Ders - Çocuk Gelişimi Uygulamaları 2 - Ekitap

5.05.
2023 19:54 Ders : Çocuk Gelişimi Uygulamaları 2 - eKitap
İstanbul Üniversitesi
Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi

Çocuk Gelişimi Uygulamaları 2
PROF. DR. MURAT COŞKUN

about:blank 1/45
5.05.2023 19:54 Ders : Çocuk Gelişimi Uygulamaları 2 - eKitap
İÇİNDEKİLER
1. CANLI YAYINLAR
2. ANNE BEBEK İLİŞKİSİ VE 0-3 YAŞ DÖNEMİ
3. 0-2 YAŞ DÖNEMİ DOĞAL BESLENME
4. EBEVEYN DESTEK SİSTEMİ
5. ENGELSİZ YAŞAM - 1
7. SAĞLIKLI HAYAT
8. ŞEHİR HASTANESİ
about:blank 2/45
1. CANLI YAYINLAR
1.1. Oryantasyon
Bu ders kapsamında yapılan canlı yayınlar bu sayfada yayınlanacaktır.
Bu bölüm canlı yayın formatında işlenmiştir. Bu nedenle içerik yayınlanmayacaktır.

Ara sınav kapsamında sadece 2, 3 ve 4. bölümlerden sorumlusunuz.
Canlı yayın videosunu aşağıdaki "Ders Anlatımı" başlığına tıklayarak izleyebilirsiniz.
2. ANNE BEBEK İLİŞKİSİ VE 0-3 YAŞ DÖNEMİ

Bölüm Yazarı: SİNEM ÖZEN CANBOLAT
Giriş
Programın ilk modülü olan “BEBEĞİN 0-3 YAŞ DÖNEMİNDE GELİŞİMİ” modülü iki bölümden
oluşmaktadır. İlk bölümünde özellikle ilk zamanlarda anne ve bebek arasında kurulacak bağın desteklenmesi
ve bebeğin ilk yılında fiziksel, zihinsel, sosyal-duygusal, dil ve uyku gelişimine yönelik bilgiler
bulunmaktadır. İkinci bölümünde ise 12-36 ay arasındaki bebeğinizin beceri ve uyku gelişimine yönelik
bilgiler bulunmaktadır.
2.1. Anne Bebek İlişkisi ve 0-12 Ay Bebek Gelişimi

2.1.1 0-4 Ay Dönemi
Güvenli Bir İlişki İçin
Doğum sonrasında, bebeğiniz için, ilk aylarından itibaren

Beslenme, temizlenme, oyun, ilgi, ten teması gibi fiziksel, zihinsel ve duygusal ihtiyaçlarını
karşılamak,
Bu ihtiyaçlarını düzenli ve devamlı bir şekilde karşılamak,
İhtiyacı karşılarken de ona duyarlı ve sevgi dolu bir şekilde yaklaşmak,
onu bu hayata hazırlarken vereceğiniz en temel ve en önemli bakım olacaktır.
Bebeğinizin İlk 4 Ayda Gelişimi
• Gelişmiş tat ve koku duyuları ile birlikte bu dünyaya gelmiştir.
• Görme yetisi 15-20 cm. mesafeyi görecek kadardır.
• Parlak renkler yerine birbirine kontrast oluşturan renkleri daha rahat görebilir.
• Hareket eden objeleri de belli bir açı ile izleyebilir bu dönemde.
Onunla görebildiği mesafeye dikkat ederek, sizi takip edebileceği açılardan konuşabilir, kontrast renklere
sahip görsellere dikkat ettiğini gözlemleyebilirsiniz. Aynadaki görüntüsü ya da gözüne zarar vermeyecek
ışıklar da bebeğinizin ilgisini çekecektir.
• Bebeğiniz insan sesini ve yüzünü, annesinin yüzünü başka her şeye tercih edecektir bu dönemde.
about:blank 3/45
Abartılı, tiz ve pes seslerde onunla yüz yüze iletişim kurabilir, size verdiği sinyallere göre diyaloğunuzu
devam ettirebilirsiniz.
• İlk zamanlar sizinle göz kontağı kurmasa da, bunu yavaş yavaş yapmaya başlayacaktır
• İkinci ay civarında ilk kez siz ona gülümsediğinizde karşılık vererek size gülümseyecek. Bu anne ve
babalar için olduğu kadar gelişimi için de önemli bir nokta olacaktır.
• Üçüncü-dördüncü ay civarında size sesli güldüğüne de şahit olabilirsiniz.
• İlk zamanlar henüz başını tutamadığından kucağa alınırken başının desteklenmesi önemlidir.
Uykuya yatırırken güvenlik sebebi ile yüz üstü yatırmadığımız için uyanıklık zamanlarında gözetim altında
yüz üstü yatırmanız yürümeye yardımcı kasların gelişimi için önemli olacaktır. Sadece yüz üstü değil,
uyanıkken güvenli düz bir zeminde tüm pozisyonlarda zaman geçirmesi önemlidir. Ne zaman ihtiyaç duyarsa
–ki hayatının başlangıcında çoğunlukla ihtiyaç duyacaktır- onu kucağa almaktan çekinmeyin.
• İlk zamanlar elleri sürekli kapalı olan bebeğiniz, ikinci ay civarı ellerine bakmaya başlayacaktır.
• Sırası ile önce ellerini açacak, sonra etrafındaki objelere daha dikkatli bakacak, bu objelere uzanmak
isteyecek, ilk başlarda tutamasa da tutma denemeleri yapacak, daha sonra kavrayabilecek ve ağzına
götürmeye başlayacaktır.
Bu dönemde onu sırt üstü yatırarak, üzerinde-elbette güvenli bir şekilde-sarkan oyuncaklara uzanması için
ona fırsat tanıyabilirsiniz.
Dönem Oyuncakları
İlk aylarda bebeğinize oyuncak almak isterseniz, bunlar;
Farklı dokular ile temas edebileceği oyuncaklar

Zilli ve renkli çoraplar
Kolay kavranabilen yumuşak çıngıraklar
Kumaş, yıkanabilir ya da silinebilir kitaplar
Üzerinde oyuncakların asılı olduğu aktivite halıları
Faydalanabileceğiniz oyuncaklardan bazılarıdır.
Prematüre Bebekler
about:blank 4/45
Dikkat!!! Prematüre, yani doğması beklenen haftadan önce doğmuş bebeklerde, doğum tarihi değil, doğması
beklenen tarih baz alınarak gelişimsel yaşı hesaplanmalıdır. Örneğin, 1 ay erken doğmuş bir bebek, 3 aylık
olduğunda aslında henüz 2 aylıktır ve gelişimi değerlendirilirken de 2 aylık olarak düşünülmelidir.
Konuşun, oynayın, sakin kalın, kucaklayın ve cevap verin!
Özetle, bebeğinizin gelişimini desteklemeniz için,
• Onunla konuşmanız (KONUŞUN)
• Biraz önce bahsettiğimiz gelişim özelliklerine uygun oyunlar oynamanız (OYNAYIN)
• Genel olarak dinginliğinizi ve sakinliğinizi korumanız (SAKİN KALIN)
• Bebeğinizi bol bol kucaklamanız (KUCAKLAYIN)
• İhtiyaç duyduğunda cevap vermeniz (CEVAP VERİN)
Ağlamalar
İlk aylarda ağlama nedenleri;
İlgi
Açlık
Kirlenme
Rahatsız pozisyon
Uygun olmayan giysiler
Fazla ya da az uyarılma
Uyku
Gaz, reflü ya da kolik
Hastalık
Stres
Sorununu gidermeye çalıştığınız bebeğinizin neden ağladığını bilmiyorsanız veya bulamadıysanız,

bebeğinizi sakinleştirmek için kullanabilecekleriniz:
Yüzünüz, kokunuz, sesiniz, kucağınız

Müzik ve ritim
Beyaz ses
Masaj
Temiz hava
Banyo
Siz sakin misiniz?
Asla ağlayan bebeğinizi sarsarak sallamayın. Bu Sallanan Bebek Sendromu’na neden olabilir.
!!! Ne sakinleşmesi, ne gelişimi, ne de yemek yemesi için bebeğe TV, video seyrettirmek, ileride
akıllı telefon ve tabletler sunmak doğru değildir!!!
İlk 4 Ayda Uyku
• Bebekler dünyaya geldiklerinde ortalama 16-18 saat günlük uyku uyuyabilirler. 4. Ay sonuna doğru günlük
toplam uyku süresi ortalama 13-15 saate inecektir.
• İlk ay günlük uykusunun 6-7 saatini gündüz uyuyan bebeğiniz, 4.ay sonuna doğru gündüz uykusunu toplam
4-5 saat civarında alacaktır. İlk 4 ayda aşağı yukarı 4 ya da 5 kere gündüz uykusuna yatabilir.
Bunlar ortalama saatlerdir ve sizin bebeğiniz bu saatlerden daha uzun ya da daha kısa uyuyabilir!
about:blank 5/45
• Uykular henüz bir düzene oturmamıştır
• Gece-gündüz ayırımının desteklenebilir
• Uyku öncesi rutin oluşturulabilir
Bu ilk 4 aylık dönemde, bebeğin olabildiğince dinlendirilmesi, nasıl rahat uykuya dalıyor ise o şekilde destek
verilmesi önemlidir. Bebekle aynı odada, ancak farklı yüzeylerde yatmak, hem ihtiyaç duyduğunda
zorlanmadan cevap verebildiğiniz hem de güvenli bir şekilde uyumasını sağladığı için tavsiye edilir.
2.1.2. 4-8 Ay Dönemi

• Uzanma çalışmaları başlar.
• Bebeğiniz oyuncağı ağzına götürdüğünde-eğer ona zarar verecek yapıda değil ise- oyuncağı ağzından geri
çekmeyin.
• Oyuncakları kavramaya başladıktan bir süre sonra, yüz üstü pozisyonunda iken de uzanıp onları tutabilir.
Daha sonra oyuncağı bir elinden diğerine geçirebilir ve her iki elinde de oyuncak tutabilir. Dönemin
ortalarında, düşen oyuncağı gözü ile takip edebilmeye başlar.
• Bebeğiniz sağa ve sola dönebiliyorsa, yüz üstünden sırt üstüne ve sırtüstünden yüzüstüne dönmeye de
başlayacaktır.
• Ellerinden tutulup çekildiğinde başını taşıyabilir (ancak taşıyamıyorsa bu hareketi yaparken mutlaka başını
destekleyin). Dördüncü aydan itibaren, destek ile eğimli bir şekilde önce kucakta, sonra ilerleyen zamanlarda
güvenli bir zeminde oturan bebeğiniz, önce ellerinden destek alarak, sonra da tamamen desteksiz oturmaya
başlayacaktır. Yüzüstü pozisyonda göğsünü önce dirseklerinden, sonra ellerinden destek alarak kaldıracak ve
dönemin sonuna doğru ise dizleri üzerinde de doğrularak ileri geri sallanarak emekleme pozisyonuna
geçebilecektir.
• Bu dönemde basit hareketleri taklit etmesi için gösterebilirsiniz.
• Sizin dikkatinizi çekmek için ses çıkarma, sesli gülme, ismine dönme, önce gırtlaktan sonra dudaktan sesler
çıkarma “bu vu pu” gibi, ardından “da, ma,ba” gibi tek heceleri söyleme ve bu hecelerin ses tekrarına gitme
de bu dönemde sırasıyla olacak gelişmelerdir.
• Bu dönemin en önemli iki gelişmesi bebeğinizin artık yabancıları ayırt etmesi ve anneye bağlanmasıdır.
• Anne odadan çıktığında ağlaması, bebeğin anneyi göremediği zaman varlığını devam ettirdiğinden ve geri
geleceğinden emin olmaması ile ilgilidir. Bu ayrılık kaygısı ile baş etmesine en büyük desteklerden biri ce-e
oyunudur. Ce-e oyununda olduğu gibi, oyuncakları da sakladığınızda aramasını bekliyorsanız, bir kısmını
görünür yapabilirsiniz.
about:blank 6/45
4-8 Ay Döneminde Uyku

• Uyku ritimleri oluşmaya başlar.
• Uykuya yardımcı hormonların daha düzenli salgılanır.
• Bilişsel sıçrama nedeniyle de uykular kesintili ve kısa hale gelebilir. Artık çevresi ile daha ilgilidir, bu
nedenle yarım saatlik uyku döngüleri sonlandığında uykuya devam etmek yerine, çevresel olarak uyarılır ve
uykuya devam edemezler.
Bebeklerin uyuduğu ortamların artık uyarandan uzak, sakin ve loş olması, hatta gece tam karanlık olması
uykularını devam ettirmelerine yardımcı olacaktır.
• Dönemin başında toplam 13-15 saat uyku süresi olan bebeğiniz, dönem sonuna geldiğinde 12-13 saat
civarına kadar düşürecektir uyku süresini.
• Gündüz uyku süresi toplam 4-5 saatten 3-3.5 saate gerileyecektir.
• Dönemin başında 4 uykudan 3’e inen bebeğiniz, dönem sonunda 3. Uykusunu da bırakıp iki uykuya
inebilir.
• Bebeğinizi gece uykusuna 18.00-20.00 arasında yatırabilirsiniz.
• Çok uyarıcı olmayan bir şekilde kitap okumanız eğer bebeğinizin de hoşuna gidiyorsa onu sakinleştiren ve
kitap okuma alışkanlığını besleyen bir uygulama olacaktır.
• Bu dönemde bebekler aileleri ile aynı odada ancak farklı yüzeylerde yatmaya devam edebilirler.
• Uyku için yaptığınız hazırlıklar bittikten sonra, eğer uygun fırsatı bulursanız onu yatağına yatırabilir ve ona
dokunarak, okşayarak ya da hoşlanacağı ritmik sesler eşliğinde uyumasına yardımcı olabilirsiniz.
• Her aile ve bebek için doğru uykuya dalma şekli farklı olabilir. Burada önemli olan bebeğin sadece
ihtiyaçları için uyandığı, sağlıklı yapıda uykular almasıdır.
2.1.3. 8-12 Ay Dönemi
about:blank 7/45
Bebeğinizin 8-12 Ay Döneminde Gelişimi
• Halen yüzüstü pozisyon bebeğinizin hareket etmek için gerekli kaslarını geliştirmesi açısından önemli
olacaktır.
• İleri bir zemine oyuncak yerleştirerek harekete teşvik etmeyi emekleme pozisyonundan sonra ayağa kalkma
ve sıralama için de uygulayabilirsiniz.
• Bu dönemde sırasıyla yatarken oturma pozisyonuna geçme, emekleme pozisyonuna geçme, emekleme,
ayağa kalkma, eşyalara tutunarak ayakta kalma, sıralama ve yürüme görülebilir. Önemli bir nokta,
bebeğinizin vücudunun her iki tarafındaki kol ve bacakları kullanıyor ve çevresini keşfetmek ile ilgileniyor
olmasıdır.
• Bu dönemde anne ile bağlanması gerçekleşmiş, yani artık bakımda annesini tercih eden ve anne yanından
ayrıldığında tepki göstermeye başlayan bebek gelişimsel olarak çok doğal olan ayrılık kaygısını yaşayabilir.
• Dil gelişimi, bu dönemde hece tekrarları ile devam eder. “babababa, dadadada, mamamama” gibi hece
tekrarları yapabilir. Yıl sonuna doğru bu sesler “badabadabada” gibi daha komplex hale gelir. Daha sonra
bunu özgün olmasa da “baba, anne” gibi kelimeler takip edebilir. Anneye ”anne” veya babaya “baba” olarak
hitap etme ise daha sonra başlayacaktır.
• İşaret ile gösterme, anneye dönüp tepkisini izleme ya da bir obje gösterme gibi yetenekleri gelişecektir.
• Öğrenme açısından önemli bir strateji olan taklit yeteneğini bu dönemde daha sistemli bir şekilde gelişir.
• Bebeğiniz çok minik parçaları artık eline alabilmektedir. Ele alma parmaklarını tırmık gibi kullanarak
avuca çekmekten başlayıp baş ve işaret parmağı ile minik parçayı tutmaya doğru gelişim göstermektedir.
• Artık bebeğiniz hareketlilik kazandığı için evinizi ve bulunduğu çevreyi güvenli hale getirmek önemlidir.
• 1 yaşının sonuna gelmiş bebeklerin en çok sevdiği oyunlardan biri de kapların içine nesneleri atmak ve
çıkarmaktır.
• Altıncı ay civarında oynamaya başladığınız ce-e oyununu bu dönemde biraz daha çeşitlendirebilirsiniz.
Örneğin yüzünüze bir örtü örtüp bebeğinizin onu çekmesini bekleyebilir, o çekince de heyecanla “ce-e”
demeyi deneyebilirsiniz. Aynı şekilde oyuncakların da önce bir kısmını, sonra tamamının üstünü örtebilir ve
sonra açmasını bekleyebilirsiniz.
about:blank 8/45
• Bebeğiniz 24 saatlik döngüde toplam 13-14 saat kadar uyuyabilir.
• Gündüzleri ise bu uyku miktarı 2-3 saat civarında olabilir.
• 8.-9. Ay civarında gündüz uykuları 3 den 2 ye düşecektir.
• Uyuyacağı odaya girdiğinizde, ona zor yırtılabilen, basit resimli hikaye kitapları okuyabilir ya da resimleri
anlatabilirsiniz.
• Bu dönemde hareket kabiliyetinin gelişimi uykularını bölebilir ya da uykuya zor dalmasına neden olabilir.
• Artan ayrılık kaygısı da bu dönem uykuları olumsuz etkileyebilir.
Bunlara Dikkat!
Bu ilk yılda bebek için km taşı olabilecek gelişim aşamaları vardır. Bunlar gerçekleşmediğinde bir uzmanın
tetkiki durumu açıklamak için önemli olacaktır.
0-6 Ay
İlk altı ayda aşağıdaki durumları gözlemliyorsanız,
Nadiren gülümsüyor
Göz kontağı kurmuyor
Vücudunu sağa ve sola döndürmüyor
Ellerini ve kollarını tek taraflı kullanıyor
Sesli gülmüyor ya da cıvıldamaya benzer sesler çıkarmıyor
Destek ile oturmuyor (dönem sonunda)
6-12 Ay
Yılın ikinci yarısında aşağıdaki durumlar söz konusu ise,
Ellerinden çekip oturtulurken başını tutamıyor ve başı arkaya düşüyor (dönem başında)
İsmine tepki vermiyor ya da nadiren veriyor
Kucaklanmak istemiyor veya size doğru gelmek için kollarını uzatmıyor
Kendisine bakım veren kişi (genelde anne) ile ilgilenmiyor ve yakınlık göstermiyor
Objeleri ağzına götürmüyor
Taklit etmiyor
Ellerde, ayaklarda, bacaklarda sertleşme oluyor ya da aşırı gevşek kas tonu olduğunu
hissediyorsunuz. Olağan dışı vücut hareketleri ya da olağan dışı duruşu sıklıkla kullanıyor
Motor gelişiminde gerilik gözlemleniyor (Örn. 9.ayda desteksiz oturmuyor)
Ellerini iletişim kurmak için kullanmıyor /örneğin bir objeyi size parmak ile işaret etmesi gibi
(dönem sonuna doğru)
İse, bir uzman görüşü almanız yerinde olacaktır.
2.2 12-36 AY BEBEK GELİŞİMİ

