DOĞUM ÖNCESĠ BAKIM 1

DOĞUM ÖNCESĠ BAKIMIN ÖNEMĠ

• Anne ölüm nedenlerinin başında, yeterli doğum öncesi

bakım hizmetleri ile önlenebilecek gebelikle ilgili sorunlar
gelmektedir. Bunlar toksemi, enfeksiyon ve kanamadır.
• hastalık belirtilerinin erken dönemde tesbit edilmesi ve
gereken önlemlerin alınması, doğumların sağlıklı
koşullarda yapılması bu komplikasyonlara bağlı anne
bebek hastalık ve ölüm hızlarını azaltacaktır.
• Yine doğum öncesi bakım hizmeti ile daha yeterli hale
getirilebilecek olan ve ülkemizde çok sık doğumla
beraber bulunduğunda anne ve bebek hastalık ve ölüm
riskini yükselten bir diğer sorun annelerde görülen
beslenme yetersizliğidir.

• Ailenin ekonomik koşullarına ve beslenme

alışkanlıklarına göre düzenlenecek uygun bir
beslenme planı ile annenin gebeliği süresince
daha iyi beslenmesini sağlamak yine doğum
öncesi bakımın ana konularından biridir.
• İyi bir doğum öncesi bakım, gebe kalmadan
önce başlamalıdır. Çünkü gebelik öncesi sağlık
durumu iyi olmayanlarda gebelik, anne ve
fetüsün sağlığı riske girer.

DOĞUM ÖNCESĠ BAKIMIN AMACI

• Amacı gebelik, doğum ve doğum sonu

dönemlerinin anne ve bebek yönünden sağlıklı
geçirilmesini sağlamak, özelde aileye, genelde
topluma sağlıklı bireyler kazandırmaktır.
 4

Hemşirenin doğum öncesi bakım hizmetlerindeki

etkinlikleri şöyle sıralanabilir.
• Gebede var olan hastalıkların saptanması ve tedavisi ile
annenin genel sağlık düzeyini yükseltmek,
• Gebelikteki riskli durumları belirlemek, ortaya çıkabilecek
potansiyel sorunların zamanında tanı ve tedavisini
sağlamak (Ör; preeklemsi, anemi, Rh uygunsuzluğu
gibi),
• Annenin ve fetüsün gebelik süresince gelişmesini
izlemek ve değerlendirmek,
• Anneye gebelik, genel vücut bakımı, beslenme, aktivite,
aile planlaması, gebelikte tehlike belirtileri, yenidoğanın
bakımı ve annenin ihtiyacı olabilecek diğer konularda
bilgi vermek,
• Anneyi fizyolojik ve psikolojik olarak doğuma hazırlamak,
• Gebelikte ortaya çıkabilecek olan sorunlu durumlarda
 anneyi desteklemektir. 5
Gebelikte Kullanılan Bazı Terimlerin ve Sağlık
Ölçütlerinin Açıklanması
• Gestasyon: Gebelik
• Abortus: Gebeliğin 20. haftasından önce
gerçekleşen doğum.
• Term = Miad: Normal gebelik süresinin
tamamlanması (38-40 hafta).
• Preterm yada prematür eylem: Gebeliğin 20.
Haftasından sonra ve 37. haftası tamamlanmadan
önce, başlayan doğum eylemidir.
• Post term eylem: Gebeliğin 42. haftasından sonra
başlayan eylem.
• Antepartum: Prenatal = Doğum öncesi:
Konsepsiyondan eylemin başlangıcına kadar
geçen zamandır. 6
• Postpartum: Doğumdan sonra kadının
vücudunun gebelik öncesi durumuna
dönünceye kadaı geçen zaman.
• Intrapartum: Doğum eyleminin
başlangıcından, fetüsün ve plasentanını
doğumuna kadar geçen zaman.
• Gravida: Gebelik sayısı
• Nulligravida: Hiç gebe kalmamış kadın.
• Primigravida: İlk kez gebe kalan kadın.
• Multigravida: Birden fazla gebelik
geçirmiş kadın.
 7
• Para: 20. Gebelik haftasından sonraki doğumlar
(canlı yada ölü doğumlar)
• Nullipara: 20. Gebelik haftasından sonra hiç
doğum yapmamış kadın.
• Primipara: 20. Gebelik haftasından sonra ilik kez
doğum yapmış kadın.( canlı yada ölü) • Multipara:
20. Gebelik haftasından sonra birden fazla doğum
yapmış kadın.
• Stillbirth: 20. Gebelik haftasından sonra ölü
doğan fetüs.
• Maternal: Anneye ait.
• Fetal: Fetüse ait.
• Doğurganlık çağı: 15-49 yaşlar arası. •
Demografi: İnsan topluluklarının yaş ve cinsiyet
dağılımı, fertilite, mortalite ve göçler gibi çeşitli
özelliklerin bilimsel olarak incelenmesi. 8
• Doğum Hızı: Kaba Doğum Hızı: Bir yılda yıl ortası
1000 nüfusa karşılık canlı doğum sayısı. • Fertilite
Hızı: Bir yılda 15-49 yaş grubunda 1000 kadının
yaptığı canlı doğum sayısı.
• Anne ölüm Hızı: Bir yılda 100,000 canlı doğuma
karşı gebelik ve doğum komplikasyonları nedeni
ile ölen kadın sayısı.
• Bebek Ölüm Hızı: Bir yılda 1000 canlı doğuma
karşı, bir yaşını doldurmadan ölen bebeklerin
sayısı.
• Perinatal Ölüm Hızı: Her 1000 canlı doğuma
karşı, fetus ve yenidoğan ölümlerinin toplam
sayısı.
 9

Doğum öncesi izlem

Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi’ne Göre;

BİRİNCİ İZLEM (İlk İzlem) Gebeliğin ilk 14 haftası

içerisinde
İKİNCİ İZLEM Gebeliğin 18-24. haftaları arasında
ÜÇÜNCÜ İZLEM Gebeliğin 28-32. haftaları
arasında
DÖRDÜNCÜ İZLEM Gebeliğin 36-38. haftaları
arasında
 10

• DOĞUM ÖNCESĠ ĠZLEM

• Gebeliğin erken döneminde iyi bir hikaye
alma ve fizik muayene yapma, gebeliği
etkileyen hastalıkların erken teşhisi ve
tedavisi için önemlidir, ilk izlem hikayenin
alınması ile başlar ve tüm sistemlerin fiziksel
muayenesi ile devam eder.
Hikayenin Alınması:
• Hikayede,gebeliğe zarar verebilecek
etkenlerin taranması önemlidir. Yeterli bir
doğum öncesi bakım verebilmek için aşağıdaki
bilgiler, ilk değerlendirme sırasında tüm gebe
 kadınlar için toplanmalıdır. 11
1. ġimdiki Gebelik
• Son menstrual periodun ilk günü; Doğum
tarihinin tam olarak hesaplanmasını
sağlar.
• Son menstrual perioddan bu yana, kramp,
kanama yada lekelenmenin varlığı • Kadının
gebeliğine karşı tutumları (gebelik
planlanmış mı? İsteniyor mu?)
• Son mensturasyon tarihinden itibaren
yaşadığı bireysel gebelik belirti ve
bulguları (bulantıkusma, sık idrara çıkma,
yorgunluk, göğüslerde hassasiyet vb.)
 12

