 KANADA VE TÜRKİYE EĞİTİM SİSTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

 İÇİNDEKİLER
 TÜRKİYE KANADA KÜNYESİ
 SOSYAL VE SİYASAL YAPI
 EĞİTİM SİSTEMİNİN TEMEL İLKELERİ
 KANADA EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL AMAÇLARI
 ÖĞRETİM KADEMELERİNİN AMAÇLARI
 OKUL YAPISI VE İŞLEYİŞİ
 YÖNETİM VE DENETİM SİSTEMİ
 ÖĞRETMEN YETİŞTİRME
 PİSA NOTLARI
 GENEL KARŞILAŞTIRMA
 KAYNAKÇA

 TÜRKİYE

 BAŞKENT: ANKARA
 YÖNETİM BİÇİMİ: CUMHURİYET
 NÜFUSU: 85,04 milyon (2021)
 YÜZ ÖLÇÜMÜ: 783.562 km²
 RESMİ DİL: TÜRKÇE
 PARA BİRİMİ: TÜRK LİRASI
 DİN: %89.5 İSLAM
 KANADA

 BAŞKENT: OTTAWA
 YÖNETİM BİÇİMİ: ANAYASAL PARLAMENTER MONARŞİ
 NÜFUSU: 38,25 milyon (2021)
 YÜZ ÖLÇÜMÜ: 9.984.670 km²
 RESMİ DİLLER: İNGİLİZCE,FRANSIZCA
 PARA BİRİMİ: KANADA DOLARI
 DİN:%72 HRİSTİYAN

 SOSYAL VE SİYASAL YAPI

 TÜRKİYE
 Türkiye’nin resmi dili ve eğitim dili Türkçedir.
 Türkiye genç nüfusa sahip bir ülkedir.
 Türkiye Birleşmiş Milletlere üyeyken Avrupa Birliğine üye değildir.
 Türkiye; Avrupa ve Asya'nın kavşak noktasında yer alan 1923 tarihinde kurulmuş, Cumhuriyetle
yönetilen, 81 ilden meydana gelen bir ülkedir.

 KANADA
 Kanada’nın resmi ve eğitim dilleri Fransızca ve İngilizcedir.
 Kanada orta yaşlı nüfusa sahip bir ülkedir.
 Kanada Birleşmiş Milletlere üyedir.
 Kuzey Amerika kıtasının en kuzeyindeki ülkedir. 10 eyalet ve 3 bölgeden oluşan, merkezi olmayan,
anayasal monarşi ile yönetilen, 1867'de Konfederasyon yasası ile kurulan bir federasyondur.

 TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ

 Genellik ve eşitlik
 Ferdin ve toplumun ihtiyaçları
 Yöneltme
 Eğitim hakkı
 Fırsat ve imkan eşitliği
 Süreklilik
 Atatürk İnkılap ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği
 Demokrasi eğitimi
 Laiklik
 Bilimsellik
 Planlılık
 Karma eğitim
 Okul ile ailenin işbirliği
 Her yerde eğitim

 KANADA EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ

 Nitelikli ve etkileşimli eğitim
 Çok yönlü birey gelişimi
 Bakış açısının bilimselliği
 Bireysel gereksinimlerin giderilmesi
 Başarıda evrensellik
 Planlılık
 Eğitimde evrensel düzeyde başarı yakalamak
 Bilimsellik

 TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ

 Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve
karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı,
kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler
olarak yetiştirmek;

 İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı
kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna
katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak;

 KANADA EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ

• En temel ihtiyaçları karşılamaktan topluma ve doğaya uyumlu birey yetiştirmeye kadar tüm süreçler iyi
düşünülmüş ve altyapı buna göre oluşturulmuş.
• Sosyal faaliyetler eşliğinde paylaşım,uyum ve beslenme gibi alışkanlıklar kazandırmak hayata
hazırlamak,kendilerini koruyabilmek anadillerini doğru öğrenebilme,okuma yazma becerilerini geliştirme
becerilerini geliştirebilmelerini, sosyokültürel hayata ve çevreye ilgi duymalarını sağlayacak bir eğitim
verilmektedir.

 KANADA EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL AMAÇLARI

 Kanada yönetim yapası olarak federatif bir yapıya sahip olduğundan genel bir milli eğitim politikasının olmadığı
söylenebilir. Hükümetin eğitim sisteminin amaçları ve politikası üzerinde sınırlı bir yetkisi vardır. Eyaletler, eğitim
örgütlerinde kendi eğitim politikalarına göre saptanmış hedefler ile eğitim faaliyetlerini sürdürürler. Eyaletler arası
eğitim politikalarında farklılıklar olmakla birlikte benzerlikler daha çoktur.