2.2.1 12-18 Ay Dönemi
Bebeğinizin 12-18 Ay Dönemindeki Gelişimi
Bu dönem bebeğinizin edineceği becerilerden bazıları,
about:blank 9/45
• Destek ile ya da tek başına yürüyebilir.
• Yürümeye başladıktan sonra ardından koşma gelecektir.
• Elinden tutulduğunda merdiven çıkabilir.
• Topu yerden yuvarlayabilir. Sonra tam kontrollü olmasa da havadan atabilir.
• Geri geri yürümeye başlayabilir.
• Başlangıçta iki küpten kuleler yapabilirken, dönem sonunda bu 3-4 küpe kadar çıkabilir.
• Sandalye ve koltuklara tırmanabilir.
• Giydirilirken vücut hareketleri ile yardımcı olur.
• Bir kağıda karalamalar yapabilir.
• Küçük objeleri baş parmağı ve işaret parmağını kullanarak alabilir.
• Kitap sayfalarını çevirebilir.
• Yemeğini kendisi yiyebilir ve kontrolün kendisinde olmasından hoşlanabilir.
• Kapalı kapakları açabilir.
• Gözü önünde saklanmış objeleri bulabilir.
• Sorulduğunda ortamda olmayan aile bireyini arayabilir.
• Basit ev işlerini taklit edebilir.
• Seyredilmek ve dikkat çekmek için oynayabilir.
• Hızlı duygu geçişleri yaşayabilir .
• Kızdığını mimikleri ile belli edebilir.
• Dönem sonunda negatif ve ısrarcı davranışlar, öfke nöbetleri başlayabilir.
• Sevdiği oyuncaklardan ayrılmak onu mutsuz edebilir.
• Dönem başında “Anne” ve “baba” dahil 2-4 kadar Kelime dağarcığı olabilir. Dönem sonunda “anne gel”
gibi telegrafik kısa cümleler kurabilir.
• “Hayır” demeye başlayabilir. Kendisine “hayır” ya da “cıs” denmiş tehlikeli olabilecek objeleri göstererek
sözcüğü tekrarlayabilir.
• Sorulduğunda ismini söyleyebilir.
• İstenildiğinde “hoşça kal” anlamında elini sallayabilir.
• Mimiklerle beraber kendine özgü bir dil ile konuşabilir.
• Başlangıçta vücudunun bir parçasını gösterebilirken diğer parçaların bazılarını da dönem sonuna doğru
gösterebilir.
• “Topu annene ver” gibi basit yönergeleri yerine getirebilir.
• Başka bebekler ile birlikte değil ama paralel oyun oynayabilir.
about:blank 10/45
Bu dönemde bebeğiniz ile ilişkinizi güçlendirmek ve becerilerinin gelişimini desteklemek için

yapabileceğiniz aktivitelerden bazılarına gelince,
• Yürümeye başladığında itilen ve çekilen oyuncaklara ilgi gösterecektir.
• Koltuk minderlerinden güvenli parkurlar yaparak bebeğinizi bunların üzerine tırmanması için teşvik
edebilirsiniz. Her gün parka gitmek de bebeğinizin ihtiyacı olan fiziksel aktiviteleri yapmasını sağlayacaktır.
• Siz yanında iken emekleyerek, tutunarak ya da sizden yardım alarak inip çıkma denemeleri yapmasına izin
verebilirsiniz.
• Topu yerden yuvarlayarak ve yuvarlamasına yardımcı olarak top ile oynamaya başlamasını
sağlayabilirsiniz.
• Dönemin sonuna doğru el ele tutuşarak geri yürüme oyunları oynayabilirsiniz.
• Koltuk ve sandalyelere tırmanırken ilk etapta dizini koymasına ve kendini yukarı çekmesine yardım
edebilirsiniz.
• Bebeğiniz bu dönemde çubukları deliklerden çıkarmaktan ve deliklere yerleştirmekten hoşlanacaktır.
• Eli ile kavrayabileceği büyüklükteki küpleri üst üste koyabilir, birlikte minik kuleler inşa edip yıkmasına
izin verebilirsiniz.
• Ona kalın gövdeli tek bir renk kalem vererek kağıtta karalamalar yapmasına teşvik edebilirsiniz. Aynı
şekilde silinebilen mıknatıslı tahtalar, tebeşir ve parmak boyası da ilgisini çekecektir.
• Çekmecelere karşı ilgisi nedeniyle, güvenli olabilecek bir iki çekmeceyi onun keşfetmesi için kilitsiz
bırakabilirsiniz.
• Kısa süreli saklandığınız saklambaç oyunları ya da oyuncakları kolay yerlere saklama oyunları
oynayabilirsiniz.
• Taklit oyunları oynayabilirsiniz. Parmak oyunlarını, hayvan hareketleri ve seslerini taklit etmek gibi
oyunlar hoşuna gidecektir
• Kitabı okurken ya da okuduktan sonra sayfaları birlikte çevirebilir ya da tek başına yapmak istiyorsa ona
izin verebilirsiniz. Kitaptan bir resmi göstermesini isteyebilirsiniz.
• Oyuncaklarının fotoğraflarını çekip, oyuncak ve resimlerini eşleştirme oyunu oynayabilirsiniz.
• Oyun zamanı bittiğinde birlikte oyuncakları toplayarak büyük bir kutuya atabilirsiniz
• Masa silmek, çarşaf düzeltmek, çamaşırları toplamak gibi basit işleri birlikte yapabilirsiniz
• Yemek yerken eline bir kaşık verebilirsiniz. Bu anne sütünü emerken olduğu gibi kontrolün kendisinde
olduğu hissini verir. Aynı zamanda ince kasların gelişimi ve kendi kendine beslenme için de önemlidir.
Ayrıca yemek yerken “daha fazla” isteyip istemediğini, yemeğin bitip bitmediğini (bitti mi?) diye
sorabilirsiniz. Kelimeleri işaretleriniz ile de destekleyebilirsiniz.
• Giysilerini giyerken kol ve bacaklarını uzatması için bekleyin. Bazı giysilerini zorlanmadığında kendi de
çıkarabilir.
• Siz bazı kelimeleri söylerken ilgili görünüyor ise, onun bu ilgisini görsel olarak ve tekrarlayarak
destekleyebilirsiniz.
about:blank 11/45
• Bu dönemin başında bebeğiniz ortalama 13-14 saat toplam uyku uyurken artık toplam uykusunda azalma
dönem sonuna doğru ancak yarım saat kadar olacaktır.
• Bu uykunun yaklaşık 2-3 saati gündüz uykusudur.
• Dönemin en önemli özelliği iki uykudan tek uykuya geçme dönemi olmasıdır.
• Gece uykuya yatma saati yine 18.00-20.00 aralığında olmalıdır.
• Bu döneme kadar odasını ayırmadıysanız, artık bebeğinizin odasını güvenle ayırabilirsiniz.
2.2.2 18-24 Ay Dönemi

Bebek ikinci yılın sonlarına doğru ayrı bir “ben” olduğunu fark etmeye başlar. Bu “benlik” gelişimi ile
“ben”, “benim dediğim”, “benim istediğim” dediği ve “ben”i ve “benim” i kabul ettirmek istediği bir döneme
girer. Bu gelişimsel olarak gayet doğaldır.
Öfke nöbetlerinde ebeveyn olarak sakin kalmak, ihtiyacını anlamaya çalışmak, kontrolü belli sınırlar içinde
kendisinde hissetmesini sağlamak ve onu bu krizlerden sakinlikle, şefkatle ve güvende olduğunu hissettirerek
çıkarmak yapabilecekleriniz arasındadır.
Bu dönemin gelişen becerilerinden bazıları;
Yardımla merdivenleri çıkabilir ve inebilir

Koşabilir ve aniden durabilir
Tırmanabilir
3-4 küp ile kuleler yapabilir
Topa ayakla vurabilir ve havadan atabilir
Sağ ya da sol el tercihi başlayabilir
Kitabın sayfalarını düzgünce çevirebilir
-Mış gibi oyunlar oynayabilir.
Oyuncaklarını paylaşmak istemeyebilir
Çizgi kopyalayabilir
Basit yönergeleri takip edebilir, bazen anlayabilir ama yapmayabilir.
Basit ev işlerine yardım eder
2-3 yaşıtı ile oynayabilir
Kendi beslenmek isteyebilir, kaşık ve bardak kullanabilir.
Objeleri ağıza götürme biter
Vücut bölümlerini gösterebilir
Beslenme ya da uykuda direnmeler ve inatlaşmalar başlayabilir
Ritimle dans edebilir
Dişlerini fırçalamayı öğrenmeye başlayabilir
Fotoğraflardaki insanları tanıyabilir
Bir oyuncak sakladığınızda onu arayıp bulabilir
Altında, üstünde gibi yer belirten sözcükleri anlar
Yabancılardan utanmaya başlayabilir
Anne ve babasının ilgisini sürekli üzerinde isteyebilir
Basit sorulara cevap verebilir
Cinsiyet farklarını fark etmeye başlayabilir
Zıplamaya başlayabilir
Bu dönemde bebeğiniz ile ilişkinizi güçlendirmek ve becerilerinin gelişimini desteklemek için

yapabileceklerinizden bazıları,
about:blank 12/45
Merdiven inip çıkmada gelişmesi için parktaki küçük kaydırakların merdivenlerinde onunla
oynayabilirsiniz.
Tırmanmasını teşvik etmek için koltuğa oturtmak yerine kendisinin tırmanmasına imkan verebilirsiniz.
Birlikte şarkı söyleyip dans edebilirsiniz.
Duyduğunuz seslerin neye ait olduğuna dair bir oyun oynayabilirsiniz
Konuşurken onun yanlışlarını yinelemek ya da düzeltmek yerine, anladığınızı belirterek söylediklerini
doğru bir şekilde tekrar edin. Aynı şekilde onun yarım kurduğu cümleleri, tam cümle olarak ona tekrar
edebilirsiniz.
Birlikte kuklalar yapıp onları karşılıklı konuşturabilirsiniz.
Basit puzzle’lar yapabilirsiniz
Küplerden kule yaparak, sıkınca ses çıkaran oyuncaklar vererek, çizim-boya yaparak ve yemekte
kullanması için bebeklere uygun çatal-kaşık vererek küçük kaslarının gelişmesine yardımcı
olabilirsiniz.
Kitap okurken söylediğiniz resimleri bulmasını isteyebilirsiniz.
Daha önceden fotoğrafını çektiğiniz oyuncağı önündeki oyuncaklar arasından göstermek üzerine bir
oyun oynayabilirsiniz.
İsmini söyleyerek, örneğin “Ege nerede?” diye sorabilir, kendisini göstermesini teşvik edebilirsiniz.
Onu diğer yaşıtları ile düzenli olarak bir araya getirmeye çalışabilirsiniz. Ancak oyuncağını paylaşmak
istemediğinde onu zorlamayın.
Onun hayali oyunlarının aktörleri olun. Yönetmeden, eleştirmeden, birşeyler öğretme çabasına
girmeden, yeni filizlenen bu –mış gibi yapılan oyunlarda onunla uyumlanın ve birlikte oyunun keyfini
çıkarın. Liderin o olmasına izin verin.
Gözetim altında hamurla oynamaya başlayabilir, parmak boyasıyla resim yapmaya, kalın kalemle
karalamalar yapmaya devam edebilir bebeğiniz.
Neredeyse tüm bebekler bu dönemde artık tek uykuya geçmiş olurlar. Bu tek uykunun mümkün
olduğunca 12.30-13.00 gibi, gününün tam ortasında olması idealdir.

