PEDİATRİDE ÖYKÜ ALMA

Dr. Tuba EREN

• Çocuklar hekime sağlık kontrolü amacıyla, ya da belirli bir yakınma
nedeniyle getirilebilir.
• Her durumda, çocuğun sağlık göstergeleri önemle sorgulanmalıdır.
• Hastaya ilk yaklaşım öykü almak yani bizi tanıya götürecek bilgileri
toplamak ile başlar.
• Çocuk hastaların büyük bir kısmında dikkatli alınmış, ayrıntılı bir
öykü doğru tanıya götürür.
 Hasta-Hekim İlişkisi

• Çocuk hekimliğinde bu ilişkiye aile de eklenir.

• Doktor hastanın önemli olduğunu hissettirmeli, çok mekanik

davranmamalı, huzursuzluk verecek davranışlardan kaçınmalıdır.
• Hastanın kişiliğini gözardı etmemeli,

• Yakınmalarla ilgisi olmayan konularda sorular sormamalı,

• Hasta ve ailesinin bilgisi dışında, anlatılanları başkasına aktarmamalıdır.
• Öykü almak, deneyim gerektiren bir beceridir. Hekim iyi bir
konuşma tekniği ile bilgi toplamayı sohbet havasında
gerçekleştirmelidir.
• Öncelikle öyküyü anlatana, sözünü kesmeden, durumu kendi
sözcükleri ile açıklama fırsatı verilmeli sonra sistematik şekilde
sorgulanmalıdır.
• Aile veya bakıcı dinlendikten sonra çocuğa da hastalığı ile ilgili
söz hakkı tanınmalıdır.
• Öykü almaya başlamadan önce dikkat edilecek unsurlar;
– Hekim öncelikle kendini tanıtmalı,

– Öykü almaya başlamadan önce aileyi karşısına oturtmalı, onları

sakinleştirmeli,
– Aile dışında çocukla birlikte gelen diğer kişileri dışarı çıkartmalı,
– Aile, çocukla birlikte değilse çocuk hakkında detaylı bilgi verebilecek
kişiden öykü alınmalıdır
• Doktorun temiz ve derli toplu olması, hem kendine hem de hastasına
önem verdiğini gösterdiğinden, aile ile konuşmadan önce hekimin kendine
çeki düzen vermesi gerekir.
• Öykü alırken ailenin anlatış tarzı, hareketleri dikkatle gözlenerek, ailenin
kişilik tarzı öğrenilmeye çalışılmalıdır.
• Öykü alırken çocuğun yaşı dikkate alınmalı;

– Altı yaşından büyük çocuklardan tamamlayıcı bilgi edinilebilir.

– Ergenlik çağındakiler, yakınmalarını ailelerinin yanında söylemek
istemeyebilir, aile ve çocukla ayrı ayrı konuşulmalı. Öykü alırken ve
muayene yaparken hemşire dışında odada kimse olmamalı, eğer hasta
isterse anne veya babadan biri içeri alınmalıdır.
– Çocuklara şiddet uygulandığı düşünülüyorsa öykü çocuk, anne ve
babadan tek tek alınmalı ve sonra alınan hikaye karşılaştırılmalıdır.
• Öykü alan kişi, hasta ve yakınlarını iyi dinlemelidir.
– Konunun dağıtılmasına engel olmalı,
– Gereken bilgileri elde edebilmeli
– Şikayetlere ve şikayetlerin gelişim sırasına odaklanmalıdır.
• Detaylı fakat gereksiz bilgilerle dolu bir öykü kafa karıştırır ve hastanın
sorununu çözmeye yardımcı olmaz.
• Deneyimli bir hekim öyküyü belli bir mantık silsilesi ile almalı ve düzgün bir
metin oluşturmalıdır.
 Genel Bilgiler

• Görüşme tarih ve zamanı,

• Hastanın adı, soyadı, dosya numarası, doğum tarihi, cinsiyeti,
adres ve telefon bilgileri
• Öykünün alındığı kişinin hasta ile yakınlık derecesi ve
güvenilirliği
• Mutlaka doktorun ismi de açık olarak eklenmeli
 Genel Konular

• Acil durumlarda önce hasta muayene edilmeli ve gereken

müdahaleler yapılmalı, anamnez sonra alınmalıdır.
 Öykünün Alınış Tarihi ve Saati

• Daha sonraki değerlendirmeler için önemlidir. Çünkü, zamanla

bulgular değişebilir.
• Özellikle bulguların hızla değiştiği hallerde, acil ve adli
durumlarda bu bilgiler olmazsa sorun çıkar.
HASTANIN CİNSİYETİ
• Açık olarak yazılabilir
• İşaretlerle belirtilebilir.

