Eğitim Sosyolojisi ve Çalışma Alanları

Eğitim Sosyolojisinin Tarihçesi

 Eğitim sosyolojisinden, sosyolojinin bir dalı olarak ilk kez A.B.D.’de
1907 yılında bahsedildi.
 1917 yılında ilk kez eğitim sosyolojisi kitabı yazıldı.

 Eğitim sosyolojisinin A.B.D.’de ortaya çıkış nedeni;

 A.B.D’nin sosyal yapısıdır.
 Çok farklı din, dil, ırk ve milletlere mensup insanların yaşadığı bir
ülkede bu yapı sorunların kaynağını oluşturmuştur.

 Bu sorunların aşılmasında eğitimin etkili olabilmesi için

eğitimcilerin bireylerin içinden geldiği yapıyı tanımaları ve
onların değer yargılarını ve tavırlarını bilmeleri gerektiği
düşünülmüştür.
 İşte bu yaklaşım eğitim sosyolojisini doğurmuştur.
 Ülkemizde eğitim sosyolojisinin tarihi 1915’li yıllara
dayanır.

 Eğitim sosyolojisinin doğmasına katkı sağlayanlar;

 Ziya Gökalp,
 Prens Sebahattin,
 İsmail Hakkı Baltacıoğlu,
 Ethem Nejat,
 Satı Bey,
 Abdullah Cevdet.
Eğitimin İşlevleri
 1. Toplumsallaştırma
 Buradaki hedef

 bireyin toplumun bir üyesi olarak

 içinde bulunduğu toplumun kurallarını,

 normlarını

 (yapılması istenen ve istenmeyen) bireye öğretmektir.

 2. Kültürel mirası aktarma
 Geçmişle bağlantıları güçlü olan milletler

 hedeflerine daha sağlıklı ve güvenli olarak ulaşırlar.

 Bu nedenle kültürel mirasın yeni nesillere aktarılması

görevi okullara verilmiştir.

 Okullar,

 toplumdaki yenilikleri başlatarak, geliştirerek,

 yenilikçi ve yaratıcı bireyler yetiştirip

kültürel birikimi sağlarlar.

 3. Siyasal işlevi
 Toplumların siyasal rejimlerini koruma ve devam ettirme istekleri
vardır.

 Eğitim kurumları bireyleri toplumların sahip oldukları ideolojiye,

değerlere ve hedeflere ulaştırabilecek
 mevcut siyasi düzene bağlı vatandaşlar olarak yetiştirirler.

 Okullarda üzerinde yaşanılan vatanın

 bayrağını, devletin dayandığı temel felsefi değerler ve
 ideoloji, ilkeler, bayramlar ve kutlamalar öğrenilir.

 Ülkemizin bütün eğitim kurumlarında Atatürk İlke İnkılâplarına bağlı,

 devletine karşı görev ve sorumluluklarını bilen, bayrağını seven,
 vatanı ve milletini seven, bu uğurda gerektiğinde canını verebilecek
bireylerin yetiştirilmesi hedeflenir.
 4. Seçme ve yöneltme işlevi
 Eğitim kurumları çeşitli yeteneklerdeki

 öğrencileri yetenekleri doğrultusunda seçer ve yönlendirirler.

 Bu sorumluluk yerine getirilirken

 ilk önce ilgi ve yetenekler tespit edilir,

 daha sonra da yönlendirme yapılır.

 Bu sayede mesleğini seven,

 işini yapmaktan haz duyan mutlu insanlar ve

 mutlu bir toplum meydana gelir.

