,+diplwmatikh Ergasia Sotiria Apostolaki

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ
ΠΜΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΣΩΤΗΡΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ
Πρωταγωνιστικά ζευγάρια ηθοποιών

του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου
ΑΘΗΝΑ, 2013
Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο των σπουδών για
την απόκτηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην
ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
που απονέμει το Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας του

Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Εγκρίθηκε την από την εξεταστική επιτροπή:
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΒΑΘΜΙΔΑ ΥΠΟΓΡΑΦΗ
Γεωργιτσογιάννη Ευαγγελία Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Ξεπαπαδάκου Αύρα Λέκτορας
Μητούλα Ρόιδω Επίκουρη Καθηγήτρια
2
Στην οικογένειά μου
3
Η εκπόνηση της παρούσας εργασίας είναι αποτέλεσμα προσωπικής προσπάθειας,
αλλά προϋποθέτει ένα ευρύ φάσμα συνεργασιών οι οποίες ήταν απαραίτητες
προκειμένου να υλοποιηθεί.
Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω τα τρία μέλη της εξεταστικής επιτροπής για την
πολύτιμη βοήθειά τους. Ιδιαίτερα εκφράζω τις ευχαριστίες μου προς την επιβλέπουσα
καθηγήτριά μου, την κυρία Αύρα Ξεπαπαδάκου, για την ουσιαστική βοήθεια και τις
καίριες παρατηρήσεις της κατά την εκπόνηση της εργασίας προκειμένου να
επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Στη συνέχεια θα ήθελα να ευχαριστήσω το προσωπικό της Βιβλιοθήκης Θεατρικών

Σπουδών για την άμεση εξυπηρέτηση και την αρμονική συνεργασία που υπήρξε όλο
αυτό το χρονικό διάστημα, την κυρία Σταματογιαννάκη, της οποίας η βοήθεια ήταν
καθοριστική για την εύρεση θεατρικών προγραμμάτων και πολύτιμου αρχειακού
υλικού στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, τις υπαλλήλους του
Θεατρικού Μουσείου –όσο καιρό αυτό λειτουργούσε–, την κυρία Δέσποινα Καϊτατζή
για τις χρήσιμες συμβουλές της κατά την εκπόνηση της εργασίας, τη βιβλιοθηκονόμο
Γεωργία Πολυχρονίδου και τη θεατρολόγο Αλεξάνδρα Γκιτάκου για την πλούσια
βιβλιοθήκη που διαθέτουν και από την οποία άντλησα μεγάλο μέρος της
βιβλιογραφίας. Τέλος, ευχαριστώ ιδιαίτερα τους συναδέλφους μου στο εργασιακό
μου περιβάλλον για την αμέριστη κατανόησή τους όλο αυτό το χρονικό διάστημα,
καθώς και το στενό οικογενειακό μου περιβάλλον για την ηθική συμπαράσταση που
μου παρείχε.
4
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στην παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιείται μια προσέγγιση στη ζωή

και στο έργο Ελλήνων ηθοποιών που έχουν διακριθεί για το ταλέντο και την αγάπη
τους προς το θέατρο και τον κινηματογράφο. Δίνεται έμφαση στην επαγγελματική
τους δραστηριότητα ως ζευγαριών, στην προσωπική και επαγγελματική τους σχέση,
καθώς και στις επιλογές που έκαναν σε επίπεδο συνεργατών και ρεπερτορίου. Επίσης,
διαφαίνεται η ουσιαστική προσπάθεια που κατέβαλλαν, ώστε να συμβάλουν στην
εξέλιξη της τέχνης του θεάτρου και του κινηματογράφου, να προσελκύσουν το κοινό
με το έργο τους, να το αφυπνίσουν, αλλά πολλές φορές και να διακριθούν οι ίδιοι,
στο πλαίσιο πάντα της εκάστοτε εποχής –ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό.
5
ABSTRACT
This dissertation is an approach to the life and work of Greek actors who have
stood out for their talent and love for theatre and cinema. It emphasizes on their
professional life as couples, on their personal and professional relationship, as well as
on the choices they made concerning their co-workers and their repertoire. Also, it
highlights the essential effort they made in order to contribute to the progress in the
arts of theatre and cinema, to attract the public with their work, to arouse, but also
many times to rise themselves, always according to the current historical, political,
social and cultural circumstances.
6
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Σελ.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΘΙΑΣΟΙ 15
1.1. Οικογενειακοί θίασοι στο εξωτερικό 18
1.2. Οικογενειακοί θίασοι στην Ελλάδα 21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΗΘΟΠΟΙΩΝ: Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥΣ 26
2.1. Βασίλης Λογοθετίδης – Ίλια Λιβυκού 26
2.2. Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού 42
2.3. Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη 60
2.4. Δημήτρης Χορν – Έλλη Λαμπέτη 71
2.5. Κώστας Ρηγόπουλος – Κάκια Αναλυτή 87
2.6. Κώστας Καζάκος – Τζένη Καρέζη 101
2.7. Δημήτρης Παπαμιχαήλ – Αλίκη Βουγιουκλάκη 117
2.8. Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη 137
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΑΤΡΟ – ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΟΓΡΑΦΙΑ 148
3.2. Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού 166
3.8. Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη 277
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ – ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ 287
7
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 317
5.1. Πρώτες επιρροές και πνευματικό υπόβαθρο των ηθοποιών 317
5.2. Ηθοποιοί και κοινό – Σύγκριση με το παρόν 320
5.3. Φήμη και προσωπική ζωή 323
5.4. Οι ηθοποιοί… ως ηθοποιοί 325
5.5. Το ρεπερτόριο των θιάσων τους 327
5.6. Ηθοποιοί και κινηματογράφος 329
5.7. Οι ηθοποιοί ως συνθιασάρχες, θιασάρχες, πρωταγωνιστές, 331

συνεργάτες
5.7.1. Τα ζευγάρια των ηθοποιών ως συνθιασάρχες 332
5.7.2. Η σχέση μεταξύ των ηθοποιών κάθε ζευγαριού ως 332

συνθιασάρχες και πρωταγωνιστές
5.7.3. Η σχέση των ηθοποιών με τους συναδέλφους και τους 336

συνεργάτες τους
5.8. Κοινωνική καταξίωση των ηθοποιών – Εμπορευματοποίηση 339

– Απόηχος του έργου τους
5.9. Περιοδείες 341
5.10. Ευρύτερη θεατρική ενασχόληση των ηθοποιών 342
5.11. Ηθοποιοί και σημερινή πραγματικότητα 343
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 346
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΧΟΛΙΩΝ ΚΑΙ ΔΗΛΩΣΕΩΝ 356
8
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η παρούσα εργασία με τον τίτλο «Πρωταγωνιστικά ζευγάρια ηθοποιών του

ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου» έχει ως γενικότερο σκοπό να φωτίσει ένα
κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού που έχει μείνει ανεξερεύνητο κατά περιπτώσεις.
Για ορισμένα ζευγάρια, κυρίως αυτά τα οποία σημείωσαν εμπορική επιτυχία με τις
παραστάσεις και τις ταινίες τους, έχουν γίνει ευρέως γνωστές πολλές πληροφορίες
αναφορικά με τη ζωή και το έργο τους, τόσο του καθενός ξεχωριστά όσο και των δύο
μαζί, ενώ για κάποια άλλα τα οποία διατήρησαν πιο χαμηλό προφίλ και μετριοπαθή
στάση δεν υπάρχει επαρκής πληροφόρηση.
Επιμέρους στόχοι του συγκεκριμένου εγχειρήματος είναι να εξετάσουμε
συνολικά και συγκριτικά την κοινή επαγγελματική δραστηριότητα ηθοποιών που
ήταν και παραμένουν ζευγάρια τόσο στη ζωή όσο και στο θέατρο ή στον
κινηματογράφο. Μελετάται επίσης πώς και αν η συμβίωσή τους στην
καθημερινότητά τους επηρέασε την εξέλιξή τους καλλιτεχνικά, τη μεταξύ τους
σχέση, τη σχέση τους με αντίστοιχα ζευγάρια της εποχής τους και με ποιο τρόπο η
κοινή πορεία τους σηματοδότησε τη μετέπειτα σταδιοδρομία τους.
Επιπρόσθετα, στόχο αποτελεί και η παρατήρηση της αλλαγής ή μη της στάσης
και συμπεριφοράς τους εξαιτίας της δημοφιλίας τους, της φήμης τους και κατά πόσο
όλα αυτά συνέβαλαν στη γέννηση του ανταγωνισμού μεταξύ τους και στην επιλογή
ρεπερτορίου. Το τελευταίο μάλιστα συνδέεται άμεσα και με το γεγονός ότι κάποιοι
από τους ηθοποιούς που εξετάζονται έκαναν υποχωρήσεις προκειμένου να
συνεχίσουν να εμφανίζονται από κοινού με το/τη σύντροφο ή σύζυγό τους, ενώ
κάποιοι άλλοι ακολούθησαν χωριστούς δρόμους. Από αυτούς, ορισμένοι διατήρησαν
την προσωπική τους σχέση, ενώ οι υπόλοιποι αποκόπηκαν εντελώς ο ένας από τον
άλλο.
Στο πρώτο κεφάλαιο πραγματοποιείται μια ιστορική αναδρομή στους πρώτους
επαγγελματικούς θιάσους της Κομμέντια ντελ’ άρτε και δίνεται έμφαση στους
οικογενειακούς δεσμούς που υπήρχαν μεταξύ των ηθοποιών. Με αφορμή αυτό,
ακολουθεί καταγραφή και ανάλυση κάποιων αντιπροσωπευτικών παραδειγμάτων
υπηρετών της τέχνης του θεάτρου που έχουν διατηρήσει την παράδοση της
οικογένειάς τους και έχουν διακριθεί στο επάγγελμα του ηθοποιού τόσο στο
εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα.
9
Στη συνέχεια, στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια αναλυτική παρουσίαση οκτώ
ζευγαριών ηθοποιών –Βασίλης Λογοθετίδης και Ίλια λιβυκού, Αλέξης Μινωτής και
Κατίνα Παξινού, Δημήτρης Μυράτ και Βούλα Ζουμπουλάκη, Δημήτρης Χορν και
Έλλη Λαμπέτη, Κώστας Ρηγόπουλος και Κάκια Αναλυτή, Κώστας Καζάκος και
Τζένη Καρέζη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ και Αλίκη Βουγιουκλάκη, Νικήτας
Τσακίρογλου και Χρυσούλα Διαβάτη–, οι οποίοι μεσουράνησαν στην εποχή τους και,
στην πλειονότητά τους, είναι ευρέως γνωστοί μέχρι και σήμερα. Εξετάζεται
πολύπλευρα και διεξοδικά τόσο η «μοναχική» όσο και η κοινή τους σταδιοδρομία με
το/τη σύντροφο ή σύζυγό τους, συνιστώντας έτσι ο καθένας ένα ξεχωριστό και
ολοκληρωμένο πορτραίτο.
Το τρίτο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας περιλαμβάνει τις παραστάσεις που
παρουσίασαν οι ηθοποιοί μόνο ως ζευγάρι. Τα έργα, δηλαδή, που ανέβασαν από
κοινού, είτε στο πλαίσιο της συνεργασίας τους με άλλους σημαντικούς θιάσους της
εποχής είτε συγκροτώντας θίασο οι ίδιοι και εδραιώνοντας τη φήμη τους σε
συγκεκριμένα θέατρα της Αθήνας και, μέσω περιοδειών, σε όλη την Ελλάδα και το
εξωτερικό.
Παράλληλα με τη θεατρική τους δραστηριότητα εξετάζεται και η
κινηματογραφική. Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στον κινηματογράφο και
στις ταινίες που συμμετείχαν απλώς ή πρωταγωνίστησαν οι ηθοποιοί, πάντα ως
ζευγάρι.
Τέλος, το πέμπτο κεφάλαιο περιλαμβάνει τα συμπεράσματα που απορρέουν
από την έρευνα αυτή αναφορικά με τη σχέση των ηθοποιών μεταξύ τους ως μέλη
ενός ζευγαριού αλλά και ως επαγγελματίες, τον ρόλο που διαδραμάτισε το
πνευματικό τους υπόβαθρο στην επαγγελματική τους εξέλιξη, το ρεπερτόριο που
επέλεγαν και το κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Επιπρόσθετα, καταγράφονται
συμπεράσματα σχετικά με τη διαχείριση της φήμης και της προσωπικής ζωής των
καλλιτεχνών, τη στάση τους απέναντι στην τέχνη του θεάτρου και του
κινηματογράφου, τον απόηχο του έργου τους και τέλος ακολουθεί μια σύγκριση με τη
σημερινή θεατρική πραγματικότητα και τους νέους ηθοποιούς.
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τη συγκέντρωση των πληροφοριών
βασίστηκε σε αρχειακό υλικό και βιβλιογραφία, καλύπτοντας όλους τους τομείς της
πολύπλευρης δραστηριότητας των ηθοποιών και καθιστώντας τους έτσι πιο οικείους,
παρά το απρόσιτο που αναπόφευκτα επιφέρει το πέρασμα των χρόνων, η φήμη, η
δραστηριότητά τους σε έναν χώρο άγνωστο και απροσπέλαστο για πολλούς.
10
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Βασίλης Λογοθετίδης και Ίλια Λιβυκού, Αλέξης Μινωτής και Κατίνα Παξινού,
Δημήτρης Μυράτ και Βούλα Ζουμπουλάκη, Δημήτρης Χορν και Έλλη Λαμπέτη,
Κώστας Ρηγόπουλος και Κάκια Αναλυτή, Κώστας Καζάκος και Τζένη Καρέζη,
Δημήτρης Παπαμιχαήλ και Αλίκη Βουγιουκλάκη, Νικήτας Τσακίρογλου και
Χρυσούλα Διαβάτη είναι τα ζευγάρια των ηθοποιών τα οποία εξετάζονται
πολύπλευρα στην παρούσα εργασία.
Ηθοποιοί οι οποίοι με το έργο και την προσωπικότητά τους στιγμάτισαν την
ιστορία του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου και πρόσφεραν στο κοινό
ψυχαγωγία, ευθυμία, συγκίνηση, προβληματισμό, μελαγχολία, νοσταλγία.
Κυριάρχησαν τον 20ό αιώνα και καθόρισαν, στο βαθμό που τους αναλογούσε, την
εξέλιξη του ελληνικού πολιτισμού. Επηρεαζόμενοι από το ευρύτερο πολιτικό,
ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι, βίωσαν το θέατρο και τον
κινηματογράφο σε όλες τις φάσεις τους. Επίσης, ήρθαν σε επαφή με κορυφαία
ονόματα της εποχής, που μεγαλουργούσαν τότε στη θεατρική σκηνή, όπως η Μαρίκα
Κοτοπούλη, ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Δημήτρης Ροντήρης και πολλοί άλλοι
καταξιωμένοι στο είδος τους θεατράνθρωποι, οι οποίοι τους μύησαν στην τέχνη του
θεάτρου, τους δίδαξαν και τους μετέδωσαν τη λάμψη τους.
Αναμφίβολα, οι ηθοποιοί που ξεχώρισαν με το ταλέντο και τις ικανότητές τους
ήταν πολλοί κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Προκειμένου επομένως να
καταλήξουμε στα συγκεκριμένα ζευγάρια ακολουθήθηκε μια διαδικασία, μια
μεθοδολογία, η οποία περιγράφεται στη συνέχεια.
Αρχικά καταγράφηκε ένας μεγάλος αριθμός ηθοποιών που έχουν μείνει
γνωστοί ως τις μέρες μας και διακρίθηκαν τον προηγούμενο αιώνα. Το ζητούμενο και
ο κεντρικός άξονας της εργασίας όμως ήταν «θεατρικά ζευγάρια». Ζευγάρια, τα μέλη
των οποίων θεωρήθηκε απαραίτητο να είναι ηθοποιοί, να έχουν συνεργαστεί μεταξύ
τους, να έχουν διαπρέψει στο χώρο τους, να έχουν γίνει συνθιασάρχες και να έχουν
πρωταγωνιστήσει σε θεατρικές παραστάσεις ή κινηματογραφικές ταινίες.
Έτσι, το δεύτερο στάδιο ήταν συνδυαστικό. Πραγματοποιήθηκε έρευνα για το
ποιοι ήταν ζευγάρια στη ζωή και στο θέατρο ή τον κινηματογράφο. Αυτό
αποδείχτηκε ένα αρκετά δύσκολο εγχείρημα, καθώς τότε η προσωπική ζωή των
ηθοποιών δεν δημοσιοποιούνταν στο βαθμό που παρατηρείται σήμερα. Για το λόγο
11
αυτόν, έπρεπε να διαλευκανθούν όλες, ει δυνατόν, οι σχέσεις του καθενός, πάντα με
βασικό άξονα το να αποτελούν ένα πρωταγωνιστικό ζευγάρι, να είναι και οι δύο
γνωστοί και καταξιωμένοι και να μην υπερκαλύπτει ο ένας τον άλλο. Αφού έγινε και
αυτή η επιλογή, οι «υποψήφιοι» περιορίστηκαν αρκετά.
Ένα άλλο βασικό κριτήριο που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην τελική
επιλογή ήταν το έτος γέννησής τους, έτσι ώστε να ανήκουν σε διαφορετικές χρονικές
περιόδους. Προκειμένου η έρευνα και η σύγκριση να είναι πιο ολοκληρωμένη και πιο
έγκυρη, θεωρήθηκε απαραίτητο οι ηθοποιοί να καλύπτουν διαφορετικές χρονικές
περιόδους του 20ού αιώνα, με μικρές αποκλίσεις το ένα ζευγάρι από το άλλο, για να
ληφθεί υπόψη και το γενικότερο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της κάθε εποχής. Τα
ιστορικά γεγονότα που συντελέστηκαν ήταν πολλά και σημαντικά, οι κοινωνικές
ανακατατάξεις συνεχείς, το πολιτικό σκηνικό διαρκώς μεταβαλλόμενο, οι
οικονομικές συνθήκες δύσκολες. Όπως είναι φυσικό, όλα αυτά επηρεάζουν άμεσα ή
έμμεσα την πορεία του κάθε ηθοποιού, το ρεπερτόριο των έργων του, το θίασό του,
τη σταδιοδρομία του γενικότερα.
Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε η τελική επιλογή. Λαμβάνοντας υπόψη το
κοινό έργο τους, την προσφορά τους, την αγάπη τους για την τέχνη του θεάτρου και
του κινηματογράφου, το παρελθόν τους, τον αντίκτυπο που έχουν στο παρόν και τις
επαγγελματικές επιλογές τους ώστε να παραμείνουν διαχρονικοί και στο μέλλον,
απέμειναν οι παρόντες.
Το αμέσως επόμενο στάδιο ήταν η έρευνα για τη ζωή και το έργο του κάθε
ηθοποιού.1 Βιβλιογραφία, αφιερώματα, λευκώματα, μεταπτυχιακές και διδακτορικές
διατριβές αποτέλεσαν τη βασικότερη πηγή πληροφοριών. Η Βιβλιοθήκη του
Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ήταν ο πρώτος και κύριος σταθμός, καθώς εκεί
υπάρχουν συγκεντρωμένες πολλές και έγκυρες εκδόσεις για Έλληνες ηθοποιούς, για
την ιστορία του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου, θεατρικά περιοδικά,
θεατρικές κριτικές, συλλογικά έργα επιστημόνων. Πολύτιμο ερευνητικό υλικό
παρείχαν επίσης η Βιβλιοθήκη του Εθνικού Θεάτρου, η Βιβλιοθήκη του
Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, η Βιβλιοθήκη της Βουλής, το Μουσείο Παξινού-
Μινωτή.
1
Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκαν προσπάθειες τηλεφωνικής
επικοινωνίας με κάποιους από τους ζώντες ηθοποιούς και γνωστούς θεατράνθρωπους, αλλά δεν υπήρξε
ανταπόκριση. Οι μοναδικές πληροφορίες που αποκομίστηκαν ήταν σχετικά με το ζευγάρι Αλέξης Μινωτής-
Κατίνα Παξινού από τον κ. Γεωργουσόπουλο, οι οποίες γίνονται γνωστές στις σελίδες που ακολουθούν.
12
Ύστερα ακολούθησε έρευνα στο διαδίκτυο. Το αρχείο της Ελληνικής
Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (ΕΡΤ) αποτέλεσε ένα ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος,
διότι περιλαμβάνει πολλές εκπομπές αφιερωμένες στους εν λόγω ηθοποιούς, στις
οποίες πρώην συνεργάτες αλλά και σύντροφοί τους στη ζωή εκθέτουν τις απόψεις
τους και τα κοινά βιώματά τους με αυτούς. Έτσι σχηματίστηκε ένα πιο
ολοκληρωμένο πορτραίτο της προσωπικότητάς τους και του έργου τους. Στο σημείο
αυτό αξίζει να αναφερθεί η υπερπληθώρα διαδικτυακών τόπων που υπάρχουν για
Έλληνες ηθοποιούς, οι οποίοι όμως περισσότερο αναστέλλουν μια έρευνα παρά
συμβάλλουν στην πρόοδό της. Τα στοιχεία που παρατίθενται είναι πολλά και
λανθασμένα. Οι πηγές προέλευσής τους είναι αμφίβολες, με αποτέλεσμα να
προκαλούν σύγχυση σε περίπτωση που κάποιος/-α ερευνητής/-ήτρια ανατρέξει μόνο
σε αυτά για πληροφορίες. Ακόμα και οι εκπομπές-αφιερώματα που πρόβαλλε η ΕΡΤ
–αυτές στις οποίες είχε προηγηθεί δημοσιογραφική έρευνα μάλιστα, όχι όσες
φιλοξενούσαν πρόσωπα οικεία στους συγκεκριμένους ηθοποιούς–, δεν βασίζονταν σε
ορθά στοιχεία. Οι χρονολογίες συνιστούσαν το πιο σοβαρό πρόβλημα – χρονολογίες
γέννησης ή χρονολογίες κατά τις οποίες οι ηθοποιοί συνεργάστηκαν με σημαντικούς
θιάσους ή έκαναν άλλα σημαντικά βήματα στη ζωή τους. Θετικό ήταν ωστόσο ότι
μέσω διαδικτύου διευκολύνθηκε η πρόσβαση σε ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες για την
αναζήτηση ξένης βιβλιογραφίας.
Αφού συγκεντρώθηκε το βασικό υλικό, σειρά είχε η αναζήτηση και η εύρεση
των θεατρικών παραστάσεων που παρουσίασαν οι συγκεκριμένοι ηθοποιοί. Το
Θεατρικό Μουσείο αποτελεί την κατεξοχήν πηγή πληροφοριών για κάθε τέτοιο
εγχείρημα. Όλες σχεδόν οι θεατρικές παραστάσεις είναι καταχωρισμένες σε βάση
δεδομένων, ενώ κάθε ερευνητής/-ήτρια έχει πρόσβαση και στα θεατρικά
προγράμματα για περαιτέρω πληροφορίες. Το πρόβλημα είναι ότι η δυνατότητα
έρευνας εκεί περιοριζόταν σε συγκεκριμένες ώρες και ημέρες της εβδομάδας μέχρι
τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου.
Έχοντας ολοκληρώσει την κατάρτιση μιας συνολικής κατάστασης με τις
παραστάσεις του κάθε ζευγαριού και μια πρώτη επεξεργασία του υλικού, απέμενε η
εύρεση θεατρικών προγραμμάτων για την καταγραφή των συντελεστών της
παράστασης του κάθε θεατρικού έργου. Μια επίσκεψη στο Θεατρικό Μουσείο ήταν
αρκετή για να διαπιστωθεί ότι αυτό είχε πλέον κλείσει. Ύστερα από πολλές άκαρπες
13
προσπάθειες για εύρεση εναλλακτικών λύσεων,2 διέξοδος βρέθηκε στο Ελληνικό
Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), που περιλαμβάνει πολύτιμο υλικό του
ελληνικού πολιτισμού με το πλήθος των αρχείων που διαθέτει τόσο για το θέατρο όσο
και για άλλα πεδία έρευνας.
Η καταγραφή των κινηματογραφικών ταινιών, στη συνέχεια, ήταν ένα σχετικά
πιο εύκολο εγχείρημα, από την άποψη ότι υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία, και έτσι
παρέχεται η δυνατότητα σύγκρισης των πληροφοριών. Η Βιβλιοθήκη του Τμήματος
Θεατρικών Σπουδών αποτέλεσε και πάλι πρόσφορο έδαφος για τη συγκέντρωση
στοιχείων, καθώς και η ψηφιακή συλλογή της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, η οποία
όμως διαπιστώθηκε ότι παρουσίαζε λάθη στις χρονολογίες των ταινιών και στα
ονόματα των ηθοποιών.
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι η συγκέντρωση του ερευνητικού υλικού
αποδείχτηκε μια ιδιαίτερα απαιτητική και περίπλοκη διαδικασία, κυρίως όσον αφορά
τα ζευγάρια των ηθοποιών τα οποία δεν επεδίωκαν προβολή, όπως ο Δημήτρης
Μυράτ και η Βούλα Ζουμπουλάκη, ο Κώστας Ρηγόπουλος και η Κάκια Αναλυτή, ή
έζησαν σε πιο παλιές εποχές με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολη ή και αδύνατη η
εξακρίβωση στοιχείων σχετικά με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, όπως ο
Βασίλης Λογοθετίδης και η Ίλια Λιβυκού. Ταυτόχρονα όμως τόσο τα ζευγάρια που
προαναφέρθηκαν όσο και τα υπόλοιπα για τα οποία γίνεται λόγος στην εργασία
αποτελούν αντικείμενο περαιτέρω έρευνας, προκειμένου στα μεν να εμπλουτιστεί η
επαγγελματική τους δραστηριότητα και να γίνει μια πλήρης καταγραφή της και στα
δε να διευκρινιστούν στοιχεία που έχουν εσφαλμένα διατυπωθεί σε κάποιες πηγές και
ανακυκλώνονται αβασάνιστα.
2
Πραγματοποιήθηκε έρευνα στον έντυπο και ηλεκτρονικό ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, αναζήτηση σε ψηφιακές
βιβλιοθήκες και ψηφιοποιημένες βάσεις φορέων –πανεπιστημίων, θεάτρων, βιβλιοθηκών–, αλλά οι πληροφορίες
που βρέθηκαν ήταν αποσπασματικές και δεν κάλυπταν το ευρύ πεδίο της έρευνας που απαιτεί η παρούσα εργασία.
Επίσης μεσολάβησε επικοινωνία με το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, αλλά δεν υπήρξε ανταπόκριση.
14
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΘΙΑΣΟΙ
Η εμφάνιση των επαγγελματικών θιάσων σήμανε ταυτόχρονα την εμφάνιση και

την εξάπλωση των οικογενειακών θιάσων. Το θεατρικό είδος το οποίο ευνόησε την
ανάπτυξη αυτών παρουσιάστηκε στην Ιταλία με το όνομα commedia dell’ arte, με
βασικά χαρακτηριστικά τον αυτοσχεδιαστικό τρόπο3 ερμηνείας των ηθοποιών και την
ύπαρξη οικογενειακών δεσμών μεταξύ τους. Έτσι, από την εποχή εκείνη
δημιουργήθηκε μια παράδοση οικογενειοκρατίας στους θεατρικούς θιάσους, η οποία
συνεχίζεται μέχρι σήμερα σε πολλές χώρες του κόσμου.
Οι θίασοι της Κομμέντια ντελ’ άρτε αποτελούνταν από έναν σταθερό αριθμό
ηθοποιών4 και απασχολούσαν όλα τα ενήλικα μέλη των μετεχόντων οικογενειών για
τους κύριους ρόλους.5 Σταδιακά ο αριθμός των ηθοποιών αυξήθηκε και καθιερώθηκε
να είναι συνήθως επικεφαλής ένα ανδρόγυνο,6 μια συνήθεια που έχει διατηρηθεί ως
τις μέρες μας. Οι λιγότερο προικισμένοι θίασοι εμφανίζονταν στα χωριά και στις
μικρές πόλεις, ενώ οι πιο διάσημοι στις αίθουσες ευγενών και στα παλάτια των
βασιλιάδων.7 Από τους πιο γνωστούς ήταν οι Τζελόζι, οι Κονφιντέντι, οι Ουνίτι και
οι Φεντέλι.
Σε συνάρτηση με την οικογενειακή παράδοση και κληρονομικότητα που
επικράτησε στους θιάσους της Κομμέντια ντελ’ Άρτε, αξίζει να αναφερθεί ότι η
οικογενειοκρατία στον τομέα αυτόν άρχισε να γίνεται ένα σύνηθες φαινόμενο με το
πέρασμα των χρόνων τόσο σε χώρες του εξωτερικού όσο και στην Ελλάδα.
Ένας σημαντικός παράγοντας που ευνόησε το φαινόμενο αυτό ήταν και είναι οι
αδιάκοπες περιοδείες των θιάσων. Αν και σε μεγαλύτερη συχνότητα στο παρελθόν
και σε μικρότερη τη σημερινή εποχή, πολλοί θίασοι δεν περιορίζονται στην
παρουσίαση παραστάσεων μόνο στην Αθήνα, αλλά μεταβαίνουν και σε άλλες πόλεις,
ή και χώρες παλιότερα. Η συνήθεια αυτή, που πολλές φορές είναι και λύση ανάγκης
προκειμένου να ενισχυθεί οικονομικά ο θίασος ή να γίνει ευρύτερα γνωστός, έχει ως
αποτέλεσμα τη σύναψη προσωπικών σχέσεων μεταξύ των ηθοποιών, πολλές από τις
3
Ph. Hartnoll, Ιστορία του θεάτρου, μτφρ. Ρ. Πατεράκη, σ. 69, εκδ. Υποδομή, Αθήνα 1980.
4
Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι οι θίασοι αποτελούνταν από δέκα έως δεκατέσσερις ηθοποιούς (P. Bosisio,
Ιστορία του θεάτρου, μτφρ. Ε. Νταρακλίτσα, τ. Α´, σ. 288, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2006), ενώ αλλού αναγράφεται
ότι ένας θίασος της κομμέντια ντελ’ άρτε διέθετε από πέντε μέχρι είκοσι πέντε ηθοποιούς (Ph. Hartnoll, Ιστορία
του θεάτρου, μτφρ. Ρ. Πατεράκη, σ. 69, εκδ. Υποδομή, Αθήνα 1980).
5
P. Bosisio (2006), σ. 288.
6
P. Bosisio (2006), σ. 295: Στην Ισπανία, στο πλαίσιο της επίσημης επαγγελματικής αναγνώρισης των γυναικών
ηθοποιών, που συντελέστηκε το 1587, εκδόθηκε διάταγμα κάποια χρόνια αργότερα το οποίο όριζε ότι μπορούσαν
να παίζουν μόνο στον θίασο του συζύγου ή του πατέρα τους.
7
Ph. Hartnoll (1980), σ. 80.
15
οποίες καταλήγουν σε γάμο. Η κοινή επαγγελματική ζωή αναπόφευκτα καθορίζει και
την προσωπική τους ζωή, αφού η συχνή και διαρκής απουσία από μια σταθερή
κατοικία λειτουργεί αποτρεπτικά κάποιες φορές για τη δημιουργία μιας συνηθισμένης
κατά τα κοινωνικά πρότυπα οικογένειας και ταυτόχρονα ενθαρρυντικά για τη
δημιουργία σχέσεων μεταξύ των μελών ενός περιοδεύοντα θιάσου.
Παρεμφερές με το παραπάνω αναφορικά με τη συνύπαρξη των ηθοποιών στο
εργασιακό περιβάλλον τους είναι οι πολύωρες και εντατικές πρόβες πριν την έναρξη
μιας παράστασης. Παιρνούν πολλές ώρες μαζί, και μάλιστα σε συνθήκες απαιτητικές
και στρεσογόνες, με συνέπεια το γεγονός αυτό να λειτουργεί σαν ένας συνεκτικός
δεσμός μεταξύ τους. Έτσι, αναπτύσσονται σχέσεις οι οποίες συσφίγγονται και
διατηρούνται με το πέρασμα του χρόνου, ακριβώς λόγω του ότι έχουν δοκιμαστεί σε
δύσκολες καταστάσεις.
Ένας άλλος παράγοντας που
συνέβαλε στην ανάπτυξη των
οικογενειακών θιάσων μπορεί να
θεωρηθεί το εργασιακό ωράριο των
ηθοποιών. Μετά το πέρας των προβών,
αρχίζουν οι καθημερινές παραστάσεις, οι
Εικόνα 1. Θίασος της Κομμέντια ντελ’ Άρτε γύρω
στα 1580. Πρόκειται πιθανότατα για τους Τζελόζι, με οποίες ξεκινούν όταν οι περισσότεροι
την Ιζαμπέλα Αντρεΐνι στο ρόλο της inamorata που
αντιμετωπίζει έναν οργισμένο Πανταλόνε. εργαζόμενοι έχουν ήδη ολοκληρώσει το
Πηγή: Ph. Hartnoll, Ιστορία του θεάτρου, μτφρ. Ρ.
Πατεράκη, σ. 69, εκδ. Υποδομή, Αθήνα 1980 σύνηθες οχτάωρο εργασίας τους, και
διαρκούν μέχρι αργά το βράδυ, συμπεριλαμβανομένων των ημερών αργίας.
Επομένως, είναι λογικό ένα ανδρόγυνο που ανήκει σε κάποιο θίασο να αναγνωρίζει
τις δυσκολίες και τις απαιτήσεις του επαγγέλματος και έτσι να οργανώνει το
πρόγραμμά του σε κοινή βάση, κάτι που δύσκολα συμβαίνει όταν δεν συμβαδίζουν οι
ελεύθερες ώρες που μπορεί να έχει κάθε μέλος ενός ζευγαριού στη διάθεσή του.
Συμπληρωματικά, η ψυχοσύνθεση και η ψυχολογία ενός ηθοποιού γίνεται πιο
εύκολα κατανοητή από έναν/μία συνάδελφό του απ’ ό,τι από κάποιον/-α με
διαφορετικό επάγγελμα. Η συγκέντρωση που απαιτείται πριν από την παράσταση, η
κατάθεση ψυχής που συντελείται κατά τη διάρκειά της και οι συναισθηματικές
διακυμάνσεις που μπορεί να έχει ένας ηθοποιός απαιτούν ιδιαίτερο χειρισμό από την
πλευρά του/της συζύγου του/της. Επίσης, είναι σημαντικό το άλλο μέλος του
ζευγαριού να προσπαθεί να διατηρεί μια ήρεμη ατμόσφαιρα, ώστε να μην προκαλεί
έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις στον άλλο, επηρεάζοντας με αυτό τον τρόπο
16
την απόδοσή του. Οι δυσκολίες του επαγγέλματος που πιθανόν να αφορούν την
ερμηνεία ενός ρόλου ή τη συμπεριφορά ορισμένων συναδέλφων τους ή το άγχος για
την έκβαση μιας παράστασης δεν είναι εύκολο να γίνουν κατανοητά από κάποιον που
δεν έχει ασχοληθεί με το συγκεκριμένο επάγγελμα. Αντίθετα, όταν δύο ηθοποιοί τα
βιώνουν από κοινού, προσπαθώντας μαζί να βρουν λύσεις σε πρακτικά θέματα ή
έστω απλώς συμπάσχοντας ο καθένας με τον/την σύζυγο ή σύντροφό του, το μέγεθος
των δυσκολιών μετριάζεται.
Στη συνέχεια, αξίζει να αναφερθεί ότι η δημιουργία οικογενειακών θιάσων ή η
συνθιασαρχία ζευγαριών στη ζωή και το θέατρο είναι απόρροια μιας σχέσης
εμπιστοσύνης που τρέφει ο ένας για τον άλλο. Τόσο κατά την προετοιμασία μιας
παράστασης όσο και για την έκβασή της υπάρχουν έντονοι ρυθμοί, πίεση, άγχος και
απαιτούνται υπομονή, επιμονή, αλλά και οργανωτικότητα και συνέπεια. Γι’ αυτό,
είναι δύσκολο να εμπιστευτεί κάποιος θιασάρχης έναν οποιοδήποτε συνάδελφό του
να αναλάβουν από κοινού τέτοιου είδους καθήκοντα. Έτσι, επιλέγουν το έτερο μέλος,
με το οποίο υπάρχει οικειότητα, γνώση των προτερημάτων και ελαττωμάτων και
κοινός στόχος.
Τέλος, στη διατήρηση της παράδοσης των οικογενειακών θιάσων από γενιά σε
γενιά συμβάλλουν οι απόγονοι των ζευγαριών των ηθοποιών, οι οποίοι, βαθιά
επηρεασμένοι από τον τρόπο ζωής των γονιών τους, συχνά ακολουθούν το
παράδειγμά τους. Η εξοικείωση με τον καλλιτεχνικό χώρο, η αγάπη που τους
καλλιεργείται σταδιακά για την τέχνη του θεάτρου ή, πιο κυνικά, η επιθυμία για
απόκτηση φήμης στρέφουν τα νέα άτομα στο επάγγελμα του ηθοποιού, μένοντας
πιστά και επικροτώντας με αυτό τον τρόπο την επαγγελματική επιλογή των γονιών
τους.
Γίνεται εμφανές από τα παραπάνω ότι η παράδοση των οικογενειακών θιάσων
έχει τις ρίζες της θαμμένες στο παρελθόν και συνεχίζει μέχρι και σήμερα. Τόσο οι
χώρες του εξωτερικού όσο και η Ελλάδα έχουν πολλά αντιπροσωπευτικά
παραδείγματα να επιδείξουν, τα οποία φανερώνουν και την περαιτέρω διατήρηση της
παράδοσης αυτής στο πέρασμα των χρόνων.
17
1.1. Οικογενειακοί θίασοι στο εξωτερικό
Το φαινόμενο της οικογενειοκρατίας στους θεατρικούς θιάσους παρατηρήθηκε
στη Γαλλία του 17ου αιώνα, την εποχή του Μολιέρου αλλά και αργότερα. Οι τότε
ηθοποιοί αποτελούσαν μια ξεχωριστή ομάδα στην κοινωνία λόγω του δημόσιου
χαρακτήρα του επαγγέλματός τους, της περιέργειας που προκαλεί ο κόσμος των
παρασκηνίων και της δημοσιότητας που δινόταν σε κάθε κίνησή τους. Τα παραπάνω
σε συνδυασμό με την εχθρική στάση της Εκκλησίας –και κατ’ επέκταση μεγάλου
μέρους της χριστιανικής κοινωνίας– απέναντί τους και το γεγονός ότι η πλειονότητά
τους ανήκε σε περιοδεύοντες θιάσους τούς είχαν απομονώσει εν μέρει από την
υπόλοιπη κοινωνία και τους προσανατόλιζαν προς τη σύναψη σχέσεων και γάμων
μεταξύ τους. Έτσι, στη διάρκεια του 17ου αιώνα παρατηρείται το φαινόμενο του
σχηματισμού οικογενειών από ηθοποιούς. Συχνά η σύνθεση των θιάσων καθοριζόταν
από τις επιγαμίες και ακόμα πιο συχνά τα παιδιά που γεννιούνταν κατά τις περιοδείες
συνόδευαν τους γονείς τους και σταδιακά διδάσκονταν το επάγγελμά τους. Έχουν
καταγραφεί πολλά παραδείγματα οικογενειών ηθοποιών, γεγονός που επιβεβαιώνει
τις παραπάνω απόψεις.8
Στη συνέχεια και ενώ έχουν περάσει αρκετά χρόνια, το φαινόμενο της
οικογενειοκρατίας στους θεατρικούς θιάσους διαδίδεται ακόμη περισσότερο στην
Ευρώπη.9 Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Σασά Γκιτρί
(1885-1957).10 Είναι Γάλλος ηθοποιός, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, γιος
του επίσης ηθοποιού και θεατρικού συγγραφέα Λισιέν Γκιτρί. Γεννήθηκε στην
8
G. Mongredien (1997), σσ. 318-319: Καταρχήν, η οικογένεια Μπεζάρ επί τριάντα χρόνια παρέμεινε πιστή στο
Μολιέρο. Πέντε αδελφοί και αδελφές Μπεζάρ αποτέλεσαν μέλη του θιάσου. Η Μαρί Ερβέ, μητέρα αυτής της
«φυλής», συνόδευσε το θίασο στην επαρχία και έμεινε κοντά του στο Παρίσι. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι το
παράδειγμα των Μπαρόν: ο πατέρας, κωμωδός του Μαραί, παντρεύτηκε τη Ζαν Ωζού, θυγατέρα δύο κωμωδών, η
οποία ακολούθησε το σύζυγό της στο θέατρο του Μαραί. Ο γιος τους Μισέρ Μπαρόν, ο αγαπημένος μαθητής του
Μολιέρου, έπαιζε κωμωδία πάνω από μισό αιώνα. Παντρεύτηκε τη Σαρλότ Λε Νουάρ, θυγατέρα του Λα Τοριγιέρ,
άλλου συντρόφου του Μολιέρου. Στη συνέχεια, στο Οτέλ ντε Μπουργκόνι, ο Μπελρόζ παντρεύτηκε τη Νικόλ
Γκασό, χήρα κωμωδού και η ίδια κωμωδός. Η κόρη από τον πρώτο της γάμο παντρεύτηκε τον Ροζιντόρ. Ο
Μονφλερύ, γιος και αυτός περιοδεύοντος κωμωδού, παντρεύτηκε τη Ζαν ντε λα Σαπ, κόρη κωμωδών και χήρα του
Πιερ Ρουσώ, κωμωδού. Από τα έξι παιδιά τους, τα τρία ανέβηκαν στο παλκοσένικο. Ο Αντουάν παντρεύτηκε την
κόρη του Φλοριντόρ, Φρανσουάζ Ματιέ ντ’ Ενεμπώ. Η κόρη της Φρανσουάζ παντρεύτηκε τον γιο της Δίδας
Ντυπάρκ. Αναφερόμενοι στους Πουασόν, ο Ραϋμόν, ο πρόγονος, δημιουργός του ρόλου του Κρισπέν,
παντρεύτηκε μια κωμωδό, τη Βικτουάρ Γκερέν, η οποία ανήκε στην ίδια οικογένεια με τον Γκερέν ντ’ Εστρισέ. Η
μία από τις κόρες της παντρεύτηκε τον Λα Τυϊλερί, η άλλη τον Ντωβιγιέ. Χήρος, ο Ραϋμόν Πουασόν
ξαναπαντρεύτηκε μια χήρα, την Κατρίν Λε Ρουά, κωμωδό. Ο γιος του Πωλ, που ανήκε στην Κομεντί Φρανσαίζ,
παντρεύτηκε την προγονή του Ντυ Κρουαζύ. Απέκτησε πολλά παιδιά, μεταξύ των οποίων και τρεις γιους που
σταδιοδρόμησαν στην Κομεντί Φρανσαίζ. Όσον αφορά τη σύνθεση των γνωστών θιάσων της επαρχίας,
παρατηρείται η ίδια κατάσταση. Ο Ανρί Πιτέλ, ο λεγόμενος Λονσάν, ήταν αδερφός του Μπωβάλ και θείος της
Δίδας Μπωμπούρ. Παντρεύτηκε την κόρη του Τυρλυπέν. Από τα εννέα παιδιά του, τρία τουλάχιστον έγιναν
κωμωδοί της επαρχίας. Ο Νικολά Μπιετ, ο λεγόμενος Μπωσάν, παντρεύτηκε την ανιψιά του Βιλλιέ. Τέσσερις από
τους γιους του έγιναν περιοδεύοντες κωμωδοί.
9
Μ. Λοβέρδου, «Μικρές θεατρικές δυναστείες», Το Βήμα, 21/02/2010, text at:
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=316371
10
Α. Μάτσας, Μεγάλες θεατρικές οικογένειες, σ. 10, εκδ. Τυπ. Κ. Μιχαλάς, Αθήνα 1978.
18
Πετρούπολη, και σε ηλικία πέντε ετών παρουσιάστηκε στον Τσάρο ως ηθοποιός, ενώ
στα δεκαεφτά του χρόνια εμφανίστηκε στη γαλλική θεατρική σκηνή ως συγγραφέας
μιας κωμωδίας.11 Συνολικά έγραψε πάνω από εκατό κωμωδίες, στις περισσότερες
από τις οποίες πρωταγωνίστησε με επιτυχία ο
ίδιος.
Ο Έντουαρντ Γκόρντον Κρέιγκ (1872-
1966) ήταν άλλο ένα παράδειγμα
οικογενειοκρατίας στο εξωτερικό. Στην
περίπτωσή του ωστόσο καλλιτέχνης ήταν μόνο η
μητέρα του, η Έλεν Τέρρυ, η οποία θεωρούνταν Εικόνα 2. Σκηνικό του Κρέιγκ για
παράσταση του Μάκβεθ από το
μία από τις πιο γνωστές ηθοποιούς του Νίκερμποκερ Θήατερ της Νέας Υόρκης
Πηγή: Ph. Hartnoll, Ιστορία του θεάτρου,
βρετανικού θεάτρου. Ο ίδιος ήταν Άγγλος μτφρ. Ρ. Πατεράκη, σ. 69, εκδ. Υποδομή,
Αθήνα 1980
ηθοποιός, σκηνοθέτης, σκηνογράφος και
θεωρητικός του θεάτρου. Κάποια στιγμή αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη θεωρία του
θεάτρου, αποσκοπώντας να διαδώσει τις προσωπικές του θεωρίες για το θέατρο μέσω
της συγγραφής βιβλίων, του περιοδικού The Mask, της σκηνογραφίας και των
σκηνοθετικών του απόψεων – προέταξε το ρόλο του σκηνοθέτη-συντονιστή έναντι
των υπόλοιπων συντελεστών μιας παράστασης.
Ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο ιταλικός οικογενειακός θίασος
Girovago & Rondella. Πρόκειται για ένα ζευγάρι πλανόδιων καλλιτεχνών με
εμπειρίες από την παντομίμα, τη μουσική και την εφαρμοσμένη τέχνη. Μετά από
επτά χρόνια συμβίωσης και παραστάσεων, αποφάσισαν να διευρύνουν το θίασό τους
συμπεριλαμβάνοντας σε αυτόν τα παιδιά τους Rugiada, Timoteo και Tommaso. Έτσι,
έχουν γίνει μια οικογένεια πλανόδιων σαλτιμπάγκων, συνεχίζοντας την παράδοση της
Κομμέντια ντελ’ άρτε.
Τα παραπάνω ενδεικτικά παραδείγματα12 επιβεβαιώνουν την τάση –που υπήρχε
και συνεχίζει να υπάρχει– επιρροής του οικογενειακού περιβάλλοντος στην
επαγγελματική σταδιοδρομία των παιδιών. Η συνήθεια, η εξοικείωση με το
11
Δ. Μπάμπας, «Ο Σασά Γκιτρί γοητεύει ακόμα», Η Καθημερινή, 13/01/2008.
12
Στο σημείο αυτό αναφέρουμε και κάποια άλλα παραδείγματα της πιο σύγχρονης εποχής. Χαρακτηριστική είναι
η περίπτωση του Αμερικανού ηθοποιού Λάιονελ Μπάριμορ (1878-1954). Ήταν γιος των ηθοποιών Μόρις
Μπάριμορ και Τζορτζιάνα Ντριού, αδερφός των επίσης ηθοποιών Έθελ και Τζον Μπάριμορ και θείος της Ντριού
Μπάριμορ. Επίσης, ο Αμερικανός ηθοποιός Χένρι Φόντα (1905-1982) αποτέλεσε πόλο έλξης επαγγελματικά για
τα δύο παιδιά του: τον Πίτερ Φόντα και την Τζέιν Φόντα. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί και η
Αμερικανίδα ηθοποιός Μέριλ Στριπ. Η γνωστή ηθοποιός ήταν αρραβωνιασμένη με τον επίσης ηθοποιό Τζον
Καζάλ. Αφότου όμως εκείνος πέθανε, η ηθοποιός παντρεύτηκε και απέκτησε τέσσερα παιδιά, τα τρία από τα
οποία έχουν ακολουθήσει το παράδειγμά της και έχουν γίνει κι αυτά ηθοποιοί. Τέλος, το θεατρικό ζευγάρι
Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Ρίτσαρντ Μπάρτον ήταν ζευγάρι και στην προσωπική τους ζωή.
19
συγκεκριμένο επάγγελμα, η γοητεία της δόξας, η αναγνωρισιμότητα, η μαγεία του
θεάτρου, η αγάπη για την τέχνη, αλλά και η πεποίθηση των νέων μελών μιας
οικογένειας ότι η φήμη του γονιού τους μπορεί να συμβάλλει στην προώθηση της
δικής τους καριέρας είναι πιθανόν κάποιοι από τους παράγοντες που τους δελεάζουν
προκειμένου να συνεχίσουν την οικογενειακή παράδοση και να μη στρέφουν το
ενδιαφέρον τους σε άλλες επαγγελματικές ενασχολήσεις.
20
1.2. Οικογενειακοί θίασοι στην Ελλάδα
Η οικογενειοκρατία στους θεατρικούς θιάσους είναι ένα φαινόμενο αρκετά
διαδεδομένο και στην Ελλάδα. Με απαρχή τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα και
φτάνοντας στη σημερινή εποχή, είναι εμφανής η τάση των μελών ενός ζευγαριού
ηθοποιών για σύμπραξη και συνεργασία, καθώς και η ένταξη των απογόνων τους στο
θίασό τους.
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί ο Μυτιληνιός ηθοποιός Θεόδωρος
Αλκαίος. Το 1818 ήταν καταξιωμένος πρωταγωνιστής στο Βουκουρέστι. Τα χρόνια
διακυβέρνησης του Ι. Καποδίστρια ίδρυσε μαζί με τη σύζυγό του Μαριγώ Αλκαίου13
το πρώτο μετεπαναστατικό θέατρο στη Σύρο. Όμως τα επόμενα χρόνια έπεσε θύμα
της άγριας σφαγής που συντελέστηκε στο Άργος από τα γαλλικά στρατεύματα
κατοχής, οπότε το έργο του συνέχισε ο αδερφός του Κωνσταντίνος Αλκαίος, επίσης
ηθοποιός, και ο γιος του Ξενοφών Αλκαίος.
Η περίπτωση των αδερφών Ταβουλάρη14 –Διονύσιος και
Σπυρίδων– είναι ενδεικτική της οικογενειακής παράδοσης που
ακολουθούνταν στο θέατρο. Ίδρυσαν θίασο και πραγματοποίησαν
περιοδείες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1869 ο Διονύσιος
Ταβουλάρης παντρεύτηκε την ηθοποιό Σοφία Πανά. Η Σοφία
Ταβουλάρη, πλέον, αναδείχτηκε από το γάμο της σαν μία από τις
πρώτες μεγάλες πρωταγωνίστριες του αναγεννόμενου τότε
Εικόνα 3. Η Σοφία θεάτρου. Τα δύο παιδιά τους, Χριστόφορος και Ελένη,
Ταβουλάρη Κυρία με τις
καμέλιες διατήρησαν τη θεατρική παράδοση έμμεσα, όχι από τη θέση
Πηγή: Α. Μάτσας,
Μεγάλες θεατρικές του ηθοποιού αυτή τη φορά.15 Αντίθετα, οι απόγονοι του Σπ.
οικογένειες, εκδ. Τυπ. Κ.
Μιχαλάς, Αθήνα 1978 Ταβουλάρη,16 ο οποίος παντρεύτηκε μία από τις πιο
αγαπημένες ενζενί πρωταγωνίστριες της εποχής εκείνης, την Χαρίκλεια
Αθανασοπούλου, ακολούθησαν το παράδειγμα των γονιών τους.
13
Α. Αλτουβά, Το φαινόμενο του γυναικείου βεντετισμού στην Ελλάδα τον 19 ο αιώνα, σ. 3, Διδακτορική διατριβή,
Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο – Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Αθήνα 2007.
Α. Μάτσας (1978), σ. 25.
14
Α. Μάτσας (1978), σσ. 35-50.
15
Ο Χριστόφορος Ταβουλάρης ήταν ο πρώτος φροντιστής και βεστιαρίστας του Βασιλικού Θεάτρου επί Θωμά
Οικονόμου και ο πρόεδρος του Σωματείου Τεχνιτών Θεάτρου. Η Ελένη Ταβουλάρη παντρεύτηκε τον ηθοποιό
Εδμόνδο Φυρστ και ο γιος της ήταν θεατρώνης του Θεάτρου Αλάμπρα.
16
Πάνος και Γιάννης Ταβουλάρης.
21
Εξέχοντα ρόλο στην εξιστόρηση που διαδραματίζεται κατέχει η οικογένεια
Κοτοπούλη.17 Απαρχή της ένδοξης θεατρικής οικογένειας
αποτέλεσε το ζευγάρι των ηθοποιών Δημήτριος και Ελένη
Κοτοπούλη18. Οι κόρες τους, Χρυσούλα, Φωτεινή και
Μαρίκα, στάθηκαν σταθμοί στην ιστορία του ελληνικού
θεάτρου. Η Φωτεινή Κοτοπούλη ήταν ζευγάρι με τον
πρωταγωνιστή της εποχής Λουδοβίκο Λούη, ενώ η δίδυμη
αδερφή της Χρυσούλα παντρεύτηκε τον Μήτσο Μυράτ και
απέκτησαν τον γνωστό ηθοποιό Δημήτρη Μυράτ, ο οποίος με
τη σειρά του ήταν ανδρόγυνο και συνθιασάρχης με την Εικόνα 4. Δημήτρης Μυράτ
και Βούλα Ζουμπουλάκη
τιμημένη με το Έπαθλο Μαρίκας Κοτοπούλη Βούλα Πηγή: Α. Μάτσας, Μεγάλες
θεατρικές οικογένειες, εκδ.
Ζουμπουλάκη. Όσο για τη Μαρίκα Κοτοπούλη, η ηθοποιός Τυπ. Κ. Μιχαλάς, Αθήνα
1978
αφιερώθηκε στην τέχνη του θεάτρου και δεν προέβη στη
δημιουργία οικογένειας.19
Επιπλέον, ο Μήτσος Μυράτ είχε συνάψει δεσμό με τη διάσημη ηθοποιό
Κυβέλη (Ανδριανού). Τα παιδιά τους, Μιράντα και Αλέξανδρος, επηρεάστηκαν από
το επάγγελμα των γονιών τους, αλλά μόνο η Μιράντα Μυράτ έγινε μέλος της
ευρύτερης οικογένειας του θεάτρου και διακρίθηκε ως ηθοποιός. Ο Αλέξανδρος
παντρεύτηκε τη Ρίτα Ταρσούλη –μετέπειτα Ρίτα Μυράτ–,
συνεχίζοντας την ένδοξη γενιά ηθοποιών μέσω των
απογόνων τους. Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται και η
ηθοποιός Αλίκη Θεοδωρίδη, η οποία είναι κόρη της
Κυβέλης από το δεύτερο γάμο της με τον θεατρικό
επιχειρηματία Κώστα Θεοδωρίδη.
Η πρώτη μεγάλη τραγωδός και ταυτόχρονα βεντέτα
της ελληνικής σκηνής Πιπίνα Βονασέρα20 ξεχώρισε στο
καλλιτεχνικό στερέωμα. Παρ’ ότι ο σύζυγός της δεν ανήκε
Εικόνα 5. Πιπίνα Βονασέρα
Πηγή: Α. Μάτσας, Μεγάλες
σε αυτόν το χώρο, τα παιδιά της επηρεάστηκαν από την
θεατρικές οικογένειες, εκδ. Τυπ.
Κ. Μιχαλάς, Αθήνα 1978
επαγγελματική της ιδιότητα και τα μισά από αυτά –
17
Α. Μάτσας (1978), σσ. 51-62.
18
Η αδερφή της ήταν και αυτή ηθοποιός, η Στέλλα Τσιλιβάκου –αυτό ήταν το οικογενειακό τους επίθετο–, όπως
και τα δύο παιδιά της Πέτρος και Ελένη.
19
Διατηρούσε προσωπική σχέση με τον Ίωνα Δραγούμη (1908-1920) και ύστερα παντρεύτηκε το θεατράνθρωπο
Δημήτριο Χέλμη, με τον οποίο δεν απέκτησε παιδιά.
20
Α. Μάτσας (1978), σσ. 63-68.
22
ήταν οκτώ συνολικά– ακολούθησαν το παράδειγμά της και έγιναν ηθοποιοί: η
Φιλομήλα,21 ο Ιωάννης, ο Κωνσταντίνος και ο Ευτύχιος. Το γεγονός ότι η Π.
Βονασέρα ήταν ήδη παντρεμένη πριν ξεκινήσει την επαγγελματική της σταδιοδρομία
αποτέλεσε σημαντικό πλεονέκτημα έναντι άλλων ομόφυλων συναδέλφων της, αν
ληφθεί υπόψη ότι οι ελληνικοί θίασοι στελεχώνονταν από μέλη οικογενειών ώστε να
υπάρχει δυνατότητα μαζικής μετακίνησής τους.22 Ανιψιές της, κόρες του αδελφού
της, ήταν οι επίσης ηθοποιοί Μαρίκα και Ιωσηφίνα, που παντρεύτηκαν τους
ηθοποιούς Νίκο Σύλβα και Νίκο Δελούδη, και δισέγγονά της οι ηθοποιοί Ελένη
Δελούδη και Γιώργος Σύλβας.
Στη συνέχεια, η Αικατερίνη Βερώνη23 στηρίζει με την παρουσία της στην
ελληνική σκηνή τη θεωρία της οικογενειοκρατίας στο θέατρο. Οι γονείς της δεν
επεδείκνυαν σαφή κλίση προς αυτό,24 αλλά οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις της
επόμενης γενιάς αποδείχτηκαν έντονες, καθώς τα πέντε από τα αδέρφια 25 της είχαν
μυηθεί, όπως και η ίδια, στο επάγγελμα του ηθοποιού: ο Θεμιστοκλής, η Ελένη, 26 ο
Δημήτριος27 και η Σμαράγδα. Δεν έμεινε ανεπηρέαστος από αυτό και ο σύζυγός της,
ο οποίος απαρνήθηκε τη νομική, αγνόησε τα κοινωνικά στερεότυπα της εποχής και
εντάχθηκε στο θίασό της.28 Το 1902-1903 διορίστηκαν στο Βασιλικό Θέατρο και
αργότερα έγιναν συνθιασάρχες. Ο θίασος Βερώνη-Γεννάδη πραγματοποίησε
περιοδείες μέχρι το 1913, έτος κατά το οποίο ο Γ. Γεννάδης αποφάσισε να αποσυρθεί.
Η θεατρική της αντίπαλος29 και πρωταγωνίστρια Ευαγγελία
30
Παρασκευοπούλου , η οποία παντρεύτηκε τον ηθοποιό Νικόλαο Παρασκευόπουλο –
21
Παντρεύτηκε τον ηθοποιό Θεόδωρο Ποφάντη, αλλά τα παιδιά τους δεν εκδήλωσαν κλίση προς το θέατρο.
22
Α. Αλτουβά (2007), σσ. 11-16: Η οικογενειακή κατάσταση λειτουργούσε σαν εγγύηση καλής συνεργασίας,
γιατί εξασφάλιζε την αφοσίωση των ηθοποιών στο έργο τους και συνέβαλε στην προβολή της εικόνας της ηθικής
και αξιοπρεπούς ηθοποιού σε μια εποχή που επικρατούσε η αντίθετη άποψη για τις πρωταγωνίστριες του θεάτρου.
23
Α. Αλτουβά (2007), σσ. 167-174.
Α. Μάτσας (1978), σσ. 73-83.
24
Ο πατέρας της εργαζόταν ως ανώτερος υπάλληλος σε διεθνή εμπορικό οίκο και η μητέρα της καταγόταν από
πλούσια ελληνική οικογένεια.
25
Η αδερφή της Ελισάβετ δεν έγινε ηθοποιός, αλλά έγιναν τα παιδιά της: Αγαθονίκη Τζωρτζιάνη Σκέντερ –και η
δική της κόρη ακολούθησε τη θεατρική οδό– και Κατίνα Τζωρτζιάνη.
26
Η Ελένη Βαρώνη παντρεύτηκε τον διακεκριμένο ηθοποιό της εποχής Περικλή Χριστοφορίδη και απέκτησαν
τέσσερα παιδιά, τα οποία με τη σειρά τους έγιναν και αυτά ηθοποιοί, διαιωνίζοντας μέσω και των επόμενων
γενεών την οικογενειακή τους θεατρική παράδοση.
27
Παντρεύτηκε την ηθοποιό Ουρανία Βερώνη. Απόγονοί τους ήταν η Σοφία, η Καίτη και ο Γιάννης. Οι δύο
πρώτες ξεχώρισαν στο μουσικό θέατρο και αποκαλούνταν από το κοινό ως «Βερωνάκια». Ο τρίτος ήταν ο
τελευταίος του θεατρικού οικογενειακού δέντρου.
28
Αρχικά εντάχθηκε στο θίασο της Ε. Παρασκευοπούλου με το ψευδώνυμο Βερρής και από το 1896 έγινε μέλος
του δικού της θιάσου.
29
Οι Ελληνίδες πρωταγωνίστριες του θεάτρου μεσουράνησαν την ίδια περίοδο στην Αθήνα και οι διαφορές στον
τρόπο ερμηνείας και στο χαρακτήρα τους αποτέλεσαν αφορμή να αναπτυχθεί έντονος ανταγωνισμός μεταξύ τους
και διχασμός του κοινού. Η καθεμία είχε τους υποστηρικτές και εχθρούς της τόσο στο ευρύ κοινό που τις
παρακολουθούσε όσο και στους πνευματικούς ανθρώπους και θεατρανθρώπους της εποχής. Είχαν χωριστεί σε
Βερωνιστές και Παρασκευοπουλιστές. Χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Όταν τον Σεπτέμβρη του 1893 ο τότε
πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης είχε επισκεφτεί το Θέατρο της Ομόνοιας για να παρακολουθήσει την
23
έχει καθιερωθεί με το δικό του επίθετο– και απέκτησαν ένα γιο, τον επίσης ηθοποιό
Βερδή Παρασκευόπουλο, συνεχίζει την παράδοση της οικογενειοκρατίας στο θέατρο.
Ο γάμος τους διαλύθηκε, αλλά προηγουμένως είχαν συνεργαστεί επαγγελματικά και
είχαν πραγματοποιήσει περιοδείες, με την ίδια ως βασική πρωταγωνίστρια του
θιάσου του συζύγου της.
Άλλα αντιπροσωπευτικά παραδείγματα των διακεκριμένων οικογενειών που
συνέχισαν επάξια και διατήρησαν τη θεατρική παράδοση είναι οι οικογένειες Νέζερ31
και Αλκαίου32. Η τελευταία απόγονος της πρώτης είναι η ηθοποιός Μαρίκα Νέζερ,
ενώ σημαντικός στο είδος του υπήρξε και ο Χριστόφορος Νέζερ, εξάδελφός της, γιος
επίσης ηθοποιών και αυτοδίδακτος. Αναφορικά με τη δεύτερη οικογένεια, η
καταξιωμένη ηθοποιός Σαπφώ Αλκαίου ήταν κόρη του Γιώργου και της Θέκλας
Τιβέριου. Το επίθετο της δόθηκε από τον Πολύβιο Δημητρακόπουλο33. Τη θεατρική
παράδοση της οικογένειας ανέλαβε να διατηρήσει η κόρη της Μαρία Αλκαίου, από
τον τρίτο γάμο της.
Η ρίζα μιας άλλης ένδοξης θεατρικής οικογένειας ξεκινάει με την ηθοποιό
Ροζαλία Παντελιάδου.34 Η κόρη της, επίσης ηθοποιός, Σοφία Παντελιάδου
παντρεύτηκε τον Σπαρτιάτη μουσικό Σταμάτη Κρεββατά. Η Μαρίκα Κρεββατά,
ηθοποιός κι αυτή, ήταν η μοναδική κόρη της που έζησε, καθώς τα υπόλοιπα παιδιά
του ζευγαριού πέθαναν. Μεγάλη ήταν η φροντίδα που της παρείχε η Μαρίκα
Κοτοπούλη, η οποία τη βοήθησε στη θεατρική της σταδιοδρομία. Κόρη της Μαρίκας
Κρεββατά είναι η Γκέλυ Μαυροπούλου, η οποία αποτελεί την τέταρτη γενιά
γυναικών ηθοποιών της οικογένειας και υπήρξε ζευγάρι με τον ηθοποιό Στέφανο
Στρατηγό.
Και η ιστορία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα… Ενδεικτικά, ο Κωνσταντίνος
Καζάκος είναι γιος του Κώστα Καζάκου και της Τζένης Καρέζη, η Ζωή Ρηγοπούλου,
κόρη των Κώστα Ρηγόπουλου και Κάκιας Αναλυτή, η Σμαράγδα Καρύδη, κόρη του
Ντίνου Καρύδη και της Τζούλιας Αργυροπούλου, η Κοραλία Καράντη, κόρη της
πολυσυζητημένη παράσταση Φαύστα, δεν έβρισκε θέση να καθίσει! Και τη στιγμή που του παρουσίασαν τη νεαρή
πρωταγωνίστρια Αικατερίνη Βερώνη την υποδέχτηκε χαμογελαστά και της είπε: “Σας οφείλω χάριτας, διότι με
τον καλλιτεχνικόν συναγωνισμόν σας με την Παρασκευοπούλου εκάματε να παύσουν οι πολιτικαί έριδες”!» (Γ.
Γεωργουβίας, «Η παλιά Ομόνοια των θεάτρων», Ριζοσπάστης, 04/01/1995, σ. 14). Επίσης, στον Α. Μάτσα (1978),
σ. 78 καταγράφεται η συνέχεια του διαλόγου τους: «Έμαθα ότι πιαστήκατε μαλλιά με μαλλιά με την
Παρασκευοπούλου. Φαίνεται όμως ότι εβγάλατε τα δικά της, γιατί τα δικά σας τα βλέπω στη θέση τους»…
30
Α. Αλτουβά (2007), σσ. 345-351.
31
Α. Μάτσας (1978), σσ. 99-110.
32
Α. Μάτσας (1978), σσ. 111-120.
33
Έλληνας θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος.
34
Α. Μάτσας (1978), σσ. 157-166.
24
Αφροδίτης Γρηγοριάδου και προγονή του Βύρωνα
Πάλλη, και αναρίθμητα άλλα παραδείγματα
επιβεβαιώνουν τη συνήθεια της διατήρησης της
θεατρικής παράδοσης εντός του οικογενειακού
πλαισίου.
Πρόκειται για μια νοοτροπία που υπάρχει
Εικόνα 6. Οικογένεια Γαληνέα-
Μουτούση.
ανέκαθεν σε όλες τις χώρες και σε όλα τα
Πηγή: Μ. Λοβέρδου, «Μικρές
θεατρικές δυναστείες», Το Βήμα,
επαγγέλματα. Δίνεται όμως περισσότερη έμφαση στο
21/02/2010
επάγγελμα του ηθοποιού, διότι αφορά την
καλλιτεχνική φύση των ανθρώπων και οδηγεί στο δίλημμα της έμφυτης ή επίκτητης
θεατρικής κλίσης του καθενός. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, οπότε είναι
δύσκολο να διευκρινιστεί αν είναι θέμα κληρονομικότητας και γονιδίων ή απλώς
συνήθειας και εύκολης διεξόδου, μιας και υπάρχει ήδη εξοικείωση με το αντικείμενο
και δίνεται ώθηση μέσω του ονόματος των γονέων.
25
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΗΘΟΠΟΙΩΝ: Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ
ΤΟΥΣ
2.1. Βασίλης Λογοθετίδης (1897-1960) – Ίλια Λιβυκού (1919-2002)
Εικόνα 7. Κάθε πράγμα στον καιρό του Εικόνα 8. Ο θάνατός σου η ζωή μου (Θέατρο Ριάλτο,
(Θέατρο Παρκ, 1959) 1955)
Πηγή: Μ. Μωραΐτης, Βασίλης Λογοθετίδης: Πηγή: Μ. Μωραΐτης, Βασίλης Λογοθετίδης: Ο μέγιστος των
Ο μέγιστος των κωμικών, σ. 17, Οδός Πανός, Αθήνα 2008 κωμικών, σ. 17, Οδός Πανός, Αθήνα 2008
Ααα, εσύ είσαι δηλαδή μέγας παλιανθρωπέας!

