SAĞLAM ÇOCUK

İZLEMİ VE TARAMALAR

Hem-321- Çocuk Sağlığı Hemşireliği

Dr. Öğr. Üyesi. Ecem OKSAL GÜNEŞ

6. Hafta
2023
Çocuk Sağlığı İzlemi
UNICEF’in Önerdiği İzlem Protokolleri

İzlem sıklığı ve süresi

 ilk 48 saat izlemi
 15. 41. gün ve 2. ay izlemi
 3-4. ay izlemi
 6,9 ve 12. Ay izlemlerİ
 13-36 ay arası çocuk izlemi
 Çocuk Sağlığı İzlemi

 Çocuk Sağlığı İzlem Basamakları

 Görüşme ve öykü
 Aile, çevre, çocuk ilişkisi gözlemi
 Fizik muayene
 Gelişimin değerlendirilmesi
 Taramalar
 Aşı
 Sağlık eğitimi ve danışmanlık
GELİŞİM

Erken çocukluk gelisimi çocukların hayatın

erken dönemlerindeki (0-8 yas) fiziksel,
mental ve sosyal gelisimini kapsamakta ve
beslenme, saglık, zihinsel gelisim ve
çocukların sosyal iletisimleri için gerekli
tüm girisimleri içermektedir.
 Büyüme ve gelişme işlevi tümüyle ayrı
olmamasına karşın, “büyüme” vücudun
tümünün ya da ayrı bölgelerinin büyüklük
olarak artışını, “gelişme” duygusal ve
sosyal ortamlar tarafından etkilenmeleri de
içeren işlevlerdeki değişmeleri tanımlamak
için kullanılır.
 Bir çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığını
olumsuz etkileyen herhangi bir durum,
çocuğun büyümesini ve gelişmesini
durdurduğu için büyümenin düzenli olarak
takip edilmesi gerekir.
 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları hizmetlerinin
temelinde sağlam çocuk izlemi
yatmaktadır. Bu sadece sağlıklı çocukların
izlendiği bir hizmet olmayıp, tüm
çocukların büyüme ve gelişmelerinin
izlendiği, sağlıklı olup olmadıklarının takip
edildiği rutin sağlam çocuk kontrolleridir.
Çocuk sağlığı izlemiyle:
 Çocuk ölümleri azalır,
 Hastalık ve sakatlıklar önlenir,
 Çocukların genetik olarak sahip olduğu
büyüme ve gelişme potansiyeline
ulaşmaları, onların daha uzun sağlıklı,
güçlü ve üretken yaşamaları sağlanır,
 Çocuk sağlığı düzeyi gelişir ve yükselir.
 Sağlam çocukların izlenmesindeki amaç;
sağlık durumlarının devamının
sağlanması,hastalık, sakatlık ve ölümlerin
azaltılması ve önlenmesidir
Amerikan Pediatri Akademisine göre;
İzlem sıklığı; Bebeklerin doğumda ilk 48 saat
içinde, 2 haftalık, 2, 4, 6 aylık 9, 12, 15, 18 ve 24
aylık iken mutlaka kontrol edilmelerini
önermektedir. Süt çocukluğundan sonra 6-12
ayda bir kontrollere devam edilmelidir.
UNİCEF’İN ÖNERDİĞİ İZLEM PROTOKOLLERİ

 İzlem Sıklığı ve Süresi

 İlk48 saat izlemi
 15. 41. Gün ve 2. ay izlemleri
 3-4 ay izlemleri
 6,9 ve 12. Ay izlemleri
 13-36 ay arası çocuk izlemi

UNİCEF Bebek ve Çocuk İzlem

Protokolleri 2013
İLK 48 SAAT
İZLEMİ
UNİCEF Bebek ve Çocuk İzlem
Protokolleri 2013
I. Anneyi ve bebeği karşılayın ve
uygun iletişimi kurun
 Anneyi ve bebeği nazik bir şekilde karşılayın
 Gerekli mahremiyeti sağlayın
 Kendinizi tanıtın
 Annenin ve bebeğin adını öğrenin ve kullanın
 Gerekli olumlu beden dilini kullanın
 İletişim için gerekli mesafeyi ayarlayın
 Anne ile yüz yüze olun, göz teması kurun
 Her aşamada soru sorabileceğini belirtin

