T.C.

ERZİNCAN BİNALİ YILDIRIM ÜNİVERSİTESİ

HEMŞİRELİK ESASLARI ABD
2022-2023 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ
SAĞLIK BAKIMINDA ETİK DERSİ

4.KONU:
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK TARİHİ VE ETİK

Öğr.Gör. Şengül KORKMAZ BİNAY

1
 Amaç
• Türkiye’deki hasta bakımı ve etiğin tarihsel gelişimini
açıklamak.

2
 Hedefler
Bu ders sonunda öğrenci;
• Türkiye’de hemşirelik ve etiğin tarihsel gelişimini
açıklayabilir.

3
İçerik Planı
1-Türkiye’de Hasta Bakımı, Hemşirelik ve Etik Biliminin Gelişimi
 Cumhuriyet Öncesi Dönemde Hasta Bakımı ve Etik
 Cumhuriyet Sonrası Dönemde Hasta Bakımı ve Etik

4
 Öğretim Yöntem ve Teknikleri

• Düz anlatım
• Soru-cevap
• Beyin fırtınası
• Tartışma

5
 Öğretim Araç ve Gereçleri

• Bilgisayar
• Barkovizyon
• Barkovizyon perdesi
• Yazı tahtası
• İnternet

6
1-Cumhuriyet Öncesi Dönemde Hasta Bakımı ve Etik

7
• Kadınların evde ve erkeklerden ayrı bir yaşam
sürmesi, sağlık bakım hizmetleri alanlarında
yer almasına engel olmuştur.
– Bu nedenle erkek halk sağlığı hemşireleri ile sağlık
bakım hizmetleri yapmışlardır.
• Sağlık ile ilgili kurumlar sadece tıp okulları
vardı.
• Ebeler, kırık-çıkıkçılar usta çırak yöntemiyle
yetiştirilirdi.

8
• 1845 yılında tıp okullarının bir bölümünde 2 yıllık
kurslarla küçük cerrahlar adı verilen sağlık
personelleri yetiştirildi.
• Modern hemşireliğin temeli Türkiye’de de Florence
Nightingale (F.N.) ile atılmıştır.

9
• Türkiye’de modern hemşireliğin kurucusu olan
Dr.Besim Ömer Akalın, 1907 yılında Londra’da F.N. ile
tanışmıştır.
• Dr.Besim Ömer Akalın hemşireliğin gereğini ve önemini
çok iyi anlamıştır.
• İstanbul’un tanınmış ailelerinin kızlarını, derslerini
yürüttüğü 6 ay süreli Gönüllü Hasta Bakıcılık
kurslarına çağırmıştır.

10
• Dr Akalın 1912 yılında Kadın Doğum Hastanesi’nde
hastabakıcılık kursları ile Osmanlı İmparatorluğu’nda
hemşirelik eğitimine ilk adım atmıştır.
• Bu kurstan sonra ilk defa Müslüman Türk kadınları
Balkan ve Çanakkale savaşlarında yaralı askerlerin
bakımına katılmışlardır.
• Safiye Hüseyin Elbi, Münire İsmail bu kadınlar
arasındadır.

11
1-Cumhuriyet Öncesi Dönemde Hemşirelik ve Etik

12
• 1920= Amiral Bristal Hastanesine bağlı hemşire okulu
Türkiye’de açılan ilk hemşirelik okuludur.
• 1946= Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı bünyesinde
Sağlık Meslek Liseleri açıldı.
• 1950’lerin ikinci yarısında lisans ve yüksek lisans
eğitimlerini tamamlamak için Amerika Birleşik
Devletleri Kolombiya Üniversitesi’ne burslu olarak 12
hemşire gitmiş ve daha sonra bu hemşireler ülkemizde
ABD hemşirelik modellerine dayalı hemşirelik
programları kurulmuştur.

13
• 1954= Hemşirelik kanunu çıkarılmıştır. Hemşirenin
görev, yetki ve sorumlulukları açıklanmıştır.
• 1957= Amiral Bristal Hastanesine bağlı açılan hemşire
okulu 4 yıla çıkarılarak meslek lisesi denkliği
kazanmıştır.
• 1957= 18-30 yaş arasındaki bayanlara 1,5 yıl süreli
hemşire yardımcısı kursları açılmıştır.
• 1967= Hemşire yardımcısı kursları kapatılmıştır.

14
• 1955= Lisans düzeyinde ilk hemşirelik eğitimi olan Ege
Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu açılmıştır. Lisans
eğitimi başlangıcıdır.
• 1961=Hacettepe HYO açıldı.
• 1961=Florence Nightingale HYO açıldı.
• Sonraki yıllarda diğer üniversiteler açılmıştır.

15
• 1961= Gevher Nesibe Sağlık Eğitim Enstitüsü
açılmıştır.
– Eğitim süresi 3 yıldır.
– Okul mezunlarına tıbbi teknolog ve öğretmen ünvanı
verilmiştir.

16
• 1951=İlk olarak ‘Türk Hemşirelik Dergisi’ yayınlandı.
• 1968=Yüksek lisans eğitimi Hacettepe Üniversitesinde
başladı.
• 1972=Doktora eğitimi Hacettepe Üniversitesinde
başladı.
• 1996= Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği
kuruldu.
• 1999= Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği
bu zamana kadar Hemşirelikte Araştırma Dergisi
çıkarmaktadır.