 Kanada Eğitim Sisteminin 5 Genel Amacı

• Öğrencilerin zihinsel gelişimini sağlamak,
• Mesleğe hazırlamak,
• Ahlaki gelişimlerini sağlamak,
• Yurttaşlık bilincini geliştirmek,
• Kişisel gelişimlerini sağlamak.
  Kanada Eğitim Sisteminin Öğretim Kademelerine Göre Amaçları:

 Okul Öncesi Eğitimin Amaçları:

 Çocuklara okul alışkanlığı kazandırmak, paylaşım, uyum, trafik kuralları, grup çalışması, sosyal faaliyetler,
yemek yeme alışkanlığı gibi bir çok konularda eğitim vermek ve ilköğretime hazırlamak.
 İlköğretimin Amaçları:
 Öğrencilerin, yaşamını ve sağlığını koruyabilmelerini, ev ve okulda yaşının gerektirdiği aletleri kullanabilme
becerileri geliştirebilmelerini, ulusal dili doğru bir şekilde okuyup yazabilmelerini, günlük basit matematiksel
işlemleri yapabilmelerini, coğrafik, ekonomik, sosyal ve kültürel çevreleriyle ilgilenebilmelerini sağlamaktadır.

 Ortaöğretimin Amaçları:
 Orta öğretim kurumlarında, öğrencilere, hem akademik hem de meslek becerileri kazandırarak, üniversitelere ve
kolejlere giriş için gerekli yeterlilikleri kazanmalarını sağlamak ortaöğretimin amaçlarıdır. Mesleki öğretimin
ağırlıklı olduğu orta öğretim kurumlarında öğrencilerin ortaöğretim sonrasında çalışmalarını sürdürmeleri için ya
da iş hayatlarına girmeleri için gerekli temel beceriler kazandırılmaya çalışılmaktadır.

 Yükseköğretimin Amaçları:

 Kanada yükseköğretim sisteminin genel amaçları 4 tanedir:

• Herkese öğretim fırsatı sunmak,
• Eğitsel yönden bölgeler ve kişiler arasında adaleti sağlamak,
• Sosyal, kültürel ve ekonomik büyümeye katkı sağlamak,
• Bilimsel çalışma yapmak ve hızlanmasına katkı sağlamak.

 Kanada eğitim sisteminde gerçekleştirilmek istenen hedefler, eğitimin tüm düzeylerinde denetim ve gelişmeyi
sağlamak, eğitim faaliyetlerinin daha ileriye götürülmesi için veri toplamak, ulusal ve bölgesel düzeyde sürekli
işbirliği sağlamak, eğitim finansmanı için daha fazla kaynak ayırmak, bilgi teknolojisi bakımından sürekli gelişen
bir eğitim sektörü oluşturmaktır.

 OKUL YAPISI VE İŞLEYİŞİ

 TÜRKİYE
 Okul öncesi eğitim isteğe bağlıdır.
 İlkokul eğitimi 6-9 yaş arasını kapsar.
 Ortaokul eğitimi 10-13 yaş arasını kapsar.
 Ortaöğretim eğitimi 14-17 yaş arasını kapsar.
 KANADA
 Okul öncesi eğitim ücretsiz ve 5 yaşından itibaren zorunludur.
 İlkokul eğitimi 6-11 yaş arasını kapsar.
 Ortaokul eğitimi 12-14 yaş arasını kapsar.
 Ortaöğretim farklılık gösterdiği için genellemeye gitmek zor.
 OKUL YAPISI VE İŞLEYİŞİ
 TÜRKİYE
 Çıraklık eğitiminde informal eğitim dışında kalmış kimselere bir meslek dalında eğitim almaları için
kurulmuşlardır.
 Yükseköğretimde özel ve devlet üniversiteleri vardır. 2 yıllık ve meslek devamı olan üniversiteler hariç sınavsız
giriş imkanı bulunmuyor.

 KANADA
 Mesleki eğitim örgüt eğitim kurumlarının yanında hizmet sektöründe de verilir.

