایند‪ .‬اکثراً و نه‬
‫همیشه این اختالفات بین‪ ‬ایاالت متحده‪ ‬از یکسو و‪ ‬چین‪ ‬یا‪ ‬روسیه‪ ‬در سوی دیگر بوده‌است‪.‬‬
‫درسایر موارد شورای امنیت با موفقیت‪ d‬عمل کرده‌است؛ مثال ً در جنگ‪ ‬لبنان و اسرائیل ‪.۲۰۰۶‬‬
‫بشر[ویرایش]‬ ‫نظارت بر حقوق‬
‫کمیسیون‪ d‬قدیمی سازمان ملل در مورد حقوق بشر در کشورهای عضو نظیر‪ ‬سودان‪ ‬و‪ ‬لیبی‪ ‬که‬
‫گزارش‌های نقض حقوق‪ d‬بشر از آن‌ها واصل گردیده به تفحص می‌پردازد اگر چه این کشورها خود‬
 ‫عضو کمیسیون‪ d‬مذکور باشند[‪ ]۲۱[]۲۰‬و حتی لیبی زمانی ریاست این کمیسیون را هم بر عهده‬
‫داشته‌است‪ .‬البته این کشورها مدعی هستند که کشورهای غربی که خود متهم‬
‫به‪ ‬استعمارگری‪ ‬تجاوز و بی رحمی هستند نمی‌توانند و حق ندارند در مورد اعضای کمیسیون‬
‫حقوق بشر اظهار نظر نمایند‪ .‬اما در ‪ ۱۵‬مارس ‪ ۲۰۰۶‬مجمع عمومی قطعنامه‌ای صادر کرد و‬
‫هیئت جدیدی را تحت عنوان شورای حقوق بشر سازمان ملل جایگزین کمیسیون مذکور نمود‪.‬‬
‫قوانین این شورا در برخورد با تخلفات کشورهای عضو اعم از صلح یا حقوق جهانی بشر و عدول‬
‫از اصول دموکراسی شدیدتر و صریح تر بود و حتی جهت حاکمیت اصل دموکراسی بر شورا مقرر‬
‫شد نمایندگان کشورهای بیشتری در آن عضویت یابند و از ‪ ۵۳‬کشور قبلی به نصف ‪ ۱۹۲‬عضو‬
‫مجمع عمومی افزایش یافت‪.‬‬
‫‪ ۴۷‬عضو جدید طی انتخابات ‪ ۹‬می ‪ ۲۰۰۶‬به این شورا اضافه شد و حتی کشورهایی که گزارش‬
‫ضعف حقوق بشر در آن‌ها وجود دارد مثل‪ ‬چین‪ ،‬کوبا‪ ،‬پاکستان‪ ،‬روسیه‪ ،‬عربستان‬
‫سعودی‪ ‬و‪ ‬آذربایجان‪  ‬هم در آن انتخاب شدند‪ .‬البته چند کشور هم در این انتخابات رأی نیاوردند‪.‬‬

‫کشورهای‪ ‬سوریه‪ ،‬کره شمالی‪ ،‬بالروس‪ ‬و‪ ‬برمه‪ ‬حق کاندیداتوری نیافتند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫چند کشور که پیشتر عضو کمیسیون‪ d‬بودند مثل‪ ‬زیمبابوه‪ ،‬سودان‪ ،‬نپال‪ ‬و‪ ‬لیبی‪ ‬نیز در انتخابات‬ ‫‪‬‬
‫شرکت داده نشدند‪.‬‬
‫کشورهای‪ ‬ایران‪ ،‬ونزوئال‪ ،‬تایلند‪ ،‬عراق‪ ‬و‪ ‬قرقیزستان‪ ‬نیز به اندازه کافی رأی نیاوردند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در اثر تغییراتی که در عضویت کمیسیون و شورا حاصل شد مقرر شد تعداد اعضای شورای جدید‬
‫[‪]۲۴[]۲۳[]۲۲‬‬
‫کمتر از نصف کل اعضای مجمع عمومی نباشد‪.‬‬
‫بوروکراسی[ویرایش]‬ ‫ضعف‬
‫سازمان ملل متهم است که از نظام بوروکراسی کار آمدی برخوردار نیست و بیش از حد درگیر‬
‫بروکراسی شده‌است‪ .‬در دهه ‪ ۱۹۹۰‬ایاالت متحده که همواره بزرگترین عضو سازمان ملل بوده با‬
‫اعتراض به همین ناکار آمدی از انجام تعهدات خود در قبال سازمان سرباز زد؛ و پرداخت دیون خود‬
‫را منوط به اصالحات نمود‪ .‬در سال ‪ ۱۹۴۴‬دفتر (‪ )OIOS‬برای نظارت مؤثر بر بروکراسی سازمان‬
‫تأسیس شد‪ ]۲۵[.‬مجمع عمومی طرح اصالح ساختار سازمان ملل را در اختیار دارد که هنوز به‬
‫[‪]۲۷[]۲۶‬‬
‫تصویب نرسیده‌است‪.‬‬
‫رسوایی برنامه نفت در برابر غذا[ویرایش]‬
‫همچنین ببینید‪  :‬برنامه نفت در برابر غذا‬
‫در سال ‪ ۱۹۹۶‬سازمان ملل این برنامه را ارائه داد تا به عراق اجازه فروش‪ ‬نفت‪ ‬در بازار جهانی را‬
‫پیدا کند و به جای پول‪ ‬غذا‪ ‬و‪ ‬دارو‪ ‬و دیگر مایحتاج انسانی را برای شهروندان غیرنظامی که با‬
‫محرومیت و‪ ‬تحریم‌های اقتصادی‪ ‬بین‌المللی مواجه شده بودند تأمین نماید و به هیچ وجه اجازه‬
‫بازسازی ساختارهای نظامی را به دولت عراق ندهند‪ .‬ساختارهای نظامی این کشور در‪ ‬جنگ‬
‫اول خلیج فارس‪ ‬متحمل خسارات سنگین شده بود‪ .‬در پی فساد مسئولین اجرای برنامه و سوء‬
‫استفاده‌های مالی آنان اجرای این پروژه به تعلیق درآمد‪ .‬مدیر قبرسی برنامه‪ ،‬بنون سیوان‪ ،‬ابتدا‬
‫از کار برکنار شد و سپس از سازمان ملل استعفا داد پاول ولکر در یک گزارش انتشار یافته توسط‬
‫سازمان ملل‪ interim progress report ‬اعالم کرد که وی خود به سوء استفاده و همکاری با‬
‫دولت وقت عراق اذعان نموده و پیشنهاد داد برای محاکمه وی‪ ،‬مصونیت قضایی وی را با کنار‬
‫[‪]۲۸‬‬
‫گذاشتنش از سازمان ملل باطل کنند‪.‬‬
‫تحت نظارت سازمان ملل ‪ ۶۰‬میلیارد دالر نفت عراق به بازار جهانی عرضه شد و رسماً ‪ ۴۶‬میلیارد‬
‫دالر صرف برنامه شد باقی این مبلغ هم صرف جبران خسارات جنگ خلیج فارس و نیز تأمین‬
‫بودجه سازمان ملل ‪ ۲/۲‬درصد و مأموریت (کمیسیون ویژه سازمان ملل بررسی بازرسی‬
 ‫تسلیحاتی در‪ ‬عراق‪ ‬گردید (‪۸/۰‬درصد)‪ .‬پسر‪ ‬کوفی عنان‪ ،‬کوجو عنان نیز در این رسوایی دست‬
‫داشت و متهم شد که در قرار دادهای مربوط به نفع شرکت سوئیسی کوتکنا وارد عمل‬
‫شده‌است وزیر امور خارجه هند‪ ‬ناتوار سینگ‪ ‬نیز بخاطر دخالت در این سوء استفاده از کار برکنار‬
‫شد‪ .‬دولت استرالیا‪ ‬در نوامبر ‪ ۲۰۰۵‬نیز به بررسی‌های گسترده‌ای پرداخت تا مشخص سازد که‬
‫هیئت گندم استرالیا (‪ )AWB‬نیز در این فساد دست داشته یا خیر‪ .‬در نتیجه معلوم شد که این‬
‫هیئت جهت انعقاد قرارداد با شرکت واسطه موسوم به‪ ‬آلیا‪ ‬مبلغ ‪ ۳۰۰‬میلیون دالر به صدام رشوه‬
‫داده‌است‪ .‬نخست‌وزیر استرالیا جان هووارد‪ ،‬معاون نخست‌وزیر مارک وایل و وزیر امور خارجه‬
‫الکساندر داونر هرگونه اطالع از ماجرای سوء استفاده را تکذیب کردند و بازجویی‌ها از پذیرش‬
‫اتهامات سر باز زدند‪ .‬بعدها مقرر شد تا سازمان ملل با اعمال فشار بیشتر بر دولت‪ ‬استرالیا‪ ‬آن‌ها‬
‫را وادار به تحقیقات گسترده‌تر نمایند‪ .‬قرار بوده‌است در ‪ ۲۴‬نوامبر سال ‪ ۲۰۰۶‬نتیجه تحقیقات‬
‫اعالم شود‪.‬‬