UNİCEF Bebek ve Çocuk İzlem

Protokolleri 2013
II. Bebek bilgilerini kullandığınız kayıt
sistemine girin

 Tanımlayıcı
bilgiler
 Annenin gebelik öyküsü
 Bebeğin doğumu ile ilgili bilgiler
IV. Bebeği muayene edin

 Muayene başlamadan önce ellerinizi yıkayın

 Baş çevresini ölçün
 Bebeği tartın
 Vücut ısısını ölçün
 Bebeğin genel görünümüne bakın
 Hareketli mi?
 Canlı bir sesle ağlıyor mu? (Yukarıdaki her iki
durumda cevap hayır ise hipotiroidi akla gelmelidir:
IV. Bebeği muayene edin

 Gözle veya fizik muayene ile saptanan

doğumsal bir anomalisi var mı?
 Cildi muayene edin
 Sarılığı
var mı?
 Gözlerden iltihaplı akıntı geliyor mu?
 Göbekte kızarıklık ya da iltihaplı akıntı var mı?
 Deride püstül var mı?
 Baş ve boyun muayenesi yapın
IV. Bebeği muayene edin

 Solunumu ve kalbi değerlendirin

 Gelişimsel Kalça Displazisi risk faktörü varsa
(kız bebek veya makat gelişse veya ailede GKD
öyküsü varsa) USG’ye yönlendirin
 Reflekslerini kontrol edin
 Üreme organlarını muayene edin
V. Aşağıdaki konularda anneye
danışmanlık verin
 Emzirme
 Gaz çıkarma tekniği, uyku , kundaklamanın
zararları
 Emzik ve biberon kullanmama, el yıkama ve
bebek ile sağlıklı iletişim
 Göbek bakımı
 Önemli hastalık bulguları (ateş, iyi emmeme,
kusma, ishal, sarılık, uykuya meyil, vs)
V. Aşağıdaki konularda anneye
danışmanlık verin
 Bebek hijyeni
 Bebeğin giysileri
 Bebek banyosu
 Kazalardan korunma: İlk aylarda bebeğin yatağının çok
yumuşak olmaması, yüzüstü yatırılmaması, bebeğin
küçük çocuklarla yalnız bırakılmaması konusunda
ebeveynleri uyarın
 Bebeklerin yanında sigara içilmemesi gerektiği
 Aile planlaması
VI. Bebeğin doğar doğmaz Hepatit B
aşısının yapılıp yapılmadığını
sorgulayın
VII. Yenidoğan taraması için bebeğin
topuğundan daha önce kan alınıp
alınmadığını sorgulayın
VIII. Yenidoğan işitme taraması yapılıp
yapılmadığını sorgulayın
IX. Anneye ücretsiz D vitamini verin ve
bilgilendirme yapın
X. Bulgularınızı kayıtlarınıza işleyin
XI. Değerlendirmeniz sırasında bebekte bir sorun
saptarsanız ilgili yönergelere göre hareket
edin, gerektiğinde bebeği bir uzmana
yönlendirin
XII. Ailenin sorularını yanıtlayın ve verilen
önerilerle ilgili broşürleri verin
XIII. Kontrol için randevu tarihini belirleyin
15. - 41. GÜN ve 2.
AY İZLEMLERİ
II. Bebeği ilk kez görüyorsanız:
 Bebek bilgilerini kullandığınız kayıt sistemine girin
 Gözle veya fizik muayene ile saptanan doğumsal bir
anomalisi var mı?
 Gelişimsel Kalça Displazisi risk faktörü varsa (kız bebek
veya makat gelişse veya ailede GKD öyküsü varsa)
USG’ye yönlendirin
 Üreme organlarını muayene edin
 Daha önce D vitamini başlanıp başlanmadığını, kullanıp
kullanmadığını sorgulayın
IV. Bebeği muayene edin

