TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ VE OKUL

YÖNETİMİ
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR BÖLÜMÜ
ARŞ. GÖR. DR. ALİ ÇEVİK

1
 EĞİTİM VE OKUL SİSTEMLERİNİN FELSEFİ
TEMELLERİ

Eğitim felsefesinin başlıca çalışma alanları olan varlık felsefesi, bilgi felsefesi
ve değerler felsefesi eğitimle yakından ilgilidir.

Varlık felsefesi: Fransız filozof “Düşünüyorum o halde varım sözünün anlamı

nedir?” sözü en iyi şekilde bu felsefeyi özetlemektedir. Varlığı kesin olan tek
şeyin düşünmek olduğuna kanaat getirdiğinden, düşündüğü an var olduğunu
kabul eder.
2
Bilgi felsefesi: Bilginin doğasını, imkânını, kaynağını, doğruluğunu ve
sınırlarını inceleyen, araştıran felsefe dalıdır.
Değerler felsefesi: Değerler felsefesi ya da aksiyoloji genel olarak doğru
– yanlış, iyi – kötü, özgürlük – esaret, mutluluk – mutsuzluk gibi ölçütleri
kullanarak hayatını sürdüren tek varlık olan insanın, bu değerler
konusunda düşünmesi ve sorgulamasıdır.

3
Her felsefe belirli sosyal, kültürel ve tarihi koşulların bir ürünü olarak ortaya
çıkmıştır. Felsefede gelişen idealizm, realizm, faydacılık, varoluşçuluk,
analitik felsefe gibi akımlar, eğitimle ilgili anlayışları etkilemişlerdir.

Eğitim alanında daimicilik, esasicilik, ilerlemecilik, yeniden kurmacılık,

varoluşçu akımlar gelişmiştir.

4
• İdealist eğitim Aklın ve zihnin geliştirilmesine
• Varoluşçu ve hümanist eğitim Bireyin kendini gerçekleştirmesine
• İlerlemecilik ve yeniden kurmacılık Kişisel ve toplumsal değişme
ve gelişme
Batılı ülkelerin sosyal, siyasal ve ekonomik ortamında ortaya çıkan ve
gelişen ideojiler (liberalizm, sosyalizm, faşizm) eğitim sistemlerinin
içeriğini, amacını, okulun işlevlerini etkilemiştir.

5
Liberalizm: Herkese vicdan, inanç, düşünce özgürlüğü tanınmasının gerekli olduğunu
savunan, özgür düşünceye bağlı dünya görüşü.

Sosyalizm: Sosyalizm eşitlikçi bir anlayışı temsil eder. Aynı zamanda ekonomik ve
sosyal alanlarda refahın devlet kararları ile getirileceğini savunur. Buna göre üretime
dair tüm araçların hâkimiyeti de halka ait olmalıdır. Buna göre işçilerin de yönetime
katılmaları amaçlanır. Sosyalizm bu istekler doğrultusunda eğitim, tarım, sağlık ve
vergi reformlarının üzerinde yoğunlaşan siyasi ve ekonomik bir teoridir.

Faşizm: Faşizm, egemen sınıfların güdümündeki asker, polis ve sivil bürokrasinin,

emekçileri, işçi, köylü ve ilericiler üzerindeki baskı rejimi demektir. 6
 TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN FELSEFİ TEMELLERİ
Tanzimat’tan sonra “Osmanlıcılık, Türkçülük, İslamcılık, Batıcılık” gibi akımlar,
eğitim sistemi anlayışlarına etki etmiş ve çeşitli tartışmaları da beraberinde
getirmiştir.

Cumhuriyetin ilanından sonra eğitim sisteminin felsefi temellerinin geliştiği

söylenebilir. Cumhuriyetten sonra eğitim “demokrasi, laiklik, millilik, bilimsellik,
sosyal adalet, fırsat ve imkân eşitliği” ilkeleri geliştirilmiştir.