‫پرسنلی‪[d‬ویرایش]‬ ‫سیاست‬
‫سازمان ملل و آژانس‌های آن در کشورهای عملیات مصونیت حقوقی دارند و تمام امور کاری و‬
‫استخدامی و روزهای تعطیل و طرح‌های پرسنلی و بیمه سالمت و عمر حقوق و هزینه کردها و‬
‫شرایط گوناگون حرفه‌ای ایشان در چارچوب قوانین سازمان ملل و مقررات مربوط اداره می‌شوند‪.‬‬
‫چنین استقاللی به آژانس‌های سازمان ملل امکان می‌دهد سیاست‌های‪ ‬منابع انسانی‪ ‬خود را‬
‫عملی سازد اگر چه با قوانین کشور میزبان یا کشور عضو سازمان ملل مغایرت داشته باشد مثال ً‬
‫کسی که مشمول مقررات استخدامی کشور‪ ‬سوئیس‪ ‬است نمی‌تواند به استخدام‪ ‬سازمان‬
‫بین‌المللی کار‪ )ILO( ‬درآید مگر اینکه از اتباع کشورهای عضو ‪ ILO‬باشد‪.‬‬

‫ملل[ویرایش]‬ ‫فرهنگ عام حاکم بر سازمان‬

‫مقال ٔه اصلی‪  :‬وجهه سازمان ملل در فرهنگ عام‬
‫در مدارس سراسر دنیا آموزش درسی به نام الگوی سازمان ملل رو به عمومی شدن نهاده‌است‪.‬‬
‫الگوی سازمان ملل دانش آموزان را با الگوی شبیه‌سازی شده یک نهاد خاص سازمان ملل آشنا‬
‫می‌سازد‪ .‬برای مثال با شورای اقتصادی و اجتماعی کمیته اقتصادی و مالی مجمع عمومی یا‬
‫کمیته اجرایی یونیسف‪ ،‬بدین ترتیب سعی می‌شود آنان را با مهارت‌های عمومی و دیپلماسی‬
‫آشنا کنند‪ .‬مفهوم سازمان ملل به عنوان یک سازمان دولتی جهانی‪ ،‬ایده‌های بسیاری را در‬
‫مورد‪ ‬دولت جهانی‪ ‬و‪ ‬دموکراسی جهانی‪ ‬مطرح ساخته‌است‪ .‬همچنین سازمان ملل سوژه مهمی‬
‫در مورد‪ ‬تئوریهای توطئه‪ ‬می‌باشد‪.‬‬
‫سازمان پیمان آتالنتیک شمالی‪ ‬یا‪ ‬ناتو[‪( ]۳‬به‪ ‬انگلیسی‪North Atlantic Treaty  :‬‬
‫‪ Organization‬با مخفف‪( )NATO  ‬به‪ ‬فرانسوی‪ Organisation du traité de l'Atlantique Nord  :‬با‬
‫مخفف‪ ،)OTAN  ‬در ‪ ۴‬آوریل ‪ ۱۹۴۹‬میالدی (‪ ۱۵‬فروردین ‪ )۱۳۲۸‬با هدف دفاع جمعی در‪ ‬واشینگتن‬
‫[‪]۴‬‬
‫دی‪.‬سی‪ .‬پایه‌گذاری شد و هم‌اکنون ‪ ۳۰‬عضو دارد‪.‬‬
‫قلب پیمان ناتو ماد ٔه ‪ ۵‬آن است که در آن کشورهای امضاکننده توافق کرده‌اند حمله نظامی علیه‬
‫یک یا چند کشور عضو در‪ ‬اروپا‪ ‬یا‪ ‬آمریکای شمالی‪ ‬را به عنوان حمله به تمامی کشورهای عضو‬
‫[‪]۵‬‬
‫تلقی کنند و به مقابله آن برخیزند‪.‬‬
‫مطابق ماده ‪ ۱۴‬و پایانی این پیمان‪ ،‬متون‪ ‬انگلیسی‪ ‬و‪ ‬فرانسوی‪ ‬آن هر دو معتبر هستند‪ ،‬پیمان‬
‫نزد دولت‪ ‬ایاالت متحده آمریکا‪ ‬سپرده می‌شود و مطابق وظیفه دولت ایاالت متحده نیز نسخه‌های‬
‫مورد تأیید آن را برای دولت‌های امضاکننده پیمان می‌فرستد‪ ]۶[.‬ناتو در حال حاضر بزرگترین پیمان‬
 ‫نظامی در جهان است و با پیوستن‪ ‬مونته‌نگرو[‪ ]۷‬و‪ ‬مقدونیه شمالی‪ ،‬اعضای آن به ‪ ۳۰‬کشور‬
‫رسیده‌است‪.‬‬