 Muayene başlamadan önce ellerinizi yıkayın

 Bebeğin genel görünümüne bakın
 Hareketli mi?
 Canlı bir sesle ağlıyor mu? (Yukarıdaki her iki
durumda cevap hayır ise hipotiroidi akla gelmelidir:
 Cildi muayene edin
 Sarılığı
var mı?
 Gözlerden iltihaplı akıntı geliyor mu?
 Göbekte kızarıklık ya da iltihaplı akıntı var mı?
 Deride püstül var mı?
IV. Bebeği muayene edin
 Baş çevresini ölçün (Baş çevresi ölçümünde
kafanın en büyük çapı kullanılır)
 Baş ve boyun muayenesi yapın
 Solunumu ve kalbi değerlendirin
 Vücut ısısını ölçün
 Bebeği tartın
 İdrar yolu enfeksiyonunu sorgulayın
IV. Bebeği muayene edin
 Reflekslerini kontrol edin
 Bebeğin işitmesini kontrol edin
 Bebeğin görmesini değerlendirin
 Çocuk ihmali ya da istismarını işaret eden
bulgulara (bakımsız bebek, ilgisiz anne, annenin
veya bakıcının bebeğe sert tavırları, vs) dikkat
edin
V. Daha önceki izlemlerde tespit ettiğiniz bir
sorun varsa onu tekrar değerlendirin
VI. Bebeğin gelişimini 2. aydan itibaren
“Gelişimi İzleme ve Değerlendirme
Rehberi ”ni kullanarak değerlendirin
(aileye açık uçlu sorular sorularak
değerlendirilir).
VII. Bebek prematüre ise “2. ay izleminde”
uygun yönergeleri kullanarak bebeğe
profilaktik demir başlayın
VIII. Aşağıdaki konularda anneye
danışmanlık verin
 Emzirme
 Gaz çıkarma tekniği, uyku kundaklamanın zararları
 Emzik ve biberon kullanmama, el yıkama ve bebek ile
sağlıklı iletişim
 Önemli hastalık bulguları (ateş, iyi emmeme, kusma,
ishal, sarılık, uykuya meyil, vs)
 Bebek hijyeni
 Bebeğin giysileri
 Kazalardan korunma
 Bebeklerin yanında sigara içilmemesi gerektiği
 Aile planlaması
IX. Bebeğin aşılarını kontrol edin eksik aşılarını
tamamlayın, aşı yan etkileri hakkında
bilgilendirme yapın
X. Bulgularınızı kayıtlarınıza işleyin
XI. Değerlendirmeniz sırasında bebekte bir sorun
saptarsanız ilgili yönergelere göre hareket
edin, gerektiğinde bebeği bir uzmana
yönlendirin
XII. Ailenin sorularını yanıtlayın ve verilen
önerilerle ilgili broşürleri verin
XIII. Kontrol için randevu tarihini belirleyin
3 – 4 AY
İZLEMLERİ
UNİCEF Bebek ve Çocuk İzlem
Protokolleri 2013
II. Bebeği ilk kez görüyorsanız:
 Bebek bilgilerini kullandığınız kayıt sistemine girin
 Gözle veya fizik muayene ile saptanan doğumsal bir
anomalisi var mı?
 Gelişimsel Kalça Displazisi risk faktörü varsa (kız bebek
veya makat gelişse veya ailede GKD öyküsü varsa)
USG’ye yönlendirin
 Üreme organlarını muayene edin
 Daha önce D vitamini başlanıp başlanmadığını, kullanıp
kullanmadığını sorgulayın
IV. Bebeği muayene edin