HASTANIN YAŞI
• İki günlüğe kadar olan bebeklerde saatlik,
• İki aylığa kadar olan bebeklerde günlük (3/365 gibi),
• İki yaşına kadar olan çocuklarda aylık (2/12),
• İki yaş ve üstündeki çocuklarda yaş olarak belirtilmelidir.
 Öyküyü Veren Kişi

• Anne-baba, akrabalar, komşular hikayeyi aynı derecede

bilemeyeceklerinden kimden alındığı belirtilmeli.

• Öyküyü veren kişinin kültürel ve sosyal durumu da etkilidir. Bu, öykünün

güvenilirlik derecesi (%25 gibi) olarak mutlaka yazılmalı

 Hastanın Doğum Tarihi ve Yeri

• Doğum tarihi gün, ay, yıl olarak kaydedilmeli

– Ağırlık, boy ve baş çevresi persentillerinin belirlenmesinde şarttır
– Kardiak nabız, solunum sayısı ve kan basıncının değerlendirilmesinde
gereklidir

• Doğum yeri, bölgesel hastalıkların değerlendirilmesi açısından

önemli
 Yakınma

• Çocuğun hastaneye gelmesini gerektiren şikayetlerdir

– Çocuk rutin izlem için de getirilmiş olabilir.

• Yakınma, hasta yakınının ifade ettiği kelimelerle yazılmalı

• Yöresel kelimeler kullanılıyorsa ilave sorularla aydınlatıcı bilgi alınmalı

• Daha önce gittikleri doktorun veya kendilerinin tahmin ettikleri tanıyı

söylerlerse mutlaka şikayet sorulmalı
 Yakınma

• Belirtilen yakınma esas başvuruya neden olan yakınma değilse ek

sorularla esas yakınma ortaya çıkarılmalıdır.
• Bazıları problemi çok rahat ifade edemez, bunu doktorun bulmasını ister
yada doktoru imtihan eder. Bu durumda, doktor fark ettiği problemleri
sormalı ve konuyu açmaya çalışmalıdır.
• Adli sonuçlar doğuracak şikayetleri söylemek istemeyebilir. Çok dikkatli
olmalıdır !
 Öykü
• Yakınma veya yakınmaların
– Başlangıç tarihi kesin olarak alınmalı
– Gelişimi,
– Diğer sistemlerle ilişkisi sorgulanmalı
• Doktor sorularla yanıtı yönlendirmemeli ve istediği yanıtı almaya
çalışmamalı
• Sorular basit ve anlaşılır olmalı
• Gerektiğinde tutarlılığı ve birbiriyle ilişkisi kontrol edilmeli. Bunun için
başka sorular sorulabilir
 Öykü

• Yakınmaların özellikleri ayrıntılı olarak belirlenmeye çalışılmalı

– Örnek: Ağrının ani olup olmadığı, yeri, yayılımı, karakteri, şiddeti,

süresi, sıklığı, periyodik olup olmadığı, tekrarlaması, arttıran veya
azaltan faktörler, eşlik eden bulgular
 Öykü

• Aynı yakınmalarla başka doktora başvurmuşsa

– Yapılan tetkikler ve sonuçları,

– Tanı,
– Tedavi,
– Yakınmayı düzeltip düzeltmediği öğrenilmeli
 Öykü

• Yakınmalarla ilgili olabilecek belirtiler de sorgulanmalı

– Örnek: Karın ağrısı ile gelen çocuğa idrar renginde değişiklik, parazit
düşürüp düşürmediği, ateşin eşlik edip etmediği gibi
• Bu soruya verilen olumsuz yanıtlar da belirtilmeli
• Örneğin ağrıdan bahsediliyorsa,

– Başlangıcı ani miydi?

– Ağrı nerden başladı?, Nereye doğru yayılıyor?
– Nasıl bir ağrı (künt, delici)?

– Şiddeti ve sıklığı nedir? Ne kadar süre aralıkla geliyor?

– Ağrıyı arttıran veya azaltan herhangi bir durum var mı?