Türk eğitim sisteminin genel amaçları incelendiğinde, yetiştirilmesi öngörülen insan

tipinin, bir taraftan gelenek, milli değerler ve milli kültüre bağlı olması, diğer
7
taraftan da değişme ve yeniliklere açık olması beklenmektedir (Şişman, 2009).
 TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNDE OKUL YAPISI
Türk eğitim sisteminin oluşturulmasında başlıca belirleyiciler şunlardır:
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu
• Anayasa
• Hükümet programları
• Kalkınma planları
• Milli Eğitim şuraları kararları
Eğitim sistemi, yukarıdakiler temel alınarak eğitim ve öğretimi düzenleyen diğer
yasalar ile birlikte Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre oluşturulmuştur. Bu
kanuna göre Türkiye eğitim sistemi, örgün eğitim ve yaygın eğitim olmak üzere
iki ana bölümden meydana gelmektedir.
8
 EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖRGÜN EĞİTİM KADEMELERİ

Ülkemizde eğitim, üç kademeden oluşmaktadır. Bunlar;

• Temel (Okul öncesi eğitim, ilkokul ve ortaokul) Eğitim
• Ortaöğretim
• Yükseköğretim

9
 TEMEL EĞİTİM

Okul Öncesi Eğitim

İlköğretim çağına gelmemiş çocukların eğitimini kapsamaktadır. 2023 yılı itibari
ile 5 yaşına gelen her çocuk zorunlu okul öncesi eğitim almak zorundadır.
Okul Öncesi Eğitimin Amaçları: 48-66 ay yani 0-5 ile 5,5 yaş grubundaki
çocukların eğitimini kapsamaktadır.
• Çocukları bedensel, zihinsel ve duygusal yönlerden gelişmesini ve iyi
alışkanlar kazanmasını sağlamak
• İlköğretime hazırlamak
• Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak
10
 TEMEL EĞİTİM

Okul Öncesi Eğitim Kurumları

• 0-36 aylık çocuklara bakım ve eğitim veren kreşler
• 37-66 aylık çocukların eğitimini amaçlayan anaokulları veya sınıfları
• 48-66 aylık çocukların eğitimini amaçlayan örgün eğitim kurumları
bünyesinde açılan ana sınıflardan oluşmaktadır.

11
 TEMEL EĞİTİM

İlkokul ve Ortaöğretim
6-13 yaşlarındaki çocukların eğitim-öğretimini kapsar. 1946 yılında
ilköğretim ilk defa sekiz yıla çıkarılmıştır. 1961 yılında 222 sayılı kanun ile
zorunlu ilköğretim sekiz yıl olarak belirlenmiştir. Son düzenlemeye göre;
• Zorunlu ilkokul eğitimi (1.2.3. ve 4. Sınıflar)
• Zorunlu ortaokul (5.6.7. ve 8. Sınıflar)
• Zorunlu lise (9.10.11. ve 12. Sınıflar)

12
 TEMEL EĞİTİM
İlköğretimin Amaçları
• Her Türk çocuğunun iyi bir vatandaş olabilmesi için gerekli temel bilgi,
beceri, davranış ve alışkanlıkları kazandırmak
• Her Türk çocuğunu milli ahlaka göre yetiştirmek
• Her Türk çocuğunu yetenekleri yönünden yetiştirmek ve üst öğrenime
hazırlamak
Ortaöğretimin Amaçları
• Öğrencilere kişi ve toplum sorunlarını tanıtmak ve çözüm yolları aramak
bilincini ve gücünü kazandırmak
• Yükseköğretime, hayata ve iş alanlarına hazırlamak
13
 TEMEL EĞİTİM
Yükseköğretim

Türkiye’de ilk üniversite, Darülfünun-i Osmani (Osmanlı Üniversitesi) adıyla 1870

yılında İstanbul’da açılmıştır. 1933’te çıkarılan yasaya bağlı olarak İstanbul Üniversitesi
adını almıştır. 1981 yılında YÖK’ün kurulmasıyla açılan diğer üniversiteler tek bir çatı
altında birleşmiştir.

2022-2023 verilerine göre toplamda 208 üniversite vardır. 129 devlet üniversitesi (11
teknik üniversite, 2 güzel sanatlar üniversitesi ve 1 yüksek teknoloji enstitüsünün yanı
sıra Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi, Polis Akademisi ve Milli Savunma
Üniversitesi) ve 75 vakıf üniversitesi 4 vakıf meslek yüksekokulu bulunmaktadır.
14
 TEMEL EĞİTİM

Yükseköğretimin Amaçları
• Ülkenin bilim politikasına, insan gücü ihtiyacına göre öğrencilerin
ilgi ve yeteneklerine göre yetiştirmek
• Bilimsel araştırmalar yapmak
• Türk halkının genel seviyesini yükseltmek, kamuoyunu aydınlatıcı
bilgileri yaymak

15
 TEMEL EĞİTİM

Yükseköğretim Kurumları ve Kademeleri

• Fakülteler
• Enstitüler
• Yüksekokullar
• Meslek Yüksekokulları
• Konservatuarlar
• Uygulama ve Araştırma Merkezleri
• Yüksek Teknoloji Enstitüleri
16
 TEMEL EĞİTİM

• Ön lisans eğitimi: En az dört yarıyıllık programı kapsayan lisans

öğretiminin ilk kademesidir.