Neredeyse tüm bebekler bu dönemde artık tek uykuya geçmiş olurlar. Bu tek uykunun mümkün
olduğunca 12.30-13.00 gibi, gününün tam ortasında olması idealdir.
Akşam yatma saati okul öncesi dönemde en geç 20.00 olmalıdır.
Bu dönemin sonuna doğru uyku konusunda direnmeler başlayabilir. Öncelikle, direnmelerin uyku
saatleri ile ilgili olmadığından emin olmak gerekir.
Bu direnişler sırasında yataktan çıkmak istediğinde, isterse uyumayacağı ancak yatak vakti olduğu için
yatakta kalması gerektiği söylenebilir.
Gece yanınıza gelmeye başladığında, öncelikle neye ihtiyacı olduğunu anlamaya çalışın..
2.2.3 24-36 Ay Dönemi
Bu dönemin özellikleri, genel olarak yaşanan sorunlar ve yapabilecekleriniz:
Bebeğiniz Paylaşmayı Nasıl Öğrenecek?
Mülkiyet kavramı bebeğinizde yeni yeni gelişmektedir. “Benim” derken bazen gerçekten onun olmayan
birşeye dahi “benim” diyerek karşınıza çıkacaktır. Böyle bir durumda, “Bak bu Sarp’ın oyuncağı. Gel
istersen birlikte gidip yerine koyalım” diyebilirsiniz.
Bu döneme gelmeden önce size bir parça yemek uzattığında mutlulukla almanız gibi paylaşma oyunları
oynamanız, onun paylaşmaya yaklaşımında etkili olabilir. Ama eğer kendine ait olan birşeyi paylaşmak
istemiyorsa, bu noktada da zorlanmamalıdır. Çünkü “ben” in geliştiği bu dönemde, sahip olma duygusu çok
önemlidir ve dış baskı ile zedelenmemelidir.
Diğer Çocuklarla Birlikte Ne Zaman Oynayabilecek?

about:blank 13/45
İkinci yılın sonlarına doğru bebeğiniz diğer bebeklere ilgi göstermeye başlayabilir. Bu birlikte oynamanın ilk
işaretleri de olsa ilk zamanlar çok kolay olmayacaktır. İtmeler, vurmalar, elinden zorla oyuncak almalar sıkça
yaşanacaktır. Böyle bir durumla karşılaştığınızda davranış oluşmadan engellemeye çalışabilir–örneğin
vurmak üzere olan eli tutmak gibi, olumsuz davranış engellenemedi ise bağırmadan ve cezalandırmadan
ancak net bir şekilde davranabilir, dikkatini başka bir yöne çekebilirsiniz.
Başkalarına vurma ya da öfke krizlerine girme bebeğin henüz kendini ifade edecek kadar gelişmemiş olan
sözel yeteneği ile de ilgilidir. Olay gerçekleşmeden müdahale etmek, bebeğinizin duygularını onun yerine
ifade etmek ve bunları yaparken de yine sakin kalmak problemi çözmek için uygun davranışlar olacaktır.
Hayır! Dediğini Çok Mu Duymaya Başladınız?
Bu dönemde “yapacaksın” mesajını verdiğiniz herşey “yapmayacağım” inadına dönüşebilir. Bu konularda

bebeğiniz ile savaşmak yerine belli bir çerçevede kalarak onunla uyumlu olmaya çalışın. Çok fazla “hayır”
duyuyorsanız, kendinizin bu kelimeyi ne kadar kullandığınıza dikkat edin. Ebeveynlerin “hayır” ı çok
kullanması, ebeveynlikte fazla katı çizgiler çizmesi, çocuğun esneklik ihtiyacının artmasına neden olabilir.
Tüm çabalarınıza rağmen bu zor bir dönem olabilir. Bu gelişimsel dönemi atlattığında, sizin de göstermiş
olduğunuz çabalarla, bebeğiniz bu konularda çok daha uyumlu olabilecektir.
Bu dönem için bebeğinizin gelişen bazı becerileri;
Müzik, hikaye gibi etkinliklere 5-10 dakika katılabilir

Giysilerini tamamen kendi çıkarabilir
Ellerini yıkayıp kurulayabilir
Sevmek, kızmak, üzülmek gibi duyguları anlayabilir
Mülkiyet bildiren ifadeler kullanabilir (Nil’in topu gibi)
Yaşını söylemek için parmaklarını kullanabilir
Cinsiyetini söyleyebilir
Kendi ismi yerine “ben” i kullanmaya başlayabilir
Kim, ne, nerede gibi sorular sorabilir
Üç veya daha fazla sözcükle cümle kurar
Ayakkabılarını giyebilir
Dişleri fırçalamayı size bakarak taklit edebilir
Basit giysilerini çıkarabilir
Yürürken oluşabilecek kazalardan kendini koruyabilir
Yiyecekleri çatalla alıp ağzına götürebilir
Bazı giysilerini giyebilir
Resimlerdeki nesneleri söyleyebilir
Dik ve yatay çizgi çizebilir
Daire resmini kopyalayabilir
Kare, üçgen, daire şekillerini uygun yere koyabilir
Açık-kapalı, büyük-küçük gibi karşılaştırmalı nesneleri gösterebilir
İç içe geçen parçalı oyuncaklarla oynayabilir
Boyutu farklı halkaları çubuğa sırasına uygun bir şekilde geçirebilir
İri boncukları ipe dizebilir
Olduğu yerde zıplayabilir
5-6 küp ya da daha fazlasıyla kule yapabilir
Taklit ederek kağıdı ikiye katlayabilir
Kapıları açabilir
Çift ayakla merdiven inip çıkabilir
Tek ayak üstünde birkaç saniye durabilir
Parmak ucunda yürüyebilir
Belli bir mesafenin üzerinden atlayabilir
Ve çocukluk dönemine geçmekte olan bebeğiniz ile yapabileceğiniz aktivitelerden bazıları,
about:blank 14/45
• Yönerge verdiğiniz zaman, örneğin “arabayı sandalyenin altına koy” gibi, tek bir yönergeyi
gerçekleştirdiğini gördüğünüzde birbirine bağlı iki yönerge verebilirsiniz. Örneğin “sandalyenin altına
arabayı koy, ve topu al”gibi
• Teşekkür ediyorum, “Öykü’nün bebeği” gibi bu dönem onun kullanmasını beklediğiniz kelime ve yapıları
onunla oynarken ve konuşurken sık sık kullanın.
• Sırayla “bu ne?” diye sorduğunuz bir oyun oynayabilirsiniz. Örneğin bir torbanın içine oyuncaklar
koyabilir ve sırayla ikiniz de “bu ne” diyerek bir oyuncak içinden çekebilirsiniz.
• Ayakkabılarını giymek, kıyafetini askıya asmak ya da elini kuralayabilmek gibi özbakım becerilerini
geliştirmesi ve yerine getirebilmesi için öncelikle ona uygun koşulları sağlayın.
• Odasını veya yemek masasını toplarken yardım etmesine izin verebilirsiniz.
• Evde duvarlara karalamalar yapmak isteyebilir. Bunu tamamen engellemek yerine, ona odasındaki duvara
ya da duvara astığınız büyükçe bir kağıda istediği gibi karalamalar yapabileceğini söyleyin.
• Büyük-küçük kavramını deve cüce oyununa uyarlayabilirsiniz
• Birkaç rengi eşleştirebileceği oyunlar oynayın. Örneğin kırmızı rengi gösterip odada kırmızı renkli olan
eşyaları bul diyebilirsiniz.
• Bir resmin diğer yarısını bulmaya çalıştığınız bir oyun oynayabilirsiniz.
• İpe iri boncuklar geçirmeden önce çubuklara halkaları geçirmeyi deneyebilirsiniz
• Onunla karşılıklı el ele tutuşun ve neşeli bir şarkı eşliğinde birlikte zıplayın. Elinizle verdiğiniz desteği
ihtiyaç duyacağı noktaya kadar hafifletebilirsiniz.

• Bu dönemde gündüz uykularına direnebilir. Ancak, uyumasa dahi öğlen en az 1 saati yatakta geçirmelidir.
• Öğe uykusu hala günün tam ortasında olmalıdır. Ancak öğle uykusuna zor dalması durumunda sabah biraz
daha erken kaldırılmalı, gece uykusuna zor dalması durumunda da öğle uykusundan biraz kısılmalıdır.
• Bu dönemde gece kabusları ya da gece terörleri görülebilir. Gece teröründe çocuk bağırabilir, çığlık atabilir
hatta uyurgezer bir şekilde dolaşabilir. Gözleri açıktır ancak görmez. Bu durumda uyandırılamaz,
uyandığında ise hiçbir şey hatırlamaz. 10-30 dakika kadar sürebilir. Çoğunlukla kendiliğinden uykuya döner.
Ertesi gün bu durumdan bahsetmek onu korkutabileceğinden, bahsetmemek daha doğru olacaktır.
• Gece kabusları ise genellikle gece yarısından sonra görülür. Çocuk korku ile uykusundan uyanır ve rüyasını
hatırlar. Yatıştırılması gerekebilir.
• Hem gece terörü hem de gece kabusu gün içindeki yoğun kaygılar ya da aşırı yorgunluk nedeniyle
gerçekleşebilir. Çocuğunuz kaygılarını gün içinde davranışları ile belli edebileceği gibi bastırma yönüne de
gidebilir. Bu nedenle kaygılarını fark etmekte zorlanabilirsiniz. Bebeğinizin mizacını bilmek, onu dikkatli
gözlemlemek bu kaygıların neler olabileceği konusunda size fikir verebilir.
• Daha önce iki yaşa kadar bebeğinizi ekrandan uzak tutmanızı, eğer tercih ediyorsanız günde en fazla yarım
saat ve ebeveyn ile birlikte izleyeceği şekilde iki yaştan itibaren ekran sunabileceğinizi söylemiştik. 24-36 ay
arasındaki bebeğinizi ekranla tanıştırdıysanız, ekran zamanının uyku öncesine gelmemesine dikkat etmeye
çalışın. Çalışmalar ekranın uykuya dalmayı güçleştirdiğini ve kalitesiz uykuya neden olduğunu göstermiştir.
BUNLARA DİKKAT!
12-18 Ay
about:blank 15/45
Bakım verenden ayrılmaya tepki yoksa ve bakım verene ilgi yoksa

Bebadeba gibi babıldamalar yok ise
İşaret etmiyor, objeyi yetişkine göstermiyor ise,
İsme cevap vermiyor, uygun jestleri göstermiyor, sosyal uyaranlara tepkisiz davranıyor ise;
16 ay civarında hiç sözcüğü yok ise
Çok az göz kontağı kuruyorsa
18-24 Ay
Dönem sonunda (tam olarak anlaşılmıyor dahi olsa) 15 kelimesi yok ise
İki kelimeli cümleler kullanmıyor ise
Konuşulanlara tepki vermesi için söylenenlerin 2-3 defa tekrar edilmesi gerekiyor ya da sürekli
olarak duymazdan gelir gibi bir hali varsa
Kelimeleri ya da hareketleri taklit etmiyorsa
Basit yönergeleri takip edemiyorsa
Tekerlekli bir oyuncağı itemiyorsa
24-36 Ay
30 ay civarında hayali oyunlar oynamıyor, vücudun üç parçasını adlandıramıyorsa, söyledikleri aile

bireylerinin hiçbiri tarafından anlaşılamıyorsa
Çok az bir kelime haznesi var, kelimeleri bir araya getirip cümle kurmuyor, resimleri adlandırmıyor ve
bunun gibi dil ile ilgili sorunlar yaşıyorsa
Sorularınızı yankılıyormuş gibi tekrarlıyorsa
İki parçalı yönergeleri anlamıyor ve almakta zorlanıyorsa
Sürekli düşüyor ve merdivende zorlanıyorsa
4 küpten fazlası ile kule yapamıyorsa
Daireyi kopyalayamıyorsa
Diğer çocuklarla ilgilenmiyorsa
Oyuncaklara ilgisi çok azsa
bir uzman görüşü almanız yerinde olacaktır.
2.3. Üniteye Ait Videolar

Bu üniteye ait videoları aşağıdaki başlıklara tıklayarak izleyebilirsiniz.
Güvenli Bir İlişki İçin
Bebeğinizin İlk 4 Ayda Gelişimi
İlk 4 Ayda Ağlamalar
İlk 4 Ayda Uyku
about:blank 16/45
Bebeğinizin 12-18 Ay Dönemindeki Gelişimi
0-3 Yaş Döneminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
3. 0-2 YAŞ DÖNEMİ DOĞAL BESLENME

Bölüm Yazarı: SERAP SAPMAZ
Giriş
Programın ikinci modülü olan “BEBEĞİN 0-2 YAŞ DÖNEMİ BESLENMESİ” modülü iki bölümden
oluşmaktadır. İlk bölümde anne sütü ile beslenmenin yararları, süt yapımında rol oynayan faktörler, emzirme
teknikleri ve emzirmede sık karşılaşılan sorunlar hakkında bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde ise
tamamlayıcı beslenmenin ne olduğu, tamamlayıcı beslenmeye nasıl geçilmesi gerektiği ilgili bilgiler
verilmiştir. Ayrıca doğru beslenme davranışının kazandırılması ve bebek duyarlı beslenme konularına da
değinilecektir.
3.1. Anne Sütü İle Beslenme

Çocuk sağlığı, beslenmesi ve bakımı konusunda bilinenlerin birbirine karıştığı bir dönemde doğru bilginin
hekimler tarafından ailelere iletilmesinin önemi artmıştır.
Başta anne babalar olmak üzere çocuğun bakımından sorumlu herkes anne sütünün anne, bebek ve toplum
sağlığı açısından önemini iyi bilmelidir.
Bilimsel araştırma sonuçlarına göre bebeklerin ilk 6 ay tek başına anne sütü ile beslenmesi, altıncı ayda
uygun tamamlayıcı besinlere geçerek emzirmenin en az iki yaşına kadar sürdürülmesi; anneye ve bebeğe
sayısız yararı olan doğal beslenme şeklidir.
Ülkemizde anne sütü ile beslenme yaygındır. Annelerin doğumdan sonra emzirme istekleri birçok Avrupa
ülkesinden yüksektir. Fakat sadece anne sütü ile beslenme süresi istenilen düzeyde değildir. Anneler “sütüm
yetmiyor endişesi” ile ek besinlere erken başlamaktadırlar.
Oysaki anne sütü yaşamın ilk altı ayında bebeğin tüm ihtiyaçlarını karşılar. Üstün besleyici özelliklerinin
yanı sıra bebeğin iç organlarını olgunlaştıran, beyin gelişimini sağlayan ve hastalıkların gelişimini önleyen
bir bileşime sahiptir.
Emzirmek annelerin özgüvenini ve sağlık durumunu yükseltir. Anne sütü ile beslenmenin anne ve bebek
sağlığı üzerine faydaları bebeklik dönemi ile sınırlı kalmaz, ileri yaş sağlığı üzerine de etkileri vardır. Bu
etkiler ilk 6 ay tek başına anne sütü ile beslenme sağlandığında daha fazla görülür. Ayrıca anne sütünün
koruyucu etkisi emzirme süresi ile doğru orantılı olarak artmaktadır.
about:blank 17/45
3.1.1. Anne Sütü ile Beslenmenin Yararları