 Yükseköğretim özel ve devlet üniversiteleri vardır. Sınavsız giriş mümkün ve her üniversitenin kendi şartları var.
 OKUL YAPISI VE İŞLEYİŞİ
 TÜRKİYE
 Özel eğitimde herhangi bir engeli bulunan insanlara verilen eğitimdir.
 KANADA
 Özel eğitimde yetenekli çocuklar için farklı programlar uygulanır.
 Yetişkin eğitimi informal eğitim kurumları çerçevesinde oluşur ve örgün eğitim dışında kalmış kimselere eğitim
imkanı sunulmaktadır.

 YÖNETİM VE DENETİM SİSTEMİ

 TÜRKİYE
 Eğitim programları ve ders içerikleri merkezden hazırlanır sınırlı sayıda seçimlik ders imkanı var.
 Eğitim finansmanı büyük ölçüde devlet tarafından karşılanır.
 KANADA
 Eğitim programları ve ders içerikleri yerel örgütler tarafından hazırlanmakta ve çeşitli olmaktadır.
 Eğitim finansmanı federal yönetim , eyalet yönetimi ve yerel yönetimler tarafından karşılanır.
 YÖNETİM VE DENETİM SİSTEMİ
 TÜRKİYE
 Eğitim denetiminde bakanlık ve ilköğretim denetim birimleri vardır.
 Fakülte dekanları rektörlerin gösterdiği adaylar arasından, rektör ise cumhurbaşkanı tarafından atanır.
 Kararlar senato tarafından alınır görevlendirmeler YÖK tarafından yapılmaktadır.

 KANADA
 Denetmenler eyaletlerde memur olarak çalışırlar ve bakanlık deneticisi uygulaması yoktur.
 Akademik yöneticiler, belirledikleri adaylar arasından seçilir.
 Kararlar senato tarafından alınır. Örgütleme görevi Yönetici kurulundadır.