17
• Ülkemizde hemşirelikte yapılan ilk araştırma;
Colombiya Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim
elemanları Dr.Spalding, Dr.Sehl ve Florence
Nightingale Hemşirelik yüksekokulu öğretim üyeleri
Dr. Perihan Velioğlu, Dr.Eren Kum ve uzman hemşire
Tüzün’ün yürüttükleri ‘Report of the Educational
Survey Preliminary to Establishment of The Florence
Nightingale Higher Educational Program for Nursing’
adlı araştırmadır.

18
• Bu araştırmanın amacı= Farklı düşüncelere sahip olan
birey ve grupların Türkiye’nin şimdi ve gelecekteki
hemşirelik ihtiyaçları, hemşirelerin işlevleri ve
eğitimleri ile ilgili görüşlerini saptamak ve bu bilgilerin
ışığında F.N.H.Y. programlarını yapılandırmaktır.

19
• 2007=Hemşirelik Kanunu güncellendi.
• 2008= Yeni Hemşirelik Yönetmeliği çıkarıldı.
• 2011=Mevcut Hemşirelik Yüksekokulları, Fakülte ya da
Sağlık Bilimleri Fakültesi’ne dönüştü.

Bu gelişmeler hemşireliğin bilimselleşme sürecine

katkıda bulunmuştur.

20
 EBYU SBF HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ TARİHÇESİ

• Hemşirelik Bölümüne ilk öğrenciler 1999-2000 eğitim-

öğretim yılında alınmış ve ilk mezunlar 2003 yılında
verilmiştir.
• Yüksek lisans programı 2009 yılında başlamıştır.

21
• Türkiye’de hemşirelik etik eğitimi Avrupa Birliği
üyeliği çabalarından etkilenmiştiri
• 1990’lı yıllarda hemşirelik kuramsal müfradatında etik
konuları yer almıştır.

22
• 1991-1992 eğitim-öğretim yılında Türk Hemşireler
Derneği Sağlık Bakanlığı Anadolu Üniversitesi iş birliği
ile başlatılan Açık Öğretim Ön Lisans Programı’nda
Prof.Dr. Perihan Velioğlu ve Prof.Dr. Kamerya
Babadağ’ın yazdığı ‘Hemşirelik Tarihi ve Deontolojisi’
kitabı ilk yazılı kaynaktır.

23
• 1996’dan itibarene= Hemşirelikte etik birçok lisans
düzeyi hemşirelik okulunda öğretilmektedir.
• 2002=Hemşirelikte etik Avrupa Birliğine Uygun
Çekirdek Hemşirelik Müfredatında tanımlanmıştır.
• Ülkemizde hemşireler tarafından geliştirilmiş bir
meslek ahlak yasası yoktur.

24
• Uluslararası Hemşirelik Ahlak Yasası, Türk Hemşireler
Derneği (THD) tarafından benimsenmiştir.
• 2009=THD ‘Hemşirelik İçin Etik İlke ve
Sorumluluklar’ başlıklı kitapçık yayınlamıştır.
• 2022= THD Uluslararası Hemşireler Konseyi'nin 2021
yılında güncellediği ‘Hemşireler İçin Etik Kodlar 2021’
dökümanını Türkçe’ye çevirmiştir.

25
 Sağlık bakım sistemini olan bilimsel ve teknolojik
gelişmelerin etkisi hemşirelerin rol ve sorumluluklarına
sahip çıkmalarını gerektirmekte ve beraberinde etik
sorumluluklar getirmektedir.

26
• 1965 yılında ICN tarafından Florence Nightingale
Andı revize edildi.
• 1935 yılı düzenlemesinde insanlığın iyiliğine adanma
eklenmiştir.
• 1935 yılı düzenlemesinde hekim görevini yaparken
sadakat ile yardım edeceğim…ifadesi kaldırıldı.

27
 FLORENCE NİGHTİNGALE YEMİNİ

‘Yüklenmiş olduğum sorumlulukların bilincinde geliştirdiğim anlayış ve

becerilerimle herhangi bir ırk, inanç, renk, siyasal veya sosyal durum ayırımı
gözetmeksizin hastalarıma bakacağıma;
Hayatı korumak, ızdırabı hafifletmek, sağlığı yüceltmek için gereken her türlü
çabayı göstereceğime;
Bakımım altındaki hastaların bütün değer ve dini inançlarına saygı duyacağıma;
Bana bireylerle ilgili olarak verilen tüm bilgileri saklayacağıma;
Hayatı ya da sağlığı tehdit edebilecek her türlü girişimden sakınacağıma;
Mesleki bilgi ve becerilerimi en üst düzeyde tutmaya çalışacağıma;
Sağlık ekibinin bütün üyeleri ile iş birliği yapacağıma ve onları destekleyeceğime;
Bunların tümünü yaparken, Uluslararası Hemşirelik Ahlak Yasası’nın onurunu
korumak için gerekecek bütün çabaları sarf edeceğime ve hemşireliğin
bütünlüğünü koruyacağıma ant içerim.’

28
 Kaynakça

• Şentürk S.E.(2013). Hemşirelik Tarihi Kitabı.

• Alpar Ş.E.(2013).Hemşirelik mesleğinin gelişimini
etkileyen toplumsal felsefi ve diğer tarihi güçler.
İçinde: Çağdaş Hemşirelikte Etik. İstanbul tıp
kitabevi, 2-23.

29