‫فهرست‬

‫‪۱‬تأسیس‬ ‫‪‬‬
‫‪۲‬گسترش اولیه‬ ‫‪‬‬
‫‪۳‬گسترش پس از جنگ سرد‬ ‫‪‬‬
‫‪۳.۱‬پیوستن مونته‌نگرو‬ ‫‪o‬‬
‫‪۳.۲‬پیوستن مقدونیه شمالی‬ ‫‪o‬‬
‫‪۴‬در افغانستان و عراق‬ ‫‪‬‬
‫‪۵‬کشمکش با روسیه‬ ‫‪‬‬
‫‪۶‬انتقادها‬ ‫‪‬‬
‫‪۷‬هفتادمین سالگرد‬ ‫‪‬‬
‫‪۸‬کشورهای سهیم‬ ‫‪‬‬
‫‪۹‬جستارهای وابسته‬ ‫‪‬‬
‫‪۱۰‬پانویس‬ ‫‪‬‬
‫‪۱۱‬منابع‬ ‫‪‬‬

‫تأسیس[ویرایش]‬
‫پیمان واشینگتن که بعدها به‪ ‬پیمان آتالنتیک شمالی‪ ‬شناخته شد پس از مذاکراتی که از ژوئیه‬
‫‪ ۱۹۴۸‬در‪ ‬واشینگتن‪ ‬آغاز شده بود در ‪ ۴‬آوریل ‪ ۱۹۴۹‬میان‪ ‬ایاالت متحده آمریکا‪ ،‬اعضای‪ ‬پیمان‬
‫بروکسل‪( ‬بریتانیا‪ ،‬فرانسه‪ ،‬هلند‪ ،‬بلژیک‪ ‬و‪ ‬لوکزامبورگ ) و دیگر کشورهای بلوک سرمایه‌داری که‬
‫به این پیمان دعوت شده بودند (کانادا‪ ،‬دانمارک‪ ،‬ایسلند‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬نروژ‪ ‬و‪ ‬پرتغال) به امضا رسید‪.‬‬
‫پیش از آن‪ ‬سنای آمریکا‪ ‬در پاسخ به دخالت شوروی در‪ ‬کودتای چکسلواکی‪ ‬با تصویب‪ ‬قطعنامه‬
‫واندنبرگ‪-‬کنالی‪ ‬در ‪ ۱۱‬ژوئن ‪ ۱۹۴۸‬به دولت آمریکا اجازه پذیرفتن تعهداتی در خارج از مرزهای‬
‫آمریکا را داده بود‪.‬‬
‫[‪]۸‬‬
‫شوروی در پاسخ به ناتو‪ ‬پیمان ورشو‪ ‬را تشکیل داد‪.‬‬

‫اولیه[ویرایش]‬ ‫گسترش‬
‫به منظور جلوگیری از حمله نیروهای‪ ‬آلمان شرقی‪ ‬و شوروی به‪ ‬آلمان غربی‪ ،‬نه تنها تقویت پیمان‬
‫ناتو بلکه سپردن امور آن به دست ایاالت متحده آمریکا نیز ضرورت یافته بود‪ .‬در دسامبر‬
‫‪ ۱۹۵۰‬ژنرال آیزنهاور‪  ‬به فرماندهی نیروهای ناتو در اروپا منصوب شد و دو سال پس از آن‬
‫فرماندهی ناتو به وجود آمد و در فوریه ‪ ۱۹۵۲‬در نشست لیسبون که مهمترین گردهمایی اعضای‬
‫ناتو پس از نشست واشینگتن بود ضرورت تقویت و الحاق آلمان به ناتو مطرح شد‪ .‬همچنین قرار‬
‫شد نیروهای ناتو طی دو سال از ‪ ۲۵‬هنگ‪ ‬به ‪ ۹۶‬هنگ افزایش یابد و اروپا به پنج ناحیه تقسیم‬
‫[‪]۹‬‬
‫شود‪.‬‬
‫در همین سال‪ ‬ترکیه‪ ‬و‪ ‬یونان‪ ‬به ناتو پیوستند و طرحی برای الحاق آلمان پیشنهاد شد (طرح‬
‫پلون‪ ‬جامعه دفاع اروپا)‪ .‬این طرح با مخالفت فرانسه در ‪ ۱۹۵۴‬شکست خورد و آلمان در ‪ ۱۹۵۵‬از‬
‫[‪]۱۰‬‬
‫طریق‪ ‬اتحادیه اروپای غربی‪ ‬وارد ناتو شد‪.‬‬
 ‫سرد[ویرایش]‬ ‫گسترش پس از جنگ‬
‫از سال ‪ ۱۹۹۹‬تا ‪ ۲۰۰۴‬میالدی‪ ۱۰ ،‬کشور کمونیستی سابق به عضویت ناتو درآمدند و شمار‬
‫اعضای ناتو به ‪ ۲۶‬کشور افزایش یافت‪ ]۱۱[.‬در سال ‪ ۲۰۰۸‬تالش‌هایی برای گسترش ناتو به‪ ‬حوزه‬
‫بالتیک‪  ‬و پیشروی مرزهای ناتو به نزدیکی مرزهای روسیه انجام گرفت که در این بین با شروع‬
‫[‬
‫مذاکرات برای عضویت سه کشور‪ ‬آلبانی‪ ،‬کرواسی‪ ‬و‪ ‬جمهوری مقدونیه‪ ‬در ناتو موافقت شد‪.‬‬
‫‪ ]۱۲‬ولی درابتدا مخالفت‌هایی با عضویت‪ ‬گرجستان‪ ‬و‪ ‬اکراین‪ ‬که هم‌مرز با‪ ‬روسیه‪ ‬می‌باشند صورت‬
‫گرفت در نهایت پس از شروع‪ ‬جنگ اوستیای جنوبی ‪ ۲۰۰۸‬حمایت‌ها برای عضویت گرجستان‬
‫[‪]۱۳‬‬
‫افزایش یافت‪.‬‬
‫مونته‌نگرو[ویرایش]‬ ‫پیوستن‬
‫روز دوشنبه ‪ ۵‬ژوئن ‪ ۲۰۱۷‬توماس شانون‪ ‬معاون‪ ‬وزیر امور خارجه آمریکا‪ ‬سند ورود مونته‌نگرو برای‬
‫الحاق به پیمان آتالنتیک شمالی را پذیرفت‪ .‬دوسکو مارکویچ نخست‌وزیر مونته‌نگرو رسماً این‬
‫سند را به ناتو ارائه کرد و به این ترتیب مونته‌نگرو بیست و نهمین عضو ناتو شد‪ .‬دبیرکل ناتو‪ ‬ینس‬
‫استولتنبرگ‪ ‬برای استقبال از مونته‌نگرو به عنوان جدیدترین عضو این معاهده در این مراسم‬
‫[‬
‫شرکت کرد‪ .‬روز ‪ ۷‬ژوئن پرچم مونته‌نگرو بر فراز مرکز فرماندهی ناتو برای اولین بار برافراشته شد‪.‬‬
‫‪]۱۴‬‬

