EĞİTİMİN TOPLUMSAL İŞLEVLERİ

1. EĞİTİMİN AÇIK İŞLEVLERİ

A. Toplumun Kültür Mirasının Birikimi ve Aktarılması
B. Yenilikçi ve Değişmeyi Sağlayıcı Elemanlar Yetiştirmek
C. Siyasal İşlev
D. Eğitimin Seçme İşlevi
E. Eğitimin Ekonomik İşlevi
i. Nitel Yön
ii. Nicel Yön

B. EĞİTİMİN GİZİL İŞLEVLERİ

C. Eş Seçme
D. Tanıdık Sağlama
E. Konum Kazandırma
F. Çocuk Bakıcılığı
G. İşsizliği Önleme
H. Çocuğun Ekonomik Sömürüsünü Önleme
2
I. Temizleyicilik
 Toplumun Kültür Mirasının Birikimi ve Aktarılması

• Kültürel mirasın birikimi ve sürekliliğinin sağlanması.

• Bu devralma, o toplumun değerlerinin ve toplumsal normlarının
öğretilmesi yoluyla gerçekleşir (toplumsallaşma).

Toplumsallaşırken Kültürel norm ve değerler

çocuğa aşılanır

Bir kuşaktan diğer kuşağa devretme araçları

Dil Deneyim Bilgi

3
Yenilikçi ve Değişmeyi Sağlayıcı Elemanlar Yetiştirmek

• Yenileşme, yeni usuller ve yeni düşünceler ortaya çıkartır.

• Eski ile yeni dönem arasında çatışmalar yaşanabilir.
• Eğitim sisteminin rolü: Yenilikçi elemanlar sağlamak
Gerekli değişmeleri en az zararla gerçekleştirmek

Gelenekçi kurallar Yeni kurallar

4
Siyasal İşlev

Siyaset: Toplumları yönetme sanatı ve işi olarak belirtilebilir.

Siyasal açıdan eğitimin iki temel görevi vardır:
1. Mevcut siyasal sisteme sadakati sağlamak
Böylece topluma birliktelik ve dayanışma ruhu kazandırılmak istenir. Ya örgün
ya da yaygın eğitimde çeşitli düzenlemelerle bu süreç gerçekleştirilir.
2. Liderlerin (elit zümre) seçilmesi ve eğitilmesi (ulusal ve yersel liderler)
Eski siyasal rejimlerde devleti gelecekte yönetmesi muhtemel kişiler özel bir
eğitime tabi tutulurdu.
Ülkemizde siyasal lider yetiştirmek için bir eğitim yaklaşımı olmamıştır. Ancak,
kimi fakülte mensupları ve siyasal partilerin gençlik kolları, işçi örgütleri vb. katkı
sağladığı düşünülebilir.
5
Eğitimin Seçme İşlevi

• Her ülkenin nüfusu farklı yeteneklere sahip bireylerden oluşur.

• Eğitimin seçme işlevi, en yetenekli çocukların seçilmesi, onlara tam bir
eğitim olanağı verilerek kendilerinden ileride geniş ölçüde
yararlanılmasını sağlamaktır.
• Çocuğa gelişme olanağının verilmesi (fırsat eşitliği)
• Ruhsal açıdan sağlıklı bir yetişkin olabilmesi (yeteneğine uygun görev).
• Fen liseleri, YLYS, TÜBİTAK bursu
• Ülkemizde genellikle kitle eğitimi ön plandadır (belli bir düzey olmakta).

6
Eğitimin Ekonomik İşlevi

Eğitim ekonominin ihtiyaç duyduğu nitelikli insan gücünü yetiştirirken,

ekonomi de etkili eğitimin gerçekleştirilebilmesi için gerekli kaynakları
sağlar.

Eğitim Ekonomi

7
• Kalkınmışlık, kişi başına düşen milli gelir ve insan gücü.
• Hizmet ve mal üretim tekniklerindeki hızlı değişim-insan gücü (insan kaynağı)
• Geçmişte ucuz iş gücü ve hammadde önemli iken günümüzde iş gücü niteliği daha
önemli görülmektedir.

Sosyal
Ekonomi
k Kültürel

Küreselleşme

8
Eğitim ve Kalkınma

• Ekonomik büyüme, ülkenin üretim hacmindeki artıştır (sadece sayısal artış). Ne

kadar mal ve hizmet üretilirse, o kadar ekonomik büyüme olur.