(Β. Λογοθετίδης - Από την ταινία Κάλπικη λίρα του Γιώργου Τζαβέλλα)
ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ (Ίλια Λιβυκού): Δύο ουισκάκια τώρα, είναι ό,τι πρέπει. Σας αρέσει το ουίσκι;
ΜΑΝΩΛΗΣ (Βασίλης Λογοθετίδης): Ναι… Μάλιστα… υπάρχει βέβαια μια μερίς που
αντιτίθεται, αλλά… θα συνέλθει, πού θα πάει;
Β: Τσίριο!
Μ: Μανώλης!
Β: Τσίριο!
Μ: Μανώλης! Από την Κρήτη, θα είναι αυτή…
Β: Τσιν-τσιν! Τσίριο!
Μ: Μανώλης! Πω πω… τι καούρα είναι αυτή; Στο Βεζούβιο βγαίνει αυτό το πράμα;
(Από την ταινία Βότσαλο στη λίμνη των Χρ. Γιαννακόπουλου και Αλ. Σακελλάριου)
26
2.1.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Β.
Λογοθετίδη
Ο «σεμνός γίγας»35 Βασίλης Λογοθετίδης36 ήταν ένας από τους πιο
σημαντικούς Έλληνες κωμικούς ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου.
Ξεχώρισε επίσης ως σκηνοθέτης, καθώς αναλάμβανε ο ίδιος τη σκηνοθεσία των
έργων που παρουσίαζε ο θίασός του.37
Γεννήθηκε το 189738 στο Μυριόφυτο, ένα χωριό της ανατολικής Θράκης,39 και
σε μικρή ηλικία εγκαταστάθηκε μαζί με τους γονείς του στην Κωνσταντινούπολη.40
Η μετεγκατάστασή τους αυτή συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη θεατρική αφύπνιση του
Βασίλη Λογοθετίδη, δεδομένου ότι εκεί από τα μέσα του 19ου αιώνα το ελληνικό
θέατρο γνώρισε μεγάλη άνθηση, η οποία συνέπεσε χρονικά με την ακμή του
κωνσταντινουπολίτικου ελληνισμού στον οικονομικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και
πολιτισμικό τομέα.41 Το ελληνικό θέατρο κατείχε εξέχοντα ρόλο στην ψυχαγωγία των
Κωνσταντινουπολιτών και όλοι οι μεγάλοι θίασοι από την Ελλάδα επισκέπτονταν την
Πόλη, όπου γίνονταν δεκτοί με ευμένεια.42 Η θεατρική ζωή για τους Έλληνες της
35
Χαρακτηρισμός που του αποδίδεται από την ηθοποιό Καίτη Λαμπροπούλου.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=60212&tsz=0&act=mMainView (Συνέντευξη
της Καίτης Λαμπροπούλου στη δημοσιογράφο Εύη Κυριακοπούλου, Αντ’ αυτού, επεισόδιο 062, 01/01/2001).
36
Υπάρχει η φήμη ότι το πραγματικό του ονοματεπώνυμο ήταν Βασίλης Ταβλαρίδης και ότι καθιέρωσε το
επίθετο Λογοθετίδης με το ντεμπούτο του στο θέατρο το 1919. Όμως, σύμφωνα με τον Μ. Μωραΐτη, το
Λογοθετίδης ήταν το κανονικό του επίθετο, ενώ το Ταβλαρίδης ήταν ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο αδερφός
του ως ερασιτέχνης ηθοποιός (Μωραΐτης: 2008, 124).
37
Κ. Παπασπήλιος (2002), σ. 14: «Ως ηθοποιός ήταν ασύγκριτος, ως σκηνοθέτης ήταν σοφός και ως χαρακτήρας
αδαμάντινος».
38
Θ. Έξαρχος, Έλληνες Ηθοποιοί – Αναζητώντας τις ρίζες, Από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι το 1899, τ. Α´, σσ.
201-203, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1995.
Παρατηρείται πληθώρα εκδοχών σχετικά με την ημερομηνία γέννησης του Β. Λογοθετίδη. Στο βιβλίο του Μ.
Μωραΐτη αναφέρεται το έτος 1900, ενώ, σύμφωνα με τον Θ. Έξαρχο, στο Μητρώο του Σωματείου Ελλήνων
Ηθοποιών αναγράφεται ως έτος γέννησης το 1893, στο Θεατρικό Λεξικό του Αλ. Σολομού το 1898 και στον
Πάπυρο-Λαρούς επίσης το 1900. Όμως από το οικογενειακό περιβάλλον της Ίλιας Λιβυκού προέρχεται η
πληροφορία ότι το ακριβές έτος γέννησης είναι το 1897 και ότι το 1893 δηλώθηκε από τον ίδιο όταν γράφτηκε
στο Σωματείο, ύστερα από υπόδειξη της Μ. Κοτοπούλη, ώστε να αποφευχθεί η στράτευσή του, κάτι που θα
σήμαινε το τέλος της συνεργασίας τους.
39
Ο Αλέκος Σακελλάριος αναφέρει ότι ο ηθοποιός γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη και ότι
γνωρίστηκε με τη Μαρίκα Κοτοπούλη σε μια περιοδεία της εκεί. Του ζήτησε να συνεργαστούν και επέστρεψαν
μαζί στην Αθήνα.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=76246&tsz=0&act=mMainView
(Τ’ αστέρια λάμπουν για πάντα: Βασίλης Λογοθετίδης, 01/01/1991. Μιλούν οι: Αλέκος Σακελλάριος, Ίλια Λιβυκού,
Ροζίτα Σώκου, Βύρων Πάλλης, Βαγγέλης Πρωτοπαπάς, Σμάρω Στεφανίδου, Πάνος Χατζηκουτσέλης).
40
Όσον αφορά τις σπουδές του, οι πηγές στην πλειοψηφία τους αναφέρουν ότι ο Β. Λογοθετίδης σπούδασε στο
Ζωγράφειο Γυμνάσιο της Πόλης, ενώ αλλού αναγράφεται ότι σπούδασε στη Γαλλική Σχολή κι αλλού στο
Ελληνογαλλικό Λύκειο του Χ. Χατζηχρήστου στο Πέραν (Μωραΐτης: 2008, 16).
41
X. Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1994), σσ. 75-80: Μέσα στο πνεύμα αυτό, το ελληνικό θέατρο θεωρούμενο σαν
μία ακόμη έκφραση της εκ νέου αφύπνισης της ελληνικής συνείδησης εντάχθηκε στην κίνηση για την ανάπτυξη
του εθνισμού και επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας του κωνσταντινουπολίτικου ελληνικού στοιχείου. Η εκεί
ελληνική κοινότητα αγκάλιασε το ελληνικό θέατρο με θέρμη σαν μέσο πνευματικής καλλιέργειας, συσπείρωσης
του κωνσταντινουπολίτικου ελληνισμού και δημιουργίας της εθνικής συνείδησης. Ουδέποτε εκτιμήθηκε ως απλό
μέσο διασκέδασης, αλλά αντίθετα ως «μέγα παιδευτήριον του λαού».
42
Έτσι, οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης διαμόρφωσαν τη δική τους θεατρική παράδοση, με αποτέλεσμα να
αναδειχθούν σημαντικοί θεατρικοί συγγραφείς –ανάμεσά τους ο Αλέξανδρος Ραγκαβής, ο Αλέξανδρος Ζωηρός, ο
Μιχαήλ Χουρμούζης–, καθώς και επαγγελματικοί θίασοι που υπήρξαν «δημιουργήματα των ιερών τεράτων της
27
Πόλης συνεχίστηκε και τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα,43 με αποτέλεσμα η έντονη
αυτή θεατρική δραστηριότητα να γίνει τρόπος ζωής και να μη μείνει κανείς
ανεπηρέαστος.
Η πρώτη του ερασιτεχνική εμφάνιση του Β. Λογοθετίδη πραγματοποιήθηκε σε
μια θεατρική σκηνή της Κωνσταντινούπολης μέσω κάποιου θιάσου που δημιούργησε
ο ίδιος. Ανέβασαν την Γκόλφω του Σπ. Περεσιάδη και ο ηθοποιός ερμήνευσε τον
πρώτο του ρόλο υποδυόμενος τον Τάσο. Η επιτυχία του ήταν μεγάλη και όλοι
πίστευαν ότι είχε γεννηθεί ένας μεγάλος δραματικός ηθοποιός.44 Λέγεται μάλιστα ότι
η θεατρική του ομάδα ανέβασε και έργα αρχαίας τραγωδίας, στα οποία έπαιξε ο ίδιος.
Αργότερα έγινε μέλος στο θίασο ενός προγόνου της οικογένειας Βερώνη και
ερμήνευσε το ρόλο του Λιάκου στο έργο Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας του Δημ.
Κορομηλά. Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να ασχοληθεί και επαγγελματικά
με το θέατρο. Με έμφυτη σοφία προσαρμογής στους νόμους του θεάτρου και του
κινηματογράφου, πέτυχε το στόχο του. Σε μια περιοδεία του θιάσου της Μαρίκας
Κοτοπούλη στην Κωνσταντινούπολη, ο Β. Λογοθετίδης έσπευσε να δει τις
παραστάσεις της, αλλά παραδόξως συνέβη και το αντίστροφο. Παρακολούθησε και η
ίδια μια δική του ερασιτεχνική παράσταση στην οποία ο ηθοποιός υποδυόταν το
δραματικό εραστή. Ενθουσιάστηκε μαζί του και έτσι έκανε το όνειρό του
πραγματικότητα. Τον παρότρυνε να την ακολουθήσει στην Αθήνα, προσφέροντάς του
μια νέα προοπτική στη ζωή του.
Το 1919, παντρεμένος για δεύτερη φορά ήδη, έφτασε στην Αθήνα και
εντάχθηκε στο δυναμικό του θιάσου της ως επαγγελματίας πλέον ηθοποιός. Αρχικά
εμφανίστηκε σε ρόλους ποικίλου ρεπερτορίου, που κάλυπταν το κλασικό
δραματολόγιο, τη σύγχρονη ελληνική κωμωδία, την επιθεώρηση, τις μουσικές
κωμωδίες, ωστόσο η Μαρίκα Κοτοπούλη δεν άργησε να αντιληφθεί την κωμική του
φλέβα, κυρίως λόγω της εμφάνισης και της σκηνικής παρουσίας του, και να τον
θεατρικής τέχνης του 19ου αιώνα». Τέτοιοι θίασοι ήταν των: Παντελή Σούτσα, Διονυσίου Ταβουλάρη,
Δημοσθένη Αλεξιάδη, Μιχαήλ Αρνιωτάκη, Νικολάου Λεκατσά, Γεωργίου Πετρίδη και Αικατερίνης Βερώνη.
Χαρακτηριστικά τους, το πολυπρόσωπο δυναμικό τους, το πλούσιο δραματολόγιο και η ευπρόσωπη οργάνωσή
τους. Οι θίασοι αυτοί παρουσίαζαν μεγάλο αριθμό παραστάσεων, σε αντίθεση με τους δευτερεύοντες θιάσους που
εντοπίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίοι χαρακτηρίζονταν από τη χρονικά σύντομη εμφάνισή τους και
από το ολιγοπρόσωπο δυναμικό τους (Σταματοπούλου-Βασιλάκου: 1994, 232).
43
Χρ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου, «Θέατρο στην Κωνσταντινούπολη», 13/11/2007, text at:
http://constantinople.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=11052 (Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος
Ελληνισμού): Το χρονικό διάστημα 1900-1907 η Κωνσταντινούπολη βρισκόταν στο θεατρικό της απόγειο. Οι
θίασοι διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, με καθημερινά εναλλασσόμενο ρεπερτόριο και με τον κόσμο να κατακλύζει
τα κεντρικά θέατρα.
44
Ν. Κύτταρης (2010), σ. 84.
28
βοηθήσει να βρει την κλίση του. Έτσι καθιερώθηκε ως ένας από τους βασικότερους
κωμικούς πρωταγωνιστές του θιάσου της.
Η Μαρίκα Κοτοπούλη εκείνη την εποχή κυριαρχούσε σχεδόν απόλυτα στο
θεατρικό σκηνικό, αν ληφθεί υπόψη και η συνεργασία της με ιερά τέρατα της
διανόησης όπως ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Παντελής Χορν, ο Αιμίλιος Βεάκης. Ο
Βασίλης Λογοθετίδης έγινε μέλος αυτού του σπουδαίου κύκλου και είχε τη μοναδική
τύχη να αναγνωριστεί το μεγάλο ταλέντο του από τους πλέον ειδικούς ανθρώπους του
χώρου.
Στο θίασό της γνώρισε, επίσης, σημαντικές επιτυχίες με κλασικά έργα, αλλά και
με έργα του μοντέρνου ρεπερτορίου, όπως Η πιο χαρούμενη ώρα του Σαρόγιαν και η
φάρσα Δόκτωρ Κνοκ του Ρομέν. Μέσω του τελευταίου αυτού έργου τού δόθηκε η
δυνατότητα να ερμηνεύσει για πρώτη φορά και με τεράστια επιτυχία το είδος του
χαρακτήρα που του ταίριαξε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον και τον
καθιέρωσε: του ανθρώπου που εύκολα γίνεται τραγικός μέσα από κωμικές
καταστάσεις, που μελαγχολεί και γίνεται μίζερος, βγάζοντας το γέλιο. Είκοσι επτά
χρόνια περίπου συνεργασίας με τη μεγάλη ηθοποιό συμπλήρωσε ο Β. Λογοθετίδης:
από το 1919 έως το 1925 ήταν απλό μέλος του θιάσου, ενώ από το 1926 έως τα μέσα
της επόμενης δεκαετίας υπήρξε μόνιμος κωμικός πρωταγωνιστής. Δεν έλειψαν
βέβαια και οι περιοδείες που πραγματοποίησαν – Αλεξάνδρεια και
Κωνσταντινούπολη ήταν οι πιο γνωστοί προορισμοί τους.
Την περίοδο 1934-1935 έφυγε από τη μόνιμη
αυτή στέγη του και συνεργάστηκε με τον θίασο των Κ.
Μουσούρη-Α. Θεοδωρίδη. Πιο συγκεκριμένα, υπήρξαν
συνθιασάρχες από το Δεκέμβριο του 1934 στο έργο Το
μπουρίνι του Δημ. Μπόγρη έως τον Ιούλιο του 1935
στο Έτσι είναι ο κόσμος του Γρ. Ξενόπουλου. Την
επόμενη σεζόν επέστρεψε και πάλι στη Μαρίκα
Κοτοπούλη και ανέλαβε καθήκοντα καλλιτεχνικού Εικόνα 9. Οι Γερμανοί ξανάρχονται
Πηγή: Κ. Παπασπήλιος, Πινακοθήκη
διευθυντή του θιάσου της, θέση στην οποία παρέμεινε Γέλιου – Από τον Λογοθετίδη και
μετά, εκδ. Εμπειρία Εκδοτική, Αθήνα
έως το 1946, ενώ δίδασκε και στη σχολή της, τη 2002
γνωστή Σχολή Κοτοπούλη.
29
Σταθμός στην καριέρα του υπήρξε η παράσταση Οι Γερμανοί ξανάρχονται των
Αλ. Σακελλάριου45 και Χρ. Γιαννακόπουλου, η οποία σημείωσε τεράστια επιτυχία
και του έδωσε το έναυσμα να πάρει την απόφαση να ανεξαρτητοποιηθεί και να γίνει
θιασάρχης (1947). Κατά τη θερινή περίοδο του 1947 συνεργάστηκε με την Κατερίνα
Ανδρεάδη και ανέβασαν τρία έργα στο δικό της θέατρο, ενώ το χειμώνα του ίδιου
έτους συγκρότησε αποκλειστικά δικό του θίασο.
Έχοντας παντρευτεί και διαζευχθεί τρεις φορές, γνώρισε στο Θέατρο Ρεξ τη
θεατρική και κινηματογραφική του παρτενέρ Ίλια Λιβυκού. Λέγεται ότι η ηθοποιός
τον παρακολουθούσε σε κάθε παράστασή του και του πρόσφερε κάθε φορά ένα
μπουκέτο λουλούδια.46 Καταξιωμένος αυτός, γοητευτική εκείνη, έγιναν γρήγορα
ζευγάρι τόσο στο θέατρο και τον κινηματογράφο όσο και στη ζωή. Στενός του φίλος
υπήρξε ο ηθοποιός Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, ο οποίος επίσης πρωταγωνιστούσε μαζί
του στα θεατρικά και κινηματογραφικά έργα του.47
Δεν πρέπει να παραληφθεί η συμμετοχή του ηθοποιού σε θεατρικές
επιθεωρήσεις: Αθήνα-Αλεξάνδρεια (Απρίλιος 1924), σε συνεργασία με το θίασο της
Μαρίκας Κοτοπούλη, Η νέα μπαλαρίνα του 1926 (χειμώνας του 1926) των Αιμ.
Δραγάτση και Γρ. Κωνσταντινίδη, με το θίασο του Μήτσου και της Χρυσούλας
Μυράτ και της Φωτεινής Λούη, Μουβιτόν (1935) του Δημ. Γιαννουκάκη. Την
επιθεώρηση αυτή την παρουσίασε όντας συνθιασάρχης πλέον με την Αλίκη
Θεοδωρίδη και τον Κώστα Μουσούρη. Το 1940, έχοντας ενταχθεί και πάλι στο θίασο
της Μ. Κοτοπούλη, ανεβάζουν τα Πολεμικά Παναθήναια, έργο κι αυτό του Δημ.
Γιαννουκάκη, τις Κωμωδίες της ζωής και τις Πολεμικές εικόνες, τον επόμενο χρόνο,
το 1941.
Εκτός όμως από την πλούσια θεατρική δράση του ως ηθοποιού, ο Βασίλης
Λογοθετίδης ήταν ο πρώτος πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς
45
Συγκλονιστική είναι η μαρτυρία του, η οποία αναφέρεται στο Μ. Μωραΐτης (2008), σ. 67: «Όταν είχαμε
ανεβάσει το θεατρικό έργο Οι Γερμανοί ξανάρχονται, ο Λογοθετίδης κάποια μέρα, πριν αρχίσει η παράσταση,
άρχισε να πονάει πάρα πολύ, είχε κάποιο πρόβλημα με το στομάχι του. Κλήθηκε λοιπόν γιατρός, ο οποίος αφού
διαπίστωσε το πρόβλημα, του έκανε αναισθητική ένεση. Τον προειδοποίησε όμως ότι η επίδρασή της θα ήταν
προσωρινή. Για το λόγο αυτό, ο Λογοθετίδης κράτησε το γιατρό στο θέατρο, τον έβαλε πίσω από τις κουρτίνες,
και κάθε φορά –δυο-τρεις φορές στη διάρκεια της παράστασης– που η επίδραση της ένεσης περνούσε και οι πόνοι
επανέρχονταν, έβρισκε κάποιο πρόσχημα ώστε να βγάζει το χέρι του από τη σκηνή, μέσα από τις κουρτίνες, κι
αμέσως ο γιατρός του έκανε νέα ένεση. Η κατάσταση αυτή κράτησε αρκετές μέρες».
46
Καίτη Λαμπροπούλου στο:
47
Μια άλλη μακρόχρονη (πιο συγκεκριμένα, δεκάχρονη) συνεργασία του ήταν με τον ηθοποιό Θάνο Τζενεράλη.
(Σαν παλιό σινεμά: Θάνος Τζενεράλης, επεισόδιο 034, 01/01/2001)
30
Ινστιτούτου Θεάτρου στη δεκαετία του 1950 και την 1η Ιουλίου του 1950 ορίστηκε
μέλος του προεδρείου της Πανελλήνιας Ένωσης Ελευθέρου Θεάτρου (Π.Ε.Ε.Θ.).48
Παράλληλα, ως θιασάρχης, το 1957 οργάνωσε και πραγματοποίησε μεγάλες και
επιτυχημένες περιοδείες στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, με σκοπό την
καθιέρωση της συστηματικής επαφής μεταξύ των θεάτρων όλων των χωρών,
δίνοντας παραστάσεις σε οκτώ πόλεις των Η.Π.Α., όπου και θριάμβευσε. Μάλιστα
στο Πίτσμπουργκ τιμήθηκε από τον δήμαρχο με το χρυσό κλειδί της πόλης, γεγονός
που δεν έχει συμβεί σε κανέναν άλλον Έλληνα ηθοποιό. Ακριβώς σε αναγνώριση της
συμβολής του αυτής για την πρόοδο της ελληνικής θεατρικής τέχνης και παρουσίας
σε διεθνές κοινό, ο Βασιλιάς Παύλος του απένειμε το Χρυσό Σταυρό του Βασιλικού
Τάγματος του Φοίνικος. Νωρίτερα (1952) είχε τιμηθεί και με το Έπαθλο
Ξενόπουλου.
2.1.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Ίλιας

Λιβυκού
Η λαμπερή ηθοποιός του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου Ίλια Λιβικού
γεννήθηκε το 1919 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το πραγματικό της όνομα ήταν
Αμαλία Χατζάκη. Αρχικά ασχολήθηκε με τον ακοντισμό και ύστερα σπούδασε στη
Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών,49 αλλά επίσης έδωσε κρυφά εξετάσεις
και αποφοίτησε με άριστα από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού –τότε Βασιλικού–
Θεάτρου το 194750.
Το έτος της αποφοίτησής της, το 1947, πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο με το
έργο Ρουί Μπλας του Βίκτορος Ουγκώ που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο, ενώ έπειτα
ξεκίνησε η συνεργασία της με το θίασο της κυρίας Κατερίνας και του Βασίλη
Λογοθετίδη με το έργο Δε θυμάμαι τίποτα των Δημήτρη Ψαθά – Γεωργίου Ρούσσου.
Όταν ο Βασίλης Λογοθετίδης συγκρότησε δικό του θίασο,51 ύστερα και από
προτροπή της ίδιας, έγινε η βασική συνεργάτιδα και συμπρωταγωνίστριά του έως το
θάνατό του.
48
X. Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1999), σσ. 120, 137 & 197.
49
Όταν τέλειωσε το γυμνάσιο, παντρεύτηκε το δικηγόρο Αγησίλαο Κοζύρη, με τον οποίο απέκτησε τρία παιδιά.
Αργότερα όμως χώρισε τον άντρα της και έγινε ζευγάρι τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική της
ζωή με τον Βασίλη Λογοθετίδη. Η κόρη της έχει αρνηθεί ευγενικά να επιβεβαιώσει τη σχέση, αλλά ούτε και την
έχει διαψεύσει. Απλώς έχει δηλώσει ότι η μητέρα της δεν της είχε αναφέρει ποτέ κάτι σχετικό (Μωραΐτης: 2008,
51).
50
Την ίδια χρονιά, και συγκεκριμένα στις 14/07/1947, έγινε μέλος του Σ.Ε.Η. (Έξαρχος: 1996, 48-49).
51
Η Καίτη Λαμπροπούλου το αποδίδει αυτό στο δυναμισμό που διέθετε η Ί. Λιβυκού.
της Καίτης Λαμπροπούλου στη δημοσιογράφο Εύη Κυριακοπούλου, Αντ’ αυτού, επεισόδιο 062, 01/01/2001)
31
Πρωταγωνίστησε σε ένα ευρύτατο ρεπερτόριο του θιάσου, Ελλήνων και ξένων
θεατρικών συγγραφέων, παίζοντας κυρίως ρόλους ντάμας «κομεντιέν». 52 Μετά το
θάνατο του γνωστού ηθοποιού, η Ίλια Λιβυκού συνεργάστηκε και με άλλους θιάσους.
Το 1963 συμμετείχε στην παράσταση που ανέβασε ο Νίκος Χατζίσκος Πάπισσα
Ιωάννα του Εμ. Ροΐδη, ενώ συνεργάστηκε επίσης με το θίασο της Έλσας Βεργή στο
έργο Οι ξεριζωμένοι του Αλ. Λιδωρίκη, με το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου
Κατράκη στον Ιούλιο Καίσαρα του Ου. Σαίξπηρ και στο Κορίτσι με το κορδελάκι του
Ν. Περγιάλη, με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος τον Ιούλιο του 1965
ερμηνεύοντας τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη. Αξίζει να αναφερθεί ότι τον επόμενο
χρόνο έλαβε μέρος στις επιθεωρήσεις Σήκω χόρεψε συρτάκι και Ραντεβού στις κάλπες
στο Θέατρο Μπουρνέλλη. Ακολούθησε συνεργασία της με το θίασο της Κατερίνας,
με το μουσικό θίασο των Ρ. Βλαχοπούλου-Γ. Κωνσταντίνου-Ζ. Σαπουντζάκη και η
συμμετοχή της σε άλλη μια επιθεώρηση, επίσης στο Θέατρο Μπουρνέλλη, με τίτλο
Μια βόλτα στην Αθήνα. Στη συνέχεια έπαιξε στα έργα Μιας πεντάρας νιάτα του Κ.
Πρετεντέρη με τους Αλ. Αλεξανδράκη και Τζ. Ρουσσέα (1970), Η μαρκησία του
λιμανιού του Ν. Φώσκολου με το θίασο της Σμ. Γούλη (1971), Χαρίλαος ο Β´ και
τελευταίος του Αλ. Σακελλάριου και Καίσαρ και Ναπολέων του Μαρσέλ Πανιόλ με το
θίασο των Χρ. Χατζηχρήστου-Ντ. Ηλιόπουλου (1973), Η κολπατζού με τη Δ.
Στυλιανοπούλου (1975), Το κλουβί με τις τρελλές με το Σ. Μουστάκα. Η θεατρική της
δραστηριότητα συνεχίστηκε σε συνεργασία με γνωστούς θιάσους της κωμωδίας και
της επιθεώρησης έως το 1984.
Ευαισθητοποιημένη με το θέατρο και
εκφράζοντας την αγάπη της προς αυτό, έλαβε
μέρος στον εορτασμό της Ημέρας του Ηθοποιού (1
Οκτωβρίου 1956) στο Ηρώδειο, όπου μαζί με
άλλες πρωταγωνίστριες του ελληνικού θεάτρου
απήγγειλαν τον «Ύμνο και Μοιρολόγι» που
έγραψε ο Βασίλης Ρώτας για τη Μαρίκα
Εικόνα 10. Σάντα Τσικίτα
Κοτοπούλη, τιμώντας με τη συμμετοχή τους τη Πηγή: Κ. Παπασπήλιος, Πινακοθήκη
Γέλιου – Από τον Λογοθετίδη και μετά,
μνήμη της μεγάλης ηθοποιού.53 εκδ. Εμπειρία Εκδοτική, Αθήνα 2002
Ανέπτυξε επίσης έντονη δραστηριότητα και στον κινηματογράφο, καθώς έπαιξε
σε πολλές ταινίες τόσο μαζί με τον Β. Λογοθετίδη όσο και χωρίς αυτόν. Μετά το
52
Θ. Έξαρχος (1996), σσ. 48-49.
53
Χρ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1999), σσ. 434-435.
32
θάνατό του πρωταγωνίστησε στις ακόλουθες: Η κατάρα της μάνας54 (1961), Οργή
(1962) και Κραυγή… (1964) του Ν. Φώσκολου, Ίλιγγος (1963) και Οι εραστές του
ονείρου (1974) του Γ. Δαλιανίδη, Ένας ντελικανής (1963) του Μαν. Σκουλούδη,
Πειραιάς ώρα 7.30 (1967) του Ν. Αβραμέα, Γιατί με πρόδωσες (1969) του Ερ.
Θαλασσινού, Οι γενναίοι του Βορρά (1970) των Γ. Λαζαρίδη και Αντ. Δαυίδ, Η θυσία
του Αβραάμ (1971) του Βιτσέντζου Κορνάρου και σε πολλές άλλες.
Για την ερμηνεία της στην ταινία Ένας ντελικανής του Μ. Σκουλούδη απέσπασε
(1963) το βραβείο Α´ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου
Θεσσαλονίκης και το Βραβείο Χρυσής Γέφυρας στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σαν
Φρανσίσκο, ενώ διακρίθηκε και στην ταινία Στα σύνορα της προδοσίας σε
σκηνοθεσία Δημ. Δαδήρα, στην οποία τιμήθηκε με το βραβείο Β´ γυναικείου ρόλου
στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Η Ίλια Λιβυκού,55 τέλος, είχε συμμετάσχει και σε πολλές ραδιοφωνικές
παραγωγές, διαβάζοντας σε συνέχειες μυθιστορήματα (π.χ. «Αργώ» του Γ. Θεοτοκά),
και αργότερα σε τηλεοπτικές. Παράδειγμα αποτελεί ο Απόρρητος φάκελος 27 το 1972
στην ΥΕΝΕΔ. Επιπλέον, συμμετείχε με το Μάνο Κατράκη σε ποιητικές εκδηλώσεις
στο Θέατρο Μουσούρη με μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Ο Σύλλογος Ελλήνων
Καλλιτεχνών της απένειμε τιμητικό δίπλωμα το 1969.
2.1.3. Κοινή θεατρική πορεία

Το 1947 ο Βασίλης Λογοθετίδης αποχώρησε από τον θίασο της Μαρίκας
Κοτοπούλη και δημιούργησε τον προσωπικό του θίασο μαζί με την Ίλια Λιβυκού.
Σημαντικό ρόλο στην εν λόγω πρωτοβουλία του διαδραμάτισε η δυναμική ηθοποιός,
η οποία λέγεται ότι τον παρότρυνε να κάνει αυτό το βήμα, γεγονός που αποδεικνύει
ότι είχε εκτιμήσει σωστά τις δυνατότητες του μελλοντικού συμπρωταγωνιστή της.
54
Η ταινία γυρίστηκε στη λίμνη Στυμφαλία, όπου η Ίλια Λιβυκού καλούνταν να ιππεύσει, και τα κατάφερε
μολονότι είχε ένα γέρικο άλογο το οποίο ακολουθούσε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που του έδειχναν. Κι αυτό,
διότι τη διαδρομή που του έδειχναν ακολουθούσε όταν πήγαινε για «δουλειά», ενώ την άλλη την ακολουθούσε για
να επιστρέψει στο στάβλο και να ξεκουραστεί, κάτι που είχε απομνημονεύσει και προκαλούσε εντύπωση σε
όλους.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6763&mst=00:03:27:00&autostart=1
(Το βλέμμα – Μετά το χειροκρότημα, 01/01/1995)
55
Δεν πρέπει να παραλειφθεί και η αγάπη της Ίλιας Λιβυκού για τα αδέσποτα ζώα. Επεδίωκε ωστόσο τη
διακριτικότητα και τη διατήρηση της καθαριότητας και της τάξης ούτως ώστε να μην προκαλεί σχόλια από τους
ανθρώπους που κατοικούσαν κοντά της. Έχοντας επίγνωση της κατάστασης και σεβόμενη το ότι κάποιοι δεν
επιδεικνύουν τέτοιες ευαισθησίες, έλεγε: «Να μην προκαλούμε με την αγάπη μας». Φυσικά η διακριτικότητα ήταν
ένα στοιχείο του χαρακτήρα της που αφορούσε όλες τις πτυχές της ζωής της, και γι’ αυτό άλλωστε ταίριαζαν και
με τον αείμνηστο Β. Λογοθετίδη, αφού κι αυτός ήταν υπόδειγμα πραότητας, μετριοφροσύνης, διακριτικότητας.
(Το βλέμμα – Μετά το χειροκρότημα, 01/01/1995)
33
Δημιούργησαν λοιπόν ένα θίασο κωμωδίας που στεγάστηκε στα Θέατρα
Κεντρικόν και Αθηνών κυρίως, μέχρι τον αιφνίδιο θάνατο του ηθοποιού, με επιτυχίες
που διαδεχόταν η μία την άλλη. Έδωσαν πνοή σε δεκάδες τύπους και χαρακτήρες
νεοελληνικών έργων και καθιέρωσαν σημαντικούς Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς,
όπως ο Δημήτρης Ψαθάς, ο Γιώργος Τζαβέλλας, ο Γεώργιος Ρούσσος, ο Σπύρος
Μελάς, ο Στέφανος Φωτιάδης, ο Παναγιώτης Καγιάς και κυρίως το δίδυμο Αλέκος
Σακελλάριος-Χρήστος Γιαννακόπουλος, οι οποίοι σχεδόν έγραφαν τα έργα τους για
τον Β. Λογοθετίδη και το θίασό του.
Αυτή ήταν και η πιο επιτυχημένη περίοδος της
καριέρας των δύο ηθοποιών, αφού γνώρισαν τεράστια
επιτυχία, αναδεικνύοντας και απενοχοποιώντας το είδος των
έργων που ως τότε δεν είχαν σε ιδιαίτερη εκτίμηση οι
κριτικοί: Οι Γερμανοί ξανάρχονται, Ένας ήρως με
παντούφλες, Δεσποινίς ετών 39, Οι δικοί μας άνθρωποι και
Ένα βότσαλο στη λίμνη των Αλ. Σακελλάριου και Χρ.
Γιαννακόπουλου, Η γυνή να φοβείται τον άνδρα του Γ. Εικόνα 11. Ούτε γάτα ούτε
ζημιά (Θέατρο Κεντρικόν,
Τζαβέλλα, Ένας βλάκας και μισός, Προς Θεού, μεταξύ μας και 1951)
Πηγή: Ν. Κύτταρης, Οι
Ο Φαταούλας του Δ. Ψαθά. Σε όλα αυτά η Ίλια Λιβυκού ήταν αξέχαστοι κωμικοί μας – Το
γέλιο πήγε στον
πρωταγωνίστρια, καθώς τα ταλέντα τους είχαν ταυτιστεί τόσο παράδεισο…, εκδ. Δρόμων,
Αθήνα 2010
πολύ, που οποιαδήποτε αλλαγή θα ήταν καταστροφή.56 Το
τελευταίο έργο τους ήταν Η γυνή να φοβήται τον άνδρα του Γ. Τζαβέλλα.
Δεν έλειψε βέβαια και το διεθνές ρεπερτόριο στις θεατρικές παραστάσεις που
παρουσίασαν, όπως Αρσενικό και παλιά δαντέλα του Τζόζεφ Κέσερλινγκ, Όπως σας
αρέσει του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Βολπόνε του Μπεν Τζόνσον. Μεγάλη ήταν και η
επιθυμία του να ανεβάσει Μολιέρο, την οποία όμως δεν πρόλαβε να
πραγματοποιήσει. Ωστόσο τα ελληνικά θεατρικά έργα, που ξεπέρασαν τα εκατό, ήταν
αυτά μέσα από τα οποία ο Βασίλης Λογοθετίδης έπλασε τον αξέχαστο χαρακτήρα
του αυτοδημιούργητου μικροαστού, που κουβαλώντας τα κατάλοιπα της Κατοχής δεν
μπορούσε να ξεπεράσει τα άγχη, τις φοβίες, τις ανασφάλειες και το συντηρητισμό
του, την ώρα που προσπαθούσε με χαριτωμένο και συγκινητικό τρόπο να βελτιώσει
τη ζωή του υιοθετώντας δυτικά πρότυπα και ψάχνοντας τον έρωτα. Στην καλύτερη
56
Ν. Κύτταρης (2010), σ. 95.
34
απόδοση αυτού του χαρακτήρα βοήθησαν η εξωτερική εμφάνιση και η
αυτοσχεδιαστική κινησιολογία του ηθοποιού.
Οι επιτυχίες τους ήταν πολλές, παρά το γεγονός ότι οι παραστάσεις τους
συνέπιπταν με κρίσιμα ιστορικά γεγονότα και κατ’ επέκταση με περιόδους θεατρικής
κρίσης. Ενώ τα υπόλοιπα θέατρα φυτοζωούσαν, ο θίασος Β. Λογοθετίδη-Ί. Λιβυκού
έκανε ρεκόρ εισπράξεων. Όπως είναι φυσικό, σημείωσαν και ορισμένες αποτυχίες –
σε ξένα έργα κυρίως. Ενδεικτικά, μια μεγάλη αποτυχία τους ήταν η παράσταση του
έργου Κορόιδο του Ζ. Φεϋντώ το καλοκαίρι του 1954, ενώ στον αντίποδα οι
παραστάσεις του έργου του Δ. Ψαθά Ένας βλάκας και μισός57 διήρκεσαν από τον
Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1956 και είχαν πολύ μεγάλη επιτυχία.58
Αξιοσημείωτο είναι το σχόλιο που διατύπωσε ο Αχιλλέας Μαμάκης: «κορυφαία
επιτυχία του ελληνικού θεάτρου τη συγκεκριμένη χρονιά».59
2.1.4. Κοινή κινηματογραφική πορεία60
Στον κινηματογράφο, σε αντίθεση με το

θέατρο, δεν υπάρχει πλούσιο έργο ποσοτικά,
αλλά η ποιότητά του αντισταθμίζει τον
περιορισμένο αριθμό ταινιών. Ο πρόωρος
θάνατος του Βασίλη Λογοθετίδη61 ανέκοψε
την επαγγελματική του δραστηριότητα, με
Εικόνα 12. Δεσποινίς ετών 39 (1954) αποτέλεσμα οι κινηματογραφικές ταινίες στις

Πηγή: Φρ. Ηλιάδης, Ο ελληνικός
κινηματογράφος 1906-1960, εκδ. Φαντασία, οποίες πρωταγωνίστησε το θεατρικό ζευγάρι να
Αθήνα 1960
είναι μόλις δέκα. Ωστόσο παραμένουν ως τις μέρες μας σημεία αναφοράς για την
57
Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που συνέβη κατά την επίσκεψη του Δημήτρη Ψαθά στο καμαρίνι του
ηθοποιού το 1956 για να του διαβάσει το εν λόγω έργο. Λίγο αφότου άρχισε την ανάγνωση, αναποδογύρισε το
φλιτζάνι με τον καφέ του πάνω στις σελίδες. Τότε ο Λογοθετίδης, περιχαρής και ενθουσιασμένος, διέκοψε την
ανάγνωση, σίγουρος πλέον για την επιτυχία του έργου, όπως και έγινε, καθώς ανέβασαν γύρω στις τετρακόσιες
πενήντα παραστάσεις (Παπασπήλιος: 2002, 14-21).
58
Το χρονικό αυτό διάστημα θεωρείται αρκετά μεγάλο, αν λάβουμε υπόψη μας ότι σε πολλές περιπτώσεις τα έργα
διαδέχονταν το ένα το άλλο ακόμα και ανά τρεις ημέρες, λόγω του ότι το κοινό ήταν περιορισμένο και έπρεπε να
υπάρχει ποικιλία για να προσελκύουν το ενδιαφέρον του.
59
Μ. Μωραΐτης (2008), σ. 66.
60
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), σσ. 64-141, Γ. Ανδρίτσος (2005), σσ. 94-97, Δ. Κολιοδήμος (2001),
σσ. 90-110, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 54-68, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 106-108 & 331, Ν. Φ. Μικελίδης
(2001), σ. 215, Φρ. Ηλιάδης (1960), σσ. 76-109.
Ελληνική Ταινιοθήκη της Ελλάδας: http://www.tainiothiki.gr/v2/
61
Η πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση έγινε τη χρονική περίοδο 1932-1933 στην άγνωστη αισθηματική
ταινία Ο κακός δρόμος σε σκηνοθεσία του Τούρκου σκηνοθέτη Ερτογρούλ Μουσχίν. Η ταινία γυρίστηκε στην
Κωνσταντινούπολη, ήταν βασισμένη στο ομώνυμο κοινωνικό δράμα του Γρηγορίου Ξενόπουλου και ο ηθοποιός
έπαιξε μαζί με τη Μαρίκα Κοτοπούλη. Πρωταγωνιστούσαν ακόμα η Κυβέλη, η Μιράντα Μυράτ και ο Γιώργος
Παππάς.
35
ελληνική κωμωδία.
Στην πλειονότητά τους πρόκειται για διασκευές
θεατρικών επιτυχιών του Β. Λογοθετίδη και της Ί.
Λιβυκού. Λόγω της μεγάλης καλλιτεχνικής και
εμπορικής επιτυχίας κάποιων έργων, αυτά
διασκευάστηκαν και προβλήθηκαν και στον
κινηματογράφο, αποτελώντας μερικές από τις πιο
ξεχωριστές ταινίες της χρυσής εποχής του ελληνικού
σινεμά και παρέχοντας τη δυνατότητα στις επόμενες
γενιές να γνωρίσουν το ταλέντο των δύο μεγάλων
Εικόνα 13. Οι Γερμανοί ξανάρχονται

ηθοποιών. Με αυτό τον τρόπο συνέβαλαν στη
(1948)
Πηγή: Μ. Καμβασινού, Φίνος Φιλμ:
διάσωση και την ευρεία αναγνώριση του απόλυτα
Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας,
Αθήνα 2005
προσωπικού υποκριτικού ύφους τους.
Πρώτη ταινία ήταν, το 1948,62 το αντιπολεμικό
έργο Οι Γερμανοί ξανάρχονται σε σκηνοθεσία Αλέκου
Σακελλάριου, που έγραψε και το σενάριο μαζί με τον
Χρήστο Γιαννακόπουλο. Στο πλάι τους βρέθηκαν ο
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, ο Μίμης Φωτόπουλος, αλλά και
ο τότε ανερχόμενος ζεν-πρεμιέ και κατοπινός σκηνοθέτης
Ντίνος Δημόπουλος σε έναν μικρό ρόλο. Η συγκεκριμένη
ταινία αποκτά και ιστορική καλλιτεχνικά σημασία, διότι
συνυπήρξαν κινηματογραφικά ο Β. Λογοθετίδης και η Γ. Εικόνα 14. Αφίσα της ταινίας
Σάντα Τσικίτα (1953)
Βασιλειάδου. Γυρίστηκε στην Αίγυπτο, σε ένα στούντιο Πηγή: Ν. Κύτταρης, Οι
αξέχαστοι κωμικοί μας – Το
του Καΐρου υψηλών προδιαγραφών, με όλα τα τεχνικά γέλιο πήγε στον παράδεισο…,
εκδ. Δρόμων, Αθήνα 2010
μέσα.
Το 1952 ήταν η σειρά της τεράστιας επιτυχίας Ένα βότσαλο στη λίμνη των Χρ.
Γιαννακόπουλου και Αλ. Σακελλάριου, σε σκηνοθεσία του τελευταίου.
Συμπρωταγωνίστριες του Βασίλη Λογοθετίδη, η Ίλια Λιβυκού και η Μαίρη
Λαλοπούλου. Επόμενη ταινία-σταθμός ένα χρόνο μετά ήταν η Σάντα Τσικίτα, με τους
ίδιους συντελεστές, η οποία γυρίστηκε επίσης στην Αίγυπτο.
62
Την ίδια χρονιά γυρίστηκε και η Μαντάμ Σουσού του Δημήτρη Ψαθά, σε σκηνοθεσία του Τάκη Μουζενίδη και
σενάριο του Νίκου Τσιφόρου. Ο Λογοθετίδης ήταν ο πρώτος που υποδύθηκε τον Παναγιωτάκη, Μαντάμ Σουσού
ήταν η Μαρίκα Νέζερ και Κατακουζηνός ο Γιώργος Παππάς. Η πληροφορία αυτή παραμένει άγνωστη σε μεγάλη
μερίδα του ευρέως κοινού, καθώς επίσης και ότι ήταν ο πρώτος που έπαιξε τον Αντωνάκη στο θέατρο, στο Η δε
γυνή να φοβήται τον άνδρα, ρόλο που υποδύθηκε μετέπειτα στον κινηματογράφο ο Γιώργος Κωνσταντίνου.
Ε. Χατζηνικολαΐδου, «Βασίλης Λογοθετίδης», Κουίντα Art e-Magazine, 21/08/2007.
36
Η μεγάλη τους θεατρική επιτυχία, με τις
υπογραφές και πάλι των Αλ. Σακελλάριου και Χρ.
Γιαννακόπουλου, Δεσποινίς ετών 39 έγινε ταινία το
1954 στο Κάιρο.63 Τη γεροντοκόρη αδελφή-
δεσποινίδα υποδύθηκε η Σμάρω Στεφανίδου, ενώ δεν
Εικόνα 15. Κάλπικη λίρα (1955) απουσίαζε από τους πρωταγωνιστές και η Ίλια
κινηματογράφος 1906-1960, εκδ. Λιβυκού. Το 1955 ακολούθησε η κωμωδία
Φαντασία, Αθήνα 1960
παρεξηγήσεων Ούτε γάτα ούτε ζημιά των Αλ. Σακελλάριου και Χρ. Γιαννακόπουλου,
για άλλη μια φορά, με τον Β. Λογοθετίδη στο ρόλο του Λαλάκη, ο οποίος απατά τη
γυναίκα του, την Ίλια Λιβυκού, με τη «Λολότα» Ρένα Στρατηγού, αδερφή του
Στέφανου Στρατηγού.
Κορυφαία τους στιγμή θεωρείται το κωμικό δράμα του
Γιώργου Τζαβέλλα Η κάλπικη λίρα (1955), που διακρίθηκε
διεθνώς και είναι μία από τις καλύτερες ταινίες του ελληνικού
κινηματογράφου. Πρόκειται για την πρώτη ελληνική
σπονδυλωτή ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιώργου
Τζαβέλλα. Ο Βασίλης Λογοθετίδης έπαιξε έναν έξοχο, όπως Εικόνα 16. Αφίσα της
ταινίας Ένας ήρως με
χαρακτηρίστηκε, ρόλο και συνεργάστηκε με την Ίλια Λιβυκού, παντούφλες (1959)
το Μίμη Φωτόπουλο, τη Σπεράντζα Βρανά, τον Ορέστη αξέχαστοι κωμικοί μας –
Το γέλιο πήγε στον
Μακρή, το Δημήτρη Χορν, την Έλλη Λαμπέτη. παράδεισο…, εκδ.
Δρόμων, Αθήνα 2010
Το 1956 γυρίστηκε Ο ζηλιαρόγατος, και πάλι σε
σενάριο και σκηνοθεσία του Γιώργου Τζαβέλλα, και με
μόνιμη συμπρωταγωνίστρια την Ίλια Λιβυκού. Ένα
χρόνο αργότερα το ζευγάρι πρωταγωνίστησε στην ταινία
Εικόνα 17. Ο ζηλιαρόγατος (1956) Δελησταύρου και υιός των Αλ. Σακελλάριου και Χρ.
κινηματογράφος 1906-1960, εκδ. Γιαννακόπουλου, μία από τις λιγότερο γνωστές ταινίες
τους. Μαζί τους εμφανίστηκαν ο Δημήτρης Νικολαΐδης,
ο Στέφανος Στρατηγός, η Τζένη Καρέζη και η Μαρίκα Κρεββατά. Μάλιστα η
τελευταία έπαιξε τον ίδιο ρόλο και στο «remake» της ταινίας, με τίτλο Υιέ μου υιέ μου
63
Σμάρω Στεφανίδου στο:
37
και πρωταγωνιστή τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, που έγινε περισσότερο γνωστή από
την πρωτότυπη.64
Η τελευταία ταινία τους Ένας ήρως με παντούφλες65 γυρίστηκε το 1958 και
χαρακτηριστικό είναι ότι σε αυτήν η Ίλια Λιβυκού εμφανίστηκε για πρώτη φορά να
υποδύεται την κόρη του Β. Λογοθετίδη.
2.1.5. Οδεύοντας προς το τέλος66 – Γενικά σχόλια