21
 Öykü

• Doktor için anlam taşımasa da ailenin ısrarlı olduğu noktalar da mutlaka

kaydedilmeli.
• Ailenin söylemekte güçlük çektiği soruları sorarken hassasiyet, dikkat ve
incelik göstermeli (Mental retarde çocuğun kardeşlerinin durumu …)
• Down sendromu, malignite gibi hastalıkların tanısı söylenirken, aileye
yumuşaklıkla yaklaşılmalı, doğrular anlatılmalı, yapılabilecekler ve
prognoz da anlatılmalı, ailenin aklındaki sorular yanıtlanmalıdır.
 Özgeçmiş

• Çocuğun yaşına göre daha önemli kısım farklılık gösterir

– Prenatal

– Natal
– Postnatal
 Prenatal

• Gebeliğin başlangıcından doğuma kadar olan süreyi kapsar

• Anne ve babanın kan grupları öğrenilmeli

• Hamilelikteki anne yaşı belirlenmeli
• Son menstrüasyon tarihi saptanmalı
• Çocuğun, annenin kaçıncı gebeliği ve doğumu sonrası olduğu yazılmalı
• Annenin hayvanlarla teması sorulmalı
 Prenatal
• Hamilelik esnasında – Alınan ilaçlar,
– Beslenme durumu, – Alkol ve sigara alımı,
– Geçirilen hastalıklar, zamanı ve – Röntgen çekimi,
tedavisi, – Teratojen bir ajana maruz
– Abortus şüphesi ve varsa kalma,
tedavisi, – Doktor kontrolü, düzeni
– Eklampsi ve preeklampsi, sorgulanmalı
– USG takibi öğrenilmeli
 Natal
• Doğumdaki olayları kapsar
– Erken membran rüptürü varlığı,
– Doğumu kimin, nerede yaptırdığı,
– Evde doğumlarda göbeğin ne ile kesildiği,
– Amnion sıvısının miktarı,
– Doğum şekli (vaginal, sezaryan),
– Vaginal doğumlarda geliş pozisyonu (baş, makat, kol gelişi gibi),
– Sezaryan doğumlarda endikasyonu
 Postnatal
• İlk öğrenilmesi gereken doğum sonrası ilk 7 gün
– Doğum anında çocuğun rengi,
– Morarma olup olmadığı,
– Hemen ağlayıp ağlamadığı,
– Ne zaman ağladığı,
– Canlandırma işlemi yapılıp yapılmadığı,
– Doğum ölçümleri (kilosu, boyu, baş çevresi)
 Postnatal
• Bebeğin anneye veriliş zamanı,
• Küvöz bakımına alınıp alınmadığı,
• Emmenin, ağlamanın, aktivitenin nasıl olduğu,
• Sarılık geçirip geçirmediği, geçirdiyse özellikleri ve tedavisi,
• Göbeğin temiz olup olmadığı,
• Göbeğin ne zaman düştüğü öğrenilmeli
 Geçirdiği Hastalıklar

• Çocukluk hastalıklarından kızamık, kızamıkçık, suçiçeği, boğmaca,

kabakulak geçirip geçirmediği sorulmalı
• Geçirdiyse kronolojik sıraya konmalı
• İshal, sarılık, solunum yolu hastalıkları gibi diğer hastalıklar sorulmalı

• Operasyonlar kaydedilmeli
• Kaza ve zehirlenmeler öğrenilmeli
 Aşılar
• Rutin yapılması gereken aşılar (tüberküloz = BCG, difteri-
boğmaca-tetanoz = DBT, poliomyelit, kızamık gibi)
– Yapılıp yapılmadığı,
– Kaç defa yapıldığı,
– Yapılma yaşları öğrenilmeli
• Rutin dışındaki aşılar da (kabakulak-kızamık-kızamıkçık = MMR)
kaydedilmeli
 Aşılar

• Aileler aşıların adını bilmiyorsa yapılma şekli sorularak aşı

saptanabilir
– Koldan yapılan aşı = karma aşı,
– Ağızdan şeker verilmesi = poliomyelit aşısı,

– Omuzdan yapılan aşı = BCG aşısı

 Tarama Testleri

• Tüm çocuklara uygulananlar: – Hematokrit,

– Görme, – Fenilketonüri,
– İşitme, – Hipotiroidi,
– Tüberkülin testi, – Galaktozemi,
– İdrar analizi,
 Tarama Testleri

• Riskli toplumlara uygulananlar:

– Orak hücre,
– Kan kurşun düzeyi,

– Genetik inceleme…

• Bunlardan uygulananların sonuçları kaydedilmeli

 Allerji

• Yüzünde kızarıklıkların olması,

• Sürekli burun akıntısı,

• Sık nezle olması,

• Belirli gıda ve ilaçlara karşı gelişen allerjik reaksiyon,
• Ailede allerji varlığı sorulmalı
 Parazit Öyküsü