• Kalkınma, ekonomideki niteliksel gelişmeleri de içerir. Toplumun hayat

standartlarında, üretilen mal ve hizmetlerin kalitesinde ya da üretim örgütlerinde
ortaya çıkan iyileşmelerdir (İyi bir yaşam).

9
İyi bir yaşam için;

1. Genel olarak yaşam düzeyi yoksulluk sınırının üzerinde mi?

2. Ekonomik gelişme bireysel ve toplumsal saygınlığın ve değerin gelişmesini

sağlayabiliyor mu?

3. Ekonomik gelişme bireyler için seçeneklerin artmasını ve içsel ve dışsal

bağımlılığı en aza indirgemesini sağlayabiliyor mu?

10
• Kalkınmış toplumlarda bireyler kendilerini değerli görmekle beraber başkalarına
da değer verirler.

• Yoksulluk, hastalık, çaresizlik ve açlığın hüküm sürdüğü toplumlarda özsaygı ve

özgüvenden söz etmek çok olası değildir.

• Uluslararası düzeyde de saygınlık, kalkınmışlığın bir göstergesidir.

• Kalkınmışlık, bireylerin başkalarına bağımlılığını azaltma yanında ülkelerinde

başka ülkelere bağımlılığını azaltmayı öngörür.

• 1995 Nobel ödüllü Lucas, beşeri sermayesi güçlü olan ülkeler, zayıf ülkelere göre
daha fazla ekonomik büyüme göstermektedir.

11
• Bireylerin yaşamlarını insanca sürdürebilmeleri için gerekli temel ihtiyaçlarının
(gıda, barınma, eğitim, sağlık ve güvenlik) karşılanmasıdır.

• Yoksulluk sınırının üzerinde bir yaşam, gelir dağılımında dengesizliklerin ve

işsizliğin azaltılması anlamına gelir.

Petrol zengini ülkelerde kişi başına düşen gelir yüksektir ama

kalkınmışlık vardır diyemeyiz. Nüfusun büyük bir kısmı yoksulluk
sınırının altındadır. Temel ihtiyaçlar karşılanamıyorsa, kalkınmadan
çok, az gelişmişlik söz konusudur.

12
 20. yy. başları
Fiziksel yatırım İkinci dünya savaşı
sonrasında
İnsana yapılan yatırım

• Eğitim yatırımlarının geri dönüş oranı % 12 iken, konut sektöründe % 4’tür.

13
Eğitimin Gizil İşlevleri – Eş Seçme

• Eğitim, uygun eş seçme olanakları sağlar.

• Öğrencilerin çoğu, eşlerini okulda arkadaşları arasından seçer.

• Aynı sınıf ve eğitsel konumdan seçme eğilimi vardır.

14
Eğitimin Gizil İşlevleri – Tanıdık Sağlama

• Arkadaş çevresini genişletmeyi kolaylaştırır.

• Eğitim düzeyi yükseldikçe çevre genişler.

15
Eğitimin Gizil İşlevleri – Konum Kazandırma

• Eğitim, hareketlilik merdivenidir.

• Bir kimsenin konumunun değerlendirilmesi, onun ne kadar eğitim

gördüğüne ve ne çeşit bir eğitimden geçtiğine göre belirlenir.

• Sınıf durumunun birçok önemli ölçütleri (meslek, gelir, yaşam biçimi),

kısmen bir kimsenin sahip olduğu eğitimin çeşidi ve derecesine göre
ölçülür.

16
Eğitimin Gizil İşlevleri – Çocuk Bakıcılığı

• Örgün eğitim günün belirli saatlerinde çocuğun bakımının,

korunmasının sağlanması biçimindedir.

• Kurumsallaşmış çocuk bakıcılığı…

• Annenin zamanı artmakta ve ekonomik yaşama katkı sağlama

gelişmektedir.

17
Eğitimin Gizil İşlevleri – İşsizliği Önleme

• Geçici bir süre işsizliği önlemesidir.

Eğitimin Gizil İşlevleri – Çocuğun Ekonomik Sömürülmesini Önleme

• Zorunlu eğitim, iş gücünden uzak tutarak, ekonomik yönden
sömürülmelerini engeller.
Eğitimin Gizil İşlevleri – Temizleyicilik
• Okul davranış değişikliğine yol açmaktadır.
• Okulun suç önleme, seksüel sapma, uyuşturucu madde alışkanlığı, kötü araç
kullanma, aşırı nüfus artışı gibi konuların çözümünde önemli rol oynadığı
düşünülür.
18
Teşekkürler

19