2.Önceki Gebelikler
• Gebeliklerin sayısı
• Spontan yada isteyerek yapılan abortusların
sayısı
• Yaşayan çocuk sayısı
• Önceki gebeliklerin süresi, eylemin ve doğumun
süresi, doğum şekli (Vajinal, forseps yada
vakum, C/S) ve komplikasyonlar
• Önceki çocukların perinatal durumu;apgar skoru,
doğum ağırlıkları, büyüme ve gelişme durumu,
komplikasyonlar, beslenme şekli (emzirme,
biberon)
• Kan grubu ve Rh faktörü
 • Doğum öncesi eğitim alıp almadığı 13
3.Jinekolojik Hikaye
• Geçirdiği enfeksiyonlar (vajinal, servikal,
tubal), seksüel yolla bulaşan hastalıklar •
Geçirdiği cerrahi girişimler
• İlk menarş yaşı
• Menstruasyonun süresi, sıklığı ve düzeni
• Dismenore hikayesi
• Seksüel hikaye
• Kontraseptif hikaye
• Son pap-smear tarihi, pap-smear'de
herhangi bir anormal bulgunun bulunup
 bulunmadığı
14
4. ġimdiki Tıbbi Hikaye
• Ağırlık, boy
• Kan grubu ve Rh faktörü
• Genel sağlık durumu, beslenme ve egzersiz alışkanlığı (tipi,
süresi, sıklığı)
• Halen kullandığı ilaçlar yada gebe kalmadan önce kullandığı
ilaçlar (reçetesiz satılan ilaçları da içerir)
• Önceki yada şimdiki günlük alkol, tütün yada kafein kullanımı
(özellikle kahve, çay, kola ve çilkolata)
• İlaç ya da diğer maddelere olan allerjileri
• Bu gebeliğine ilişkin potansiyel teratojenler; viral
enfeksiyonlar, ilaç kullanma, X-ray muayeneleri, cerrahi
girişimler, evde kedi besleme (olası tok-soplazma
kaynağı)
• Diabet, hipertansiyon, kardiovasküler, renal problemler gibi
kronik hastalıkların varlığı
• Immunizasyonun kaydı (özellikle rubella) Herhangi anormal
semptomların varlığı 15
5.GeçmiĢ Tıbbi Hikaye
• Çocukluk hastalıkları
• Herhangi bir hastalık durumu nedeniyle tedavi
aldı mı? Hastaneye yattı mı?
• Cerrahi girişimler
• Kanama bozukluğu yada kanamaya eğilim (Kan
transfüzyonu yapıldı mı)
6.Ailenin Tibbi Hikayesi
• Diabet, kardiovasküler hastalık, hipertansiyon,
hematolojik rahatsızlıklar, tüberküloz,
preeklemsi, eklemsi
• Çoğul doğumların varlığı
• Konjenital hastalık yada anomali hikayesi •
Ruhsal hastalık hikayesi
• Sezeryan doğum varlığı
• Ebeveynlerin yada kardeşlerin ölüm nedeni 16
7. Dinsel ve Kültürel Hikaye
• Kendi sağlık bakımını yada çocuğununkini etkileyebilecek
dini ve kültürel inanışları var mı ?
8. Mesleki Hikaye
• Meslek
• Gebeliğini olumsuz etkileyecek mesleki yaşam; (Gün
boyunca hareketsiz ayakta durma ya da oturma, ağır
kaldırma, kimyasallara maruz kalma, düzensiz beslenme,
izinsiz çalışma gibi)
9. EĢinin Hikayesi
• Genetik durumlar yada hastalıkların varlığı
• Yaş
• Önemli sağlık problemleri
• Önceki yada şimdiki alkol, ilaç ve sigara kullanımı
• Kan grubu ve Rh faktörü
• Meslek
• Eğitim düzeyi
• Gebeliğe karşı tutumu 17
• 10. Bireysel Bilgiler
• Yaş
• Eğitim düzeyi
• Yaşam koşulları (Düzeni)
• Ekonomik düzey
• Ev koşulları
• Herhangi bir fiziksel yada ruhsal rahatsızlık •
 Destek sistemleri
• Sağlık bakım sisteminin yetersiz yada aşırı
kullanımı
• Doğumu takiben çocuğun bakımı için planlar 18
Doğum Öncesi Dönemde Yüksek Risk Taraması
• Yüksek riskli gebeliklerin erken dönemde belirlenmesinde
önemlidir.
• Risk faktörlerinin çoğu, ilk prenatal izlem sırasında
tanımlanabilir. Diğerleri ise, sonraki prenatal izlemler
sırasında taranabilir.
• Risk faktörlerinin hepsi, gebeliği aynı derecede tehdit
etmeyeceğinden riskin derecesini belirlemek için risk
skorlama yöntemi kullanılır.
• Bu değerlendirmeye gebe kadının ilk izleminde başlanır ve
gebeliğin sonuna kadar düzenli olarak devam edilerek,
 kaydedilir.
• Perinatal sağlık ekibi, etnik köken, meslek ve eğitim,
ekonomik durum; çevre, yaşam düzeni ve yaşanılan bölge,
kadının ve ailesinin yada onlar için önemli olan diğer
bireylerin sağlık anlayışları gibi psikososyal faktörler de
değerlendirilmelidir.
• Risk , intrapartal ve postpartal olarak da değerlendirilir. 19
Doğum Öncesi Dönemde Gebe Kadının
Değerlendirilmesi
• Doğum öncesi gebe kadının değerlendirilmesi,
kadın sağlığını etkileyen fiziksel, kültürel ve
psikososyal faktörlerin incelenmesini gerektirir.
• Veri toplanmasından sonra kadın fiziksel
muayene için hazırlanır. Fiziksel muayene vital
bulguların değerlendirilmesi ile başlar. Sonra
genel sistemik muayene ve pelvik muayeneye
 geçilir.
• Muayeneden önce, kadından steril idrar örneği
istenir. Bu aynı zamanda mesanenin
boşalmasını da sağlayarak hem kadının rahat bir
pelvik muayeneden geçmesine hem de
muayene eden kişinin pelvik organları kolaylıkla
palpe etmesine izin verir. 20
• Fiziksel Muayene: yüksek kan basıncı,
şişmanlık, diyabet, kalp ve akciğer hastalığı gibi
tıbbi durumlar, seksüel geçişli enfeksiyonlar gibi
fertiliteyi tehdit eden hastalıklar yada anemi, kolit
gibi sağlığın niteliğini bozan durumlar
değerlendirilir.
• Eğer daha önce genetik bozukluğa işaret eden
bir aile hikayesi varsa ya da 35 yaşın üzerinde
gebelik planlanıyorsa, çiftlere genetik
 danışmanlık hizmeti almaları önerilir.
• Tibbi hikaye ve fiziksel muayeneye ek olarak
idrar tahlili, tam kan sayımı, Rh faktörü tayini ile
veneryal hastalıklara gonoreye ve rubellaya
ilişkin araştırmalar yapılmalıdır.
• Abdominal Muayene: Abdomenden fetüsün
anne karnında duruşunu, geliş şeklini ve
gelişmesini değerlendirmek amacı ile (leopold
manevraları) yapılır 21
 22