 Muayene başlamadan önce ellerinizi

yıkayın
 Baş çevresini ölçün (Baş çevresi
ölçümünde kafanın en büyük çapı
kullanılır)
 Bebeği tartın
 Vücut ısısını ölçün
IV. Bebeği muayene edin
 Bebeğin genel görünümüne bakın
 Hareketli mi?
 Canlıbir sesle ağlıyor mu? (Yukarıdaki her iki
durumda cevap hayır ise hipotiroidi akla
gelmelidir:
 Cildi muayene edin
 Baş ve boyun muayenesi yapın
 Solunumu ve kalbi değerlendirin
IV. Bebeği muayene edin
 İdrar yolu enfeksiyonunu sorgulayın
 Reflekslerini kontrol edin
 Bebeğin işitmesini kontrol edin
 Bebeğin görmesini değerlendirin
 Çocuk ihmali ya da istismarını işaret eden
bulgulara (bakımsız bebek, ilgisiz anne, annenin
veya bakıcının bebeğe sert tavırları, vs) dikkat
edin
V. Daha önceki izlemlerde tespit ettiğiniz bir sorun
varsa onu tekrar değerlendirin
VI. Bebeği anemi yönünden değerlendirin
 Anemisi varsa uygun yönergeleri kullanarak
tedavi dozunda demir başlayın
 Anemisi yoksa 4. aydan itibaren uygun
yönergeleri kullanarak proflaktik dozda ücretsiz
demir damlası verin
VIII. Aşağıdaki konularda anneye
danışmanlık verin
 Emzirme
 Gaz çıkarma tekniği, uyku, kundaklamanın zararları
 Emzik ve biberon kullanmama, el yıkama
 Önemli hastalık bulguları (ateş, iyi emmeme, kusma,
ishal, sarılık, uykuya meyil, vs)
 Bebek hijyeni
 Bebeğin giysileri
 Kazalardan korunma
 Bebeklerin yanında sigara içilmemesi gerektiği
 Diş sağlığı
 Aile planlaması
IX. Bebeğin aşılarını kontrol edin eksik aşılarını
tamamlayın, aşı yan etkileri hakkında
bilgilendirme yapın
X. Bulgularınızı kayıtlarınıza işleyin
XI. Değerlendirmeniz sırasında bebekte bir sorun
saptarsanız ilgili yönergelere göre hareket
edin, gerektiğinde bebeği bir uzmana
yönlendirin
XII. Ailenin sorularını yanıtlayın ve verilen
önerilerle ilgili broşürleri verin
XIII. Kontrol için randevu tarihini belirleyin
 6, 9 ve 12. AY
İZLEMLERİ
II. Bebeği ilk kez görüyorsanız:
 Bebek bilgilerini kullandığınız kayıt sistemine
girin
 Gözle veya fizik muayene ile saptanan
doğumsal bir anomalisi var mı?
 Üreme organlarını muayene edin
 Daha önce D vitamini başlanıp başlanmadığını,
kullanıp kullanmadığını sorgulayın
IV. Bebeği muayene edin

 Muayene başlamadan önce ellerinizi

yıkayın
 Baş çevresini ölçün (Baş çevresi
ölçümünde kafanın en büyük çapı
kullanılır)
 Bebeği tartın
 Vücut ısısını ölçün
IV. Bebeği muayene edin
 Bebeğin genel görünümüne bakın
 Hareketli mi?
 Canlıbir sesle ağlıyor mu? (Yukarıdaki her iki
durumda cevap hayır ise hipotiroidi akla
gelmelidir:
 Cildi muayene edin
 Baş ve boyun muayenesi yapın
 Solunumu ve kalbi değerlendirin
IV. Bebeği muayene edin
 Bebeğin işitmesini kontrol edin
 Bebeğin görmesini değerlendirin
 Gelişimsel kalça displazisi muayenesi yapın
 Çocuk ihmali ya da istismarını işaret eden
bulgulara (bakımsız bebek, ilgisiz anne, annenin
veya bakıcının bebeğe sert tavırları, vs) dikkat
edin
V. Daha önceki izlemlerde tespit ettiğiniz bir sorun
varsa onu tekrar değerlendirin
VI. Bebeği anemi yönünden değerlendirin
 Anemisi varsa uygun yönergeleri kullanarak
tedavi dozunda demir başlayın
 Anemisi yoksa 4. aydan itibaren uygun
yönergeleri kullanarak proflaktik dozda ücretsiz
demir damlası verin
VIII. Aşağıdaki konularda anneye
danışmanlık verin
 Emzirme
 Uygun ek besinler beslenme alışkanlığı
kazandırma
 Uyku
 Emzik ve biberon kullanmama, el yıkama
 Önemli hastalık bulguları
IX. Bebeğin aşılarını kontrol edin eksik aşılarını
tamamlayın, aşı yan etkileri hakkında
bilgilendirme yapın
X. Bulgularınızı kayıtlarınıza işleyin
XI. Değerlendirmeniz sırasında bebekte bir sorun
saptarsanız ilgili yönergelere göre hareket
edin, gerektiğinde bebeği bir uzmana
yönlendirin
XII. Ailenin sorularını yanıtlayın ve verilen
önerilerle ilgili broşürleri verin
XIII. Kontrol için randevu tarihini belirleyin
13 -36 AY ARASI
ÇOCUK İZLEMLERİ
II. Çocuğu ilk kez görüyorsanız:

 Gözle veya fizik muayene ile saptanan

doğumsal bir anomalisi var mı?
 Üreme organlarını muayene edin
IV. Çocuğu muayene edin
 Muayene başlamadan önce ellerinizi yıkayın
 Baş çevresini ölçün (Baş çevresi ölçümünde
kafanın en büyük çapı kullanılır)
 Çocuğu tartın
 Çocuğun boyunu ölçün
 Vücut ısısını ölçün
IV. Çocuğu muayene edin
 3 yaşında çocuğun kan basıncını ölçün
 Çocuğun genel görünümüne bakın
 Cildi muayene edin
 Solunumu ve kalbi değerlendirin
 Çocuğun işitmesini kontrol edin
IV. Çocuğu muayene edin
 3 yaşında görme keskinliği muayenesi yapın
(Görme keskinliğinde azalma ya da iki göz arasında
fark saptanan çocuklar değerlendirilmek üzere sevk
edin)
 Çocuğun yürümesini gelişimsel kalça displazisi
açısından değerlendirin
 Çocuk ihmali ya da istismarını işaret eden bulgulara
(bakımsız çocuk, ilgisiz anne, annenin veya
bakıcının çocuğa sert tavırları, vs) dikkat edin
 Daha önceki izlemlerde tespit ettiğiniz
bir sorun varsa onu tekrar
değerlendirin
 Çocuğu anemi yönünden
değerlendirin
VIII. Aşağıdaki konularda anneye
danışmanlık verin
 Emzirme (2 yaşa dek)
 Yaşına uygun olarak beslenmeyi değerlendirin
 Tuvalet eğitimi
 Önemli hastalık bulguları
 İyotlu tuz
 Çocuk hijyeni
 Çocuk giysileri
 Çocukların yanında sigara içilmemesi gerektiği
 Diş sağlığı
 Kazalardan korunma
 Üreme sağlığı
IX. Bebeğin aşılarını kontrol edin eksik aşılarını
tamamlayın, aşı yan etkileri hakkında
bilgilendirme yapın
X. Bulgularınızı kayıtlarınıza işleyin
XI. Değerlendirmeniz sırasında bebekte bir sorun
saptarsanız ilgili yönergelere göre hareket
edin, gerektiğinde bebeği bir uzmana
yönlendirin
XII. Ailenin sorularını yanıtlayın ve verilen
önerilerle ilgili broşürleri verin
XIII. Kontrol için randevu tarihini belirleyin
4- 6 YAŞ ARASI
ÇOCUK İZLEMLERİ
II. Çocuğu ilk kez görüyorsanız:

 Gözle veya fizik muayene ile saptanan

doğumsal bir anomalisi var mı?
 Üreme organlarını muayene edin
IV. Çocuğu muayene edin
 Muayene başlamadan önce ellerinizi yıkayın
 Çocuğu tartın
 Çocuğun boyunu ölçün
 Vücut ısısını ölçün
 Çocuğun kan basıncını ölçün
IV. Çocuğu muayene edin
 Çocuğun genel görünümüne bakın
 Cildi muayene edin
 Solunumu ve kalbi değerlendirin
 Çocuğun işitmesini kontrol edin
 Çocuğu anemi yönünden değerlendirin
IV. Çocuğu muayene edin
 3 yaşında görme keskinliği muayenesi yapın
(Görme keskinliğinde azalma ya da iki göz
arasında fark saptanan çocuklar
değerlendirilmek üzere sevk edin)
 Çocuk ihmali ya da istismarını işaret eden
bulgulara (bakımsız çocuk, ilgisiz anne,
annenin veya bakıcının çocuğa sert tavırları,
vs) dikkat edin
 Daha önceki izlemlerde tespit
ettiğiniz bir sorun varsa onu
tekrar değerlendirin
VIII. Aşağıdaki konularda anneye
danışmanlık verin
 Yaşına uygun olarak beslenmeyi değerlendirin
 Önemli hastalık bulguları
 İyotlu tuz
 Çocuk hijyeni
 Çocuk giysileri
 Çocukların yanında sigara içilmemesi gerektiği
 Diş sağlığı
 Kazalardan korunma
 Üreme sağlığı
IX. Bebeğin aşılarını kontrol edin eksik aşılarını
tamamlayın, aşı yan etkileri hakkında
bilgilendirme yapın
X. Bulgularınızı kayıtlarınıza işleyin
XI. Değerlendirmeniz sırasında çocukta bir sorun
saptarsanız ilgili yönergelere göre hareket
edin, gerektiğinde bebeği bir uzmana
yönlendirin
XII. Ailenin sorularını yanıtlayın ve verilen
önerilerle ilgili broşürleri verin
XIII. Kontrol için randevu tarihini belirleyin
 Büyüme gelişmenin değerlendirmesi
Büyüme ve gelişmede etkili olan
çocuğun beslenmesi ve erken dönemde
anneye emzirme eğitimi verilmesi
önemlidir.
 UNICEF ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)
tavsiyelerine göre çocuklar yaşamlarının
ilk 6 ayında sadece anne sütü ile
beslenmeli; katı ve lapa ek gıdalar 6 aydan
sonra verilmelidir. Bu gıdalara ek olarak,
emzirmeye iki yaşına kadar devam
edilmesi önerilmektedir.
 Sağlıklı insan hedefleri (2010 ve 2020(%)
2007a 2010 2020
Hedef Hedef
Emzirme
emzirilmemiş 75.0 75 81.9
6 ay emzirilmiş 43.8 50 60.5
1 yıl emzirilmiş 22.4 25 34.1
Etkili emzirme
3 aya kadar 33.5 40 44.3
6 aya kadar 13.8 17 23.7
Emzirmeye 25 — 38.0
işyerinin desteği
Ilk 2 gün mama 25.6 — 15.6
kullanımı

AMERİCAN ACADEMY OF PEDIATRICS March 1, 2012 vol. 129no. 3 e827-

e841 doi:10.1542/peds.2011-355 2
Danışmanlık ve Sağlık Eğitimi

Çocuk sağlığı hizmetlerinin çok önemli, fakat çoğu

kez ihmal edilen bölümüdür. Hastalıkların önlenmesinde
oldukça etkin bir yöntemdir. Danışmanlık ve sağlık
eğitimi hizmeti, çocuğun yaşına uygun olmalı, çocuk ve
ailenin özellikleri göz önünde bulundurulmalı ve
gereksinimlere yönelik olmalıdır. Hemşire bu hizmeti
sunarken iletişim becerilerini usulüne uygun şekilde
kullanmalıdır.
Yenidoğan Taramaları
 Taramalar

Taramalar

Tarama programı kapsamında dogan her

bebekten doğumu takiben 48 saat sonra
(oral beslenmenin ardından) topuk kanı
örneği alınması esastır.
Ülkemizde Neonatal Tarama
Programı
 fenilketonüri,
 hipotroidi
 biyotinidaz eksikliği
 01.01.2015 tarihi itibariyle tarama
programına Kistik fibrozis (KF) hastalığı
dâhil edilmiştir. (http//e –belge. Sağlık.gov.tr.832/21f9-1262-
459a-a12e-4129faq596ac)
AAP(American Academy of Pediatrics)
1996’ da revize edilen neonatal tarama
programı
 Biotinidaz eksikliği
 Konjenital adrenal hiperplazi
Konjenital işitme kaybı
 Konjenital hipotiroidi
 Kistik fibrozis
 Galaktozemi
 Homosistinüri
 Akçaağaç şurubu hastalığı
 Asetilkoenzim-A dehidronegenaz eksikliği
 Orak hücreli anemi
Diğer hemoglobinopatiler
www.pediatrics.org/cgi/content/full/118/3/1304.
Yenidoğan taramasının önemi
 Yenidoğan tarama programları,
tüm dünyada gelişmiş ve gelişmekte
olan ülkelerde