Anne sütü ile beslenme bebeğe sağladığı birçok yararın yanında erişkin sağlığına, anneye ve topluma da
birçok yarar sağlamaktadır. Anne sütü ile beslenmenin bebeğe sağladığı yararlara değinecek olursak;
Bebek Açısından Yararları
• Bebeğin ilk aşısı olarak nitelendirilen halk arasında ağız sütü olarak bilinen koyu sarı renkli ‘kolostrum’
çok değerlidir. İlk beş günde üretilir. Bebeğin dış ortamdaki hastalık yapan mikroplara karşı korunmasını
sağlar. Enerji ve protein içeriği yüksektir.
• Anne sütü içerisinde hastalıklardan koruyucu hücreler ve proteinler bulunur. Anne sütü ile beslenen
bebeklerde zatürre, orta kulak iltihabı, menenjit, ishal gibi bulaşıcı hastalıklara bağlı ölümler daha az görülür,
bu hastalıklar daha hafif geçirilir.
• Yenidoğana anne sütü dışında herhangi bir yiyecek ya da içecek verildiğinde anne sütünün koruyucu etkisi
düşmekte ve hastalıkların görülme riski artmaktadır. Bu nedenle gerekmedikçe bebeğe anne sütü dışında
herhangi bir besin su dahil verilmemelidir.
• Anne sütünün sindirimi kolaydır. Bebekte sağlıklı barsak florası gelişmesini sağlar, iç organların
olgunlaşmasına yardımcı olur. Bebeklerin gaz sancıları daha az olur.
• Anne sütü ile beslenen bebeklerin ruhsal, bedensel ve beyin gelişimleri daha iyi olmaktadır. Bebeklerin
zeka puanları yükselmekte, gelişimsel sorunlar daha az görülmektedir. Anne sütü ile beslenme otizm ve
dikkat eksikliği gelişme riskini azaltır.
• Anne sütü alan bebeklerin bağışıklık sistemi daha güçlü olur, bebeğin aşılara yanıtı daha iyi olur. Ayrıca
emerken hassasiyet azalmakta, aşı yapılırken emzirilen bebekler daha az ağlamaktadırlar.
• Anne sütünün tadı annenin yediklerine göre değişiklik gösterir. Bu durum tamamlayıcı besinlerin bebek
tarafından kabulünü kolaylaştırır.
• Anne sütü ile beslenme erken doğan bebekler için de önemlidir. Bebeklerin barsak gelişimini kolaylaştırır.
Anne bebek ilişkisini güçlendirir.
• Çocukluk çağı lösemileri gibi bazı kanserlere karşı koruma sağlar. Göz sağlığı, çene ve diş gelişimini iyi
yönde etkiler.
about:blank 18/45
Erişkin Sağlığı Açısından Yararları
Alerjik hastalıkların (astım, besin alerjisi, atopik dermatit gibi) daha geç yaşta ortaya çıkmasını ve daha hafif
seyretmesini sağlar.
• Anne sütü alanlarda kalp damar hastalıkları, kolesterol yüksekliği, hipertansiyon ve şeker hastalığı daha az
görülür.
• Çölyak ve inflamatuar barsak hastalıklarından korur.
• Obezite riskini azaltır.
• Kanserden koruyucu etki gösterir.
• İleri yaşlarda alkol bağımlılığı, şizofreni gibi bazı ruhsal hastalıklar daha nadir görülür.
Anne Açısından Yararları
Salgılanan hormonlar ile annenin kendine olan güveni artar, kaygısı azalır, doğum sonrası depresyon daha az
görülür. Doğum sonrası rahim kanamaları daha çabuk kontrol altına alınır. Annede kansızlık gelişme riskini
azaltır. Kilo vermeyi ve annenin doğum öncesi kilosuna ulaşmasını kolaylaştırır. Emzirme sırasında
salgılanan oksitosin hormonu rahimin gebelik öncesi boyutuna dönmesini kolaylaştırır.
• Emzirme annelerde meme ve yumurtalık kanseri riskini azaltır. Bu etki emzirme süresi arttıkça artar. Kemik
erimesi yani osteoporozdan korur.
• Hazırlık gerektirmez, hijyeniktir, bebek istediği anda hazırdır. Katkı maddesi içermez. Mama ölçme, sıcak
su hazırlama, biberon temizlemeyi gerektirmez. Zaman kazandırır ve aile bütçesine katkı sağlar.
• Adeti baskılayarak yeni bir hamileliği geciktirir. Ancak bunun geçerli olması için üç koşul gereklidir;
1) Bebeğin 6 aydan küçük olması,
2) Sadece anne sütü ile beslenmesi ve
3) Annenin adetinin başlamamış olmasıdır.
Emzirmenin toplum sağlığı ve kalkınma açısından önemi büyüktür. Bu kapsamda TC Sağlık Bakanlığı ‘Anne
Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Sağlık Kuruluşları’ programını 1991 yılından itibaren uygulamaktadır.
Toplum Açısından Yararları
• Anne sütünün her zaman ulaşılabilir ve ekonomik olması, taze ve mikrop bulaşından uzak olması toplum
sağlığı açısından önemlidir.
• Anne sütü ile beslenme sosyal eşitsizliklerin çocuk sağlığına olan etkilerini azaltır, çocuğu ihmal ve
istismardan korur.
• Sadece büyüme ve gelişme için değil, enfeksiyonlardan korunma, tüm sağlığın korunması, psikolojik,
sosyal ve ekonomik yönden yararları ile bebeğin sağkalımını sağlar.
• Toplumda obezite, kanser, diyabet, çölyak gibi süreğen hastalıkların riskini azaltır.
3.1.2. Süt Yapımında Rol Oynayan Faktörler
• Süt yapımı nörolojik, fizyolojik, psikolojik, hormonal ve toplumsal etmenlerden etkilenen bir süreçtir. Süt
üretimi meme büyüklüğü ve meme ucu ile bağlantılı değildir.
about:blank 19/45
• Doğumdan sonra süt damla damla gelir. Bu doğaldır. Bebeğin mide kapasitesi arttıkça gelen süt miktarı
artacaktır. Süt; bebek emdikçe, memeler uyarıldıkça ve boşaltıldıkça artmaktadır. Bebeğin meme ucunu
uyarması ile annenin beyninde süt yapımı ve salımı için gerekli hormonların salındığı merkezler uyarılır.
Annenin bebeğini görmesi, ten tene temas, sık emzirmesi, kendine güvenmesi ve stresten uzak olması
hormonların daha kolay salınmasını sağlar.
• Emziren annenin çevresi tarafından desteklenmesi ve istirahati önemlidir.
• Emzirme sıklığı ve düzeni bebeğin isteğine göre ayarlanmalıdır. Ancak başlangıçta emzirme araları 2-3
saati geçmemelidir.
Süt yapımını arttıran faktörleri sıralayalım;
• Doğum sonrası ilk bir saat içerisinde emzirmek,
• Annenin aşırı yorgunluktan kaçınması, lohusalık döneminde yatarak dinlenmesi
• Doğumdan sonra anne ve bebeğin 24 saat birlikte olması,
• Ten tene temas,
• Doğru teknikle ve sık emzirme (Günde en az 8 kez)
• Memelerin düzenli boşaltılması,
• Gece emzirmek
• Annenin emzirme konusunda çevresel destek görmesi, kararlı olması ve kendine güvenmesidir.
Annenin süt yapımında rol oynayan bu faktörlerin yanında emzirme üzerinde etkili olan dış faktörler de
bulunmaktadır.
Çevre Desteği
Gebelik, doğum ve süt yapımı sürecinde annenin vücudunda büyük hormonal değişimler olur. Doğumdan
sonraki 42 gün lohusalık olarak tanımlanır. Annenin yatarak dinlenmesi, fiziksel yorgunluktan kaçınması,
uykusuz kalmaması gerekir.
Lohusalık döneminde diğer aile bireylerinin annenin bakımını üstlenmesi gerekmektedir. Bebek için yapılan
ziyaretler kısa tutulmalıdır.
Lohusalık döneminde anneler hassas olur, bu dönemde onları üzmemek,

hassasiyetlerine özen göstermek süt yapımı için önemlidir. Anneyi
desteklemek, çabasını övmek gerekir. Uzman ya da uzman olmayan destek ile
tek başına anne sütü ile beslenme süresinin arttığı saptanmıştır.
Çocuk Sağlığı İzlemi
Emzirme üzerine etkili olan faktörlerden biri de çocuk sağlığı izlemidir. Bebeğin sağlıklı gelişimi için
doğumdan başlayarak düzenli doktor izlemi ile birlikte gerekli koruyucu önlemlerin alınması ve ailenin
çocuk sağlığı konusunda yetkin duruma getirilmesi gerekmektedir. Çocuk sağlığı izlemlerinin zamanlaması
ve sıklığı çocuğa, ailesine, büyüme ve gelişme dönemleri ile aşılama programına göre belirlenir. Doğumdan
sonra 3-5.günler ve 7.-10.günler arasında beslenmenin değerlendirilmesi ve sarılık kontrolü amacıyla izlem
önerilmektedir. Tüm bebeklerde doğumdan sonra ilk günlerde bir miktar tartı kaybı olur. Ancak bunun aşırı
olmaması, 7. günden sonra tartı kaybının durması ve 15.günde bebeğin doğum kilosuna ulaşması beklenir.
3.1.3. Emzirme Tekniği

about:blank 20/45
Doğru teknik ve farklı pozisyonlarda emzirme hem memeleri tam olarak boşaltır ve süt yapımını arttırır hem
de meme başı çatlağı oluşumunu önler. Doğumdan sonra ilk bir saat içerisinde emzirme başlamalıdır.
Emzirmeye başlamadan önce anne ellerini güzelce sabunla yıkamalıdır. Her emzirmede meme başı temizliği
yapılması gerekmez. Meme başını sabun, karbonatlı su veya ıslak mendil ile temizlemeye gerek yoktur. Her
gün banyo yapılamıyorsa, günde bir kez memelerin temizlenmesi yeterlidir. Anne sütünün meme ucuna
emzirme sonrası sürülmesi en uygun meme ucu bakımıdır.
Emzirme tekniğinde dikkat edilmesi gereken noktalar şöyledir:
• Anne emzirme sırasında rahat oturmalı, sırtını yaslamalıdır. Bebeğin üstüne eğilmemeli ve bebeğini
kendine doğru çekmelidir.
• İşaret parmağı ve orta parmak ile makaslama hareketi yapmak bebeğin memeye ulaşmasını engelleyebilir.
Bu nedenle işaret parmağı ile meme alttan desteklemeli, başparmağı ise memenin üstünde olmalıdır. Buna C
tutuşu denilmektedir.
• Bebeğin burnu meme başı hizasında olmalı, yüzü memeye bakmalıdır.
• Meme ucuna elle bir miktar süt çıkartılıp bebeğin sütün kokusunu alması sağlanır. Meme ucu bebeğin üst
dudaklarına dokundurur ve bebeğin ağzını kocaman açması beklenir.
• Bebek ağzını genişçe açtığında, yalnızca meme ucunu değil, meme ucunun etrafındaki kahverengi bölüm
olan areolayı kavramalıdır. Anne sütü meme ucundan değil areoladan gelir. Bu nedenle meme ucu değil
alabildiğince kahverengi bölüm ağız içerisinde olmalıdır. Bebeğin alt dudağına yakın kahverengi kısım, üst
dudağın üstünde kalandan daha az olmalıdır.
• Bebek başından memeye bastırılmamalı, omuzlarından desteklenmelidir. Böylece burun açıklığını kendisi
ayarlayabilir. Çene memeye gömülü olmalıdır. Dolgun yanaklar ile yavaş ve ritmik emme hedeflenir.
• Emmenin üç fazı vardır; emme, yutma ve dinlenme. Bebeklerin emme esnasında durup arada nefes alıp
tekrar emmeleri doğaldır.
• Anne ve bebek emzirme sırasında karın karına olmalıdırlar. Karın karına olmak bebeğin baş, boyun ve
gövdesini aynı hatta getirir, daha uzun süre emmesini sağlar.
• Emzirme sırasında şaklatma duyulması bebeğin memeyi iyi kavramadığını, hava yuttuğunu gösterir.
• Emzirme süresi anne bebek çiftine göre değişir. Emzirmenin sonlandırılmasında şef bebektir. Bebek
emerken emzirmenin sonlandırılması gerekiyor ise serçe parmak bebeğin ağız kenarından içeri itilerek ağız
içerisindeki vakum çözülür. Emzirmenin bu şekilde sonlandırılması meme başı çatlağı oluşumunu önler.
Anne bebeğini oturarak, koltuk altından tutarak ya da yatarak gibi farklı pozisyonlarda emzirebilir. En uygun
olanı kendini rahat hissettiği pozisyonda emzirmesidir.
about:blank 21/45
El ile Süt Sağma Tekniği

Her anne elle süt sağmasını bilmelidir.
Anne sütünün hangi durumlarda sağılması gerekir?
1. Süt arttırmak istenen durumlarda,
2. Bebek erken doğduğu için ememiyorsa veya yoğun bakım ünitesinde ise süt sağılması gerekir. Memeler
çok dolu ve gerginse bebek memeyi tutamayabilir. Bu durumda sütün biraz sağılması memenin kavranmasını
kolaylaştırır.
3. Birçok ilaç emziren kadınlar için güvenlidir ve anne sütü ile beslenmenin yararları genellikle oluşacak
tehlikelerden daha üstündür. Emzirirken ilaç kullanmak gerekiyorsa süt çocuğunda kullanılan ilaçlar tercih
edilmelidir. Annenin hastalığı ya da aldığı ilaç sebebiyle nadiren emzirmeye ara vermek gerekir. Bu durumda
süt sağmak emzirmenin devamını sağlar.
4. Annenin çalışmaya tekrar başlaması durumunda süt sağma önemlidir. İş yerinde sütünü sağan anne eve
geldiğinde, gece ve sabah emzirmeye devam eder. Sağılan süt tamamlayıcı besinlerle bebeğe verilebilir. Bu
durum tamamlayıcı besinlerin kabulünü ve sindirimini kolaylaştırır.
El ile süt sağımı nasıl gerçekleştirilir?
• Sağma işlemine başlamadan önce eller sabun ve suyla yıkanır. Rahat ve sessiz bir ortam yaratılır. Geniş
ağızlı temiz bir kap alınır. Yerçekiminden yararlanmak için oturulur. Memeye ve meme başına nazikçe
masajlar yapmak, bebeği düşünmek veya fotoğrafına bakmak hormonal refleksleri uyarılır.
• Süt bezlerine ulaşabilmek için baş ve işaret parmakları kahverengi bölge olan areoladan 3-4 cm uzakta « C
» harfi biçiminde memenin üzerine yerleştirilir.
about:blank 22/45
• Başparmak ve işaret parmağı karşılıklı olmalıdır. Parmaklar göğüs kafesine ve birbirine doğru yaklaştırılır
ve serbestleştirilir. Süt önce az miktarda gelecek ve miktarı giderek artacaktır. Başlangıçta her iki meme
değişimli olarak sağılır. Süt yapımı iyice oturmuş kadınlarda bir meme iyice boşalana kadar sağma işlemi
yürütülür.
• Sıvama tarzı ve sert hareketlerden kaçınılır. El döndürülerek tüm süt kanalları boşaltılır. Bu hareketin
ritmini ve basıncını anne isteğine göre ayarlayabilir.
about:blank 23/45
• Sağılan anne sütü uygun koşullarda ve sürelerde saklanabilir, kaşıkla veya fincanla bebeğe verilebilir veya
tamamlayıcı beslenmede sebze püresine katılarak kullanılabilir. Güncel bilgiler ışığında sağılan anne sütünün
tercih edilen saklama süreleri oda içerisinde 4 saat, buzdolabı rafında 4 gün, derin dondurucuda 6 aydır.
• Donmuş süt önce buzdolabının alt kısmında bekletilerek eritilmeli sonrasında sıcak su içerisinde ben-mari
yöntemi ile ısıtılmalıdır. Sütün ısısı bebeğe verilmeden mutlaka kontrol edilmelidir.
3.1.4. Bebek Dostu Hastane Uygulamaları
Araştırma sonuçlarına göre bebek dostu hastane uygulamalarının anne sütü ile beslenme oranının artmasında
etkili olduğu bulunmuştur.
Türkiye'de bebek dostu hastane girişimi 1991 yılında başlamıştır. Bu program emzirmenin korunması ve
desteklenmesi için çok önemlidir. Yıllar içinde ülkemizdeki bebek dostu hastane sayıları artmıştır. Sağlık
Bakanlığı tarafından programın temel amacı 'bebeklerin doğumdan hemen sonra emzirmeye başlatılması, ilk
6 ay sadece anne sütü verilmesi ve 6.aydan sonra uygun besinlerle beraber emzirmenin 2 yaşına kadar devam
ettirilmesi ve bu şekilde tüm bebeklerin yaşama sağlıklı başlaması' şeklinde ifade edilmektedir.
Başarılı emzirmenin sağlanmasında doğum hizmeti veren hastanelerde ve yenidoğan servislerinde uygulanan
on adım şöyledir;
1. Çalışan tüm sağlık görevlilerine düzenli olarak iletilen yazılı bir emzirme politikasına sahip olmak,
2. Bu politikayı yürütmek için gerekli becerileri tüm sağlık görevlilerine kazandırmak üzere bir eğitim
programı uygulamak,
3. Tüm hamile kadınları emzirmenin yararları ve uygulaması hakkında bilgilendirmek,
about:blank 24/45
4. Annelere doğumdan sonraki ilk yarım saat içinde emzirmeye başlamaları için yardım etmek,
5. Annelere nasıl emzireceklerini göstermek, bebeklerinden ayrı kalsalar bile emzirmeyi nasıl
sürdüreceklerini öğretmek,
6. Tıbbi bir gereksinim yoksa yeni doğan bebeklere ilk 6 ay anne sütü dışında herhangi bir yiyecek ya da
içecek vermemek ve anne sütü yerine kullanılan ürünlerin tanıtımının yapılmamasını sağlamak,
7. Anne ve bebeğin 24 saat aynı odada kalmasını sağlamak,
8. Bebeğin her istediğinde emzirilmesini sağlamak,
9. Bebeklere biberon ya da yalancı emzik vermemek,
10. Taburculuktan sonra emzirme konusunda destek bulabilecekleri sağlık kuruluşları hakkında anneleri
bilgilendirmektir.
Aileler, doğum ve çocuk sağlığı izlemi için başvurdukları hastanelerin bebek dostu hastane olup olmadığını
araştırabilir, devletimizin anne sütü ile beslenmeyi teşvik eden programından faydalanabilirler.
3.1.5. Sütüm Yetmiyor Mu?