Ο Β. Λογοθετίδης θεωρείται από πολλούς ο μεγαλύτερος και πιο προικισμένος
Έλληνας κωμικός ηθοποιός, παρά το γεγονός ότι ο πρόωρος χαμός του δεν του
επέτρεψε να αφήσει πολυάριθμο κινηματογραφικό έργο. Αν δεν πέθαινε τόσο νωρίς,
ο ελληνικός κινηματογράφος θα είχε κερδίσει μερικούς ακόμα αριστουργηματικούς
ρόλους του. Πρόλαβε όμως με τον τρόπο ερμηνείας του να δημιουργήσει μια
ολόκληρη σχολή, την οποία ακολούθησαν μερικοί από τους μεγαλύτερους
μεταγενέστερους κωμικούς Έλληνες ηθοποιούς.
Το 1957, μετά το θάνατο του Κυριάκου
Μαυρέα, τον οποίο ο Λογοθετίδης θεωρούσε
καλύτερό του, παθαίνει το πρώτο καρδιακό
επεισόδιο. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος δεν άλλαξε
ρυθμούς και συνέχισε εντατικά την
Εικόνα 18. Ούτε γάτα ούτε ζημιά (1955)
καλλιτεχνική του δραστηριότητα: περιοδείες στην Πηγή: Ν. Κύτταρης, Οι αξέχαστοι κωμικοί
μας – Το γέλιο πήγε στον παράδεισο…, εκδ.
Κωνσταντινούπολη, την Αίγυπτο, την Κύπρο, τις Δρόμων, Αθήνα 2010
Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Αγγλία, γύρισμα ταινίας, ανέβασμα
παραστάσεων στο θέατρό του.
Το Μάιο επρόκειτο να μεταβεί με τον θίασό του στη Θεσσαλονίκη, όπου θα
έδινε παραστάσεις στο Κινηματοθέατρο Παλλάς, ενώ το καλοκαίρι επρόκειτο να
εμφανιστεί στο Θέατρο Βέμπο. Ωστόσο η κατάσταση της υγείας του δεν του
64
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Λάμπρος Κωνσταντάρας αλλά και ο Κώστας Χατζηχρήστος δεν άφησαν
ανεκμετάλλευτη την επιτυχία των ταινιών του Β. Λογοθετίδη και της Ί. Λιβυκού και ξαναγύρισαν συνολικά
τέσσερις από αυτές. Στις Ένα βότσαλο στη λίμνη, Δεσποινίς ετών 39 και Δελησταύρου και υιός με τους τίτλους Ο
σπαγγοραμμένος, Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο και Υιέ μου υιέ μου, αντίστοιχα, είχε πρωταγωνιστικό ρόλο ο Λάμπρος
Κωνσταντάρας, ενώ ο Κώστας Χατζηχρήστος πρωταγωνίστησε στο «remake» της ταινίας Σάντα Τσικίτα, υπό το
νέο τίτλο Ο παράς κι ο φουκαράς.
Ε. Χατζηνικολαΐδου, ό.π.
65
Ήταν η καλύτερη ταινία της φιλμογραφίας του και η καλύτερη συνεργασία με τον Αλέκο Σακελλάριο, ο οποίος
θεωρούνταν ο θεατρικός και κινηματογραφικός μέντοράς του. Στην εν λόγω ταινία, επίσης, ο Β. Λογοθετίδης
διακρίνεται για την έκτακτη απόδοση των συναισθηματικών του διακυμάνσεων.
66
Μακεδονία, 21/02/1960, αρ. φ. 15930, σ. 7.
Ριζοσπάστης, «Ξανάσμιξε με τον “Μέντορά” της», 07/02/2002, σ. 31.
38
επέτρεψε να κάνει τίποτε από αυτά. Πέθανε στο σπίτι του στο Παλαιό Φάληρο στις
20 Φεβρουαρίου του 1960 από καρδιακή προσβολή.
Η Αντιγόνη Βαλάκου αναφέρει χαρακτηριστικά τα λόγια του ηθοποιού: «Εγώ
στο κρεβάτι δεν πεθαίνω»67. Και όντως πέθανε ενώ ετοιμαζόταν να πάει στο θέατρό
του. Τη διεύθυνση του θιάσου του συνέχισε ο Χρήστος Ευθυμίου.
Μετά από εντολή του τότε πρωθυπουργού
Κωνσταντίνου Καραμανλή, η κηδεία του έγινε με
δημόσια δαπάνη στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών,
παρουσία της πολιτικής ηγεσίας, και συνέρρευσε
πλήθος κόσμου. Οι δρόμοι από τη Μητρόπολη έως το
Α´ Νεκροταφείο Αθηνών όπου τάφηκε ήταν
πλημμυρισμένοι από ανθρώπους που τον θαύμαζαν,
αναγνώριζαν το ταλέντο του και ήθελαν να τον
Εικόνα 19. Προτομή του Β.
Λογοθετίδη στο Π. Φάληρο, δωρεά τιμήσουν μέχρι και την τελευταία στιγμή.68 Υπήρξε ο
των Ροταριανών Γλυφάδας (1990)
Πηγή: Ν. Κύτταρης, Οι αξέχαστοι τελευταίος μεγάλος Έλληνας κωμικός που γεννήθηκε
κωμικοί μας – Το γέλιο πήγε στον
παράδεισο…, εκδ. Δρόμων, Αθήνα στον 19ο αιώνα.69
2010
Αξίζει να γίνει αναφορά στις πληροφορίες που έχουν δημοσιευτεί ότι ο Αλέκος
Σακελλάριος έγραψε το σενάριο της ταινίας Θανασάκης ο Πολιτεύομενος έχοντας στο
μυαλό του για πρωταγωνιστή τον Βασίλη Λογοθετίδη. Εκείνος όμως αρνήθηκε,
οπότε τη θέση του πήρε ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο οποίος ξεχώρισε και σημείωσε έναν
από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του σε μία από τις πιο κλασικές ταινίες
του ελληνικού κινηματογράφου. Επίσης, ο Γιώργος Τζαβέλλας, όταν έγραψε το
σενάριο της ταινίας Μια ζωή την έχουμε, οραματιζόταν για πρωταγωνιστικό δίδυμο
τους Βασίλη Λογοθετίδη (ως ταμία Κλέων) και Αλίκη Βουγιουκλάκη (ως Μπίμπι).
Όμως ο πρώτος δεν μπορούσε να παίξει λόγω της ασθένειάς του, οπότε επιλέχθηκε ο
67
(Η ιστορία των χρόνων μου - Αντιγόνη Βαλάκου 1960, 01/01/2003)
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=8240&mst=00:22:35:00&autostart=1 (Η
ιστορία των χρόνων μου - Αντιγόνη Βαλάκου 1960, 01/01/2003)
68
Όλοι τον έραιναν με λουλούδια, γελούσαν και τον χειροκροτούσαν σαν να είχε την τελευταία του πρεμιέρα.
Σμάρω Στεφανίδου στο:
Καίτη Λαμπροπούλου στο:
69
Θ. Έξαρχος (1995), σσ. 201-203.
39
Δημήτρης Χορν. Όσο για το ρόλο της Αλίκης Βουγιουκλάκη, ο Φ. Φίνος προτίμησε
να τον αναθέσει στη διεθνούς φήμης Υβόν Σανσόν έχοντας στο νου του το «άνοιγμα»
της εταιρείας του στη διεθνή αγορά. Ο Δημήτρης Χορν πρωταγωνίστησε και στην
ταινία Αλίμονο στους νέους, ύστερα από άρνηση και πάλι του Β. Λογοθετίδη.70 Τέλος,
το ρόλο του αστυφύλακα Ηλία στον Ηλία του 16ου προοριζόταν να τον ερμηνεύσει ο
Β. Λογοθετίδης αντί του Κ. Χατζηχρήστου, αλλά η αρρώστια του δεν του το
επέτρεψε –είχε υποδυθεί ωστόσο αυτόν το ρόλο στο θέατρο το 1959, που ήταν και η
τελευταία του εμφάνιση. Το ίδιο συνέβη και με την κλασική κωμωδία του Δημήτρη
Ψαθά Ένας βλάκας και μισός71. Ο ρόλος τελικά ανατέθηκε στο Χρ. Ευθυμίου.
Η καλλιτεχνική πορεία του μας αποδεικνύει ότι το θέατρο έδινε νόημα στη ζωή
του, ήταν η μεγάλη του αγάπη. Δεν αποτελούσε απλώς ασχολία του, αλλά τον
κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο περιφερόταν και κατά συνέπεια καθοριζόταν η
ζωή του. Παρά το πηγαίο ταλέντο του και την επιτυχία που σημείωνε, ωστόσο, ο ένας
από τους πρώτους εξέχοντες Έλληνες κωμικούς ηθοποιούς και ο δεύτερος από τους
τρεις σημαντικούς Βασίληδες72 που ξεχώρισαν για την υποκριτική τους δεινότητα
στην ελληνική σκηνή –ο πρώτος ήταν ο Βασίλης
Αργυρόπουλος και ο τρίτος ήταν ο Βασίλης Αυλωνίτης–
ήταν προληπτικός.73
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο
εν λόγω ηθοποιός δεν κατέφευγε σε τυποποιημένα
κωμικά τρικ, δεν εκμεταλλευόταν τη σωματική του
διάπλαση για να προκαλέσει γέλιο όπως, για Εικόνα 20. Ίλια Λιβυκού
Πηγή: http://www.karagiannis-
παράδειγμα, ο Ν. Ρίζος.74 Στηριζόταν στο θεατρικό karatzopoulos.gr/oi-
hthopoioi/item/355
κείμενο διανθίζοντάς το με το πλούσιο ταλέντο του, κάνοντας έτσι τους ρόλους που
70
Κ. Παπασπήλιος (2002), σ. 19.
71
Όταν τον επισκέφτηκε στα καμαρίνια του Θεάτρου Αθηνών το 1960 ο Γιώργος Λαζαρίδης και του πρότεινε να
πρωταγωνιστήσει, ο Βασίλης Λογοθετίδης απάντησε: «Καμία αντίρρηση να γίνω Ένας βλάκας και μισός, αλλά
φοβάμαι πως θα σε κάψω. Έτσι όπως είμαι, δε βλέπω να τελειώνω το γύρισμα…» Και όντως σε έναν μήνα πέθανε
(Παπασπήλιος: 2002, σ. 20).
72
73
Είχε αγωνία πριν εμφανιστεί στη σκηνή, γι’ αυτό συνήθιζε να κάνει το σταυρό του και, με το που πατούσε στο
σανίδι, δινόταν στους ρόλους του ψυχή τε και σώματι, και θυμόταν τα πάντα: τα λόγια, τις κινήσεις, τις ατάκες
του. «Η αγωνία αυτή απέρρεε από το θαυμασμό γι’ αυτό που έκανε, δεν ήταν τρακ», αναφέρει ο Βαγγέλης
Πρωτοπαπάς στην εκπομπή: Τ’ αστέρια μιλούν για πάντα.
Κ. Παπασπήλιος (2002), σ. 16.
74
Μ. Μωραΐτης (2008), σ. 69.
40
υποδυόταν μοναδικούς. Πέρα φυσικά από το θέατρο, ήταν και ένας
κινηματογραφικός αστέρας της ηθογραφικής κωμωδίας, αφού, όπως προαναφέρθηκε,
η πλειοψηφία των έργων που ανέβασε στο θέατρο μεταφέρθηκαν και στη μεγάλη
οθόνη. Γενναιόδωρος ως άνθρωπος και ως επαγγελματίας,75 απεκόμισε την εκτίμηση
τόσο του αθηναϊκού κοινού όσο και όλων των συνεργατών/-τριών του, και απέκτησε
μια υστεροφημία που φτάνει ως τις μέρες μας.
Η Ίλια Λιβυκού, από την άλλη, δέχτηκε ένα τεράστιο πλήγμα το 1986, όταν
έχασε από καρκίνο τη μία από τις δύο κόρες της. Πέθανε τελικά στην Κυψέλη στις 6
Σεπτεμβρίου του 2002, έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο που την είχε αφήσει
κατάκοιτη, και κηδεύτηκε δίπλα από την αγαπημένη της κόρη. «Θα πεθάνω και δεν
θα το μάθει κανείς. Θέλω να με θυμούνται όπως πρώτα. Την κυρία Ίλια Λιβυκού»,
έλεγε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή της.76
75
Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από το ότι ήθελε να αμείψει τους συναδέλφους του από τα δικά του χρήματα τις
ημέρες που ήταν άρρωστος και δεν πραγματοποιούνταν παραστάσεις (Παπασπήλιος: 2002, 20).
76
Ελευθεροτυπία, 07/09/2002, text at: archive.enet.gr/online/online.../c=113,dt=07.09.2002,id=46131720.
41
2.2. Αλέξης Μινωτής (1900-1990) – Κατίνα Παξινού (1900-1973)
Εικόνα 21. Η Μαρία Κάλλας με την Κατίνα Παξινού Εικόνα 22. Φοίνισσες (1960)
και τον Αλέξη Μινωτή Πηγή: Παξινού-Μινωτής: Μίμησις πράξεως σπουδαίας
Πηγή: Παξινού-Μινωτής: Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής
και τελείας, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Τραπέζης, Αθήνα 1997
Αθήνα 1997
Αυτός ο ηθοποιός που καταξιώθηκε ως ηθοποιός λόγου είναι κατεξοχήν ηθοποιός κίνησης. 77
Κατίνα Παξινού: Η βασίλισσα της Επιδαύρου… 78
2.2.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Α. Μινωτή
Ο Αλέξης Μινωτής ήταν κορυφαίος ηθοποιός και σκηνοθέτης, και η συμβολή

του ήταν καθοριστικής σημασίας στην προαγωγή του νεοελληνικού θεάτρου.
Σημάδεψε τις εκδηλώσεις της Επιδαύρου με την υποκριτική του δεινότητα, αλλά και
με τη σκηνοθετική του άποψη για την αναπαράσταση του αρχαίου δράματος.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Αλέξης Μινωτάκης.79 Γεννήθηκε στις 8
Αυγούστου 1900 στα Χανιά της Κρήτης, όπου και μαθήτευσε, σε μικροαστικό
περιβάλλον εμπόρων και μικροεπιτηδευματιών, το οποίο δεν διέθετε θεατρική
παιδεία.
Την εποχή της γέννησής του η Κρήτη είχε μόλις απελευθερωθεί από τον
τουρκικό ζυγό και οι άνθρωποι προσπαθούσαν να κάνουν μια καινούρια αρχή. Οι
αιματηρές κρητικές επαναστάσεις οι οποίες είχαν προηγηθεί είχαν μετατρέψει σε
77
Κ. Γεωργουσόπουλος (1992), σ. 81.
78
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6615&autostart=0
(Παρασκήνιο – Αφιέρωμα στην Κατίνα Παξινού, 01/01/2001, Β’ Μέρος)
79
Στις λογομαχίες του με την Κατίνα Παξινού, εκείνη τον αποκαλούσε Μινωτάκη για να τον πειράξει και να τον
«μειώσει».
Η πληροφορία αυτή έχει δοθεί από τον κ. Γεωργουσόπουλο σε τηλεφωνική επικοινωνία που υπήρξε μαζί του,
καθώς και από το αρχείο της ΕΡΤ: http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=61618&autostart=0
(Αντ’ αυτού – Γιάννης Βαρβέρης, επεισόδιο 070, 01/01/2001)
42
πεδία μαχών όλα τα χωριά και τις πόλεις. Ο μικρός Μινωτής ανδρώθηκε μέσα σε
αυτό το περιβάλλον βιώνοντας την υπάρχουσα κατάσταση.80 Η έφεσή του στο
διάβασμα και η ώθηση που πήρε από την φιλολογική-λογοτεχνική κίνηση των
Σολωμικών στα Χανιά τον οδήγησαν στην ποίηση και τη φιλοσοφική αναζήτηση
ώσπου κατέληξε στο θέατρο.81 Χαρακτηριστικό είναι ότι η αγάπη του για το
διάβασμα ήταν τόση που στα δεκατέσσερά του διάβασε Νίτσε στη βιβλιοθήκη των
Χανίων82 και μέχρι τα δεκαεφτά του είχε διαβάσει Σαίξπηρ και αρχαίους Έλληνες
τραγικούς από μετάφραση,83 ανακαλύπτοντας ότι
αυτή «η ζώσα πραγματικότητα» είχε τις αναφορές
της στα έργα των μεγάλων τραγωδών.84
Το συντομευμένο επώνυμο «Μινωτής»
προέκυψε από το δάσκαλό του Νικόλαο Πιμπλή, ο
οποίος αφαιρούσε από τα επίθετα των μαθητών του
την κατάληξη –άκης, γιατί τη θεωρούσε
85
υποτιμητική. Από δεκαπέντε χρόνων ο Αλ.
Εικόνα 23. Αίθουσα Κατίνας Παξινού Μινωτής δημοσίευσε ποιήματά του στο φιλολογικό
– Αλέξη Μινωτή
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σωτηρίας περιοδικό Διόνυσος του Αντώνη Γιαλούρη που
Αποστολάκη
εκδιδόταν στην Κωνσταντινούπολη υιοθετώντας το
επίθετο με το οποίο είναι γνωστός έως σήμερα. Το 1918, μετά τις εγκύκλιες σπουδές
του στο γυμνάσιο, διορίστηκε υπάλληλος στην Τράπεζα Αθηνών, μετέπειτα Εθνική
Τράπεζα, των Χανίων, σύμφωνα με την επιθυμία των γονιών του, θέση από την οποία
παραιτήθηκε έναν χρόνο αργότερα.
80
Παξινού-Μινωτής: Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα
1997.
81
Γ. Αγοραστάκης, ό.π.: Του έγινε συνείδηση τόσο από τη ζωή όσο και από την αρχαία ποίηση ότι αυτός ο μικρός
τόπος συνοψίζει ιστορικά και συμβολικά το ρυθμό της πανανθρώπινης λαχτάρας για ανάσταση και ελευθερία.
Διέκρινε από νέος ότι αυτό το πνεύμα διασώθηκε μέσα στην τέχνη. Στην εποχή του λίγοι ήταν εκείνοι που
μπορούσαν να το δουν και να το κατανοήσουν
82
O ίδιος καταθέτει γι’ αυτό: «Στα παιδικά μου χρόνια δεν θυμάμαι να είχα ποτέ την τάση να μεταμφιεστώ, ο
νοητικός κόσμος, ο κόσμος της ψυχής με τραβούσε πάντα περισσότερο, σαν ήταν να βάλω τη φαντασία μου σε
ενέργεια. Και η φαντασία με έκανε να βλέπω τον κόσμο των ανθρώπων όπως ήταν, και όχι όπως φαίνεται.
Δηλαδή, τραγικός και υπέροχος γιατί συνειδητοποιεί την ύπαρξή του με οδύνη, περηφάνια, πνευματικότητα. Έτσι
με τράβηξε το θέατρο των μεγάλων συγγραφέων, το να γίνω ηθοποιός μου προέκυψε από την κλίση μου στην
ποίηση. Ήμουν εσωστρεφής σαν ιδιοσυγκρασία και η νύχτα μου έδινε κάποια περιθώρια» (Ε. Αλεφαντινού, «Εν
αρχή ην ο ηθοποιός», Στιγμές, τχ. 110, 1ος-2ος/2010).
83
Παξινού-Μινωτής: Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, ό.π.
84
Γ. Αγοραστάκης, «Αλέξης Μινωτής, κορυφαίος πνευματικός δημιουργός», Ιστολόγος, 01/08/2000, text at:
http://www.istologos.gr/2008-06-23-10-18-00/2008-06-19-08-50-03/85-2008-06-20-07-24-51
85
Στ. Δάνδολος, «Αλέξης Μινωτής: Ένας ακόρεστος ταξιδευτής», Εικόνες, τχ. 338, Έθνος της Κυριακής,
17/08/2008.
43
Η συνάντηση του Αλέξη Μινωτή με το θέατρο ξεκίνησε από ένα τυχαίο
γεγονός, όταν το 1922 ο Αιμίλιος Βεάκης επισκέφτηκε τα Χανιά για να παίξει με το
θίασό του Οιδίποδα Τύραννο. Όμως δεν υπήρχε πληρότητα στα μέλη του Χορού,
οπότε ζητούσε ηθοποιούς μέσω αγγελίας. Τότε παρουσιάστηκε ο Αλέξης Μινωτής
και ο Βεάκης ενθουσιάστηκε τόσο με τη φωνή του,
που του ανέθεσε το ρόλο του Κορυφαίου του
Χορού. Σε κάποια από τις επόμενες παραστάσεις
αρρώστησε και ο Εξάγγελος, με αποτέλεσμα ο
ηθοποιός να υποδυθεί και αυτόν το ρόλο. Στη
συνέχεια έγινε μέλος του θιάσου και τους
Εικόνα 24. Αίθουσα Κατίνας Παξινού – ακολούθησε στην περιοδεία τους. Το 1923
Αλέξη Μινωτή
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σωτηρίας απέρριψε μια πρόταση του Σπύρου Μελά να
συμμετάσχει ως ηθοποιός στο υπό ίδρυση Θέατρο
Τέχνης και προσλήφθηκε από το θίασο Μαρίνου Παλαιολόγου-Χριστίνας
Καλογερίκου, τον οποίο ακολούθησε σε περιοδεία στην Πελοπόννησο.
Τον επόμενο χρόνο υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία, ενώ από το 1925
συνέπραξε με τον θίασο Κοτοπούλη και συμμετείχε στις παραστάσεις των έργων
Ιουδήθ, Αντιγόνη, Η στοργή, Ριχάρδος Γ´, τα οποία παρουσίασαν στην Αθήνα αλλά
και με τα οποία έκαναν περιοδείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συμμετείχε
επίσης σε παραστάσεις της Ελευθέρας Σκηνής των Μαρίκας Κοτοπούλη, Σπύρου
Μελά και Μήτσου Μυράτ, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν ιστορικής επιτυχίας.
Η θητεία του στο Θέατρο Κοτοπούλη ήταν η πρώτη
μεγάλη περίοδος της επαγγελματικής του δραστηριότητας
που τον καθιέρωσε στην ελληνική θεατρική σκηνή. Η
εμπειρία του αυτή σε συνδυασμό με την επίπονη άσκηση
και μελέτη του τον κατέστησαν παράδειγμα ηθοποιού στην
τελειότητα της τεχνικής του.
Το 1928 ήταν το έτος γνωριμίας του με την Κατίνα
Παξινού, που συντελέστηκε στο καμαρίνι της Μαρίκας Εικόνα 25. Βασιλιάς Ληρ
(1978)
Κοτοπούλη. «Μου έκανε εντύπωση η έντονη Πηγή: Παξινού-Μινωτής:
Μίμησις πράξεως σπουδαίας και
προσωπικότητά της, γι’ αυτό επιδίωξα να την ξαναδώ» τελείας, εκδ. Μορφωτικό
Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης,
είχε ομολογήσει. Εκείνος άλλωστε ήταν που, από τις πρώτες
Αθήνακιόλας
1997 συναντήσεις
τους, προσπάθησε να την πείσει να εγκαταλείψει τη μουσική και να στραφεί στο
αρχαίο δράμα. «Τελικά, φαίνεται να επηρεάστηκε απ’ όλα αυτά που της έλεγα και
44
αποφάσισε να εγκαταλείψει την Γερμανία και τις μουσικές σπουδές της. Να
φανταστείτε –πρόσθετε για να την πειράξει–, ούτε τα πράγματά της δεν πήγε να
πάρει! Τα άφησε στο Βερολίνο!».86
Σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι ο Αλέξης Μινωτής ήταν
αυτοδίδακτος. Διέθετε μια έμφυτη πνευματικότητα και ενστικτωδώς παρήγαγε
αισθήματα και εικόνες ποιητικής φαντασίας και υψηλές συγκινήσεις. Ως
επαγγελματίας, υπήρξε πολύ σκληρός και απαιτητικός, όντας σκληρός και
απαιτητικός πρώτα με τον εαυτό του. Το αγαπημένο του
έργο ήταν ο Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή.
Σε όλη την πορεία της θεατρικής του ζωής
«εμβάθυνε στη σύγκρουση και τη συνύπαρξη του
φυσικού με το υπερφυσικό, του ασυνείδητου με το
συνειδητό, του γνωστού με το άγνωστο. Γι’ αυτό
άλλωστε αγάπησε τόσο την τραγωδία. Κατέβαλλε
τεράστιες προσπάθειες να εντάξει τους Νεοέλληνες στα
έργα και να κάνει το μύθο της τραγωδίας ιστορία της
παρούσας στιγμής, χωρίς να αλλοιώσει τα ποιητικά κείμενα,
Εικόνα 26. Το τέλος του παιχνιδιού
(1980) και για το λόγο αυτόν θεώρησε τον εαυτό του
Πηγή: Ο ηθοποιός Αλέξης Μινωτής,
εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1985 αναδημιουργό των μεγάλων κλασικών έργων».87
Επίσης, συμπαθούσε και αντιπαθούσε στο
θέατρο τον όρο ψυχαγωγός. Αντιπαθούσε την τρέχουσα σημασία της που είναι
διασκεδαστής και διασκέδαση, καθώς και την άποψη ότι το θέατρο αποσκοπεί στην
απόσπαση από την πραγματικότητα, από τις έγνοιες και τα βάσανα των ανθρώπων,
και προτιμούσε τον όρο ψυχαγωγία με την αρχαϊκή του έννοια, ως αγωγή της ψυχής.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αδυναμία του στη γενέτειρά του, την Κρήτη. «Η
Κρήτη δούλευε μέσα μου, η Κρήτη η πνευματική, η εσώτερη, η αγωνιστική»,
δήλωνε. Η Κρήτη ήταν η πηγαία έμπνευσή του. Επιστρέφοντας μετά από πενήντα
χρόνια στα Χανιά, κατέθεσε: «Εγώ έφυγα απεσταλμένος της Κρήτης στα ξένα. Έθεσα
στον εαυτό μου το καθήκον να διαδώσω το πνεύμα της. Έθεσα στον εαυτό μου αυτό
το χρέος που επιτάσσει την ανάληψη κάθε είδους ευθύνης, που απαιτεί θυσίες. Και
αυτό το χρέος το εκπλήρωσα στο ακέραιο».88
86
87
Γ. Αγοραστάκης, ό.π.
88
Γ. Αγοραστάκης, ό.π.
45
Επιπλέον, ο Αλ. Μινωτής είχε φίλους σε όλο τον κόσμο, αλλά ξεχώριζε κυρίως
τον Νίκο Καζαντζάκη, από τον οποίο πήρε το αδάμαστο πνευματικό πάθος και την
ακατάσχετη δημιουργική λαχτάρα.89
Αναφορικά με τη συγγραφική του δραστηριότητα, συνέγραψε τα βιβλία
Εμπειρική θεατρική παιδεία, το οποίο περιλαμβάνει θεωρητικά κείμενα σχετικά με τα
προβλήματα ερμηνείας των κλασικών, και Μακρινές φιλίες, όπου περιλαμβάνονται
άρθρα του με αναμνήσεις από τους σημαντικούς ανθρώπους που γνώρισε.90
Έλαβε επίσης πολλές διακρίσεις. Τιμήθηκε με
τον Αργυρό Σταυρό, με τον Ταξιάρχη του Τάγματος
Γεωργίου Α´, με τον Ανώτερο Ταξιάρχη της
Γερμανίας, με τον Τίτλο του Αξιωματούχου του
Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλίας.
Επιπλέον, τιμήθηκε με το Ανώτατο Παράσημο της
Αρχιεπισκοπής Αμερικής από τον Αρχιεπίσκοπο
Εικόνα 27. Οιδίπους επί Κολωνώ
Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβο και με το (1989)
Πηγή: Παξινού-Μινωτής: Μίμησις
Δίπλωμα της Επιτροπής για τον Εορτασμό των πράξεως σπουδαίας και τελείας,
εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής
διακοσίων χρόνων της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, Τραπέζης, Αθήνα 1997
καθώς περιόδευσε με το Εθνικό Θέατρο στη Νέα Υόρκη και τη Βοστόνη των ΗΠΑ
με τα έργα Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή και Ιππής του Αριστοφάνη,
συμμετέχοντας συμβολικά και στις εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση διακοσίων ετών
από την Αμερικανική Ανεξαρτησία.91
Το Δεκέμβριο του 1928 έγινε μέλος του Καλλιτεχνικού Ομίλου Ηθοποιών, που
ερχόταν σε αντιπαράθεση με το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών σχετικά με τον τρόπο
επίτευξης των κοινών, σε γενικές γραμμές, στόχων τους.92
Ο Αλέξης Μινωτής πρωτοεμφανίστηκε στον κινηματογράφο93 το 1930 με την
ταινία Για την αγάπη της σε σκηνοθεσία Βασίλη Περίδη. Έχοντας καθιερωθεί ως
σκηνοθέτης, θιασάρχης και ηθοποιός, και με επιτυχίες σε όλα τα είδη ρεπερτορίου, το
89
90
Κ. Γεωργουσόπουλος, «Αλέξης Μινωτής», Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό
λεξικό, Εκδοτική Αθηνών, τ. 6, σσ. 198-199, Αθήνα 1991.
91
(Ιστορικό αρχείο ΕΡΤ – Γεγονότα δεκαετίας 1970, 26/11/1976)
92
Χρ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1999), σ. 96.
93
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος, τ. Α´ (2005), Θ. Έξαρχος (1996), σσ. 363-365, Ν. Νικόλιζας (2003), σσ.
104-105, Φρ. Ηλιάδης (1960).
46
1946 μετέβη στο Χόλιγουντ και έλαβε μέρος στην κινηματογραφική ταινία του
Άλφρεντ Χίτσκοκ Notorious μαζί με τον Κάρι Γκραντ και την Ίνγκριντ Μπέργκμαν,
και την επόμενη χρονιά συμμετείχε στην ταινία The Chase (Το κυνηγητό) μαζί με τη
Μισέλ Μοργκάν. Το 1948 είχε ένα μικρό ρόλο στην ταινία The Siren of Atlantis (Η
Σειρήνα της Ατλαντίδας) σε σκηνοθεσία Γκρεγκ Τάλας, ενώ το 1950 συμμετείχε στο
Panic in the Streets (Πανικός στους δρόμους) που είχε σκηνοθετηθεί από τον Ηλία
Καζάν. Το 1955 έλαβε μέρος και στην ξένη κινηματογραφική επιτυχία Land of the
Pharaohs (Η γη των Φαραώ) και, τέλος, το 1957, ανταποκρινόμενος στο αίτημα της
Βασίλισσας Φρειδερίκης για γύρισμα χολιγουντιανής ταινίας στην Ελλάδα,
συμμετείχε στο Boy on a Dolphin (Το παιδί και το δελφίνι) με τη Σοφία Λόρεν, που
γυρίστηκε στην Ύδρα.
Η καλλιτεχνική του δραστηριότητα μακριά από
το έτερόν του ήμισυ94 συνεχίστηκε και στο θέατρο
έπειτα από το θάνατο της Κατίνας Παξινού. Το
καλοκαίρι του 1974 συνεργάστηκε με την Εταιρεία
Θεάτρου Κρήτης ως σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής
του έργου Η θυσία του Αβραάμ του Βιτσέντζου
Κορνάρου. Ύστερα επανήλθε στο Εθνικό, όπου Εικόνα 28. Η γη των φαραώ (1954)
παρέμεινε μέχρι το 1980, έτος κατά το οποίο έγινε πράξεως σπουδαίας και τελείας, εκδ.
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης,
γενικός διευθυντής του θεάτρου.95 Το 1981 Αθήνα 1997
περιόδευσε με όλον το θίασο στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες, ενώ το Δεκέμβριο του
ίδιου χρόνου παραιτήθηκε από το διοικητικό συμβούλιο. Το 1984 αποχώρησε για
άλλη μία φορά από το Εθνικό Θέατρο και ίδρυσε το Εμπειρικό Θέατρο, δίνοντας
παραστάσεις στην Επίδαυρο, στο Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης και στο Ωδείο
Ηρώδου του Αττικού. Τρία χρόνια αργότερα επέστρεψε και πάλι, σκηνοθετώντας και
πρωταγωνιστώντας στα έργα Το τέλος του παιχνιδιού του Σ. Μπέκετ, Ο πατέρας του
Α. Στρίντμπεργκ, ενώ δεν έλειψαν και έργα του αρχαίου δράματος, όπως Φοίνισσες
του Ευριπίδη και Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή. Η τελευταία του ερμηνεία ήταν
94
Το 1958 ο Αλ. Μινωτής σκηνοθέτησε τη Μήδεια του Κερουμπίνι για την Όπερα του Ντάλλας, με τη Μαρία
Κάλλας στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η παράσταση σημείωσε μεγάλη επιτυχία και επαναλήφθηκε τα επόμενα
χρόνια στο Λονδίνο, το Μιλάνο και στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Η παράσταση εκείνη κρίθηκε ως βάση
υψηλού υποδείγματος σύγχρονης σκηνοθεσίας μελοδράματος (όπερας). Το 1960 η Εθνική Λυρική Σκηνή και το
Φεστιβάλ παρουσίασαν στην Επίδαυρο τη Νόρμα του Μπελίνι, η οποία γνώρισε θριαμβευτική υποδοχή, πάλι με
τη συνεργασία του Μινωτή και της Κάλλας.
95
47
ο ρόλος του Αβραάμ στη Θυσία του Αβραάμ, ένα έργο –θρησκευτικό δράμα– στο
οποίο υπήρξε επίσης σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής.
2.2.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Κ. Παξινού

Η Αικατερίνη Παξινού, το γένος Κωνσταντοπούλου, υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα
ηθοποιός κυρίως δραματικού ρεπερτορίου παγκόσμιας φήμης που κατάφερε να
σταθεί στο Χόλιγουντ, και μάλιστα με δικούς της όρους, να διαπρέψει θεατρικά και
κινηματογραφικά στην Ευρώπη, να ξεχωρίσει ως τραγωδός παγκόσμιου βεληνεκούς.
Η Κατίνα του ελληνικού θεάτρου, το Κατινάκι
των δικών της96 και αργότερα των αγαπημένων φίλων
της, γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 1900 στον
Πειραιά.97 Αρχικά φοίτησε στη Σχολή Χιλλ και ύστερα
στη Σχολή Καλογραιών της Τήνου. Ύστερα, λόγω του
ζωηρού της χαρακτήρα, φοίτησε εσώκλειστη σε
Εικόνα 29. Αίθουσα Κατίνας σχολείο της Ελβετίας. Το 1911 εγγράφτηκε στο Ωδείο
Παξινού – Αλέξη Μινωτή
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σωτηρίας της Γενεύης, όπου παρακολούθησε μαθήματα πιάνου
και μουσικής. Το 1917 αποφοίτησε από εκεί και
τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο και με χρυσό μετάλλιο.
Άρχισε από πολύ νωρίς την καλλιτεχνική
σταδιοδρομία της και σε σύντομο χρονικό διάστημα
διακρίθηκε για το αληθινό ταλέντο της και την αγάπη της
στην τέχνη. Ο πρώτος της σημαντικός ρόλος ως ηθοποιού
του λυρικού θεάτρου και μάλιστα ως πρωταγωνίστριας
ήταν της Βεατρίκης, στην ομώνυμη όπερα Αδελφή Βεατρίκη
Εικόνα 30. Για ποιον χτυπά η
του Δημήτρη Μητρόπουλου98 σε λιμπρέτο που βασίζεται καμπάνα (1943)
Πηγή: Παξινού-Μινωτής:
στο έργο του Μέτερλινγκ. Η όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε Μίμησις πράξεως σπουδαίας
και τελείας, εκδ. Μορφωτικό
το 1920 (13 & 16 Μαΐου) στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης,
Αθήνα 1997
96
Χρ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1999), σ. 28: Ήταν κόρη μεγαλοαστικής οικογένειας, το τέταρτο από τα εφτά
παιδιά του αλευροβιομήχανου Βασίλη Κωνσταντόπουλου και της Ελένης Μαλανδρίνου.
97
Ο πατέρας της πέθανε όταν εκείνη ήταν μόλις οχτώ χρόνων.
(Παρασκήνιο – Αφιέρωμα στην Κατίνα Παξινού, 01/01/2001, Α´ Μέρος)
98
Υπήρχε ένας βαθύς και δυνατός δεσμός με το Μητρόπουλο. Η Κ. Παξινού έτρεφε μεγάλη αγάπη γι’ αυτόν.
Ήταν σαν συγγενείς. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=85282&autostart=0
Ο Δημήτρης Μητρόπουλος ήταν μαέστρος, πιανίστας και συνθέτης (Οι δρόμοι των Ελλήνων, εκδ. Polaris, Αθήνα
2010).
48
Προς το τέλος του έτους η Κ. Παξινού μετέβη με το σύζυγό της στην Κωνστάντζα
της Ρουμανίας, απ’ όπου επέστρεψε στην Ελλάδα τον επόμενο χρόνο.
Η επιθυμία της να συνεχίσει τις μουσικές σπουδές της ήταν μεγάλη, γι’ αυτό
και το 1922 μετέβη στη Βιέννη και δύο χρόνια αργότερα εγκαταστάθηκε στο
Βερολίνο, όπου έμεινε μέχρι το 1926. Έτσι, καλλιέργησε σε βάθος τη φωνή της,
βάζοντας γερά θεμέλια για μια διεθνή σταδιοδρομία. Η οικογένειά της (η μητέρα της)
αρχικά δεν έδειξε θετική ανταπόκριση στην απόφασή της να ασχοληθεί με το θέατρο,
αλλά με το πέρασμα του χρόνου και τη σταδιακή καταξίωση της ηθοποιού οι σχέσεις
τους αποκαταστάθηκαν. Μεγάλη επιθυμία της ήταν να ερμηνεύσει όπερες του
Βάγκνερ.99
Στην πρόζα, ο πρώτος θεατρικός ρόλος της ήταν το 1928 στο Θέατρο
Κοτοπούλη ως μέλος του θιάσου της τελευταίας, στο έργο Γυμνή Γυναίκα (La femme
nue) του Μπατάιγ, που την καθιέρωσε ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων. Στο
καμαρίνι της μεγάλης ηθοποιού πραγματοποιήθηκε και η πρώτη γνωριμία της με τον
Αλέξη Μινωτή. Ήταν ένας έρωτας κεραυνοβόλος.100 Έτσι, εγκατέλειψε τη Γερμανία
και τις μουσικές σπουδές της και από βαγκνερική τραγουδίστρια έγινε μία από τις
σημαντικότερες ηθοποιούς του θεάτρου.101
Δεν εγκατέλειψε όμως ποτέ την αγάπη της για τον κινηματογράφο.102 Στις
κινηματογραφικές επιλογές της υπήρξε εκλεκτική, τόσο στις ελληνικές όσο και στις
ξένες. Το κινηματογραφικό της ντεμπούτο της έδωσε μάλιστα μια υποψηφιότητα για
Όσκαρ (1944).103 Το 1943 η Κατίνα Παξινού ερμήνευσε την Πιλάρ, τη δυναμική
99
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=85282&autostart=0 (Παρασκήνιο –
Αφιέρωμα στην Κατίνα Παξινού, 01/01/2001, Α´ Μέρος)
100
Προηγουμένως είχε παντρευτεί τον επιχειρηματία Γιάννη Παξινό. Κάποια στιγμή η Κατίνα Κωνσταντοπούλου
είχε συναντήσει μια Τσιγγάνα που της είχε προφητεύσει ότι θα πάει σε κάποιο μέρος, θα συγκρουστεί με κάποιον
και θα τον παντρευτεί, αλλά δεν θα έχει αίσιο τέλος η σχέση τους. Η πραγματικότητα την επιβεβαίωσε, καθώς είχε
πάει για διακοπές στο Λουτράκι κι έπεσε πάνω στον μετέπειτα σύζυγό της. Το 1917 παντρεύτηκαν και απέκτησαν
δύο κόρες, την Εθέλ το 1918 και την Ιλεάνα το 1920. Το ζευγάρι όμως χώρισε το 1923 και αργότερα η πρώτη
κόρη της πέθανε. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=85282&autostart=0
101
Ενδεικτική της αγάπης που είχε ο ένας για τον άλλο είναι η αλληλογραφία που αντάλλασσαν κάθε φορά που
βρίσκονταν μακριά, στο: Ι. Αντωνούλα, Κατίνας Παξινού, Αλέξη Μινωτή: Πολύχρονος πηγαιμός για μιαν Ιθάκη,
εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα 1989.
102
Ά. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), Θ. Έξαρχος, Έλληνες Ηθοποιοί – Αναζητώντας τις ρίζες, Έτος
γέννησης από 1900 μέχρι 1925, τ. Β´, σσ. 283-286, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1996, Παξινού-Μινωτής:
Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1997, σσ. 177-184.
103
Σύμφωνα με τα όσα η ίδια αφηγήθηκε στον εγγονό της, τον γνωστό ηθοποιό Αλέξανδρο Αντωνόπουλο, την
ημέρα της απονομής βρισκόταν από νωρίς στην αίθουσα, καθισμένη δίπλα στον πρωταγωνιστή της ταινίας Γκάρι
Κούπερ. «Όμως από την ταραχή μου δεν άκουσα το όνομα μου. Χρειάστηκε να μου το πει εκείνος: “Μα εσένα
λένε” μου ψιθύρισε, σπρώχνοντάς με στη σκηνή. Η χαρά της ήταν απερίγραπτη. Ανεβαίνοντας στη σκηνή και
παίρνοντας το αγαλματίδιο στα χέρια της, το αφιέρωσε στους Έλληνες συναδέλφους της, που τότε, λόγω του
πολέμου, αγωνίζονταν πίσω στην πατρίδα. Δεν ήξερε καν αν ήταν ζωντανοί! Το πρώτο ελληνικό Όσκαρ έφερε
πάνω του χαραγμένο το ονοματεπώνυμο: Katina Paxinou. Ας μην ξεχνάμε ότι η Παξινού παραμένει μέχρι σήμερα
η μόνη Ελληνίδα ηθοποιός που έχει πάρει 'Οσκαρ... Σχετικά με τη ζωή της στο Χόλιγουντ και σύμφωνα με τα όσα
είχε αφηγηθεί στο δημοσιογράφο και συγγραφέα Δημήτρη Λυμπερόπουλο, φέρεται να είπε: Όταν ζούσα στο
49
αντάρτισσα του ισπανικού εμφυλίου που μπορούσε να προβλέπει το μέλλον, στην
κινηματογραφική ταινία του Σαμ Γουντ For Whom the Bell Tolls (Για ποιον χτυπά η
καμπάνα), που βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Έρνεστ Χέμινγουέι.104
Την ίδια χρονιά έπαιξε στην ταινία Hostages (Οι
όμηροι), ενώ δύο χρόνια αργότερα στην Confidential
Agent (Εμπιστευτικός πράκτορας). Το 1947 συμμετείχε
στην ταινία Mourning Becomes Electra (Το πένθος
ταιριάζει στην Ηλέκτρα) που ήταν βασισμένη στο
ομώνυμο θεατρικό έργο του Ο’Νηλ, και στην Uncle Silas
Εικόνα 31. Αίθουσα Κατίνας or The Inheritance (Ο θείος Σίλας ή Η κληρονομιά). Στη
Πηγή: Προσωπικό αρχείο συνέχεια, το 1949 προβλήθηκε η κινηματογραφική
Σωτηρίας Αποστολάκη
ταινία Prince of Foxes, στην οποία συμμετείχε και η οποία αποδόθηκε στα ελληνικά
με τον τίτλο Κολασμένοι άρχοντες. Ακολούθησαν οι Mr Arkadin or Confidential
Report (Ο κύριος Αρκάντιν ή Εμπιστευτική αναφορά) σε σενάριο και σκηνοθεσία του
Όρσον Γουέλς (1955) και The Miracle (Το θαύμα) το 1959 του Ίρβινγκ Ράπερ. Η
ταινία Rocco e i suoi fratelli (Ο Ρόκο και τ’ αδέλφια του) του Λουκίνο Βισκόντι
(1960) ήταν ξεχωριστή, διότι η Κ. Παξινού έπαιζε μαζί με το νεαρό τότε γόη του
ευρωπαϊκού σινεμά Αλεν Ντελόν αλλά και με το συμπατριώτη της ηθοποιό Σπύρο
Φωκά. Το 1961 συμμετείχε στην ταινία Morte di un bandito (Νύχτα προδοσίας), ενώ
το 1968 στην Tante Zita (Η θεία Ζίτα) και ένα χρόνο αργότερα πρωταγωνίστησε στο
Νησί της Αφροδίτης, σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκαλενάκη. Ακολουθεί η ταινία του
Μαρσέλ Καμί Un ete sauvage, και ο κινηματογραφικός της κύκλος κλείνει το 1970
με την The Martlet’s Tale.
Χόλιγουντ, κατάλαβα ότι ο κινηματογράφος είναι σαν την εκκλησία, με τους πριμάτους και τις πριμαντόνες, που
με τις χρυσοποίκιλτες αμφιέσεις μαγεύουν ή αποβλακώνουν τους θεατές-ποίμνιο... Μπροστά στις κάμερες, αλλά
και πίσω τους, υπάρχουν καλοί και κακοί επαγγελματίες, αλλά κυρίως τα πάντα κινούν άπληστοι στο δολάριο
παραγωγοί.
104
Το 1941 η εταιρεία «Παραμάουντ» ετοίμαζε την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Έρνεστ
Χέμινγουεϊ Για ποιον χτυπά η καμπάνα, βασισμένου στις εμπειρίες του ιδίου από τον Ισπανικό Εμφύλιο.
Αναζητώντας ηθοποιό για το πρόσωπο-άξονα του έργου, την Τσιγγάνα Πιλάρ, κάποιοι θυμήθηκαν την Κατίνα
Παξινού στο ρόλο της Ηλέκτρας. Η Παξινού προκάλεσε πρωτοφανείς «δυσκολίες» στο Χόλιγουντ. Αρχικά
αρνήθηκε να κάνει δοκιμαστικά, ύστερα άλλαξε μόνη της το κοστούμι του ρόλου της και, επιπλέον, χρειάστηκε
να την κινηματογραφήσουν με τρεις μηχανές λήψης συγχρόνως, για να μπορέσουν να συλλάβουν το συνεχή
ερμηνευτικό δυναμισμό της, καθώς η μεγάλη ηθοποιός «αποδιοργανωνόταν» με τα μικρά ανεξάρτητα
κινηματογραφικά πλάνα. Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό και οι Αμερικανοί υποχρεώθηκαν να δώσουν το
«Οσκαρ» ερμηνείας Β´ γυναικείου ρόλου σε μια άγνωστη ξένη, η οποία δέχτηκε το βραβείο «για λογαριασμό
όλων των συναδέλφων μου του Εθνικού Θεάτρου, ζωντανών ή νεκρών», όπως δήλωνε χαρακτηριστικά.
Γ. Μπακογιαννόπουλος, «“Μνήμη Κατίνας Παξινού” 1974», Η Καθημερινή – Επτά Ημέρες, 17/12/2000, σ. 19.
50
Το 1949 τιμήθηκε με το Βραβείο Κοκτώ στο Φεστιβάλ Μπιάριτς για την
ερμηνεία της στον ρόλο της Κριστίν Μάνον στην κινηματογραφική απόδοση του
έργου του Ευγένιου Ο’Νηλ105 Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα σε σκηνοθεσία του
Dudley Nichols. Παρασημοφορήθηκε με τον Χρυσό Ανώτερο Ταξιάρχη Γεωργίου Α´
και με τον Ανώτερο Ταξιάρχη της Δυτικής Γερμανίας. Τιμήθηκε ακόμη με τον τίτλο
της Αξιωματούχου Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλίας και με το Διεθνές Βραβείο
Ιζαμπέλλα Ντ’ Εστέ. Σημαντική ένδειξη αναγνώρισης της καλλιτεχνικής της
προσφοράς ήταν και η προτομή της έξω από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, τα
αποκαλυπτήρια της οποίας έγιναν το Φεβρουάριο του 1980.106
Εκτός από τις αξέχαστες ερμηνείες της στο θέατρο και τον κινηματογράφο, η
Κατίνα Παξινού προέβη σε μεταφράσεις θεατρικών έργων του Ευγένιου Ο’Νηλ και
έγραψε τη μουσική για την παράσταση Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, που
ανέβασε το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη το 1933107 και Αλέξη
Μινωτή το 1952.
Γενικά η Κατίνα Παξινού108 είχε πλούσιες εκφραστικές δυνατότητες, γεγονός
που της επέτρεπαν να ερμηνεύει δραματικούς ρόλους κάθε θεατρικού ύφους, από την
αρχαία ελληνική τραγωδία μέχρι το μπρεχτικό θέατρο. Επίσης, η μουσική της
καλλιέργεια της επέτρεπε να χρωματίζει τη φωνή της ώστε να αναδεικνύεται έντονα
η εκφραστικότητα και η ευαισθησία, καθώς και ο μελωδικός ρυθμός του ποιητικού
λόγου.109 Υπήρξε, τέλος, καθηγήτρια της υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του
Εθνικού Θεάτρου.110
105
Είναι τόσο σπάνιο στον καιρό μας, είχε πει ο πατέρας της αμερικανικής δραματουργίας Ευγένιος Ο’Νηλ για
την Κατίνα Παξινού, να ανταμώσει κανείς στο θέατρο μια τόσο εκλεκτή και απλή γυναίκα και συνάμα μια τόσο
σπουδαία καλλιτέχνιδα.
106
107
Η ίδια δήλωνε ότι είχε συγκινηθεί πολύ όταν της το πρότεινε ο Φ. Πολίτης.
Κ. Γεωργουσόπουλος, «Κατίνα Παξινού», Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό,
Εκδοτική Αθηνών, τ. 8, σ. 129, Αθήνα 1991.
108
Όπως γράφει ο σύντροφος της ζωής και της τέχνης της Αλέξης Μινωτής: «Η αμεσότητα ήταν το κύριο
συστατικό της ιδιοσυγκρασίας της. Τίποτε το Θεωρητικό. Ήταν παντού ολόκληρη, ένα υλοποιημένο πνεύμα στην
τελειότητα. Μια αληθινή μορφή γεμάτη, απόλυτα πραγματοποιημένη από στέρεα ψυχωμένα στοιχεία δύναμης,
ευαισθησίας και ρυθμικού κάλλους... Ανανεωνόταν με τέτοια ραγδαιότητα, που δεν πρόφταινες να προσδιορίσεις
τις πηγές από όπου ανέβλυζε η τόση νεότητα. Λέω και πιστεύω, από την αθωότητα, τη σύμφυτη με τη
δημιουργική ιδιοφυΐα, που ίσχυε όχι μόνο στην τέχνη, μα και στη ζωή...» και «Ποτές μου δεν αντάμωσα πρόσωπο
περισσότερο απαλλαγμένο από προκαταλήψεις όπως την Κατίνα. Ελληνίδα με βαθύ εθνικό αίσθημα, αλλά και
αγάπη του χτες, του σήμερα και του αύριο της Ελλάδας». Από την άλλη, η ίδια δήλωνε: «Αν δεν παίξω ελληνικά
δε θα ησυχάσω. Μόνο με την ελληνική γλώσσα επικοινωνώ με τον βαθύτερο εαυτό μου» (Μινωτής: 1981, 127).
«Κατίνα Παξινού», Οκτώβριος 2012, Ως3.
109
«Κατίνα Παξινού», Οκτώβριος 2012, Ως3.
110
Πέρα όμως από τα παράσημα, τις διακρίσεις, τα βραβεία και τα χειροκροτήματα, η Παξινού υπήρξε ένας
άνθρωπος απλός. Το μαγείρεμα, το κέντημα και τα λουλούδια ήταν τα πάθη της, οι σταθερές ασχολίες της.
Ερωτήματα ρουτίνας του τύπου τι θα φάμε;, πόσους θα καλέσουμε απόψε;, πριν ή μετά την παράσταση; γέμιζαν
51
Την περίοδο 1930-1931, ο Αλέξης Μινωτής,

ύστερα από περιοδεία στην Αμερική με το θίασο
Κοτοπούλη, προσχώρησε μαζί με τη σύζυγό του
Κατίνα Παξινού στο Συνεταιρικό Θίασο του
Αιμίλιου Βεάκη. Συμμετείχαν σε παραστάσεις που
δίνονταν στο Θέατρο Κυβέλης και στο Θέατρο
Διονύσια κατά τη θερινή περίοδο, ανεβάζοντας Εικόνα 32. Βρυκόλακες (1934)
Πηγή: Ο ηθοποιός Αλέξης Μινωτής, εκδ.
έργα του διεθνούς ρεπερτορίου όπως Πόθοι κάτω Καστανιώτη, Αθήνα 1985
από τις λεύκες του Ευγένιου Ο’Νηλ, Ο Πατέρας του Αυγούστου Στρίντμπεργκ, Ο
Θείος Βάνιας του Άντον Τσέχωφ.
Το 1932 ο Φώτος Πολίτης κάλεσε τους δύο ηθοποιούς να
συνεργαστούν με το Εθνικό Θέατρο, ξεκινώντας με την
εναρκτήρια παράσταση της κρατικής σκηνής, τον
Αγαμέμνονα του Αισχύλου, και συνεχίζοντας τα επόμενα
χρόνια με πρωταγωνιστικούς ρόλους σε έργα κυρίως
κλασικού ρεπερτορίου και αρχαίου δράματος. Έκτοτε
διέγραψαν μια εξαιρετική καριέρα διεθνούς ακτινοβολίας.
Με το θίασο του Εθνικού Θεάτρου εμφανίστηκαν στο
Λονδίνο, στη Φρανκφούρτη και στο Βερολίνο, αφήνοντας
Εικόνα 33. Άμλετ (1939) πραγματικά εποχή σε έργα όπως Άμλετ, Μάκβεθ και
Πηγή: Ο ηθοποιός Αλέξης
Μινωτής, εκδ. Καστανιώτη, Βασιλιά Ληρ του Ου. Σαίξπηρ, Πέερ Γκυντ και
Αθήνα 1985
Βρυκόλακες του Ίψεν, Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή,
και σε άλλα έργα του αρχαίου δράματος, σε έργα των Μπρεχτ, Λόρκα, Μπέκετ, αλλά
και του ελληνικού ρεπερτορίου (Χορν, Ξενόπουλος, Μπόγρης, Τερζάκης).
Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Φ. Πολίτη, το 1934, τη διεύθυνση του Εθνικού
Θεάτρου ανέλαβε ο Δημήτρης Ροντήρης, ο οποίος στις 11 Σεπτεμβρίου 1938 ανέβασε
την πρώτη μετά την αρχαιότητα παράσταση αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο, την
Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Σύμφωνα με τον Αλ. Μινωτή, «όταν παίξαμε στα 1938 την
το υπόλοιπο της μέρας της όταν δεν έκανε πρόβες ή δεν έδινε τον καλύτερό της εαυτό στους απαιτητικούς ρόλους
με τους οποίους καταπιανόταν και έφερνε πάντα επάξια στο επίπεδο που το όνομα και η τελειομανία της
απαιτούσαν. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6615&autostart=0 (Παρασκήνιο
– Αφιέρωμα στην Κατίνα Παξινού, 01/01/2001, Β´ Μέρος)
52
Ηλέκτρα στην Επίδαυρο, κατέβηκαν οι χωριάτες απ’ όλη
την Αργολίδα. Η Κατίνα Παξινού έπαιζε την Ηλέκτρα και η
Ελένη Παπαδάκη την Κλυταιμνήστρα. Μετά την
παράσταση, απλοί αγρότες τους φιλούσαν τα ρούχα και τα
χέρια και η Κατίνα έλεγε: “Σας παρακαλώ δεν είμαι παπάς.
Μην μου φιλάτε το χέρι”. Και κάποιος είπε: “Ο Θεός να σ’
έχει καλά παιδί μου που με έκανες και έκλαψα”. Ήταν το
κλάμα που ο Αριστοτέλης αποκαλεί κάθαρση111». Η
μουσική ιδιοσυγκρασία της σε συνδυασμό με τις Εικόνα 34. Μήδεια (1956)
Πηγή: Έλληνες ηθοποιοί της
απεριόριστες δυνατότητες της φωνής της, η έμφυτη αίσθηση φθαρτής αθανασίας, επιμ.
Θαν. Θ. Νιάρχος, εκδ.
του ρυθμού και της αρμονίας που διέθετε, ο καίριος λόγος Καστανιώτη, Αθήνα 2006
της και η αυθόρμητη κίνησή της προσέδιδαν στην κάθε ερμηνεία της ένα ξεχωριστό
ύφος και μια εξαιρετική ποιότητα, σκηνικά αξεπέραστη εκείνη την εποχή.
Το 1939 και με προθέσεις περισσότερο προπαγανδιστικές παρά καλλιτεχνικές,
εκ μέρους του μεταξικού καθεστώτος,
αποτολμήθηκε μια μεγάλη περιοδεία στις
μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες από τον
γενικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, τον
Κωστή Μπαστιά. Ο θίασος του Εθνικού
ανέβασε στις 14 Ιουνίου στο Θέατρο Playhouse
Εικόνα 35. Σκηνοθετικές οδηγίες του Α. της Οξφόρδης την Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Την
Μινωτή για την παράσταση του έργου Εκάβη
στην Επίδαυρο (1955) επομένη, οι αγγλικές εφημερίδες είχαν
Πηγή: Παξινού-Μινωτής: Μίμησις πράξεως
σπουδαίας και τελείας, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα διθυραμβικές κριτικές για την Κατίνα
Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1997
Παξινού.
Ο θρίαμβος ολοκληρώθηκε στις 18 Ιουνίου, όταν ο Μινωτής ανέβασε τον
Άμλετ του Σαίξπηρ, με την Παξινού ως Γερτρούδη. Είχε ταξιδέψει σε ευρωπαϊκές
πρωτεύουσες ώστε να δει ερμηνείες και άλλων ηθοποιών στο ρόλο του Άμλετ112 και,
111
Στο σημείο αυτό αξίζει να καταγραφεί ο ορισμός της τραγωδίας, όπως αυτός διατυπώνεται στην Ποιητική του
Αριστοτέλη: «Έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω,
χωρίς εκάστου των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι’ απαγγελίας, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την
των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν». Σύμφωνα με τη μετάφραση του Σίμου Μενάνδρου (Αριστοτέλους, Περί
Ποιητικής, μτφρ. υπό Σίμου Μενάνδρου, Εισαγωγή, κείμενο και ερμηνεία υπό Ι. Συκουτρή, Βιβλιοπωλείον της
Εστίας, Αθήνα 1999), «Τραγωδία λοιπόν είναι μίμησις πράξεως σοβαράς και τελείας (καθ’ εαυτήν), η οποία έχει
(αρκετόν) μέγεθος, διά λόγου ηδυσμένου με χωριστά έκαστον είδος (ηδύσματος) εις τα (διάφορα) αυτής μέρη, και
διεξαγομένη διά δράσεως και ουχί δι’ απαγγελίας, επιτυγχάνουσα διά του ελέου και του φόβου (που διεγείρει) την
κάθαρσιν των τοιούτων (οικτρών και φοβερών) παθημάτων».
112
Το 1936 μετέβη στη Γερμανία, φιλοξενούμενος από τον Τάκη Μουζενίδη, και παρακολούθησε τον Άμλετ με το
μεγάλο ηθοποιό Γκούσταβ Γκρύντγκενς και παραστάσεις του Βέρνερ Κράους, με τους οποίους γνωρίστηκε
53
για να μελετήσει σε βάθος το χαρακτήρα που θα υποδυόταν, απομονώθηκε στα
Τρίκαλα Κορινθίας, όπου βρισκόταν εκτοπισμένος ο μεταφραστής Βασίλης Ρώτας,
με τον οποίο ανέλυσαν λέξη προς λέξη το ρόλο. Στο τέλος δικαιώθηκε αποκομίζοντας
εγκωμιαστικά σχόλια. Αναγνωρίστηκε από τους καλύτερους πρωταγωνιστές του
Εθνικού Θεάτρου113 και συγκρίθηκε με τους σημαντικότερους Άγγλους ερμηνευτές
του Άμλετ.114 Όσο για την Κατίνα Παξινού, απεκόμισε και η ίδια επαινετικά σχόλια
τόσο ως Γερτρούδη όσο στην Ηλέκτρα. Ύστερα το Εθνικό Θέατρο παρουσίασε τα
έργα αυτά στη Γερμανία, σε Φρανκφούρτη και Βερολίνο.
Στη συνέχεια επέστρεψαν στην Ελλάδα για ένα νέο
κύκλο παραστάσεων κι έπειτα (1940), αφού παντρεύτηκαν
στις 9 Μαρτίου, εκείνη μετέβη και πάλι στο Λονδίνο για
την αγγλική παράσταση των Βρυκολάκων, ενώ ο Μινωτής
παρέμεινε στην Ελλάδα για να ανεβάσει και άλλα έργα.
Τότε ξέσπασε ο Β´ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατίνα
Παξινού έφτασε με πολεμικό σκάφος στις Η.Π.Α., όπου
Εικόνα 36. Ταλθύβιος στην έπαιξε στην Έντα Γκάμπλερ του Ίψεν, στο Μπρόντγουεϊ της
Εκάβη (1955)
Πηγή: Ο ηθοποιός Αλέξης Νέας Υόρκης.
Μινωτής, εκδ. Καστανιώτη,
Αθήνα 1985 Ο Αλ. Μινωτής, από την άλλη συνελήφθη από τους
Γερμανούς το 1941, οδηγήθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, δραπέτευσε και
κατέφυγε στη Χίο, όπου συνελήφθη εκ νέου και φυλακίστηκε. Το 1942 διέφυγε στην
Τουρκία και στη συνέχεια στο Κάιρο. Εκεί, ο πρόεδρος της εξόριστης ελληνικής
κυβέρνησης Εμμανουήλ Τσουδερός του εξασφάλισε διπλωματικό διαβατήριο, με το
οποίο έφυγε για την Αμερική, όπου τον περίμενε η σύζυγός του. Από τον Μάιο του
1942 ως το 1950 η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής έζησαν στη Νέα Υόρκη
και το Λονδίνο. Έλαβαν μέρος σε αντιπολεμικές και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις και
ενέργειες, ενώ παράλληλα ανέπτυξαν θεατρική και κινηματογραφική δραστηριότητα.
προσωπικά. Η ευρωπαϊκή του σπουδή τον οργάνωσε ως ηθοποιό και τον προίκισε με μια τεχνική έντονων
φωτοσκιάσεων, όπου η μορφή προηγείται του περιεχομένου, την εξπρεσιονιστική, της οποίας υπήρξε ο
εξοχότερος κάτοχος.
113
Οι Times έγραφαν: «Το Βασιλικόν Θέατρον της Ελλάδος ετίμησε το σαιξπηρικόν έργον διά της
αξιομνημονεύτου παραστάσεώς του. Ενδεικτικόν της υποδειγματικής υποδύσεως του κυρίου Μινωτή είναι ότι το
αγγλικόν κοινόν παρηκολούθη την εξέλιξην του έργου όχι διά της αναπολήσεως του αγγλικού κειμένου, αλλά ως
ζωντανήν ερμηνείαν του ρόλου». Η Manchester Guardian αναφέρει: «Η υπόδυσις του κυρίου Μινωτή έδειξε
πρωτοτυπίες λεπτομερειών καταπληκτικώς ορθάς και διαφωτιστικάς».
(Παρασκήνιο – Δημήτρης Ροντήρης τα χρόνια της ακμής, επεισόδιο 005, 01/01/2006)
114
54
Με την επιστροφή τους στην Ελλάδα αρχίζει η δεύτερη περίοδος συνεργασίας
του με το Εθνικό Θέατρο. Στο διάστημα αυτό ο Αλέξης Μινωτής ανέβασε και
σκηνοθέτησε κάποια από τα σπουδαιότερα έργα της
παγκόσμιας δραματουργίας. Το 1950, μετά από
πρόσκληση του τότε διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου,
Γιώργου Θεοτοκά, το ζευγάρι πραγματοποίησε την
αναβίωση της παράστασης των Βρυκολάκων του Ίψεν σε
σκηνοθεσία του Φώτου Πολίτη (1934). Τον επόμενο
χρόνο η Κ. Παξινού ερμήνευσε την Μπερνάρντα Άλμπα,
Εικόνα 37. Η τρελή του Σαγιό
σε παράσταση του έργου του Λόρκα στο A.N.T.A. (1966)
Πηγή: Παξινού-Μινωτής:
Playhouse στη Νέα Υόρκη, έργο που επαναλήφθηκε στην Μίμησις πράξεως σπουδαίας και
τελείας, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα
Αθήνα στο Θέατρο Κοτοπούλη. Το καλοκαίρι του ίδιου Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1997
χρόνου το Εθνικό Θέατρο παρουσίασε τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή στο
αρχαίο θέατρο Δελφών, σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή, με τον Μινωτή στο ρόλο
του Οιδίποδα και την Παξινού στο ρόλο της Ιοκάστης. Ακολούθησαν περιοδείες του
κρατικού θιάσου στις Η.Π.Α., με τον Οιδίποδα και την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, και
παράλληλη ανεξάρτητη κινηματογραφική και θεατρική δραστηριότητα των Παξινού
και Μινωτή στην Αγγλία και τις Η.Π.Α. Το 1953 το ζευγάρι ήλθε σε ρήξη με τον
Γιώργο Θεοτοκά.
Από το 1954 που ανέλαβε τη διεύθυνση του Εθνικού
Θεάτρου ο Αιμίλιος Χουρμούζιος ως το 1968 διατήρησαν
μόνιμη συνεργασία με την κρατική σκηνή ως πρωταγωνιστές –ο
Αλέξης Μινωτής και ως σκηνοθέτης–, τόσο σε έργα του
παγκόσμιου σύγχρονου και κλασικού ρεπερτορίου όσο και σε
αρχαίες τραγωδίες τα καλοκαίρια, στο πλαίσιο των Φεστιβάλ
Εικόνα 38. Προμηθέας Επιδαύρου και Αθηνών. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Το σκοτάδι
Δεσμώτης στην Επίδαυρο
(1963) είναι αρκετά φωτερό του Κρίστοφερ Φράι, Η επίσκεψη της
Πηγή: Ο ηθοποιός Αλέξης
Μινωτής, εκδ. γηραιάς κυρίας του Ντύρενματ, Εκάβη, Μήδεια, Φοίνισσες και
Καστανιώτη, Αθήνα 1985
Βάκχες του Ευριπίδη, Οιδίπους Τύραννος και Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή, Το
ταξίδι μακριάς μέρας μέσα στη νύχτα του Ο’Νηλ, Η τρελή του Σαγιό του Ζιροντού, Ο
Πατέρας του Στρίντμπεργκ, Ο Μάκβεθ του Σαίξπηρ.
55
Με την επιβολή της δικτατορίας το 1967 ο Αλέξης Μινωτής απομακρύνεται
από το Εθνικό Θέατρο και ιδρύει με τη σύντροφό του Κατίνα Παξινού δικό τους
θίασο, τον οποίο διατήρησαν μέχρι το θάνατό της. Έδωσαν παραστάσεις στο Θέατρο
Αυλαία της Θεσσαλονίκης, στο Θέατρο Διάνα της οδού Ιπποκράτους στην Αθήνα και
στο κινηματοθέατρο Σινεάκ, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Θέατρο Παξινού.
Εκεί παρουσίασαν τα έργα Η Ήρα και το παγώνι του Σον
Ο’Κέισι, Οι βρυκόλακες του Ίψεν, Οι παλαιστές του Στρατή
Καρρά, Ο ματωμένος γάμος του Λόρκα. Την επόμενη
χειμερινή περίοδο (1971-1972) η Κ. Παξινού ερμήνευσε την
τελευταία μεγάλη της επιτυχία υποδυόμενη τη Μάνα στο
έργο του Μπρεχτ Μάνα Κουράγιο,115 στο Θέατρο Πάνθεον,
Εικόνα 39. Η θυσία του ενώ το χρονικό διάστημα 16-28/05/1972 οι παραστάσεις
Αβραάμ (1963)
Πηγή: Παξινού-Μινωτής: συνεχίστηκαν στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά. Τη
Μίμησις πράξεως σπουδαίας
και τελείας, εκδ. Μορφωτικό σκηνοθεσία του συγκεκριμένου έργου που αποτέλεσε το
Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης,
Αθήνα
κύκνειο1997άσμα της ηθοποιού είχε αναλάβει ο Αλ. Μινωτής.116
2.2.4. Οδεύοντας προς το τέλος
Το καλοκαίρι του 1972 η Κατίνα Παξινού