‫پیوستن مقدونیه شمالی[ویرایش]‬

‫مقال ٔه اصلی‪  :‬روابط مقدونیه شمالی و ناتو‬
‫سازمان پیمان آتالنتیک شمالی (ناتو) روز جمعه ‪ ۲۷‬مارس ‪ ۲۰۲۰‬اعالم کرد که مقدونیه شمالی‬
‫رسماً به این پیمان نظامی پیوست‪.‬‬
‫ناتو در بیانیه‌ای که در شهر بروکسل‪ ،‬مقر اصلی آن منتشر شد گفت مقدونیه شمالی با تسلیم‬
‫[‪]۱۵‬‬
‫«مجوز پیوستن خود به این پیمان» به وزارت خارجه آمریکا رسماً به عضویت ناتو درآمد‪.‬‬

‫عراق[ویرایش]‬ ‫در افغانستان‪ d‬و‬

‫پس از آغاز‪ ‬جنگ افغانستان‪ ‬و‪ ‬جنگ عراق‪ ‬نیروهای ناتو حوزه فعالیت‌های خود را به داخل مرزهای‬
‫این دو کشور نیز گسترش دادند‪ .‬فعالیت ناتو در‪ ‬عراق‪ ‬منحصر به آموزش نظامی می‌شود‪.‬‬
‫در‪ ‬افغانستان‪ ‬و در سال ‪ ۲۰۰۶‬پس از درخواست‪ ‬هلند‪ ‬و‪ ‬آلمان‪ ‬نیروهای ناتو جایگزین‬
‫نیروهای‪ ‬ایساف‪ ‬متعلق به‪ ‬سازمان ملل‪ ‬شدند‪ .‬ناتو در سال ‪ ۲۰۰۸‬رهبری ‪ ۴۷‬هزار نیرو از ‪۴۰‬‬
‫[‪]۱۱‬‬
‫کشور جهان را در افغانستان بر عهده داشت‪.‬‬

‫روسیه‪[d‬ویرایش]‬ ‫کشمکش با‬

‫طرح گسترش ناتو به نزدیکی مرزهای روسیه باعث نگرانی دولت روسیه شد‪ ]۱۶[.‬پس از‬
‫شروع‪ ‬جنگ اوستیای جنوبی ‪ ۲۰۰۸‬و امضای قرارداد سپر موشکی آمریکا با‪ ‬لهستان‪ ‬این‬
‫نگرانی‌ها افزایش پیدا کرد و در نهایت به کاهش روابط روسیه و ناتو در قالب شورای مشورتی و‬
‫[‪]۱۷‬‬
‫عدم شرکت روسیه در مانور مشترک نظامی با ناتو شد‪.‬‬

‫انتقادها[ویرایش]‬
 ‫حامد کرزای‪ ‬رئیس‌جمهور پیشین‪ ‬افغانستان‪ ‬از عدم هماهنگی بین نیروهای افغانستان و ناتو‬
‫انتقاد کرده و اعالم کرده که این موضوع در مواردی باعث کشته شدن شهروندان غیرنظامی‬
‫[‪]۱۸‬‬
‫افغانستان در عملیات نیروهای ناتو شده‌است‪.‬‬

‫سالگرد[ویرایش]‬ ‫هفتادمین‬
‫در ‪ ۴‬آوریل ‪ ۲۰۱۹‬آیین بزرگداشت هفتادمین سالگرد تأسیس ناتو در‪ ‬واشینگتن دی سی‪ ‬آمریکا‬
‫برگزار شد‪.‬‬

‫مایک پنس‪ ‬معاون رئیس‌جمهوری آمریکا‪( ‬دونالد ترامپ) در جریان سخنرانی در این مراسم‪ ،‬از‬ ‫‪‬‬
‫ناتو به عنوان یکی از موفق‌ترین پیمان و معاهده‌ها در تاریخ بشر نام برد‪ ]۱۹[.‬و مهمترین چالش‬
‫[‪]۲۰‬‬
‫پیش روی ناتو در دهه آینده را‪ ‬چین‪ ‬دانست‪d.‬‬
‫مایک پمپئو‪ ،‬وزیر خارجه ایاالت متحده‪ ‬در این مراسم گفت‪« :‬درحال‌حاضر شش اقتصاد بزرگ و‬ ‫‪‬‬
‫فعال جهان‪ ،‬عضو ناتو هستند‪ .‬پس از‪ ‬حمالت یازدهم سپتامبر‪ ،‬ناتو برای نخستین بار در تاریخِ‬
‫خود اصل پنجم را فعال کرده و به کمک ایاالت متحده آمد‪ .‬بیایید همه با هم همکاری کنیم تا‬
‫[‪]۲۱‬‬
‫ناتو همان سپر دفاعی باشد که پرزیدنت‪ ‬هری ترومن‪ ‬در زمان تشکیل ناتو از آن یاد کرد‪».‬‬
‫ینس استولتنبرگ‪ ‬دبیرکل ناتو در نشست مشترک کنگره آمریکا گفت‪ ۷۰« :‬سال صلح و ثبات‬ ‫‪‬‬
‫[‪]۲۳[]۲۲‬‬
‫نشان می‌دهد ناتو باسابقه‌ترین و موفقترین پیمان در تاریخ است‪».‬‬

‫کشورهای سهیم‬

‫ملګري ملتونه‬
‫د حکومتونو ترمنځ یو سازمان دی‪ ،‬چې موخې یې د نړیوالې سولې او امنیت ټینګښت‪ ،‬د ملتونو ترمنځ د ‪ (َ UN)،‬ملګري ملتونه‬
‫دوستانه اړیکو پراختیا‪ ،‬د نړیوالې همکارۍ رامنځته کول او د ملتونو د چارو همغږي کول دي‪ .‬دا د نړۍ تر ټولو لوی او نامتو‬
‫‪(international‬نړیوال سازمان دی‪ .‬د ملګرو ملتونو عمومي دفتر په نیویارک ښار کې د نړیوال مالکیت په قلمرو‬
‫کې دی‪ ،‬په جینوا‪ ،‬نایروبي‪ ،‬ویانا او هاګ کې نور اصلي دفترونه لري‪territory) ]۴[]۳[.‬‬

‫ملګري ملتونه‪ ،‬له دویمې نړیوالې جګړې وروسته د راتلونکو جګړو له پېښېدو څخه د مخنیوي په موخه د ملتونو د نااغېزمنې‬
‫ټولنې ( ‪ )League of Nations‬پرځای جوړ شو‪ .‬د ‪ ۱۹۴۵‬ز کال د اپریل په ‪ ۲۵‬مه‪ ۵۰ ،‬هېوادونه په سانفرانسېسکو کې د‬
‫یوې ناستې په ترڅ کې راغونډ شول او د ملګرو ملتونو لپاره د منشورد مسودې په جوړولو یې پیل وکړ‪ ،‬چې د ‪ ۱۹۴۵‬ز کال د‬
‫جون په ‪ ۲۵‬مه تصویب او له مخې یې د همدغه کال د اکتوبر په ‪ ۲۴‬مه د ملګرو ملتونو سازمان په کار پیل وکړ‪ .‬د منشور له‬
‫[‪]۷[]۶[]۵‬‬
‫مخې د دغه سازمان په موخو کې د نړیوالې سولې او امنیت ټینګښت‪ ،‬د بشري حقونو مالتړ‪ ،‬بشردوستانه مرستې کول‪ ،‬‬