 Halk sağlığı programları içerisinde çok

önemli yeri olan
koruyucu - önleyici sağlık
hizmetleridir.
Yenidoğan taramasının önemi

1. Hastalıkların belirti ve bulgu vermeden

belirlenmesi
2. Erken tedavi ile mortalite ve morbiditenin
azaltılması
Tarama Yapılacak Hastalık Nasıl
Olmalı?
 Toplumda sık görülen,
 Tanımlandığında tedavi edilebilir,
 Tedavi edilmediği taktirde ağır hasar bırakan,
 Testi basit ve ucuz,
 Test sonuçları kısa zamanda alınan,
 Yalancı negatiflik oranı düşük, güvenilir
tarama testi bulunan,
 Yalancı pozitifliğin ekarte edildiği kesin bir
testi olmalıdır.
 Topuk kanı ile taranabilen
hastalıklar
• Organik asidemiler (15 • Hemoglobinopatiler
bozukluk) (4 bzk)
• Yağ asidi oksidasyon defekti • Kistik fibrozis
(13bzk) • GDH tip II
• Aminoasidopatiler • Ciddi
(PKUdahil 14 bzk) kombine
• Diğer doğumsal metabolik immün
yetmezlikler
hastalıklar (Biotinidaz
eksikliği, klasik galaktozemi • T hücreye
dahil 4 bzk) bağlı lenfosit
• Endokrin bozukluklar eks.
(Konjenital hipotiroidi, • Mukopolisakkoridoz
KAH) tip 1, X’e bağlı ADL
 Topuk Kan Örneği Alım Zamanı

 İdeal: 3-7. günler arası

 Fenilketonürü taraması için en az 24 saat

beslenmiş olmalıdır.

 Pratik uygulama: Taburculukta

 Nakilde ve taburculukta epikrizde MUTLAKA

BELİRTİLMELİDİR!
 Nasıl Alınır?

 Bebeğin ayağı 3 dakika boyunca ılık bir

havlu ile ısıtılır.
 Avuç içi de ısıtmak için kullanılabilir.
 Ayağı kalp seviyesinden aşağıda tutmak
yarar sağlar.
 Bebeğin topuğu %70’lik izopropil alkol ile
temizlenir.
 Fazla alkol, kuru steril bir gazlı bez ile silinir
ya da kuruması beklenir.
 Tarama programı
kapsamında doğan her
bebekten doğumu takiben
48 saat sonra (oral
beslenme ardından)

topuk kanı alınması ve

web sistemine
girilmesi esastır.