εμφανίστηκε για τελευταία φορά στο θέατρο της
Επιδαύρου όχι ως ηθοποιός, αλλά ως θεατής,
πράγμα που δεν εμπόδισε το κοινό να υποκλιθεί και
να χειροκροτήσει όρθιο τη μεγάλη ιέρεια της
Τέχνης.
Εικόνα 40. Μάνα κουράγιο (1972) Παράλληλα, ο Αλέξης Μινωτής, μετά τις
πράξεως σπουδαίας και τελείας, εκδ. παραστάσεις της Μάνας κουράγιο, ανέβασε το έργο Ο
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης,
Αθήνα 1997 λοχαγός του Κέπενικ του Καρλ Τσουκμάγερ στο
Θέατρο Ακάδημος χωρίς τη σύζυγό του. Το σκηνοθέτησε ο ίδιος και είχε και τον
πρωταγωνιστικό ρόλο. Όμως τον Ιανουάριο του 1973 (14/01/1973) οι παραστάσεις
115
Η αεικίνητη χορογράφος Μαρία Χορς αφηγείται μια προσωπική μαρτυρία από τη μακρόχρονη συνεργασία
μαζί της, την εποχή που ήταν άρρωστη, στο επί σκηνής κύκνειο άσμα της. Μόλις τελείωσε την παράσταση Μάνα
Κουράγιο και βγήκε για να χαιρετήσει το κοινό που χειροκροτούσε, έψαξε με το βλέμμα της ανάμεσα στους
συντελεστές τον Μινωτή και αφού τον εντόπισε του είπε: «Δεν ξέχασα τίποτε απόψε, τα είπα όλα» («Κατίνα
Παξινού», Οκτώβριος 2012, Ως).
116
Η Κατίνα Παξινού θριάμβευσε με την ερμηνεία της, παρά τον καλπάζοντα καρκίνο. Ήξερε για την αρρώστια
της, αλλά διάλεξε μια αναμέτρηση με τα όριά της. Έβγαινε κάθε βράδυ στη σκηνή σέρνοντας ένα ολόκληρο και
βαρύ κάρο.
56
του έργου σταμάτησαν με δική του πρωτοβουλία, γιατί είχε επιδεινωθεί η κατάσταση
της υγείας της Κατίνας Παξινού, η οποία πέθανε στην Αθήνα στις 22 Φεβρουαρίου
του 1973.
«Κοιτάξτε τον ήλιο όσο είναι εκεί, και προσπαθήστε να φέρετε το φως και την
ζεστασιά του στην καρδιά σας. Μπορείτε να δώσετε λίγη απ’ αυτή τη ζεστασιά σε
κάποιον άλλον και αυτός σε κάποιον άλλον και αυτός σε άλλον; Τότε δεν ήρθες
μάταια στον κόσμο. Έχεις πετύχει κάτι. Είναι τόσο απλό».117
Ο Αλέξης Μινωτής πέθανε πολλά χρόνια αργότερα, πλήρης ημερών, στις 11

Νοεμβρίου 1990 στην Αθήνα, μένοντας πιστός στη μνήμη της συζύγου του μέχρι το
θάνατό του, έχοντας συμπληρώσει εξήντα πέντε χρόνια θεατρικής παρουσίας.
2.2.5. Μουσείο Αλέξη Μινωτή – Κατίνας Παξινού
Η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής,

κορυφαίες μορφές του ελληνικού θεάτρου του 20ού
αιώνα, κυριάρχησαν στη σκηνή του Εθνικού
Θεάτρου για σειρά ετών και σημάδεψαν με την
τέχνη τους την υποκριτική και σκηνοθετική του Εικόνα 41. Αίθουσα Κατίνας Παξινού
παράδοση. Επίσης, γνώρισαν διεθνή αναγνώριση και Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σωτηρίας
ακτινοβολία, και τιμήθηκαν πολλές φορές για την καλλιτεχνική προσφορά τους εντός
και εκτός των συνόρων της Ελλάδας.118
Το Κληροδότημα Αλέξη Μινωτή εις μνήμην Κατίνας
Παξινού119 ήταν επιθυμία του Αλέξη Μινωτή και
δημιουργήθηκε σύμφωνα με τους όρους που έθεσε ο ίδιος
στη διαθήκη του. Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής
Τραπέζης (Μ.Ι.Ε.Τ.), ως διαχειριστής του
Κληροδοτήματος, προκηρύσσει ετησίως υποτροφίες
Εικόνα 42. Αίθουσα Κατίνας εσωτερικού και εξωτερικού για σπουδαστές από όλους τους
Πηγή: Προσωπικό αρχείο τομείς και τις ειδικότητες της θεατρικής τέχνης, καθώς και
117
Με αυτά τα λόγια «έκλεισε» ένα ντοκιμαντέρ του NBC που ήταν αφιερωμένο σε αυτήν.
(Παρασκήνιο – Αφιέρωμα στην Κατίνα Παξινού, 01/01/2001, Β´ Μέρος)
118
«Αλέξης Μινωτής», Φεβρουάριος 2010, Ως3.
119
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης: http://www.miet.gr/web/gr/minotis/default.htm
57
για τεχνικούς του θεάτρου που επιθυμούν να μετεκπαιδευτούν στο εξωτερικό. Επίσης
εκδίδει για λογαριασμό του Κληροδοτήματος μελέτες για την ιστορία και τη θεωρία
του θεάτρου, καθώς και μεταφράσεις έργων του κλασικού ρεπερτορίου.
Ανάμεσα στις άλλες υποχρεώσεις του
Κληροδοτήματος ήταν και η δημιουργία μιας
αίθουσας που θα φιλοξενούσε ενθυμήματα από τη
ζωή και τη σταδιοδρομία της Κατίνας Παξινού,
μαζί με το αρχείο και τα βιβλία της. Το Διοικητικό
Συμβούλιο του Μορφωτικού Ιδρύματος
αποδέχτηκε τη γενναιόδωρη αυτή προσφορά και Εικόνα 43. Αίθουσα Κατίνας Παξινού –
Αλέξη Μινωτή
μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σωτηρίας
πραγματοποίησε την επιθυμία του διαθέτη. Μετά
το θάνατο του Αλέξη Μινωτή, το αρχείο, τα βιβλία και τα προσωπικά του
αντικείμενα περιήλθαν και αυτά στο Μορφωτικό Ίδρυμα. Έτσι η αρχική αίθουσα
Παξινού επεκτάθηκε, εμπλουτίστηκε και μετονομάστηκε σε Μουσείο Παξινού-
Μινωτή.
Μπαίνοντας στο χώρο αυτόν, ο/η επισκέπτης/-τρια
έχει την αίσθηση πως εισέρχεται στον προσω πικό τους
χώρο. Περίοπτη θέση κατέχουν τα έπιπλά τους, το
καμαρίνι της Παξινού με τους καθρέφτες, τα πινέλα του
μακιγιάζ, κοσμήματα από ρόλους της στο θέατρο,
κοστούμια από παραστάσεις ιστορικές, από αγαπημένους
και σημαντικούς ρόλους.
Εικόνα 44. Αίθουσα Κατίνας Στο Μουσείο κυριαρχούν φωτογραφίες από
Πηγή: Προσωπικό αρχείο παραστάσεις, πίνακες, το πορτραίτο της Κατίνας Παξινού
δια χειρός Τσαρούχη, εμπνευσμένο από τον Ματωμένο
Γάμο, αλλά και η βεντάλια που φιλοτέχνησε ο ίδιος
καλλιτέχνης για το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα,
προσωπικά τους αντικείμενα. Επιπλέον, υπάρχουν
κεντήματα που κέντησε η ίδια η ηθοποιός, μετάλλια
και τιμητικά διπλώματα για την καλλιτεχνική Εικόνα 4. Αίθουσα Κατίνας Παξινού
προσφορά των δύο πρωταγωνιστών. Φυσικά δε λείπει Πηγή: Προσωπικό αρχείο Σωτηρίας
το Όσκαρ που της απονεμήθηκε για το ρόλο της Πιλάρ
58
στην ταινία Για ποιον χτυπά η καμπάνα.
Το Αρχείο Παξινού-Μινωτή προσφέρεται στις ανάγκες των ερευνητών και
περιέχει περισσότερους από εκατόν ογδόντα φακέλους με
αποκόμματα τύπου, φωτογραφίες, αλληλογραφία, κείμενα,
θεατρικά έργα, σενάρια και ρόλους της Κατίνας Παξινού
και του Αλέξη Μινωτή. Υπάρχουν επίσης θεατρικά
προγράμματα και οπτικοακουστικό υλικό.
Τέλος, το Μουσείο Παξινού-Μινωτή, που στεγάζεται
στο Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγίου Κωνσταντίνου 20 και
Εικόνα 46. Αίθουσα Κατίνας
Παξινού – Αλέξη Μινωτή Μενάνδρου 52, είναι ένας χώρος υποβλητικός, γεμάτος
Πηγή: Προσωπικό αρχείο
Σωτηρίας Αποστολάκη θέατρο και αναμνήσεις, αλλά παραμένει λειτουργικός. Στις
ομαδικές μάλιστα επισκέψεις σχολείων και σπουδαστών γίνεται προβολή διαφανειών
από τη θεατρική ζωή των δύο πρωταγωνιστών.
59
2.3. Δημήτρης Μυράτ (1909-1991) – Βούλα Ζουμπουλάκη (1924-)
Εικόνα 47. Δημήτρης Μυράτ και Βούλα Εικόνα 48. Βούλα Ζουμπουλάκη
Ζουμπουλάκη και Δημήτρης Μυράτ
Πηγή: Πηγή:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ http://entertainment.in.gr/html/ent/
_2_06/11/2002_43105 257/ent.134257.asp
«Είσαι στ’ αλήθεια βεντέτα και σνομπ. Δεν προσποιείσαι. Είσαι αληθινή γιατί δεν κάνεις τίποτε γι’
αυτό».120
Το κύριο προσόν του χαρακτήρα μου -δεν ξέρω δα αν έχω κι άλλα;- είναι η μπέσα. Ίσως επειδή ρέει
πολύ αρβανίτικο αίμα στις φλέβες μου.121
Per aspera ad astra (=διά των δυσκολιών στα άστρα)122
2.3.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Δ. Μυράτ
Ο Δημήτρης Μυράτ, γιος των ηθοποιών Μήτσου Μυράτ και Χρυσούλας

Κοτοπούλη123, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 5 Δεκεμβρίου του 1909. Ήταν ένας
διακεκριμμένος Έλληνας ηθοποιός και διανοούμενος, που δίδαξε με τη ζωή και την
τέχνη του ήθος και σοβαρότητα. Υπήρξε επίσης σκηνοθέτης, θιασάρχης και
θεωρητικός του θεάτρου.
Γόνος μεγάλης οικογένειας θεατρανθρώπων, στράφηκε στο θέατρο και την
υποκριτική. Σε ηλικία έντεκα ετών εμφανίστηκε σε μια παράσταση δίπλα στη θεία
120
Αυτά ήταν τα πρώτα σχόλια που απηύθυνε ο Σταμάτης Κραουνάκης προς τη Βούλα Ζουμπουλάκη όταν
συναντήθηκαν για πρώτη φορά.
Γ. Ζουμπουλάκης, «Βούλα Ζουμπουλάκη – Ένας πραγματικός θρύλος του Ελληνικού θεάτρου σε μια από τις
σπάνιες συνεντεύξεις του», 22/04/2008, text at:
http://www.e-go.gr/cinemag/summary1.asp?catid=10192&subid=2&pubid=980295
121
Λεγόμενα του ίδιου του Δ. Μυράτ στο:http://k-m-autobiographies.blogspot.gr/2009/02/70.html
122
Χαρακτηριστική φράση του Δ. Μυράτ, όπως αναφέρεται στο: Έλληνες ηθοποιοί της φθαρτής αθανασίας, επιμ.
Θαν. Θ. Νιάρχος, σσ. 178-186, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006.
123
Η Χρυσούλα Κοτοπούλη ήταν αδερφή της γνωστής ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη.
60
του Μαρίκα, ενώ το 1925 –και ενώ ήταν δεκαέξι χρονών– πραγματοποίησε την
πρώτη του ουσιαστική θεατρική εμφάνιση και πάλι με τη Μαρίκα Κοτοπούλη στο
έργο Στοργή του Ανρί Μπατάιγ. Στη συνέχεια σπούδασε Φιλολογία στο
Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και ταυτόχρονα υποκριτική στη Δραματική Σχολή του
μεγάλου Αυστριακού σκηνοθέτη Μαξ Ράινχαρτ στη Βιέννη. Λόγω ωστόσο της
μεγάλης οικονομικής κρίσης του 1929, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ελλάδα,
όπου αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το 1931 συμμετείχε στο θίασο του πατέρα του, ενώ την ίδια χρονιά έγινε μέλος
του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (Σ.Ε.Η.). Την περίοδο 1932-1934 εντάχθηκε στο
θίασο Κυβέλης-Κοτοπούλη και έπαιξε στα έργα Μαρία Στιούαρτ του Σίλλερ ως
Μόρτιμερ, Γλάρος του Τσέχωφ ως Κόστια, Ο Αννίβας προ των πυλών του Σέργουντ
ως Αννίβας και σε πολλά άλλα. Ύστερα συνεργάστηκε με το θίασο της Κατερίνας
Ανδρεάδη και του Περικλή Γαβριηλίδη κι από τότε άρχισε μια μεγάλη πορεία ως
θιασάρχης. Η θαυμαστή και αδιάκοπη καριέρα του στο θέατρο κράτησε εξήντα
χρόνια. Περιστασιακά συμμετείχε και σε παραστάσεις του θιάσου Κοτοπούλη, όπου
κατέληξε οριστικά στις αρχές του 1937. Εκεί ερμήνευσε σημαντικούς ρόλους στα
έργα Ελισάβετ του Αντρέ Ζοσσέ, Αγριόπαπια του Ίψεν, Ηλέκτρα του Σοφοκλή,
Ξύπνημα του Αλ. Λιδωρίκη, Φουσκοθαλασσιές του Δημ. Μπόγρη, Φιντανάκι του Π.
Χορν και σε πολλά άλλα. Εμφανίστηκε για τελευταία φορά στο θέατρο την περίοδο
1989-1990 για περιορισμένες παραστάσεις λόγω προβλημάτων υγείας124 στο έργο
Σόνια του Αντρέ Ρουσέν. Συνεργάστηκε με πολλούς
σημαντικούς πρωταγωνιστές, όπως με τη Α.
Συνοδινού, τον Ντ. Ηλιόπουλο, τον Β.
Διαμαντόπουλο, τον Μ. Κατράκη, τον Χρ. Τσαγανέα
και πολλούς άλλους.
Στον κινηματογράφο εμφανίστηκε για πρώτη
125
φορά το 1944 στην ταινία Το Δρομάκι του
Παραδείσου του Αλ. Λιδωρίκη. Έλαβε μέρος σε πάνω
Εικόνα 49. Η βίλλα με τα νούφαρα
από είκοσι ταινίες, στις οποίες συνεργάστηκε με (1945)
εξέχοντα πρόσωπα του θεάτρου και του Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ.
Ορφέας, Αθήνα 2005
κινηματογράφου. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα
124
Θ. Έξαρχος, Έλληνες Ηθοποιοί – Αναζητώντας τις ρίζες, Έτος γέννησης από 1900 μέχρι 1925, τ. Β´, σσ. 313-
315, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1996.
125
Στον Θ. Έξαρχο αναφέρεται ότι η πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση πραγματοποιήθηκε το 1933 στην
ταινία Ο κακός δρόμος, αλλά δεν επιβεβαιώνεται από κάποια άλλη πηγή.
61
αποτελούν Η βίλλα με τα νούφαρα (1945) και Η μοίρα γράφει την ιστορία του Δημ.
Ιωαννόπουλου, Μαρίνα (1947) των Χρ. Γιαννακόπουλου – Αλ. Σακελλάριου,
Κάλπικη λίρα (1955) του Γ. Τζαβέλλα, Το μυστικό της κατηγορουμένης (1958) του
Μαυρίκιου Νόβακ, Ταξείδι με τον έρωτα (1959) του Ανδρέα Λαμπρινού. Η
κινηματογραφική του δραστηριότητα συνεχίζεται με τις ταινίες Η προδοσία (1964)
των Κώστα Μανουσάκη και Άρη Αλεξάνδρου, Οι ένοχοι (1966) του Κ.
Ασημακόπουλου, Η δίκη των δικαστών (1974) του Πάνου Γλυκοφρύδη, Ελευθέριος
Βενιζέλος 1910-1927 (1980) του Παντελή Βούλγαρη και αρκετές άλλες.
Δεν έμεινε όμως ούτε εκτός τηλεόρασης, καθώς συμμετείχε στις εξής
τηλεοπτικές παραγωγές: Οι δίκαιοι (1974, ΥΕΝΕΔ), Δύσκολα χρόνια (1975,
ΥΕΝΕΔ), Ο βασιλιάς και το άγαλμα (1975, ΥΕΝΕΔ), Το ταξίδι (1976, ΥΕΝΕΔ), Η
δικαιοσύνη μίλησε (1976, ΕΡΤ), Υποψίες (1976-1977, ΕΡΤ), Λέσχη μυστηρίου (1976-
1977, ΕΡΤ), Πορφύρα και αίμα (1977, ΥΕΝΕΔ), Η θεατρίνα (1977, ΕΡΤ), Η μεγάλη
παρέλαση (1979, ΕΡΤ), Οι ιερόσυλοι (1983-1984, ΕΤ2), Ακριβή μου Σοφία (1983-
1984, ΕΤ1), Η Έκτη Εντολή (1989, ΕΤ2).
Ο Δημήτρης Μυράτ126 για πολλά χρόνια
διετέλεσε καθηγητής στη Δραματική Σχολή του
Εθνικού Θεάτρου και Διευθυντής της Δραματικής
Σχολής του Ωδείου Αθηνών. Έπαιξε επίσης και
σκηνοθέτησε πολλά θεατρικά έργα στο ραδιόφωνο,
αναπτύσσοντας έτσι ευρύτερη συνεργασία με το
Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Το Δεκέμβριο του 1928
Εικόνα 50. Δεν υπάρχουν λιποτάκτες έγινε μέλος του Καλλιτεχνικού Ομίλου Ηθοποιών, που
(1970)
Πηγή: Ν. Νικόλιζας, Αλέκος ερχόταν σε αντιπαράθεση με το Σωματείο Ελλήνων
Αλεξανδράκης – Ευχαριστώ, εκδ.
Άγκυρα, Αθήνα 2003 Ηθοποιών σχετικά με τον τρόπο επίτευξης των κοινών
σε γενικές γραμμές στόχων τους, ενώ, λόγω της βραχύβιας διάρκειας του Ομίλου, στα
τέλη του 1930 εκλέχτηκε πρόεδρος του Σ.Ε.Η.127
Ως ηθοποιός, διακρίθηκε για το σκηνικό ήθος και κύρος των ρόλων που
ενσάρκωνε και τη λιτότητα της ερμηνείας του.128 Επίσης, ήταν «δείγμα
126
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ηθοποιός Δημήτρης Μυράτ ήταν και παίκτης ποδοσφαίρου στην ομάδα Αθηναϊκός,
μαζί με το Μάνο Κατράκη, στο ρόλο του κυνηγού. Αυτό γίνεται γνωστό σε συνέντευξη του παλαίμαχου
ποδοσφαιριστή Παναγιωτόπουλου στην εκπομπή της ΕΡΤ Ιστορικό Αρχείο ΕΡΤ-Γεγονότα δεκαετίας 1970,
01/01/1974 & 31/12/1979.
127
Χρ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1999), σσ. 96 & 104.
62
επαγγελματικής αξιοπρέπειας, μια φύση ευγενής με ασυνήθιστη σεμνότητα, ένας
διανοούμενος που τιμά τον θεατρικό μας πολιτισμό και τον υπηρετεί με συνέπεια». 129
Συμπληρωματικά, υπήρξε ένας σημαντικός πνευματικός άνθρωπος, λόγιος, με
βαθύτατη κουλτούρα, με κλασική και γλωσσική παιδεία, άριστος γνώστης της
λατινικής γλώσσας στην Ελλάδα.130 Γι’ αυτό και παρουσίασε εξέχον και πλούσιο
συγγραφικό έργο: Miscellanea Histrionalia (1964), Ξεφυλλίζοντας τα αρχαία κείμενα
(1970), Ο καλός άνθρωπος από το Άουγκσμπουργκ (1974), κριτική βιογραφία για το
Γερμανό θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η αγωγή του λόγου
(1979), Αγαπημένα πρόσωπα και ιδέες (1980). Επιπλέον, μετέφρασε το Μικρό όργανο
για το θέατρο, σημαντικό θεωρητικό κείμενο του Μπρεχτ, καθώς και πολλά άλλα
σύγχρονα και κλασικά έργα. Συμμετείχε επίσης σε πολλές διαλέξεις και εκδηλώσεις
προς τιμήν του θεάτρου ή σημαντικών ηθοποιών παλαιότερων γενεών. Αξίζει να
αναφερθεί και απόσπασμα από το κείμενο που έχει συγγράψει σχετικά με το θέατρο
και τους λειτουργούς του, και πιο συγκεκριμένα σχετικά με τις μεγάλες θεατρικές
οικογένειες, στο οποίο καταθέτει ότι η Ελλάδα παρουσιάζει ρεκόρ στον τομέα αυτόν.
Κλείνει λέγοντας ότι, όταν φύγουν και οι τελευταίοι γόνοι αυτών, «οι θεατρικές
οικογένειες θ’ ανήκουν στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου. Αλλά σ’ ένα
συγκινητικό, ηρωικό θα ’λεγα, τμήμα της και αφάνταστα ενδιαφέρον».131
Ο Δημήτρης Μυράτ έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία, ανάμεσα στα οποία
είναι ο Χρυσός Σταυρός του Αγίου Μάρκου (1960), ο Ταξιάρχης του Φοίνικος
(1966), το Παράσημο Ιπποτών Τάγματος Αξίας Ιταλικής Δημοκρατίας, το Μετάλλιο
Πνευματικής Αξίας της Ιταλίας, το Παράσημο Γραμμάτων & Τεχνών της Γαλλίας, το
Μέγα Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Λισαβόνας για την παράσταση του έργου
Απόψε Αυτοσχεδιάζουμε (1964) και το Βραβείο του καλύτερου σκηνοθέτη
πιραντελλικών έργων εκτός Ιταλίας το 1983 στο Διεθνές Συνέδριο Πιραντελλικών
Σπουδών στον Ακράγαντα της Σικελίας. Η Πορτογαλία τον τίμησε, επίσης, με την
ειδική διάκριση Χρυσό Πορτοκάλι.
Δεν πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός ότι ήταν ευαισθητοποιημένος κοινωνικά
και είχε βαθιά γνώση της ιστορίας, εξ ου και εξέφραζε συχνά τη γνώμη του για την
128
Κ. Γεωργουσόπουλος, «Δημήτρης Μυράτ», Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό
λεξικό, τ. 7, σ. 131, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991.
129
Ά. Συνοδινού: «Δημήτρης Μυράτ», σσ. 179-186, στο: Έλληνες ηθοποιοί της φθαρτής αθανασίας, επιμ. Θαν. Θ.
Νιάρχος, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006.
130
Θ. Έξαρχος (1996), σσ. 313-315: Ήταν ένας από τους «διανοούμενους» του ελληνικού θεάτρου.
131
Α. Μάτσας (1978), σσ. 9-13.
63
κοινωνία, τους νέους,132 τη θεατρική ζωή της Ελλάδας και τα πρόσωπα που
διέπρεψαν στο θεατρικό γίγνεσθαι του τόπου.133 Τέλος, δεν είναι λίγες οι φορές που
έπαιξε το ρόλο του αφηγητή, κυρίως στην τηλεόραση.
Πέθανε στις 10 Ιανουαρίου 1991, σε ηλικία 83 ετών.
2.3.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Β.

Ζουμπουλάκη
Η Βούλα Ζουμπουλάκη γεννήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1924 στο Κάιρο
και σπούδασε φωνητική μουσική και αρμονία στο Ελληνικό Ωδείο, 134 στη Δραματική
Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η πρώτη της εμφάνιση έγινε το 1950
στην όπερα Ο χορός των μεταμφιεσμένων του
Βέρντι, στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Λίγα
χρόνια αργότερα μεταπήδησε στο δραματικό
θέατρο.135 Συνεργάστηκε με το Θίασο της
Μαρίκας Κοτοπούλη136 ως το 1954, έτος
Εικόνα 51. Με θέα τη θάλασσα (1996) κατά το οποίο εντάχθηκε στο θίασο του
Πηγή: Αρχείο Θεατρικού Μουσείου
Ντίνου Ηλιόπουλου για τα έργα Ζητείται
ψεύτης και Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες. Αξιοσημείωτη είναι η στάση της
μετά το θάνατο του συζύγου της: αποχώρησε σταδιακά από τον καλλιτεχνικό χώρο.
Ήταν ακόμα πιο αυστηρή με τις θεατρικές επιλογές της και δεν αναλωνόταν σε όλους
132
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί η πρότασή του στην εκπομπή Νιάτα της ΕΙΡΤ, όπου αναφέρεται στο
θέμα της Ανώτατης Εκπαίδευσης (Ιστορικό αρχείο ΕΡΤ – Γεγονότα δεκαετίας 1970, 20/12/1974: http://www.ert-
archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=17924&autostart=0).
133
Μιλά μαζί με άλλους τέσσερις πνευματικούς ανθρώπους της εποχής στην εκπομπή Περισκόπιο, κατά το
αφιέρωμά της στα 150 χρόνια της Αθήνας, και αναφέρει κάποιες ιστορικές αλήθειες, καθώς και στην εκπομπή
Παρασκήνιο, στο πλαίσιο αφιερώματος στη Μαρίκα Κοτοπούλη. Εκεί ο καλλιτέχνης παραθέτει πληροφορίες που
αφορούν το ξεκίνημά της μεγάλης ηθοποιού στο θέατρο, τη σχέση ζωής που δημιούργησε με τον Ίωνα Δραγούμη
και το άδοξο τέλος.
(Παρασκήνιο – Μαρίκα Κοτοπούλη, 01/01/1979)
(Περισκόπιο – Αφιέρωμα στα 150 χρόνια της Αθήνας, 01/01/1984)
134
Ο αδερφός της ζωγράφος Πέτρος Ζουμπουλάκης αποκαλύπτει ότι το σπίτι τους ήταν πλημμυρισμένο από
μουσική γιατί η αδερφή του, η Βούλα Ζουμπουλάκη, ήταν λυρική υψίφωνος πριν κάνει τη μετάβασή της στο
δραματικό θέατρο.
(Μονόγραμμα – Πέτρος Ζουμπουλάκης, 01/01/1995)
135
Δ. Κούκουνας, Who’s who - Επίτομο Βιογραφικό Λεξικό, «Βούλα Ζουμπουλάκη», εκδ. Μέτρον, σ. 308, Αθήνα
1998.
136
Η Β. Ζουμπουλάκη δηλώνει ότι δεν μπορεί να ξεχάσει την πρώτη επαφή της με τη Μ. Κοτοπούλη. Έμεινε
κατάπληκτη από τη γλυκύτητα, την απλότητα και γενικά την όλη συμπεριφορά της προς τους νέους. Τους έδινε
αισιοδοξία και κουράγιο να συνεχίσουν.
(Παρασκήνιο – Μαρίκα Κοτοπούλη, 01/01/1979)
64
τους ρόλους που της πρότειναν. Το 1992 και το 1995 συνεργάστηκε και με το Εθνικό
Θέατρο στα θεατρικά έργα Ένας ιδανικός σύζυγος και Ιστορίες του βασιλιά Μίδα,
αντίστοιχα. Το τελευταίο της έργο, σύμφωνα με το αρχείο του Θεατρικού Μουσείου,
ήταν το Με θέα τη θάλασσα του Έ. Άλμπι το Μάρτιο του 1996 με το Θίασο Μοντέρνο
Θέατρο του Γ. Μεσσάλα.
Η σταδιοδρομία της στον κινηματογράφο
ξεκίνησε το 1955. Έλαβε μέρος σε δέκα μόλις
ταινίες, οι οποίες ξεχώρισαν για την ποιότητά τους,
κάτι για το οποίο φρόντισε η ίδια να υπάρχει ως
προϋπόθεση, γιατί προτεραιότητά της ήταν το
θέατρο και δε θα το εγκατέλειπε για μια δουλειά Εικόνα 52. Ο διωγμός (1964)
Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού –
λιγότερο άξια προσπάθειας.137 Στην πρώτη της Διεύθυνση Κινηματογράφου, 25
Χρόνια Ελληνικού Κινηματογράφου,
ταινία, τη Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη, το Αθήνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της
Ευρώπης 1985
φινάλε, όπως δηλώνει η ίδια, το εμπνεύστηκε ο Μ. Κακογιάννης από την παράσταση
του έργου Το σπίτι της Μπερνάλντα Άμπα του Φ. Γκ. Λόρκα, όπου υπήρχε μια
παρόμοια τραγική σκηνή.138
Άλλες σημαντικές ταινίες της είναι Μόνο
για μια νύχτα (1958) των Νέστορα Μάτσα και
Κώστα Ασημακόπουλου, Καραγκιόζης, ο
αδικημένος της ζωής (1959) του Θάνου
Κωτσόπουλου. Το 1963 συνεργάζεται με το
Εικόνα 53. Ίλιγγος (1963) Γιάννη Δαλιανίδη, ο οποίος έγραψε και
Πηγή: Ι. Τριανταφυλλίδης, Ταινίες για φίλημα,
εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2000 σκηνοθέτησε την ταινία Ίλιγγος, ενώ τον
επόμενο χρόνο πρωταγωνιστεί στο Διωγμό του Πάνου Κοντέλη. Με τις ταινίες Όχι,
κύριε Τζόνσον (1965) του Μιχάλη Γρηγορίου και Σύντομο διάλειμμα (1966) του ιδίου
σε συνεργασία με τον Ντίνο Κατσουρίδη αποδεικνύει ότι συνεχίζει την
κινηματογραφική της δραστηριότητα. Για το Όχι, κύριε Τζόνσον, μάλιστα, η ηθοποιός
εκφέρει την άποψη ότι πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική και γουστόζικη ταινία.
Ήταν, όπως αναφέρει, η ευκαιρία της να κάνει μια πιο εντυπωσιακή γυναίκα ύστερα
από το δράμα στο οποίο είχε πρωταγωνιστήσει την προηγούμενη χρονιά. Επιπλέον,
κατηγορήθηκε από κάποιους ότι δεν ήταν πολύ λαϊκή τραγουδίστρια, αλλά, όπως
υποστηρίζει, αυτό δε σημαίνει ότι δεν έπειθε με αυτό που έκανε. Μάλιστα, όταν την
137
Γ. Ζουμπουλάκης, ό.π.
138
Γ. Ζουμπουλάκης, ό.π.
65
πληροφόρησαν ότι θα έπρεπε να την ντουμπλάρει η Δούκισσα ως λαϊκή
τραγουδίστρια, η Βούλα Ζουμπουλάκη απάντησε: «Τότε να φέρετε και τη Δούκισσα
να παίξει». Κι έτσι τραγούδησε η ίδια.139 Η τελευταία της ταινία ήταν Αθηναίοι
(1990) του Βασίλη Αλεξάκη.140
Επιπρόσθετα, έχει παίξει σε τηλεοπτικές σειρές όπως Πορφύρα και Αίμα (1977,
ΥΕΝΕΔ), Η μεγάλη παρέλαση (1979, ΕΡΤ), Από τη ζωή των ανθρώπων (1983, ΕΡΤ2),
Πόντιος Πιλάτος (1987, ΕΤ2).
Κέρδισε δύο φορές το βραβείο ερμηνείας για τις
ταινίες Σύντομο Διάλειμμα (1966) και Αθηναίοι (1990), και
άλλες δύο φορές το Έπαθλο Μαρίκα Κοτοπούλη: το
1961141 –για την καλύτερη ηθοποιό– και το 1965. Έχει
λάβει μέρος, επίσης, στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου στη
Λισαβόνα το 1964, όπου τιμήθηκε με το Α´ Βραβείο, και
στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1966, Εικόνα 54. Σύντομο διάλειμμα

(1966)
όπου απέσπασε το Α´ Βραβείο ηθοποιίας. Επίσης το 1966 Πηγή: Ν. Νικόλιζας, Αλέκος
Αλεξανδράκης – Ευχαριστώ, εκδ.
της απενεμήθη ο Χρυσός Σταυρός Ευποιίας. Άγκυρα, Αθήνα 2003
Θεωρείται από τις πιο κομψές κυρίες του θεάτρου και του κινηματογράφου και
χαρακτηρίστηκε ως βεντέτα και «σνομπ». Αυτό όμως οφείλεται, όπως δηλώνει η ίδια,
στο ότι είναι πολύ επιφυλακτική με τους ανθρώπους που δεν γνωρίζει.
2.3.3. Κοινή θεατρική και κινηματογραφική πορεία

Την τριετία 1947-1950 ο Δ. Μυράτ πρωταγωνίστησε στο Βασιλικό (μετέπειτα
Εθνικό) Θέατρο στα έργα Συρανό ντε Μπερζεράκ του Ροστάν, Το ημέρωμα της
στρίγκλας του Σαίξπηρ και Ορέστεια του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη.
Το 1950 επανήλθε στο Θέατρο Ρεξ-Κοτοπούλη όπου στεγαζόταν ο θίασος Κοτοπούλη
και εργάστηκε μέχρι το 1957 ως σκηνοθέτης, πρωταγωνιστής και διευθυντής του
θεάτρου. Εναρκτήριο έργο ήταν Η Άννα των 1000 ημερών του Άντερσον, με
πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη. Ακολούθησαν Ο Κορυδαλλός και Το βαλς
139
Οι παραπάνω πληροφορίες έχουν αντληθεί από: Γ. Ζουμπουλάκης, ό.π.
140
Στον ιστότοπο της Ταινιοθήκης της Ελλάδας αναφέρεται ότι η ηθοποιός συμμετείχε και σε μία άλλη ταινία με
τον τίτλο Παραγγελία! (1980) του Παύλου Τάσιου. Όμως, σύμφωνα με τους Ά. Ρούβα & Χρ. Αγγελόπουλο, η
ηθοποιός που συμμετέχει είναι Γ. Ζουμπουλάκη, όχι Β. Ζουμπουλάκη. Βέβαια, αξίζει να αναφερθεί ότι και στην
Ταινιοθήκη αναφέρεται μόνο το επίθετο, αλλά ο τίτλος της ταινίας συμπεριλαμβάνεται στη λίστα με τις
προσωπικές της ταινίες.
141
Στην εκπομπή της ΕΡΤ Βραδυά Επιθεώρησης – Τα καλά από τα καλύτερα 1960-1980 (επεισόδιο 014)
αναφέρεται ότι πήρε το Βραβείο Κατοπούλη το 1962, ενώ την προηγούμενη χρονιά είχε απονεμηθεί στην Άννα
Συνοδινού.
66
των ταυρομάχων του Ζαν Ανούιγ, Η λυσσασμένη γάτα του Τ. Ουίλιαμς, Ρέκβιεμ για
μια μοναχή του Ουίλιαμ Φώκνερ, Η βασίλισσα και οι επαναστάτες του Ούγκο Μπέττι,
Μάκβεθ του Σαίξπηρ, έργα στα οποία είχε αρχίσει ήδη να συνεργάζεται με τη Βούλα
Ζουμπουλάκη. Έτσι η ηθοποιός, έπειτα από συνεργασίες με σημαντικά ονόματα του
ελληνικού θεατρικού γίγνεσθαι της εποχής, όπως ο Απόστολος Αβδής, ο Παντελής
Ζερβός, η Κατίνα Παξινού, η Μελίνα Μερκούρη, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος και ο
Χρήστος Τσαγανέας, γίνεται μόνιμο πρωταγωνιστικό μέλος στο θίασο του συζύγου
της Δημήτρη Μυράτ, παίζοντας το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της μαζί του.142
Ο γάμος του με τη Βούλα Ζουμπουλάκη143 δεν
επηρέασε μόνο την προσωπική του ζωή, αλλά και την
επαγγελματική, καθώς εκείνη υπήρξε
συμπρωταγωνίστριά του όλα τα επόμενα χρόνια. Το 1958
συγκρότησαν δικό τους θίασο και συνέχισαν την ήδη
έντονη θεατρική τους δραστηριότητα στο Θέατρο Διάνα
ανεβάζοντας έργα όπως Το κράτος του Θεού του
Χόχβελντερ, Το φως της καρδιάς της Έμλιν Γουίλλιαμς,
Εικόνα 55. Υπόθεση Ντρέυφους Υπόθεση Ντρέυφους του Μαν. Σκουλούδη. Στη συνέχεια,
(1960)
Πηγή: Έλληνες ηθοποιοί της το καλοκαίρι του 1960, περιόδευσαν στην Αίγυπτο και
φθαρτής αθανασίας, επιμ. Θαν.
Θ. Νιάρχος, εκδ. Καστανιώτη, στην Κύπρο και, επιστρέφοντας, στεγάστηκαν στο Θέατρο
Αθήνα 2006
Άλφα, όπου παρουσίασαν τα έργα Οι δίκαιοι του Καμύ, Οι έμποροι της δόξας και Η
παγίδα του Πανιόλ.144 Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στο Θέατρο Αθηνών,145 όπου
παρέμειναν μέχρι το τέλος της ζωής του.
142
«Ξαναζωντάνεψαν οι μνήμες στο καμαρίνι Δημήτρη Μυράτ», Η Καθημερινή, 06/11/2002: «“Όλα αυτά τα
χρόνια, ακόμη και τα τελευταία, δεν είχα φανταστεί ποτέ μου πως θα ζούσα αυτήν τη στιγμή που ζω τώρα. Ίσως
δεν ήθελα να δω τη ζωή μου χωρίς εκείνον. Πάνε τόσα χρόνια κι όμως η απουσία, η έλλειψή του είναι τόσο
ζωντανή...”. Nτυμένη στα μαύρα, πάντα κομψή και γοητευτική, η Bούλα Zουμπουλάκη, μίλησε με συγκίνηση,
στα εγκαίνια του καμαρινιού, αφιερωμένου στον Δημήτρη Mυράτ, που φιλοξενεί, επισήμως από χθες, το
Θεατρικό Mουσείο. “Tρία στοιχεία έπαιξαν ρόλο στη σχέση μας: δεν έκανα ορθογραφικά λάθη, δεν είχα στραβά
πόδια, τραγουδούσα όπερα!”, είπε χαμογελώντας η σύντροφος και συμπρωταγωνίστρια του Δ. Mυράτ. “O
Δημήτρης ήταν πρώτα από όλα ένας γοητευτικός άνθρωπος. H ευγένειά του, γνωστή σε όλους, ήταν τόσο γνήσια
και ειλικρινής... Δεν άντεχε τη χυδαιότητα, την άξεστη και βάρβαρη συμπεριφορά. Eίχε απίστευτο χιούμορ, πολύ
καλή μνήμη, αμέτρητες εμπειρίες και γνώσεις. Άντρες και γυναίκες κρέμονταν από τα χείλη του. Eκτός από όλα τ’
άλλα, ήταν πολύ ωραίος άντρας! H μεγαλύτερη εξυπνάδα μου ήταν ότι ήξερα πότε να υποχωρήσω, στις κόντρες
μας, οι οποίες ήταν αρκετές”».
143
Η Βούλα Ζουμπουλάκη ήταν μαθήτρια της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, όπου εκείνος δίδασκε.
Παντρεύτηκαν το 1951 και έμειναν μαζί μέχρι το τέλος της ζωής του.
144
Θ. Έξαρχος (1996), σσ. 313-315.
145
Στις 05/11/2002 εγκαινιάστηκε το καμαρίνι του ηθοποιού στο Θεατρικό Μουσείο. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης
εκφράστηκε η ευχή το θέατρο αυτό, το οποίο σφραγίστηκε από την πολύχρονη παρουσία του ηθοποιού, να
συμπληρώσει την επωνυμία του ως Θέατρο Αθηνών-Δημήτρης Μυράτ («Καμαρίνι Δημήτρη Μυράτ»,
Ριζοσπάστης - Θέατρο, σ. 34, 06/11/2002).
67
Το χρονικό αυτό διάστημα ήταν αρκετό για να τους
καθιερώσει ως έναν από τους πιο σημαντικούς θιάσους της
Αθήνας. Το ρεπερτόριο που κάλυψαν ήταν ευρύτατο και ο
συνδυασμός σπουδαίων έργων, άξιων συνεργασιών και
υπεύθυνης δουλειάς από την πλευρά των ίδιων συνέβαλε στην
καθιέρωσή τους και στην ανάδειξη του ταλέντου τους και της
ποιότητάς τους τόσο ως ηθοποιών και υπηρετών της τέχνης του
Εικόνα 56. Πρόγραμμα
θεάτρου όσο και ως ανθρώπων. του θεατρικού έργου Η
ιστορία μιας γυναίκας
Η πλειονότητα των έργων που παρουσίασαν Πηγή: Αρχείο Θεατρικού
Μουσείου
σκηνοθετήθηκαν από τον ίδιο το Δ. Μυράτ, έφεραν τη
σφραγίδα της υψηλής ευθύνης που ένιωθε πάντα για την τέχνη. Ενδεικτικά
αναφέρουμε τα παρακάτω: Παγίδα146 του Ρ. Τομά, Απόψε αυτοσχεδιάζουμε147 του Λ.
Πιραντέλλο148, Η πικραγαπημένη149 του Μπεναβέντε, Η κόκκινη κλωστή150 του Χένρι
Ντένκερ, Το στερνό καράβι του Κασσόνα, Εκκρεμές151 του Άλντο Νικολάι, Εσθήρ του
146
Κλέων Β. Παράσχος, «Παγίδα», Καθημερινή, 05/03/1961: «Είναι ένα έργο μαστόρικα συντεθειμένο, πολύ
καλό στο είδος του. Ο Δημ. Μυράτ (που το σκηνοθέτησε και το μετέφρασε) ερμηνεύει με ζωντάνια και μπρίο το
ρόλο του συζύγου, το ίδιο και η Βούλα Ζουμπουλάκη το ρόλο της γυναίκας».
147
Η Β. Ζουμπουλάκη υποστηρίζει ότι ξεχωρίζει τους ρόλους της στο Απόψε αυτοσχεδιάζουμε, γιατί για πρώτη
φορά αξιοποίησε τις σπουδές της ως τραγουδίστριας της όπερας, και στο Αγαπημένε μου ψεύτη, γιατί ήταν η
πρώτη παράσταση στην οποία παρουσιάστηκε ως κομψή γυναίκα (Γ. Ζουμπουλάκης, ό.π.).
148
Πέτρος Χάρης, «Θέατρο», Νέα Εστία, τ. 70, 1961, σ. 1467: «Ο κ. Δημήτρης Μυράτ, που μετέφρασε το “Απόψε
αυτοσχεδιάζουμε”, το σκηνοθέτησε κ’ έπαιξε έναν από τους κύριους ρόλους του, του σκηνοθέτη που κρατάει σε
αδιάκοπη ολόκληρο το πρώτο μέρος του έργου, έκαμε την παράσταση αληθινό θεατρικό γεγονός. Ίσως του
ξέφυγε λίγο ο σωστός τόνος στην ερμηνεία του δευτέρου μέρους, προπάντων εκεί που το πάθος ξεπέρναγε τα όρια
του αυτοσχεδιασμού, μα η φροντίδα για όλη την παράσταση ήταν ολοφάνερη κ’ έδωσε λαμπρό αποτέλεσμα. Το
έργο αυτό που εύκολα το χαρακτηρίζει κανείς εγκεφαλικό όπως τόσα άλλα του Πιραντέλλο, συγκίνησε, έπιασε
πολύ το θεατή. Και σε τούτο βοήθησαν και η Βούλα Ζουμπουλάκη που έπαιξε και τραγούδησε περίφημα, και η κ.
Αλίκη Ζωγράφου που έδειξε ικανότητες άξιες ευρύτερα να χρησιμοποιηθούν».
Κ.Ο. «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε», Έθνος, 12/10/1961: «Ένα μεγάλο, ένα ανεπιφύλακτο εύγε στον Δημήτρη
Μυράτ. Έδωσε λαμπρά την ουσία του έργου. Αντιμετώπισε με φαντασία, με συνέπεια, με τον πιο εύστοχο τρόπο
τις άπειρες δυσχέρειές του, ακόμα και τις τεχνικές λεπτομέρειες, που συνεπάγεται η συνεχής παρουσία πολλών
προσώπων στη σκηνή. Είναι ένας αναμφισβήτητος σκηνοθετικός άθλος, στον οποίον πρόσθεσε και την άνετη
ερμηνεία του ρόλου του σκηνοθέτη στο έργο».
149
Βάσος Βαρίκας, «Η Πικραγαπημένη», Τα Νέα, 15/10/1962: «Ρεαλιστικό, αγροτικό δράμα η “Πικραγαπημένη”,
προδίδει από μακρυά την ιθαγένειά της. Μονάχα κάτω από τον θερμό ήλιο, που πυρώνει το αψύ ισπανικό αίμα τα
πάθη ξεσπάνε τόσο ορμητικά και συγκρούονται με τόση βιαιότητα… Το πιο ενδιαφέρον σημείο της παράστασης,
που ωργάνωσε με την επιμέλεια που τον διακρίνει ο κ. Δ. Μυράτ, στάθηκε η ερμηνεία της κ. Ζουμπουλάκη. Την
κάποια αστάθεια της αρχής σύντομα αντικατέστησε η σιγουριά του καλλιτέχνη, που έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό
του και είναι κύριος των εκφραστικών του μέσων…»
150
Βάσος Βαρίκας, «Η κόκκινη κλωστή», Τα Νέα, 15/10/1963: «Ο διασκευαστής, ωστόσο, φαίνεται να είναι
τέλειος γνώστης της τεχνικής του θεάτρου. Τίποτε δεν θα είχε κανείς να του προσάψει από την πλευρά αυτή.
Έγραψε ένα καλοστημένο έργο, σύμφωνα με τους κανόνες του Σκριμπ. Επέτυχε επίσης το στόχο του.
Κατασκεύασε ένα πράγματι “μεγάλο ρόλο” της υστερικής Ελισάβετ, που προσελκύει και εντυπωσιάζει τον θεατή.
Στην προχθεσινή παράσταση ο ρόλος αυτός βρήκε, στο πρόσωπο της κ. Ζουμπουλάκη, τον πλέον κατάλληλο
ερμηνευτή. Πρόκειται για μια αναμφισβήτητη επιτυχία, που προσγράφεται ανεπιφύλακτα στο ενεργητικό της
εκλεκτής ηθοποιού. Ο Δημήτρης Μυράτ, ο οποίος και ωργάνωσε υποδειγματικά… την όλη παράσταση, ήταν ένας
μετρημένος και πειστικός Φρόυντ.
151
Κ.Ο., «Εκκρεμές», Έθνος, 09/10/1965: «Τρισχαριτωμένο εργάκι. Έξω από τα συνηθισμένα καλούπια.
(Παρουσιάζει, ωστόσο, κάποια αναλογία με τον “Αγαπημένο ψεύτη”, την σκηνικά ζωντανεμένη αλληλογραφία του
Μπέρναρ Σω με μια φιλενάδα του ηθοποιό). Εξυπνότατα γραμμένο, διαπνέεται από ανάλαφρη φιλοσοφική
διάθεσι, με κάποιο υπόστρωμα πικρής ειρωνείας… Περίλαμπρο ζευγάρι η Βούλα Ζουμπουλάκη κι’ ο Δημήτρης
Μυράτ. Επιτυγχάνουν έναν ολόκληρο άθλο, κρατώντας ολόκληρο το έργο με τους διαλόγους και τους μονολόγους
68
Ρακίνα, Η σταθερή σύζυγος του Μωμ, Φόνος στο ιερό παλάτι του Γ. Ρούσσου, Αγία
Ιωάννα των σφαγείων του Μπρεχτ, Αντίο, άνοιξη του Ανρί Μπατάιγ, Μια γυναίκα με
σημασία του Β. Γκούφα, Φαύστα του Βερναρδάκη, Ντουέτο για έναν του Τομ
Κεμπίνσκι, Να ντύσουμε τους γυμνούς του Πιραντέλλο, Ζήτημα συνειδήσεως του
Άλντο Μπενεντέτι, Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν του Μπέρναρντ Σω και άλλα.
Στο ρεπερτόριό τους όμως
περιλήφθηκαν και έργα που
αμφισβητήθηκαν από την κριτική, όπως Το
πράσινο αίμα152 του Σίλβιο Τζιοβανινέτι
(Φεβρουάριος 1966), Η δίκη του Ιησού του
Ντιέγκο Φάμπρι (Οκτώβριος 1966) και το
αστυνομικό έργο του Φρέντερικ Νοτ
Περίμενε να σκοτεινιάσει153 (Δεκέμβριος Εικόνα 57. Δημήτρης Μυράτ και Βούλα
Ζουμπουλάκη
1966). Σε κάθε περίπτωση όμως, όπως Πηγή: Αρχείο Θεατρικού Μουσείου
τονίζει η κριτική, πρόκειται για έργα που έχουν προκριθεί με γνώμονα τις
ερμηνευτικές δυνατότητες των πρωταγωνιστών του θιάσου. Προς το τέλος της
περιόδου μάλιστα ανέκτησαν την προηγούμενη δόξα τους επιλέγοντας να
παρουσιάσουν τα θεατρικά έργα Η σκιά154 του Νικοντέμι (Ιανουάριος 1967) και Το
βαλς των ταυρομάχων του Ζαν Ανούιγ (Οκτώβριος 1967).
Το 1973 πραγματοποίησαν περιοδεία στην Κύπρο, όπου παρουσίασαν την
Αντιγόνη του Σοφοκλή, και από το 1981, με την επωνυμία Αδέσμευτο Θέατρο,
ανέβασαν στο Θέατρο Ηρώδειον την Εκάβη (1981) του Ευρυπίδη και το Φονικό στην
εκκλησία (1982) του Τόμας Έλιοτ.
τους, όπου ανανεώνονται σε κάθε σκηνή. Χαίρεται κανείς το έξοχο επίτευγμα και νοιώθει ευγνωμοσύνη προς τον
Ιταλό Άλντο Νικολάι, που παρέχει την σχετική ευκαιρία».
152
Κ.Ο., «Πράσινο αίμα», Έθνος, 24/02/1966: «Ο Δημήτρης Μυράτ και η Βούλα Ζουμπουλάκη αγωνίζονται
ηρωικά… να δώσουν σκηνικήν υπόστασι σε περιγράμματα προσώπων, δίχως ανθρώπινο περιεχόμενο. […] Ο κ.
Μυράτ, ως σκηνοθέτης, επεδίωξε να δώση στο έργο, αυτό που κυρίως στερείται: την “ψυχή”, το ανθρώπινο
δηλαδή περιεχόμενο. Να ειπούμε ότι το επέτυχε θα ήταν σαν να αναγνωρίζαμε στη σκηνοθεσία και την ερμηνεία,
που ο ρόλος τους όσο σημαντικός κι’ αν είναι, δεν μπορεί ωστόσο να ξεπεράση ωρισμένα όρια, ιδιότητες
θαυματοποιού. Εξάντλησε όμως τις δυνατότητες που του προσφέρονταν».
153
Κ.Ο., «Περίμενε να σκοτεινιάση…», Έθνος, 16/12/1966: «Ξαναζεσταμένο Γκραν Γκινιόλ, δίχως την
επινοητικότητα του Αντρέ ντε Λορντ και των άλλων προμηθετών του μακαρίτικου παριζιάνικου Θεάτρου της
Φρίκης, όπου οι θεαταί ηδονίζονταν βλέποντες, λόγου χάριν, πώς πριονιζόταν μια κοπέλλα, καθ’ όλους τους
κανόνας της τέχνης. Δεν μπορώ να καταλάβω με ποια κριτήρια έχει καταρτισθεί το φετεινό δραματολόγιο του
Θεάτρου Αθηνών. Ύστερ’ από τη διαλεκτική δοκιμασία της “Δίκης του Ιησού” προσφέρεται μια αποβολή
αστυνομικού έργου, που παρέχει, ως τόσο την ευκαιρία στη Βούλα Ζουμπουλάκη να πείση, ακόμα μια φορά, πόσο
έχει τελειοποιήσει τα υποκριτικά της προσόντα».
154
Βάσος Βαρίκας, «Η Σκιά του Νικοντέμι», Τα Νέα, 08/02/1967: «Ο σκηνοθέτης κ. Μυράτ, συνεπικουρούμενος
και από τη μετάφραση της κ. Δελαγραμμάτικα, έκανε ό,τι το ανθρωπίνως δυνατόν για να καλύψει τις ρυτίδες, που
ο χρόνος έχει συσσωρεύσει στο έργο. Και σε πολλά τα κατάφερε. Σ’ αυτό πολύ συνέτεινε και η ερμηνεία της κ.
Ζουμπουλάκη, η οποία στάθηκε ο “ήρωας” της βραδυάς».
69
Ιδιαίτερα γνωστές και με σημαντικούς πρωταγωνιστές
είναι οι κοινές κινηματογραφικές τους ταινίες155 Είμαι
αθώος (1960) σε σκηνοθεσία Ντίνου Κατσουρίδη, για την
οποία βασίστηκε στο θεατρικό έργο Υπόθεση Ντρέυφους του
Μανώλη Σκουλούδη, και Η Αθήνα τη νύχτα (1962) του
Νίκου Τσιφόρου.
Εικόνα 58. Η Αθήνα τη