‫د تلپاتې پراختیا ترویج او له نړیوالو قوانینو مالتړ شاملېږي‪ .‬په پیل کې ملګرو ملتونو ‪ ۵۱‬غړي هېوادونه لرل‪ ،‬چې په ‪ ۲۰۱۱‬ز‬
‫کال کې د سویلي سوډان په ورګډېدو سره د دغه سازمان د غړو هېوادونو شمېر ‪ ۱۹۳‬ته ورسېد‪ ،‬چې د نړۍ نږدې ټولو خپلواکو‬
‫هېوادونو استازولي کوي‪.‬‬

‫د امریکا د متحده ایاالتو‪ ،‬شوروي اتحاد او نورو متحدینو ترمنځ د سړې جګړې پر مهال په لومړیو لسیزو کې د نړیوالې سولې‬
‫ساتلو په موخه د دغه سازمان ماموریت له یو لړ ګواښونو سره مخامخ و‪ ،‬چې هغه مهال یې ماموریت د غیر وسله والو پوځي‬
 ‫څارونکو او د ابتدایي څار په موخه په سپکو وسلو سمبال ځواکونو لېږل‪ ،‬راپور ورکول او د باور فضا رامنځته کول و‪ .‬په‬
‫‪ ۱۹۶۰‬مه ز لسیزه کې د استعمار له شیندل کېدو وروسته په ملګرو ملتونو کې د غړیتوب ترالسه کولو په پراخه کچه زیاتوالی‬
‫وموند‪ .‬وروسته له هغې تر نیواک الندې د ‪ ۱۱‬ټرسټ قلمرونو (‪ )trust territories‬په ګډون تر نیواک الندې ‪ ۸۰‬مستعمرو‬
‫چې د سرپرستې د شورا له خوا ( ‪ )Trusteeship Council‬څارل کېدلې ‪ ،‬خپلواکي ترالسه کړه ‪ .‬په ‪ ۱۹۷۰‬مه ز لسیزه کې‬
‫د اقتصادي او ټولنیزې ودې لپاره د ملګرو ملتونو بودیجه د سولې ساتلو له برخې زیاته شوه‪ .‬د سړې جګړې له پای ته رسېدو‬
‫[‪]۱۰[]۹[]۸‬‬
‫وروسته ‪،‬ملګرو ملتونو د ساحوي عملیاتو پر ځای د یو لړ پراخو ټولیزو دندو مسئولیت پر غاړه واخیست‪ .‬‬

‫ملګري ملتونه شپږ اصلي برخې (ارګانونه یا ادارې) لري‪ :‬عمومي مجمع ( ‪ ،)General Assembly‬د امنیت شورا (‬
‫‪ ،)Security Council‬اقتصادي او ټولنیزه شورا (‪ ،)ECOSOC‬د قیمومیت شورا ( ‪ ،)Trusteeship Council‬د عدالت‬
‫نړیواله محکمه ( ‪ )International Court of Justice‬او د ملګرو ملتونو سکرتریت‪ .‬ملګري ملتونه یو شمېر ټولیزې‬
‫ځانګړې ادارې‪ ،‬صندوقونه او پروژې لري‪ ،‬لکه‪ :‬د نړیوال بانک ګروپ (‪ ،)World Bank Group‬د نړیوالې روغتیا‬
‫سازمان (‪ ،)World Health Organization‬نړیوال خوراکي سازمان (‪ ،)World Food Programme‬یونسکو (‬
‫‪ )UNESCO‬او یونسېف (‪ .)UNICEF‬نا دولتي سازمانونه له (‪ )ECOSOC‬او نورو ادارو سره له خبرو اترو او اجازې‬
‫وروسته کوالی شي‪ ،‬د ملګرو ملتونو په چارو کې ونډه واخلي‪.‬‬

‫د ملګرو ملتونو د لوړپوړی اداري مدیر د همدغه سازمان عمومي منشي یا ‪ Secretary-General‬دی‪ ،‬اوسمهال پرتګالي‬
‫سیاستوال او دیپلومات انتونیو ګوتریش ( ‪ )António Guterres‬د دغه سازمان عمومی منشي دی‪ ،‬چې خپله پنځه کلنه لومړۍ‬
‫کاري دوره یې د ‪ ۲۰۱۷‬ز کال د جنوري په لومړۍ ‪ ‬نېټه پیل کړه او د ‪ ۲۰۲۱‬ز کال د جون په اتمه د یوې بلې کاري دورې‬
‫لپاره وټاکل شو‪ .‬د دغه سازمان بودیجه د غړو هېوادونو له خوا د ارزول شوو او داوطلبانه مرستو له مخې برابرېږي‪.‬‬

‫ملګرو ملتونو‪ ،‬د دغه سازمان کارکوونکو او ادارو‪ ،‬د سولې د نوبل ګڼ شمېر جایزې ترالسه کړې دي‪ ،‬سره له دې چې‪ ،‬د دغه‬
‫سازمان د اغېزو په اړه نظر پوښتنې بېالبېل لیدلوري لري‪ .‬یو شمېر مفسرین یې د سولې او انساني پراختیا په برخه کې مهم‬
‫سازمان بولي‪ ،‬خو یو شمېر نور یې ناکاره‪ ،‬مغرضانه او فاسد بولي‪.‬‬

‫جوړښت‬
‫د ملګرو ملتونو سازمان‪ ،‬د ملګرو ملتونو د سیستم برخه ده چې د ګڼ شمېر بنسټونو او ادارو له شبکې جوړېږي‪ .‬مرکزي‬
‫سازمان یې پنځه مدیریتي ادارې لري‪ ،‬چې د دغه سازمان د منشور له مخې‪ ،‬عمومي اسمبلۍ‪ ،‬امنیت شورا‪ ،‬اقتصادي او ټولنیزه‬
‫شورا‪  ،‬د نړیوال عدالت محکمه او د ملګرو ملتونو سکرتریت په کې شاملېږي‪ .‬د دغه سازمان شپږمه مدیریتي اداره د قیمومیت‬
‫شورا ( ‪ )Trusteeship Council‬ده‪ ،‬چې د ‪ ۱۹۹۴‬ز کال د نومبر په لومړۍ یې‪ ،‬وروسته له هغه چارې وځنډېدې‪ ،‬چې د‬
‫دغې شورا ترسرپرستي الندې د پاولو (‪ )Palau‬قلمرو خپله آزادي واخیسته‪.‬‬
‫[‪]۱۲[]۱۱‬‬