Kültürel Değerlendirme
• Kadının, gebeliğe yönelik
uygulamalarının değerlendirilmesi Psikolojik Değerlendirme
• Birinci trimestır; Gebelik hakkında ambivalan duygulara
sahiptir. Gebeliğinerken belirtilerine ilişkin semptomlar
yaşanır.
• ikinci trimestır; Abdominal boyutların artması ve kadının
fetal hareketleri hissetmesi ile kadın bebeğinin daha fazla
farkına varır, çevreden izole olmaya ve içe dönmeye
başlar.
• Üçüncü trimestır; Bebeğin ayrı bir varlık olduğunu
düşünmeye başlar. Rahatsızlıklar hissedebilir. Eylem
zamanının asla gelmeyeceğini düşünebilir. Bebek için
hazırlanmaya başlar.
Eğitim Gereksinimleri:
• Kadının, gebeliğine uyum sağlayabilmesi için bilgi ihtiyacı
vardır ya da gebelik hakkında soruları olabilir.
Destek Sistemleri:
• Kadına psikolojik olarak yakın olan en az iki yada üç kişinin
olması (eş, ebeveynler, kızkardeş, arkadaş vb. gibi). 23
Aile Fonksiyonları:
• Psikolojik olarak destekleyici, uygun
iletişimin kurulduğu ve sürdürüldüğü,
karşılıklı olarak doyumun sağlandığı ve
sorunlu durumlarda bağlılığın gösterildiği
bir aile ortamının olması
YaĢam KoĢulları:
• Ailenin gereksinimlerini karşılayacak
uygun bir ev ortamının olması.

24
• Hemşire daha sonraki prenatal izlemlerde de,
gebeliğin tarihi, gebelikde sık görülen
rahatsızlıklar, fetal hareketler ve gebelikteki
tehlike belirtilerine ilişkin gebe kadından veri
toplamalıdır.
• Kadının herhangi bir bulaşıcı hastalığı olup
olmadığı yada tıbbi tedaviye maruz kalma
durumu, gebeliğinde ilaç tedavisi alıp almadığı,
reçeteli yada reçetesiz ilaç kullanma durumunu
da değerlendirmelidir.
• Periyodik doğum öncesi izlemler hemşireye,
kadının psikolojik gereksinimlerini değerlendirme
fırsatını sağlar.
• Prenatal izlemlere, kadının eşi de katıldıysa
onun gereksinimleri ve endişeleri de
tanımlanmalıdır.
 25
• Hemşire kadına soru sorması ve endişelerini paylaşması
için dürüst ve güvenli bir ortam sağlamalıdır.
• Hemşire, ailenin gebeliğe uyumunu etkileyebilen kültürel
ve sosyoekonomik faktörler ile sağlık bakım sisteminden
beklentilerine duyarlı olmalıdır.
• Gebelik süresince düzenli doğum öncesi izlemin yapılması,
hem baba adayının hem de gebe kadının sistemli bir
şekilde değerlendirilmesini sağlar.
• Bu izlemlerin sıklığı, gebe kadının bireysel
gereksinimlerine ve risk durumlarının değerlendirilmesine
göre ayarlanır.
Normal bir gebelikte;
• Gebeliğin 28. haftasına kadar 4 haftada bir
• 28-36. gebelik haftaları arasında 2 haftada bir
• 36-40. gebelik haftaları arasında haftada bir
kontrol edilmesi önerilir.
 26

• Fetal sağlığın değerlendirilmesine yönelik,

fetal iyiliğin bir göstergesi olan fetal kalp
atımları (120-160/dk) ve estriol değerlerine
de bakılmalıdır.
• Fetal anomali varlığını tesbit etmeye
yönelik alfa fetoprotein, amniosentez,
ultrasonografi, amnıoskopi ve koryon villus
örneklemesi gibi testler de yapılmaktadır.

27
 Gebelikteki Tehlike Belirtileri
Tehlike Belirtileri Dizüri
Vajinadan ani ve fışkırır tarzda Fetal hareketlerin yokluğu
amniyotik mainin gelmesi Vajinal Olası Sonuçlar
kanama Erken membran rüptürü
Abdominal ağrı
Vücut ısısının 38.°C 'nin üzerinde Ablasyo plasenta, plasenta previa
olması
Serviks ve vajinanın lezyonları
Baş dönmesi, bulanık görme, çift
Preterm eylem, ablasyo plasenta
görme, lekeli görme
Enfeksiyon
Sürekli kusma
Hipertansiyon , preeklemsi
Hiperemezis gravidarum
Aşırı başağrısı
Elde, yüzde, bacaklarda ve ayaklarda
ödem Hipertansiyon, preeklemsi
Müsküler irritabilite, konvülsiyonlar Preeklemsi
Epigastrik ağrı Preeklemsi, eklemsi
Oligüri Preeklemsi, Abdominal damarlarda
iskemi
Renal hasar, yetersiz sıvı alımı Annenin ilaç kullanımı, obesite, fetal
28
Üriner sistem enfeksiyonu
ölüm
GEBELĠKTE SIK GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR
VE ALINACAK ÖNLEMLER