 ÖĞRETMEN YETİŞTİRME
 TÜRKİYE
 Türk eğitim sisteminde öğretmenlik mesleğiyle ilgili 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun 43. maddesine göre;
öğretmenlik mesleğinin bir uzmanlık mesleği olduğu, ayrıca öğretmenlerin yüksek öğretim mezunu olması
gerektiği, genel kültür, özel alan bilgisi ve pedagojik formasyon alarak öğretmenlik yapabilecekleri belirtilmiştir.
Türkiye’de şu anda hem eğitim fakültelerinden doğrudan öğretmen olarak mezun olmak, hem de diğer
fakültelerden mezun olup pedagojik formasyon alarak öğretmen olmak mümkündür. Bunun yanı sıra yine aynı
kanunun 45. maddesinde öğretmenlerin Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] tarafından seçileceği kanunda yer almıştır.
Ayrıca MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanan “Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders
Okutma Esasları”nın 7. maddesine göre “öğretmen olarak atanacakların gerekli ve yeterli düzeyde genel kültür,
özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon almaları esastır” diye belirtilmektedir (Tebliğler Dergisi, 2018).
Türkiye’de günümüzde öğretmen yetiştirme iki farklı yolla gerçekleşmektedir. Bunlardan ilki eğitim fakültelerinde
öğretmen yetiştirme; ikincisi ise yükseköğretim lisans programlarından mezun olanlara “Pedagojik Formasyon
Eğitimi” verilerek öğretmen yetiştirmedir. Türkiye’de öğretmen yetiştiren programlara öğrenci seçiminde
öğrenciler hizmet öncesi eğitim programlarına, öğretmen gereksinimi gözetilmeden, genel ölçütlere göre
seçilmektedir. Hizmet öncesi eğitimin sonunda ikinci bir eleme yapılarak öğretmen gereksinimine göre atama
yapılmaktadır (Türkiye’de Öğretmen Eğitimi ve İstihdamı, 2017). Kısaca, üniversite sınavına giren öğrenciler
eğitim fakültelerine yerleştirilmekte, okurken pedagojik formasyonla ilgili derslerini almakta ya da fakülte mezunu
olup pedagojik formasyon almakta ve mezun olduktan sonra devlet kadrolarına atanmak için tekrar KPSS
sınavına girmektedirler (İdin, 2012). 2006-2007 akademik yılından itibaren uygulanmaya başlanan öğretmen
yetiştirme programına göre programlar; yaklaşık %50 alan bilgisi, %30 öğretmenlik meslek bilgisi ve %20 genel
kültür derslerini içermektedir. Bu yüzdeler öğretmenlik dallarına göre farklılık göstermektedir. Oysa Pedagojik
Formasyon Eğitimi Sertifika Programında sadece meslek bilgisi dersleri yer almaktadır. Kısa dönemli Pedagojik
Formasyon Eğitimi Sertifika Programında meslek bilgisi derslerinin yer aldığı (toplam 34 saat), ancak alana özgü
meslek bilgisine yönelik derslerin bulunmadığı görülmektedir. Diğer yandan Eğitim Fakültesi Öğretmen Eğitimi
Programlarının tamamında hem meslek bilgisi derslerinin hem de alana özgü meslek bilgisi derslerinin olduğu
gözlenmektedir. Bu derslerin toplam saati alanlara göre değişmektedir. Dolayısıyla Pedagojik Formasyon Eğitimi
alan adaylar, Eğitim Fakültesi adaylarının yaklaşık yarısı kadar eksik mesleki bilgiye sahip olmaktadır (Türkiye’de
Öğretmen Eğitimi ve İstihdamı, 2017). Türkiye’de öğretmen yetiştirme işi YÖK’ün sorumluluğu ve denetimi
altındadır. MEB ile üniversitelerin eğitim fakülteleri arasında yapılan işbirliği ile hizmet öncesi öğretmenlerinin
bakanlığa bağlı eğitim kurumlarında staj görmeleri söz konusudur. Hizmet öncesi öğretmenleri “Okul Deneyimi”
ve “Öğretmenlik Uygulaması” dersleri ile eğitim kurumlarında staj yapmaktadırlar (İdin, 2012).
 KANADA
 Kanada’da öğretmen olabilmek için iki farklı yol bulunmaktadır. Bunlardan biri “eş zamanlı programlar” diğeri ise
“sıralı programlar” olarak adlandırılmaktadır. Eş zamanlı programlarda, akademik alana ait olan derslerle, diğer
eğitim derslerini öğretmen adayları aynı anda almakta ve bu eğitim ya dört yıllık lisans eğitimi ile aynı zamanda
tamamlanmakta ya da bir yıl yüksek lisans eğitiminde bu dersler verilmektedir. Sıralı programlarda ise öncelikle
öğretmen adaylarının dört yıllık eğitimlerini tamamlamaları ve ardında da iki ile dört dönem arasında değişen
öğretmenlik alan derslerinin verildiği programları tamamlamaları beklenmektedir. Orta öğretim kurumlarında
 lisans üstü eğitimden mezun öğretmenlerin çalıştırılması bir gereklilik olarak görülmektedir. Öğretmenlik
eğitimi süresince, öğrenme-öğretme becerileri, pratik deneyimler, özel ve genel teorileri içeren dersler
okutulmaktadır. Eyaletlerin çoğunda benzerlik gösteren bir başka uygulama ise öğretmenlerin öğrencilikleri
ve stajyerlikleri boyunca yerinde uygulamalar yaparak eğitilmeleridir. Bunlar;
Eğitim Bakanlığı; Eğitim Bakanlığı, eğitim programlarını, eğitim yönetimi ve eğitim politikalarını, gelişmeleri
dikkate alarak sürekli güncelleştirmektedir.

Okul Kurulları; Kanada’da okul kurulları, okul personelinin geliştirilmesinden sorumludur. Söz konusu bu
kurullar, öğretmenlere zorunlu olan ya da zorunlu olmayan geliştirme kursları düzenlemektedirler.

Yerel Eğitim Merkezleri; Bir grup öğretmen tarafından tanımlanmış ortak ihtiyaçları karşılama ehliyetine
sahiptirler.

Öğretmenler Birliği; Öğretmenler birliği de üyelerinin gelişme ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli etkinlikler
sunmaktadır.

Özel Eğiticiler; Okul merkezli geliştirme faaliyetleri için (sınıf yönetimi, stratejik öğretim gibi) önemli bir talebi
karşılarlar.

Uzaktan Eğitim; Bu yöntemle, öğretmenlerin öğretim konusundaki eksiklerini gidermek amacıyla, yeteneklerini
ve bilgilerini geliştirmek düşüncesindeki kimi gruplara ulaşmak için kullanılmaktadır.