‫له دغو پنځو مدیریتي ادارو څخه څلور یې په نیویارک ښار کې د ملګرو ملتونو د سازمان په عمومي دفتر کې دي‪ ،‬په داسې‬
‫حال کې چې د عدالت نړیواله محکمه په هاګ کې ده‪ .‬نورې مشهورې ادارې یې په جینوا‪ ،‬ویانا او نایروبي کې د ملګرو ملتونو‬
‫په دفترونو کې دي‪ .‬د ملګرو ملتونو نور اضافي بنسټونه‪ ،‬په ګڼ شمېر هېوادونو کې موقعیت لري‪ .‬ملګري ملتونه شپږ رسمي‬
‫ژبې لري‪ ،‬چې د دولتونو ترمنځ ناستو اوسندونو کې کارول کېږي‪ ،‬دغه ژبې عربي‪ ،‬چینايي‪ ،‬انګلیسي‪ ،‬فرانسوي‪ ،‬روسي او‬
‫هسپانوي دي‪ .‬د ملګرو ملتونو د خوندیتوب او امتیازاتو د کنوانسیون (‪Convention on the Privileges and‬‬
 ‫‪ )Immunities of the United Nations‬له مخې‪ ،‬د ملګرو ملتونو سازمان او د هغو اړوند بنسټونه‪ ،‬د هغو هېوادونو له‬
‫[‪]۱۷[]۱۶[]۱۵[]۱۴[]۱۳‬‬
‫قوانینو چې په کې فعالیت کوي‪ ،‬آزاد دي او په کوربه او غړو هېوادونو کې د ملګرو ملتونو له بې طرفي ساتنه کوي‪.‬‬
‫د ملګرو ملتونو امنیت شورا‬
‫د ملګرو ملتونو امنیت شورا د هېوادونو ترمنځ د سولې او امنیت د خونديتوب مسئولیت پر غاړه لري‪ .‬په داسې حال کې چې د‬
‫دغه سازمان نورې ادارې‪ ،‬یوازې غړو هېوادونو ته "سال مشورې" ورکوي‪ .‬امنیت شورا دا ځواک لري چې د غړو هېوادونو په‬
‫هوکړه الزامي پریکړې وکړي او غړي هېوادونه د دغه سازمان د منشور د ‪ ۲۵‬مې مادې پر بنسټ‪ ،‬باید هغه پلې کړي‪ .‬د دغې‬
‫شورا پریکړې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د پریکړه لیکونو ( ‪)United Nations Security Council resolutions‬‬
‫[‪]۱۹[]۱۸‬‬
‫په نوم یادېږي‪.‬‬

‫امنیت شورا ‪ ۱۵‬غړي هېوادونه لري‪ ،‬چې پنځه یې دایمي دي – چین‪ ،‬فرانسه‪ ،‬روسیه‪ ،‬بریتانیا او د امریکا متحده ایاالت – لس‬
‫پاتې نور غړي هېوادونه د دوه کلنې دورې لپاره د عمومي اسمبلۍ له خوا ټاکل کېږي‪ :‬استونیا (دوره یې په ‪ ۲۰۲۱‬کې‬
‫خالصېږي)‪ ،‬هند ( ‪ ۲۰۲۲‬ز کال)‪ ،‬اندونیزیا (‪ ۲۰۲۲‬ز کال)‪ ،‬نایجریا (‪ ۲۰۲۱‬ز کال)‪ ،‬مکسیکو (‪ ۲۰۲۲‬ز کال)‪ ،‬ناروې (‬
‫‪ ۲۰۲۲‬ز کال)‪ ،‬سنت وېنسنت او ګرېنادینز ( ‪ ۲۰۲۱‬ز کال)‪ ،‬تونیسیا (‪ ۲۰۲۱‬ز کال) او ویتنام (‪ ۲۰۲۱‬ز کال)‪ .‬پنځه دایمي‬
‫غړي هېوادونه د ملګرو ملتونو د پریکړو د ویټو کولو حق لري‪ ،‬چې کوالی شي له دلیل وړاندې کولو پرته د پریکړه لیکونو د‬
‫تصویب مخه ونیسي‪ .‬پاتې لس لنډ مهالې چوکۍ‪ ،‬د دوه کلنو دورو لپاره ټاکل کېږي‪ ،‬چې هر کال پنځه چوکیو ته په سیمه ییز‬
‫بنسټ (‪ )regional basis‬رایه ورکول کېږي‪ .‬د امنیت شورا مشر‪ ،‬هره میاشت له غړو هېوادونو څخه د الفبا پر بنسټ ټاکل‬
‫[‪]۲۲[]۲۱[]۲۰‬‬
‫کېږي‪ .‬‬
‫د عدالت نړیواله محکمه‬
‫د عدالت نړیواله محکمه (‪ )ICJ‬چې د نړیوالې محکمې په نوم هم پېژندل کېږي‪ ،‬د ملګرو ملتونو اصلي قضایي ارګان دی‪ ،‬چې‬
‫د ملتونو د ټولنې د عدالت د دایمي نړیوالې محکمې پر ځای د هالنډ په هاګ کې د سولې په ماڼۍ کې یې د یادې محکمې پخوانی‬
‫ځای نیولی‪ .‬د( ‪ )ICJ‬اصلي دنده د هېوادونو ترمنځ د ستونزو حل کول دي‪ .‬د جنګي جرمونو‪ ،‬د هېوادونو له ملي واکمنۍ‪ ،‬د‬
‫سرغړونو‪ ،‬قومي جنجالونو او نورو مواردو اړوند قضیې هم څېړي‪ .‬د ملګرو ملتونو نورې ادارې کوالی شي‪ ،‬د نړیوالو قوانینو‬
‫اړوند موضوعاتو په اړه سال مشورې وغواړي‪ .‬د ملګرو ملتونو ټول غړي هېوادونه د دغه سازمان د منشور پر بنسټ د (‬
‫‪)ICJ‬د اساسنامې غړیتوب لري‪ ،‬هغه هېوادونه چې د ملګرو ملتونو غړیتوب نه لري‪ ،‬هم کوالی شي د دغې محکمې غړیتوب‬
‫ترالسه کړي‪ .‬د (‪ )ICJ‬د پریکړو پلي کول الزامي دي او نظریات او پریکړې یې د نړیوالو قوانینو د سرچینې په توګه کارول‬
‫کېږي‪ .‬دغه محکمه ‪ ۱۵‬قاضیان لري‪ ،‬چې د عمومي اسمبلۍ له خوا‪ ،‬د ‪ ۹‬کلنې دورې لپاره ټاکل کېږي‪ .‬هر قاضي باید له‬
‫[‪]۲۷[]۲۶[]۲۵[]۲۳[]۲۴[]۲۳‬‬
‫بېالبېلو هېوادونو څخه وي‪.‬‬

‫مقصد‬
‫د ملگري ملتونو په لومړني شق کې ليکل شوي دي چې د ملگرو ملتونو مقصد دا دی‪:‬‬