Kan alma
bölgeleri
• Taramaya uygun kan örneğinin
çapı;
• 6 mm’den küçük olmamalı!
• Kan örneği kağıdın arka
yüzüne de geçmiş olmalı!
 FENİLKETONÜRİ -Avrupa
• Önlenebilir mental geriliğin & ABD
en önemli nedeni !!! 1/10.00
0-
• Ekzema benzeri cilt
30.000
lezyonları
-
• Ter ve idrarda küf kokusu Türkiye’d
• Konvülziyonlar e 1/3350
• EEG anormallikleri -Her yıl ülkemizde
• Mikrosefali, 300 FKU’lu bebek
doğmakta
açık renkli
-Taşıyıcılık oranı %4
saç ve göz -Otozomal resesif
rengi -Fenilalanin hidroksilaz
Konjenital
Hipotirodi
•Erken tanı ve
tedavi zeka geriliğini
önler
•Tedavisi ucuz,
basit, kolay maliyet
etkin
• Uzamış sarılık, hipotoni,
ödemli ve kaba yüz, dil
büyüklüğü, umbilikal
herni, cilt kuruluğu,
guatr, kabızlık
 BİOTİDİNAZ EKSİKLİĞİ
• Biyotinidaz; vücutta • Dünyada 1/60.000
biyotin döngüsü adı • -Ülkemizde 1/12.000
verilen bir reaksiyon • -Otozomal resesif
zinciri içinde serbest • Yağ asidi, aminoasit
katabolizması ve glukoneogenez
biyotin oluşum basamakları çalışmaz.
basamağı için gerekli
• SSS bulguları, deri, görme
bir enzimdir. bozukluğu tipik !!!
• Biotin, B • Konvülsiyon, hipotoni, yutma
vitaminlerinden bozukluğu, mental-motor gerilik,
biridir. optik atrofi, işitme ve görme
kaybı, konjonktivit, deri
• Enerji sağlar ve döküntüsü, alopesi
büyüme için
gereklidir.
KİSTİK FİBROSİS
• Otozomal resesif geçişlidir. 1/2500-3000 sıklıkta
görülür. Taşıyıcılık oranı 1/25’dir.
• Solunum, gastrointestinal, pankreas
ürogenital sistem ve ter bezlerini etkiler.
• CFTR geninin etkilenmesine göre hafif ve
ağır olgular söz konusudur.
• Yaş, mutasyon tipi, tutulan organa göre
klinik çeşitlilik gösterir
• Yenidoğan döneminde mekonyum çıkışının
gecikmesi-ileusu, GIS perforasyonu,
neonatal kolestaz görülebilir.
 Konjenital Adrenal Hiperplazi
(KAH)
• Genetik bir hastalıktır ve hastaların
%90’dan fazlasında 21- Hidroksilaz
enzim eksikliği nedeniyle kortizol üretim
kusuru bulunmaktadır.

• Kortizol eksikliği yanında aldosteron eksikliği

nedeniyle ağır tuz kaybı oluşan bebeklerde
hiponatremi, hiperkalemi ve hipoglisemi nedeniyle
ölümler görülebilmektedir.
 Konjenital Adrenal Hiperplazi
(KAH)
• Bu bebeklerde hipoglisemik ataklar,
elektrolit dengesizlikleri nedeniyle zekâ
gelişimi etkilenebilmekte, boy kısalığı
gelişebilmektedir.

• Ayrıca özellikle kız bebeklerde belirgin olmak

üzere cinsiyet gelişim anomalileri çok sık olarak
tabloya eklenmektedir.
Yenidoğan İşitme Taraması
Programı
 YENİDOĞAN İŞİTME TARAMASI
• Sıklık 1-3/1000 olup yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde
yatanlarda
16.7/1000 sıklıkta gözlenmektedir.
• Her yenidoğan bebek mutlaka işitme taramasına
yönlendirilmeli ve tarama yapılması sağlanmalıdır.
• Tüm yenidoğanlar ilk 1 ayda taranmalı,
• 3.aydan önce uygun odyolojik ve tibbi
değerlendirmeler ile İŞİTME KAYBI TANISI
almış olmalıdır.
• 6.AYDAN ÖNCE Tedavi (cihaz &rehabilitasyon)
ile NORMAL DİL GELİŞİMİ mümkündür!!!
• Tedavi edilmediğinde , konuşma ve dil gelişimi
zarar görür.
 GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ
• Yenidoğan dönemi: Fizik muayene
• Yenidoğan döneminden sonra şüpheli olgularda
USG, X-Ray
• İlk 6 ay USG altın standart, >6 ay AP pelvis grafisi
• BT ve MR cerrahi tedavi sonrası takipte
kullanılmaktadır.
• Evrensel taramada tüm yenidoğanların kalçaları
yaşamın en geç ilk 4-6 haftasında ultrasonografik
olarak taranırlar!
Yenidoğan Göz Taraması
Programı
GÖZ
TARAMASI
• Aile hekimleri tarafından 0-3 aylık
bebekler taranmakta
• Değerlendirme inspeksiyon ve
kırmızı refle testi ile yapılmakta
• Taramada şüpheli bulunan vakalar göz
hekimine sevk edilmektedir