• Gebelikte görülen rahatsızlıkların çoğu,

fizyolojik ve anatomik değişimlerin bir
sonucu olarak ortaya çıkar.
 29

Birinci Trimestır
• Bulantı ve Kusma:
• Bulantı ve kusma gebeliğin erken döneminde
görülen ve 6-12 hafta sonra kendiliğinden sona
eren semptomlardır. Kadınların 1/2'sinde
bulantı, 1/3'ünde kusma görülür. Bazı kadınlar,
sadece belirli yiyeceklere karşı tiksinme duyusu
yaşarlarken bazıları ise, sürekli bulantı hissi
duyarlar. Bulantı genellikle sabahları en
yoğundur ancak günün diğer saatlerinde de
görülebilir.
• Gebelikte bulantı ve kusmanın nedeni tam olarak
bilinmemekle birlikte; hormonal (HCG düzeyinde
yükselme), metabolik (CHO metabolizmasında
değişiklik), toksik, nörolojik ve psikosomatik
faktörlerin, bulantı ve kusmanın ortaya
 çıkmasında etken olduğu
düşünülmektedir.. 30
Öneriler:
Tedavisinde her zaman başarı sağlanamasada semptomlar
azaltılabilir.
Bulantı kusmayı Kontrol etmede;
• Rahatsız edici kokulardan yada etkileyen diğer faktörlerden
kaçınmak,
• Sabahları kalkmadan önce, küçük bir dilim ekmek yada
tuzlu kraker yemek,
• Katı ve sulu yiyecekleri aynı anda almaktan kaçınmak,
• Az az ve sık sık beslenmek,
• Yağlı ve aşırı baharatlı yiyeceklerden kaçınmak, •
Hipotansif durumdan ortaya çıkabilecek bulantıyı önlemek
için yataktan yavaş kalkmak ve gün içerisinde ani pozisyon
değişikliklerinden kaçınmak,
• Kusma duygusunu uyarabileceği için yemekten hemen
sonra dişleri fırçalamamak,
• Karbonatlı içecekler içmektir. 31
• Günde bir defadan fazla kusma, ağız
kuruluğu , idrar konsantrasyonunda
azalma ve bunun gibi dehidratasyon
belirtileri gözleniyorsa, sağlık kuruluşuna
başvurması önerilir.
• Bu gibi vakalarda antiemetikler
kullanılabilir. Ancak antiemetikler birinci
trimestır süresince embriyo gelişimi
üzerine teratojenik etkisinden dolayı
mümkünse kullanımından
kaçınılmalıdır.
 • Eğer bulantı ve kusma, 1. Trimestrdan
sonra da devam ederse, (14. Haftaya
kadar) "hiperemezis gravidarum" olarak
adlandırılır ve hastane bakımı gerekebilir.
32

Burun Tıkanıklığı ve Burun Kanaması (Epistaksis) :

• Burun mukozası estrojene duyarlı olduğundan
gebelikde hafif hiperemik ve ödemlidir. Bunun
sonucunda, burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve burun
kanaması gelişebilir.
• Bu problem çoğunlukla tedaviye cevap vermez
ve gebe kadın uyuma güçlüğü çekebilir.
• Sorunun çözümü için Öneriler:
- Soğuk hava buharı,
- Maden tuzlu burun damlaları yardımcı olabilir. •
Dekonjestanlar ve burun spreylerinin
kullanımından rahatsızlıkları artırabileceği için
kaçınılmalıdır.
33

Yorgunluk
• Gebelikte yorgunluğa neden olan faktör
tam olarak bilinmemektedir.
• Geceleri idrara çıkma yorgunluğu artabilir.
Genellikle birinci trimestrın sonunda da
çözümlenir.
• Öneriler:
• Her fırsatı dinlenmek için değerlendirin
• Günlük uyku ve dinlenme zamanlarını
ayarlayın,
• Erken yatın
• Sorumluluklarınızı aile üyeleriyle paylaşın
3
4

Sık Ġdrara Çıkma

• Sık idrara çıkma Büyüyen uterusun mesane üzerine baskısı
sonucu gebeliğin 1. ve 3. trimestrında sık görülür. •
Gebeliğin ilk ve son aylarında öksürme ve hapşırma idrar
kaçırmaya neden olabilir. Gebe kadın ,idrar yaparken ağrı,
yanma yada idrarda kan gibi belirtilerden şikayet ediyorsa,
idrar yolu enfeksiyonu yönünden incelenmelidir. • Öneriler:
Herhangi (engellemeye yönelik) bir önlem yok. Gebelikte sık
idrara çıkmayı önlemek için sıvı alımı asla kısıtlanmamalıdır.
• idrar kaçırma ve üriner enfeksiyon riskini azaltacağından
dolayı mesanenin sık sık boşaltılması (Uyanıkken her iki
saatte bir), idrar kaçırma şikayeti varsa, gün boyunca emici
petler kullanılması (Böylece nemden dolayı oluşabilecek
perineal tahriş de önlenebilecektir.)
• Kegel egzersizleri önerilebilir.
35

Üriner Sistem Enfeksiyonu:

• Gebelikte progesteronun düz kaslar

üzerindeki gevşetici etkisi üreterlerde
dilatasyona ve mesane tonüsünde
azalmaya neden olduğu için ÜSE riski
artar.
• Gebelikte pyelonefrit sık görülmekte ve
tedavisi zor olmaktadır.

36

Göğüslerde Hassasiyet
• Gebeliğin erken dönemlerinde başlar ve gebelik
süresince devam eder.
• Estrojen ve progesteron düzeyinde artma, göğüs
uçlarının duyarlılığının artmasına ve göğüslerde
sızlama ve acı duyusunun hissedilmesine neden
olur.
Öneriler:
• Göğüsleri iyi saran ve destekleyen sutyen
kullanmak,
• Çok ağrılı durumlarda soğuk uygulama yapmak, •
Hijyeni sürdürmek için ılık su ile göğüsleri yıkamak,
• Göğüs uçlarına yumuşatıcı pomatlar sürmek
rahatsızlıkları azaltabilir. 37
Pityalizm,
• Genellikle keskin ve acı salya üretimi
vardır. Nedeni tam olarak bilinmemektedir.
Etkin bir tedavisi yoktur.
Öneriler:
• Lokal olarak vasokonstrüksiyon yapıcı
solüsyonlarla ağız içinin çalkalanması, •
Sakız çiğneme,
• Sert bir şekerlemelerin emilmesi problemi
en aza indirmeye yardım edebilir.