‫په شريکه نړۍ کې د امن ساتل‬ ‫‪‬‬

‫د قومونو ترمينځه ملگرتيا او ښې اړيکي پېدا کول‬ ‫‪‬‬

 ‫په نړيواله کچه د ښه اقتصاد‪،‬ثقافت او ښه انساني معاشرې پېدا کولو لپاره د هېوادونو ترمينځه ښه اړيکي ساتل‬ ‫‪‬‬

‫په داسې ځای چې په کوم کې قومونه خپل مشترکه مقصدونه ترالسه کوالی شي‬ ‫‪‬‬

‫د ملگري ملتونو د ‪ 2‬شق له مخې ددې تنظيم ټول غړي هېوادونه يو شان مهمتيا لري‬

‫غړيتوب‬
‫هر هغه امن خوښی هېواد کوم چې د ملگري ملتنونو چارټر کې ليکلی شوي شرطونه باندې برابر وي او هغه هېواد د ملگري‬
‫ملتونو لخوا ورکړی شوي ذمه واريانې ترسره کوالی شي هغه د ملگري ملتونو غړی جوړېدی شي‪ .‬کله چې دا تنظيم جوړ شو‬
‫په هغه وخت کې ددې غړي ‪ 51‬هېوادونه و بيا ورو ورو زياتېدل نن تقريبا د نړۍ ‪ 193‬هېوادونه ددې غړي دي‪ .‬که يو هېواد د‬
‫ملگري ملتونو د چارټر خالف کار کوي نو هغه هېواد لري کېدای شي‪ ،‬د ملگري ملتونو د ټولو غړي هېوادونو لړليک دې ليکنه‬
‫کې ولولئ‪:‬د ملگري ملتونو غړي هېوادونه‬

‫برخې‬
‫ملگري ملتونه تنظيم دې برخو کې ويشل شوی دی‪:‬‬

‫جنرل اسمبلي‬ ‫‪‬‬

‫سالمتي کونسل يا سيکيورټي کونسل‬ ‫‪‬‬

‫اقتصادي او ټولنيز کونسل‬ ‫‪‬‬

‫ټرسټي شپ کونسل‬ ‫‪‬‬

‫نړيوال عدالت‬ ‫‪‬‬

‫سيکريټيريټ‬ ‫‪‬‬

‫جنرل اسمبلي‬

‫د ملگري ملتونو د جنرل اسمبلۍ د غونډې ځای‬

‫په جنرل اسمبلۍ کې د ټولو غړو هېوادونو غړي موجود وي هر هېواد خپل استازيان د پنځ کالو لپاره ټاکل شي‪ ،‬هر هېواد خپل‬
‫غړي پخپله ټاکي او هر هېواد صرف يو ووټ استعمالولی شي‪ ،‬په عامه توگه د جنرل اسمبلۍ غونده په کال کې يو ځل د‬
 ‫سېپټمبر په مياشت کې ترسره کېږي خو که سالمتي کونسل وغواړي يا غړي هېوادونو کې زيات هېوادونه غوښتنه وکړي نو د‬
‫جنرل اسمبلۍ غونډه په بل وخت هم راغوښتلی شي‪.‬‬
‫کمېټيانې‬
‫د جنرل اسمبلۍ کارونه ترسره کولو لپاره شپږ کمېټيانې جوړې شوي دي او په دې کمېټيناو کې هر هېواد نمايندگي وي‬

‫لومړنۍ کميټي د سيکيورټي او سياسي ستونزو په اړه ده‪ ،‬د وسلې پټولو په اړه زمه واري هم ددې کمېټۍ کار دی‬ ‫‪‬‬

‫دوېمه کمېټي د اقتصاد او مالياتي معامالتو په اړه ده‬ ‫‪‬‬

‫درېمه کميټي د ټولنيزو او کلتوري چارو لپاره ده‬ ‫‪‬‬

‫څلورمه کميټي د داسې سيمو د چارو لپاره ده کومې چې خپلواکه نه وي‬ ‫‪‬‬

‫پنځمه کميټي د اداري چارو او د بجټ په اړه ده‬ ‫‪‬‬

‫شپږمه کميټي د قانون په اړه ده‬ ‫‪‬‬

‫ددې شپږو کميټيانو څخه عالوه نورې هم کميټيانې شته او که ضرورت شي نو ملگري ملتونه نورې کميټياني هم جوړوي‬
‫اختيارات او زمه واريانې‬
‫د جنرل اسمنلۍ اختيارات او زمه وارياني گڼ شمېر دي لکه مثال په توگه‪:‬‬