• Çocuğun solucan düşürüp düşürmediği,

• Evde solucan düşüren kimsenin varlığı,

• Ağızdan salya akması,

• Burun ve makatta kaşıntı olup olmadığı öğrenilmeli
 Beslenme

• Süt çocuğunda mutlaka çok detaylı alınmalı

• Doğumdan ne kadar sonra beslenmeye başladığı,

– Beslenmenin belirli aralıklarla mı, ağladıkça mı olduğu,

• Anne sütü alıp almadığı,

– Aldıysa ne kadar süre aldığı,
 Beslenme
• Anne sütüne ek gıda verilip verilmediği,
– Verildiyse neler olduğu,
– Ne zaman başlandığı,
• Sütü olmayan annelere
– Doğumdan sonra bebeğin çıplak olarak anne göğsüne tutulup
tutulmadığı,
– Annenin emzirme döneminde aldığı sıvı miktarı,
– Lohusalıktaki stresleri sorulabilir
 Beslenme

• Anne sütü verilmemesi gereken durumlar kaydedilmeli:

– Annenin Tbc, sıtma, aktif hepatit, psikoz veya nöroz gibi hastalıkları,
– Çalışma yerinde kurşun, arsenik gibi maddelerin varlığı,

– Bebeğin özel beslenmesi gereken durumlar

 Beslenme

• Anne sütü olmaması veya başka nedenle suni beslenme

başlanan bebeklerde ilk verilen gıdadan başlayarak uygulanan
beslenme şekli öğrenilmeli
– İnek sütü verildiyse ne kadar sulandırıldığı,
– Öğün sayısı ve miktarı,
– Formülaların hazırlanış şekli,
 Beslenme
• Ek gıdalara başlama yaşı ve hangileri olduğu mutlaka
belirtilmeli
– Muhallebi başlanmışsa su yada sütle mi hazırlandığı, sütün ne kadar
sulandırıldığı
• Vitamin (özellikle D vitamini) alıp almadığı, aldıysa miktarı ve
süresi sorgulanmalı
• Bir-iki yaşından büyük çocuklarda gün içinde yediklerinin tümü
ve miktarları öğrenilmeli
 Gelişme
• Motor ve özellikle ilk yaşlarda mental gelişme değerlendirilmeli
• Aşağıdaki hareketleri hangi ayda yapmaya başladığı
öğrenilmeli:
– Baş tutma
– Yüzüstü yatarken dönmesi
– Sırtüstü yatarken dönmesi
– Destekli ve desteksiz oturması
– Ayakları üzerinde durabilmesi
 Gelişme
– Emekleme
– Elinden tutunca yürüme
– Yardımsız yürüme
• İnce motor hareketleri değerlendirmek için şu sorular
sorulmalı:
– Parmaklarına bakması ve onlarla oynaması
– Eline verilen halkayı yakalaması
– Biberonunu tutması
 Gelişme
– Ayakları ile oynaması
– Oyuncağını bir elinden diğerine geçirebilmesi
– Baş parmağı ve işaret parmağı ile küçük cisimleri tutabilmesi
• Konuşmasını değerlendirmek için:
– Mama, baba, dede gibi tekrarlayan hecelerden oluşmuş kelimeleri
söyleyebilmesi
– Üç kelimelik cümleler yapabilmesi
 Gelişme

• Daha sonra:
– İdrar ve gaita kontrolü olup olmadığı
– Kakasını ve idrarını haber verme zamanı

• Dişlerin çıkma zamanı sorulmalı

• Çeşitli yaşlardaki ağırlık ve boy ölçümleri öğrenilmeye
çalışılmalı
 Gelişme

• Büyük çocukların okul başarısı, spor ve oyunlardaki becerisi

sorgulanmalı
• Ergenlikteki çocuklarda ergenlik belirtilerinin ortaya çıkma yaşı
ve belirtileri kaydedilmeli
• Özellikle psikolojik kökenli bir sorun düşünülüyorsa kişiliği ile
ilgili bilgi edinilmeli
 Soy-Geçmiş

• Ailenin sağlık durumu öğrenmeli

– Annenin yaşı ve sağlık durumu
– Babanın yaşı ve sağlık durumu

• Aralarında akrabalık varlığı

– Varsa evliliğin kimler arasında yapıldığı sorularak derecesi belirlenmeli
 Soy-Geçmiş