38

Vajinal akıntıda artma (lokore) •

Vajinal akıntı genellikle renksiz, kasıntısız,
kokusuzdur ve vajinal epitel hücrelerini içerir.
Fazla rahatsızlık vermez.
• Vajinal akıntının artmasının nedeni; vajinal
mukozanın hiperplazisi ve estrojen düzeyinin
yükselmesinden dolayı endoservikal glandlar
 tarafından mukus üretiminin artmasıdır.
• Ayrıca, sekresyonların asiditesinin artması,
kandida albikans gelişimini uyarır ve böylece
kadının gebelikte monilial vajinitise yatkınlığı
artar.
• Hijyenin sürdürülmesi, tahrişin ve vajinal
enfeksiyonların önlenmesinde önemlidir. 39
Öneriler:
• Hergün banyo yapmak,
• Vajinal duşdan kaçınmak,
• Genital bölgede nem ve ısı artışına neden
olacağından naylon külot ve külotlu çorap
kullanımından kaçınmak ve pamuklu iç
çamaşırlarını tercih etmek önerilebilir.
• Gebe kadın vajinal akıntıdaki anormal değişimler
(pis koku, renk değişikliği vb), yanma gibi
rahatsızlıklar konusunda bilgilendirilerek bir
sağlık kuruluşuna başvurması konusunda
bilgilendirilmelidir.
• Perineal bölgede herhangi bir irritasyon ve kaşıntı
vajinal enfeksiyonların göstergesi durumda kültür
alınarak tedavi edilmesi gerekir. 40
Ġkinci ve Üçüncü
Trimestırlar Mide Yanması (Pirozis)
• Gebelikte gastrik motilitenin azalması sonucu, ters
peristaltik dalgalanma, asidik mide içeriğinin özefagus
içerisine regürjitasyonuna, bu da özefagus ve mide
yanmasına neden olur.
• Yanma hissi, genellikle asit regürjitasyonu, geğirme,
 bulantı ve epigastrik baskı gibi diğer gastrointestinal
semptomlarla birlikte bulunur. Bazen ağızda kötü bir tat
bırakır.
• Gebelikte mide yanmasına neden olan faktörler; büyüyen
uterus nedeni ile midenin yer değiştirmesi, progesteron
üretiminde artma nedeniyle, gastrointestinal sistemde
peristaltik hareketlerin yavaşlaması ve kardiak sfinkterin
relaksasyonudur.
• Endişe , yorgunluk ve uygunsuz diyet alımı ve Psikolojik
faktörlerde hazırlayıcı nedenler olabilir 41
neriler:
• Aşırı yemek yememe,
• Yağlı ve kızartılmış yiyeceklerden kaçınma,
• Yemeklerden sonra bir süre dinlenme,
• Her gün yeterli miktarda sıvı alma (en az 6-8 bardak), • Az az sık
sık yeme,
• Özellikle geceleri mide yanması ile uyanıldığı durumlarda bir
bardak süt içmek,
• Yatmadan hemen önce herhangi bir şey yeyip içmekten
kaçınmak,
• Mide fonksiyonları için daha geniş bir alan sağlayacağından
uygun postür kullanmak,
• Yemeklerden sonra NaHCO3 ile ağızı çalkalamak, •
Gerektiğinde doktor kontrolünde alüminyum hidroksit (Amphojel)
gibi düşük Na'lu antiasitler yada magnezyum hidroksit ve
alüminyum hidroksit kombinasyonu kullanmak önerilebilir.
• Tek başına kullanıldığında aliminyum, konstipasyona ,
magnezyum ise diyareye neden olabilir. Bu yüzden kombine
olarak kullanılması daha çok tercih edilmektedir. 42
ĠĢtahta Artma:
• Gebelik süresince hemen her zaman
görülebilmektedir.
• Hormon seviyesindeki yükselme
yiyeceklere karşı beğeniyi uyarır. • Bazı
yiyeceklere karşı özel ilgi duyabilir. Buna
"aşerme" ya da "pika" adı verilir.

43

Ayaklarda Ödem:
• Gebe kadınların 2/3'sinde son aylarda alt
ekstremitelerde görülen ödem her zaman
toksemi sonucu gelişmez. Gebelikte ödeme
neden olan faktörler şöyle sıralanabilir;
• Uzun süre oturma ya da ayakta durma, kapiller
permabilitenin artması, variköz venler, alt
ekstremitelerde venöz dönüşün engellenmesi,
bacaklarda venöz basıncın artmasından dolayı
sodyum (Na) ve su retansiyonu ve sıcak
havadır.
• Ayak bileğinde ödem, proteinüri yada
hipertansiyon belirtileri ile birlikte olduğunda
yada ödem postural orijinli olmadığında gebe
kadın PIH yönünden değerlendirilmelidir. 44
Öneriler:
• Ayaklarda ödemi artıran koşullardan
kaçınılmalıdır.
• Uzun süre oturma ya da ayakta durmaktan
kaçınmak,
• Otururken ya da dinlenirken bacakları ve
kalçaları yükseltmek,
• Diyette tuz ayarlaması yapmak,
• Bacak çevrelerinde sıkı jartiyer ve çorap bantları
kullanmaktan kaçınmak,
• Rahat ayakkabı giyinmek ve
• Ayak egzersizleri yapmak ( bunun için ayak
bileğini 30 kez yukarı ve aşağı doğru bükmek ve
sonra yine ayak bileklerini 8'er kez bir taraftan
öbür tarafa çevirmek yararlı olabilir.) Yardımcı
olabilir.
45

Variköz Venler:
• Gebeliğin ikinci ve üçüncü trimestırlarında alt
ekstremitelerde venöz dönüşün engellenmesi, •
Progesteronun gevşetici etkisi,
• İleri anne yaşı,
• Herediter faktörler (ven duvarlarının zayıflığı,
mevcut varisler),
• Aşırı kilo alımı,
• Fazla ayakta durmayı gerektiren işler,
• Çoğul gebelik,
• İri fetüs ve
• Konstipasyon gebelikte variköz venlerin
oluşumuna yatkınlığı artırır. 46
Belirtileri:
• Başlangıçta, bacaklardaki derin venlerdeki
 gerilmeye bağlı sızı şeklinde bir ağrı,
• Yüzeyel venlerde kırmızı renkte, çizgi şeklinde
belirginleşme görülür.
• Bunlar sonradan gerçek varislere dönüşür. •
Genellikle diz arkasında ve alt bacakta daha az
olmakla birlikte labia majör ve vajinada da
görülebilir.
• Variköz venlerin cerrahi yada enjeksiyon
yöntemiyle tedavisi, gebelik sırasında önerilmez. •
Flebotrombosis ve tromboflebitis variköz venlerin
komplikasyonları olarak gelişebilir. 47
neriler:
Amaç venöz dönüşü artırmaktır.
• Yürüme,
• Bisiklete binme ya da yüzme gibi düzenli egzersiz yapması, •
Uzun süre oturmaktan yada ayakta durmaktan kaçınması, •
Venöz basıncı artıracağından dolayı bacak bacak üstüne
atmaktan kaçınması,
• Diz üstü çoraplar yada jartiyersiz çoraplar gibi sıkan bağlara
sahip çorapları ve sıkan giysileri kullanmaması, • Destekleyici ve
elastik çoraplar giyinmesi (destekleyici çoraplar sabah yataktan
kalkmadan önce ve bacaklar yatakta bir süre yüksekte
tutulduktan sonra giyilmeli ve gün boyu kullandıktan sonra,
yatarken çıkarılmalıdır, • Otururken ya da dinlenirken bacaklarını
ve kalçasını yükseltmesi önerilebilir.
• Vena cava inferior üzerine uterusun baskı yapmasından
kaçınmak için kadın, bacaklarını yastıklarla yükselterek uzatabilir.
Böylece venöz dönüş artırılmış olur. Kalçanın altına da bir yastık
koyması uterusun yana dönmesini sağlar. 48
• Vulvar varisler, külotun içerisine 2 tane hijyenik
pedin konulmasıyla desteklenir.
• Sadece bacakların elevasyonunu sağlamak
pelvik bölgede kanın stazına yol açarak vulvar
varisleri şiddetlendirebilir.
• Kalçanın altına birkaç yastık yerleştirerek
elevasyonu sağlanabilir.
• Ayrıca gebe kadının sims (diz-çene)
pozisyonunda günde birkaç kez belirli sürelerle
dinlenmesi de yardımcı olabilir.
• Nadir olmakla birlikte, vajinada olan varisler,
doğum öncesi devrede rüptüre olabilir. Bu
durumda acil olarak kanamayı durdurmak
amacıyla basınç uygulanmalı ve yatağın ayak
ucu yükseltilmelidir.
49