Ø Anne sütü yetersizliği seyrek bir durumdur. Her anne bebeğinin hayata tutunabilmesi için en uygun sütü
üretir ve aynı anda iki bebek büyütecek kadar süt üretme kapasitesine sahiptir.
Ø Annelerde çevrelerinden destek alamama, özgüven eksikliği, yorgunluk, ticari ürün reklamlarının etkisinde
kalma ve stres gibi nedenlerle sütünün yetmeyeceği endişesi görülmektedir. Endişe duyan anneye destek
olmak ve doğru bilgilendirmek gerekir.
Ø Bebekler doğduğunda mideleri bir günlükken ceviz, yedi günlükken kayısı ve bir aylıkken yumurta
büyüklüğündedir. Süt yapımı bebeğin midesinin büyümesine paralel olarak artar. Bunu bilmek annelerin
sütüm yetmeyecek endişesini giderebilir.
Ø Süt yapımı annenin beslenmesinden bağımsızdır ancak bazı ilaçlar, yorgunluk, sigara, ağır derecede
beslenme bozukluğu süt yapımını azaltır.
Ø Süt yapımını arttıran bebeğin doğru teknik ile ve sık aralarla emzirilmesi ve memelerin iyice
boşaltılmasıdır.
Ø Bebekte yeterli süt alımı ölçütleri değerlendirilip, çocuk sağlığı izlemine devam edilmelidir. Annenin
doğru teknik ve sıklıkla (günde en az 8 kez) emzirmesi, gece emzirmesi, meme masajı, kafeinli içeceklerden
uzak durması, susadıkça sıvı alımının sağlanması ve dinlenmesi gerektiği kendisine belirtilmelidir.
Bebeğin Yeterli Anne Sütü Aldığı Nasıl Anlaşılır?
Bir bebeğin ilk altı ayda yeterli anne sütü aldığını gösteren güvenilir bulgular bulunmaktadır. Bunlar;
Ø Çocuk sağlığı izlemlerinde bebeğin kendi büyüme eğrisinde seyretmesi en güvenilir bulgudur. Bunun için
kontrollerin düzenli olarak yapılması ve bebeğin doğru biçimde bezsiz tartılması gereklidir.
Ø İlk aylarda ayda en az 500 gram tartı alması gerekir.
Ø Doğumdan sonraki 15.günde bebeğin doğum kilosuna ulaşması beklenir.
Ø Bebeğin, birinci ve ikinci günlerde günde 2-3 kez, üçüncü günde 3, dördüncü günde 4 ve altıncı günden
sonra günde en az 6 kez idrar yapıyor olması yeterli anne sütü aldığını gösterir.
3.1.5. Emzirmede Sık Karşılaşılan Sorunlar
about:blank 25/45
Ağrılı Meme Başı
Doğumdan sonraki ilk on günde meme başı ağrıları olabilir, bu ağrı genellikle 3 ila 6.gün arasında tepe yapar
ve kendiliğinden geçer. Emzirmenin başlangıcında bir miktar ağrı olabilir. Ancak ağrının emzirme boyunca
devam etmesi altta yatan nedenin araştırılmasını gerektirir.
Ağrılı meme başının başlıca nedenleri hatalı emzirme tekniği, aşırı meme başı temizliği, bebekte dil bağı
olması, emzik ve biberon kullanımı, mantar enfeksiyonu, bebeğin memeden uygun olmayan tarzda aniden
çekilmesidir.
Tedavi nedene yöneliktir. Emzirme tekniği kontrol edilerek düzeltilmelidir. Memeler gergin olduğundan
bebek ememiyorsa sağarak boşaltılmalıdır. Biberon ve emzik kullanımı sonlandırılmalıdır. Meme ucu kuru
tutulmalı ve temizlik günde bir kez su ile yapılmalıdır. Her emzirmeden sonra meme başına anne sütü
sürmek yeterlidir. Anne memeyi tutturmakta zorlanıyor veya emzirme çok ağrılı ise emzirilmemeli, süt
sağılıp fincan veya kaşıkla bebeğe verilmelidir. Ağrı fazla ise doktor kontrolünde parasetamol içeren ağrı
kesiciler kullanılabilir. Eğer bu uygulamalarla 2-3 günde düzelme başlamaz ise doktorunuza başvurmanız
uygun olacaktır. İkincil enfeksiyon gelişmiş olabilir, krem tedavisi gerekebilir. Düzelme bir haftada olur.
Meme Grevi
Bir yaş altındaki bebeğiniz normal bir düzende emerken ve birden memeyi reddetmeye başladıysa bu meme
grevi olabilir. Meme grevinin memeyi bırakma olmadığını gösteren şey, bebeğin bu durumdan hoşnut
olmamasıdır. Meme grevi genellikle iki-dört gün arası sürer, fakat bazen bir haftaya kadar çıkabilir.
Yenidoğan arama refleksinin yanlış uyarılması da bebeğin memeyi bırakmasına yol açabilir. Bu durum meme
grevi değildir. Emzirirken bebek yanağından değil çenesinin altından ve ayak tabanından sevilmelidir.
Burun tıkanıklığı, kulak ağrısı, diş çıkarma, pamukçuk, ağızda yara, reflü, değişen kokuya tepki, besin
alerjisi, aşırı süt yapımı gibi fiziksel nedenleri olabilir.
Uzun süre anneden ayrı kalma, bebeğin memeyi ısırmasına gösterilen aşırı tepki, stres, aşırı üzüntü, kaotik ev
ortamı, günlük düzende önemli değişiklikler olması, aşırı programlı emzirme, uyku eğitimi için uzun süre
ağlatma, emzirme sırasında yaşanan kavgalar meme reddine neden olan çevresel etmenlerdir.
Meme grevi dönemi zordur ancak emzirmeye döndürmek mümkündür.
Tedavi genellikle nedene yönelik yapılır. Anne bu süre içerisinde bebeği kendine yakın tutmalı, ten tene
teması arttırmalı ve birlikte uyumalıdır. Biberon ve emzik kullanımından kaçınmalıdır. Bebek tekrar emene
kadar anne sütü sağılıp damlalık, fincan veya kaşıkla verilebilir. Gündüz hareket ederken ve uykudayken
emzirmelidir. Bebek huzursuz ve çok aç olduğu dönemlerde emzirilmemeli önce sakinleştirilmelidir.
Emzirmeden önce bir miktar süt sağılabilir. Bebeğin çevresi ile etkileşiminin arttığı 3.aydan itibaren emzirme
sakin, sessiz ve mümkünse aynı yerde gerçekleştirilmelidir. Emzirme bebek istedikçe olmalı, emzirme anları
keyifle geçirilmelidir.
Mastit
Mastit (meme iltihabı) emziren kadında, meme başı çatlağı sonrasında, tedavi edilmemiş süt kanalı
tıkanıklığı, göğüslerde süt birikmesi ve özellikle ilk 6 haftada annenin aşırı yorulması sonucu gelişebilir.
Göğüsler şiş, kızarık ve ağrılıdır. Annede halsizlik, üşüme, titreme ve ateş görülebilir. Mastit sırasında
bebeğin emzirilmesinde sakınca yoktur. Mastit sırasında göğüslerin sağılarak boşaltılması meme apsesi
gelişimini önlemek açısından çok önemlidir. Anne mutlaka yatak istirahatinde bulunmalıdır. Öneriler
uygulanmasına rağmen 24 saat içerisinde düzelme olmazsa doktora başvurulmalıdır. Antibiyotik kullanılması
gerekebilir.
about:blank 26/45
3.2. Tamamlayıcı Beslenme

3.2.1 Tamamlayıcı Beslenme Nedir?
Tamamlayıcı beslenme tek başına anne sütü ile beslenen bebeğe 6.ayda yaşına ve gelişim basamaklarına
uygun kıvamda, besleyici değeri yüksek besinlerin verilmeye başlanmasıdır. Anne sütü yerine değil anne
sütünün tamamlayıcısı olarak verilen özellikle vitamin, demir ve çinko içeriği yüksek besinlerdir.
Tamamlayacı beslenmeye neden 6. ayda başlanmalıdır?
6. ayda bebek başını rahatça tutar, destekle ya da desteksiz oturabilir. Tamamlayıcı beslenme ile sunulan
farklı tat ve kıvamlar bebeğin ısırma ve çiğneme becerilerini arttırır. Altı aydan küçük bebeklerde besinlerin
eş zamanlı olarak yutulması için gereken ağız ve dil hareketleri gelişmemiştir. İlk 6 ay tek başına anne sütü
bebeğin tüm ihtiyacını karşılar. 6.aydan itibaren bebeklerin enerji gereksiniminin artması, çinko ve demir
depolarının azalması sebebiyle tamamlayıcı besinlere geçmek gerekir.
3.2.2. Tamamlayıcı Beslenmeye Nasıl ve Hangi Besinler İle Başlanmalıdır?
Tamamlayıcı beslenmeye başlarken bebeğin açlık ve tokluk bulguları göz önüne alınmalıdır. Yavaş̧, sabırla
ve zorlamadan, az miktarlarda, yemeğe ilgisini koruyarak, kendi kendini beslemesine izin vererek
başlanmalıdır. Mama sandalyesinde oturur pozisyonda beslemelidir. Farklı tatlar denenmeli: Bir tada alışmak
için en az on kez denemek gerektiği bilinmelidir, hoşlanmadığı yiyecekler 2-3 hafta aralıklarla tekrar
sunulmalıdır. Mümkün olduğunca aile bireyleri ile sofraya oturtulmalı, bebeğe beslenmenin keyifli bir olay
ve bir beceri olduğu algısı en başından itibaren verilmelidir. Beslenme düzenli ve aynı saatte olmalıdır.
Çevrede dikkat çeken olaylar olmamalıdır.
about:blank 27/45
Tamamlayıcı besinlere günde bir öğün olarak başlanır. Bebeğin hasta olmadığı, aç, huzurlu, altının kuru ve
uykusunu almış olduğu bir zaman tercih edilmelidir. Başlangıçta bir-iki tatlı kaşığı ek besin alması yeterlidir.
Öncesinde ya da sonrasında emzirme ile kolay sindirim ve doyma sağlanır. Öğlen öğününde başlamak yeni
besine bağlı gelişebilecek alerjik durumları gün boyunca gözlemleyebilmek açısından önemlidir. Bu nedenle
yeni besinler 3-5 gün arayla sunularak yiyeceklerin bebeğe alerji yapıp yapmadığı kontrol edilir.
İlk verilecek besinler sebze püresi, meyve püresi ve ev yapımı yoğurttur. Havuç, patates, bal kabağı gibi
vitaminden zengin sebzeler, elma, armut ya da şeftali gibi kabuğu soyulabilen meyveler tercih edilir.
Örneğin az suda haşlanmış kabuğu soyulmuş havuç püre kıvamına getirilir, 1-2 tatlı kaşığı kadar öğlen
öğününde bebeğe verilir ve miktar zamanla arttırılır. 3-5 günde bir yeni sebze eklenip 2’li-3’lü karışımlar
yapılır. Bir hafta sonra sebze püresi içerisine bir çay kaşığı zeytinyağı veya tereyağı, irmik/bulgur gibi bir
tahıl ve bir çorba kaşığı kuzu kıyması eklenerek içeriği zenginleştirilir.
about:blank 28/45
Ev yapımı yoğurt içerisine meyve püresi konarak tatlandırılabilir.
Yumurta sarısının uzun kaynatılması ve etrafında yeşil/mavi renk olması istenen bir durum değildir. Tam
pişmiş yumurta sarısı bir çay kaşığı kadar tattırılır, miktar giderek arttırılır.
Tamamlayıcı besinlerin ev yapımı olması sürdürülebilirlik açısından önemlidir.
Birçok bebek besini diliyle iter, yiyeceklere dokunmak, ağızına götürerek onları tanımak ister. Bu gelişiminin
normal bir parçasıdır buna izin verilmelidir. Bebeklerin el ve ağız hareketlerinin olgunlaşmasına, doğru
beslenme davranışının kazanılmasına yardımcı olur.
Tamamlayıcı besinden sonra anne sütü vermek sindirime yardımcı olur. Bebekler istedikleri zaman
emzirilmeye devam edilir. Anne sütü halen temel besin kaynağıdır. Başlangıçta sebze püreleri bir miktar
anne sütü eklenerek hazırlanabilir.
3.2.3. Tamamlayıcı Beslenmede Besinlerin Özellikleri ve Kıvam Geçişi

• Tamamlayıcı beslenmede seçilen besinler taze ve pişmiş olmalıdır. Mevsimine göre taze sebze ve meyveler
seçilmelidir. Kabuğu soyulabilen yerel ürünler tercih edilmelidir.
• Tuzlu, baharatlı ve alerji yapma olasılığı olan besinler (Örneğin; çilek, sucuk, yumurta beyazı, inek sütü
gibi) bebeğe verilmez. Liften zengin besinler demir ve çinko emilimini olumsuz etkileyebileceği için ilk
about:blank 29/45
verilecek besinler arasında yer almaz.
• Hazır besinler önerilmez. Besinler haşlanır, kızartılmaz.
Bebeğe verilecek besinlerin sulu hazırlanması bebeğin midesinin kalorisi ve besin değeri düşük, hacmi
yüksek sıvılar ile dolmasına neden olur. Bu nedenle tamamlayıcı beslenme önce kaşıkta kalacak püre
kıvamında; 7-8.ayda çatalla ezilmiş pütürlü ve 9-12. aylarda pütürlü-parçalı kıvamda olmalıdır.
• Fındık, fıstık, ceviz gibi sert besinler soluk borusunu tıkayabileceğinden 5 yaşından önce ancak öğütülerek
verilebilir. Üzüm, kiraz, domates gibi yumuşak besinler bölünerek verilir. Bütün olarak verilmemelidir.
Çekirdekleri çıkartılmalıdır.
3.2.4. Doğru Beslenme Davranışının Kazandırılması ve Bebek Duyarlı Besleme

Sağlıklı beslenme alışkanlıkları yaşamın erken dönemlerinde başlar. Duyarlı besleme annenin çocuğa,
sağlıklı, uygun miktarda, uygun kıvamda, lezzet tercihini gözeten, gelişim basamaklarına uygun, açlık-tokluk
ipuçlarına duyarlı, sınır koyan, seçenekler sunan, sorumluluk paylaşan ve davranışları ile örnek olan bir
beslemedir. Bu beslenme sırasında annenin bebeği ile göz teması kurması çok önemlidir.
• Beslenmenin psikososyal bir boyutu vardır. Besleyen kişinin çocuğu cesaretlendirmesi ve çocuğun kendi
kendini beslemesine izin vermesi önemlidir.
• Çocuk oturur pozisyonda beslenmelidir. Mama sandalyesinin kemerlerini çocuk itiraz etse de kullanmak
gerekir. Zamanla alışacaktır.
• Bebeklere besin sunulmadan önce, anne veya bakım veren kişi farklı bir kaşıkla besini tatmalı ve besinin
reklamını yaparak güven vermelidir.
• Çocuğun ağzını açması beklenmeli ve zorlanmamalıdır.
• Dil ile besini dışarıya itmesi beklenen bir durumdur. Doğal karşılanmalıdır. Bu durum bebeğin katı besini
sevmediği anlamına gelmez. Zamanla çiğneme ve yutmayı öğrendikçe geçecektir.
• Beslenme esnasında her lokmadan sonra ağız ve yanak temizliği yapılmamalıdır. Öğün bitiminde yapılan
temizlik yeterli olacaktır.
Bebeği besleyen kişi aç olmamalıdır. Bebeğin ihtiyacı kadar besin hazırlanmalıdır.
Çocuk beslenmesinde bir öğünde gereken porsiyon miktarları proteinler için çocuğun avuç içi, sebze için
yumruğu, karbonhidrat için avuç dolusu, yağ için baş parmağı kadardır.
• Bebekler annelerinin yediklerini anne karnındayken tatmaya başlarlar, bu durum anne sütü ile devam eder.
Anne gebelikten itibaren ne kadar çeşitli beslenirse bebeğin tat duyusu gelişimi o denli geniş olur. Bir tada
alışılması için, o tattaki besinlerle en az 10 kez karşılaşması gerekmektedir.
3.2.5. 6-12 Ay Beslenme Nasıl Olmalıdır?
• 6-8. aylar arasında günde 2-3 kez, 9.aydan sonra günde 3-4 kez tamamlayıcı besin verilebilir. 9.aya kadar
temel besin kaynağı halen anne sütüdür.
about:blank 30/45
Bebek 8 aylık olduktan sonra parmakları ile kıskaç hareketini yapabilir ve lokmayı ağzına götürebilir.
Parmaklarını kullanarak kendi kendini besleyebilmesi için rendelenmiş kaşar, az miktarda yumuşak ekmek
içi gibi boğazına kaçma riski olmayan, haşlanmış ya da yumuşak besinler önüne koyulmalıdır. 8.aydan
itibaren pütürlü besinlere geçilmesi gerekmektedir. Nohut, bulgur, bezelye, kuru fasulye, mercimek, kıyma
içeren zengin içerikli besinler hazırlanmalıdır.
• 9. aydan itibaren bebekler aile ile sofraya oturtulmalıdır. 9-12.aylarda aile için pişirilmiş dolma içi gibi
uygun ve tuzsuz gıdalar çatal ile ezilerek pütürlü kıvamda verilir.
• Bal, konserve gibi besin kirliliği ya da alerji riski taşıyan, et suyu, salamura gibi tuz oranı fazla olan
besinler verilmez.
• Yemek ya da et suyunun besleyici değeri azdır, tuz içeriği fazladır. Bebeklere et ya da yemek suyu değil
etin ya da yemeğin kendisinin verilmesi gerekir.
• Bebeklerin tatlı ve vanilyalı yiyeceklere çabuk alıştıkları bilinmektedir. Çeşitli besinlere alışmalarını
sağlamak için şekerli besin vermekten kaçınılmalıdır.
• Koyu renk idrar yapan ya da idrar sıklığı azalan çocuklarda tamamlayıcı besinlerle birlikte su verilebilir.
Ancak fazla su ile mide doldurularak enerji sağlayan besinleri alması engellenmemelidir.
• Telefon, tablet, televizyon gibi araçlar kolay besleme yapmak için kullanılmamalıdır. Öğün süreleri yarım
saati aşmamalıdır.
3.2.6. 1-2 Yaş Beslenme Nasıl Olmalıdır?