Ontario eyaletindeki öğretmen yetiştirme sistemine bakıldığında; öğretmen yetiştirmenin temel içeriğinde üç
bölüm görülmektedir. Bunlar: 1) Öğretim programları bilgisi 2) Pedagojik ve öğretim stratejileri bilgisi 3) Öğretim
içeriğinde bulunan temel alanlardır. Öğretim Programları; güncel öğrenme ve öğretme ile ilgili araştırmaları,
Ontario’ya ait belirli öğretim programlarını ve planlamayı, özel eğitimi, eşitliği, çeşitliliği ve değerlendirmeyi
kapsamaktadır. Pedegojik ve öğretim stratejileri; eğitim araştırmalarını, veri analizini, teknolojiyi eğitim aracı
olarak kullanmayı, sorgulamaya dayalı araştırmayı, veri değerlendirmeyi, öğrencinin gözlemlenmesini, ölçümünü
ve değerlendirilmesi ile ilgili yeni yaklaşımları, yeni öğretme stratejilerini, öğrenme ve öğretme kuramlarını,
metotlarını, farklılaştırılmış öğretimi kapsamaktadır. Ayrıca pedagojik ve öğretim stratejileri sınıf yönetimini,
örgütsel becerileri, çocuk ve ergen gelişimini de içine almaktadır. Öğretim içeriği; Ontario’daki okul çevresini
kapsayan ruh sağlığı bilgisini, Ontario öğretmenler kolejinin öğretmenlik mesleği uygulaması için belirlediği
standartları, öğretmenlik mesleği için gerekli etik şartları ve Ontario eğitim kanunu ve mevzuatını kapsamaktadır
(Huges, Laffier, Mamol, Morrison ve Petrarca, 2015).

 PISA NOTLARI KARŞILAŞTIRMA

 TÜRKİYE
Türkiye katıldığı PISA gibi sınavlarda çok yüksek akademik başarı gösterememektedir. Her geçen sınavda
başarısı artsa da hala 40. sırada bulunmaktadır. Buda ortalamanın altında olduğunu gösterir.

 KANADA
Kanadalı öğrenciler OECD ve PISA değerlendirmelerinde okuma, matematik ve fen alanlarında oldukça yüksek
akademik performans gösteriyorlar. Eğitim sistemi akademik becerilerin yanı sıra aktif katılıma ve uygulamaya
dayalı becerilerin de gelişimini hedefliyor.

 GENEL KARŞILAŞTIRMA
 Kanada ve Türkiye eğitim sistemleri arasında amaç, yapı ve süreç bakımından benzerlikler olduğu gibi farklılıklar
da vardır. Kanada da yetkilerin genel olarak eyaletlere bırakıldığı federal bir cumhuriyet var iken Türkiye de
yetkilerin merkezde toplandığı bir cumhuriyet yönetimi vardır.
 Kanada ve Türkiye eğitim sisteminin amaçları özlerinde benzerlikler gösterir. Fakat yönetim yapısından dolayı
Kanada eğitim sistemi amaçları eyaletlerin kendine özgü amaçları vardır. Türkiye de ise merkezi yapılanmadan
dolayı eğitim sisteminin amaçları tüm ülkeye hitap eder.
 Kanada da okul yapılanması 6+3+3, bazı eyaletlerde 6+3+4 iken Türkiye de okul yapılanması 4+4+4’lük sistem
vardır. Türkiye de zorunlu eğitim 6-14 yaş arası sürmekteyken Kanada da zorunlu eğitim 6-16 yaşları arası 10 yıl
sürmektedir.
 Türkiye’de eğitim programları ve ders içerikleri merkezde hazırlanırken, Kanada’da ders içerikleri ve programlar
yerel örgütler tarafından hazırlanıp oldukça çeşitlidir.
 Her iki eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme modelleri benzerlik göstermektedir. Kanada’da ortaöğretim
öğretmenleri lisansüstü eğitim almaktadırlar. Kanada da öğretmenler eyaletler tarafından atanır. Türkiye'de ise
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından atılır.
 Kanada eğitim sisteminde bilgisayar destekli eğitim kullanım oranı çok yüksek ve yeterli olmasın rağmen
Türkiye'de bu konuda yeni gelişmelere rağmen yetersiz kalmıştır.
 Türkiye'de üniversitelere giriş sınavı yapılmakta iken Kanada'da böyle bir sınav yoktur.

 KAYNAKÇA
 MEB, Mesleki ve Teknik Eğitim Müdürlüğü, Kanada.
 Yavuzkurt, T. Kıral, B., (2019), Kanada, Bulgaristan ve Türkiye Öğretmen Yetiştirme, Eğitim Yönetimi ve Denetimi
Sistemlerinin Karşılaştırılması, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9-2.
 MEB, Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Müdürlüğü, Pisa 2015 Ulusal Raporu.
 Atanur Baskan, G., Aydın, A., Madden, T., (2006), TÜRKİYE’DEKİ ÖĞRETMEN YETİŞTİRME SİSTEMİNE
KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15-1.