Gaz
• Gastrointestinal motilitenin azalması, •
büyüyen uterusun kalın barsaklar üzerine
baskısının artması,
• barsakların boşalmasının gecikmesi,
• hava yutma sonucu oluşur.
Öneriler:
• Sık sık az az yemek,
• gaz yapıcı ve asit artırıcı yiyeceklerden
kaçınmak,
• yiyecekleri iyice çiğnemek,
• her gün düzenli egzersiz yapmak,
• düzenli barsak alışkanlığı geliştirmektir. 50
Hemoroidler
• Hemoroidler anüs ve rektumun alt ucundaki
venlerin genişlemesidir. Normal koşullarda
genellikle konstipasyon nedeniyle zorlanmalar
sonucu oluşur.
• Gebelikte ise hemoroid oluşturan faktörler
şunlardır.;
- Fetüsün büyümesi ve gebeliğin ilerlemesiyle
venler üzerine basıncın artması ve venöz
sirkülasyonun engellenmesi,
- barsakların yer değiştirmesi ve
- konstipasyondur.
• Gebelikte yada doğumda oluşan hemoroidler,
postpartum perioddan sonra kaybolur. • Önceki
gebeliğinde hemoroidi olan kadının şikayetleri
 diğer gebeliklerde artar. 51
Hemoroidin semptomları,
• sızlama,
• şişme,
• kaşıntı,
• ağrı ve
• hemoroidal kanamayı içerir.
- Intemal hemoroidler, anal sfinkter etrafında yerleşmiştir
ve defekasyonla birlikte genellikle kanamaya yol açar.
- Hemoroidler anüsden dışarı çıkmadıkça ağrılı değildir.
⮚ Eksternal hemoroidler ise, anal sfinkterin dışında
yerleşmiştir. Genellikle ağrı ve kanamaya neden
olmazlar.
❖Tromboze Hemoroidler 24 saat içerisinde kendiliğinden
çözülür yada doktor tarafından boşaltılır. 52
Öneriler:
• meyve sebze gibi lifli besinleri yemesi,
• yeterli sıvı alması,
• dolaşımı düzenlemek için düzenli egzersiz yapması,
• uzun süre ayakta durmaktan kaçınması,
• rahatlığı sağlamak için; soğuk yaş uygulama yapması,
oturma banyoları uygulaması ve gerektiğinde doktor
istemine göre lokal anestetik ajanlar ve merhemler
uygulaması önerilebilir.
- hemoroid dışarıda ise, gebe kadın parmakları üzerine bir
miktar yağlandırıcı sürmesi,
- hemoroidal alana 1-2 dakika baskı uygulanması ve
işlemden sonra kadının lateral pozisyonda olması
rahatlamasına yardım eder.
• Hemoroidlere dokunulduğunda önemli ölçüde hassasiyet ve
zorlanma ya da defekasyondan sonra rektal kanama oluyorsa
kadın sağlık personeli ile iletişim kurmalıdır. 53
Konstipasyon
Gebelikte konstipasyona yatkınlığı artıran
faktörler;
• Progesteron düzeyindeki artışın barsak
hareketlerini yavaşlatması,
• Büyüyen uterusun barsaklar üzerine baskı
yapması,
• Fe preparatlarının kullanılması,
• Yetersiz sıvı alınması,
• Yetersiz egzersiz alışkanlığı ve
• Beslenme alışkanlığıdır.
 54

Öneriler:
• Sıvı alımının artırılması (2500-3000 cc/gün), •
Lifli besinlerin tüketilmesi,
• Düzenli barsak alışkanlığının geliştirilmesi, •
Günlük düzenli egzersiz yapılması
• Sabahları aç karnına bir bardak kuru erik suyu
yada ılık içecekler içmesi
• Defekasyon hissi geldiğinde mümkün olduğunca
geciktirmemesi
• Çok gerektiğinde barsak içindekileri yumuşatan
laksatif suppozotuar şeklinde (mineral yağlar,
magnezyum sütü gibi) kullanılabilir.
• Barsak hareketleri uterus kontraksiyonlarını
uyarabileceği için gebelikte lavman yapılması
önerilmez.
 55

Sırt Ağrısı
Sırt ağrısının nedenleri;
• Büyüyen uterusun lumbosakral
vertebranın eğiminde artmaya neden
olması,
• Progesteron düzeyindeki artış nedeniyle,
eklemlerdeki kartilaj dokunun
yumuşaması,
• Yorgunluk,
• Sarkık karın ya da karın duvarındaki
zayıflık,
• Vücut mekaniklerinin uygun
kullanılmamasıdır. 56
Öneriler:
• Uygun vücut mekaniklerini kullanması, •
pelvik taban egzersizleri uygulaması, • vücut
ağırlığının eşit dağılımını sağlayacak
yükseklikte ayakkabı giymesi,
• yorgunluktan kaçınması
• Ağır şeyleri kaldırmaktan kaçınması
• yerden bir şeyleri kaldırırken sırtı dik tutmak ve
dizleri bükmek, mümkün olduğunca kaldırılacak
objeye yakınlaşmak sırt ağrılarının azalmasına
yardımcı olacaktır.
 • Otururken sırtın dik olacak şekilde
desteklenmesi57
Kas Krampları
• Daha çok geceleri görülür. Gebe kadının günde 1.2 gr kalsiyum
ve fosfora ihtiyacı vardır. Bu oran normal bir kadının
gereksiniminden 0.4 gr daha fazladır. Beslenme yetersizliğinde
bu gereksinim, gebe kadının kemik depolarından karşılanır.
• Bacak kramplarına neden olan faktörler tam olarak
bilinmemektedir.
• Ayağın uzun süre ekstansiyonda bulunması, • Yetersiz kalsiyum
alımı,
• Kalsiyum/fosfor oranındaki dengesizlik,
• Büyüyen uterusun bacakları inerve eden pelvik sinirler üzerine
ya da pelvik damarlar üzerine baskısının artması nedeni ile
dolaşımın bozulması,
• Yorgunluk,
• Fazla miktarda süt yada dikalsiyum fosfat içeren bazı ilaçların
alınması
• Fazla miktarda kalsiyum içeren besinlerle birlikte fosfor
alımındaki artış da kas kramplarına neden olmaktadır. Çünkü,
fosforun artması, kalsiyum emilimini engeller. 58
Öneriler:
• Kas spazmının acil önlemi, kasın gerilmesi
ile alınır.
• Kadın sırtüstü pozisyonda bacaklarını
ayaklarına doğru itmeye çalışırken diğer bir
kişinin de kadının dizinden aşağısına baskı
yapması ile daha etkin bir şekilde
çözümlenebilir.
• Krampları önlemek için kadının;
- Hafif, geniş topuklu ayakkabı giyinmesi, -
Yatmadan önce bacaklarını kasıklardan
ayaklarına kadar titreşim halinde sallaması, 59
- Yemek öncesi alüminyum hidroksit alması
(alüminyum hidroksit, fosfatları absorbe ederek
kalsiyumun absorbsiyonunu artırır)
- Ayağın fleksiyona getirilmesi,
- Masaj ve sıcak yaş uygulamalar bacak
kramplarından oluşan rahatsızlıkları azaltır -
Günde 1 litreden fazla süt içmemesi, -
Kalsiyum laktat almasını yada alüminyum
hidroksit jel alması
- Fosforun azaltılmasına ve ca alımının
artırılmasına yönelik diyet tedavisi düzenlenmeli -
Süt, peynir, sebze ve meyvenin dengeli bir şekilde
tüketilmesi önerilir. 60
Yorgunluk
• Kalabalık, sıcak ortam, ani pozisyonu değişimi ve
uzun süreli ayakta durma yorgunluk
hissedilmesine neden olabilir.
Öneriler:
• Hava alabileceği ve uzanabileceği bir ortam •
Dinlenme pozisyonundan kalkarken yavaş
hareket etmesi
• İşi nedeniyle uzun süre ayakta durması
gerekiyorsa, bacaklardaki venöz dönüşü artırmak
 için düzenli olarak bir yerde yürümesi
sağlanmalıdır.
• Sırtüstü uzanırken yorgunluk hissediyorsa yan
tarafına dönmelidir.
61