about:blank 31/45
Bebek 12 aylık olduğunda çiğneme hareketleri başlar ve el ağız uyumu olgunlaşır. Yumurta beyazı, pastörize
inek sütü ve bal verilebilir. Yemeklerine az tuz eklenebilir. On ikinci en geç 15.aydan itibaren bebeklere özel
besin hazırlamaya gerek yoktur. Aile sofrasında küçük parçalara bölünmüş, besinleri çatalla yiyebilir. 15-
18.aylarda kendi başına kaşık kullanabilir. Bu yaşta da emzirmeye devam etmek önemlidir. Çocukların
sağlıklı ve dengeli beslenmesi için 7 ayrı besin grubundan en az 4’ü her gün tüketilmelidir. Bu besin grupları;
1) Tahıl, yumru ve kökler
2) A vitamininden zengin sebze ve meyveler
3) Et, balık ve kümes hayvanları
4) Kuru baklagiller, kabuklu yemişler
5) Süt ve süt ürünleri
6) Yumurta
7) Diğer sebze ve meyvelerdir.
Çocuk beslenmesinde bir öğünde alınması gereken porsiyon miktarları; proteinler için çocuğun avuç içi,
sebzeler için yumruğu, karbonhidratlar için avuç dolusu, yağlar için baş parmağı kadardır.
about:blank 32/45
3.2.7. Tamamlayıcı Beslenmede Sık Yapılan Hatalar
Tamamlayıcı beslenmeye geçiş döneminde yapılan hatalar büyüme geriliği, şişmanlık, sık enfeksiyon,
çocukluk döneminde okul başarısında düşüklük, kısa boy gibi etkileri ile tüm yaşamı etkilemektedir.
Çocuğun gelişim basamaklarının dikkate alınmadan 6.aydan erken ya da geç tamamlayıcı besin
başlanması, pütürlü besinlere geçişte gecikme, ek besinlere başlandı denerek emzirmeye en az iki yıl devam
edilmemesi sık yapılan hatalardandır.
• Besin içeriği olmayan çay, hazır meyve suyu gibi sıvılar ve öğün aralarında iştahını kesip bağımlılık
yapabilecek şeker, çikolata gibi tatlı besinler verilmemelidir.
• Birçok tamamlayıcı besine aynı gün başlanmamalıdır.
• Bebeğin istediği kadar yemesine ve doyduğu zaman yemeği bırakmasına izin verilmemesi ve ısrar etme
yeme bozukluklarına yol açabilir. Bebeğin açlık tokluk belirtilerinin göz önüne alınarak, yiyeceklere
dokunmasına ve kendini beslemesine izin verilmelidir. Sabırlı olmalı ve bebeğin tepkileri dikkate alınmalıdır.
• Yemek porsiyonları annenin isteğine göre değil çocuğun mide kapasitesine göre ayarlanmalıdır. Çocuğun
reddettiği besin aynı şekilde, aynı öğünde, ısrarla verilmeye çalışılmamalıdır.
• Bebeğin karşısına oturularak göz teması kurulmaması, yemek saatlerinin düzenli olmaması, öğün
sürelerinin 30 dakikadan uzun sürmesi, biberon kullanılması, çocuğun aile ile sofrada değil tek başına
beslenmesi, ekran karşısında dikkati dağıtılarak beslenmesi beslenme düzeninde görülen hatalardır.
• Besinlerin ödül veya ceza olarak verilmesi, beslenme döneminin anne ve çocuk arasında bir savaşa
dönmesi, birden fazla kişinin çocuğa farklı yaklaşımlarla yemek yedirmeye çalışması, anne babanın pozitif
teşvik ve sosyal ilişki için fırsatları kullanmaması ise yöntemsel hataları oluşturur.
Besin hazırlanması ve çocuğun beslenmesinden önce ellerin yıkanmaması, biberon gibi besin verilen
kapların kolay yıkanabilir olmaması, artan besinlerin diğer öğünde çocuğa verilmeye çalışılması, pişmiş
yiyeceklerin uygun saklanmaması, besin hazırlanırken çiğ ve pişmiş besinlerin birbiri ile temasının
önlenmemesi gibi durumlar uygun ve güvenli değildir. Besinler gerekli hijyen ilkelerine dikkat edilerek
hazırlanmalıdır.
Kaynakça
1. Gökçay G. Yaşamın İlk İki Yılında Çocuk Sağlığı ve Bakımı, Saga Yayıncılık
2. Gökçay G, Mutlu D, Sapmaz S, Keskindemirci G, Ölçer N, Egemen M, Can O. İlk Beş Yaşta Çocuk
Sağlığı ve Güvenliği İçin Ailelere Temel Bilgiler
3. Gökçay G, Beyazova U. İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi. Nobel Kitapevleri, 2017, İstanbul

Anne Sütü ile Beslenme Neden Önemli?
Anne Sütü ile Beslenmenin Yararları
Süt Yapımında Rol Oynayan Faktörler
Emzirme Tekniği
El ile Süt Sağma Tekniği
about:blank 33/45
Bebek Dostu Hastane Uygulamaları
Sütüm Yetmiyor Mu?
Emzirmede Sık Karşılaşılan Sorunlar
Tamamlayıcı Beslenme Nedir?
Tamamlayıcı Beslenmede Besinlerin Özellikleri ve Kıvam Geçişi
Tamamlayıcı Beslenmeye Nasıl ve Hangi Besinler ile Başlanmalıdır?
Doğru Beslenme Davranışının Kazandırılması ve Bebek Duyarlı Besleme
6-12 Ay Beslenme Nasıl Olmalıdır?
1-2 Yaş Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Tamamlayıcı Beslenmede Sık Yapılan Hatalar
4. EBEVEYN DESTEK SİSTEMİ

Bölüm Yazarı: SİNEM ÖZEN CANBOLAT,İREM AKDUMAN AKIN
Giriş
Programın üçüncü modülü olan “EBEVEYN DESTEK SİSTEMİ” modülü üç bölümden oluşmaktadır. İlk
bölümde yaygın ev kazalarından korunma ve güvenli uyku için ideal düzen hakkında bilgilere yer verilmiştir.
İkinci bölümde ebeveynlerin doğum sonrasında yaşadıkları depresyon ve alabilecekleri desteklerle ilgili
bilgiler bulunmaktadır. Son olarak üçüncü bölümde ise özellikle bebeklik döneminde ebeveynlere ışık olacak
yetiştirme yöntemleri ile ilgili ipuçları bulunmaktadır.
4.1. Bebek ve Güvenlik

Yaygın ev kazaları aşağıdaki gibidir;
• Su Kazaları: Banyo, mutfak, havuz, çeşmeler, küvetler, lavabolar, kovalar
• Isı Kazaları: Yoğun ısının oluştuğu mutfak-banyo ve aletleri, ev kaloriferleri ve boruları, mangal ya da
şömineler, ortada bırakılan kibrit ve çakmaklar
• Toksik Madde Kazaları: Lavabo altlarında bulunan deterjan ve benzeri maddeler, bitki diplerindeki
gübreler, kozmetik ürünler, ilaç dolapları
• Düşme Kazaları: Kaygan ya da yükseltili zeminler, merdivenler, pencereler ve balkonlar, çıkıntısı olan
mobilyalar - ev eşyaları
• Yutma veya Tıkanma Kazaları: Zamansız ya da uygunsuz katı gıda verilmesi (erken ayda üzüm gibi), küçük
oyuncak parçaları, yerde bulunan fark edilmeyen küçük cisimler ve uygun olmayan uyku ortamı
• Yaralanma Kazaları: Kesici aletler, kırılabilen objeleri kırdıktan sonra kırıklarla temas, mutfak iş yapılırken
oluşan yaralanmalar
about:blank 34/45
Bu kazaları önlemek için yapılabilecekler:
DİKKAT! Bebek ve çocuklar için ilk yardım konusunda bilgilenmeniz hayati riskler konusunda
alabileceğiniz en önemli önlemlerden biridir. Diğer düzenlemeler;
Su:
1. Bebeğinizi hiçbir zaman banyoda yalnız bırakmayın, ya da bir kova suyun yanındayken ona arkanızı
dönmeyin. Gerekirse onu havluya sarıp birlikte çıkın banyodan.
2. Evin içinde arkanızda dolu küvet, kova, lavabo bırakmayın.
3. Tuvalet kapağını ve banyo kapısını her zaman kapalı tutun.
Havuz gibi bir su birikintisi var ise evinizin dışında, mutlaka çevresini çit ile çevrelemeye çalışın.
Isı:
1. Evde sigara içilmemesine, kibrit, çakmak gibi objelerin ortalıkta bırakılmamasına gayret edin.
2. Prizlere çocuk kilidi takabilir, eskimiş kabloları yenileri ile değiştirebilirsiniz. Kabloları
süpürgeliklerin içine gizleyerek ortadan kaldırabilirsiniz.
3. Şömine, mangal ya da ısı yayan diğer aletlerin önüne bariyer yerleştirebilir ya da bunları bebeğin
hareketli olduğu ortamda kullanmayabilirsiniz. Bunlara dokunmanın ya da fazla yaklaşmanın tehlikeli
olabileceğini bebeğinize de anlatabilirsiniz.
4. Bebeğin odasındaki tekstilin ve giysilerinin polyester gibi yanıcı maddeden olmamasına dikkat edin.
5. Gece lambalarının ya da ısıtıcıların tekstil ürününe temas etmediğinden emin olun.
6. Yıkanırken sıcak su musluklarına temas etmemesi için bebeğinizi bunlara uzak bir mesafede tutmaya
çalışabilirsiniz.
7. Bebeğiniz banyo suyu ile temas etmeden önce mutlaka dirseğiniz ile ısıyı kontrol edin. Kapatırken her
zaman önce sıcak suyu kapatın.
8. Ütüyü fişte veya dik konumda bırakmayın. Soğuduğundan emin olana kadar güvenli bir yere kaldırın.
9. Fırın ve ocak etrafına yaklaşmasına izin vermeyin. Tencereleri ve özellikle çaydanlığı ocağın arka
kısmında yerleştirmeye çalışın. Ön kısıma yerleştirmek zorunda kaldığınız tencerelerin saplarının içe
dönük olduğundan emin olun.
10. Bebeğiniz kucağınızda iken sıcak bir şey yemeyin ya da içmeyin. Masa üstünde bırakılan bardaklara
ve sıcak içeceklere dikkat edin.
11. Bebeğinizin masa örtüsünü çekebileceğini ve üzerindeki sıcak yemekleri de dökebileceğini aklınızda
bulundurun.
12. Evinizde yangın söndürücü bulundurun. Var ise işlerliğini kontrol edin. Mümkünse duman dedektörü
edinin.
13. Arabada giderken bebeğinizin aşırı sıcağa ya da güneşe maruz kalmadığından emin olun. Asla
bebeğinizi arabada yalnız bırakmayın.
14. Arabada güneşte aşırı ısınmış metaller olabileceğine dikkat edin.
Toksik Madde:
1. İlaçları bebeğinizin ulaşamayacağı güvenli bir yerde tutun.

2. Bebeğinize ilaç vermeden önce doğru ilacı verdiğinizden emin olun.
3. Hiçbir zaman ilaçların şeker tadında olduğunu söylemeyin.
4. Mutfak ve banyoda deterjan bölmesini ve kozmetik eşyalarınızı bebeğinizin ulaşamayacağı şekilde
uzak ya da yüksekte tutun.
5. Eski yemek kaplarına ve şişelerine temizlik maddesi doldurmayın.
6. Evde temizlik yaparken deterjan şişelerini ortada bırakmayın.
7. Bebek mobilyanızın toksik madde içermediğinden emin olun.
8. Evinizdeki bitkilerin bebek sağlığına uygunluğunu kontrol edin. Bitki diplerindeki gübre gibi
maddelere bebeğin erişimi kolay olabileceğini unutmayın.
9. Pilleri bebeğinizden uzak tutun.
Düşme:
1. Araştırmalar, yürüteçlerin kaza riskini arttırdığını göstermektedir.

about:blank 35/45
2. Pencereleri yukarıya doğru açmaya çalışabilir ve mümkünse bir koruyucu kullanabilirsiniz. Pencere
yakınında sandalye gibi tırmanılacak eşyalar bulundurmayın.
3. Merdivenlerin başına ve sonuna akordeon şeklinde olmayan koruyucu kapı yerleştirebilirsiniz.
Akordeon kapılar bebeğin sıkışmasına neden olabilir. Bebeğinizi merdivenlerden uzak tutmak yerine,
merak ettiğinde onun sizin korumanızda inme ve çıkmayı pratik etmesine izin verin. Bebeğinizi hiçbir
zaman merdivenlerde yalnız bırakmayın.
4. Merdivenlerde oyuncak bırakmayın.
5. Banyo küveti zeminine, kaygan halı ve kilimlerin altına kaydırmaz yerleştirebilirsiniz.
6. Yerlerin ıslak, dolayısıyla kaygan olmamasına dikkat edin.
7. Bebeğinizi yerleştirdiğiniz ana kucağı, beşik gibi taşıyıcıları mobilya üstüne yerleştirmeyin.
Bebeğinizi yer hizasında olmayan alt değiştirme ünitesinde yalnız başına bırakmayın. Mümkünse
hareket ettiğinde düşmesini engelleyecek kemer kullanın (Ancak yine de yalnız bırakmayın).
8. Bebeğinizin tırmanabileceği TV ünitesi, kitaplık gibi eşyalara dikkat edin. Bu eşyaların bebeğinizin
üzerine devrilmesine önlem olarak bunları duvara sabitleyebilirsiniz.
9. Mobilyaların sivri köşelerine koruyucu, tehlikeli olabilecek dolap ve çekmecelere mobilya kilidi
takabilirsiniz.
10. Yattığı yatak yüksek ise mutlaka kenarlıklı olmasına dikkat edin.
11. Mümkünse bağlanıp çıkarılabilen yatak koruyucularını kullanmayın. Bu koruyucular bebeğinizin
yüzünü kapatabilir ya da bebeğiniz bunları basamak olarak kullanarak parmaklıklara tırmanabilir.
12. Çevrede yüzünü kapatabileceği ve nefes almasını engelleyebilecek örtü, torba gibi objelerin
olmadığından emin olun.
13. Mobilya üzerine yerleştirilmiş ağır ve düşme ihtimali olan eşyaları kaldırın.
Boğulma, yutma, tıkanma:
1. Bebeğinizin boynuna bir şey sarmayın, saç bandı ya da kolye takmayın.