• Lisans eğitimi: Ortaöğretime dayalı, en az sekiz yarıyıllık bir programı

kapsayan bir yükseköğretimdir.

• Lisansüstü eğitim: Yüksek lisans, doktora, tıpta uzmanlık ve sanatta

yeterlilik eğitimlerini kapsamaktadır.

17
 YAYGIN EĞİTİM

Okul dışında gerçekleşen eğitimler, çeşitli adlarla tanımlanır. Yaygın

eğitimde hedef kitle, herkestir. Yetişkin eğitimi, diploma ve sertifikaya
dönük ya da herhangi bir belgeye bağlı olmaksızın hedef grubu belli,
amaçlı, planlı bir faaliyettir.

18
 YAYGIN EĞİTİM

Yaygın eğitim aynı zamanda halk eğitimi ve yetişkin eğitimi ile eş anlamlı
olarak kullanılmaktadır. Türklerde Selçuklu ve Osmanlı döneminde yaygın
eğitim ile ilgili faaliyetleri gerçekleştiren çeşitli kurumlar olmuştur.

19
 YAYGIN EĞİTİM
Yaygın Eğitimin Amaçları ve İşlevleri
•Bireylerin kişisel gelişimini sağlamak
•Bireyleri yararlı vatandaşlar durumuna getirmek
•Bireylere mesleki, teknik bilgi ve beceriler kazandırmak
•Milli kültür değerlerini koruyucu, tanıtıcı, geliştirici, benimsetici nitelikte
eğitimler gerçekleştirmek
•Boş zamanlarını iyi bir şekilde değerlendirme ve kullanma alışkanlıkları
kazandırmak

20
 YAYGIN EĞİTİM
Cumhuriyetten önce yaygın eğitim: Genelde dini eğitim veren camiler,
tekkeler, zaviyeler yaygın eğitim veren yerler olarak nitelendirilmektedir.

Osmanlı dönemine ait yaygın eğitim veren kurumlar şunlardır: Medreseler,

Tekkeler, Zaviyeler, Ahi örgütler, Ordu içindeki eğitimler, Kütüphaneler,
Bakımevleri, Hastaneler, Devşirme ocakları, Türk ocakları ve Çıraklık
mektebidir.

21
 YAYGIN EĞİTİM

Cumhuriyetten sonra yaygın eğitim: Atatürk’ün önderliğinde yaygın

eğitim çalışmaları yapılmıştır. Bu yapılar; Millet mektepleri, halk derslikleri,
halk evleri, halk okuma odaları, köy eğitmen kursları, köy enstitüleri, akşam
sanat ve ticaret okullarıdır.

22
 YAYGIN EĞİTİM
Günümüzde yaygın eğitimle ilgili kuruluşlar: Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel
Müdürlüğü, Halk Eğitim ve Çıraklık Eğitim Merkezleridir. Temel görevlerinin
yanında yaygın eğitim de gerçekleştiren kurumlar vardır. Bunlar:

• MEB Bünyesindeki Bazı Genel Müdürlükler (Kız Teknik Ve Erkek Teknik

Öğretim Genel Müdürlüğü, Ticaret Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü, Ortaöğretim
Genel Müdürlüğü)
• Çeşitli Bakanlıklar (Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı)
23
 YAYGIN EĞİTİM

Bunların dışında, iş yerleri, belediyeler, sendikalar, TRT ve üniversiteler yaygın

eğitim kurumları olarak yer almaktadır. Statülerine göre de yaygın eğitim
gerçekleştiren kuruluşlar, resmi ve yarı resmi kuruluşlar, özel kuruluşlar
(sürücü, yabancı dil, bilgisayar kursları vb.) şeklinde sınıflanabilir.

24
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

25