νύχτα (1962)
Πηγή:
http://cinegreece.blogspot.gr
/2012/07/1962_7100.html
Πηγή:
155
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), σσ. 200-259, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 30, Μ. Καμβασινού (2005),
σ. 338, Ν. Νικόλιζας (2003), σ. 160.
70
2.4. Δημήτρης Χορν (1921-1998) – Έλλη Λαμπέτη (1926-1983)
Εικόνα 59. Αριστοκρατικός δρόμος (1956) Εικόνα 60. Κακότυχος και τυχερή (1952)
Πηγή: Δ. Μπαγέρης, Δημήτρης Χορν, Πηγή: Δ. Μπαγέρης, Δημήτρης Χορν,
Οδός Πανός, Αθήνα 1997 Οδός Πανός, Αθήνα 1997
Ηθοποιός σημαίνει φως…156
«Μου ’πεφτε πάντα ο πρώτος αριθμός του λαχείου…»

«… Είχα πολλά να κάνω στη δουλειά μου και δεν τα έκανα… Πέντε τάλαντα μου έδωσε ο
Θεός και τα πέντε του τα επιστρέφω. Δεν τα αξιοποίησα. Δεν καλλιέργησα το ταλέντο μου
για να καρποφορήσει όπως έπρεπε…»157
2.4.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Δ. Χορν

Ο Δημήτρης Χορν,158 του οποίου το πλήρες όνομα ήταν Δημήτριος-Ελευθέριος
Χορν,159 γεννήθηκε στην Αθήνα στις 9 Μαρτίου του 1921. Ήταν γιος του θεατρικού
συγγραφέα Παντελή Χορν και της Ευτέρπης Αποστολίδη και είχε έναν μεγαλύτερο
αδερφό. Η καταγωγή από την πλευρά του πατέρα του ήταν αυστριακή – εξ ου και το
επίθετο Χορν. Ευτύχησε να μεγαλώσει κυριολεκτικά μέσα στο θέατρο, αλλά και το
ελληνικό θέατρο ευτύχησε να μεγαλώσει μέσα στα σπλάχνα του έναν τόσο σπουδαίο
156
Χαρακτηριστικός στίχος του τραγουδιού που ερμήνευσε ο Δ. Χορν στην Οδό ονείρων του Μ. Χατζιδάκι.
157
Δηλώσεις της Έλλης Λαμπέτη στο: Μ. Κουσουμίδης (1984), σ. 184.
158
Το πρώτο όνομα ανήκε στον παππού του, ενώ το δεύτερο ήταν επιθυμία της νονάς του. «Ο παππούς μου ήταν
Αυστριακός. Ερωτεύτηκε τη γιαγιά μου, βέρα Ελληνοπούλα, και την παντρεύτηκε. Ο πατέρας μου λοιπόν ήταν
50% Έλληνας. Αν και όσοι γνώρισαν τον ίδιο ή τα έργα του βεβαιώνουν πως ο Χορν ήταν έλληνας 100%» (Δ.
Χορν, «Αυτοσχόλια και εξομολογήσεις», Η Καθημερινή-Επτά Ημέρες, σ. 12, 10/06/2001).
159
Το υποκοριστικό του όνομα ήταν Τάκης.
71
ηθοποιό. Το σπίτι του ήταν τα παρασκήνια και οι θεατρικές συντροφιές, ενώ νονά του
ήταν η μεγάλη ηθοποιός Κυβέλη Ανδριανού160.
Πριν ακόμα τελειώσει το γυμνάσιο161 και επηρεασμένος
από το οικογενειακό του περιβάλλον, το 1937 ξεκίνησε
σπουδές στη Δραματική Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου (νυν
Εθνικού),162 όπου αποφοίτησε το 1940 με άριστα, και λίγο
αργότερα σπούδασε στη Νομική Αθηνών. Είχε σπουδαίους
δασκάλους – το Δημήτρη Ροντήρη, τον Αιμίλιο Βεάκη, που
ήταν ο πρώτος που διέβλεψε το ταλέντο του μικρού Δημήτρη,
και τον Κωστή Μπαστιά στα θεωρητικά, τότε γενικό διευθυντή Εικόνα 61. Το παιχνίδι της
μοναξιάς (1958)
στα Κρατικά Θέατρα. Ο Μπαστιάς προσέλαβε τον Χορν στο Πηγή: Έλληνες ηθοποιοί
της φθαρτής αθανασίας,
Δραματικό Θίασο του Βασιλικού Θεάτρου (τη νεοσύστατη επιμ. Θαν. Θ. Νιάρχος,
εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα
Λυρική Σκηνή), όπου έκανε το ντεμπούτο του στην οπερέτα 2006
του Στράους Η Νυχτερίδα (Σεπτέμβριος 1940) και ο ρόλος του περιλάμβανε και
τραγούδι. Το ίδιο ίσχυσε και στην επόμενη εμφάνισή του, στην οπερέτα Βοκκάκιος
του Σουπέ (Οκτώβριος 1940), στον κινηματογράφο Πάλλας.163 Στο έργο αυτό
λάμβανε μέρος και η άγνωστη τότε Μαρία Καλογεροπούλου (Μαρία Κάλλας). Όμως
το σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση του νέου ηθοποιού διαδραμάτισε ο
Δημήτρης Ροντήρης. Επρόκειτο για μια έντονη σχέση μαθητή-δασκάλου, που τα
επόμενα χρόνια τους ακολουθούσε και τους δύο.
Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα έγινε από τους πιο περιζήτητους ζεν πρεμιέ
της σκηνής. Στη θεατρική του καριέρα ο Δημήτρης Χορν υποδύθηκε μερικούς από
160
Σε μόλις λίγους μήνες μετά τη γέννησή του η Κυβέλη τον έβγαλε στη σκηνή αγκαλιά, γιατί συνεργαζόταν με
τον Παντελή Χορν.
(Άξιον εστί – Δημήτρης Κωνσταντάρας, Φρίντα Μπιούμπι, Δημήτρης Μπαγιέρης, χ.χ.)
161
Δ. Χορν, «Αυτοσχόλια και εξομολογήσεις», ό.π.: «Όταν ήμουν δεκατεσσάρων χρονών (…), στο θερινό θέατρο
Παρκ, της οδού Χέυδεν, όπου ήταν εγκατεστημένος ο θίασος της μεγάλης Μαρίκας, ανέβασαν τη Μαμά Κολιμπρί
του Μπατάιγ. Το έργο ήθελε και έναν νέο της τότε ηλικίας μου και πήγα. Αυτή η εμφάνισή μου ενίσχυσε
αφάνταστα τη διάθεση που είχα ήδη αρχίσει να έχω αναφορικά με το θέατρο. Και θα μου μείνει αξέχαστη αυτή η
πρώτη μου επικοινωνία από τη σκηνή με το κοινό».
162
Δεν είχε σκοπό να ασχοληθεί με το θέατρο, αλλά άκουσε τον πατέρα του να αναφέρει τις εξετάσεις της
Δραματικής Σχολής του Εθνικού και έσπευσε. Όταν έκανε την αίτησή του είχε λήξει η προθεσμία, αλλά επειδή
ήταν γιος του Παντελή Χορν την έκαναν αποδεκτή. Την ημέρα των εξετάσεων, μόλις τους απήγγειλε 4-5 στίχους
τον σταμάτησαν κι εκείνος νόμισε ότι κόπηκε. Ο Βεάκης όμως του είπε την επόμενη μέρα ότι «μας δρόσισες απ’
αυτή την ανομβρία». Είχε τελικά περάσει.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=70929&autostart=0 (Άνθρωποι – Δημήτρης
(Τάκης) Χορν, 01/01/1998)
http://www.youtube.com/watch?v=-0iE8W8xW8A (Δημήτρης Χορν – Τελευταία συνέντευξη)
(Παρασκήνιο – Δημήτρης Χορν, 01/01/2005)
163
Δεν επιλέχθηκε το κτίριο του Εθνικού Θέατρου, γιατί δεν εξασφάλιζε επαρκή προστασία, από τη στιγμή που
τότε είχαν κηρύξει πόλεμο οι Ιταλοί (Μπαγέρης: 1997, 31).
72
τους σημαντικότερους ρόλους του διεθνούς δραματολογίου σε διάφορα θεατρικά
σχήματα και θιάσους. Καταπιάστηκε με έργα που ανήκαν σε διάφορα θεατρικά είδη,
αλλά ποτέ δεν έπαιξε αρχαία τραγωδία και κωμωδία γιατί, όπως ισχυριζόταν ο ίδιος,
δεν είχε αρκετό θράσος για να μπορεί να συνομιλεί άνετα με τον Αισχύλο! Λίγο μετά
τα είκοσί του χρόνια παντρεύτηκε τη Ρίτα Φιλίππου, με την οποία έμειναν μαζί
περίπου μια δεκαετία.
Με την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα αποχωρεί από το
Κρατικό Θέατρο και προσλαμβάνεται στο θίασο Μαρίκας Κοτοπούλη, όπου
εμφανίστηκε στο Θέατρο Ρεξ ως πρωταγωνιστής σε έργα όπως Ο πρωτευουσιάνος
του Γ. Ρούσσου. Ακολούθησαν οι μουσικές κωμωδίες Αλάτι και πιπέρι, Το φάντασμα
του Μετροπόλ, Η κυρία με τις καμέλιες του Αλ. Δουμά και άλλα. Τη χρονική περίοδο
1943-1944 συνεργάζεται με την Κατερίνα Ανδρεάδη, με την οποία
συμπρωταγωνίστησε στα έργα Σύζυγοι με δοκιμή του Φρ. Λοντέιλ, Παράξενο
ιντερμέτζο του Ο’Νηλ, Ρομάντζο των Ντε Φλετ και Ντε Κρουασσέ. Το 1944
συγκρότησε δικό του θίασο μαζί με τη Μαίρη Αρώνη και λίγο αργότερα συνέπραξε
με την ίδια και με τη Βάσω Μανωλίδου και ξεκίνησαν παραστάσεις στο Θέατρο
Πάνθεον. Ακολούθησαν περιοδείες, μερικοί σταθμοί από τους οποίους ήταν η
Αίγυπτος και η Κύπρος, και επιστρέφοντας συνεργάστηκε για ένα μόνο έργο (Το
πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ – Μάιος 1946) με το θίασο Μελίνας Μερκούρη και
Νίκου Χατζίσκου. Την περίοδο 1946-1950 επέστρεψε στο Βασιλικό Θέατρο, όπου
και πρωταγωνίστησε επί διευθύνσεως Δημήτρη Ροντήρη.
Τα επόμενα χρόνια κυρίαρχο ρόλο στη ζωή του
κατείχε η ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη, με την οποία
υπήρξε μια έντονη προσωπική σχέση. Όμως η σχέση
αυτή δεν είχε μεγάλη διάρκεια και ο Δημήτρης Χορν
κατέληξε να συνεχίζει μόνος του ως θιασάρχης στο
Θέατρο Κεντρικόν (1959-1965) με μπουλβάρ, Εικόνα 62. Αγαπούλα
Πηγή: Δ. Μπαγέρης, Δημήτρης Χορν, Οδός
κομεντί αλλά και το σαρκαστικό Αυγό του Φ. Πανός, Αθήνα 1997
Μαρσώ. Το καλοκαίρι του 1962 πρωταγωνίστησε στο μουσικό έργο του Μ.

Χατζιδάκι Οδός ονείρων στο Θέατρο Μετροπόλιταν, όπου ερμήνευσε μοναδικά το
«Ηθοποιός σημαίνει φως». Συνέχισε τη θεατρική του δραστηριότητα συνεργαζόμενος
με το Εθνικό, με γενικό διευθυντή τον Ηλία Βενέζη και καλλιτεχνικό διευθυντή τον
Αλέξη Μινωτή. Τότε είναι η τελευταία ίσως «χρυσή εποχή» του Εθνικού Θεάτρου,
αλλά και η πιο γόνιμη θεατρική του Δημήτρη Χορν με μια σειρά κλασικών έργων
73
όπως Λορεντζάτσιο του Μυσέ, Μακρύ ταξίδι μες στη νύχτα του Ο’Νηλ, Ιβάνωφ του
Τσέχωφ.
Στο μεταξύ, το 1967 παντρεύτηκε την Άννα Γουλανδρή (χήρα Παπάγου) 164 και
τον επόμενο χρόνο ανασυγκρότησε το θίασό του και ανέβασε τα έργα Δον Ζουάν του
Μολιέρου και Η καλή καρδιά της Ελεονώρας του Τζ. Κρόμσταϊλ. Όσον αφορά το
δεύτερο έργο, φημολογείται ότι πίσω από το αγγλικό όνομα του συγγραφέα
«κρύβεται» ο ίδιος ο Χορν.165 Τα επόμενα χρόνια εμφανίστηκε σποραδικά σε
διάφορα θέατρα με δικό του θίασο. Το 1970 ανέβασε το Σλουθ του Άντονυ Σάφερ σε
συνεργασία με τον Αλέκο Αλεξανδράκη166, τον Ριχάρδο Γ΄ και τον Τίμωνα Αθηναίο
του Ου. Σαίξπηρ, το έργο Χιτ του Φρ. Ντορέν, τον Ερρίκο Δ΄ του Πιραντέλλο και το
κύκνειο Ο αρχιμάστορας Σόλνες του Ερρίκου Ίψεν(1983).
Το τελευταίο έργο επελέγη ακριβώς γιατί «είναι ένα έργο δύσκολο, δύστροπο –
δεν υποτάσσεται εύκολα. […] Η τέχνη ξυπνάει τον άνθρωπο. […] Πρέπει να
ξυπνήσωμε, να εξεγερθούμε, αλλιώς, μας περιμένει ο τάφος». Εννέα ρόλοι, εννέα
παραγωγές μέσα σε δεκαέξι χρόνια, καθώς μεσολάβησαν κάποια διαλείμματα πρώτα
για λόγους υγείας και έπειτα λόγω ταξιδιών στο εξωτερικό με τη σύζυγό του Άννα.167
Η απώλεια της συζύγου του αργότερα του προκάλεσε κατάθλιψη και ο ίδιος
αποσύρθηκε από την κοινωνική ζωή. Αναφέρει ότι ο θάνατος της πρώτης και της
τρίτης του γυναίκας του κόστισαν και, παρ’ ότι δεν αρεσκόταν στη μοναχική ζωή, η
μοίρα τον οδήγησε να χάσει νωρίς τις μεγάλες αγάπες του, απολαμβάνοντας
αποκλειστικά πλέον την παρέα των πολύ καλών του φίλων.168 Ανάμεσα στους
πολλούς ρόλους του, αριστουργηματικά έπαιξε, όπως αναφέρουν όσοι τον έχουν
παρακολουθήσει, τον Φέστα στη Δωδέκατη νύχτα, τον Βενέδικτο στο Πολύ κακό για
164
Η Άννα Γουλανδρή είχε ήδη δύο παιδιά. Ο Δημήτρης Χορν ταξίδεψε μαζί της στο εξωτερικό και τη στήριξε
ηθικά στο πολιτιστικό έργο της με τη δημιουργία του Ιδρύματος Γουλανδρή-Χορν (1980) και την ίδρυση του
Κέντρου Φιλοσοφίας και Διαλογισμού. Έζησαν μαζί μέχρι το θάνατό της το 1988 και ο Δ. Χορν συνέχισε τη
λειτουργία του Ιδρύματος, σκοπός του οποίου ήταν η μελέτη του ελληνικού πολιτισμού, και μετά τη χρονιά αυτή.
«Δημήτρης Χορν», Ιανουάριος 2008, Ως3.
165
Έγραψε επίσης και ένα άλλο θεατρικό έργο με τίτλο Ο ανθρωπάκος, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο
Ελευθέριος Άγνωστος (Έλληνες ηθοποιοί της φθαρτής αθανασίας, επιμ. Θαν. Θ. Νιάρχος, σ. 263, εκδ.
Καστανιώτη, Αθήνα 2006).
166
Η συνεργασία τους αυτή είχε πολύ μεγάλη επιτυχία και ο Τύπος αναφερόταν σε αυτούς με διθυραμβικά
σχόλια. Η φιλία τους ήταν μια φιλία ζωής, η οποία ξεκίνησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, όπου
ο Αλ. Αλεξανδράκης είχε δάσκαλο το Δ. Χορν.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=4680& autostart=0
(Νυχτερινός επισκέπτης – Αλέκος Αλεξανδράκης, 01/01/1996)
Ν. Νικόλιζας (2003), σσ. 107-110.
167
Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η παρουσία του καλλιτέχνη δεν ταυτίζεται με την άμεση εμφάνισή του».
(Άξιον εστί – Δημήτρης Κωνσταντάρας, Φρίντα Μπιούμπι, Δημήτρης Μπαγιέρης, χ.χ.)
168
Δ. Μπαγέρης (1997), σ. 89.
74
τίποτε και τον Ριχάρδο Β´ του Σαίξπηρ, ενώ τον Άμλετ του τον παρουσίασε μόνο σε
περιοδείες στο εξωτερικό και ποτέ στην Αθήνα.
Ερμήνευσε πάνω από εκατό πρωταγωνιστικούς ρόλους στο θέατρο. Από τους
σημαντικότερους ηθοποιούς της μεταπολεμικής Ελλάδας, υπήρξε πάντα ένας
αριστοκράτης και σνομπ. Το σινεμά δεν το είχε καθόλου σε εκτίμηση, παραταύτα
πρωταγωνίστησε σε δέκα ταινίες καθαρά για βιοποριστικούς λόγους, οι οποίες
συγκαταλέγονται στα διαμάντια του ελληνικού κινηματογράφου.
Ο καθένας είναι σε θέση να διακρίνει το υποκριτικό ταλέντο του ηθοποιού,
καθώς και το ανεξάντλητο οπλοστάσιο των εκφραστικών του μέσων. Η πρώτη του
ταινία ήταν το 1943 Η φωνή της καρδιάς του Δημήτρη Ιωαννόπουλου. Ακολούθησαν
οι ταινίες στις οποίες έδωσε ανεπανάληπτες ερμηνείες και οι ρόλοι του αποτέλεσαν
μάθημα υποκριτικής: Χειροκροτήματα (1944), Ο μεθύστακας (1950) και Μια ζωή την
έχουμε (1958) του Γ. Τζαβέλλα, Μια του κλέφτη (1960) του Δ. Ιωαννόπουλου,
Αλίμονο στους νέους (1961) των Αλ. Σακελλάριου και Χρ. Γιαννακόπουλου, και Η
Αθήνα τη νύχτα (1962) του Νίκου Τσιφόρου.
Μεγάλες επιτυχίες σημείωσε, επίσης, στο τραγούδι και είχε μια πλούσια
δισκογραφία, η οποία περιλάμβανε αποσπάσματα από θεατρικές παραστάσεις ή
τραγούδια του από το θέατρο και τον κινηματογράφο. Χαρακτηριστική είναι η
επιτυχία του στις «Θαλασσιές οι χάντρες» του Μίμη Πλέσσα. Δήλωνε μάλιστα ότι
αυτόν, ο οποίος είχε ερμηνεύσει απαιτητικούς ρόλους σε έργα όπως ο Ριχάρδος Γ´,
Το ημερολόγιο ενός τρελού, Άμλετ και Δον Ζουάν, τον σταματούσαν στο δρόμο και
τον συνέχαιραν για το συγκεκριμένο τραγούδι.169
Για κάποιο χρονικό διάστημα αποτελούσε καλλιτεχνικό του όνειρο να υποδυθεί
τον Άμλετ, αλλά αργότερα, σε συνέντευξή του, εξέφρασε την επιθυμία να ερμηνεύσει
τον Οιδίποδα στον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή.170 Επίσης, αναφορικά με τα
μεγαλύτερα θεατρικά ταλέντα, ο ίδιος πίστευε ότι από τους άντρες ξεχώριζε ο
Βασίλης Λογοθετίδης και από τις γυναίκες η Έλλη Λαμπέτη,171 ενώ από τις
υπόλοιπες εξέχουσες θεατρικές μορφές διέκρινε τον Δ. Ροντήρη.172 Όσο για τον
Κάρολο Κουν, δήλωνε πως είχε ταλέντο και πάθος, αλλά δεν διέθετε τεχνική και
καλή άρθρωση.173
169
http://www.cinemainfo.gr/actors/greekactors/dimitrishorn/index.html
170
Δ. Μπαγέρης (1997), σ. 81.
171
Δ. Μπαγέρης (1997), σ. 32.
172
Αυτός ήταν ο δάσκαλός του και, σε σύγκριση με τον Αιμ. Βεάκη, ο Ροντήρης ήταν πιο πειστικός. Ο Βεάκης
δεν τον έφτανε (Μπαγέρης: 1997, 106).
173
«Δεν πίστεψα ποτέ σ’ αυτόν», αναφέρει για τον Κ. Κουν (Μπαγέρης: 1997, 106).
75
Παρά τις ιδιοτροπίες του, ο συνδυασμός του ταλέντου με τη γοητεία και τη
φινέτσα των τρόπων του τον ανέδειξε ως έναν από τους κορυφαίους Έλληνες
ηθοποιούς. Παρέμεινε ανικανοποίητος κριτής της καλλιτεχνικής του προσφοράς και
επέλεξε την πρόωρη αποχώρησή του από το θεατρικό σανίδι. Λέγεται πως κάποτε,
μετά από το τέλος μιας παράστασης στην οποία πρωταγωνιστούσε, ζήτησε συγγνώμη
για την «άθλια» ερμηνεία του από τους θεατές, οι οποίοι παρ’ όλα αυτά τον
καταχειροκρότησαν.174
Παράλληλα, ο Δημήτρης Χορν είχε έντονο χιούμορ και πηγαία διάθεση
αυτοσαρκασμού, μετέδιδε τη χαρά της ζωής, συνδυασμένη με ποιότητα, υψηλό
γούστο και καλαισθησία,175 και όλος του ο βίος ήταν αφιερωμένος στο θέατρο. Είναι
κρίμα που η εφήμερη θεατρική τέχνη του Δημήτρη Χορν δεν έχει καταγραφεί, ώστε
να μπορούν να τον απολαύσουν και οι μελλοντικές γενιές. Δίδαξε ωστόσο υποκριτική
στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου176 από τα πρώτα χρόνια της
σταδιοδρομίας του (1946-1950) και στις εκλογές που έγιναν το 1944 στο Σ.Ε.Η.
εξελέγη μέλος του διοικητικού συμβουλίου, με πρόεδρο το Δ. Δενδραμή.177
Κέρδισε δύο φορές το βραβείο ερμηνείας Α´
ανδρικού ρόλου στο ΦΕΚΘ το 1960 και το 1961 για
τις ερμηνείες στις ταινίες Μια του Κλέφτη και
Αλίμονο στους Νέους, αντίστοιχα. Για την τεράστια
προσφορά του, η Πολιτεία τον τίμησε με τον Χρυσό
Σταυρό του Γεωργίου του Α´. Μετά το θάνατό του
καθιερώθηκε στη μνήμη του το επαμειβόμενο Εικόνα 63. Ένα ζευγάρι παπούτσια (1958)
«Βραβείο Δημήτρης Χορν», το οποίο απονέμεται Πανός, Αθήνα 1997
σε νέους ηθοποιούς του θεάτρου. Τέλος, το πρώην Θέατρο Διονύσια στην οδό
Αμερικής μετονομάστηκε προς τιμήν του και λειτουργεί πλέον με το όνομα
Δημήτρης Χορν.
Έντονη ήταν και η ραδιοφωνική παρουσία του.178 Εκτός του ότι είχε
μαγνητοφωνήσει δεκάδες θεατρικά έργα, με συνεργάτες σημαντικούς ηθοποιούς,
μετέδιδε και εβδομαδιαίες πεντάλεπτες εκπομπές που έγραφε ο Κώστας Πρετεντέρης.
174
(Σε χρόνο tv – Δημήτρης Χορν, 01/01/2006)
175
«Δημήτρης Χορν», Ιανουάριος 2008, Ως3.
176
Δ. Μπαγέρης (1997), σ. 33, Θ. Έξαρχος, (1996), σσ. 498-500.
177
178
Κ.. Γεωργουσόπουλος, «Δημήτρης Χορν», Ελληνική Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό
λεξικό, τ. 9Β, σ. 457, Αθήνα 1991.
76
Με μια σουρεαλιστική ειρωνεία στη φωνή του, επίσης, διάβαζε φανταστικά
γράμματα ακροατών στην εκπομπή Ο Ταχυδρόμος έφτασε.
Προσωπικός φίλος του Χατζιδάκι άλλα και του Κωνσταντίνου Καραμανλή,
διετέλεσε και ο πρώτος της διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης179
(ΕΡΤ) αμέσως μετά την μεταπολίτευση, το χρονικό διάστημα 1974-1975, για
λιγότερο από μισό χρόνο. Επιχείρησε να δώσει μια σύγχρονη γραμμή και αισθητική,
μια πιο ανθρώπινη μορφή στη νοσούσα έως τότε ελληνική τηλεόραση, αλλά
παραιτήθηκε γρήγορα, γιατί δεν άντεξε το νέο του αυτό ρόλο. Αποδείχτηκε ο πλέον
ακατάλληλος άνθρωπος γι’ αυτή τη θέση.
Πέθανε στις 16 Ιανουαρίου του 1998, ύστερα από πολύμηνη ασθένεια (νόσος
Αλτζχάϊμερ).
2.4.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Έ. Λαμπέτη

Η Έλλη Λαμπέτη –το Λαμπετάκι, όπως την πρωτοαποκάλεσε ο δάσκαλός της
στη δραματική σχολή Σπύρος Μελάς–180 είναι ένα πολυσυζητημένο πρόσωπο, μια
γυναίκα με μεγάλη ακτινοβολία και μια συναρπαστική ηθοποιός του θεάτρου και του
κινηματογράφου. Ο Παύλος Μάτεσις έχει γράψει χαρακτηριστικά για εκείνη: «Αν
ήμουν θρήσκος, θα έλεγα πως όποιος δεν έχει γοητευθεί από τη Λαμπέτη θα πάει
στην Κόλαση».
Γεννήθηκε στις 13 Απριλίου του 1926 στα Βίλια Αττικής από φτωχή
οικογένεια. Το πραγματικό της όνομα ήταν Έλλη Λούκου181 και είχε έξι αδέρφια:
τέσσερις αδερφές και δύο αδερφούς. Ήταν πολύ δεμένη οικογένεια κι εκείνη ήταν το
μικρότερο μέλος της.182 Ο ένας από τους αδερφούς της με τον οποίο ήταν δίδυμοι
179
Χρ., Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1999), σ. 211.
180
Φρ. Μπιούμπι (1983), σ. 86.
181
Πατέρας της ήταν ο Κώστας Λούκος, ιδιοκτήτης ταβέρνας, και μητέρα της η Αναστασία Σταμάτη. Ο παππούς
της είχε πολεμήσει στο πλευρό του Κολοκοτρώνη κατά την επανάσταση του 1821.
Το επίθετο Λαμπέτη προέκυψε από έναν ήρωα στο ποίημα Αστραπόγιαννος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Ο
Λαμπέτης είναι ένας θρυλικός κλέφτης που στη ρομαντική ψυχή του Βαλαωρίτη σάρκωσε τα ιδανικά του
αφοσιωμένου, του ταμένου στο χρέος παλικαρά. Κυνηγημένος από τους Λιάπηδες μαζί με τον καπετάνιο τον
Αστραπόγιαννο πέφτει σε ενέδρα. Ο Αστραπόγιαννος λαβώνεται βαριά και παρακαλεί το σύντροφό του να τον
λυτρώσει από την ταπείνωση να πέσει το κεφάλι του στα χέρια του εχθρού. Ο Λαμπέτης αποτελειώνει τον
Αστραπόγιαννο, του παίρνει το κεφάλι, το τοποθετεί μαζί με το καρβέλι του μέσα στο ταγάρι και μέσα από
λαγκάδια και ραχούλες, διωκόμενος, κατορθώνει να φτάσει λαβωμένος σε φιλόξενο τόπο, όπου ο νεκρός θα βρει
τάφο (Γεωργουσόπουλος: 1992, 59-64).
182
Της άρεσε επίσης πολύ η ζωγραφική και επιθυμούσε να γίνει ζωγράφος.
(Πρώτη σελίδα – Θυμάμαι την Έλλη…, 01/01/1984, Μέρος Α´)
77
πέθανε νέος από φυματίωση, και τότε η Έλλη Λαμπέτη ένιωσε σαν να έχασε ένα
κομμάτι του εαυτού της.183 Το 1928 η οικογένειά της μετακόμισε στην Αθήνα.
Δεκατρία χρόνια αργότερα, όντας σε μικρή ακόμα ηλικία, οδηγήθηκε στο
θέατρο από τον ηθοποιό θείο της Τάσο Σταμάτη.184 Αρχικά έδωσε εξετάσεις στη
Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και ύστερα στη Σχολή της Μαρίκας
Κοτοπούλη, αλλά απορρίφθηκε και από τις δύο. Μάλιστα στην επιτροπή της
δεύτερης, από την οποία χαρακτηρίστηκε και «ατάλαντη», ανήκε και ο Χορν.
Ωστόσο το ταλέντο της αναγνωρίστηκε από την ίδια τη Μαρίκα Κοτοπούλη, η οποία
την ξεχώρισε και την πήρε κοντά της. Σύντομα έγινε η αγαπημένη της μαθήτρια και η
προστατευόμενή της. «Όσο ζούσε η Κοτοπούλη ένιωθα πως δεν θα μου συμβεί τίποτε
κακό. Όλα τα άσκημα ήρθαν μετά».185 Η μεγάλη αυτή ηθοποιός άλλωστε ήταν που
την έπεισε να μη διορθώσει την αδυναμία της να προφέρει το γράμμα σίγμα. Της είχε
τόση εμπιστοσύνη, ώστε της επέτρεψε να διαβάσει ακόμη και τις ερωτικές επιστολές
που είχε λάβει από τον Ίωνα Δραγούμη στις αρχές του 20ού αιώνα. Εκείνη τη χρονιά,
το 1941, απέκτησε και το νέο της επώνυμο.
Πολύ σύντομα, τον Ιανουάριο του 1942 κι
ενώ ακόμα φοιτούσε, έκανε την πρώτη της
εμφάνιση στο θέατρο. Το Νοέμβριο του ίδιου
έτους έπαιξε τον πρώτο πρωταγωνιστικό της ρόλο
στο έργο Η Χάνελε πάει στον Παράδεισο, του
Χάουπτμαν, που ανέβηκε στο Θέατρο Κοτοπούλη- Εικόνα 64. Νυχτερινός επισκέπτης (1965)
Ρεξ. Έτσι καθιερώθηκε στο ευρύ κοινό. Ήταν τότε Πανός, Αθήνα 1997
μόλις δεκαέξι ετών, αλλά οι κριτικές της εποχής συμφωνούσαν πως «ένα αστέρι
γεννήθηκε». Από τότε και για σαράντα περίπου χρόνια συνεχίστηκε αδιάκοπα η
θριαμβευτική καλλιτεχνική της πορεία. Όμως το Φεβρουάριο του 1943 γνώρισε τον
πρώτο (και μεγαλύτερο κατά ομολογία της)186 έρωτα της ζωής της, τον Θ.
Σγουρδέλη, διπλωμάτη και ποιητή, ο οποίος ζούσε μόνιμα στη Γαλλία αλλά βρέθηκε
στην Ελλάδα λόγω του πολέμου. Η σχέση τους κράτησε λιγότερο από δύο χρόνια.
Εκείνος έγραψε για χάρη της μια ποιητική συλλογή με τίτλο Ατέρμονη πορεία προς
183
(Πρώτη σελίδα – Θυμάμαι την Έλλη…, 01/01/1984, Μέρος Α´)
184
Θ. Έξαρχος (2000), σσ. 336-338.
185
Φρ. Γερμανός (1996), σ. 64.
186
Φρ. Μπιούμπι (1983), σσ. 154-158.
(Αντ’ αυτού – Φρέντυ Γερμανός, 01/01/1998)
78
τον ήλιο, την απομάκρυνε από το θέατρο και προσπάθησε να τη στρέψει στη
ζωγραφική, αλλά όταν ξαναγύρισε στο Παρίσι εκείνη δεν τον ακολούθησε. Κατά την
περίοδο της σχέσης τους ήταν η πρώτη φορά που η Έλλη Λαμπέτη άφησε –κατ’
άλλους πρόδωσε– το θέατρο ενώ είχε ένα λαμπρό ξεκίνημα.
Ύστερα από τη συνεργασία της με τη Μ. Κοτοπούλη
(ανέβασαν και το έργο Ο ψεύτης και η καλόγρια), εντάχθηκε
στο θίασο του Κώστα Μουσούρη και της Μιράντας Μυράτ
για το έργο Σκάνδαλο σε γυμνάσιο θηλέων. Ο θίασος έπειτα
ανήκε μόνο στον Κ. Μουσούρη και η Έλλη Λαμπέτη έμεινε
μαζί του μέχρι τα τέλη του 1945. Μεσολάβησαν δύο έργα
στο θίασο Κοτοπούλη και από το 1946 έγινε μέλος, και
μάλιστα βασικό στέλεχος, του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου
Κουν. Η συνεργασία της αυτή το διάστημα 1946-1948 την
Εικόνα 65. Γαλάζιο
φεγγάρι (1953) καθιέρωσε ως ηθοποιό εξαιρετικής εσωτερικότητας.
Πηγή: Δ. Μπαγέρης,
Δημήτρης Χορν, Οδός Ξεχώρισαν οι ερμηνείες της στον Γυάλινο κόσμο του Τ.
Πανός, Αθήνα 1997
Ουίλιαμς, στην Αντιγόνη του Ανούιγ και στο πρώτο
ανέβασμα του Ματωμένου Γάμου του Φ. Γκ. Λόρκα στην Ελλάδα, παράσταση για
την οποία έγραψε τη μουσική ο Μάνος Χατζιδάκις. Ακολούθησαν οι συνεργασίες της
με το θίασο της Κατερίνας, το Εθνικό Θέατρο και το θίασο του Κώστα Μουσούρη τη
χρονική περίοδο 1948-1951, με τις μεγάλες επιτυχίες Πεγκ, καρδούλα μου και Η
Κληρονόμος, έργα που ξανανέβασε στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Το καλοκαίρι του 1949 έζησε έναν θυελλώδη έρωτα με τον Αλέκο
Αλεξανδράκη, που δεν είχε ωστόσο μεγάλη διάρκεια,187 και το 1950 παντρεύτηκε τον
Μάριο Πλωρίτη, με τον οποίο χώρισαν τρία χρόνια αργότερα, όταν η Έλλη συνήψε
δεσμό με τον Δημήτρη Χορν. Παρ’ όλα αυτά, ο Μ. Πλωρίτης παρέμεινε αιώνιος
φίλος της και στάθηκε δίπλα της μέχρι το τέλος της ζωής της.
187
Ν. Νικόλιζας (2003), σσ. 64-68.
79
Αφού χώρισε και με τον Δ. Χορν επαγγελματικά
και προσωπικά το 1959, μετέβη για κάποιο χρονικό
διάστημα στο εξωτερικό, όπου ξαναπαντρεύτηκε, και
από το 1961 άρχισε να συγκροτεί δικούς της θιάσους
μέχρι το τέλος της θεατρικής σταδιοδρομίας της. Το
θαύμα της Άννυ Σάλιβαν, Η μικρή μας πόλη, Πεγκ,
καρδούλα μου, Ανοιξιάτικο τραγούδι, Γυάλινος κόσμος
και Η κληρονόμος είναι ενδεικτικά των έργων που
ανέβασε στο διάστημα αυτό. Μεσολάβησε μια Εικόνα 66. Βυσσινόκηπος
(1974)
συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο το 1964 με το έργο Το Πηγή: Φρ. Μπιούμπι, Έλλη
Λαμπέτη: Η τελευταία
ατζαλένιο γοβάκι κι ύστερα συνέχισε με το θίασό της παράσταση – Μια προσωπική
αφήγηση, εκδ. Εξάντας, Αθήνα
συνεργαζόμενη με πολλά σημαντικά ονόματα του 1983
θεατρικού στερεώματος: τον Λάμπρο Κωνσταντάρα (1970-1971), τον Ντίνο

Ηλιόπουλο (Γλυκειά Ίρμα 1972), την Κατερίνα Ανδρεάδη (1972-1973), τον Δημήτρη
Παπαμιχαήλ (Βυσσινόκηπος 1974, Φιλουμένα Μαρτουράνο 1978 & Ντόλλυ 1980), τον
Μάνο Κατράκη με το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο στη Φθινοπωρινή ιστορία (1977), που
επιπλέον τους συνέδεε βαθιά φιλία, τον Τίτο Βανδή (1979.
Οι μεγαλύτερές της επιτυχίες ήταν το Λεωφορείο ο πόθος,
μια παράσταση για την οποία της είχε στείλει συγχαρητήρια
επιστολή ο Σεφέρης, και η Πέπσι188. Όπως φαίνεται, η δεκαετία
του ’70 ήταν η πιο ώριμη επαγγελματικά για την ηθοποιό, παρά
τις προσωπικές της δυσκολίες και τα απανωτά προβλήματα
υγείας που αντιμετώπιζε τόσο η ίδια όσο και τα υπόλοιπα μέλη
της οικογένειάς της.189
Εικόνα 67. Λεωφορείο ο Ανέβασε με εξίσου μεγάλη επιτυχία από μιούζικαλ
πόθος (1965)
Πηγή: Φρ. Μπιούμπι, Έλλη μέχρι Τσέχωφ. Ανεπανάληπτες ήταν οι ερμηνείες της στα έργα
Λαμπέτη: Η τελευταία
παράσταση – Μια Δεσποινίς Μαργαρίτα και Φιλουμένα Μαρτουράνο, ενώ η
προσωπική αφήγηση, εκδ.
Εξάντας, Αθήνα 1983 τελευταία της παρουσία στο θέατρο πραγματοποιήθηκε το
188
Με το έργο αυτό έφτασαν τις τετρακόσιες παραστάσεις, αριθμός ρεκόρ για την εποχή.
189
Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα έχασε τον πατέρα της, τις δύο μεγαλύτερες αδερφές της από καρκίνο και
την τρίτη σε τροχαίο. Προηγουμένως είχε χάσει και τη μητέρα της στον Εμφύλιο, από σφαίρα που διαπέρασε τα
κλειστά παραθυρόφυλλα του ισόγειου σπιτιού της και τη χτύπησε στην καρδιά ενώ έραβε.
(Σε χρόνο tv – Έλλη Λαμπέτη, 01/01/2006)
80
1981. Τότε ανέβασε Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού, υποδυόμενη με επιτυχία την
κωφάλαλη Σάρα, καθώς τα δύο τελευταία χρόνια οι μεταστάσεις του καρκίνου την
οδήγησαν στην απώλεια της φωνής της.
Στον κινηματογράφο ξεκίνησε το 1946 με την ταινία του Β. Παπαμιχάλη
Αδούλωτοι Σκλάβοι και συνέχισε με Τα παιδιά της Αθήνας (1947) σε σκηνοθεσία
Τάκη Μπακόπουλου. Η Διαγωγή μηδέν το 1949 του Δημ. Γιαννουκάκη και Τα
ματωμένα Χριστούγεννα το 1951 του Γ. Ασημακόπουλου ήταν εξίσου σημαντικές
κινηματογραφικές παραγωγές.
Στον σεναριογράφο και σκηνοθέτη Μ. Κακογιάννη ανήκε η ταινία Το τελευταίο
ψέμμα (1958). Σε αυτήν, όπως και στις υπόλοιπες, η ηθοποιός προκαλούσε με
επιδεξιότητα άλλοτε το γέλιο κι άλλοτε το κλάμα, αφού είχε αυτό το πολύτιμο
χάρισμα να είναι το ίδιο καλή τόσο στην κωμωδία όσο και στο δράμα. Ισορροπούσε
ανάμεσα στην πειστικότητα του ρεαλισμού και στη μαγεία της κινηματογραφικής
σταρ σε σημείο που ο κριτικός των Times σχολιάζοντας την ερμηνεία της στο
Τελευταίο ψέμμα να τη συγκρίνει με την Γκάρμπο.
Η ιδιαίτερη χροιά της φωνής της και το αισθαντικό παίξιμό της καταγράφηκαν
και σε άλλες δύο ταινίες, από τις οποίες η μία ήταν ξένη παραγωγή (Χαμένο κορμί,
1961) και η άλλη συμπαραγωγή (Μια μέρα ο πατέρας μου, 1968, του Frederic
Wakeman).
Αναφορικά με την προσωπική της ζωή, σημαντική
στάθηκε τα χρόνια αυτά η γνωριμία της, αφού είχε γίνει
ήδη γνωστή από τα αριστουργήματα του Μιχάλη
Κακογιάννη και Γιώργου Τζαβέλλα, με τον Αμερικανό
συγγραφέα Φρέντερικ Γουέικμαν (Frederic Wakeman),
με τον οποίο παντρεύτηκε αλλά χώρισε το 1976 ύστερα
Εικόνα 68. Δεσποινίς Μαργαρίτα από πολλά προβλήματα και όντας χρόνια σε
(1975)
190
Πηγή: Φρ. Μπιούμπι, Έλλη διάσταση.
Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση –
Μια προσωπική αφήγηση, εκδ. Εκτός από το χωρισμό της, τη δεκαετία του 1970 η
Εξάντας, Αθήνα 1983
Έλλη Λαμπέτη βίωσε και άλλο ένα δυσάρεστο γεγονός.
Εξαιτίας της λαχτάρας της να αποκτήσει παιδί, ενεπλάκη σε μία δικαστική περιπέτεια
190
Με τον Φρεντ δεν είχαμε εκείνο το ωραίο που υπήρχε ανάμεσα στον Χορν κι εμένα: ισοτιμία και αμοιβαία
εκτίμηση. […] Με τον Τάκη μαλώναμε για το ποιος αξίζει πιο πολύ. Εγώ πίστευα ότι αξίζει εκείνος κι εκείνος
πίστευε ότι αξίζω εγώ. Είχαμε έναν αμοιβαίο θαυμασμό, απόλυτο και ειλικρινή. Αυτός μας έδενε. Το ξέρω τώρα
ότι είμαστε πολύ διαφορετικοί για να ζήσουμε καλά μαζί, αλλά ήταν μια ωραία σχέση» (Μπιούμπι: 1983, 184-
185).
81
που κράτησε τέσσερα χρόνια.191 Οι βιολογικοί γονείς της μικρής Ελίζας, που είχαν
άτυπη σχέση αρχικά, της παραχώρησαν το παιδί, αλλά ύστερα διεκδίκησαν και πήραν
την κηδεμονία του το 1974. Η περιπέτεια αυτή προκάλεσε στην ηθοποιό γενική
κατάπτωση και μελαγχολία, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει για κάποιο διάστημα το
θέατρο. Τα επόμενα χρόνια αφιερώθηκαν στη μάχη με την επάρατο νόσο, από την
οποία είχε προσβληθεί από το 1969. Μετά την εγχείρηση (ολική μαστεκτομή) στην
οποία υποβλήθηκε στις Η.Π.Α., επέστρεψε και προσπάθησε να συνεχίσει τη θεατρική
της δραστηριότητα, αποσπώντας μάλιστα εντυπωσιακές κριτικές. Ύστερα όμως ο
καρκίνος «ξαναχτύπησε» στις φωνητικές χορδές της. Έτσι, το 1980 μετέβη πάλι στην
Αμερική, όπου της αφαιρέθηκε η μία φωνητική χορδή, και από τότε η υγεία της
επιδεινώθηκε τόσο, που κατέληξε να χάσει τη φωνή της.
Εν τω μεταξύ, σημαντική γνωριμία στη ζωή της στάθηκε και ο γνωστός
ηθοποιός Κώστας Καρράς, με τον οποίο η Λαμπέτη ονειρευόταν για άλλη μια φορά
το γάμο και την οικογένεια. Έπαιξαν μαζί στο Θυμήσου τον Σεπτέμβρη, αλλά εμπόδιο
στα σχέδιά της στάθηκε το νεαρό της ηλικίας του.192 Η τελευταία της σχέση ήταν
επίσης με κάποιον πολύ νεώτερό της, ο οποίος τη φρόντιζε και της συμπαραστάθηκε
πολύ, γιατί τον γνώρισε μετά το συμβάν με το παιδί. «Μετά πήγα στην Αμερική και
το πώς μου έχει φερθεί δεν περιγράφεται. Ούτε η μάνα που με γέννησε», αλλά υπήρχε
και σε αυτή τη σχέση κάποιο μελανό σημείο: «Μ’ ενοχλεί που η δουλειά του είναι
θεατρική, τη στιγμή που εγώ δεν έχω πια καμιά σχέση με το θέατρο. […] Νιώθω
άχρηστη και, ξέρεις, την αχρηστία τη μισώ. Άλλωστε αυτός δεν αγάπησε ποτέ τη
δουλειά μου. […] Απ’ την ώρα που λέει πως συχαίνεται το θέατρο, δεν μπορώ εγώ να
σχετίζομαι μαζί του».193
Η Έλλη Λαμπέτη τιμήθηκε με το Έπαθλο Κοτοπούλη (1951) από την ίδια τη
δασκάλα της για την ερμηνεία της στα έργα Η κληρονόμος και Πεγκ, καρδούλα μου,
με το Αριστείον Κινηματογραφικής Αξίας από ειδική επιτροπή προσωπικοτήτων
(1961) για τις κινηματογραφικές ερμηνείες της περιόδου 1955-1961 και με το
Βραβείο Φεστιβάλ Ιθάκης (1980) για την πολυετή καλλιτεχνική της προσφορά. Για
την ερμηνεία της στην ταινία Το τελευταίο ψέμα ήταν υποψήφια για το βραβείο
BAFTA (British Academy of Film and Television Arts) A´ γυναικείου ρόλου.
191
(Πρώτη σελίδα – Θυμάμαι την Έλλη…, 01/01/1984, Μέρος Α’)
192
Η γνωστή ηθοποιός Βέρα Κρούσκα, η οποία έκανε τα πρώτα θεατρικά της βήματα στο πλευρό της Λαμπέτη,
της είχε αποκαλύψει ότι ο Κ. Κ., όπως αναφέρεται στο βιβλίο της Φρίντας Μπιούμπι κάνοντας πιο αινιγματικό το
όνομά του, ήταν ήδη παντρεμένος.
193
Φρ. Μπιούμπι (1983), σσ. 192-197.
82
Επιπλέον Το κορίτσι με τα μαύρα κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξένης ταινίας
της Αμερικανικής Ένωσης Τύπου, ενώ το 1961 εξελέγη η δημοφιλέστερη Ελληνίδα
της χρονιάς σε δημοσκόπηση που διεξήγαγε η εφημερίδα Νίκη. Τέλος, ήταν μέλος
του διοικητικού συμβουλίου των κρατικών θεάτρων, το οποίο πραγματοποίησε την
πρώτη συνεδρίασή του στις 8 Ιουνίου 1970.194
Η ζωή της αποτυπώθηκε σε βιβλίο από τον καλό της φίλο Φρέντυ Γερμανό κι
έγινε μπεστ σέλερ, δεκατρία χρόνια αφότου πέθανε (1996). Μετά το θάνατό της,
επίσης, ο κινηματογράφος Γρανάδα στη λεωφόρο Αλεξάνδρας μετονομάστηκε και
λειτουργεί μέχρι σήμερα ως Θέατρο Λαμπέτη. Ήδη βέβαια απ’ όταν ήταν εν ζωή, την
περίοδο 1962-1963 λειτούργησε θέατρο με το όνομά της. Επίσης, το Κέντρο
Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού που ιδρύθηκε από
την Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας το Μάρτιο του 2002 φέρει τιμητικά το όνομά
της και λέγεται Κέντρο Έλλη Λαμπέτη.
Η ζωή και η τέχνη της έχει αποτελέσει θέμα για βιβλία, για άρθρα και
συζητήσεις, ενώ έχουν κυκλοφορήσει και δίσκοι με αποσπάσματα από τις
παραστάσεις της. Την τηλεοπτική περίοδο 2006-2007 προβλήθηκε από τον
τηλεοπτικό σταθμό Alpha τηλεοπτική σειρά είκοσι επεισοδίων με τίτλο Έλλη
Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της βιογράφου της
Λαμπέτη Φρίντας Μπιούμπι (Έλλη Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση).195 Αλλά, όπως
κάθε σπουδαία προσωπικότητα, έτσι και η Έλλη Λαμπέτη
«απλώνεται πέρα και πάνω από λέξεις και ήχους που προσπαθούν να περικλείσουν
ένα κομμάτι της λάμψης της. Έφερε στο νεοελληνικό θέατρο τον αέρα της μοντέρνας
υποκριτικής: ειλικρίνεια, αφέλεια, εσωτερικός ρυθμός, πάθος και ένστικτο
συνταιριάζονταν για να δομηθεί ο κάθε ρόλος. Κατόρθωσε να δημιουργήσει
ολόκληρη σχολή, όπου μόνος δάσκαλος και μαθητής ήταν ο εαυτός της και διέθετε
μια φυσική χάρη και μια κίνηση που παρέπεμπε στον κλασικό χορό. Είχε ανάλαφρη
παρουσία, που εξέπληττε για τη δύναμη που έκρυβε».196
Στις 3 Σεπτεμβρίου 1983 άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο Mount
Sinai Hospital των ΗΠΑ, όπου είχε μεταβεί λίγες εβδομάδες πριν. Στις 5 Σεπτεμβρίου
1983 η σορός της μεταφέρθηκε στην Αθήνα και την επόμενη μέρα κηδεύτηκε με
194
195
Πρωταγωνίστριες στο ρόλο της Λαμπέτη ήταν η Μαρίνα Καλογήρου (νεαρή ηλικία) και η Καρυοφυλλιά
Καραμπέτη (ώριμη ηλικία).
196
Κ. Γεωργουσόπουλος, & Γ. Μπακογιαννόπουλος, «Έλλη Λαμπέτη», Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια:
Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό, τ. 5, σ. 167, Αθήνα 1991.
83
δημόσια δαπάνη στο Α´ Νεκροταφείο Αθηνών. Η τελευταία προσφορά της ήταν η
δωρεά των ματιών της.
2.4.3. Κοινή θεατρική και κινηματογραφική197 πορεία
Οι πρώτες κοινές θεατρικές εμφανίσεις του Δημήτρη

Χορν και της Έλλης Λαμπέτη πραγματοποιήθηκαν το 1942
στη μουσική κωμωδία Ταξίδι Γάμου του Ντε Φρις και στην
επίσης μουσική κωμωδία Αλάτι και πιπέρι του Ρ. Μορέλ.
Στην αρχή της δεκαετίας του 1950 ο Δημήτρης Χορν,
έχοντας λάβει υποτροφία από το Βρετανικό Ινστιτούτο,
Εικόνα 69. Ο άνθρωπος με βρέθηκε για ένα χρόνο στο Λονδίνο και
την ομπρέλα (1954)
Πηγή: Δ. Μπαγέρης, άλλον ένα στη Νέα Υόρκη, γεγονός που
Δημήτρης Χορν, Οδός
Πανός, Αθήνα 1997 του παρείχε τη δυνατότητα να διευρύνει
τις θεατρικές του σπουδές. Όμως, δεν τον ενδιέφερε η καριέρα
στο εξωτερικό,198 κι έτσι επέστρεψε στην Ελλάδα και ίδρυσε
θίασο (1952) με την Έλλη Λαμπέτη και τον Γιώργο Παππά, το
«θίασο των άστρων», όπως έγραφαν οι εφημερίδες,
σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Παρουσίασαν τα έργα Βαθειά
Εικόνα 70. Πρόσκληση
γαλάζια θάλασσα, Αγαπούλα, Γαλάζιο στον πύργο (1955)
Πηγή: Δ. Μπαγέρης,
φεγγάρι, Μια γυναίκα χωρίς σημασία, Ο Δημήτρης Χορν, Οδός
Πανός, Αθήνα 1997
άνθρωπος με την ομπρέλα και από το 1954 ξεκίνησαν περιοδείες
στην Κύπρο, την Κωνσταντινούπολη, την Αίγυπτο, τη
Θεσσαλονίκη.
Και τότε ήταν που η αντιπάθεια που υπήρχε αρχικά κατά
Εικόνα 71. τη συνάντησή τους στη σχολή που είχε ιδρύσει η Μαρίκα
Αριστοκρατικός δρόμος
Πηγή: Δ. Μπαγέρης, Κοτοπούλη μετατράπηκε σε θυελλώδη έρωτα.199 Όσο
Δημήτρης Χορν, Οδός
Πανός, Αθήνα 1997 διάστημα γνωρίζονταν πριν γίνουν ζευγάρι (από το 1948 που
έπαιζαν στο Εθνικό με σκηνοθέτη το Ροντήρη) υπήρχε ανεξήγητη κόντρα και
197
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), σσ. 98-116, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 243, Δ. Μπαγέρης (1997), σσ.
163-166, Ν. Φ. Μικελίδης (2001), σ. 215, Φρ. Ηλιάδης (1960), σσ. 100-103.
198
Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι η ταινία Το κορίτσι με τα μαύρα γνώρισε επιτυχία στο εξωτερικό,
αλλά ο ίδιος δεν επεδίωξε περαιτέρω γνωριμίες και παρόμοιες παραγωγές.
199
Στο έργο Βαθειά γαλάζια θάλασσα υπήρχε μια σκηνή που φιλιούνταν, και από εκεί ξεκίνησε ο έρωτας.
84
αντιπάθεια του ενός για τον άλλο, αλλά σύμφωνα με τα λεγόμενά του ίδιου του Χορν
«η αντιπάθεια από τον έρωτα απέχει μόνο ένα βήμα».
Ο Δ. Χορν θαύμαζε την Έλλη Λαμπέτη και χαιρόταν να
παίζει μαζί της. Ήταν πανέξυπνη γυναίκα, ταλαντούχα, καλή
συνεργάτιδα, αλλά «δεν ήταν ο έρωτας της ζωής μου»,
παραδέχτηκε ο ίδιος πολλά χρόνια αργότερα.200 Ωστόσο τότε
χώρισαν από τους συζύγους τους και έγιναν ζευγάρι στη ζωή
και στη σκηνή για επτά χρόνια,201 γράφοντας μία από τις πιο
Εικόνα 72. Η κυρία με τις λαμπρές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου και
καμέλιες (1959)
Πηγή: Δ. Μπαγέρης, κινηματογράφου. Η συνεργασία τους
Δημήτρης Χορν, Οδός Πανός,
Αθήνα 1997 με την Έλλη Λαμπέτη τόσο στο
θέατρο (1952-1959) όσο και στον
κινηματογράφο υπήρξε μυθική και άφησε εξαιρετικά δείγματα
υποκριτικής τέχνης.
Την περίοδο 1955-1956, το ζευγάρι εμφανίστηκε μαζί με
τον Κώστα Μουσούρη στην Πρόσκληση στον πύργο του Ανούιγ, Εικόνα 73. Βροχοποιός
(1956)
στο Τελευταίο βαλς του Σ. Μωμ και στη Νυχτερινή επίσκεψη Πηγή: Φρ. Μπιούμπι,
Έλλη Λαμπέτη: Η
του Γκάγιερ. Στη συνέχεια σχημάτισαν προσωπικό τους θίασο τελευταία παράσταση –
Μια προσωπική
και ανέβασαν στο Θέατρο Κεντρικόν έργα όπως Ο βροχοποιός αφήγηση, εκδ. Εξάντας,
Αθήνα 1983
του Ρίτσαρντ Νας, Το νυφικό κρεβάτι του Γιαν Ντε
Χάρτογκ, Η κυρία με τις καμέλιες του Αλ. Δουμά, Το
παιχνίδι της μοναξιάς του Ουίλιαμ Γκίμπσον,
Αριστοκρατικός δρόμος του Τζ. Μπάρρυ και άλλα. Οι
εφημερίδες τούς αποκαλούσαν «θείο ζεύγος» και το
Εικόνα 74. Ζιζή (1957) κοινό παραληρούσε κάθε φορά που δημοσιεύονταν
Πηγή: Φρ. Μπιούμπι, Έλλη
Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση – φωτογραφίες τους, ενώ απίστευτες ουρές
Μια προσωπική αφήγηση, εκδ.
Εξάντας, Αθήνα 1983 σχηματίζονταν έξω από το θέατρο προκειμένου οι
200
(Άνθρωποι – Δημήτρης (Τάκης) Χορν, 01/01/1998)
201
Συζούσαν, όμως δεν παντρεύτηκαν ποτέ και επιπλέον η Λαμπέτη αναγκάστηκε να κάνει έκτρωση στο παιδί
που κυοφορούσε από εκείνον.
(Μηχανή του χρόνου – Μιχάλης Κακογιάννης. Ζωή σαν μυθιστόρημα, Μέρος 1ο, 01/01/2011)
85
θαυμαστές τους να δουν επί σκηνής το δημοφιλέστερο ζευγάρι του θεάτρου και της
ζωής. Η Έλλη με μια γυάλινη ομορφιά, ο Τάκης με τη χάρη του μπονβιβέρ και τη
γοητεία του καλλιτέχνη.202
Οι δρόμοι τους χώρισαν το 1959 και δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ στο θεατρικό
σανίδι,203 παρ’ όλο που είχαν δηλώσει ότι θα
συνεργαστούν και πάλι σύντομα, στερώντας έτσι
τόσο στο κοινό όσο και στους ίδιους το θρίαμβό
τους σε μεγάλα κλασικά έργα.204 Ο κόσμος δεν
ήθελε το χωρισμό, αρνιόταν το πρόβλημα,
Εικόνα 75. Η κάλπικη λίρα (1955) λαχταρούσε να τους δει ξανά μαζί. Ένας από τους
κινηματογράφος 1906-1960, εκδ. λόγους που οδηγήθηκε σε φθορά η σχέση τους
ήταν όλα τα δυσάρεστα οικογενειακά της
προβλήματα, που τους καταρράκωσαν ψυχικά
Το περιορισμένο σχετικά χρονικό διάστημα που συνεργάστηκαν και συμβίωσαν
επαγγελματικά και προσωπικά και η προτεραιότητα που έδιναν πάντοτε και οι δύο
στο θέατρο έναντι του κινηματογράφου δεν τους επέτρεψαν να κληροδοτήσουν ένα
πολυάριθμο θεατρικό και κινηματογραφικό έργο κοινής συμμετοχής τους, αλλά
εντούτοις ό,τι έχει διασωθεί αποτελεί ένα πολύτιμο
υλικό που αξίζει να εκτιμηθεί και να αξιοποιηθεί από
τις μετέπειτα γενιές.
Οι τρεις ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησαν
αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της τέχνης
τους και σημείωσαν μεγάλη επιτυχία: Το κυριακάτικο Εικόνα 76. Το κορίτσι με τα μαύρα
(1956)
ξύπνημα (1954) και Το κορίτσι με τα μαύρα (1956) Πηγή: Φρ. Ηλιάδης, Ο ελληνικός
κινηματογράφος 1906-1960, εκδ.
του Μιχ. Κακογιάννη, στην οποία η Έλλη Λαμπέτη Φαντασία, Αθήνα 1960
κέρδισε διεθνή αναγνώριση, καθώς και Η κάλπικη λίρα (1955) του Γιώργου Τζαβέλα,
μια ταινία στην οποία συμμετέχουν σημαντικά ονόματα του ελληνικού θεάτρου και
κινηματογράφου.
202
http://www.theatromathia.gr/theaterland/horn_gr.html
203
Ο Δημήτρης Χορν δήλωνε: «Δεν βλέπω ότι θα είχαμε να προσφέρουμε κάτι καινούριο στο θεατρόφιλο κοινόν.
Κι ύστερα… θα πρόκειται για ξαναζεσταμένη σούπα. Κι οι ξαναζεσταμένες σούπες δεν τρώγονται» (Μπαγέρης:
1997, 32).
204
Α. Σολομός, (1989), σ. 203.
86
2.5. Κώστας Ρηγόπουλος (1930-2001) – Κάκια Αναλυτή (1937-2002)
Εικόνες 77, 78. Αγάπη μου Ουάουα (1974)

Πηγή: Μ. Καμβασινού, Φίνος Φιλμ: Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας, Αθήνα 2005
«Η δουλειά μου είναι το θέατρο. Αυτό είναι το Α και το Ω της ζωής μου. Αυτό, η Κάκια και η
οικογένειά μου».205
«Δεν είναι καθόλου λίγοι εκείνοι, που βάζουν πάνω απ’ όλα τ’ άλλα το κέρδος, το χρήμα. Εμείς δεν
σκεφτήκαμε ποτέ έτσι και γι’ αυτό δε γίναμε πλούσιοι, ούτε θα γίνουμε ποτέ. Να, ας πούμε στην
τηλεόραση... Η Κάκια δεν θέλησε να δεχτεί ρόλους τηλεοπτικούς, εγώ δέχτηκα. Πάντα, όμως, με
κριτήριο και επιλογή».206
2.5.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Κ.