2. Boyun kısmında ip olan giysileri giydirmekten sakının.
3. Bebeğinizin boynuna ip ile emzik bağlamayın.
4. Uzun kabloları mutlaka bebeğin bulup çıkaramayacağı şekilde saklayın.
5. Yatağının yanında perde varsa, bunların çekip yüzünü sarabileceği uzunlukta olmamasına dikkat edin.
6. Naylon torbaları bebeğinizin erişiminden uzak tutun.
7. Bebeğinize balon vermeyin. Patlamış balon parçaları da bebekler için risk oluşturmaktadır.
8. Yemekte mutlaka oturmaya teşvik edin. Onu zıplarken ya da hareket halinde iken yedirmeye
çalışmayın.
9. Dönemine uygun yiyecekler verin. Üzüm gibi meyveleri sunabileceğiniz dönemde, bu meyveleri
bölerek bebeğinize sunun.
10. Oyuncak alırken ayına uygun olmasına dikkat edin
11. Yere düşen düğme, bozuk para, misket gibi küçük nesnelere dikkat edin
12. Büyük çocuklarınız var ise, bebeğe küçük parça vermemelerini ya da küçük parça aldığını görmeleri
durumunda sizi uyarmaları gerektiğini anlatmaya çalışın.
Yaralanma ve diğer:
1. Makas, tamir takımı ve bıçak gibi kesici olabilecek aletleri bebeğinizden uzak tutunuz.
2. Kırılabilecek eşyaları, özellikle bardak gibi mutfak eşyalarını bebeğin ulaşamayacağı dolaplarda
saklayınız.
3. Aynaların bebeğin hizasına olmamasına, duvarda sağlam bir şekilde asılı olduğuna emin olun.
4. Bulaşık makinesini doldururken bıçakları ve çatalları baş aşağı koymaya çalışın. Boşaltırken
bebeğinizi makineden uzak tutmanız bu kesicilere anlık bir şekilde erişmesine engel olacaktır.
5. Siz mutfakta iş yaparken, özellikle de bıçakla bir şey doğrar ya da sıcak bir yemeği karıştırırken
bebeğinizin vücudunuz ile tezgah arasında ya da bacaklarınızın dibinde olmadığına emin olun.
6. Bebeğinizi 9 kg veya 1 yaşında olana kadar araba koltuğu arka cama bakacak şekilde yerleştirilmelidir.
Bebeğin koltuğu arkada olmalı, ve ağlama, emme gibi ihtiyaçlarda kucağa almak gerekiyorsa araba
durdurulmalıdır.
7. Bisiklet ve benzeri hızlı araçlarda kask kullanın.
Acil durumlarda ulaşılması gereken telefonları ve açık adresinizi mutlaka ev telefonunuzun

yanında bulundurun. Siz evde olmasınız dahi, bir başkası yardım çağırmak zorunda kalabilir.
about:blank 36/45
Alınan tüm önlemlere rağmen, esas olanın bebeğin bir yetişkinin gözetimi altında bulunması
olduğunu unutmayın. Çoğu kaza anlıktır ve öngörmek zor olabilir.
4.1.2. Güvenli Uyku

• Bebeğinizin yattığı yüzeyin çok yumuşak olmamasına dikkat edin. Çarşafın yatağa gerilerek serilmesi ve
yatağı kavraması gerekmektedir.
• Bebeğinizin beşiğinin güvenlik standartlarına uygun olarak dizayn edildiğinden emin olun (ABD güvenlik
standartları: kurşun boyanın kullanılmaması, kırılmış-kaybolmuş parçasının olmaması, vidaların iyice
sıkılanmış olması, parmaklık aralıklarının bebeğin sıkışacağı genişlikte olmaması, şiltenin yatağa tam olması
ve aralarında max.2 parmaklık boşluk olması, keskin ucunun olmaması, hareketli kenar kilidi olması, yatak
seviyesine uygun olarak parmaklıklarla şilteyi taşıyan yüzey arasında bebeği tehlikelerden koruyacak yeterli
mesafenin olması, karyola tekerlekli ise tekerlik kilidinin olması, yan paneller ile şilteyi taşıyan yüzey
arasında boşluk olmaması…gibi)
• Beşiğin içinde çarşaf ve delikli battaniye dışında bir şey bulunmamalıdır. Özellikle yorgan ve yastık
kullanılmamalıdır. Beşinci aydan itibaren kullanabileceğiniz uyku arkadaşının güvenli olup olmadığı
konusunda doktorunuzdan onay alın ve bunun dışında beşikte ve yakınlarında oyuncak bulundurmayın.
• Mümkünse yatak kenarlığı kullanmayın. Kullanmak durumunda kalırsanız bağlama iplerinin kısa olmasına,
yumuşak olmamasına dikkat edin ve bebeğiniz ayağa kalkabildiğinde üzerlerine basma ihtimaline karşı bu
kumaş kenarlıkları çıkarın.
• Bebeğin üşümemesi veya fazla ısınmaması için uygun giydirmeye özen gösterin. Battaniye yerine bebeğe
giydirilebilen uyku battaniyelerini tercih edin.
• Bebeğin yanında ve yaşam alanlarında sigara içilmemesine özen gösterin. Emziriyorsanız sigara içmeyin.
• Bebeğin başına solunum yollarını kapatabileceğinden dolayı bir şey örtmeyin.
• Bebeğinizi, özellikle de dönme becerisini henüz kazanmadı ise, yüz üstü yerine sırt üstü yatırın.
• Sırt üstü yatırmadan dolayı kafa şeklinin bozulabileceği endişesini taşıyabilirsiniz. Bunu engellemek için,
bebeğinizin başını, onu her yatırdığınızda farklı bir yönde olmak kaydıyla, yana çevirin. Oyun zamanlarında
yüzüstü pozisyona yatırmanız hem kafa düzlüğü riskini azaltacak hem de istemediği bir pozisyondan kendini
kurtarmasına olanak sağlayacak kasları ve dönme becerisini geliştirmesine yardımcı olacaktır. Bu nedenle
uykuda yüz üstü yatırmadığınız bebeğinizi, uyanıklık zamanlarında gözlem altında yüz üstü oyununa bırakın.
• Bebeklerin dönme becerisini kazandıktan sonra riskin azaldığı görülmüştür.
• Bebeklerin ilk 1 senelik dönemde aileleri ile aynı odada yatmaları bu riski azaltır.
• İlk aylarda aynı odayı paylaşsanız da, bebeğiniz ile aynı yüzeyde yatmanız onu tehlikeye sokabilir. Bu
nedenle onunla beraber yatağa ya da koltuğa uzanmak yerine onu yatağınızın yanında, ancak ayrı bir
yüzeyde yatırın. Koltukta uzanırken üzerinizde uyutmak da aynı şekilde tehlikelidir.
• Emzirmenin ve aşılamanın ani bebek ölüm riskini azalttığı belirtilmiştir.
• Oda sıcaklığı en fazla 22 derece civarında olmalıdır.
4.2. Doğum Sonrası Depresyon ve Ebeveyn Destek Sistemi

4.2.1. Doğum Sonrası Depresyon Nedir? Nasıl Ortaya Çıkar?
Yeni anne olmuş bir kadın için, özellikle doğumdan sonraki bir kaç hafta oldukça zorlayıcıdır.
about:blank 37/45
Bu dönemde biyolojik olarak da hassas olan yeni anne;
• Problemlere karşı kendini daha zayıf ve savunmasız hissedebilir.
• Duygusal iniş-çıkışlar görülebilir.
• Devamlı bebekle ilgilenmesi gerektiğinden, kendisine veya başka bir şeye de vakit ayıramaz.
Bu süreç zamanla, anne ile bebek birbirlerine alıştıkça, nispeten daha rahatlar, kendi içinde bir rutine girer,
anne de kendisini daha iyi hissetmeye başlar. Fakat bazı kadınlarda süreç böyle gelişmez ve çok daha
zorlayıcı bir hal alabilir. Bu tip durumlarda;
• Yorgunluk, iniş-çıkışlı duygu durumu, yoğun üzüntü, mutsuzluk, çökkünlük, sıkıntı, çaresizlik,
• Gerginlik ve öfke,
• Değersizlik, suçluluk, utanç duyguları,
• İştah ve uyku problemleri,
• Konsantrasyon bozuklukları ve kararsızlık görülebilir.
• Yorgunluk ve uyku problemleri yeni bebeğin gelişiyle ister istemez olacaktır fakat burada bahsi geçen,
annenin dinlense de yorgun hissetmesi, yatsa da uyuyamaması gibi biraz daha, "normal sayılan" sürecin
dışında oluşan, problemi daha da arttıran, daha yoğun durumlardır.
İşte bu durum, doğum sonrası depresyon olarak tanımlanmaktadır.
Doğum sonrası depresyonun sebeplerinde birçok faktörün rol oynar. Bunlardan bazıları:
• Annenin doğum sonrasında hormonal düzeni daha normale dönmediğinden, duygusal anlamda hassas
olması ve duygusal iniş çıkışların sıklıkla görülmesi.
• Annenin hamilelik öncesi ve sırasında, doğum ve sonrası ile ilgili oluşturduğu beklentiler.
• Televizyon, gazete, internet gibi kaynaklarda anne olmanın güzel tarafları üzerinde durulurken
olumsuzlukları ve yıpratıcı taraflarına pek değinilmemesi ve yeni anne olmuş kişinin bu ağır deneyimle
yüzleştiğinde zorlanması ve hayal kırıklığı yaşaması.
about:blank 38/45
• Annenin “Artık hiçbir şey aynı olmayacak”, "Hayatım bitti", "Ne yapacağım ben?", "Ya yapamazsam? İyi
bir anne olamazsam?" gibi olumsuz düşüncelerin içine hapsolması.
• Bireylerin geçmişlerinden getirdikleri, kalıtımsal ve gelişimsel özellikler. (travma deneyimi, kaygı/duygu

durum bozukluğu, çok güçlü olmayan başa çıkma becerileri vs.)
4.2.2. Kimlerden Nasıl Yardım Almalı?

Toplumumuzda birçok eş tarafından "kapris" veya "gelip geçici" bir durum olarak algılanan bu rahatsızlık,
kimi zaman bunu yaşayan kadınlar tarafından da "zamanla geçer", "kendi başıma atlatırım" gibi
algılanabilmektedir.
Fakat bu düşünce;
• Rahatsızlığın artmasına
• İyileşme sürecinin uzamasına
• Bebeğin gelişimi için çok önem taşıyan, anne ve bebeğin bağlanma sürecini bozmasına sebep olmaktadır.
Bu, hızlı bir şekilde çözülmesi gereken bir sorundur.
Yardım almak iki farklı şekilde olabilir:
1) Annenin kendi destek sistemindeki kişilerden alabileceği yardım
2) Profesyonel yardım
Bu iki yardım kaynağı birbirinden bağımsız, birbirine alternatif görülmemelidir. Aksine beraber, birbirine
paralel gidecek desteklerdir.
4.2.2.1. Annenin Kendi Destek Sistemindeki Kişilerden Alabileceği Yardım
• Doğumdan sonra doğum sonrası depresyonu gibi bir problem yaşanmasa da, annenin yorgunluk,
tükenmişlik, duygusal iniş çıkış gibi zorluklarla baş edebilmesi, kendi annelik becerilerine güven
kazanabilmesi, bebeğiyle daha sağlıklı bir iletişim kurabilmesi için bu sistem çok önemlidir.
Bu sistemde,
Eş
Kardeşler
Yakın arkadaşlar
Kendi annesi, babası
Kayınvalidesi, kayınpederi... Herkes olabilir.
Burada öncelikli amaç,
Yeni annenin üzerindeki yükleri almak,

Onu stresten/gerilimden uzak tutmak,
Anne olmadan önce yaptığı çamaşır bulaşık, temizlik gibi işleri düşünmemesini ve sadece bebeğin
bakımına ve kendisine yönelebilmesini sağlamaktır.
Annenin olabildiğince dinlenebilmesi, iyi bir şekilde beslenmesi, bebek uyuduğunda onun da uyuması,
arada kendine vakit ayırabilmesi için cesaretlendirilmesi gerekir.
Başka Nasıl Destek Olunabilir?
• Doğum sonrası depresyonda üzüntü, çaresizlik, suçluluk, utanç ön plandadır. Bu ruh hali içindeyken bu
kişiye ulaşmak ve o duyguları tolere etmek hiç de kolay olmaz. Yanında olduğunuzu hissettirmek,
yargılamadan onun hislerini anlatmasını sağlamak, onu gerçekten dinlemek ona iyi gelebilir.
about:blank 39/45
• Ona bu sürecin geçici olduğunu ve yalnız olmadığını; elinden geleni yaptığını bildiğinizi ve yine de iyi
idare ettiğini hissettiren cümlelerle yaklaşılması önemlidir.
"Sana nasıl yardımcı olabilirim?"

"Bunu beraber aşacağız"
"Bu geçici, geçecek""Kötü hissettiğinin farkındayım fakat yine de çok iyi gidiyorsun"
"Kötü hissediyor olsan da çok iyi bir annesin"
"Elinden geleni yaptığını biliyorum, gayet iyi gidiyorsun"
• Ayrıca, ona; mükemmel anne diye bir şey olmadığını, hata da yapabileceğini, hatasız olma beklentisinin
gerçekçi olmadığını da söyleyerek rahatlatabilirsiniz.
• Diğer taraftan, iyi niyetle bile de olsa, söylenebilen bazı sözlerle, kişinin daha da kötü hissetmesine,
rahatsızlığın pekişmesine ve belirtilerin artmasına da sebep olunabilir. Örneğin:
"Bunlar senin en mutlu olman gereken günler"

"Aş bunları", "Hadi silkelen ve at bu sıkıntıları üzerinden"
"Tüm yeni anneler böyle hisseder"
"Eh... Bebek istiyorsan bunlara da katlanman gerek"
"Sen güçlü bir kadınsın, bunları tek başına da aşarsın"
"Mutlu olmak için sahip olduğun şeyleri düşün"
"Hadi rahatla"
"Pozitif düşün"
about:blank 40/45
Bu dönemde sabırlı, toleranslı ve anlayışlı olabilmek çok önemlidir fakat her zaman mümkün olamayabilir.
Böyle durumlarda:
• Destek sistemindeki diğer kişilerden yardım istenebilir
• Bir tartışma sonrasında eşin bir süre yatışmak için geri çekilmesi, başka bir odaya geçmesi, gibi yollar
uygulanabilir.
• Tartışılan konu her ne ise, iki taraf da yatıştıktan sonra tekrar konuşulabilir.
4.2.2.2. Profesyonel Yardım
Profesyonel yardımda iki farklı sürecin bir arada yürütülmesi en doğru yöntem olacaktır.
Medikal Tedavi
Psikiyatri alanında uzmanlığını yapmış bir hekim tarafından yürütülmelidir. Gerekli olabilecek durumlarda
ilaç desteği, annenin rahatlamasını ve belirtilerin azaltılmasını sağlayarak yardımcı olacaktır.
Birçok kişi bebeğine zarar verebilir endişesi ile ilaç kullanmak istemeyebilir. Bu konuda yapılan birçok
çalışma, bebeğe zarar vermeden medikal tedavi yapılabildiğini göstermektedir.
Psikoterapi
Klinik psikoloji uzmanı bir psikolog tarafından yapılabilir. Bu kişinin psikoterapi eğitimi almış olması
önemlidir.
Psikoterapide terapist;
• Anne ile konuşarak, annenin böyle hissetmesine katkıda bulunan, özellikle erken çocukluk dönemlerinden
itibaren yerleşmiş olan fonksiyonel olmayan düşünce biçimlerini (değersizim, beceriksizim, kötüyüm, dünya
güvenli değil, vs.) ortaya çıkarmaya çalışır.
• Kullandığı farklı yöntemlerle, annenin bu düşünce ve inançlarını fark etmesine, onları değerlendirmesine ve
yerine daha gerçekçi düşünceler geliştirmesine destek olur.
• Onun kendi hayatına farklı bir açıdan bakabilmesini sağlar.