 5. Bireyi geliştirme işlevi
 İnsanlar genellikle para kazanıp yaşamlarını
sürdürebilecekleri bir işi

 daha kolay bulabilmek veya

 daha çok kazandıran bir meslek sahibi olabilmek için

eğitim almaktadırlar.
 Bu nedenle birçok insan nitelikli, aranan ve kendini geliştirmiş
eleman olabilmek için eğitim olanaklarından yoğun şekilde
yararlanmaktadır.
 Bu anlamda eğitim bireyi, yeteneklerini ve bilgisini
geliştirmekte ve onu aranan eleman haline dönüştürmeye
yardımcı olmaktadır.
 6. Ekonomik işlevi
 Ülkelerin gelişmişlik ve geri kalmışlıklarında önemli
bir kriter ekonomileridir.

 Ekonomik hedeflere ulaşabilmek için

 bilinçli, alanında uzman teknik elemanlara ve

üreticilere ihtiyaç vardır.

 Eğitimin en önemli özelliklerinden birisi de

 hem devletin hem de özel sektörün ihtiyaç duyduğu

nitelikli elemanları yeterli sayıda yetiştirmek ve

 bu sektörlerin hizmetine sunmaktır.

Eğitimin gizli işlevleri
Toplumsal Denetim ve Eğitim
 Toplumsal kontrol, bireylerin toplumda

 genel geçer olan kuralları benimsemeye ve

 bunlara uygun olarak davranmaya zorlanmasıdır.

 Toplumdaki huzur ve istikrarın sağlanması açısından toplumsal

kontrol oldukça önemlidir.

 Bu kontrol çoğu zaman yazılı olmayan kurallarla sağlanmaktadır ve

 formal veya informal eğitim yoluyla bireylere öğretilmektedir.

 Toplumda birbirinden çok farklı kişilik ve özelliklere sahip insanlar

olmasına rağmen,
 bu insanlar belli olaylar karşısında ortak tepkide
bulunmaktadırlar.
 Sıradan birçok olayla ilgili olarak insanların ortak tepkide
bulunmasını sağlamak çoğu zaman zor olsa da,

 toplumun genelini ilgilendiren birçok olayda

 insanlar hiçbir yönlendirmeye ihtiyaç duymadan ortak

tepkilerde bulunabilmektedirler.

 Örneğin, bireysel olarak herkes farklı bir takımı desteklese

de,

 milli takımın maçlarında herkes milli takımı desteklemektedir.

 Bu ortak tepkiler sayesinde

 toplumsal kontrol sağlanması kolaylaşmaktadır.

 Eğitimde Fırsat Eşitliği

 İnsanların farklı yeteneklerle doğduğu bir gerçektir.

 Irklar ya da toplumsal sınıflar ve tabakalar bakımından insanlar arasında
yetenek yönünden bir fark yoktur.
 Belli bir ırktan ya da toplumsal sınıftan olmak insanı yetenekli ya da
yeteneksiz yapmamaktadır.

 Önemli olan ırkların ve toplumsal sınıfların

 içinde bulundukları sosyo-ekonomik koşullardır.

 Bu koşullar insanların doğuştan getirdikleri yetenekleri değerlendirme

bakımından
 avantajlı ya da dezavantajlı durumlar oluşturmaktadır.
Dört tür eğitim eşitliği üzerinde durulmaktadır.

1-Herkese eşit oranda öğretim sağlanması;

2-Her çocuğa belirli bir düzeyde bir asgari öğrenim

hakkının tanınması;

3-Her bireyin, kendi yetenek ve potansiyelinin

tamamından yararlanmasını sağlayan bir öğrenim
olanağına kavuşturulması;

4-Her ülkenin ekonomik kaynaklarının, en üst düzeyde

eğitime ayrılması;
 Eğitimde Fırsat Eşitliğini Engelleyen Etmenler
 Eğitimde fırsat eşitliğini engelleyen etkenler
 her ülkenin sosyo-ekonomik koşullarına göre
farklılıklar göstermektedir.

 Ancak genel anlamda bu etmenler aşağıdaki gibi çeşitli

kategoriler altında toplanmaktadır.

1-Coğrafi Etkenler
2-Bölgesel Etkenler
3-Toplumsal Etkenler
4-Ekonomik Etkenler
5-Siyasal Etkenler