Ρηγόπουλου
Ένας σημαντικός θεατράνθρωπος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 22 Νοεμβρίου
του 1930. Χωρίς να έχει καμιά παρότρυνση από την οικογένειά του, κατόρθωσε να
ξεχωρίσει με το ταλέντο, τις γνώσεις και το χαρακτήρα του.
Στα παιδικά του χρόνια είχε βιώσει την Κατοχή.207 Το θεατρικό του
«βάφτισμα» πραγματοποιήθηκε από τον πατέρα του, ο οποίος αγαπούσε το θέατρο
και παρακολουθούσε συστηματικά θεατρικές παραστάσεις. Έτσι άρχισε και ο ίδιος να
συμμετέχει στη θεατρική διαδικασία, πρώτα ως θεατής και σταδιακά
αναλαμβάνοντας πιο ενεργό ρόλο. Ειδικότερα, έλαβε μέρος σε μια μαθητική
παράσταση, μια μουσική κωμωδία, που πραγματοποιήθηκε από το σχολείο του, το
Λύκειο Αθηνών του Νούσια, στο παλιό Θέατρο Κεντρικόν. Στην παράσταση αυτή, τα
επαινετικά και ενθαρρυντικά λόγια ενός ηθοποιού τού εμφύσησαν την ιδέα να
205
Φ. Κπ., «Η πατίνα του χρόνου μ’ έκανε να μη θυμάμαι τα’ άσχημα», Ελευθεροτυπία-Τέχνης έργα, 15/01/2001
σσ. 24-25.
206
«Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος: Έτσι γεννιέται μια δυναστεία», Εικόνες, 20/10/1986, σσ. 74-77.
207
Ά. Χατζηγιαννάκη, «60άρης αλλά χείμαρρος», Ελεύθερος Τύπος-Τέχνες και Γράμματα, 22/04/1989.
87
ασχοληθεί επαγγελματικά με το θέατρο και να γίνει ηθοποιός.208 «Οι άλλες σχολές
ήθελαν διάβασμα κι εγώ ήθελα κάτι εύκολο τότε» σχολιάζει σε συνέντευξή του.209
Η οικογένειά του δεν ανταποκρίθηκε θετικά στην απόφαση αυτή, διότι
πίστευαν ότι η επιβίωση του παιδιού τους θα καταστεί δύσκολη με την άσκηση του
συγκεκριμένου επαγγέλματος.
«Οι δικοί μου ήταν Αθηναίοι αστοί. Ο παππούς μου είχε ένα από τα
μεγαλύτερα καταστήματα παπουτσιών στην Αθήνα. Ο πατέρας μου είχε κάποιες
φιλίες με γνωστούς ηθοποιούς της εποχής του, ίσως μάλιστα να σκέφτηκε κάποτε να
εμφανιστεί επί σκηνής, αλλά η αυστηρότητα του γερο-Ρηγόπουλου του έκοψε τη
διάθεση. Εγώ, αντίθετα, τα κατάφερα να νικήσω τα εμπόδια και να πάω στη Σχολή
του Εθνικού, παρά τις πατρικές αντιρρήσεις...»210
Επίσης ο Γιώργος Γλυνός τον είχε προειδοποιήσει λέγοντας: «Για να κάνεις

θέατρο πρέπει να είσαι πλούσιος. Είναι δουλειά αριστοκρατική. Έχεις λεφτά για να
ζήσεις τα πρώτα δύο, τρία, τέσσερα χρόνια; Αν πεινάς και έχεις ανάγκη θα κάνεις
αβαρίες».211 Ο Κώστας Ρηγόπουλος απάντησε πως, αν τον βοηθούσαν οικονομικά οι
γονείς του, θα μπορούσε να ανταποκριθεί, και έτσι
η προετοιμασία για τη Σχολή του Εθνικού
Θεάτρου άρχισε.212
Έδωσε εξετάσεις και πέτυχε. Η επιτυχία του
ήταν ένα αναπάντεχο γεγονός ακόμα και για τον
ίδιο, όπως δήλωνε αργότερα αναφερόμενος στην Εικόνα 79. Έκλεψα τη γυναίκα μου
Πηγή: Ά. Μαλανδράκης, Το αλφαβητάρι
ημέρα των εξετάσεων: του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, εκδ.
Bell/Χαρλένικ Ελλάς, Αθήνα 2001
«Πάω και βλέπω 100 ανθρώπους να περιμένουν απ’ έξω. Οι περισσότεροι άνδρες,
ωραίοι και γοητευτικοί. Εντάξει, νέος ήμουν κι εγώ και συμπαθής, αλλά αυτοί ήταν
παίδαροι. Αυτό νόμιζα ότι ήταν το θέατρο. Παίδαροι, όπως ο Τάιρον Πάουερ και ο
208
Οι πληροφορίες αυτές αντλήθηκαν από τα παρακάτω άρθρα: Γ. Σαρηγιάννης, «Ο κωμικός που ήταν ρολίστας»,
Τα Νέα, 15/01/2001, σ. 25, Ι. Τριανταφυλλίδης, «Φτωχότερο από χθες το θέατρο με την απώλειά του – Τι είχε πει
σε συνέντευξή του στον Α.Τ.», Αδέσμευτος Τύπος, 15/01/2001 σ. 44, «Χάρισε το γέλιο για μισό αιώνα», Έθνος,
15/01/2001 σσ. 46-47.
209
Η συνέντευξη έχει δοθεί στην εφημερίδα Τα Νέα το 1997, αλλά το απόσπασμα αυτό υπάρχει στο: Α.
Σαμπατακάκη, «Ο στρατηγός έχασε τη μάχη», Βραδυνή, 15/01/2001, σσ. 50-51.
210
«Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος: Έτσι γεννιέται μια δυναστεία», Εικόνες, 20/10/1986, σσ. 74-77.
211
Ι. Τριανταφυλλίδης, 15/01/2001, ό.π.
Έθνος, 15/01/2001, ό.π.
212
Έθνος, 15/01/2001, ό.π.
88
Έρολ Φλιν. “Αυτοί θα περάσουν όλοι”, είπα μέσα μου. Πέρασα εγώ κι αυτοί
κόπηκαν»213
Είχε σπουδαίους δασκάλους στη Σχολή, από όπου αποφοίτησε το 1953, όπως το
Γιώργο Παππά, με τον οποίο πραγματοποίησε την παρθενική του εμφάνιση στο
θέατρο τον επόμενο χρόνο. «Είχα την ευκαιρία να μαθητεύσω σε σπουδαίους
δασκάλους: τον Παππά, τον Παρασκευά, τον Γλυνό, τον Κωτσόπουλο, τον
Καραντινό, τον Κατσέλη, τον Μιχαηλίδη, τον Τερζάκη, τον Σιδέρη και τον Δημαρά.
Με την σωστή διδασκαλία τους και την μεγάλη πείρα, στάθηκαν σύμβουλοι σε όλη
την μετέπειτα καλλιτεχνική μου ζωή».214
Η πρώτη του εμφάνιση στη θεατρική σκηνή ως
ηθοποιού έγινε το 1954 με το θίασο Λαμπέτη-
Παππά-Χορν και το έργο του Όσκαρ Ουάιλντ Μια
γυναίκα χωρίς σημασία. Το καλοκαίρι του ίδιου
χρόνου εντάχθηκε στο θίασο Λ. Καλλέργη-Δ.
Σκούρα και παρουσίασαν στο Θέατρο Ραντάρ τα έργα
Στέλλα Βιολάντη του Γρ. Ξενόπουλου, Τοπάζ του Μ.
Εικόνα 80. Αγάπη γραμμένη με αίμα Πανιόλ, Ατμόπλοιον Τζόαν Ντάνβερς του Φρ. Σταίητον
Πηγή: Ά. Μαλανδράκης, Το
αλφαβητάρι του παλιού ελληνικού και άλλα. Αργότερα έγινε και πάλι μέλος του θιάσου
κινηματογράφου, εκδ. Bell/Χαρλένικ
Ελλάς, Αθήνα 2001 Λαμπέτη-Παππά-Χορν σε περιοδεία που
πραγματοποίησαν και, επιστρέφοντας, συνεργάστηκε με πολλούς και σημαντικούς
ηθοποιούς, όπως το Λάμπρο Κωνσταντάρα, το Μάνο Κατράκη, τη Μιράντα Μυράτ,
τον Αδαμάντιο Λεμό, την Κατερίνα Ανδρεάδη. Το 1956 συντελέστηκε η πρώτη του
συνεργασία με το Βασίλη Λογοθετίδη στο έργο Ένας βλάκας και μισός του Δημ.
Ψαθά και ύστερα ο Κ. Ρηγόπουλος επανεμφανίστηκε με το θίασο της Κατερίνας στο
ομώνυμο θέατρο για το έργο Μάρτυς κατηγορίας της Αγκάθα Κρίστι. Οι θίασοι των
Μίμη Φωτόπουλου, Δάφνης Σκούρα-Ηλία Σταματίου και Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο
του Μάνου Κατράκη ήταν οι επόμενοι επαγγελματικοί σταθμοί του ηθοποιού.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 πραγματοποίησε μια μεγάλη στροφή
στη θεατρική του πορεία σε περισσότερο απαιτητικούς καλλιτεχνικά ρόλους, και τότε
213
Α. Σαμπατακάκη, 15/01/2001, ό.π.
Έθνος, 15/01/2001, ό.π.
Ελευθεροτυπία, 15/01/2001, ό.π.
214
Χρ. Λυκιαρδοπούλου, «Κ. Ρηγόπουλος: Ένας “πολύ ήσυχος άνθρωπος” με καλλιτεχνικές ανησυχίες», Έθνος
01/08/1968.
Αργότερα, δηλώνει: «Έμαθα βλέποντας από τις κουίντες να παίζουν ο Παππάς, ο Χορν, η Λαμπέτη, η κυρία
Κατερίνα» (Έθνος, 15/01/2001, ό.π.).
89
ήταν που «ξαφνικά», όπως έλεγε –μάλλον με παράπονο– τον ανακάλυψε η κριτική.215
Από το 1995 ανήκε στο δυναμικό του Εθνικού Θεάτρου, όπου συμμετείχε σε
σημαντικά έργα, αλλά έφυγε ύστερα από είκοσι μήνες. Μεσολάβησαν συνεργασίες
του και με άλλους θιάσους, αλλά κατέληξε και πάλι στο Εθνικό Θέατρο τα τελευταία
χρόνια της ζωής του.
Μεγάλη του επιθυμία ήταν να παίξει κλασικό
ρεπερτόριο, να ερμηνεύσει ένα ρόλο σημαντικό,
όπως του Βασιλιά Ληρ, καθώς και να βιώσει μια
στιγμή: εκείνη που θα μπορούσε να εξουσιάζει
κατά κάποιο τρόπο το κοινό το οποίο βρίσκεται
στην πλατεία. «Να κάνω παύση γιατί έτσι νομίζω Εικόνα 81. Ο Κέρβερος και το δόλωμα…
(1987)
ότι χρειάζεται τη συγκεκριμένη στιγμή και να Πηγή: Δ. Κολιοδήμος, Λεξικό ελληνικών
ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000, εκδ.
πετύχω να μην ανασαίνει κανείς από κάτω. Και το Γένους, Αθήνα 2001
πετυχαίνω». Δεν πρέπει να παραλειφθεί, επίσης, ότι διετέλεσε και σκηνοθέτης σε

αρκετές παραστάσεις.
Μέχρι τα εβδομήντα του χρόνια που ανέκοψε την πορεία του ο θάνατος, η
καλλιτεχνική δραστηριότητα του Κώστα Ρηγόπουλου ήταν αδιάκοπη και εξίσου
αξιοθαύμαστη. Σε όλα τα είδη θεάτρου –κωμωδία,
μπουλβάρ, κλασικό ρεπερτόριο, νεοελληνικό,
επιθεώρηση– πρωταγωνίστησε με επιτυχία. Έτσι
εξηγείται και ο χαρακτηρισμός που του αποδίδεται
ως «χορτασμένος» ηθοποιός. Ακόμα και όταν
συγκρότησε δικό του θίασο, οι προτάσεις για
Εικόνα 82. Πονηρό θηλυκό… συνεργασία δεν έπαψαν, γεγονός που αποδεικνύει το
κατεργάρα γυναίκα! (1980)
Πηγή: Δ. Κολιοδήμος, Λεξικό ταλέντο και την εκτίμηση που υπήρχε προς το
ελληνικών ταινιών από το 1914 μέχρι το
2000, εκδ. Γένους, Αθήνα 2001 πρόσωπό του.
Η τελευταία παράστασή του ήταν Ο Βασιλικός του Αντωνίου Μάτεση στο
Εθνικό Θέατρο, όπου υποδυόταν τον άρχοντα Δαρείο Ρονκάλα. Η κριτική είχε γράψει
ότι ο Κ. Ρηγόπουλος ερμήνευσε τον καλύτερο ρόλο της καριέρας του στο σπουδαίο
αυτό έργο του πατέρα του νεοελληνικού θεάτρου.216 Συμπληρωματικά, γράφτηκε ότι
215
Βραδυνή 15/01/2001, ό.π.
216
«Βουβός πόνος για τον Κώστα Ρηγόπουλο», Η Καθημερινή 16/01/2001, σ. 15.
90
το συγκεκριμένο έργο αποτέλεσε το κύκνειο άσμα του ηθοποιού και μια σπουδαία
ερμηνεία, αντάξια για να αποχαιρετήσει τη σκηνή.217
Πριν πεθάνει, επρόκειτο να πρωταγωνιστήσει στο έργο των Αλ. Σακελλάριου –
Χρ. Γιαννακόπουλου Ένας ήρως με παντούφλες, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Ιορδανίδη
στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Ο Κώστας Ρηγόπουλος θα υποδυόταν τον
κεντρικό ρόλο του στρατηγού Δεκαβάλλα που είχε ερμηνεύσει με επιτυχία στο
παρελθόν ο Βασίλης Λογοθετίδης. Τα γεγονότα όμως πρόλαβαν την παράσταση αυτή
την οποία περίμεναν όλοι με ανυπομονησία. Προηγουμένως, επρόκειτο να
συμμετάσχει και σε μία άλλη παράσταση, τους Σφήκες του Αριστοφάνη, στο ρόλο
του Φιλοκλέωνα. Την κωμωδία αυτή θα παρουσίαζε το Δημοτικό Περιφερειακό
Θέατρο Ρούμελης σε σκηνοθεσία του Ανδρέα Βουτσινά. Δυστυχώς, το θεατρόφιλο
κοινό δεν πρόλαβε να τον απολαύσει ούτε στον τόσο διαφορετικό αυτό ρόλο.
Εντύπωση και ταυτόχρονα θαυμασμό προκαλούν οι παρακάτω δηλώσεις του
ηθοποιού:218
«Η πίκρα σε μας τους καλλιτέχνες είναι το να έχεις ωραίες παραστάσεις που να

επαινούν οι κριτικοί... και να μην έρχεται κόσμος να τις δει... Όμως εγώ και η Κάκια
δεν ξεκινάμε με στόχο την επιτυχία αλλά τη δουλειά. Περιμένουμε να δούμε αν
αρέσει το έργο μας γιατί ποτέ δεν μπορείς να το ξέρεις αυτό. Εμάς μας μένουν οι
χαρές που μας δίνει το θέατρο, δεν μας συνοδεύουν οι πίκρες. Ίσως γι’ αυτό δεν
απέκτησα κόμπλεξ. Κι αυτό βγαίνει κι από το γεγονός ότι με οποιουσδήποτε κι αν
έπαιζα, αισθανόμουν κυρίαρχος κι αυτό με ωφέλησε. Ίσως το βρίσκεις εγωιστικό
αυτό και να’ ναι, είχα όμως σεβασμό γι’ αυτούς που πλάι τους έπαιζα. [...] Η θεατρική
δουλειά πρέπει να ‘χει ανταπόκριση, πρέπει να κάνουμε τέχνη για το λαό κι όχι τέχνη
για την τέχνη... [...] Δεν πρέπει να παρουσιάζονται έργα των άκρων, που δεν θα
καταλαβαίνουν όλοι. Έτσι έχεις και θεατρική παιδεία. Να δίνονται έργα με λαϊκότητα,
όχι λαϊκίστικα και σιγά-σιγά να κλιμακωθούν οι θεατρικές εμπειρίες του κοινού. [...]
Είναι ανάγκη να δημιουργήσουμε καλούς θεατές. Ηθοποιούς και σκηνοθέτες έχουμε.
[...]».
Όσον αφορά τη σχέση του Κώστα Ρηγόπουλου με την επιθεώρηση, αξίζει να

αναφερθεί ότι συμμετείχε στην Όμορφη πόλη, στο Θέατρο Παρκ, που παρουσίασε ο
Μίκης Θεοδωράκης το 1962. Ύστερα, το 1984, παρουσίασε ένα τηλεοπτικό
217
Αδέσμευτος Τύπος 15/01/2001, ό.π. Αυτό επιβεβαιώνεται και από άλλες εφημερίδες, όπως Τα Νέα 15/01/2001,
ό.π.
218
Κ. Σεγδίτσα, «Αναλυτή – Ρηγόπουλος: 25 χρόνια θιασάρχες», Μεσημβρινή, 15/12/1987.
91
μιούζικαλ, ένα απάνθισμα των καλύτερων επιθεωρησιακών νούμερων της
εικοσαετίας 1960-1980.
Εκτός από αυτή την τηλεοπτική του
παρουσία, η πρώτη φορά που εμφανίστηκε στην
τηλεόραση ήταν στη σειρά Αξιωματικός
Υπηρεσίας. Επίσης, συμμετείχε σε αρκετά έργα
του Θεάτρου της Δευτέρας, ενώ τελευταία φορά
εμφανίστηκε στο σίριαλ Ο Ιός του Πατέρα,
Εικόνα 83. Το προξενιό της Άννας (1972) υποδυόμενος τον πατέρα και έχοντας ως υιό –και
Πηγή:
http://grcinema.wordpress.com/2009/01/1 ιό– τον Τάσο Χαλκιά.219
3/%CF%84%CE%BF-%
Παράλληλα, ο Κ. Ρηγόπουλος είχε
εκδηλώσει ενδιαφέρον για τα κοινά. Ωστόσο δεν είχε λάβει ενεργό μέρος διότι η
πολιτική θα τον αποτραβούσε από το θέατρο, και αυτό ήταν αρκετό για να αποκλείσει
το ενδεχόμενο ενασχόλησής του. Μάλιστα, η πρόταση συμμετοχής του στο πολιτικό
γίγνεσθαι της χώρας συνέπεσε με το θεατρικό χωρισμό του με την Κάκια Αναλυτή,
γεγονός που ενίσχυσε την άρνησή του.
Λόγω της ιδιότητάς του ως θιασάρχη και θεατρικού επιχειρηματία, ανήκε στην
Πανελλήνια Ένωση Ελευθέρου Θεάτρου (Π.Ε.Ε.Θ.), από την οποία αργότερα
παραιτήθηκε.220
Ο κινηματογράφος ήταν άλλος ένα τομέας της καλλιτεχνικής δράσης του στον
οποίο ξεχώρισε. Δεν είχε συμμετάσχει σε πολλές
κινηματογραφικές ταινίες και είχε την πεποίθηση
πως δεν ήταν αρεστός στους σκηνοθέτες, μολονότι
είχε μείνει απόλυτα ευχαριστημένος από το
Προξενιό της Άννας του Παντελή Βούλγαρη, μια
ταινία για την οποία απέσπασε το βραβείο Β´
ανδρικού ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Εικόνα 84. Ρένα… να η ευκαιρία (1981)
Πηγή: Δ. Κολιοδήμος, Λεξικό ελληνικών
Θεσσαλονίκης το 1972. ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000, εκδ.
Γένους, Αθήνα 2001
Άλλες ταινίες του ήταν Τα σαράντα
παλληκάρια (1961) του Άγγελου Αγγέλου, Χωρίς ταυτότητα (1963) σε σκηνοθεσία
Γιάννη Δαλιανίδη, Ο κόσμος τρελλάθηκε (1967) των Ερρίκου Θαλασσινού και
219
Αυτή ήταν η τελευταία τηλεοπτική του εμφάνιση ως ηθοποιός. Εμφανίστηκε, όμως, αργότερα ως καλεσμένος
στην εκπομπή του Κώστα Χαρδαβέλλα Η ζωή είναι ωραία (Έθνος 15/01/2001, ό.π.).
220
92
Γιώργου Λαζαρίδη, Για μια τρύπια δραχμή (1967) του Κώστα Καραγιάννη.
Μεσολαβούν κάποια χρόνια ηπιότερης κινηματογραφικής δραστηριότητας και
ύστερα συνεχίζει με παραγωγές σημαντικές και ιδιαίτερα γνωστές στο ευρύ κοινό:
Με φόβο και πάθος (1972) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Φώσκολου, Ο
μάγκας με το τρίκυκλο (1972) και Ο εχθρός του λαού (1972) του Γιάννη Δαλιανίδη, Ο
φαντασμένος (1973) του Ανδρέα Βλασόπουλου, Πονηρό θηλυκό… κατεργάρα γυναίκα
(1980) και Ρένα… να η ευκαιρία (1980) σε σενάριο του Λάκη Μιχαηλίδη και
σκηνοθεσία του Κώστα Καραγιάννη. Τελευταία του ταινία ήταν Γυναίκες Δηλητήριο
το 1993, την οποία σκηνοθέτησε ο Νίκος Ζερβός.
2.5.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Κ. Αναλυτή
Η Κάκια Αναλυτή, Κεφαλλονίτισσα στην

καταγωγή, με ποντιακή ρίζα από τη μητέρα της,
γεννήθηκε το 1937 στον Πειραιά. Η οικογένειά της
δεν είχε καμιά θεατρική παράδοση. «Όταν αποφάσισα
να γίνω ηθοποιός, ήταν γιατί ήθελα να ζω μέσα από
Εικόνα 85. Πεζοδρόμιο τους ρόλους μου πολλές ζωές»,221 αναφέρει η ίδια σε
Πηγή: Ά. Μαλανδράκης, Το
αλφαβητάρι του παλιού ελληνικού συνεντεύξεις της στον Τύπο.
κινηματογράφου, εκδ. Bell/Χαρλένικ
Ελλάς, Αθήνα 2001 Η Κάκια Αναλυτή φοιτούσε στην Εμπορική
Σχολή, όταν ο –νεαρός τότε– Μένης Κουμανταρέας έγραψε ένα έργο που ανέβηκε
στο Ρεξ με σκηνοθέτη τον Κωστή Μιχαηλίδη. Της πρότεινε να γραφτεί σε δραματική
σχολή κι εκείνη υπάκουσε και γράφτηκε Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών με
καθηγητή το Δημήτρη Ροντήρη.222 Το καλοκαίρι του 1955, μην έχοντας ολοκληρώσει
ακόμα τις σπουδές της, πραγματοποίησε την πρώτη της θεατρική εμφάνιση
υποδυόμενη την Κατερίνα στο Φιόρο του Λεβάντε του Γρ. Ξενόπουλου στο Θέατρο
Διονύσια της Καλλιθέας.
221
Στ. Τζανετάτος, «Με καλό σκηνοθέτη μπορώ να παίξω και τραγωδία…», Αυριανή, 29/01/1989, «Κάκια
Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος: Έτσι γεννιέται μια δυναστεία», Εικόνες, 20/10/1986, σσ. 74-77.
222
Ι. Τριανταφυλλίδης, «Φτωχότερο από το Σάββατο το ελληνικό θέατρο – Η καρδιά της πρωταγωνίστριας
σταμάτησε ξαφνικά», Αδέσμευτος Τύπος, 03/06/2002.
93
Η πρώτη της επίσημη επαγγελματική εμφάνιση πραγματοποιήθηκε το 1958 στο
θίασο του Μάνου Κατράκη, το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, με το έργο Βαθειές
είναι οι ρίζες των Ντ’ Υσσώ-Γκάου. Ύστερα συνεργάστηκε με
πολλούς και σημαντικούς θιάσους, όπως με το θίασο της
Κατερίνας, τη Νέα Σκηνή του Κωστή Λειβαδέα (χρίζεται
πρωταγωνίστρια στο τότε Θέατρο του Εθνικού Κήπου στα
έργα Χορός στο στρατηγείο του Α. Ντε Φοξά και Η τύχη της
Μαρούλας του Δ. Κορομηλά), το θίασο του Ντίνου Εικόνα 86. Το ραντεβού της
Κυριακής (1960)
Ηλιόπουλου, του Νίκου Χατζίσκου και άλλους. Την Πηγή: Γ. Σολδάτος, Ένας
αιώνας ελληνικός
τελευταία δεκαετία της ζωής της οι εμφανίσεις της ήταν κινηματογράφος (1900-1970), τ.
Α´, εκδ. Κοχλίας, Αθήνα 2001
πιο σπάνιες.223. Σε μια συνέντευξή της ανέφερε:224
«Πάντα η επιτυχία είναι μία και οι αποτυχίες τρεις. Εμείς, το μόνο κέρδος μας
είναι, ο Κώστας κι εγώ, ότι δεν έχουμε να πληρώσουμε τους εαυτούς μας, δεν τους
πληρώνουμε. Αν το θες, τόσοι ηθοποιοί έχουν δουλέψει σ’ εμάς στα τριάντα χρόνια.
Κάποτε η ποιότητα δεν είναι αν θα παίξεις Σαίξπηρ, αλλά το πώς θα παίξεις. Ποιες
ήτανε οι συνθήκες.... [...] Με έναν καλό σκηνοθέτη μπορώ να κάνω οτιδήποτε. Και η
φωνή μου με βοηθάει και το πείσμα μου. Είμαι μαθήτρια του Ροντήρη που θαύμαζε κι
αγαπούσε τις ψηλές γυναίκες, γιατί είχε την τραγωδία στο κεφάλι του. Έτσι τα είχε
συνδέσει αυτά τα δύο, ίσως από τότε ένιωσα ότι εγώ δεν μπορώ να παίξω τραγωδία.
Όμως, όσο περνάν τα χρόνια, νομίζω ότι μ’ έναν καλό σκηνοθέτη κι αυτό θα το
μπορούσα.. [...]».
Ο κινηματογράφος αποτέλεσε ένα επιπλέον γόνιμο έδαφος για την ηθοποιό. Η

πρώτη ταινία της ήταν Το ματωμένο ηλιοβασίλεμα του Ανδρέα Λαμπρινού το 1959
και ακολούθησαν οι Λαός και Κολωνάκι (1959) του Γιάννη Δαλιανίδη και Ένα νερό
κυρά-Βαγγελιώ (1959) σε σκηνοθεσία Ερρίκου Θαλασσινού.
223
Ένα δυσάρεστο γεγονός που συνέβη σε κάποιον ηθοποιό του θιάσου που έπαιζε στον Γυάλινο κόσμο του Τ.
Ουίλιαμς (1993) συγκλόνισε την πρωταγωνίστρια, με αποτέλεσμα να απέχει από το θεατρικό σανίδι τέσσερα
χρόνια («Για 4 δεκαετίες στη μεγάλη οθόνη», Έθνος, 03/06/2002).
224
Στ. Τζανετάτος, 29/01/1989, ό.π.
94
Τα επόμενα χρόνια αποδείχτηκαν πολύ πρόσφορα κινηματογραφικά για την
Κάκια Αναλυτή, αφού πρωταγωνίστησε σε πληθώρα ταινιών. Αρχικά, το 1960
συμμετείχε στις Οικογένεια Παπαδοπούλου (1960) του Βαγγέλη Γκούφα, Το χαμίνι
(1960) του Οδυσσέα Κωστελέτου, Αμαρτωλά νειάτα
(1960) των Ν. Μάτσα και Β. Παπαμιχάλη, ενώ το
1962 ξεχώρισε σε ταινίες όπως Θρίαμβος, την οποία
σκηνοθέτησαν ο Αλέκος Αλεξανδράκης και ο
Αριστείδης Καρύδης-Fuchs, Ποτέ δε σε ξέχασα του
Κώστα Ανδρίτσου, Ματωμένα στέφανα του Νίκου Εικόνα 87. Να πεθερός, να μάλαμα
(1960)
Σαμπατάκου, Μάνα γιατί με γέννησες (1962) του Πηγή: Φρ. Ηλιάδης, Ο ελληνικός
κινηματογράφος 1906-1960, εκδ.
Νίκου Φώσκολου. Φαντασία, Αθήνα 1960
Η καρδιά της μάνας (1963) σε σκηνοθεσία Χρήστου Αποστόλου, Η βίλλα των

οργίων (1964) του Γεράσιμου Σταύρου, Χωρίς γονείς κι αδέλφια (1964) του Νίκου
Φώσκολου, Ζωή γεμάτη πόνο (1964) του Σπύρου Ζιάγκου, Ζητιάνος μιας αγάπης
(1964) του Γιώργου Ολύμπιου, Μαζί σου για πάντα (1966) του Νίκου Μεϊμάρη είναι
ενδεικτικά κάποιες από τις κινηματογραφικές παραγωγές που ακολούθησαν, ενώ οι
δύο ταινίες του Νίκου Αβραμέα Πειραιάς ώρα 7.30 και Ουδείς αναμάρτητος το 1967
σήμαναν το τέλος της κινηματογραφικής της δράσης.

Η Κάκια Αναλυτή και ο Κώστας Ρηγόπουλος αποφάσισαν να παντρευτούν
ύστερα από μόλις τρεις μήνες γνωριμίας. Αμέσως μετά την τέλεση του μυστηρίου
μετέβησαν στην Πάτρα, όπου ο θίασος της κας Κατερίνας (Ανδρεάδη), μέλος του
οποίου ήταν και ο Κώστας Ρηγόπουλος, πραγματοποιούσε περιοδεία. Ως ανδρόγυνο
πλέον περιόδευσαν στην Πάτρα, στη Θεσσαλονίκη225 και σε άλλες πόλεις. «Μπήκαμε
στο λεωφορείο να πάμε στο θίασο που έπαιζε ο Κώστας στην Πάτρα και, καθώς ήταν
έτσι με την ανθοδέσμη και το σμόκιν, βγήκε κατ’ ευθείαν στη σκηνή».
Οι πρώτες κοινές παραστάσεις τους ήταν στα έργα Έβδομος Ουρανός του Όστιν
Στρονγκ και Τρεις άγγελοι του Αλμπέρ Υσσόν, τα οποία παρουσιάστηκαν στο Θέατρο
Διονύσια Καλλιθέας από τη Νέα Ελευθέρα Σκηνή του Δ. Παγουλάτου.
225
«Ξαφνικά στη Θεσσαλονίκη, εν μέσω παραστάσεων, τραυματίζεται στη σκηνή η Αγνή Βλάχου και η Κάκια
παίρνει τη θέση της. Η κυρία Κατερίνα, όμως, δεν την κράτησε στο θίασο. Αιτία; Η μύτη της! Όπως έλεγαν τότε
στα καμαρίνια, η γλυκιά και χαριτωμένη Κάκια έκανε μία μικροεπέμβαση και ξαναγύρισε στην παράσταση. Κάτι,
βέβαια, που κατεγράφη σαν κουτσομπολιό και δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ» (Β. Σκέντζου, «Ιστορία μιας ζωής»,
Espresso 16/01/2001, σ. 11).
95
Ξαναβρίσκονται μαζί επί σκηνής το 1958 και συνεργάστηκαν με τους θιάσους των
Δάφνης Σκούρα-Ηλία Σταματίου και του Μάνου Κατράκη για τα έργα Ψηλά τα χέρια
του Δ. Γιαννουκάκη και Το χρυσό χάπι του Ν. Περγιάλη, αντίστοιχα. Ύστερα
ξεκίνησε η συνεργασία τους με το θίασο της κυρίας Κατερίνας έως το 1960, η οποία
λειτούργησε ευεργετικά για τη μετέπειτα πορεία τους, και συνέχισαν στο θίασο Νέα
Σκηνή του Κωστή Λειβαδέα, ανεβάζοντας τα έργα Χορός στο στρατηγείο του Α. Ντε
Φοξά και Η τύχη της Μαρούλας του Δ. Κορομηλά.
Το 1962 ήταν μια καθοριστική χρονιά για τη
θεατρική σταδιοδρομία του ζευγαριού. Ο Κ. Ρηγόπουλος
και η Κ. Αναλυτή συνεργάστηκαν με το Γιάννη Αργύρη
για τη δημιουργία προσωπικού τους θιάσου στο Θέατρο
Διάνα, όπου ανέβασαν την κωμωδία των Β. Γκούφα-Β.
Ανδρεόπουλου Μια πόρτα, δραχμές πεντακόσιες.
Μάλιστα, όπως ο ίδιος ο Κώστας Ρηγόπουλος αναφέρει,
έγινε θιασάρχης «από πείσμα». Κι αυτό, διότι ο
Εικόνα 88. Λαός και Δημήτρης Χορν του είχε δώσει ρόλο με τρεις ατάκες στο
Κολωνάκι (1959)
Πηγή: Φρ. Ηλιάδης, Ο Αλίμονο στους νέους που θα ανέβαζε, παρ’ όλο που ο
ελληνικός κινηματογράφος
1906-1960, εκδ. Φαντασία, νεαρός τότε ηθοποιός είχε ήδη σημειώσει επιτυχία στα
Αθήνα 1960
προηγούμενα έργα του. Έτσι, έσκισε το συμβόλαιο και
ανέβασε με τη σύζυγό του μια σειρά έργων στο Θέατρο Διάνα, όπως Ερωτευθείτε
παρακαλώ των Ν. Τσιφόρου-Π. Βασιλειάδη, Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι του Πάβελ
Κόχοουτ, Ξενοδοχείον η Ευτυχία του Μ. Ζ. Σοβαζόν.
Οι επιλογές τους στο θέατρο ήταν ποιοτικές, αλλά όχι από την αρχή αυστηρά
καλλιτεχνικές. Σύμφωνα με δηλώσεις του Κ. Ρηγόπουλου, τα πρώτα χρόνια ήταν
υποχρεωμένος να λαμβάνει υπόψη του το ταμείο, ως θεατρικός επιχειρηματίας που
ήταν, αλλά πάντοτε φρόντιζαν να παρουσίαζουν αξιοπρεπείς δουλειές, έστω και αν
αυτές ήταν μπουλβάρ.226
Το καλοκαίρι του 1963 αποφάσισαν να ιδρύσουν και τον προσωπικό θεατρικό
τους χώρο, το Θέατρο Αναλυτή. Αρχικά το εν λόγω θέατρο στην οδό Πατησίων &
Αντωνιάδου προοριζόταν μόνο για θερινές παραστάσεις, αλλά από το 1971 έγινε και
χειμερινό. Σε αυτό παρουσίασαν έργα όχι μόνο του διεθνούς, αλλά και του ελληνικού
ρεπερτορίου. Ενδεικτικά γίνεται αναφορά στα παρακάτω: Η βίλλα των οργίων του
226
Βραδυνή, 15/01/2001, ό.π.
96
Γεράσιμου Σταύρου, Ο μεγάλος πειρασμός των Β. Σπυρόπουλου – Π. Παπαδούκα, Η
ζωντοχήρα των Β. Ιμπροχώρη – Ά. Παππά, Ζητείται πτώμα του Τζακ Πόπλιγουελ, Η
κυρία του Μαξίμ του Ζ. Φεϋντώ, Αγάπη μου Ουάουα του Φρανσουά Καμπό.
Το τελευταίο έργο αποδείχτηκε σταθμός
στην καριέρα των δύο ηθοποιών. Στην αρχή το
παρουσίασαν στο Θέατρο Βεργή το 1967,
ύστερα στο Θέατρο Αναλυτή και στη συνέχεια
σε πολλά θέατρα ανά την Ελλάδα. Το έργο
αυτό είχε παιχτεί σε περιοδεία και από την
Τζένη Καρέζη με τον τίτλο Νεγρίτσα αγάπη Εικόνα 89. Αγάπη μου Ουάουα
Πηγή:
μου, αλλά δεν είχε σημειώσει ιδιαίτερη http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography/view/
1/81/
επιτυχία. Την ίδια απήχηση είχε και τον πρώτο
καιρό που παιζόταν από τον Κ. Ρηγόπουλο και την Κ. Αναλυτή, με αποτέλεσμα να
αρχίσουν να αναζητούν κάτι άλλο προκειμένου να το αντικαταστήσουν. Μέχρις ότου
όμως καταλήξουν, συνέχιζαν να παίζουν, ώσπου τα δεδομένα άλλαξαν ξαφνικά και
ολοκληρωτικά. Οι επιτυχημένες θεατρικές περίοδοι διαδέχονταν η μία την άλλη και η
απήχηση που είχε στον κόσμο ήταν εντυπωσιακή, με αποτέλεσμα το θιασαρχικό
ζεύγος, σε συνεργασία με σημαντικούς ηθοποιούς της εποχής, να παρουσιάσει το
συγκεκριμένο έργο για έξι συνεχή χρόνια με μεγάλη επιτυχία. 227 Το χρονικό
διάστημα που διήρκεσαν οι παραστάσεις ήταν ρεκόρ για τα καλλιτεχνικά δεδομένα.
Μάλιστα, γράφτηκε και στο βιβλίο Γκίνες,228 αφού κανένα άλλο έργο δεν είχε
«αντέξει» τόσο πολύ επί σκηνής. Στη συνέχεια έγινε και κινηματογραφική ταινία με
εξίσου μεγάλη επιτυχία.229
Τα τρία πρώτα χρόνια των παραστάσεων η Κάκια Αναλυτή
συμπρωταγωνιστούσε με τον Κώστα Ρηγόπουλο, αλλά από τη θερινή περίοδο του
1970 ο δεύτερος αντικαταστάθηκε από τον Ανδρέα Μπάρκουλη λόγω υπερκόπωσης,
η οποία προήλθε από τις χίλιες διακόσιες συνεχείς παραστάσεις. Ειδικότερα, ο
Κώστας Ρηγόπουλος ένα βράδυ «έχασε τα λόγια του» και, μην μπορώντας να
227
Παιζόταν έως τον Αύγουστο του 1973, φτάνοντας τις δύο χιλιάδες τετρακόσιες πενήντα συνεχείς παραστάσεις.
228
Κ. Καλογράνης, «Έλληνες καλλιτέχνες στο βιβλίο Γκίνες», Αθηναϊκή, 15/11/1997, σ. 25.
229
Αξίζει να αναφερθεί ότι η γνωστή ηθοποιός έπρεπε να βάφεται καθημερινά μαύρη, όπως πρόσταζε ο ρόλος
της, διότι υποδυόταν μια Αφρικανή υπηρέτρια. Όμως την άνοιξη του 1969 αντιμετώπισε ένα πρόβλημα με την
υγεία της, το οποίο προέκυψε από το μακιγιάζ˙ η μαύρη μπογιά προκάλεσε αλλεργία στο δέρμα της. Χωρίς να
διστάσει και να αποθαρρυνθεί, ακολούθησε την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή και επέστρεψε σύντομα για να
συνεχίσει τις παραστάσεις.
97
συνεχίσει, η παράσταση διακόπηκε. Από το χειμώνα του 1971 ανέλαβε και πάλι
ενεργό ρόλο, με την ιδιότητα του σκηνοθέτη αυτή τη φορά.
Τα επόμενα χρόνια οι δύο ηθοποιοί παρουσίασαν και άλλα
έργα αξιόλογων θεατρικών συγγραφέων, άλλα με
μεγαλύτερη και άλλα με μικρότερη επιτυχία,230 όπως:
Έρωτας και πολιτική (1973) του Λ. Βερνέιγ, Το αυτί
του Αλέξανδρου (1974) του Κ. Μουρσελά, Ένα
κρεββάτι για τρεις (1975), Μεταξύ συζύγων (1976) του
Μ. Καμολετί, Λεωφορείον ο πόθος (1978) του Τ.
Ουίλιαμς, Η δασκαλίτσα (1979) του Λ. Βερνέιγ, Η
όγδοη γυναίκα (1980) του Αλ. Σαβουάρ, Ο κύκλος (1981)
του Σ. Μωμ, Ο επιθεωρητής έρχεται (1986) του Τζον Εικόνα 90. Φθινοπωρινή ιστορία
Πηγή:
Πρίσλεϊ, Φθινοπωρινή ιστορία (1991) του Αλ. http://entertainment.in.gr/html/ent/
257/ent.134257.asp
Νικολάγιεβιτς και άλλα. Το τελευταίο έργο που
ανέβασαν ήταν, μετά από έξι χρόνια (1997), του Γιώργου Διαλεγμένου Σε φιλώ στη
μούρη.
Ωστόσο, όσο και αν αγαπούσαν αυτό που έκαναν και απολάμβαναν την
επιτυχία του θιάσου τους, το 1987, ύστερα από πολλά χρόνια κοινής θιασαρχικής
θητείας, δήλωσαν σε μία συνέντευξή τους:231 «Είναι τροχοπέδη το θιασαρχιλίκι, γιατί
κάνεις και τον επιχειρηματία. Ψάχνεις το έργο που θα πιάσει κι αυτό θέλει γερά
κότσια, έπειτα πρέπει να ’χεις ταλέντο και για επιχείρηση».
Κάποια στιγμή στη συνέχεια χώρισαν από σκηνής κατόπιν συνειδητής
επιλογής. Τότε ήταν που οι φήμες για χωρισμό σημείωσαν έξαρση, ο Τύπος
στράφηκε στην προσωπική τους ζωή και οι δημοσιογράφοι επιζητούσαν μία
συνέντευξή τους προκειμένου να αποσπάσουν περαιτέρω πληροφορίες για τη σχέση
και τα μελλοντικά σχέδιά τους. Εξαιτίας αυτού, ο Κώστας Ρηγόπουλος έδωσε την
περίοδο εκείνη αρκετές συνεντεύξεις θέλοντας να αποκαταστήσει την αλήθεια, να
230
Ά. Αναστασάκη, «Αναλυτή – Ρηγόπουλος: Πολλοί ηθοποιοί, αλλά…», Βραδυνή, 15/02/1984: «Το μπουλβάρ,
που κάνουμε εμείς, είναι το ψυχαγωγικό είδος θεάτρου, που θέλει την αλήθεια στην υπερβολή της. Βέβαια πολλοί
το υποτιμούν. Αλλά τον μεγάλο ηθοποιό, δεν τον κάνουν τα μεγάλα έργα! […] Είμαστε δέσμιοι του κοινού! [...]
Το κοινό μας έχει ταυτίσει με το ευχάριστο έργο. Μόλις τους βάζεις κάτι αλλιώτικο... κλωτσάνε. [...] Εξαρτάται
και από το έργο... αλλά υπάρχει το σταθερό κοινό. Βέβαια εάν το έργο “μιλά” σε περισσότερους, μεγαλώνει και η
προσέλευσι».
«Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος: Έτσι γεννιέται μια δυναστεία», Εικόνες, 20/10/1986, σσ. 74-77: «Το
“μπουλβάρ” είναι ένα είδος που μας αρέσει. Και το παίζουμε πάρα πολύ ωραία... Το λέω χωρίς μετριοφροσύνη,
που πρέπει να σταματάει κάπου κι αυτή όταν μεγαλώνουμε, όταν ωριμάζουμε... Όταν ξέρουμε πότε είμαστε καλοί
σ’ ένα ρόλο και πότε όχι, όσα κι αν λένε οι άλλοι... Όμως έρχεται η στιγμή που θέλουμε να παίξουμε κάτι
διαφορετικό. Ακόμα και ν’ αδιαφορήσουμε για το ταμείο...» αναφέρει ο γνωστός ηθοποιός.
231
Κ. Σεγδίτσα, 15/12/1987, ό.π.
98
καταστήσει γνωστή στο ευρύ κοινό την κατάσταση που επικρατούσε και να
διασκεδάσει τις λανθασμένες εντυπώσεις που είχαν πιθανόν δημιουργηθεί.232
Αναφερόμενος λοιπόν στο θεατρικό χωρισμό με την Κάκια Αναλυτή, δήλωνε:
«Δεν ξέρω αν είναι οριστικός ή όχι. Θέλω να την αφήσω και την ίδια να παίξει ένα
ρεπερτόριο που είναι περισσότερο δικό της. Έχει μάλιστα αυτή τη στιγμή στα χέρια
της δυο τρία έργα. [...] [Η θεατρική επιχείρηση] θα είναι στης Κάκιας το όνομα τώρα
πια. Ομώνυμο θέατρο είναι, θα έχει μόνη της την επιχείρηση...»233
Ο Κώστας Ρηγόπουλος, παρ’ όλο που έλαβε μέρος

σε αρκετές ταινίες, δεν είχε αφιερωθεί και αγαπήσει τον
κινηματογράφο τόσο όσο η σύζυγός του. Η πρώτη τους
κοινή κινηματογραφική συνεργασία ήταν η ταινία
Ανθισμένη Αμυγδαλιά του Δημήτρη Γιαννουκάκη το Εικόνα 91. Ανθισμένη αμυγδαλιά (1959)
1959. Συνέχισαν το 1960 με το Ραντεβού της κινηματογράφος 1906-1960, εκδ.
Κυριακής του Ιάκωβου Καμπανέλλη, τη Σταχτοπούτα του
Κώστα Ασημακόπουλου και Μια του κλέφτη… του Δημήτρη
Ιωαννόπουλου.
Ακολούθησαν το 1962 οι ταινίες Πεζοδρόμιο και Η
Ελληνίδα και ο Έρωτας των Ν. Μάτσα και Κ.
Ασημακόπουλου, ενώ δύο χρόνια αργότερα πρωταγωνίστησαν
Εικόνα 92. Η Σταχτοπούτα στη διασκευή του θεατρικού έργου Η δικηγορίνα του Ανρί
(1960)
Πηγή: Γ. Σολδάτος, Ένας Βερνέιγ με τίτλο Διαζύγιο αλά ελληνικά σε σκηνοθεσία
κινηματογράφος (1900- Οδυσσέα Κωστελέτου. Και οι 14… ήσαν υπέροχοι (1965),
1970), τ. Α´, εκδ. Κοχλίας,
Αθήνα 2001
232
Ά. Χατζηγιαννάκη, «60άρης αλλά χείμαρρος», Ελεύθερος Τύπος-Τέχνες και Γράμματα, 22/04/1989: «Πήρα την
απόφαση, επειδή έστω και αργά, διαπιστώσαμε η Κάκια κι εγώ, ότι έχουμε πρόβλημα ρεπερτορίου. Δεν
ταιριάζουμε σαν είδος ηθοποιών και δεν μπορούμε να βρούμε έργο που να ταιριάζει και στους δύο. Κάναμε
αβαρίες βέβαια όλα αυτά τα χρόνια, αλλά φέτος το αποφασίσαμε. Είπαμε, ας κάνουμε μια δοκιμή. Ας παίξω εγώ
κάποιες ανάλαφρες κωμωδίες και αργότερα αν είμαστε χωριστά, θα παίξω κλασικό ρεπερτόριο, που δεν θα
μπορούσα να το κάνω στη μικρή σκηνή του εδώ θεάτρου».
Κ. Σεγδίτσα, «Χωρίσαμε μόνο από… σκηνής!», Μεσημβρινή, 05/04/1989: «Υπάρχει τροχοπέδη και για τους δυο
στο ρεπερτόριο. Ένα έργο πάει στον ένα και δεν πάει στον άλλο. Εμένα μ’ έχουν ταυτίσει με ευχάριστα έργα λόγω
τηλεόρασης κ.λπ. Χωρισμός λοιπόν για ένα διάστημα. Μιλάμε βέβαια για ανάγκη συσπείρωσης κι όχι διάσπασης.
Τι να κάνουμε όμως, ο κόσμος δεν μας θέλει σε μικρούς ρόλους και πολλές φορές αναγκαστήκαμε σε αβαρίες».
233
Ρ. Βαλακίδου, «Χωρίζουν απ’ όλα», Επικαιρότητα, 03/04/1989.
234
Ά., Ρούβας, & Χρ., Σταθακόπουλος (2005), σσ. 152-534, Δ. Κολιοδήμος (2001), σσ. 47-412, Ι.
Τριανταφυλλίδης (2000), σ. 198, Μ. Καμβασινού (2005), σ. 323, Στ. Βαλούκος (1998), σσ. 87-236, Γ. Σολδάτος
(2001), σσ. 182-382, Γ. Σολδάτος (1999), σσ. 81-315.
99
24 ώρες ζωντοχήρα (1969) του Νίκου Αβραμέα και Αγάπη μου Ουάουα (1974) ήταν
οι υπόλοιπες ταινίες στις οποίες είχαν πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Κ. Ρηγόπουλος
και η Κ. Αναλυτή.
2.5.5. Οδεύοντας προς το τέλος – Γενικά σχόλια

Ένα τραγικό περιστατικό στάθηκε αιτία να αμαυρώσει την ευτυχία τους. Ο
Κώστας Ρηγόπουλος ηττήθηκε από το θάνατο την 15η
Ιανουαρίου 2001, ημέρα Κυριακή –χαρακτηρίστηκε μάλιστα και
«συννεφιασμένη»– από ανακοπή καρδιάς, ύστερα από έναν
πολύμηνο αγώνα που έδινε ο ίδιος αλλά και η οικογένειά του –η
σύζυγός του Κάκια Αναλυτή και η κόρη τους Ζωή– στο
Θριάσειο νοσοκομείο.235 Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στον
Εικόνα 93. Αμαρτωλά Ιερό Ναό της Παναγίτσας του Παλαιού Φαλήρου.
νειάτα (1960)
Πηγή: Γ. Σολδάτος, Ένας Ο θάνατος του συζύγου της σήμανε το τέλος και της
κινηματογράφος (1900- δικής της ζωής. Η Κάκια Αναλυτή, μετά από ενάμιση χρόνο
1970), τ. Α´, εκδ.
Κοχλίας, Αθήνα 2001 περίπου, πέθανε επίσης από ανακοπή καρδιάς. Η κηδεία της
πραγματοποιήθηκε την 3η Ιουνίου 2002. Εκεί δίπλα του, στον οικογενειακό τους
τάφο στο νεκροταφείο του Παλαιού Φαλήρου, στον τάφο που επισκεπτόταν διαρκώς
τον τελευταίο χρόνο για να αφήσει λίγα λουλούδια στον Κώστα της, αναπαύθηκε και
η ίδια.236 «Δεν άντεξε το θάνατο του συζύγου της. Ήταν πολύ δεμένοι μεταξύ τους»
ήταν το σχόλιο όσων τους γνώριζαν.237
235
Βρίσκονταν διακοπές, όταν υπέστη μια ξαφνική ζάλη –στις 3 Αυγούστου– που τους αναστάτωσε όλους. Τελικά
διαγνώστηκε οξύ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, από το οποίο προσπάθησαν να τον συνεφέρουν με δύο
χειρουργικές επεμβάσεις. Οι εγχειρήσεις πέτυχαν, αλλά ο οργανισμός του ήταν αδύναμος να ανταποκριθεί, καθώς
είχε υποστεί και στο παρελθόν μικρότερα εγκεφαλικά επεισόδια που δεν είχε αντιληφθεί. Στο πλευρό του
βρισκόταν ανελλιπώς η οικογένειά του, η οποία τον στήριζε κάθε στιγμή.
236
Δ. Ν., «Και πάλι μαζί…», Αδέσμευτος Τύπος Μήτση, 04/06/2002.
237
«Η Κάκια έφυγε για το μεγάλο ταξίδι», Η Καθημερινή, 04/06/2002, σ. 15.
100
2.6. Κώστας Καζάκος (1935-) – Τζένη Καρέζη (1934-1992)238
Εικόνα 94. Η κυρία δε με μέλει (1970) Εικόνα 95. Μια γυναίκα στην Αντίσταση (1970)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Τζένη Καρέζη: Πηγή: ://www.karagiannis-
Το άρωμα μιας ζωής, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2003
karatzopoulos.gr/syntelestes/index.php?option=com_k2&view=i
tem&id=181
Η δουλειά μας είναι ψάξιμο χωρίς τέλος.239
«Θέλω να ζω με τους δικούς μου. Θέλω να κάνω τη λατρεμένη μου δουλειά. Θέλω να
προσφέρω. Να αγαπώ και να με αγαπούν. Δεν χάνονται αυτά. Δεν πρέπει να χαθούν. Δεν
θέλω να χαθούν. Και πάντα θα ελπίζω».240
2.6.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Κ. Καζάκου