Solunum Sıkıntısı
• Solunum sıkıntısı, üçüncü trimestırda, uterusun
abdomen içerisine yükseldiği ve diyafram
üzerine basınç uyguladığı durumlarda görülür.
• Gebeliğin son birkaç haftasında solunum
sıkıntısı, uterus, pelvise doğru indiği için azalır. •
Sırtüstü düz yatma, gebede sıkıntı hissi
yaratabilir.
• Gebeliğin ilk aylarında rahatsızlık hissediliyorsa,
kalp hastalığı yönünden araştırılmalıdır. • Öneriler:
• Gün boyunca sandalyede otururken esneme
hareketleri yapması
• Ayağa kalkdığında uygun bir postür kullanması, •
Sıkıntı geceleri artıyorsa, yatarken başının ve
omuzlarının altına birkaç yastık koyarak
desteklemesi önerilebilir.
62

Uyuma Güçlüğü
• Gebe kadınlarda uyuma güçlüğü, gebe
olmayan kadınlar gibi aynı psikolojik
nedenlere bağlı olabildiği gibi pekçok
fiziksel faktör de bu probleme katkıda
bulunur. Büyüyen uterus, aktif bir fetüs, sık
idrara çıkma, solunum sıkıntısı ve bacak
krampları gibi rahatsızlıklar uyumayı
 güçleştirirler.
• Öneriler: Yatmadan önce kafeinsiz sıcak
ya da ılık bir içecek içmesi, hafif bir sırt
masajı, uygun pozisyon (sırtın ve
bacaklarının arasını yastıkla destekleme
anneyi rahatlatabilir 63
Round Ligament Ağrısı
• Gebelik sırasında genişleyen uterus,
round ligamentlerde gerilme ve
hipertrofisonucu abdomenin altında,
inguinal alanda "ani tutulma" duygusuna
neden olur.
 • Öneriler: abdomene sıcak uygulama
yapmak ya da abdomene doğru dizlerini
çekerek oturması,
• gebe kadına bu olayın nedenini
açıklayarak, anksiyetesini azaltmak
64
Karpal Tünel Sendromu:
• Karpal tünel sendromu (CTS), el bileğinde orta sinirin
baskılanmasıyla oluşur. Sendrom çoğunlukla bilateraldir
ve çok kullanılan elde daha fazla görülebilir.
• Avuç içinin baş parmağa yakın olan bölümünde yanma,
sızlama, ya da uyuşukluk hissi yaşar. • Sendrom daktilo
yazar gibi elin tekrarlayıcı hareketleri ile şiddetlenir.
• Semptomlar doğumu takiben kaybolur. • Tedavi elin
ince bir tahta ile desteklenmesini gerektirebilir.
• Bazı vakalarda carpal tunnel içerisine steroidler enjekte
edilir.
• Ciddi vakalarda cerrahi gerekebilir.
65

Öneriler:
• Kadına şiddetlendirici
hareketlerden kaçınması ve
• elini ince bir tahta ile
desteklemesi önerilebilir.
 66

GEBELĠK SIRASINDA MATERNAL

VE FETAL SAĞLIĞIN
YÜKSELTĠLMESĠ

•Gebe hem kendisinin

hem de fetüsün sağlığını
sürdürme sorumluluğunu
taşır.
 67

Doğuma Hazırlık:
• Gebelik ve doğum yaşamın normal bir
parçasıdır.
• Gebelikteki fiziksel ve emosyonel değişiklikler,
durumsal ve gelişimsel krizlere yol açar. • Çiftlerin
anne baba olmaları ile ilgili endişeleriyle
başedebilmelerinin en güzel yolu gebelik, doğum ve
doğum sonu dönemlerde kendi bakım
sorumluluğunu almaları sağlanır.
• Böylece uzun ve zor bir dönem olan gebeliğin
daha kolay ve anlamlı bir şeklide atlatılması
sağlanır.
• Eşlerin alkol, sigara ve ilaç kullanma gibi sağlık
için potansiyel riski olan durumlardan
 kaçınmaları desteklenmeli. 68
Doğum Öncesi Eğitim:
• Bir eğitimin içeriği, hedeflere göre belirlenir.
• Doğuma Hazırlık Sınıfları gebeliğin erken(1. trm.) ve geç
dönem (2. 3. trm) hazırlık sınıfları olarak iki aşamada
organize edilir.
• Erken Dönem Doğuma Hazırlık Sınıflarında, gebeliğin erken
döneminde görülebilecek değişiklikler, gebenin kendi
bakımı, fetüsün gelişmesi, fetüs için çevresel tehlikeler,
gebelikte seksüalite, beslenme, istirahat ve egzersizler,
gebelikte sık görülen rahatsızlıklar ve önlemler ve
gebelikteki psikolojik değişiklikler gibi konular hakkında bilgi
verilir. Bu bilgilerin yanında düşük ve erken doğum için risk
faktörleri ve olası bulgu ve belirtileri hakkında da açıklama
yapılır.
• Geç dönem Doğuma Hazırlık Sınıflarında, daha çok
doğuma hazırlanma, yenidoğanın bakımı ve beslenmesi
postpartum bakım, doğum sırasında olabilecek işlemler,
(perinenin hazırlanması, lavman, medikasyon, fetüsün
izlenmesi ve epizyotomi gibi) hakkında bilgi verilir.
69

Fetüse;
• Dokunsal,
• İşitsel (klasik müzik),
• Görsel (fetüsün görsel stimulasyonu mümkün
olmaz. Bununla birlikte, eşler fetusun amniyotik
mayi içinde sakince yattığını, parmağını
emdiğini, mayiyi yuttuğunu ve abdominal
duvardan süzülen ışığa baktığını hissetme) ve
• Vestibular (salıncaklı sandalyede sallanma)
uyarıların kullanılması yolu ile fetüs/yenidoğan
uyarılır.
• Gebeye;emzirme, anne sütünün avantaj ve
dezavantajları, göğüslerin emzirmeye
 hazırlanması ve emzirme teknikleri hakkında
bilgi verilir.
70