about:blank 41/45
• Ön plana çıkmış olan suçluluk ve utanç duygularının kaynağını anlamasına yardımcı olur.
• Annenin bebeğiyle daha sağlıklı bir ilişki kurabilmesini sağlamayı amaçlar.
• Annenin stresle baş etme mekanizmaları geliştirmesine de destek olur.
• Aktif olarak kullanmadığı kaynaklarını fark edip, onları hayatına katmasını destekler.
4.3. Ebeveyn-Bebek İlişkisi

4.3.1. Nasıl Bir Ebeveyn Olacaksınız?
Ebeveynliğinizin bebekliğinizde aldığınızdan bakımdan ve yaşamınızın devamındaki deneyimlerinizden

etkilenecektir. Bu nedenle, bebek sahibi olmadan ya da olduğunuzda, bu konular üzerinde konuşmak,
farkında olmak, kendinizi ebeveynlik konusunda geliştirmek olumsuzlukların üstesinden gelmenize yardımcı
olacaktır.
• Her çocuk kendini önemli ve ait hissetmek ister:
Bebeğinize ailenin bir parçası olduğunu ilk günlerden itibaren hissettirmeye çalışın.
• Bebeğiniz dünyada bir fark yaratabildiğini hissetsin!
Bebeğinizin sinyallerini cevapsız bırakmayın. Onun neye ihtiyacı olduğunu anlamaya çalışarak cevap verin.
• Ailenin atmosferi bebek için önemlidir.
Kendisi ile ilgili olmasa dahi, şahit olduğu gerginlikleri, bebeğin kendini her şeyin merkezinde hissetmesinin
de etkisi ile kendisine yönelikmiş gibi algılamasına sebep olabilir. Bu gibi durumlar yaşandığında, bebeği
rahatlatmak, sevgi ve güveni hissettirmek gerekir.
• Rutinlerin önemi
Bebekler ihtiyaçlarına uygun oluşturulmuş düzeni severler ve kendilerini düzen içinde daha güvende
hissederler. Bebeğe duyarlı oluşturulmuş bir rutin, özellikle bebeğin ihtiyaçlarını anlamakta zorlanan
ebeveynler için de bebeklerine daha rahat uyumlanmalarını ve ihtiyaçlarını anlamlandırmalarını
sağlayacaktır.
• Uyku konusunda ebeveynlik
Önemli olan bebeğin zamanında ve sağlıklı uykular alıyor olması, gün içinde de buna bağlı olarak
yorgunluktan dolayı iştah ya da öğrenme problemi yaşamıyor olmasıdır. Eğer ailede herkes mutlu ise ve
ailenin yapısına uyuyor ise aileler bebekleri ile farklı yüzeylerde olmak ve güvenlik ile (linki) ilgili önlemleri
almak kaydıyla birlikte yatabilirler. Ya da aynı odada farklı yataklarda, ya da dönemi uygun ise farklı
odalarda yatabilirler. Öte yandan, bebek hazır oldukça desteği azaltarak bağımsız uyumasına fırsat vermek de
yanlış değildir. Ancak, dikkat! Bu noktada yapılacak şey bebeği uyku için eğitmek değildir. Bebeği
dinleyerek ilerlemek, o ihtiyaç duydukça destek vermek, ihtiyaç duymadığında ise fırsat vermek bağımsızlık
gelişimini kendini güvende hissedeceği bir şekilde desteklemek olur.
• Tuvalet konusunda ebeveynlik
Tıpkı uykuda olduğu gibi, tuvalet konusunda da çocuğunuz eğitim ile değil iletişim ile öğrenecektir.
Çocuklar 2-4 yaş arası süreçte tuvalet konusunda hazır olabilir. Bu konuda hazır olup olmadığını duygusal,
zihinsel ve fiziksel olarak gözlemlemek ve eğer hazır ise ona bezi bırakması için destek olmak gerekir. Acele
etmeden, çocukla birlikte hareket etmeli, onu herhangi bir şekilde zorlamamaya dikkat edilmelidir.
• Planlarınızdan bebeğinizi haberdar edin
about:blank 42/45
Hayatının akışında bir adım sonra ne olacağından bebeğinizi haberdar etmeye çalışın. Onu uykuya
götürürken hep aynı şarkıyı söylemeniz, banyoya giderken hep kırmızı balık şarkısını dinlemesi ya da
yemeğini hazırlarken yemek şarkısını duyması hem beklemesini hem de kendini hazırlamasını
kolaylaştıracaktır.
• Bebeğinizin ilgisini takip edin
Bebeğiniz siz bir şey öğretmeye çalıştığınızda değil, kendi ilgisi yönünde öğrenecektir. Bebeğinizi dikkatlice
gözlemleyin. Bebeğinizi öğrenmesi için zorlamayın, ancak ilgisini gördüğünde de fırsatları kaçırmayın!
• Bebeğiniz ile senkronize olun
Bu nedenle bebeğinizi kontrol etmek ve yönlendirmek yerine onunla iş birliği içinde olmanız önemli.
Unutmayın, bebeklerin sizin hayatınıza uyum sağlaması için önce siz onların ihtiyaçlarına uygun bir şekilde
onların hayatının 24 saatinde akmalısınız.
• Bebeğinizi dinleyin
Bebeğiniz ile senkronize olmak için bebeğinizi dinlemek önemli. Bebeğiniz ile göz kontağı kurmak, onun
vücut dilini, çıkardığı sesleri ve ilgisini izlemek, hissettikleri, ihtiyaçları ve yaşadıkları üzerine fikirler
üretmek bu kapasitenizin gelişmesini sağlayacaktır.
• Bebeğinizin aynası olun
Bunu onun mimiklerini taklit ederek, yaptıklarını-hissettiklerini ifade ederek yapabilirsiniz. Korktuğu zaman
“korkma” demek yerine “korktun” diyerek ona sarılmak, bebeğiniz için çok daha rahatlatıcı olacaktır. Bu
sayede bebeğiniz ile uyumlanmış olmakla kalmayacak, uyumlandığınızı ona da hissettirmiş olacaksınız.
Davranış bozukluğu gibi görülen birçok davranışın arkasında aslında anlaşılmamış bir duygu ya da durum
olabileceğini unutmayın. Kendinizi çocuğunuzun duygularına ve yaşadıklarına bırakabildiğinizde yaptığı
şeyin nedenini anlamak ve ifade etmek, onun o duygu halinden çıkmasına yardımcı olacak ya da bunun bir
davranış bozukluğu halinde ortaya çıkmasına engel olacaktır.
• Davranış bozukluğu mu gelişimsel bir durum mu, anlamaya çalışın
Davranış bozukluğu için davranışın arkasında aslında ne olduğunu anlamak önemlidir. Bu bazen o döneme
ait bir durum da olabilir. Bunu anlamak ise sizin duruma yaklaşımınızı muhakkak yumuşatacak ve onun da
anlaşıldığını hissetmesini sağlayacaktır.
• Kurallar nasıl konmalı?
Hiç sınır olmayan bir ortamda çocuklar kendilerini güvende hissetmezler. Merakları sınırsızdır ve kendilerini
güvende hissedebilmeleri için sınır koyacak ebeveynlere ihtiyaçları vardır.
Genel kurallar ise az sayıda olmalı ve gerçekten kendisinin, bir başkasının ya da önemli bir eşyanın zararına
olacak ise konulmalıdır. Ve nedenleri mutlaka açıklanmalıdır. Uygulamada net ve istikrarlı olmaya çalışın.
Zaman, mekan ve kişiler arasında da kurallar konusunda bir netlik ve istikrar olması onun öğrenmesini
kolaylaştıracaktır. Ancak özellikle ilk iki senede bu genellemeleri yapmakta zorlanacakları için otoriter bir
yaklaşım yerine dikkatini başka yöne çekmeye de çalışabilirsiniz.
• Ceza ve ödül olmalı mı?
Ne ceza ne de ödül çocuğun davranışı içsel olarak kabul etmesini ve onun durum üzerine düşünerek hareket
etmesini sağlamaz.
Ceza yerine çocuğunuzu dinlemek, onun davranışının ardında ne yattığını anlamak, problemi çözüme
ulaştıran bir davranış olacaktır. Kendinizi çıkmazda hissettiğiniz en son noktada ilgisi olmayan bir ceza
vermek yerine, davranışının sonucunu yaşatmanız da etkili olabilir. Ancak bu çocuğa bir ceza olarak
sunulmamalıdır.
about:blank 43/45
Ceza kadar ödül de, özellikle “bunu yaparsan şunu veririm” tarzı ödüller davranışı içsel olarak çocuğun
kabul etmesini sağlamaz. Övmek istediğiniz davranış oluştuğunda o anı mutlulukla ve coşkuyla paylaşmanız,
gözlerinizdeki ışık, gülümsemeniz, benzer davranışları sizin de sergilemeniz istenilen davranışlar için çok
daha pekiştirici olacaktır.
• Sonucu değil, çabayı övün
Yapılan araştırmalar, elde edilen başarılı sonuçlar övüldüğünde, çocukların zorlukla karşılaşmaları
durumunda daha çabuk vazgeçtiklerini göstermiştir. Oysa aldığı sonuç değil, çabası övülen çocuklar, bir
yenilgi durumunda dahi çabalamaya devam ederek başarıya daha kolay ulaşmaktadır.
• Bebeğinizin mizacını tanımaya çalışın
Bebeğinizi tanımaya çalışmak, diğer bebeklerle karşılaştırmak yerine onun biricikliğini kabul etmek onunla
daha kolay ilişki kurmanızı ve ihtiyaçlarını daha rahat anlamanızı sağlayacaktır.
• Hatalarınızdan ders almaya çalışın
Tüm bunları bilsek bile hiçbirimiz mükemmel anne ve babalar değiliz. Hata yapabiliriz, ancak arkasından
tamir geliyor ve bu hatalardan ders çıkarıyor, sürekli bunları tekrar etmiyorsak, o zaman gerçekten yeterince
iyi anne babalar olduk diyebiliriz.
• Kendinize zaman ayırın
Kendinize zaman ayırmanız, bebeğinize zaman ayırmanız kadar önemlidir. Eşinizden, akrabalarınızdan ve
güvendiğiniz kişilerden destek isteyerek zamanınızın küçük bir bölümünü kendinize ayırmanız, gerçekten
hoşlandığınız bir şeyi yapmanız, hayatın akışında bebeğinize çok daha verimli bir anne-babalık yapmanızı
sağlayacaktır.

Ev Kazaları
Güvenli Uyku
Doğum Sonrası Depresyon Nedir? Nasıl Ortaya Çıkar?
Kimlerden Nasıl Yardım Almalı?
Nasıl Bir Ebeveyn Olacaksınız?
Giriş
Bu bölümün konusunu aşağıdaki ders anlatımı linkine tıklayarak öğrenebilirsiniz.
Giriş
about:blank 44/45
7. SAGLIKLI HAYAT
Giriş
8 SAGLIKLI HAYAT
Giriş
about:blank 45/45

Ders - Çocuk Gelişimi Uygulamaları 2 - Ekitap

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ders - Çocuk Gelişimi Uygulamaları 2 - Ekitap

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

5.05.

2023 19:54 Ders : Çocuk Gelişimi Uygulamaları 2 - eKitap

Bu bölüm canlı yayın formatında işlenmiştir. Bu nedenle içerik yayınlanmayacaktır.

Canlı yayın videosunu aşağıdaki "Ders Anlatımı" başlığına tıklayarak izleyebilirsiniz.

2. ANNE BEBEK İLİŞKİSİ VE 0-3 YAŞ DÖNEMİ

2.1. Anne Bebek İlişkisi ve 0-12 Ay Bebek Gelişimi

Güvenli Bir İlişki İçin

Doğum sonrasında, bebeğiniz için, ilk aylarından itibaren

onu bu hayata hazırlarken vereceğiniz en temel ve en önemli bakım olacaktır.

Bebeğinizin İlk 4 Ayda Gelişimi

• Gelişmiş tat ve koku duyuları ile birlikte bu dünyaya gelmiştir.

• Görme yetisi 15-20 cm. mesafeyi görecek kadardır.

• Hareket eden objeleri de belli bir açı ile izleyebilir bu dönemde.

• Üçüncü-dördüncü ay civarında size sesli güldüğüne de şahit olabilirsiniz.

Farklı dokular ile temas edebileceği oyuncaklar

Faydalanabileceğiniz oyuncaklardan bazılarıdır.

Konuşun, oynayın, sakin kalın, kucaklayın ve cevap verin!

Özetle, bebeğinizin gelişimini desteklemeniz için,

• Onunla konuşmanız (KONUŞUN)

• Biraz önce bahsettiğimiz gelişim özelliklerine uygun oyunlar oynamanız (OYNAYIN)

• Genel olarak dinginliğinizi ve sakinliğinizi korumanız (SAKİN KALIN)

• Bebeğinizi bol bol kucaklamanız (KUCAKLAYIN)

• İhtiyaç duyduğunda cevap vermeniz (CEVAP VERİN)

Sorununu gidermeye çalıştığınız bebeğinizin neden ağladığını bilmiyorsanız veya bulamadıysanız,

Yüzünüz, kokunuz, sesiniz, kucağınız

İlk 4 Ayda Uyku

• Uykular henüz bir düzene oturmamıştır

• Gece-gündüz ayırımının desteklenebilir

• Uyku öncesi rutin oluşturulabilir

2.1.2. 4-8 Ay Dönemi

• Bu dönemde basit hareketleri taklit etmesi için gösterebilirsiniz.

4-8 Ay Döneminde Uyku

• Uykuya yardımcı hormonların daha düzenli salgılanır.

• Gündüz uyku süresi toplam 4-5 saatten 3-3.5 saate gerileyecektir.

• Bebeğinizi gece uykusuna 18.00-20.00 arasında yatırabilirsiniz.

2.1.3. 8-12 Ay Dönemi

Bebeğinizin 8-12 Ay Döneminde Gelişimi

8-12 Ay Döneminde Uyku

• Bebeğiniz 24 saatlik döngüde toplam 13-14 saat kadar uyuyabilir.

• Gündüzleri ise bu uyku miktarı 2-3 saat civarında olabilir.

• 8.-9. Ay civarında gündüz uykuları 3 den 2 ye düşecektir.

• Artan ayrılık kaygısı da bu dönem uykuları olumsuz etkileyebilir.

İlk altı ayda aşağıdaki durumları gözlemliyorsanız,

Yılın ikinci yarısında aşağıdaki durumlar söz konusu ise,

2.2 12-36 AY BEBEK GELİŞİMİ

Bebeğinizin 12-18 Ay Dönemindeki Gelişimi

Bu dönem bebeğinizin edineceği becerilerden bazıları,

• Destek ile ya da tek başına yürüyebilir.

• Yürümeye başladıktan sonra ardından koşma gelecektir.

• Elinden tutulduğunda merdiven çıkabilir.

• Topu yerden yuvarlayabilir. Sonra tam kontrollü olmasa da havadan atabilir.

• Geri geri yürümeye başlayabilir.

• Sandalye ve koltuklara tırmanabilir.

• Giydirilirken vücut hareketleri ile yardımcı olur.

• Bir kağıda karalamalar yapabilir.

• Küçük objeleri baş parmağı ve işaret parmağını kullanarak alabilir.

• Kitap sayfalarını çevirebilir.

• Yemeğini kendisi yiyebilir ve kontrolün kendisinde olmasından hoşlanabilir.

• Kapalı kapakları açabilir.

• Gözü önünde saklanmış objeleri bulabilir.

• Sorulduğunda ortamda olmayan aile bireyini arayabilir.

• Basit ev işlerini taklit edebilir.

• Seyredilmek ve dikkat çekmek için oynayabilir.

Yüzünüz, kokunuz, sesiniz, kucağınız

Yardımla merdivenleri çıkabilir ve inebilir

Müzik, hikaye gibi etkinliklere 5-10 dakika katılabilir

Bakım verenden ayrılmaya tepki yoksa ve bakım verene ilgi yoksa