Ο Κώστας Καζάκος είναι Έλληνας ηθοποιός, σκηνοθέτης και βουλευτής.
Γεννήθηκε στις 29 Μαΐου 1935 στον Πύργο Ηλείας, όπου και παρέμεινε μέχρι τα
δεκατρία του χρόνια. Στη συνέχεια (1948) μετεγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά
του στην Αθήνα, όπου ήταν αναγκασμένοι να αλλάζουν συνεχώς στέγη, γιατί τους
έδιωχναν λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων. «Εμείς περάσαμε την κατοχή μετά
την απελευθέρωση», υποστηρίζει ο ηθοποιός.241
Παρ’ ότι ήταν σε ηλικία δεκατριών χρόνων, είχε αναλάβει το ρόλο του
κηδεμόνα242 λόγω της εξορίας του πατέρα του. φοιτούσε στο νυχτερινό γυμνάσιο
Παγκρατίου ώστε να μπορεί ταυτόχρονα να δουλεύει για να συντηρεί τη μητέρα και
238
Σύμφωνα με το Θ. Έξαρχο (2000).
239
Απόσπασμα από τα όσα παραθέτει ο Κώστας Καζάκος στο πρόγραμμα της παράστασης του θεατρικού έργου
Το κουκί και το ρεβίθι.
240
Αυτά αναφέρονται σε μια επιστολή που έστειλε η Τζένη Καρέζη προς τον Τύπο δύο μήνες πριν από το θάνατό
της (Ε. Βαρδάκη, «Η άλλη Τζένη καρέζη», Το Βήμα, 18/12/2012).
241
Ο ίδιος δηλώνει ότι είχαν αλλάξει σαράντα γειτονιές.
http://www.youtube.com/watch?v=nNOv32GJBTc (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 1ο μέρος)
242
Ο πατέρας του ήταν εξόριστος στη Μακρόνησο και τα χρόνια 1947-1952 είχε περάσει απ’ όλα τα νησιά.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=0000036450&tsz=0&autostart=0
(Η ζωή είναι αλλού – Κώστας Καζάκος, 01/01/2007)
101
τα τέσσερα αδέρφια του και, όσον αφορά την επαγγελματική του αποκατάσταση,
ονειρευόταν να γίνει φιλόλογος, μη τρέφοντας αρχικά καμία επιθυμία να ασχοληθεί
με το θέατρο.243 Όμως κάποια περιστατικά τον οδήγησαν σε αδιέξοδο και δεν του
επέτρεψαν να πραγματοποιήσει το στόχο του.244
Όντας λοιπόν σε αναζήτηση για τη μελλοντική του σταδιοδρομία, κατέληξε
στην Ανωτέρα Κινηματογραφική Σχολή Σταυράκου, όπου σπούδασε σκηνοθεσία. Η
σχολή είχε τμήματα ηθοποιών, σκηνοθετών και άλλα. «Ήταν ένα λαϊκό
πανεπιστήμιο», σύμφωνα με τα λεγόμενά του.245
Εκεί ο Κώστας Καζάκος γνώρισε τον Κάρολο Κουν, στο πλαίσιο των
συναντήσεων με διάφορους σημαντικούς ανθρώπους του θεάτρου που διοργάνωνε η
Σχολή. Εντυπωσιασμένος από την προσωπικότητα του «πεφωτισμένου αυτού
ανθρώπου», όπως τον χαρακτήριζε, αποφάσισε να φοιτήσει στη Δραματική Σχολή
Καρόλου Κουν246. Τα χρόνια που πέρασε στο Θέατρο Τέχνης αποτέλεσαν ένα
καθοριστικό κεφάλαιο στη ζωή του. Κατά τη φοίτησή του ήταν απόλυτα
προσηλωμένος και αφοσιωμένος σε ό,τι αναλάμβανε. Επίσης, έκανε το φροντιστή
του θεάτρου από την πρώτη στιγμή και πήρε μέρος στις παραστάσεις της πρώτης
πενταετίας, από το ’54 και αφότου συστάθηκε το υπόγειο, παίζοντας όχι μόνο
μικρούς ρόλους, αλλά και σπουδαιότερους.247
Το 1957 πρωτοεμφανίστηκε επαγγελματικά στο θέατρο με το έργο Ο κύκλος με
την κιμωλία του Μπρεχτ, που ανέβηκε στο Θέατρο Τέχνης, και στη συνέχεια
συμμετείχε στις παραστάσεις Ψηλά από τη γέφυρα του Άρθουρ Μίλλερ και Η αυλή
των θαυμάτων του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Ύστερα σχημάτισε μια ομάδα με το
Λεωνίδα Τριβιζά, που ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερος στη σχολή, και με άλλους
συμφοιτητές στο Θέατρο Τέχνης, την οποία ονόμασαν Ελεύθερο Θέατρο και με την
οποία ανέβασαν έξι παραστάσεις και έκαναν περιοδείες. Ενδεικτικά αναφέρονται τα
243
244
Καταγόταν από αριστερή οικογένεια και, λόγω των φρονημάτων του, δεν έγινε δεκτός όταν κατέθεσε τα χαρτιά
του για το πανεπιστήμιο.
245
http://www.youtube.com/watch?v=xjl7ZcEZIuY (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 2ο μέρος)
246
«Ο Κουν ήταν ένας σπάνιος άνθρωπος, από τις πιο σημαντικές και ευγενείς προσωπικότητες που υπήρχαν στο
χώρο, είχε βαθιά σκέψη και ενέπνεε τους μαθητές του να προσπαθούν να κατακτούν τους στόχους τους για να τον
βλέπουν ικανοποιημένο. Επίσης, ήταν αυστηρός και δεν άφηνε τα παιδιά να έχουν πολλές “εξωσχολικές”
δραστηριότητες πριν αφομοιώσουν αυτό που ήταν η σχολή του Κουν, ώστε να μη δέχονται επιρροές».
247
«Το Θέατρο Τέχνης ήταν σαν ένα μοναστήρι. Μέναμε μερόνυχτα κλεισμένοι εκεί, αλλά έτσι ξαναχτιστήκαμε
σαν άνθρωποι. Υπήρχε ένα κλίμα θαλπωρής και αγάπης, υπήρχαν ιδέες και ιδανικά».
(Εκπομπές που αγάπησα – Κάρολος Κουν, χ.χ.)
102
έργα: Η Ήρα και το παγώνι (1958) του Σ. Ο’Κέηζυ, Η Λοκαντιέρα (1958) του Κ.
Γκολντόνι, Το φιντανάκι του Παντ. Χορν. Όμως η ομάδα αυτή δεν ευδοκίμησε για
πολύ καιρό, λόγω οικονομικών δυσκολιών.248
Τα επόμενα χρόνια συνεργάστηκε με θιάσους γνωστών πρωταγωνιστών, όπως
με του Αλέκου Αλεξανδράκη (Μια ιστορία του Ιρκούτσκ του Αλ. Αρμπούζωφ, 1962),
το Κυκλικό Θέατρο του Λεωνίδα Τριβιζά, το Θέατρο Τέχνης (Όρνιθες του
Αριστοφάνη, 1964) στο Φεστιβάλ Σαίξπηρ στο
Λονδίνο, την Εταιρεία Αρχαίου Δράματος, όπου
πραγματοποίησε τις πρώτες σημαντικές
εμφανίσεις του σε παραστάσεις αρχαίου
δράματος (Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη,
Εικόνα 96. Η λεωφόρος του μίσους (1968) Λυσιστράτη του Αριστοφάνη) και με την οποία
Πηγή: Ι. Τριανταφυλλίδης, Ταινίες για
φίλημα, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2000 πραγματοποίησαν περιοδεία στην Αφρική, την
Ελληνική Λαϊκή Σκηνή της Χριστίνας Σύλβα (Ο γυάλινος κόσμος του Τ. Ουίλιαμς, Ο
ασυλλόγιστος) του Μολιέρου, την Ελληνική Σκηνή της Άννας Συνοδινού (Αντιγόνη
του Σοφοκλή & Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, 1965) στα εγκαίνια του Θεάτρου
Λυκαβηττού, το θίασο της Έλλης Λαμπέτη στα έργα Αγία Ιωάννα του Μπ. Σω και
Θυμήσου το Σεπτέμβρη του Ν. Κάουαρντ.
Μεσολάβησαν κάποιες συνεργασίες με το Θέατρο Τέχνης και, μετά το πέρας
της συνθιασαρχίας με την Τζένη Καρέζη, εντάχθηκε στο θίασο του Κρατικού
Θεάτρου Βορείου Ελλάδος για το έργο Θείος Βάνιας του Α. Τσέχωφ (1993).
Ακολούθησε η συνεργασία του με το Λάκη Λαζόπουλο και την Πέμη Ζούνη στην
Όπερα της πεντάρας του Μπ. Μπρεχτ και μετά από αυτό αυτονομήθηκε και ανέβασε
με δικό του θίασο το Θάνατο του εμποράκου του Α. Μίλλερ, ενώ το 1995 υποδύθηκε
τον Κρέοντα στην Αντιγόνη του Σοφοκλή που παρουσίασε το Εθνικό Θέατρο.
Συνέχισε με παραστάσεις στο Θέατρο Τζένη Καρέζη, καθώς και περαιτέρω
συνεργασίες με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (2001). Επίσης σκηνοθέτησε
τα περισσότερα έργα που ανέβασε ο θίασος Καρέζη-Καζάκου.
Ως θιασάρχης και θεατρικός επιχειρηματίας από μικρή σχετικά ηλικία,249 η
πολυετή θητεία του στα θεατρικά δρώμενα και η θεατρική του εκπαίδευση και
248
Ύστερα ο ηθοποιός υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και στις 15/01/1958 έγινε μέλος του Σ.Ε.Η. (Θ.
Έξαρχος, Έλληνες Ηθοποιοί – Η γενιά μας, Έτος γέννησης από 1926 μέχρι 1940, τ. Γ´, σσ. 212-214, εκδ. Δωδώνη,
Αθήνα-Γιάννινα 2000).
249
Δ. Κούκουνας, Who’s who - Επίτομο Βιογραφικό Λεξικό, «Κώστας Καζάκος», σ. 345, εκδ. Μέτρον, Αθήνα
1998.
103
εμπειρία τον ώθησαν να ιδρύσει το 1995 το «Σχολείο Υποκριτικής – Κώστας
Καζάκος», εκπληρώνοντας έτσι το μεγάλο του όνειρο που ήταν η διδασκαλία. Ο ίδιος
υποστηρίζει ότι το μεγαλύτερο προσόν για έναν ηθοποιό είναι το ατσάλινο νευρικό
σύστημα, κάτι που πρέσβευαν και οι μπουλουκτσήδες ηθοποιοί. Πρόκειται, συνεχίζει,
για ένα πολύ σκληρό επάγγελμα, διότι ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και οι ηθοποιοί
καλούνται να αναζητούν συνεχώς εργασία.250 Όσο για το πρόσωπο του γέρου
ηθοποιού, ισχυρίζεται ότι αυτό «κατακτάται. Σμιλεύεται. Αέναα διαμορφώνεται ο
ηθοποιός για να μάθει τον άνθρωπο, αφού ο άνθρωπος είναι διαρκώς
μεταβαλλόμενος σαν υδράργυρος».251
Τιμήθηκε με τον «Χρυσό Απόλλωνα», με το βραβείο ηθοποιού από την Ένωση
Κριτικών Κινηματογράφου Αθηνών το 1967 και με το Α΄ Χρυσό Βραβείο του
Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1972 για την αρτιότερη παραγωγή
της ταινίας Λυσιστράτη. Επίσης του απονεμήθηκε από την Ένωση Θεατρικών και
Μουσικών Κριτικών το Μεγάλο Βραβείο Θεάτρου 2009, για την ερμηνεία του στο
έργο Μαύρο Κουτί του Γ. Ηλιόπουλου στο Θέατρο Τζένη Καρέζη αλλά και για τη
συνολική προσφορά του στο ελληνικό θέατρο.252
Παράλληλα, υπήρξε αντιπρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς
Ινστιτούτου Θεάτρου, μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Ελευθέρου Θεάτρου
(Π.Ε.Ε.Θ.)253, ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Θεάτρου και πρόεδρος της Πανελλήνιας
Πολιτιστικής Κίνησης (ΠΑ.ΠΟ.Κ.). Ήταν επίσης ιδρυτικό μέλος του
Ελληνοαραβικού Συνδέσμου και μέλος της Επιτροπής Αδείας Άσκησης του
Επαγγέλματος του Ηθοποιού. Δεν πρέπει να παραλειφθεί και η πολιτική
δραστηριότητα που έχει αναπτύξει. Το 1973 συνελήφθη από τις δικτατορικές αρχές
και φυλακίστηκε,254 ενώ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2007 εκλέχτηκε
βουλευτής Επικρατείας με το ψηφοδέλτιο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας
(Κ.Κ.Ε.).
Στο χώρο της τηλεόρασης εισήλθε ως σκηνοθέτης με τη σειρά Μαρίνα Αυγέρη,
έχοντας ετοιμάσει μαζί με την Τζένη Καρέζη ογδόντα οχτώ (88) επεισόδια στα οποία
πρωταγωνιστούσαν, αλλά ο συνταγματάρχης επικεφαλής της ΕΡΤ διέκοψε την
250
251
252
http://www.youtube.com/watch?v=oe4MTU3hfJY (Βραβεία κριτικών θεάτρου 2009 – Κώστας Καζάκος)
253
254
104
προβολή της.255 Πρωταγωνιστικό ρόλο κατείχε και στην Μαύρη Χρυσαλίδα (1990-91,
ΕΤ-1), μια κοινωνική σειρά σε σενάριο και πάλι της Τζ. Καρέζη και με κατοχικό
περιεχόμενο. Μερικές άλλες από τις τηλεοπτικές παραγωγές στις οποίες εμφανίστηκε
είναι Ο δαίμονας, Κλειστά παράθυρα, Η μεγάλη περιπέτεια, Η βέρα στο δεξί256 (2004-
2007, MEGA).
Συμπληρωματικά, ο Κώστας Καζάκος257 έλαβε μέρος σε πολλές ραδιοφωνικές
εκπομπές και εκδήλωσε βαθιά αγάπη για το ρεμπέτικο τραγούδι, καθώς το θεωρεί
γνήσια έκφραση της ελληνικής λαϊκής ψυχής. Στην άποψή του αυτή συνέβαλε το
γεγονός ότι, όταν εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1948 και δούλευε για να συντηρηθεί
η οικογένειά του, κατάφερε να γνωρίσει τον Τσιτσάνη, το Βαμβακάρη, τον Καλδάρα
και όλους όσοι έδωσαν γερές βάσεις στο ρεμπέτικο και λαϊκό τραγούδι.258
Η κινηματογραφική του πορεία ξεκίνησε το 1956
με την ταινία της Σχολής Σταυράκου Η αρπαγή της
Περσεφόνης σε σενάριο Ιάκωβου Καμπανέλλη, που
ήταν δάσκαλος εκεί, και σκηνοθεσία Γρηγόρη
Γρηγορίου, ο οποίος ήταν ο διευθυντής της σχολής.
Όμως πέρασε αρκετός καιρός –γύρω στα δύο χρόνια–
ώσπου να ολοκληρωθεί το εν λόγω εγχείρημα, λόγω
Εικόνα 97. Οι σφαίρες δεν γυρίζουν
πίσω (1967) οικονομικών δυσκολιών. Ύστερα πρωταγωνίστησε σε
Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ. πολλά κοινωνικά δράματα (π.χ. Οι ένοχοι του Κώστα
Ασημακόπουλου, 1966) και διετέλεσε παραγωγός στο
ντοκιμαντέρ Η ηλικία της θάλασσας (1978).
Μερικές από τις ταινίες που τον καθιέρωσαν είναι: Κοινωνία ώρα μηδέν (1966),
Οι σφαίρες δεν γυρίζουν πίσω (1967), Η λεωφόρος του μίσους (1968), Πεθαίνω κάθε
255
Η Τζένη Καρέζη είχε εμβαθύνει πολύ στην εποχή της Κατοχής. Οι ιθύνοντες ήθελαν να επιβάλουν την
ενσωμάτωση ένστολων αξιωματικών, οι οποίοι θα λάμβαναν μέρος στην Αντίσταση. Το ζευγάρι των ηθοποιών
όμως δεν υπάκουσε, επομένως του απαγόρευσαν να προχωρήσει.
256
Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, επρόκειτο για μια δημοφιλέστατη τηλεοπτική σειρά που είχε «γεροχτισμένα»
κείμενα, υψηλό επίπεδο παραγωγής και μεγάλο επιτελείο ηθοποιών και τεχνικών.
http://www.youtube.com/watch?v=7J2EKykRrBU (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 5ο μέρος)
257
Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του για το Εθνικό Θέατρο αλλά και για το ελληνικό κοινό. Χαρακτηρίζει
το Εθνικό Θέατρο κατά μια έννοια αντίπαλο και εχθρικό και θεωρεί ότι διατηρείται μια ανταγωνιστική στάση
απέναντι στο ελεύθερο θέατρο. Για παράδειγμα, το Θέατρο Τέχνης, από το οποίο ξεκίνησε, κατάφερε να
εδραιώσει το κοινό του, παρ’ ότι δεν υπήρχε καμία υποστήριξη και οι ηθοποιοί έπαιζαν με πείνα και δίψα και με
7-8 άτομα κοινό. Αντίθετα, το Εθνικό είχε μεγάλα κονδύλια που δεν αξιοποιούσε κατάλληλα. Επιπρόσθετα,
χαρακτηρίζει το θεατριζόμενο ελληνικό κοινό σπουδαίο: «το φιλοθεάμον του κοινού ήταν πρωτοφανές σε
παγκόσμιο επίπεδο». Με το πέρασμα του χρόνου ωστόσο αλλοιώθηκαν τα κριτήρια λόγω της γενικότερης
κατάστασης και έχει μειωθεί το κοινό που μπορεί να παρακολουθήσει ως ενεργός θεατής ένα κλασικό κείμενο.
Και συνεχίζει λέγοντας: «Όταν το κοινό έχει διαμορφωμένα κριτήρια και οι πολίτες παράγουν πολιτισμό, δεν
υπάρχει φόβος, δεν είναι ανοχύρωτοι. Διότι οι αντιξοότητες βλάπτουν το κοινό, όχι τους καλλιτέχνες».
http://www.youtube.com/watch?v=kh0T5A0hMmo (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 4ο μέρος)
258
http://www.youtube.com/watch?v=7J2EKykRrBU (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 5ο μέρος)
105
ξημέρωμα (1969) και Εν ονόματι του νόμου (1970) του Ν. Φώσκολου, Υποβρύχιο
Παπανικολής (1971) του Δ. Ζαννίδη, Κελλί μηδέν (1975) του Γιάννη Σμαραγδή259,
Ιφιγένεια (1977) του Μ. Κακογιάννη, Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο (1980) του Νίκου
Τζίμα, Ταξίδι στην πρωτεύουσα (1982) σε σκηνοθεσία Τάκη Παπαγιαννίδη, Ο
δραπέτης (1991) των Λευτέρη Καπώνη και Λευτέρη Ξανθόπουλου και άλλες.
Μετά τον Κουν, η δεύτερη και καθοριστική για τη ζωή του συνάντηση ήταν με
την Τζένη Καρέζη.260 Όπως αναφέρει ο ηθοποιός συγκρίνοντας τον εαυτό του με τη
σύζυγο και συμπρωταγωνίστριά του, επρόκειτο για δύο εντελώς διαφορετικούς
χαρακτήρες οι οποίοι αλληλοσυμπληρώνονταν. Χρειάστηκαν χρόνο να βρουν τις
ισορροπίες τους και να συνυπάρξουν θεατρικά. Δεν ήταν εύκολο να συντονιστούν και
κυρίως να πείσουν το κοινό για τους στόχους τους. Ωστόσο, όταν ίδρυσαν το
σημερινό Θέατρο Τζένη Καρέζη, κατά δήλωσή τους ωρίμασαν. Το κοινό τούς
στήριξε, γεγονός που τους εμψύχωνε και τους ενδυνάμωνε, διότι η πλειονότητα των
έργων που ανέβαζαν ήταν απαιτητικά.261
Ο χαμός της τον συγκλόνισε, αλλά οι δυσκολίες που είχε περάσει κατά την
εφηβεία του τον βοήθησαν να διατηρεί την ψυχραιμία του, όπως χαρακτηριστικά
αναφέρει. «Αυτά τα κουβαλάς, δεν τα ξεπερνάς».262 Από το 1997 είναι παντρεμένος
με την επίσης ηθοποιό Τζένη Κόλλια, με την οποία έχει αποκτήσει δύο παιδιά.
2.6.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Τζ. Καρέζη

Η Τζένη Καρέζη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 12 Ιανουαρίου 1930. Το
πραγματικό της όνομα ήταν Ευγενία Καρπούζη. Έζησε τα παιδικά της χρόνια σε
διάφορες πόλεις, ακολουθώντας στις μεταθέσεις τους γονείς της, που ήταν
εκπαιδευτικοί – ο πατέρας της γυμνασιάρχης και η μητέρα της δασκάλα.
Φοίτησε στην Ελληνογαλλική Σχολή Καλογραιών Καλαμαρί στη Θεσσαλονίκη
και αργότερα συνέχισε στην Ελληνογαλλική Σχολή Saint Joseph στην Αθήνα. Στην
εφηβεία της βίωσε τη μεταξική δικτατορία, τον αλβανικό πόλεμο και την Κατοχή,
ενώ στο τέλος των εγκύκλιων σπουδών της έζησε την τραγωδία του εμφυλίου.
259
260
261
262
106
H αγάπη της για το θέατρο άρχισε να εκδηλώνεται από τα
μαθητικά της ακόμα χρόνια και εκφράστηκε με τη
συμμετοχή της στις σχολικές παραστάσεις. Το 1951 –
χρονιά αποφοίτησής της από την Ελληνογαλλική Σχολή–
έλαβε μέρος στην παράσταση της Aντιγόνης του Σοφοκλή
που ανέβηκε στο Θέατρο Ρεξ από τους τελειόφοιτους,
ερμηνεύοντας τον ομότιτλο ρόλο. Η επιτυχημένη εμφάνισή
της εκεί την ώθησε να δώσει εξετάσεις την ίδια χρονιά στη
Εικόνα 98. Οιδίπους Τύραννος Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Η απόφασή της
(1989)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Τζένη όμως αυτή προκάλεσε την αντίδραση του πατέρα της, και
Καρέζη: Το άρωμα μιας ζωής,
εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2003 έτσι η Τζ. Καρέζη έκανε απεργία πείνας για εννέα μέρες.
Τότε εκείνος υπέκυψε και της επέτρεψε να συμμετάσχει τελικά στις εξετάσεις. Η
ηθοποιός, έχοντας επιτύχει το στόχο της, άρχισε να παρακολουθεί κρυφά τα
μαθήματα της δραματικής σχολής κατά το πρώτο έτος, κάτι που προκάλεσε και πάλι
το θυμό του πατέρα της, ο οποίος οξύνθηκε από το γεγονός ότι ο δάσκαλός της
Άγγελος Τερζάκης της ζήτησε να αλλάξει το επίθετό της.
Η Τζένη Καρέζη αποφοίτησε το 1954
από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού
Θεάτου. Μαθήτευσε δίπλα στο Δημήτρη
Pοντήρη, τον Άγγελο Tερζάκη, την Kατερίνα,
το Νίκο Παρασκευά και το Γιώργο Παππά,
που υπήρξε και ο πρώτος μεγάλος της
έρωτας.263 Εικόνα 99. Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο
(1955)
Προτού ακόμα τελειώσει τις σπουδές της Πηγή: Μ. Καμβασινού, Φίνος Φιλμ:
Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας, Αθήνα
έλαβε μέρος στη θεατρική παράσταση του 2005)
έργου Πριν από το ηλιοβασίλεμα του Χάουπτμαν, ενώ η πρώτη της επίσημη
εμφάνιση, μαθήτρια ακόμα, έγινε στο Θέατρο Κοτοπούλη, με την Ωραία Ελένη των
Ρουσέν-Γκρέι, που ανέβηκε τον Οκτώβριο του 1954.264 Ακολούθησαν σπουδαίοι
ρόλοι δίπλα στην Κατίνα Παξινού και τη Χριστίνα Καλογερίκου (Αντέλα στο Σπίτι
της Μπερνάρντα Άλμπα του Λόρκα), στον Απόστολο Αβδή και τον Παντελή Ζερβό265
263
(Περι-διαβάζοντας – Τζένη Καρέζη, 01/01/1999)
264
Στην παράσταση αυτή συνεργάστηκε με τη Μελίνα Μερκούρη και το Βασίλη Διαμαντόπουλο.
265
Το ταλέντο της είχε εντυπωσιάσει τον Αλέκο Αλεξανδράκη, κάτι το οποίο συζήτησαν με τον Παντελή Ζερβό.
Αναλυτικά: «Αυτή είναι που θα κάνει καριέρα σίγουρα. Δε συμφωνείς, Παντελή;» Κι αυτός είχε απαντήσει
γελώντας: «Όχι μόνο θα κάνει καριέρα, αλλά θα μας κάνει ό,τι θέλει» (Νικόλιζας: 2003, 76).
107
(Φαύλος κύκλος του Δ. Ψαθά), στο Δημήτρη Μυράτ και τη Μελίνα Μερκούρη
(Μάκβεθ, 1955), στο Μίμη Φωτόπουλο και τον Ντίνο Ηλιόπουλο (Ανεργία μηδέν και
Στραβοτιμονιές, 1955).
Έπειτα συνέχισε τη συνεργασία της και πάλι με το θίασο Κοτοπούλη, ενώ την
περίοδο 1955-1959 εμφανίστηκε στο Εθνικό παίζοντας πολύ σημαντικούς ρόλους σε
κείμενα των Μίλλερ (Δοκιμασία, 1955), Σαίξπηρ (Άμλετ, 1955 και Βασιλιάς Ληρ,
1957), Τολστόι (Το ζωντανό πτώμα, 1956), Αριστοφάνη (Εκκλησιάζουσες, 1956,
Λυσιστράτη, 1957, Θεσμοφοριάζουσες, 1958), Αντρέγιεφ (Ανθή, 1956), Ρώμα (Το
Ζαμπελάκι, 1957), Τερζάκη (Νύχτα στη Μεσόγειο, 1958). Εκεί παρέμεινε ως το 1959,
ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι το καλοκαίρι του 1956 έπαιξε για πρώτη φορά στην
Επίδαυρο.
Οι μεγάλες προσωπικές επιτυχίες της
ξεκίνησαν τη χρονική περίοδο 1959-1960, όταν
άρχισε δηλαδή να συγκροτεί δικούς της θιάσους
συμπρωταγωνιστώντας με καταξιωμένους
ηθοποιούς όπως ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο
Εικόνα 100. Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο Λάμπρος
(1960)
Πηγή: Γ. Σολδάτος, Ένας αιώνας ελληνικός Κωνσταντάρας, ο Μίμης Φωτόπουλος. Με τους
κινηματογράφος (1900-1970), τ. Α´, εκδ.
Κοχλίας, Αθήνα 2001 δύο πρώτους μάλιστα υπήρξαν συνθιασάρχες
στα έργα Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος και Η κυρία του κυρίου των Ν. Τσιφόρου –
Πολ. Βασιλειάδη.
Ακολουθεί η συνεργασία της με το θίασο του Κ. Μουσούρη (1961-1962) και
αργότερα με το Λάμπρο Κωνσταντάρα, με τον οποίο γίνονται συνθιασάρχες και
ανεβάζουν το έργο Κρατικές υποθέσεις του Λ. Βερνέιγ (1962-1963). Από το 1963
ηγούνταν και πάλι προσωπικού θιάσου, όπου, μεταξύ άλλων, ανέβασε τα έργα Η
γειτονιά των αγγέλων (1963), Ένα κουτό κορίτσι (1963) και Βίβα Ασπασία (1966) του
Ι. Καμπανέλλη, Η κυρία εκυκλοφόρησε (1965/1966) και Ένας ιππότης για τη Βασούλα
(1967) των Ασ. Γιαλαμά και Κ. Πρετεντέρη, Μαίρη-Μαίρη (1964) της Τζην Κερ,
Κάθε Τετάρτη (1965/1966) του Μ. Ρέσνικ, Το κορίτσι της καμπίνας 15 (1966) του Ζ.
Ντεβάλ, Ζητήστε τη Βίκυ (1967) του Μ. Ζ. Σοβαζόν και άλλα.
108
Παράλληλα, η κινηματογραφική της
δραστηριότητα ξεκίνησε το 1955 με την ταινία
Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο του Αλέκου Σακελάριου
της Φίνος Φιλμ.266 Γύρισε πάνω από τριάντα ταινίες
μέσα σε δεκαεπτά χρόνια (1955-1972). Παρ’ ότι η ίδια
προτιμούσε τις δραματικές της ταινίες, η πλειοψηφία
του κοινού έδειξε σαφή προτίμηση στις κωμικές.
Από το ξεκίνημά της καθιερώθηκε ως
πρωταγωνίστρια και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής σε Εικόνα 101. Λατέρνα, φτώχεια και
γαρύφαλλο (1957)
κωμωδίες, δράματα και κομεντί, όπως Η θεία από το Πηγή: Μ. Καμβασινού, Φίνος
Φιλμ: Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ.
Σικάγο (1957), Λατέρνα, φτώχεια και γαρίφαλο (1957) Ορφέας, Αθήνα 2005
και Η νύφη το ’σκασε (1962) του Αλέκου Σακελλάριου, Δελησταύρου και υιός (1957)
των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου, Το τρελλοκόριτσο267 (1958),
Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος (1960), Χριστίνα268 (1960) και Ποια είναι η Μαργαρίτα
(1961) του Γιάννη Δαλιανίδη, Ραντεβού στην Κέρκυρα (1960) σε σκηνοθεσία Δημ.
Δαδήρα, Η Χιονάτη και τα επτά γεροντοπαλίκαρα (1960) του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Ξεχώρισε ακόμα στις ταινίες Τα κόκκινα φανάρια269 (1963) του Αλέκου
Γαλανού, Λόλα270 (1964), Δεσποινίς διευθυντής (1964)
και Μια τρελή τρελή οικογένεια (1965) σε σκηνοθεσία
Ντίνου Δημόπουλου, Τζένη Τζένη (1966) των
Ασημάκη Γιαλαμά και Κώστα Πρετεντέρη, Ένας
ιππότης για τη Βασούλα (1968) και Μαντώ
Μαυρογένους (1971) σκηνοθετημένες από το Γιάννη
Εικόνα 102. Λόλα (1964) Δαλιανίδη και τον Κώστα Καραγιάννη, αντίστοιχα.
Πηγή: Ι. Τριανταφυλλίδης, Ταινίες
για φίλημα, εκδ. Εξάντας, Αθήνα Πρωταγωνίστησε επίσης σε μία συμπαραγωγή (Μια
2000
266
http://www.youtube.com/watch?v=E9WcwDYQlEM (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 3)
267
Ο ρόλος της ταινίας αυτής είχε προταθεί στην Αλ. Βουγιουκλάκη, αλλά δε συμφώνησε στα χρήματα, οπότε
επιλέχθηκε η Τζένη Καρέζη.
268
Στη συγκεκριμένη ταινία είχε υπογράψει να συμπρωταγωνιστήσει με τον Δ. Παπαμιχαήλ, αλλά σύμφωνα με τις
κακές γλώσσες δεν τον άφησε η τότε αγαπημένη του.
http://www.youtube.com/watch?v=CHz9oXc-LGM (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 4)
269
Η συγκεκριμένη ταινία ανέδειξε το δραματικό ταλέντο της ηθοποιού και στάθηκε σταθμός στην καριέρα της.
Επίσης, μέσω αυτής η Τζ. Καρέζη διακρίθηκε και στο εξωτερικό, γοητεύοντας τις Κάννες με την ομορφιά και το
ταλέντο της. Και παρ’ όλες τις προτάσεις που δέχτηκε, εκείνη απάντησε αρνητικά στον ξένο μάνατζερ που θα
αναλάμβανε να της βρει ρόλους σε διεθνείς παραγωγές. Η συγκεκριμένη ταινία, λόγω του σεναρίου της, δεν
ξεπεράστηκε ποτέ από την επικαιρότητα. http://www.youtube.com/watch?v=CHz9oXc-LGM (Η μηχανή του
χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 4ο)
270
Η Λόλα επιβεβαίωσε τη υποκριτική της δύναμη σε δραματικούς ρόλους.
109
σφαίρα στην καρδιά, 1965). Υπήρξε παραγωγός της ταινίας Η νύφη το ’σκασε (1962)
και το 1964, με το ρόλο της στην ταινία Κόκκινα φανάρια, εντυπωσίασε στο φεστιβάλ
των Καννών και η φήμη της ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής της
δε συμμετείχε σε ταινίες και αφιερώθηκε στο
ελληνικό θέατρο. Διακρίθηκε εξίσου σε
κωμικούς και σε δραματικούς ρόλους, ενώ,
αναφορικά με τα τραγούδια που ερμήνευσε,
αυτά κυκλοφόρησαν σε δίσκους και είναι
Εικόνα 103. Η δεσποινίς διευθυντής (1964)
Πηγή: Μ. Καμβασινού, Φίνος Φιλμ: Φιλοποίμην γνωστά έως σήμερα.271
και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας, Αθήνα 2005
272
Λέγεται επίσης ότι η καλλιτεχνική
της πορεία διακρινόταν σε δύο περιόδους: η πρώτη ήταν πιο κοσμική και κωμική,
ενώ η δεύτερη πιο προβληματισμένη κοινωνικά.
Όσο για την πέραν της ηθοποιίας θεατρική και
κινηματογραφική της δράση, αξίζει να αναφερθεί ότι
ανέλαβε τη συγγραφή του έργου Οι θεατρίνοι, που το
παρουσίασε με δική της σκηνοθεσία, διασκεύασε για το
θέατρο το έργο Η Παναγία των Παρισίων του Β. Ουγκώ
Εικόνα 104. Μια τρελή… τρελή
και συνέγραψε το σενάριο της ταινίας Ερωτική συμφωνία, οικογένεια (1965)
Πηγή: Ν. Νικόλιζας, Αλέκος
ενώ και τα σενάρια των τηλεοπτικών σειρών Μαρίνα Αλεξανδράκης – Ευχαριστώ,
εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2003
Αυγέρη (1973) και Μαύρη Χρυσαλίδα (1990)273 έχουν
συγγραφεί από την ίδια. Επιπλέον, με το ψευδώνυμο Παυλίνα Μπόταση, μετέφρασε
τα θεατρικά έργα Το νου σου στην Αμέλια του Ζ. Φεϋντώ και Επιχείρηση γοητεία των
Μπαριγιέ – Γκρεντύ. Δεν πρέπει να παραλειφθεί
και ότι έλαβε μέρος σε πολλές ραδιοφωνικές
εκπομπές.
Επιπρόσθετα, διετέλεσε αντιπρόεδρος του
Εικόνα 105. Κοντσέρτο για πολυβόλα Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου
(1967)
Πηγή: Ι. Τριανταφυλλίδης, Ταινίες για
φίλημα, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2000
271
Τίμησε πολλούς συνθέτες και έκανε τα τραγούδια στοιχείο των χαρακτήρων που ενσάρκωνε, δεν
αυτονομήθηκε και δεν υπέκυψε στον πειρασμό να νοθεύσει την ηθοποιό με την τραγουδίστρια.
272
http://www.youtube.com/watch?v=crW5rlSVBfg (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 5)
273
Θ. Έξαρχος (2000), σσ. 255-257.
110
Θεάτρου274 και ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα. Η πολιτικοποίησή της
ξεκίνησε από ένα τυχαίο περιστατικό στο Εθνικό Θέατρο,275 και αυτό σε συνδυασμό
με την επιρροή από το σύζυγό της την ώθησαν να ενημερώνεται αδιάκοπα για τη
δεκαετία του 1940 και την Κατοχή. Έδωσε το παρών σε διάφορα πολιτικά γεγονότα
της δεκαετίας του ’70, συμμετείχε σε πολλές πορείες ειρήνης, ήταν μέλος της ΕΔΑ
και το 1974 έγινε μέλος του Κ.Κ.Ε. Στα χρόνια της Χούντας συμμετείχε ενεργά στον
αντιδικτατορικό αγώνα, συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές του ΕΑΤ-ΕΣΑ.276

Η Τζένη Καρέζη ήταν θιασάρχης το
χρονικό διάστημα 1959-1991 και θεατρική
επιχειρηματίας. Το χειμώνα του 1968 ο Κώστας
Καζάκος εντάχθηκε στο θίασό της για να
παρουσιάσουν τα έργα Θεοδώρα η Μεγάλη του
Γ. Ρούσσου, Η κυρία δε με μέλει του Β. Σαρντού
και άλλα. Εικόνα 106. Το μεγάλο μας τσίρκο
Πηγή: Σ. Αποστολάκης, «Χωρίς τον
Σταθμό στη θεατρική τους πορεία Καζάκο το “Μεγάλο μας τσίρκο”»,
Ελευθεροτυπία, 14/09/2011.
αποτέλεσε το 1973, γιατί ήταν η χρονιά που
έγιναν συνθιασάρχες και ανέβασαν το θεατρικό έργο Το μεγάλο μας τσίρκο277 του
Ιάκωβου Καμπανέλλη στο Θέατρο Αθήναιον (1973)278 με τεράστια επιτυχία.279 Η
274
Θ. Έξαρχος (2000), σσ. 255-257.
275
Η Λίλιαν Μπάτση, σύζυγος κάποιου εκτελεσθέντος, βρισκόταν μαζί της στο Εθνικό και κάποια μέρα έκανε
απόπειρα αυτοκτονίας, γεγονός που συγκλόνισε την Τζ. Καρέζη.
http://www.youtube.com/watch?v=3dFgn8DnN50 (Η μηχανή του χρόνου – Το μεγάλο μας τσίρκο 1)
276
http://www.youtube.com/watch?v=SXqjMzSiyLQ&feature=results_video&playnext=1&list=PL117CD74452F284
15 (Το μεγάλο μας τσίρκο - 1973)
277
http://www.youtube.com/watch?v=XDR5sO6XJm0&feature=related (Το μεγάλο μας τσίρκο (απόσπασμα) -
1973)
http://www.youtube.com/watch?v=RAEZQWH0iPw&feature=related (Το μεγάλο μας τσίρκο (απόσπασμα) - 1973)
http://www.youtube.com/watch?v=SXqjMzSiyLQ&feature=results_video&playnext=1&list=PL117CD74452F284
15 (Το μεγάλο μας τσίρκο - 1973)
http://www.youtube.com/watch?v=9RGlANq0ehw (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Β´ 4)
278
Το χρόνο εκείνον πραγματοποιήθηκε η εξέγερση του Πολυτεχνείου και άρχισε η περίοδος του
πολιτικοποιημένου θεάτρου.
279
Για να αποφύγουν τη λογοκρισία είχαν αφαιρέσει όλα τα αμφιλεγόμενα σημεία από την παράσταση του έργου
κατά τη γενική δοκιμή, την οποία παρακολούθησε ειδική επιτροπή. Την επόμενη μέρα όμως, την ημέρα της
πρεμιέρας, παρουσίασαν το έργο ολοκληρωμένο και είχαν μεγάλη επιτυχία.
(Ριμέικ – 21η Απριλίου-Το θέατρο της Αντίστασης, 01/01/2006)
http://www.youtube.com/watch?v=j4g_bPoX6Xk (Η μηχανή του χρόνου – Το μεγάλο μας τσίρκο 2)
Ο Νίκος Ξυλούρης «έντυνε» μουσικά την παράσταση. Η παρουσία του, η υπέροχη αυτή αρχαγγελική μορφή,
όπως τον χαρακτηρίζει ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, αιμοδοτούσε την παράσταση.
111
θεατρική τους στέγη βρισκόταν απέναντι από το Πολυτεχνείο και το έργο τους
αναφερόταν στην ελληνική ιστορία από την περίοδο της Τουρκοκρατίας ως τη
σύγχρονή τους εποχή, παρουσιάζοντας με δηκτικό τρόπο τη δικτατορία των χρόνων
1967-1974.
Οι παραστάσεις, στις οποίες συμμετείχε και ο Νίκος
Ξυλούρης, βρέθηκαν στο στόχαστρο της αστυνομίας.
Ασκήθηκε μεγάλη πίεση στους δημιουργούς –Καρέζη,
Καζάκο, Καμπανέλλη, ο οποίος το είχε γράψει
ύστερα από αίτημα του ζευγαριού280–, οι οποίοι
οδηγούνταν ενώπιον στρατιωτικού λογοκριτή σχεδόν
καθημερινά. Τα κείμενα όμως ήταν αλληγορικά
γραμμένα, τα αντιχουντικά μηνύματα διατυπώνονταν με
υπονοούμενα, με συνέπεια οι λογοκριτές να αναλύουν
Εικόνα 107. Η κυρία προέδρου (1978) αλλά να μην μπορούν να εντοπίσουν
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Τζένη Καρέζη:
Το άρωμα μιας ζωής, εκδ. Άγκυρα, αντικαθεστωτικές εκφράσεις. Όλοι γλίτωσαν, εκτός
Αθήνα 2003
από την Τζ. Καρέζη, που κρατήθηκε σε απομόνωση
για ένα μήνα. Όταν αφέθηκε ελεύθερη ήταν πιο αποφασισμένη
να συνεχίσει την προηγούμενη θεατρική της δραστηριότητα.281 Η σύλληψή της
αποδείχτηκε αποτέλεσμα μιας πετυχημένης παράστασης με πολλαπλά πολιτικά
μηνύματα.282 Με το έργο αυτό πραγματοποίησαν περιοδείες και στο εξωτερικό.
Άλλα θεατρικά έργα που παρουσίασαν είναι: Ο εχθρός λαός και Η Παναγία των
δολλαρίων283 του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Πάπισσα Ιωάννα284 του Γ. Ρούσσου, Πολίτες
Β´ κατηγορίας του Μπρ. Φριλ, Η Παναγία των Παρισίων του Β. Ουγκώ. Μετά από
μια έκτακτη συνεργασία του Κ. Καζάκου με το Θεατρικό Συγκρότημα του Μ.
Κακογιάννη το 1979 για το έργο Αντώνιος και Κλεοπάτρα του Ου. Σαίξπηρ,
επιστρέφει και συνεχίζει τη συνεργασία του με την Τζένη Καρέζη σε έργα όπως: Το
νου σου στην Αμέλια του Ζ. Φεϋντώ, Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ του Ε. Άλμπυ,
(Ο Νίκος Ξυλούρης και 3 ποιήματα, 01/01/2004)

280
Οι αστυνομικοί παρακολουθούσαν την παράσταση και σημείωναν τις φράσεις στις οποίες χειροκροτούσε το
κοινό. Όταν έγινε αντιληπτό από τους χουντικούς ότι ενέκριναν ένα αντιστασιακό έργο, «αντεπιτέθηκαν»
καλώντας συνεχώς στο τμήμα το ζευγάρι των πρωταγωνιστών και ύστερα συλλαμβάνοντάς τους, τη μία μέρα την
Τζ. Καρέζη και την επόμενη τον Κ. Καζάκο. Στις 15/12 αφέθηκαν ελεύθεροι και στις 22/12 ξαναξεκίνησαν τις
παραστάσεις.
281
282
http://www.youtube.com/watch?v=j4g_bPoX6Xk (Η μηχανή του χρόνου – Το μεγάλο μας τσίρκο 2)
283
Στις παραστάσεις του συγκεκριμένου έργου συμπρωταγωνίστησαν με τον Γιάννη Φέρτη.
284
Όταν ήταν έγκυος έπαιξε τη Θεοδώρα τη Μεγάλη με τον Κ. Καζάκο και σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Το έργο
αυτό σηματοδότησε την αλλαγή στην καριέρα της.
112
Έντα Γκάμπλερ του Ίψεν, Πρόσωπο με πρόσωπο του Αλ. Γκέλμαν, Ο
Βυσσινόκηπος285 του Α. Τσέχωφ.
Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980 στράφηκαν και στην αρχαία τραγωδία. Το
1985 ανέβασαν τη Μήδεια του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Μ. Bολανάκη, την Ηλέκτρα
και τον Οιδίποδα Τύραννο286 του Σοφοκλή, μια παράσταση η οποία είχε προκαλέσει
αντιδράσεις. Η αυλαία της κοινής θεατρικής τους παρουσίας έπεσε με την τελευταία
θεατρική παράσταση Διαμάντια και μπλουζ της Λούλας Αναγνωστάκη (1990).

Η Τζ. Καρέζη και ο Κ. Καζάκος συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 1962 σε ένα
ραδιοφωνικό θεατρικό έργο και ύστερα στην ταινία Προδομένη αγάπη του Ερ.
Θαλασσινού: εκείνη ως πρωταγωνίστρια, εκείνος ως βοηθός σκηνοθέτη και ως
ερμηνευτής ενός μικρού ρόλου, αλλά είχαν περάσει απαρατήρητοι ο ένας στον άλλο.
Το έτος 1967 ωστόσο αποτέλεσε σταθμό στη ζωή και την επαγγελματική
δραστηριότητά τους, αφού η τότε γνωριμία τους σφραγίστηκε με τα δεσμά του γάμου
285
Λίγο πριν βγει στο σανίδι για την παράσταση του έργου έμαθε για την αρρώστια της, αλλά κανείς από το κοινό
και τους συναδέλφους της δεν κατάλαβε τίποτα. Η ηθοποιός επέδειξε μεγάλο θάρρος.
http://www.youtube.com/watch?v=eTkbKbbIWsY (Κώστας & Κωνσταντίνος Καζάκος μιλούν για την αρρώστια
της Τζ. Καρέζη)
286
Στην παράσταση αυτή ο σκηνοθέτης Ρόμπερτ Στούρουα είχε προβεί σε μια καινοτόμα σκηνοθετική
προσέγγιση του ρόλου του Εξάγγελου, τον οποίο υποδυόταν η Άννα Μακράκη. Η ηθοποιός καλούνταν να ανάψει
τσιγάρο εν μέσω της παράστασης στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, γεγονός που είχε προκαλέσει σκάνδαλο. Το
κοινό είχε αρχίσει να αντιδρά με φωνές και υπήρξε μεγάλη αναστάτωση. Παρ’ όλα αυτά η παράσταση
συνεχίστηκε. Χαρακτηριστικά είναι τα σχόλια που διατυπώνει ο πρωταγωνιστής Κώστας Καζάκος για το
συγκεκριμένο συμβάν: «Τον παρακαλούσαμε μέχρι την τελευταία στιγμή, πίσω από το σκηνικό στην Επίδαυρο,
να κόψει τη σκηνή με το τσιγάρο. Με τίποτα εκείνος. “Φεύγω αυτή τη στιγμή” έλεγε, και το σεβαστήκαμε, γιατί
δεν ήταν τυχαίος άνθρωπος ο Στούρουα. Δεν έγινε μεγάλη φασαρία, απλώς μια παρέα εκνευρίστηκε και φώναξε
κάτι, λίγο δυνάμωσε ο θόρυβος, “αίσχος” φώναξαν και κάτι τέτοια. Μετά, μόλις τελείωνε η Μακράκη, έπρεπε να
βγει ο Οιδίποδας τυφλωμένος για να παίξει την κορυφαία του σκηνή. Η Τζένη με παρακαλούσε να σταματήσουμε.
“Μη βγεις. Πού θα πας σε αυτή τη ζούγκλα;” φώναζε. “Είσαι καλά που δεν θα βγω;” της είπα. Το έλεγε
περισσότερο από έγνοια για μένα. Η ίδια ούτε που θα το συζητούσε να μη βγει. Ήταν μια εμπειρία συγκλονιστική.
Γιατί υπήρχε μια αναστάτωση και έχω την αίσθηση ότι μετά τις πρώτες ατάκες του θρήνου ηρέμησε η πλατεία,
και όχι μόνο δεν με έβαλε από κάτω, αλλά μου έδωσε δύναμη και έβγαλε και χειροκρότημα μετά. Το κερδίσαμε
το παιχνίδι» (Ε. Βαρδάκη: «Η άλλη Τζένη Καρέζη», Το Βήμα, 18/12/2012).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η οπτική του ίδιου του σκηνοθέτη, ο οποίος δήλωνε σε συνέντευξή του για την
καινοτομία του αυτή: «Δεν ήταν ούτε εφέ ούτε μοντέρνο. Ήταν κάτι που πίστευα ότι έπρεπε να κάνω. Ωστόσο
κανείς δεν με εμπόδισε, δεν με προειδοποίησε ότι το κοινό θα αντιδράσει, ως την ώρα που ήλθαν οι αντιδράσεις.
Κι ας λέει ο Κώστας Καζάκος ότι προσπάθησε να με προστατεύσει, αλλά δεν το θυμάται καλά. Είχα δει στις
παραστάσεις του Αριστοφάνη τους ηθοποιούς με τα μεγάλα, ψεύτικα πέη και κανείς δεν είχε αντιδράσει. Στον
δικό μας “Οιδίποδα”, η Αννα Μακράκη και ο ρόλος της ήταν για εμένα ένα από τα καλύτερα στοιχεία. Ξεκινούσε
σαν τεχνικός σκηνής και κατέληγε στον ρόλο του Αγγελιαφόρου. Πού να φανταστώ τι θα συνέβαινε με το
τσιγάρο; Τότε γιατί κάπνιζε το κοινό; Ήταν υποκριτικό. Καθόμουν εκεί όπου κάθονται συνήθως οι σκηνοθέτες και
όταν άρχισαν οι φωνές κατάλαβα πως στρέφονταν προς τη δική μου κατεύθυνση. Όλοι οι ηθοποιοί έτρεξαν προς
εμένα. Τότε κατάλαβα ότι συνέβη κάτι πολύ σοβαρό. Προσωπικά δεν τρόμαξα, γιατί μου αρέσουν οι ακραίες
εκδηλώσεις. Αν ήξερα ότι το κοινό θα ένιωθε προσβεβλημένο δεν θα το είχα κάνει. Αλλά ακόμη δεν μπορώ να
καταλάβω γιατί επιτρέπονται κάποια πράγματα στην κωμωδία και όχι στην τραγωδία» (Μ. Λοβέρδου, «Ρόμπερτ
Στούρουα: Έχω ανάψει χιλιάδες τσιγάρα έκτοτε», Το Βήμα, 16/06/2010).
287
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), σσ. 234-559, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 241 & 268, Ι.
Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 146 & 152, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 211-353.
113
και στάθηκε ο προπομπός μιας μετέπειτα κοινής καλλιτεχνικής πορείας. Η ταινία
Κοντσέρτο για πολυβόλα του Νίκου Φώσκολου ήταν ο συνδετικός τους κρίκος. Τη
χρονιά εκείνη, επίσης, ο Κώστας Καζάκος εντάχθηκε στο δυναμικό της Φίνος
Φιλμ.288 Από τότε και για είκοσι έξι χρόνια έζησαν μαζί.
Πρωταγωνίστησαν επίσης και σε άλλες ταινίες, όπως Αγάπη και αίμα (1968)289
του Νίκου Φώσκολου, Μια γυναίκα στην Αντίσταση (1970) σε σκηνοθεσία του Ντ.
Δημόπουλου, Λυσιστράτη (1972) σε σκηνοθεσία Γιώργου Ζερβουλάκου και
παραγωγή Κώστα Καζάκου, και Ερωτική συμφωνία (1972). Η τελευταία
σκηνοθετήθηκε αποκλειστικά από τον Κώστα Καζάκο, ενώ η Τζένη Καρέζη είχε
συγγράψει το σενάριο και είχε αναλάβει την παραγωγή, σε συνεργασία με το σύζυγό
της.
Η Τζένη Καρέζη μεγάλωσε σε συγκρουσιακό

περιβάλλον, με τον πατέρα της να επιβάλλει
στρατιωτικό τρόπο ζωής. Το χάσμα που είχε
δημιουργηθεί μεταξύ τους μεγάλωσε όταν μία από
τις καλόγριες στο σχολείο την αποκάλεσε Τζένη,290
το όνομα με το οποίο καθιερώθηκε έκτοτε, και
έγινε οριστικό όταν η ηθοποιός πέρασε στη
Εικόνα 108. Ένας ιππότης για τη Βασούλα Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Τότε ο
(1968)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Τα μιούζικαλ του πατέρας της χειροδίκησε εναντίον της, με
ελληνικού κινηματογράφου, εκδ. Ορφέας,
Αθήνα 2004 αποτέλεσμα η Τζένη Καρέζη και η μητέρα της να
φύγουν από κοντά του. Αφορμή για να τον ξανασυναντήσει στάθηκε η γέννηση του
γιου της Κωνσταντίνου, δεκαοκτώ χρόνια αργότερα.291
Στην προσωπική της ζωή έκανε δύο γάμους. Το 1962 παντρεύτηκε292 τον Ζάχο
Χατζηφωτίου293 μέσα σε δύο μήνες από την πρώτη γνωριμία τους.294 Για εκείνη ήταν
288
Περιμένοντας να αρχίσουν τα γυρίσματα της ταινίας στον Ισθμό της Κορίνθου, κάθονταν κάτω από μια ελιά
και έπαιζαν τάβλι. Αυτό σήμανε και την αρχή της προσωπικής σχέσης τους.
289
Χαρακτηρίστηκε ως ελληνικό γουέστερν. Η Τζ. Καρέζη έμαθε και ιππασία για τις ανάγκες του ρόλου της.
290
http://www.youtube.com/watch?v=bbI85gtqtRw (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 1)
291
Αντίθετα από τον πατέρα της, η μητέρα της στάθηκε συνεχώς δίπλα της και τη στήριξε.
http://www.youtube.com/watch?v=bbI85gtqtRw (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 1)
292
114
ο πρώτος γάμος, ενώ για εκείνον ο τέταρτος.295 Της πρότεινε μάλιστα να την
προωθήσει στον ξένο κινηματογράφο, αλλά εκείνη αρνήθηκε, αντίθετα από την
Αλίκη Βουγιουκλάκη, η οποία την περίοδο εκείνη βρισκόταν στο εξωτερικό
επιδιώκοντας τη διεθνή καταξίωση. Τελικά το ζευγάρι χώρισε296 λόγω των μη
συμβατών εργασιακών ωραρίων τους και των αυξημένων επαγγελματικών
υποχρεώσεων σε χώρες του εξωτερικού του Ζ. Χατζηφωτίου297.
Η γνωριμία της όμως με τον Κώστα Καζάκο το
1967 αποδείχτηκε ανθεκτικότερη, καθώς μαζί
πορεύτηκαν στη ζωή, το θέατρο και τον κινηματογράφο
μέχρι το τέλος του βίου της. «Θα ήθελα να είχα γνωρίσει
πιο πριν τον Kώστα. Να είχα κερδίσει τα χαμένα χρόνια.
Tίποτ’ άλλο. Bλέπεις, εγώ σ’ όλη τη ζωή μου περίμενα
τον Kαζάκο. Δεν τον είχα βρει και περιπλανιόμουν».
Όταν το 1968 έγινε γνωστό ότι θα παντρευτούν, ο Εικόνα 109. Τζένη Καρέζη
και Κώστας Καζάκος
διοικητής της αστυνομίας τον πίεζε να υπογράψει δήλωση Πηγή:
http://www.inews.gr/156/otan-
μετανοίας ότι δεν είναι πια αριστερός. Ο γάμος ήταν λιτός, i-tzeni-karezi-egine-kyria-
kazakou.htm
παρουσία συγγενών και λίγων φίλων, χωρίς φωτογράφους
και δημοσιογράφους του κοσμικού ρεπορτάζ. Παντρεύτηκαν στις 5 Αυγούστου 1968
και στις 25 Απριλίου 1969 απέκτησαν έναν γιο, τον επίσης ηθοποιό Κωνσταντίνο, ο
οποίος βαφτίστηκε από το ζεύγος Μινωτή-Παξινού.298
Στη θεατρική σκηνή θεωρήθηκε καλλιτεχνική αντίπαλος της Αλίκης
Βουγιουκλάκη, αναβιώνοντας έτσι την καλλιτεχνική αντιπαλότητα της Κυβέλης με
τη Μαρίκα Κοτοπούλη, χωρίς όμως τις πολιτικές προεκτάσεις εκείνης της διαμάχης.

293
Ο Ζάχος Χατζηφωτίου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το χρονικό διάστημα 1956-1962 διετέλεσε
διευθυντής ενός εκδοτικού οίκου στο Παρίσι και στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε στη ναυτιλία έως το 1970.
294
Στο γάμο είχαν προσκαλέσει όλη την κοσμική Αθήνα εκτός από την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Παρευρέθηκαν
επίσης και πέντε χιλιάδες απρόσκλητοι.
295
Την εποχή που παντρεύτηκε η Τζ. Καρέζη παντρεύτηκε και ο Χουάν Κάρλος με τη βασίλισσα Σοφία,
επισκιάζοντας έτσι το γάμο της πρώτης.
http://www.youtube.com/watch?v=xK8yPaKxHI0 (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 6)
296
Η Τζένη Καρέζη είχε επηρεαστεί από τις φήμες ότι εκείνος είχε σχέσεις με άλλες γυναίκες στο Λονδίνο και το
Παρίσι –κάτι που ο ίδιος αρνιόταν κατηγορηματικά.
http://www.youtube.com/watch?v=xK8yPaKxHI0 (Η μηχανή του χρόνου – Τζένη Καρέζη, Μέρος Α´ 6)
297
Χαρακτηριστικό είναι το ότι τον είχαν αποκαλέσει «κύριο Καρέζη», όπως ομολογεί ο ίδιος σε συνέντευξή του.
http://www.youtube.com/watch?v=d_IKmLryvss&feature=related (Ο Ζάχος Χατζηφωτίου μιλά για την Τζένη
Καρέζη)
298
Ενδιαφέρον έχει αυτό που αφηγείται ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καζάκος για την εποχή που γεννήθηκε. Όσα
παιδιά γεννιούνταν στις 21 Απριλίου βαφτίζονταν από τον ίδιο τον Παπαδόπουλο ή τη σύζυγό του. Οι γονείς του
δεν ήθελαν κάτι τέτοιο λόγω των αριστερών τους φρονημάτων, κι έτσι είχαν καταστρώσει σχέδιο ώστε να
κρύψουν το μωρό, αν γεννιόταν τότε.
115
Η αλήθεια πάντως είναι ότι η Αλίκη και η Τζένη παρέλαβαν μια βιοτεχνία (τον
κινηματογράφο) και τη μετέτρεψαν σε ανθούσα βιομηχανία.299 Παρά τις φήμες,
ωστόσο, που υποστήριζαν ότι υπήρχε εχθρότητα ανάμεσά τους, η Αλίκη πληγώθηκε
βαθιά για το θάνατο της Τζένης.300
Η Τζένη Καρέζη πέθανε στις 27 Ιουλίου
του 1992 στο σπίτι της, νικημένη από την
τετραετή μάχη με την επάρατο νόσο.301 Η σορός
της τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι
της Μητρόπολης Αθηνών.302 Στις 29 Ιουλίου
Εικόνα 110. Επιχείρηση γοητεία (1981) 1992 τελέστηκε η νεκρώσιμη ακολουθία στον
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Τζένη Καρέζη: Το
άρωμα μιας ζωής, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών και η ταφή της
2003
πραγματοποιήθηκε στο Α´ Νεκροταφείο Αθηνών με δημόσια δαπάνη, παρουσία
πολλών συναδέλφων της και απλού κόσμου.
Στη μνήμη της, ο Κώστας Καζάκος με τη συμβολή και άλλων αξιόλογων
ανθρώπων ίδρυσαν μετά το θάνατό της, την ίδια χρονιά, το ίδρυμα «Τζένη Καρέζη»,
μια μη κερδοσκοπική εταιρεία με σκοπό την παρηγορητική αγωγή των ασθενών που
πάσχουν από καρκίνο και χρόνιες καταληκτικές νόσους και τη με κάθε μέσο
ανακούφισή τους από τον πόνο. Εκτός από αυτό, το όνομα της μεγάλης ηθοποιού
φέρει το Θέατρο Αθήναιον στην οδό Ακαδημίας, ένας δημοτικός κινηματογράφος
στην Πολίχνη Θεσσαλονίκης, μια αίθουσα του σχολείου της (Ελληνογαλλική Σχολή
Καλογραιών Θεσσαλονίκης) και δρόμοι της Νεάπολης Πειραιά και της Σύρου.
299
300
(Αντ’ αυτού – Κώστας Καρράς, 01/01/2000)
301
http://www.youtube.com/watch?v=eTkbKbbIWsY (Κώστας & Κωνσταντίνος Καζάκος μιλούν για την
αρρώστια της Τζ. Καρέζη)
302
http://www.youtube.com/watch?v=fnvQ0ruOscI (Κωνσταντίνος Γκέλιας: Τζένη Καρέζη)
116
2.7. Δημήτρης Παπαμιχαήλ (1934-2004) – Αλίκη Βουγιουκλάκη (1934-
1996)303
Εικόνα 111. Η Αλίκη στο ναυτικό (1961) Εικόνα 112. Το πιο λαμπρό αστέρι (1967)
Πηγή: Ι. Τριανταφυλλίδης, Ταινίες για φίλημα, Πηγή: Λ. Μιχαηλίδης, Ιερά τέρατα
εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2000 …αγγελικά πλασμένα, εκδ. Ι. Σιδέρη, Αθήνα
2005
(Η Κατερίνα ακουμπά δήθεν τυχαία τον Αλέξη στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου)
ΚΑΤΕΡΙΝΑ (Αλίκη Βουγιουκλάκη): Ω! Με συγχωρείτε, ήταν τυχαίο...
ΑΛΕΞΗΣ (Δημήτρης Παπαμιχαήλ): Τυχαίο αλλά ωραίο!
(Από την ταινία Μοντέρνα σταχτοπούτα του Αλέκου Σακελλάριου)
ΛΙΖΑ (Αλίκη Βουγιουκλάκη): (Μουγκρίζει)

ΠΑΝΟΣ (Δημήτρης Παπαμιχαήλ): Είπες τίποτα παιδί μου;
Λ.: Τίποτα. Απλώς μούγκρισα. Έτσι είμαι εγώ. Στα διαλείμματα μουγκρίζω! Δικαίωμά μου δεν είναι;
Π.: Ασφαλώς, παιδί μου! Και δικαίωμα και υποχρέωσή σου είναι να θυμάσαι πού και πού τη μητρική
σου γλώσσα…
(Από την ταινία Το ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο του Αλέκου Σακελλάριου)
2.7.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Δ.