‫د سولې (امن) لپاره په نړيوالو اصولو غور کول او ددې لپاره وړانديزونه‬ ‫‪‬‬

‫د نړيوال سياست پراختيا‬ ‫‪‬‬

‫د نړيوال قانون ترقي او سمول‬ ‫‪‬‬

‫ټولو انسانو ته بنيادي حقونه ورکول او خپلواکه ورکول‬ ‫‪‬‬

‫د اقتصاد‪،‬کلتور‪،‬تعليم او صحت لپاره په شريکه کار کول‬ ‫‪‬‬

‫د ملگري ملتونو په نورو برخو غور کول‬ ‫‪‬‬

‫د هېوادونو ترمينځه يوې جگړې په وخت خپل وړانديزونه رامخې ته کول‬ ‫‪‬‬

‫د سالمتۍ کونسل ‪ 10‬غيرمستقل غړي ټاکل‬ ‫‪‬‬

‫د ملگرو ملتونو بجټ تيارول‬ ‫‪‬‬

‫د ضرورت مند غړي هېوادونو لپاره چانده کول‬ ‫‪‬‬

‫عدالـت څـه شی دی‬ ‫‪‬‬

‫د خاورینې کرې د ټولو انسانانو یو له ځانګړنو‪  ‬څخه د عدالت غوښتنه او د عدالت پلې کېدل دي‪ ،‬که تېرو تاریخونو ته وګورو اکثرا تاریخي انقالبونه‪  ‬د عدالت غوښتنې‬ ‫‪‬‬
‫لپاره ول‪.‬‬
‫تر هر څه دمخه اړینه ده چې عدالت و پېژنو‪ ،‬په لغوي او اصطالحي معنی یې و پوهېږو‪ ،‬د‪  ‬عدالت له ډولونو سره اشنا شو‪ ،‬او هم و پوهېږو چې عدالت له کومه ځایه‬ ‫‪‬‬
‫سرچینه اخلي‪.‬‬
‫د عدالت لغوي معنی‪ :‬عدالت عربي کلمه ده چې له عدل څخه اخستل شوې دی چې د برابرۍ او مساوات په معنی دی‪ ،‬همدارنګه عدالت هر چاته د خپل مشروع حقوقو‬ ‫‪‬‬
‫ورکولو او د نظم او ادب مراعتولو او ساتلو ته هم عدالت ویل کېږي‪.‬‬
‫د عدالت اصطالحي معنی‪ :‬په اصطالحي معنی سره عدالت د قانون او شریعیت په چوکاټ کې د ټولنې د وګړو مشروع حقوقو ته درناوی او د نورو په حقوق تجاوز نه کولو‬ ‫‪‬‬
‫ته عدالت ویل کېږي‪.‬‬
‫عدالت مو و پېژندنه او په لغوي او اصطالحي معنی یې څه نا څه وپوهېدو اوس اړینه ده چې په دې برخه کې د عدالت د ډولونو په اړه و غږېږو‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫عدالت کوم ډولونه لري؟ ایا د عدالت له کوم ډول سره اشنايي لرئ؟ ټولنیز عدالت له فردي عدالت سره څه توپير لري؟‬ ‫‪‬‬
 ‫اړینه ده چې د عدالت پر دوو ډولونو بحث وکړو‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪۱‬ـ ټولنـیز عدالـت‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪۲‬ـ فــردي عدالــت‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ټــولنـیز عــدالــت‬ ‫‪‬‬
‫تر ټولو مهم عامل چې په ټولنه کې د ګډوډۍ او د ټولنې د ناروغۍ باعث ګرځي د ټولنیز عدالت نه موجودیت دی‪ ،‬ټولنیز عدالت هم ډولونه لري‪ ،‬چې تر ټولو اړین یې‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫الف‪ :‬عدالت په ریاست او رهبرۍ کې‪ :‬په ټولنیز عدالت کې تر ټولو اړینه موضوع په رهبرۍ او مشرۍ کې د عدالت لرل دي‪ ،‬چې په اسالم کې هم د رهبر او مشر یو له‬ ‫‪‬‬
‫ځانګړنو څخه دا دی چې مشر باید عادل وي‪ ،‬د ټولنې له ټولو خلکو سره په عدل رویه وکړي‪ ،‬اسالم جابر او ظالم حاکم نه خوښوي‪ ،‬همدارنګه ویل شوي دي چې له ډېر‬
‫باران څخه د یو عادل امیر لرل غوره دی‪.‬‬
‫ب‪ :‬عدالت په قضا او پرېکړو کې‪ :‬د عدالت بل ډول چې ډېر پرې تاکید شوی دی عدالت په قضا او پرېکړو کې دی‪ ،‬هللا تعالی هغه څوک خوښوي چې کله د پرېکړې‬ ‫‪‬‬
‫مسولیت ورته و سپارل شي او دی‪  ‬هم په عدل پرېکړه وکړي‪.‬‬
‫ج‪ :‬عدالت په سیاست کې‪ :‬په سیاسي مسایلو کې هم نه باید دغه مهم اصل له هېره ووېستل شي‪ ،‬ځکه چې زموږ مبارک دین اسالم هېڅکله سیاست له دین څخه نه جال‬ ‫‪‬‬
‫کوي؛ او په ځانګړي‪‌ ‬ډول اسالمي سیاستوال لپاره اړینه ده چې په عدالت وینا وکړي‪ ،‬په عدالت سره د ټولنې د وګړو ترمنځ پرېکړې وکړي او همدارنګه باید ټول سیاسي‬
‫مسایل چې کوم کورني او بهرني مسایل دي باید د عدالت په چوکاټ کې پلې کړي‪.‬‬
‫‪ -۲‬فردي عدالت‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫فردي عدالت یعنې دا چې انسان په خپل شخصي محیط کې د ګناه او حرامو څخه لېرې و اوسو‪ ،‬اسالم هم دغه برخه کې امر په معروف او نهی له منکراتو څخه د‬ ‫‪‬‬
‫مسلمانانو لپاره یو الزمي امر ګرځولی دی‪.‬‬
‫فردي عدالت هم ډولونه لرې چې تر ټولو مهم یې عدالت په جماعت او امامت کې‪ ،‬د خپلو مېرمنو ترمنځ عدالت او په شاهدۍ یا شهادت ورکولو کې عدالت دی‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫الف‪ :‬عدالت په امامت کې‪ :‬په فقهي مسایلو کې یو اصل دا دی چې کله موږ غواړو د کوم امام پسې اقتدا وکړو نو اړینه ده چې هغه امام باید عادل وي‪ ،‬کبیره ګناه یې نه وي‬ ‫‪‬‬
‫ترسره کړي او د صغیره ګناه له ترسره کولو هم لېرې والی ولري‪ ،‬پرته له دغو شرایطو څخه موږ نه شو کوالی د هغه امام پسې اقتدا وکړو‪.‬‬
‫ب‪ :‬عدالت د خپلو مېرمنو ترمنځ‪ :‬د اسالم په مبارک دین کې یو سړی هغه وخت کوالی شي له یوې څخه زیاتې مېرمنې ولري کله چې دا سړی د خپلو مېرمنو ترمنځ د‬ ‫‪‬‬
‫عدل کولو قدرت ولري ځکه چې کوم مسلمان که له یوې څخه زیاتې مېرمنې ولري نو اړینه ده چې د هغوی ترمنځ عدل وکړي‪.‬‬
‫ج‪ :‬په شهادت ورکولو کې عدالت‪ :‬د قران کریم د انعام سورت‪ ۱۵۲ ‬نمبر ایت کې راغلي چې په خبرو کولو کې عدالت وکړئ‪ ،‬یا په شهادت ورکولو کې عادل اوسئ‪ ،‬د دې‬ ‫‪‬‬
‫ایت په مصداق موږ ویلی شو چې کله د یو چا په حق کې پرېکړه کېږي شاهد باید خپلو خبرو ته پام وکړي داسې خبره د قضا پر وړاندې و نه کړي چې د بل په حق ظلم او‬
‫تېری وشي د شهادت په ورکولو کې باید عدل مراعت کړي‪.‬‬
‫د عدالت سرچینه‬ ‫‪‬‬
‫د عدالت له سرچینو څخه تر ټولو اړینه او اصلي سرچینه قران کریم دی چې ټولو مسلمانانو ته یې په معروف امر او له منکراتو څخه په لېرې والي امر کړی دی‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫همدارنګه په قران کریم کې د اسالمي حکومت د حاکم یو له ځانګړنو څخه د عدل لرل‪  ‬دي‪ ،‬د انعام سورت‪ ۱۵۲ ‬نمبر ایت په شهادت کې عدالت‪  ،‬د ال عمران‬
‫سورت‪ ۳ ‬او‪ ۱۲۷ ‬نمبر ایتونه د یتیمانو په اړه دي چې باید عدل يې ترمنځ مراعت شي او نور ګڼ ایتونه دې چې د عدالت سرچینه یې ګڼلی شو او هر مسلمان ته اړینه ده چې‬
‫د قران کریم او نبوي احادیث د احکامو مطابق په خپل ورځني ژوند کې عدالت تطبیق کړي تر څو په دنیا او اخرت کې د سعادت او نیکبختۍ المل یې شي‪.‬‬
‫ټګونه‬ ‫‪‬‬