Göğüs Bakımı:
• Gebelikte göğüslerde dolgunluk,duyarlılık, büyüme ve
ağırlaşma gözlenir.
• meme sağlığı için Gebe kadın sutyeni şu özelliklere
sahip olmalıdır.
- Askıları geniş ve elastik olmalıdır.
- Tüm göğüs dokusunu rahat bir şekilde sarmalı, - istendik
genişlemeye izin veren yan bağlara sahip olmalı, - yan
bağlar omuz ve dirsek arasında,
- aşağı yukarı orta noktadan göğüs çevresini
desteklemelidir.
• Özellikle kadın gebeliğin 16. haftasından itibaren
kolostrum üretmeye başlar.
• Günlük banyo ya da duş sırasında kolostrumun
oluşturduğu sert kabuk yıkanıp yumuşatılarak temizlenir. •
Göğüs uçlarının kuru tutulmasına özen gösterilir. •
Çatlamayı önlemek için de yağlı kremden yararlanılabilir.
71

• Göğüs uçlarının hazırlığına gebeliğin 3.

trimestırında başlanır.
• Uygun bir göğüs bakımı, meme başındaki
çatlakları önlemede etkilidir.
• Gebeliğin 8. ayına girerken göğüs uçlarının baş
parmağın ve işaret parmağının arasına alınarak
sıkılıp kolosturumun boşaltılması da göğüs
uçlarını emzirmeye hazırlar. Oksitosin salınımını
uyardığı için Preterm eylem riski olanlarda doğum
eyleminin başlamasına neden olabilir.
• Gebe göğüs uçlarını her gün 10 dakika süre ile,
güneş ışığına ve açık havaya maruz bırakması
önerilir.
72

• Kadınların çoğunda, göğüs

uçları düzdür (inversiyon).
• Göğüs ucu inversiyonu
olan
kadın 5-6. aydan itibaren
günde birkaç kez Hoffman
egzersizlerini yaparak,
göğüs ucunu dışarı
çıkarabilir.
• Bu egzersiz göğüs
uçlarının
kenarlarına işaret
parmakları yerleştirilip 4-5
kez dikey ve yatay basınç
uygulanması şeklinde
yapılır.
73

• Göğüs ucu tamamen

içe
dönük ise, özel
göğüs
ucu aplikatörleri
 gebeliğin 6-7aylarından
itibaren 1-3 ay kullanılır.
Göğüs ucunda
nemlenmeye neden
olduğu için bir defada
birkaç saatten fazla
kullanılmamalıdır.

74

Giyim:
• Etekler ve pantolonlar yumuşak elastik bel
bantlarına sahip olmalı ve abdominal
 bölge üzerinde esneyebilmeli
• Dolaşımı bozacak ve baskı yaratacak
kemer, dar pantolon ve çorap
lastiklerinden kaçınılmalı
• Sadece pendulus abdomene sahip olan
kadınlar için destekleyici Gebelik korseleri
kullanmalı.
• Ayakkabılar, geniş ve alçak topuklu olmalı
• İç çamaşırları özellikle külotlar, pamuklu
olmalı ve he gün değiştirilmelidir. 75
Hijyen:
• Banyodan sonra derinin yağlı bir kremle
 yağlanması,
• Ayakta duş şeklinde ya da su dökülerek
her gün banyo yapılması
• Banyo suyu ılık olmalı
• Ayak ve el tırnakları kısa kesilmeli.
• Vajinanın normal savunma
mekanizmasını bozduğu için vajinal
duştan kaçınılmalı
• Vajinal deodorant sıkılmamalı
• Kötü kokulu akıntı varsa doktora gidilmeli 76
ÇalıĢma Hayatı:
• Yasalarımız annelere, doğum öncesi 8 , doğum sonrası
8 hafta izin hakkı tanımaktadır. Oturarak yada ayakta
uzun süre yapılması gereken işlerde, annelere
işyerlerinde dinlenme süreleri tanınmalı
• Çalışma sürelerinin günde 8, haftada 40 saati
geçmemesi ve mümkünse gündüzleri olması •
Çalışma yerinde ağır kaldırma, taşıma gibi işlerden
kaçınılması,
• anilin, benzol, karbondisülfid, karbonmonoksit, civa,
fosfor, radyoaktif gibi toksik maddelerden uzaklaşılması •
Çevredeki fetotoksik tehlikeler .bebek bekleyen çiftler için
her zaman endişe verir bu nedenle endüstride çalışıyorsa,
çevresindeki olası tehlikeler hakkında sağlık personeli ile
bağlantı kurmalı
• Kadın gebeliği tesbit edildiğinde bunu işyerine bildirmeli •
Kadının yaptığı iş gebeliği için risk oluşturuyorsa, görevinin
değiştirilmesi ve daha uygun koşullarda çalışması
sağlanmalı. 77
 Seyahat:
• komplikasyon yoksa, seyahate yönelik herhangi bir
sınırlama getirilmez.
• Otomobille seyahat sırasında emniyet kemerinin
kucağa gelen kısmı, abdomenin altından
yerleştirilmeli.
• iki saatte bir durmak ve aşağı yukarı 10 dakika
süreyle çevrede yürümek gebenin rahatsızlıklarını
önler/ azaltır.
• Uçak yada tren yolculukları, daha güvenilir ve rahat
olduğundan tercih edilmeli. (Hava yolları35 haftayı
geçen gebe kadınları erken doğum riski nedeniyle
taşımak istememekte)
• Seyahat çoğul gebelik, periton enf.’nu yada kanama
hikayesi olan kadınlar için kontraendikedir. • şiddetli
bulantı kusma, abortus ve preterm eylem riski
olanlarda seyahat kısıtlanmalı. 78
Uyku ve Dinlenme
• Özellikle ilk ve son trimestrlarda uyku ihtiyacı
artar ve anne kolay yorulur.
• Gebelikte yorgunluk ve halsizliğe bağlı gerginlik,
endişe, korku, duygusallık, huzursuzluk ve
uykusuzluk gelişebilir.
• Dinlenme, rahat bir gece uykusuyla sağlanır. •
Mümkünse sabah ve öğleden sonra yarımşar
saatlik uykular önerilir.
• Rahat bir oturuş için, sırt dik olacak şekilde
yastıkla desteklenmeli, ayaklar venöz dönüşü
kolaylaştıracak şekilde yükseltilmelidir.
• Son aylarda en uygun uyku pozisyonu, annenin
sol yana yatması ve hafif bükülmüş sağ bacağın
altının bir yastıkla desteklenmesi şeklindedir. 79
• Son aylarda en uygun uyku pozisyonu, annenin
sol yana yatması ve hafif bükülmüş sağ bacağın
altının bir yastıkla desteklenmesi şeklindedir.
80