• En büyükten başlanarak kardeşlerin cinsiyetleri, yaşları ve sağlık

durumları öğrenilmeli
– Özellikle hastaya benzer yakınmaları olanlar daha detaylı sorgulanmalı
– Ölen kardeşlerin yaşları, ölüm sebepleri

– Varsa annenin düşük, ölü doğum ve kürtaj nedenleri ve zamanları

belirtilmeli
 Soy-Geçmiş
• Ailede çocuğu doktora getirmeye neden olan şikayetleri olan başka
kimse olup olmadığı,
– Varsa yakınlık derecesi,
– Şikayetlerin başlama yaşı,
– Doktor tarafından görülüp görülmediği,
– Tanı alıp almadığı,
– Tedavi şekli,
– Prognozu öğrenilmeli
– Gerekirse epikriz istenmeli veya dosyası bulunmalı
 Soy-Geçmiş

• Ailevi bir hastalığı düşündüren durumlarda aile ağacı çizilmeli

• Ailede bilinen başka hastalığı olanlar (diabet, hipertansiyon, kalp

hastalığı, kanser vs) varsa bunlar da not edilmeli
 Sosyal Durum

• Birçok hastalık sosyal kökenlidir

• Sosyal durum ve ev koşulları konusunda alınacak bilgi tanı ve aileye

yapılacak öneriler konusunda yardımcı olur.
 Sosyal Durum
• Anne-babanın evlilik durumu,
• Ailedeki kişi sayısı,
• Büyükanne ve büyükbabanın varlığı,
• Baba ve/veya annenin çalışması,
• Eğitimi ve mesleği,
• Ailenin toplam geliri ve kaynağı,
• Bakıcının varlığı,
• Aile bireylerinin birbirine ve çocuğa karşı davranışı araştırılmalı
 Sistemlerin Sorgulanması

• Genel: Genel görünüm, ağırlık değişikliği, ateş, halsizlik, iştah

• Cilt: Döküntü, kaşıntı, morarma, tırnak ve saç değişiklikleri,

• Gözler: Görme bozukluğu, gözlerde şişme, akıntı, kızarıklık

• Kulak: İşitme kaybı, kulak akıntısı, çınlama, baş dönmesi,
dolgunluk hissi, geçirilmiş otit
• Burun: Burun kanaması, tıkanıklık
 Sistemlerin Sorgulanması
• Ağız, boğaz: Yutma güçlüğü, ağızdan nefes alma, boğaz ağrısı,
horlama
• Boyun: Ağrı, şişlik
• Akciğerler: Öksürük, nefes darlığı, hışıltı
• Kardiovasküler: Gögüs ağrısı, senkop
• Gastrointestinal: Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, kabızlık,
dışkılama sıklığı gaitada kan, gaita kaçırma, sarılık
 Sistemlerin Sorgulanması
• Gastrointestinal: Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, kabızlık,
dışkılama sıklığı gaitada kan, gaita kaçırma, sarılık
• Genitoüriner: Ağrılı işeme, sık işeme, bol işeme, kanlı idrar,
vajinal akıntı
• Kas iskelet sistemi: Güçsüzlük, eklem ağrısı, şekil bozukluğu,
duruş bozukluğu, kramp
• Nörolojik: Baş ağrısı, nöbet, bilinç değişiklikleri, sakarlık,
yönelim bozukluğu
• Endokrin: Büyüme gecikmesi, aşırı susama, adet düzeni
 ÇOCUK HASTADA ÖYKÜ ALMANIN ERİŞKİNDEN FARKLILIKLARI

• Çocuk erişkinin birebir küçültülmüş kopyası değildir. Bir

büyüme gelişme süreci yaşadığı için kendi içinde de değişme
halindedir.
– Prenatal öykü
– Doğum öyküsü
– Gelişme öyküsü
– Beslenme öyküsü.
– Bağışıklama öyküsü
 ÇOCUK HASTADA ÖYKÜ ALMANIN ERİŞKİNDEN FARKLILIKLARI

• 1 yaşından küçük bebeklerde prenatal öykü, doğum öyküsü,

gelişme, beslenme ve bağışıklama öyküsü ayrıntılı olarak
sorgulanmalıdır.
• 1-5 yaşta beslenme, gelişme ve bağışıklama öyküsü üzerinde
özellikle durulmalıdır. Eksik bağışıklamanın tamamlanmalıdır.
• Daha büyük çocuklarda özel durumlar dışında prenatal natal
öykü detaylı almaya gerek yoktur.