Παπαμιχαήλ
Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ γεννήθηκε στις 29 Αυγούστου 1934 στον Πειραιά.304
Ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου και
κινηματογράφου.
303
Σύμφωνα με το Θ. Έξαρχο (2000).
304
Ο βομβαρδισμός του Πειραιά στον Β´ Παγκόσμιο έμεινε ανεξίτηλος στη μνήμη του. Ήταν κάτι τραυματικό για
την παιδική του ηλικία – ήταν μόλις 7 χρόνων. Οι γονείς του τον μετέφεραν στο Κρανίδι, όπου τον φιλοξένησε
ένας θείος του για δύο χρόνια. Ύστερα ο Δ. Παπαμιχαήλ επέστρεψε έχοντας πια συνέλθει ψυχικά. Αρεσκόταν
στην επιθεώρηση και άρχισε σιγά σιγά να ασχολείται με το θέατρο. Ήθελε να ξεφύγει από τη φτώχεια της
οικογένειάς του και θεώρησε ότι το θέατρο ήταν μια διέξοδος προκειμένου να αποφύγει να αναλάβει την
επιχείρηση του πατέρα του, ένα καφενείο στο Χατζηκυριάκειο. Εκεί σύχναζαν πολλοί ρεμπέτες, γι’ αυτό και ήταν
εξοικειωμένος με αυτά τα ακούσματα. Οι γονείς του επιθυμούσαν να σπουδάσει υφαντουργία στην Αγγλία γιατί
117
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, συμμετέχοντας σε μια γυμνασιακή παράσταση,
ανακάλυψε το θέατρο, όπου και ξεχώρισε, και λίγα χρόνια αργότερα έδωσε εξετάσεις
στη Δραματική Σχολή του Εθνικού (τότε Βασιλικού) Θεάτρου,
ερμηνεύοντας ένα απόσπασμα από τον Άμλετ του Σαίξπηρ.
Σπουδαστής της Σχολής ακόμα, εμφανίστηκε στη
σκηνή του Εθνικού Θεάτρου και ερμήνευσε ένα μικρό ρόλο
στο έργο του Σπύρου Μελά Ο βασιλιάς και ο σκύλος. Το 1955
αποφοίτησε από τη δραματική σχολή και έκανε την πρώτη
Εικόνα 113. Ιπποκράτης και
δημοκρατία (1972) του επαγγελματική εμφάνιση με το έργο Εκάβη του Ευριπίδη
Αλεξανδράκης – Ευχαριστώ, στο ρόλο του Πολύδωρου.
εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2003
Ο πρώτος του πρωταγωνιστικός ρόλος ήταν στο Γλάρο του Τσέχωφ305 το
χειμώνα του 1957 στο Εθνικό Θέατρο, δίπλα στην
Κυβέλη, τη Βάσω Μανωλίδου, το Θάνο Κωτσόπουλο.
Ξεχώρισε πολύ νωρίς για το ταλέντο του και
αξιοποιήθηκε αμέσως από το Εθνικό, όπου και
πρωταγωνίστησε από το 1957 έως το 1960.306
Ερμήνευσε σημαντικούς ρόλους σε έργα του κλασικού
και όχι μόνο ρεπερτορίου, όπως: Αντιγόνη και Οιδίπους
επί Κολωνώ του Σοφοκλή, Μαρία Στιούαρτ του Φρ. Εικόνα 114. Οθέλλος (1958)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Δημήτρης
Σίλλερ, Η κυρά της αυγής του Αλ. Κασσόνα, Οθέλλος και Παπαμιχαήλ: Ένας μύθος, μια
ιστορία, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα
Το ημέρωμα της στρίγκλας του Ου. Σαίξπηρ, Έξι 2002
πρόσωπα ζητούν συγγραφέα του Λ. Πιραντέλλο, Οργισμένα νιάτα του Τζ. Όσμπορν,
Φοιτητές του Γρ. Ξενόπουλου.
είχε κερδίσει μια υποτροφία από την Πειραϊκή-Πατραϊκή. Όμως εκείνος δε συμφωνούσε, κάτι που τους ξάφνιασε.
Έτσι έδωσε εξετάσεις στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Μάλιστα, αναφέρεται ότι ο ηθοποιός επέλεξε
τη συγκεκριμένη σχολή επειδή δεν απαιτούνταν χρήματα προκειμένου να φοιτήσει εκεί, καθώς και ότι κάλυπτε
την απόσταση από τον Πειραιά, όπου έμενε, μέχρι το Εθνικό Θέατρο πεζός.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=77481&autostart=0 (Μηχανή του χρόνου –
Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Μέρος 1ο)
305
Στη συγκεκριμένη παράσταση του Εθνικού τον είδαν ο Φιλοποίμην Φίνος και ο Αλέκος Σακελλάριος και τον
κάλεσαν να εμφανιστεί στην ταινία Η θεία απ’ το Σικάγο.
306
Δ. Κούκουνας, Who’s who – Επίτομο Βιογραφικό Λεξικό, «Παπαμιχαήλ Δημήτρης», σσ. 778-779, εκδ. Μέτρον,
Αθήνα 1998.
118
Οι εύστοχες θεατρικές του επιλογές συνεχίστηκαν, καθώς συνεργάστηκε με το
Θέατρο Τέχνης τη χειμερινή περίοδο 1960-1961 για το
Θείο Βάνια του Ά. Τσέχωφ. Στη συνέχεια επανήλθε
στο Εθνικό Θέατρο για το ανέβασμα των έργων
Ερωφίλη του Γ. Χορτάτζη και Ρωμαίος και Ιουλιέττα
του Ου. Σαίξπηρ, ενώ το 1962 συγκρότησε για πρώτη
Εικόνα 115. Ο θείος Βάνιας (1995) φορά δικό του θίασο, με τον οποίο έκανε και
Παπαμιχαήλ: Ένας μύθος, μια περιοδείες. Ανέβασε την Ποντικοπαγίδα της Αγκ.
ιστορία, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2002
Κρίστι, το Μάριο του Μ. Πανιόλ και λίγα ακόμα. Το
1964 υπήρξε πρωταγωνιστής στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.) στον
Ιππόλυτο του Ευριπίδη και ύστερα έγινε συνθιασάρχης με την Αλίκη Βουγιουκλάκη.
Μετά το διαζύγιό τους το 1974, στράφηκε περισσότερο στο ποιοτικό θέατρο,307
το οποίο ήδη είχε υπηρετήσει τόσο στο Εθνικό όσο και κατά
τη συνεργασία του με τον Κάρολο Κουν. Οι
πρωταγωνιστικές του ερμηνείες σε έργα του κλασικού
ρεπερτορίου και την αρχαία τραγωδία αποτελούν σημείο
αναφοράς για τους νέους Έλληνες ηθοποιούς. Εκείνη που
δεν τον πρόδιδε ποτέ, υποστήριζε ο ίδιος, ήταν η σχέση του
με το θέατρο. Τη χρονιά αυτή συγκρότησε θίασο με την
Έλλη Λαμπέτη για να παρουσιάσουν το Βυσσινόκηπο του Εικόνα 116. Ναταλί (1969)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας,
Ά. Τσέχωφ στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, και στη Δημήτρης Παπαμιχαήλ: Ένας
μύθος, μια ιστορία, εκδ.
συνέχεια έγινε μέλος του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Άγκυρα, Αθήνα 2002
Ελλάδος. Με τον τελευταίο θίασο ανέβασαν τα έργα: Μήδεια του Ευριπίδη, με

πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη,308 Ο κύριος Πούντιλα και ο άνθρωπός του ο
Μάττι του Μπ. Μπρεχτ και Ιούλιος Καίσαρ του Ου. Σαίξπηρ. Ακολούθησε και πάλι
συνεργασία με την Έλλη Λαμπέτη, με την οποία ήταν και συνθιασάρχες στα έργα
Φιλουμένα Μαρτουράνο του Ε. ντε Φιλίππο και Ντόλλυ του Θ. Ουάιλντερ.
307
Το θέατρο ήταν η μεγάλη του αγάπη. Εκεί άλλωστε φάνηκε κυρίως και το ταλέντο του. Κανείς δεν
αμφισβήτησε την καλλιτεχνική του αξία, αλλά κάποιες φορές ζητούσε πολύ υψηλές αμοιβές και αυτό είχε γίνει
θέμα. Του άρεσαν τα δύσκολα έργα και κυρίως ο Τσέχωφ. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η Αλίκη Βουγιουκλάκη τον
περιόριζε σε ρόλους εύκολους και εμπορικούς και ότι τον ενοχλούσε η πρωτιά της (αναφέρει ο Τάκης
Βουγιουκλάκης).
http://www.youtube.com/watch?v=kSTK0TWEm80&feature=relmfu (Τετ α τετ – Δημήτρης Παπαμιχαήλ)
308
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=68966&autostart=0 (Παρασκήνιο –
Μελίνα Μερκούρη-Συνέντευξη στην Επίδαυρο, 01/01/1993)
119
Το 1980 συνεργάστηκε με την Κάτια Δανδουλάκη, ενώ σημαντικές ήταν και οι
συνεργασίες στις οποίες προέβη αργότερα, όπως με το Αμφι-θέατρο του Σπύρου
Ευαγγελάτου, το Εθνικό Θέατρο, την Ελ. Χατζηαργύρη και το Ν. Τσακίρογλου, τον
Αλέκο Αλεξανδράκη και πολλούς άλλους. Το 1996 πρωταγωνίστησε στον Οιδίποδα
επί Κολωνώ του Σοφοκλή στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, αποκομίζοντας θετικές
κριτικές, και έκλεισε το θεατρικό κύκλο του με το έργο
Τρεις φορές ζωή (2001) της Γιασμ. Ρεζά.
Αξιοπρόσεκτο είναι ότι, συνολικά, ο Δημήτρης
Παπαμιχαήλ κατόρθωσε να συγκεντρώσει πάνω από
εκατό θεατρικούς ρόλους στην καριέρα του.
Το αντιστάθμισμα των σοβαρών του ρόλων στο Εικόνα 117. Προμηθέας Δεσμώτης
(1983)
θέατρο ήταν ο κινηματογράφος, που του έδωσε Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Δημήτρης
Παπαμιχαήλ: Ένας μύθος, μια ιστορία,
μεγάλη δημοτικότητα και τον ανέδειξε σε έναν από εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2002
τους δημοφιλέστερους ηθοποιούς για δύο περίπου δεκαετίες. Γοητευτικός, με φινέτσα

και στυλ μποέμ, ωραίου, φιλότιμου, καλόκαρδου, κάνει την πρώτη του
κινηματογραφική εμφάνιση το 1956 στην πρώτη έγχρωμη ελληνική ταινία Ο
αγαπητικός της βοσκοπούλας του Δ. Κορομηλά σε σκηνοθεσία Ηλία Παρασκευά. Στη
συνέχεια ακολουθούν Η θεία από το Σικάγο (1957) και Η κυρά μας η μαμή (1958) του
Αλ. Σακελλάριου, Το τελευταίο ψέμα (1958) του Μιχ. Κακογιάννη, Τα κόκκινα
φανάρια (1963) του Αλ. Γαλανού, Το τεμπελόσκυλο (1963) του Στεφ. Φωτιάδη. Άλλες
ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε ήταν Περάστε την πρώτη του μηνός (1965) του
Αλ. Σακελλάριου, Δημήτρη μου… Δημήτρη μου (1967), Το λεβεντόπαιδο (1969) και Ο
παραμυθάς (1969) του Λάκη Μιχαηλίδη,
Παπαφλέσσας (1971) του Πάνου Κοντέλη,
Ιπποκράτης και δημοκρατία (1973) του Γ.
Ρούσσου, Οι ερασταί του ονείρου (1974) του
Γιάννη Δαλιανίδη και άλλες. Η σταδιοδρομία του
στη μεγάλη οθόνη έφτασε στο τέλος της με την
Εικόνα 118. Δημήτρη μου Δημήτρη μου
(1967) ταινία Προς την ελευθερία (1996) των Χ.
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Τα μιούζικαλ του
ελληνικού κινηματογράφου, εκδ. Ορφέας, Παπαδόπουλου και Μπ. Φαεινού.
Αθήνα 2004
Επιπρόσθετα, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ
ασχολήθηκε και άφησε το στίγμα του τόσο στην τηλεόραση όσο και στο ραδιόφωνο.
Οι τηλεοπτικές του εμφανίσεις ήταν περιορισμένες αλλά σημαντικές: Βασίλισσα
120
Αμαλία, Οι ένοχοι, Ναυτικές ιστορίες, Η λάμψη των άστρων, Η Αλτάνα της Πάργας,
Ανατολικός άνεμος. Αναφορικά με το
ραδιόφωνο, η δραστηριότητά του ήταν πιο
έντονη, καθώς τη χρονική περίοδο 1957-1987
συμμετείχε σε θεατρικά έργα και σε
αμέτρητες ραδιοφωνικές εκπομπές,
αυτοτελείς ή με συνέχειες.309 Εικόνα 119. Το λεβεντόπαιδο (1969)
Πηγή: Μ. Καμβασινού, Φίνος Φιλμ: Φιλοποίμην
Στη συνέχεια, αξίζει να γίνει λόγος για και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας, Αθήνα 2005
τις διακρίσεις του εν λόγω ηθοποιού. Το 1957 τιμήθηκε με το Βραβείο Κοτοπούλη,

ενώ το 1994 βραβεύτηκε από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού
Θεάτρου με το Έπαθλο Αιμίλιου Βεάκη για την ερμηνεία του στο Ημερολόγιο της
Άννας Φρανκ των Γκούντριχ – Χάκκετ και στις Τραχίνιες του Σοφοκλή.
Παράλληλα, εκτός από θιασάρχης, κυρίως με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, υπήρξε
και σκηνοθέτης310. Δίδαξε υποκριτική στη Δραματική Σχολή Κωστή Μιχαηλίδη και
σε σεμινάρια της Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.), ενώ
διετέλεσε, επίσης, πρόεδρος της συνδικαλιστικής επιτροπής ηθοποιών του Κρατικού
Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (1977-1980), μέλος του διοικητικού συμβουλίου της
Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος (Π.Ο.Θ.Α.), καλλιτεχνικός
διευθυντής της Σχολής Ιάσμος-Θεατρικά Δρώμενα (1997) και πρόεδρος του
Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων
των Ελλήνων Ηθοποιών «Διόνυσος». Για μια
τετραετία, από το 1986 έως το 1990, ασχολήθηκε
ενεργά με την πολιτική, ως δημοτικός σύμβουλος
στον Πειραιά – το 1986 ήταν αντιδήμαρχος,
αρμόδιος για θέματα πολιτισμού.311
Εικόνα 120. Οι ερασταί του ονείρου (1974) Τέλος, σχετικά με την προσωπική του ζωή,
Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας, Αθήνα ο ηθοποιός ξαναπαντρεύτηκε312 μετά το τέλος
2005
της σχέσης του με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Η
νέα του σύζυγος ήταν πλέον η Νανά Ειλικρινή, επιστήθια φίλη της Αλίκης
309
Θ. Έξαρχος (2000), σσ. 510-512.
310
Σκηνοθέτησε τα έργα: Ο κόσμος της Σούζυ Βογκ του Π. Όσμπορν, Η κόρη μου η σοσιαλίστρια του Αλέκου
Σακελλάριου, Αχ, αυτή η γυναίκα μου των Ν. Τσιφόρου – Π. Βασιλειάδη, Ο θείος Βάνιας του Τσέχωφ (1968), Η
θεατρίνα του Σ. Μωμ, Ωραία μου κυρία του Μπ. Σω και άλλα (Έξαρχος: 2000, 510-512).
311
Ο ίδιος λέγεται ότι υποστήριζε πως ο ηθοποιός δε γίνεται καλός πολιτικός.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=35993&autostart=0 (Σε χρόνο tv – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, 01/01/2007)
312
Μ. Κυριακάκη, «Δημήτρης Παπαμιχαήλ», Κουίντα Art e-Magazine, 04/08/2006.
121
Βουγιουκλάκη, με την οποία όμως χώρισαν το 1990. Σύντροφός του υπήρξε και η
ηθοποιός Μίνα Χειμώνα, αλλά η σχέση του με την επίσης ηθοποιό Νάντια Μουρούζη
ήταν αυτή η οποία κράτησε μέχρι το θάνατό του.
2.7.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Αλ.

Βουγιουκλάκη
Η Αλίκη-Σταματίνα Βουγιουκλάκη, το γένος Κουμουνδούρου, υπήρξε μία από
τις πιο δημοφιλείς ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου. Η «εθνική σταρ
της Ελλάδος», όπως ονομάστηκε, γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου του 1934 στο Μαρούσι
Αττικής στην Αθήνα. Ήταν το πρώτο παιδί του δικηγόρου Ιωάννη Βουγιουκλάκη313,
πρώην Νομάρχη Αρκαδίας, και της Αιμιλίας (Έμυς) Κουμουνδούρου. Βρέφος ακόμα,
αρρώστησε με πνευμονία και αμέσως οι γονείς της τελέσαν αεροβάπτισμα, δίνοντάς
της το όνομα Αλίκη-Σταματίνα.
Τα παιδικά της χρόνια ήταν ιδιαίτερα δύσκολα
και φτωχικά. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής
Κατοχής ο πατέρας της δολοφονήθηκε (31 Δεκεμβρίου
1943) και η μητέρα της ανέλαβε μόνη της την
ανατροφή των τριών παιδιών: της Αλίκης, του Αντώνη
και του Τάκη.
Εικόνα 121. Αφισέτα για την ταινία
Το κορίτσι του λούνα παρκ (1968)
Το υποκριτικό της ταλέντο διαφάνηκε από την
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Αλίκη
Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα, εκδ.
παιδική της ηλικία,314 διότι πρωταγωνιστούσε στις
Περιοδικός Τύπος Α.Ε., Αθήνα 1998
περισσότερες σχολικές θεατρικές παραστάσεις και
αποσπούσε τα θετικά σχόλια των καθηγητών της, κάποιοι από τους οποίους την
παρότρυναν να γίνει ηθοποιός. Πρωτόπαιξε σε θεατρική σκηνή όταν ήταν ακόμα
μαθήτρια στο γυμνάσιο, στο μονόπρακτο του Σ. Σκίπη Οι Βραχνάδες. Η Αλίκη
Βουγιουκλάκη λάτρευε από μικρή την Μαίρη Πίκφορντ και την Γκρέτα Γκάρμπο.
313
Η καταγωγή της ήταν από το χωριό Λυγιά της Μάνης, τόπος γέννησης του πατέρα της, όπου διέθεταν έναν
πύργο.
314
Διάβαζε πάρα πολύ. Σε ηλικία εννέα ετών μιλούσε αγγλικά και γαλλικά. Θέλοντας να κάνει την επανάστασή
της, κατέφυγε στο θέατρο, γεγονός για το οποίο στην αρχή η μητέρα της είχε αντιρρήσεις.
http://www.youtube.com/watch?v=50Ko75tWdSc&feature=related (Made in Greece – Αλίκη Βουγιουκλάκη,
Μέρος 1ο)
http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&NR=1&v=SruIEx-SVRA (Top stories – Αιμιλία
Βουγιουκλάκη)
http://www.youtube.com/watch?v=w1h5jdCn1NA&feature=related (Made in Greece – Αλίκη Βουγιουκλάκη,
Μέρος 2ο)
122
Το 1952, τελειώνοντας το σχολείο, έδωσε εξετάσεις στη Δραματική Σχολή του
Εθνικού (τότε Βασιλικού) Θεάτρου315 σε μια εποχή που το κοινωνικό κατεστημένο
με την ανάλογη νοοτροπία συνέδεε το επάγγελμα του ηθοποιού με αβέβαιο μέλλον
και ένα προφίλ ανηθικότητας. Η επιτροπή την οποία αποτελούσαν οι Άγγ. Τερζάκης,
Γ. Σιδέρη, Κλ. Καρθαίος, Ν. Παρασκευάς, Κ. Δημαράς, Π. Κατσέλης, Σ. Καραντινός,
Αλ. Σολομός και Θ. Κωτσόπουλος αποφάσισαν να της δώσουν την ευκαιρία, κι έτσι η
Αλίκη άρχισε να παρακολουθεί τα μαθήματα της Σχολής. Το 1953, όντας στο
δεύτερο έτος, της ανατέθηκε από τον Αλέξη Σολομό ο μικρός ρόλος της Λουιζόν
στον Κατά φαντασίαν ασθενή του Μολιέρου, που ήταν και η πρώτη της επίσημη
θεατρική εμφάνιση. Τον ίδιο χρόνο ερμήνευσε
και το ρόλο της Ολυμπίας στις Φουσκοθαλασσιές
του Δημήτρη Μπόγρη, μια ηθογραφική κομεντί.
Στη συνέχεια, την επόμενη χρονιά, πριν
τελειώσει τη δραματική σχολή, κλήθηκε από το
σπουδαίο ηθοποιό και σκηνοθέτη εκείνης της
εποχής Νίκο Χατζίσκο να αντικαταστήσει την Εικόνα 122. Αφισέτα για την ταινία Αχ!
Αυτή η γυναίκα μου (1967)
Άννα Συνοδινού, η οποία είχε αποχωρήσει από το Πηγή: Δελαπόρτας, Μ., Αλίκη
θίασο, στο ρόλο της Ιουλιέτας. Ωστόσο, για να Περιοδικός Τύπος Α.Ε., Αθήνα 1998
παίξει στο έργο Ρωμαίος και Ιουλιέτα, χρειάστηκε ειδική άδεια από τη σχολή της και,
επιπλέον, είχε μόνο τρεις μέρες περιθώριο να προετοιμαστεί. Τότε για πρώτη φορά
κοινό και κριτικοί χειροκρότησαν και αναγνώρισαν την προσπάθειά της στο Θέατρο
του Εθνικού Κήπου, και για σαράντα χρόνια εμφανιζόταν στη σκηνή και στην οθόνη
μόνο ως πρωταγωνίστρια πλέον. Στις απολυτήριες εξετάσεις της υποδύθηκε τη
Μαργαρίτα του Φάουστ.
Το 1955, έτος αποφοίτησής της από τη σχολή και επίσημης ένταξής της στο
Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, έγινε μέλος του θιάσου του Νίκου Χατζίσκου για το
έργο Πινακοθήκη των ηλιθίων του Νίκου Τσιφόρου. Όμως, λόγω της μη εμπορικής
επιτυχίας του έργου, ο θίασος Ν. Χατζίσκου – Αν. Συνοδινού ανέβασε τον Ηθοποιό
Κην του Αλέξανδρου Δουμά. Εκεί υποδυόταν μια σαραντάρα κόμισσα, ένας ρόλος
που την απογοήτευσε, με αποτέλεσμα να αποχωρήσει από το θίασο μετά από κάποιες
παραστάσεις και να μείνει αρκετούς μήνες εκτός σκηνής. Τον Οκτώβριο του 1956
315
Τη χρονιά εκείνη φοίτησαν στη Δραματική Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου οι: Αλίκη Βουγιουκλάκη, Τζένη
Καρέζη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Τζένη Ρουσσέα, Βάσω Μεριδιώτου, Κάκια Αναλυτή, Κώστας Ρηγόπουλος
(Νικόλιζας: 2003, 76).
123
εντάχθηκε στο θίασο του Δημήτρη Μυράτ προκειμένου να λάβει μέρος στο έργο
Σιμούν του Α. Λένορμαν και ύστερα συνεργάστηκε με το θίασο Ντ. Ηλιόπουλου-Β.
Ζουμπουλάκη-Χρ. Τσαγανέα για το έργο Ντούο Σεμπαστιάνι. Μέχρι εκείνη τη στιγμή
ωστόσο οι παραπάνω ρόλοι δεν ικανοποιούσαν απόλυτα την ηθοποιό, ούτε της
πρόσφεραν γόνιμο έδαφος για να αναδειχθεί.316
Η καθοριστική στροφή στη θεατρική της πορεία πραγματοποιήθηκε το 1957 με
την ένταξή της στο θίασο της Κατερίνας. Η μεγάλη ηθοποιός την εμπιστεύτηκε και
της ανέθεσε το ρόλο της Άιβυ Κράιτον στη Θεατρίνα του Σ. Μωμ. Η επιτυχία δεν
άργησε να έρθει και η παράσταση παίχτηκε στο Θέατρο Ιντεάλ τη θερινή και τη
χειμερινή περίοδο. Συνέχισαν και με τις παραστάσεις άλλων έργων, όπως Κοντσέρτο
του Χ. Μπαρ, Άγονος κήπος του Ε. Μπάνιολντ, Το δίχτυ της αράχνης της Αγκάθα
Κρίστι. Η Αλίκη Βουγιουκλάκη άρχισε να γνωρίζει τη θεατρική καταξίωση την οποία
επιζητούσε και η οποία σφραγίστηκε με τη συνεργασία της με τον Κ. Μουσούρη, που
την έχρισε και την καθιέρωσε ως πρωταγωνίστρια. Παρουσίασαν τα έργα Ωραία μου
κυρία του Μπ. Σω, Τόπο στα νιάτα και Φτωχό σαν σπουργιτάκι του Λ. Φοντόρ, και Ο
πρίγκηψ και η χορεύτρια του Λ. Ράτιγκαν (1958-1961).
Ύστερα από μια σειρά επιτυχημένων περιοδειών σε
Ελλάδα και Κύπρο, το 1962 συγκρότησε για πρώτη φορά
δικό της θίασο και ανέβασε τα έργα Χτυποκάρδια στο
θρανίο του Αλ. Σακελλάριου, Καίσαρ και Κλεοπάτρα του
Μπ. Σω, Τόπο στα νιάτα του Λ. Φοντόρ, Μια Κυριακή στη
Νέα Υόρκη του Ν. Κράσνα, Περάστε την πρώτη του μηνός
των Ι. Μπέκερτ-Στ. Αντοργιάν, Ο πειρασμός του Γρ.
Εικόνα 123. Ένα αστείο
κορίτσι (1970) Ξενόπουλου. Το καλοκαίρι του 1962 έκανε δύο έκτακτες
Πηγή: Λ. Μιχαηλίδης, Ιερά
τέρατα …αγγελικά πλασμένα, εμφανίσεις στην Οδό ονείρων σε μουσική του Μάνου
εκδ. Ι. Σιδέρη, Αθήνα 2005
Χατζιδάκι, για να ερμηνεύσει τις επιτυχίες που είχε γράψει ο συνθέτης για τις ταινίες
της.317 Μετά από αυτό, ξεκίνησε έναν νέος κύκλος περιοδειών, αυτή τη φορά στην
Κωνσταντινούπολη, τη Χίο και τη Μυτιλήνη, όπου ο κόσμος τής επιφύλασσε θερμή
υποδοχή.
316
Απογοητευμένη με τη μη αναμενόμενη ανταπόκριση από το κοινό των έργων στα οποία συμμετείχε αλλά και
από το «βαθμό» του διπλώματός της («Λίαν Καλώς»), η Αλίκη Βουγιουκλάκη είχε φτάσει στο σημείο να δηλώσει
πως θα εγκαταλείψει το θέατρο (Μ. Κυριακάκη, «Αλίκη Βουγιουκλάκη», ό.π.)
317
Η συνεργασία της με το Μάνο Χατζιδάκι στα δύο έργα θεωρήθηκε από τους κριτικούς μια αξιόλογη πρώτη
στροφή της ηθοποιού προκειμένου να ξεφύγει από την τυποποίηση των ρόλων που ερμήνευε στις φαρσοκωμωδίες
του κινηματογράφου. Αντιθέτως το ευρύ κοινό που την είχε ταυτίσει με τις ταινίες της δεν την αντάμειψε
ανάλογα.
124
Τη χειμερινή περίοδο του 1974 που έληξε η συνεργασία της με το Δημήτρη
Παπαμιχαήλ, συνέχισε τη θεατρική σταδιοδρομία της κατά κύριο λόγο μόνη της,
εκτός από λίγες παραστάσεις στις οποίες συνεργάστηκε με σημαντικούς ηθοποιούς
της εποχής ανεβάζοντας τη Μαντώ Μαυρογένους του Γ. Ρούσσου, για παράδειγμα, με
το Μάνο Κατράκη και το Νυφικό κρεββάτι του Γ. Ντε Χάρτογκ με το Γιάννη Φέρτη.
Επίσης, το 1975 διαφοροποιήθηκε στον μέχρι τότε τρόπο ανεβάσματος των
μιούζικαλ, φέρνοντας στην Ελλάδα τα μιούζικαλ-υπερπαραγωγή. Αυτό το εγχείρημά
της αποδείχτηκε ιδιαίτερα επιτυχημένο, καθώς έπαιζε και τραγουδούσε ταυτόχρονα,
εκφράζοντας τις κρυφές επιθυμίες μιας πιο χαρούμενης ζωής στις γενιές των
Ελλήνων που σημαδεύτηκαν με τραυματικές εμπειρίες και μεγάλη οικονομική
ανέχεια. Τα θεατρικά έργα της που ξεχώρισαν ήταν Καμπίρια του Νηλ Σάιμον, Ωραία
μου κυρία του Μπ. Σω, Καμπαρέ του Τζο Μάστερωφ, Τζούλια του Μπ. Σλέιντ,
Εβίτα318 των Τ. Ράις και Α. Λ. Γουέμπερ. Σημαντικές θεατρικές επιτυχίες της ήταν
και Ο πειρασμός του Γρ. Ξενόπουλου, Η εύθυμη χήρα του
Φρ. Λέχαρ, Η κυρία με τις καμέλιες του Αλ. Δουμά, Βίκτωρ
και Βικτώρια του Ρ. Σουέντσελ.
Το 1986 ήταν ακόμα μία καθοριστική χρονιά για τη
θεατρική της πορεία, διότι αποφάσισε να ανεβάσει τη
Λυσιστράτη του Αριστοφάνη. Πρόταση για να
πρωταγωνιστήσει στη συγκεκριμένη κωμωδία είχε
δεχτεί και δύο χρόνια πριν από το Εθνικό Θέατρο, αλλά Εικόνα 124. Πρόγραμμα και αφίσα
από την Αντιγόνη (1990)
λόγω των υπέρμετρων αντιδράσεων του Τύπου είχε Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Αλίκη
εγκαταλείψει την ιδέα. Πλέον είχε φτάσει το πλήρωμα Περιοδικός Τύπος Α.Ε., Αθήνα
1998
του χρόνου και, σε συνεργασία με τον θίασο Προσκήνιο
του Αλέξη Σολομού, παρουσίασε την παράσταση στην Επίδαυρο.319
Έπειτα συνέχισε με το έργο των Μπαριγιέ-Γκρεντύ Λίγο πιο νωρίς, λίγο
αργά320, τη Σίρλεϋ Βαλεντάιν321 του Ου. Ράσσελ, την Αντιγόνη του Σοφοκλή στην
318
Για τις ανάγκες του ρόλου της είχε παρακολουθήσει εντατικά μαθήματα φωνητικής και χορού. Έτσι απογείωσε
για άλλη μια φορά την καριέρα της συνεχίζοντας ακάθεκτα να πρωταγωνιστεί και τα επόμενα χρόνια (1983-94) σε
σημαντικές κομεντί και μιούζικαλ του διεθνούς ρεπερτορίου. Στο έργο αυτό συναντήθηκε για πρώτη φορά με το
Βλάση Μπονάτσο πριν γίνουν ζευγάρι και στην προσωπική ζωή.
http://www.youtube.com/watch?v=tqkG303Y-1s&feature=related (Ο Βλάσης Μπονάτσος μιλάει για την Αλίκη)
Μ. Δελαπόρτας (1998).
319
Η επιτυχία της ήταν μεγάλη, αφού ειπώθηκε ότι «το αρχαίο αυτό θέατρο δεν είχε ξαναδεί τόσο κόσμο».
Ωστόσο υπήρξε και η αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή αναπαρήγε εν μέρει μια επιτυχημένη εμπορικά συνταγή ενός
κοριτσιού που καταφέρνει πάντα με τσαχπινιά και χαμόγελο να ικανοποιεί τις επιθυμίες της κερδίζοντας τη
συμπάθεια και την αποδοχή του κόσμου.
125
Επίδαυρο, και πάλι, μια παράσταση για την οποία δέχτηκε οξύτατη κριτική, το Γλυκό
πουλί της νιότης του Τ. Ουίλιαμς, την Κυρία δε με μέλει του Β. Σαρντού, τη Μις Πέπσι
της Π. Μπρυνό,322 την Ωραία μου κυρία. Με το μιούζικαλ Η μελωδία της ευτυχίας323
των Ρ. Ρότζερ και Οσ. Χαμερστάιν, στο ρόλο της Μαρίας Ράινερ, κλείνει η θεατρική
της διαδρομή (1994-96) και η Αλίκη δικαιώνει την επαφή της με το παιδικό κοινό
λίγο πριν την ασθένεια και το θάνατό της.
Η κινηματογραφική της καριέρα, αν και είχε
μικρότερη διάρκεια, υπήρξε εξίσου εντυπωσιακή, καθώς
οι ταινίες της για δεκαπέντε περίπου χρόνια βρίσκονταν
στις πρώτες θέσεις εισπρακτικά. Η πρώτη εμφάνισή της
πραγματοποιήθηκε το 1954 στην κινηματογραφική ταινία
Το ποντικάκι των Ν. Τσιφόρου – Γ. Ασημακόπουλου,324 η
οποία δεν είχε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, γεγονός που
Εικόνα 125. Πρόγραμμα για την αποθάρρυνε και την οδήγησε στην απόφαση να μην
την Ωραία μου κυρία (1993-
1994) ξαναπαίξει στον κινηματογράφο. Είχε χαρακτηρίσει
Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα, εκδ. μάλιστα τον εαυτό της «μουντζούρα στο πανί». Τον
Περιοδικός Τύπος Α.Ε., Αθήνα
1998 επόμενο χρόνο όμως πείστηκε και έλαβε μέρος στην ταινία
Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας σε σκηνοθεσία Δ. Δαδήρα. Τα πέντε πρώτα χρόνια
πρωταγωνίστησε μόνο σε δράματα, αλλά τα
επόμενα στράφηκε στις κομεντί, οι οποίες της
αξασφάλισαν την επιτυχία.
Το 1956 της προτάθηκε από τον Ανδρέα
Λαμπρινό η ταινία Το κορίτσι με τα παραμύθια. Ο
συμπρωταγωνιστής της Αλέκος Αλεξανδράκης της Εικόνα 126. Αλίκη, Αλέκος, Μιμή
παραχώρησε την πρωτιά στους τίτλους των Αλεξανδράκης – Ευχαριστώ, εκδ.
Άγκυρα, Αθήνα 2003
320
Στην παράσταση αυτή συνέρρευσε πλήθος κόσμου και ήταν το πρώτο έργο στο οποίο συνεργάστηκε με τον Κ.
Σπυρόπουλο, με τον οποίο πλέον ήταν ζευγάρι.
321
Το έργο αυτό ήταν μονόλογος και ο συγγραφέας του που παρακολούθησε την παράσταση υποστήριξε ότι ήταν
η καλύτερη Βαλεντάιν σε σύγκριση με τη θεατρική και την κινηματογραφική του Λονδίνου (Δελαπόρτας: 1998,
175).
322
Η πρωτοτυπία της παράστασης αυτής είναι ότι η Αλίκη Βουγιουκλάκη έκανε πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη και
όχι στην Αθήνα. Αποτέλεσε την τελευταία επίσημη περιοδεία της.
323
Ανέβασε το έργο αυτό κυρίως για τους μεγάλους, ενώ όλοι νόμιζαν ότι το έκανε για τα παιδιά. Αντίθετα, το
έκανε για να νιώσουν οι μεγάλοι παιδιά. Λέει πολλά τραγούδια σε αυτό. Την κούρασε, αλλά η ίδια ανέφερε ότι
«στην παράσταση όλα περνάνε γιατί είναι μια γιορτή». Μάλιστα, για να μην κουράζει τα παιδιά, τα είχε χωρίσει
σε τέσσερα γκρουπάκια και κάθε γκρουπ έπαιζε δύο φορές την εβδομάδα. Αξιοσημείωτο είναι ότι είχαν περάσει
τρακόσια παιδιά από οντισιόν.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6927&autostart=0 (Νυχτερινός επισκέπτης –
Η σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη, 01/01/1998)
324
Αντικατέστησε την Έλλη Λαμπέτη στο ρόλο αυτό.
126
ονομάτων κι εκείνη το θυμόταν αυτό σε όλη της τη ζωή. Στην ταινία τραγουδούσε το
«Κάθε όνειρο», το οποίο όμως ακούστηκε μόνο στην πρεμιέρα, γιατί μετά το έκοψαν
– χωρίς να γίνει γνωστός ο λόγος που συνέβη αυτό. Η ταινία σημείωσε ικανοποιητική
εμπορική επιτυχία, κι έτσι η Αλίκη άρχισε να αγαπά τον κινηματογράφο. Το 1957
δέχτηκε πρόταση από Ιταλό παραγωγό να ενσαρκώσει το ρόλο της Ωραίας Ελένης
στην ταινία Ιλιάδα, η οποία ωστόσο δε γυρίστηκε τελικά, αλλά η αναγγελία της
στάθηκε αφορμή ώστε η ηθοποιός να δώσει την πρώτη συνέντευξή της στο διεθνή
περιοδικό τύπο σε ένα ελβετικό περιοδικό.
Τον επόμενο χρόνο η Αλίκη Βουγιουκλάκη άρχισε
να καθιερώνεται, καθώς οι ταινίες της σημείωναν πλέον
μεγάλη εισπρακτική επιτυχία (Ο Μιμίκος και η Μαίρη του
Γιάννη Δαλιανίδη, Διακοπές στην Αίγινα του Ανδρέα
Λαμπρινού, Χαρούμενοι αλήτες των Ηλία
Λυμπερόπουλου και Κούλη Στολίγκα). Μάλιστα στο
εξωτερικό την αποκαλούσαν «το κορίτσι του
Εικόνα 127. Η Αλίκη Παρθενώνα», ενώ στο εσωτερικό πρώτη η Ελένη Βλάχου
δικτάτωρ (1972)
Πηγή: Λ. Μιχαηλίδης, Ιερά της απέδωσε το χαρακτηρισμό «Εθνική σταρ της
τέρατα …αγγελικά πλασμένα,
εκδ. Ι. Σιδέρη, Αθήνα 2005 Ελλάδας». Μια άλλη πρωτοτυπία της χρονιάς αυτής είναι
ότι, με αφορμή τη Μουσίτσα,325 επιβάλλεται να τραγουδάει στις ταινίες, διότι το
κοινό αρέσκεται σε αυτή τη γεμάτη νάζι ιδιαιτερότητα της φωνής της.
Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αυτού είναι οι κινηματογραφικές ταινίες Το
κλωτσοσκούφι (1960) των Αλ. Σακελλάριου και Χρ.
Γιαννακόπουλου, Η Λίζα και η άλλη (1961) του Β.
Γκούφα, Η ψεύτρα (1963) του Γιάννη Δαλιανίδη, Το
δόλωμα (1964) του Αλ. Σακελλάριου, Η σωφερίνα (1964)
του Γ. Ρούσσου, Ένα αστείο κορίτσι (1970), Η Αλίκη
δικτάτωρ (1972) και Πονηρό θηλυκό… κατεργάρα γυναίκα
(1980) του Λάκη Μιχαηλίδη, Η Μαρία της σιωπής (1973)
του Πέτρου Αθηναίου, Κατάσκοπος Νέλη (1981) του Νίκου Εικόνα 128. Αφίσα από τη
Μελωδία της Ευτυχίας (1996)
Φώσκολου και άλλες. Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Αλίκη
Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα,
Έλαβε επίσης μέρος σε μία –και στη μοναδική– εκδ. Περιοδικός Τύπος Α.Ε.,
Αθήνα 1998
ξενόγλωσση ταινία Aliki my love (1963), με συμπρωταγωνιστή τον Τζέισον Κόνραντ
325
Ήταν η πρώτη ταινία στην οποία συνεργάστηκε με τον Γιάννη Δαλιανίδη ως σκηνοθέτη.
127
σε σκηνοθεσία Ρούντολφ Ματέ, με προορισμό την διεθνή αγορά, η οποία όμως δεν
παίχτηκε ποτέ, ενώ είχε και δύο μικρές συμμετοχές στις κινηματογραφικές
παραγωγές Ο Παράς και ο φουκαράς (1964) και Περάστε την πρώτη του μηνός (1964).
Το 1979 είχε αναγγελθεί ότι θα συμπρωταγωνιστούσε στην ταινία Η λαίδη κι αλήτης
με το Θανάση Βέγγο, που δυστυχώς είχε άδοξο τέλος.326
Μετά την παρακμή του ελληνικού
κινηματογράφου, η Αλίκη Βουγιουκλάκη
επικέντρωσε τη δραστηριότητά της στο θέατρο.
Υπήρξε θιασάρχης και θεατρική
επιχειρηματίας για πάνω από τριάντα χρόνια,
ίδρυσε το Θέατρο Αλίκη στην οδό Αμερικής και το
Εικόνα 129. Γιγαντοαφίσα της Μις Πέπσι στη Κηποθέατρο Αλίκη στη λεωφόρο Αλεξάνδρας,
Θεσσαλονίκη (1993)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Αλίκη Βουγιουκλάκη – που λειτούργησε από το 1976-1983.327
Λεύκωμα, εκδ. Περιοδικός Τύπος Α.Ε., Αθήνα
1998 Ασχολήθηκε επίσης και με την
τηλεόραση. Το 1975 πραγματοποιήθηκε η πρώτη τηλεοπτική της εμφάνιση στη σειρά
Βασίλισσα Αμαλία και το 1977 συνέχισε με την επίσης τηλεοπτική σειρά Θεατρίνα
του Σόμερσετ Μωμ σε σκηνοθεσία του Τάκη Βουγιουκλάκη. Τον επόμενο χρόνο, η
θεατρική επιτυχία του μιούζικαλ Καμπαρέ την ώθησε να το παρουσιάσει στην
τηλεόραση για μία και μοναδική φορά στις 23 Δεκεμβρίου, σε σκηνοθεσία του ίδιου.
Η επανεμφάνισή της στην τηλεόραση πραγματοποιήθηκε ως Και εύθυμη και χήρα το
1991 σε μια πολυδάπανη παραγωγή που όμως δε σημείωσε
την αναμενόμενη επιτυχία. Σκηνοθέτης ήταν και πάλι ο
αδερφός της, και η ηθοποιός συνειδητοποίησε πλέον ότι η
τηλεόραση δεν διαθέτει τη μαγεία του κινηματογραφικού
φακού και δεν της ταιριάζει, με αποτέλεσμα να κλείσει την
τηλεοπτική της καριέρα με διάφορες έκτακτες εμφανίσεις,
όπως, για παράδειγμα, στο σίριαλ Ο χήρος, η χήρα και τα Εικόνα 130. Το πρώτο
εξώφυλλο της καριέρας
χειρότερα με τον Κώστα Καρρά και τη Νόρα Βαλσάμη (1993), της (20/08/1955)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας,
καθώς και με αρκετές συνεντεύξεις. Αλίκη Βουγιουκλάκη –
Λεύκωμα, εκδ. Περιοδικός
Το πρώτο της εξώφυλλο ήταν στο περιοδικό Γυναίκα Τύπος Α.Ε., Αθήνα 1998
326
http://www.youtube.com/watch?v=BF6M8rbw1VA&feature=related (Σε χρόνο tv – Αλίκη Βουγιουκλάκη)
327
Θ. Έξαρχος (2000), σσ. 79-81.
128
και το δεύτερο στο περιοδικό Εικόνες (1957), όπου αναζητούσαν ένα πρόσωπο που
να θυμίζει άνοιξη. Τη χρονιά αυτή ο Ανδρέας Λαμπρινός της επέβαλε να ανοίξει το
χρώμα των μαλλιών της.328
Συμπληρωματικά, η Αλίκη Βουγιουκλάκη υπήρξε αντιπρόεδρος και πρόεδρος
–από το 1995 έως το θάνατό της– της Πανελλήνιας Ένωσης Ελευθέρου Θεάτρου.329
Το 1960 της απονεμήθηκε το Βραβείο Α' γυναικείου ρόλου στην Πρώτη Εβδομάδα
Ελληνικού Κινηματογράφου (Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)330 για την ερμηνεία της στην
κινηματογραφική ταινία Μανταλένα, σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου. Τιμήθηκε,
επίσης, με το Αριστείο Κινηματογραφικής Αξίας το 1961 από ειδική Επιτροπή
Προσωπικοτήτων, ενώ το 1997, μετά το θάνατό της, τιμήθηκε για την καλλιτεχνική
της προσφορά με το Έπαθλο Κοτοπούλη.
Το 2008, ο γιος της Γιάννης Παπαμιχαήλ δημοσίευσε μια βιογραφία της με τον
τίτλο Έχω ένα μυστικό και την ίδια χρονιά προβλήθηκε η ομότιτλη τηλεοπτική σειρά
βασισμένη στο βιβλίο.331 Πλούσια ήταν και η δισκογραφική της δραστηριότητα,
καθώς είχε στο ενεργητικό της πολλούς χρυσούς δίσκους, με τραγούδια κυρίως από
το θέατρο και τον κινηματογράφο γνωστών συνθετών. Το 1979 δημιούργησε και τον
πρώτο της παιδικό δίσκο με τίτλο Η δασκάλα, η βροχή, ενώ ανέπτυξε και συγγραφική
δραστηριότητα γράφοντας βιβλία για παιδιά.
Η ελληνική Πολιτεία, για να την τιμήσει, ανέθεσε στο γλύπτη Βασίλη
Διονυσόπουλο τη λάξευση της προτομής της που κοσμεί στις μέρες μας την πλατεία
Μαβίλη, ενώ και στα Βριλήσσια Αττικής ένα θέατρο φέρει το όνομά της.
Είναι αντιπροσωπευτικός ο
χαρακτηρισμός που της αποδίδεται από πολλούς
ανθρώπους του θεάτρου και του
κινηματογράφου: «φαινόμενο». Ένα φαινόμενο
ηθοποιού με ευρύτατη και πολυετή αποδοχή.
Και ως τέτοια είχε και τους πιστούς οπαδούς της
αλλά και τους εχθρούς της. Όλοι όμως Εικόνα 131. Χορός ηθοποιών
Πηγή: Χρ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου, 80
αναγνώριζαν την εργατικότητα, τον Χρόνια Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (1917-
1997), εκδ. Σμπίλιας ΑΕΒΕ, Αθήνα 1999
επαγγελματισμό και την ευστροφία της.
328
Μ. Δελαπόρτας (1998), σ. 11: Έτσι εκείνη από μαύρα τα έβαψε κοκκινόξανθα.
329
Χρ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου (1999), σ. 220, Θ. Έξαρχος, (2000), σσ. 79-81.
330
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=8240&autostart=0 (Η ιστορία των χρόνων
μου – Αντιγόνη Βαλάκου 1960, 01/01/2003)
331
Η σειρά προβλήθηκε από το κανάλι Alpha και την Αλίκη Βουγιουκλάκη υποδύθηκε η ηθοποιός Κατερίνα
Παπουτσάκη.
129
Κατέληξε να αντιπροσωπεύει καλύτερα από κάθε άλλον καλλιτέχνη μια ολόκληρη
εποχή της μεταπολεμικής Ελλάδας, που έχει καταγραφεί στην κοινή συνείδηση ως η
εποχή της νεότητας και της αθωότητας. Σφράγισε αναμφισβήτητα με την παρουσία
της την εποχή κατά την οποία η Ελλάδα περνούσε από την οικονομική μεταπολεμική
καχεξία στην ανάπτυξη, και υπήρξε ο λόγος που η Φίνος Φιλμ αναγκάστηκε να
εξοπλιστεί με τέλεια τεχνικά μέσα και να ανεβάσει την εμπορική ποιότητα.332
Ο Αλέξης Σολομός υπήρξε ο πρώτος σύντροφος της
ζωής της. Η Αλ. Βουγιουκλάκη είχε επίσης συνάψει δεσμό
με τον τότε διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο, αλλά η σχέση
τους διακόπηκε από τη μητέρα του Φρειδερίκη, η οποία
κάλεσε την Άννα-Μαρία από τη Δανία για να
αντικαταστήσει την Αλίκη στη ζωή του γιου της.333 Εικόνα 132. Διαφημιστικά
προσπέκτους για την ταινία Η αγάπη
Ακολούθησε ο γάμος της με το Δ. Παπαμιχαήλ και μας (1968)
ύστερα μπήκε στη ζωή της ο Νίκος Μομφεράτος Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα, εκδ.
(εκδότης), ο οποίος δολοφονήθηκε από τη 17 Νοέμβρη το 1985. Το 1980 η Αλ.
Βουγιουκλάκη έκανε ένα δεύτερο γάμο με τον Κύπριο επιχειρηματία Γιώργο
Ηλιάδη,334 ο οποίος έμεινε μυστικός για πολλά χρόνια μετά τη λήξη του.335
Σύντροφος της ζωής της υπήρξε για κάποιο διάστημα και ο νεώτερός της Βλάσης
Μπονάτσος, ενώ ο ηθοποιός Κώστας Σπυρόπουλος336 ήταν δίπλα της τα τελευταία
δέκα χρόνια της ζωής της.

Η πρώτη συνάντηση του Δημήτρη Παπαμιχαήλ με την Αλίκη Βουγιουκλάκη
δεν πραγματοποιήθηκε με τις ευνοϊκότερες συνθήκες. Από τη στιγμή που
γνωρίστηκαν στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου απέκτησαν εχθρικές
332
Κ. Γεωργουσόπουλος, «Αλίκη Βουγιουκλάκη», Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό, τ. 2,
σ. 347-348, 1991.
333
Στην τηλεοπτική εκπομπή Η μηχανή του χρόνου αναφέρεται ότι το 1960 ο τότε διάδοχος του θρόνου
Κωνσταντίνος ερωτεύτηκε την Αλίκη Βουγιουκλάκη κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Ρώμης.
Όμως τους χώρισε η μητέρα του, η Φρειδερίκη, στέλνοντάς τον στα σύνορα. Όταν σε μια παράσταση εκείνος πήγε
να συγχαρεί την ηθοποιό, εκείνη δε σηκώθηκε, όπως όριζε το πρωτόκολλο, γιατί του είχε θυμώσει, και αυτό
σχολιάστηκε πολύ έντονα. Ακόμα και όταν ο Κωνσταντίνος παντρεύτηκε την Άννα Μαρία, οι εφημερίδες
εξακολουθούσαν να είναι προκλητικές, βάζοντας στην ίδια σελίδα μια πιο μεγάλη φωτογραφία της Αλίκης και
λέγοντας ότι είναι μια χωρίς στέμμα βασίλισσα του θεάτρου.
334
http://www.youtube.com/watch?v=PrTSpEH0Yeo&feature=related (Η ζωή είναι παιχνίδι – Ο δεύτερος γάμος
της Αλίκης)
335
Η τελετή έγινε κυριολεκτικά στο κέντρο της Αθήνας (στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών) και το
γεγονός αποκάλυψε το 1993 η ίδια σε συνέντευξή της στον δημοσιογράφο Νίκο Χατζηνικολάου στην τηλεοπτική
εκπομπή Ενώπιος Ενωπίω.
336
Σύμφωνα με την τηλεοπτική εκπομπή Η μηχανή του χρόνου, του είχε εκμυστηρευτεί ότι απεχθανόταν τη
μοναξιά και συνήθιζε να λέει ότι ένας ίσον κανένας, δύο ίσον δύναμη.
130
σχεδόν διαθέσεις ο ένας για τον άλλον, αλλά η εξέλιξη της σχέσης τους ήρθε να
διασκεδάσει τις αρχικές τους εντυπώσεις.337
Το 1959, στα κινηματογραφικά πλατό της ταινίας
Αστέρω, αποτέλεσε την απαρχή της ιστορίας ενός από
τα διασημότερα ζευγάρια στην ιστορία του ελληνικού
κινηματογράφου και του θεάτρου.338 Από τη μια, η
Αλίκη Βουγιουκλάκη είχε αρχίσει ήδη να αισθάνεται
Εικόνα 133. Διαφημιστικό κάποια έλξη για τον ηθοποιό στα Χτυποκάρδια στο
προσπέκτους για την προβολή της
ταινίας στο εξωτερικό. θρανίο,339 και από την άλλη ο Δ. Παπαμιχαήλ στα
Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα, εκδ. γυρίσματα της Μοντέρνας Σταχτοπούτας και ενώ
βρίσκεται μαζί της στην Ιταλία καταλαβαίνει πως αυτό
που νιώθει για εκείνη είναι πλέον έρωτας. Στις 18 Ιανουαρίου 1965 ενώθηκαν με τα
δεσμά του γάμου340 και στις 4 Ιουνίου 1969 απέκτησαν ένα παιδί, τον Γιάννη.
337
Αρχικά αντιπαθούσαν ο ένας τον άλλο. Ούτε καν μιλούσαν μεταξύ τους. Γνωρίστηκαν (10/1952) περιμένοντας
να εξεταστούν στη σχολή. Η Αλ. Βουγιουκλάκη προσπαθούσε να ξεκινήσει διάλογο μαζί του λόγω του άγχους
της, αλλά εκείνος δεν ανταποκρινόταν. Όταν τον ρώτησε σε ποια περιοχή μένει και της απάντησε στον Πειραιά,
εκείνη του μίλησε κάπως υποτιμητικά, οπότε όταν ύστερα του είπε ότι η ίδια μένει στον Άγιο Παύλο, ο Δ.
Παπαμιχαήλ σχολίασε με τη σειρά του: «Α, εκεί κοντά στα τρένα…». Έτσι ξεκίνησε η κόντρα. Εκείνη βέβαια
δήλωνε εκ των υστέρων γοητευμένη από το παλικάρι που πρωτοείδε εκεί. Την είχαν γοητεύσει τα μάτια του και η
επιβλητική του εμφάνιση. Οι δύο νέοι ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους χωρίς καν να φλερτάρουν.
338
Στην ταινία αυτή η Αλίκη παραλίγο να πνιγεί. Αρχικά θεωρήθηκε διαφημιστικό κόλπο, αλλά ήταν αλήθεια.
Έπρεπε να βουτήξει σε κάποιο ποτάμι έξω από τη Λιβαδειά και τα πόδια της πλέχτηκαν στα βούρλα του ποταμού.
Όμως δεν ήξερε και καλό μπάνιο και τρόμαξε. Ο Παπαμιχαήλ δεν ήταν παρών στο επεισόδιο, αλλά ταράχτηκε
μόλις το έμαθε και ήταν η πρώτη φορά που της φέρθηκε τρυφερά και της συμπαραστάθηκε. Η απόσταση ανάμεσά
τους ωστόσο παρέμεινε αγεφύρωτη, αν και συνέχισαν ως δίδυμο γιατί ήταν αρεστοί στον κόσμο. Ο καθένας
προσπαθούσε να χαράξει την πορεία του. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=77481&autostart=0 (Μηχανή του χρόνου – Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Μέρος 1ο)
339
Το 1964, ώριμοι ως καλλιτέχνες και ως άνθρωποι, κάνουν κρυφό δεσμό. Αλλά ο Δ. Παπαμιχαήλ είχε σχέση με
τη Δέσπω Διαμαντίδου. Ισχυριζόμενος ύστερα ότι ήθελε οικογένεια, χώρισαν, επειδή η ηθοποιός ήταν μεγαλύτερη
σε ηλικία. Η πρόταση γάμου στην Αλ. Βουγιουκλάκη πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της ερωτικής σκηνής
της παράστασης Κολόμπ – ένα έργο στο οποίο εξετάστηκαν για την εισαγωγή τους στη δραματική σχολή. Τη
ρώτησε: «Παντρευόμαστε;» Και εκείνη απάντησε: «Ναι» και φιλήθηκαν. Όλες οι εφημερίδες ασχολούνταν με το
γεγονός αυτό. Μεσολάβησε ωστόσο ένα δυσάρεστο συμβάν που αμαύρωσε σε ένα βαθμό την ευτυχία τους. Κατά
τη συνέντευξη Τύπου που έδωσαν για να ανακοινώσουν γάμο τους, ο Δ. Παπαμιχαήλ χαστούκισε ένα
δημοσιογράφο ύστερα από αδιάκριτη ερώτηση που του έθεσε. Τον ρώτησε, δηλαδή, αν ήξερε το Γληνό.
Υπονοούσε τη σχέση του με τη Δέσπω Διαμαντίδου, με την οποία οι φήμες έλεγαν ότι είχαν παντρευτεί κρυφά με
κουμπάρο το Γληνό. Εκεί φάνηκε ο εκρηκτικός του χαρακτήρας. Οι εφημερίδες, όπως ήταν φυσικό, οργίασαν.
Ένας χαρακτηριστικός τίτλος εφημερίδας ήταν: «Πρωτότυπη πρες-κόνφερανς με… ξύλο». Ο δημοσιογράφος τού
έκανε μήνυση για τεντιμποϊσμό και κατέφυγε στο ΣΕΗ και οι υπόλοιποι συνάδελφοί του κήρυξαν εμπάργκο και
δεν έγραφαν τίποτα για το ζεύγος, αλλά αυτό κράτησε μόνο ένα μήνα, γιατί το ζευγάρι «πούλαγε» λόγω της
δημοτικότητάς του, οπότε άρχισαν να το προσεγγίζουν και πάλι.
http://www.youtube.com/watch?v=BWQeNvs5Pbk&feature=related (Αλάτι και πιπέρι του Φρέντυ Γερμανού – Η
Αλίκη στο μαιευτήριο)
340
Βγαίνοντας από τα σκαλιά της εκκλησίας στον Άγιο Νικόλαο στους Δελφούς, εκατό λευκά περιστέρια πέταξαν
ψηλά και αμέτρητα φλας άστραψαν, δημιουργώντας μια παραμυθένια ατμόσφαιρα για το λαμπρό ζευγάρι το
οποίο λάτρευε ο κόσμος και το ήθελε μαζί και στη ζωή. Από την πρώτη νύχτα του γάμου τους όμως φάνηκαν τα
πρώτα σύννεφα, διότι ήρθαν σε ρήξη και ο Δ. Παπαμιχαήλ τη χαστούκισε.
131
Ζευγάρι στη ζωή, στο θέατρο και στον κινηματογράφο, οι δυο τους σημείωσαν
μεγάλη επιτυχία και έφτασαν στο απόγειο της δόξας τους.
Τη χειμερινή περίοδο 1963-1964 ήταν που ξεκίνησε η νέα επαγγελματική
περίοδος για τους δύο ηθοποιούς, διότι τότε έγιναν συνθιασάρχες. Έχοντας
συνεργαστεί στον κινηματογράφο, ανέβασαν το έργο Κολόμπ του Ζ. Ανούιγ στο
Θέατρο Κεντρικόν και σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Τότε άλλαξε και η μεταξύ τους
σχέση341 και πέρασε σε πιο προσωπικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να αποτελέσουν το
εμπορικότερο ζευγάρι της χρονιάς.
Παρουσίασαν επίσης έργα όπως Ο κόσμος της
Σούζυ Βογκ του Π. Όσμπορν, Η κόρη μου η σοσιαλίστρια
του Αλ. Σακελλάριου, Του φτωχού τ’ αρνί του Στ.
Τσβάιχ, Αχ! αυτή η γυναίκα μου και Ζητείται νέα με
προίκα των Ν. Τσιφόρου-Π. Βασιλειάδη, Γλυκειά μου
Μπριζίτ των Π. Γκαβώ-Ρ. Σαρβέυ, Τόπο στα νιάτα του Εικόνα 134. Διαφημιστική
καρτολίνα (πάνω) και αφισέτα
Λ. Φοντόρ, Αυτό που ξέρει κάθε γυναίκα του Τζ. (κάτω) για την ταινία Η αρχόντισσα
και ο αλήτης (1968)
Μπάρρυ, Επτά χρόνια γάμου των Π. Βασιλειάδη και Λ. Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Αλίκη
Μιχαηλίδη. Περιοδικός Τύπος Α.Ε., Αθήνα 1998
Η σημαντική εμπορική κάμψη που σημείωσε από τις αρχές της δεκαετίας του
1970 ο ελληνικός κινηματογράφος τους ώθησε να ασχοληθούν σχεδόν αποκλειστικά
με το θέατρο, κι έτσι το 1971 απέκτησαν τη δική
τους θεατρική στέγη, το Θέατρο Αλίκη, το οποίο
εγκαινίασαν με την παράσταση Βασίλισσα
Αμαλία του Γ. Ρούσσου. Συνέχισαν με τα έργα Η
θεατρίνα Σ. Μομ, Οι φυλακισμένοι της δευτέρας
λεωφόρου του Ν. Σάιμον, Ωραία μου κυρία του
Εικόνα 135. Η αρχόντισσα και ο αλήτης Μπ. Σω342. Μεσολάβησε μια περίοδος
(1968)
Πηγή: Καμβασινού, Μ., Φίνος Φιλμ: (χειμώνας 1968-1969) που ο Δ. Παπαμιχαήλ
Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας, Αθήνα
2005 επανέλαβε την Ποντικοπαγίδα και το Θείο

341
Μ. Δελαπόρτας (1998): Από τα γυρίσματα της ταινίας Μοντέρνα Σταχτοπούτα είχε αρχίσει να αναπτύσσεται το
ειδύλλιό τους, με αποτέλεσμα όσο περνούσε ο καιρός να γίνουν αχώριστοι. Απέκρυπταν ωστόσο τη μεταξύ τους
σχέση από το κοινό, μέχρι το Νοέμβριο του 1964, που τη γνωστοποίησαν σε μια επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου.
342
Το συγκεκριμένο έργο υπήρξε σταθμός στη θεατρική της πορεία. Η Αλ. Βουγιουκλάκη υποδύθηκε τον ίδιο
ρόλο που είχε παίξει κατά την παράσταση του έργου αυτού με το θίασο του Κ. Μουσούρη στο Κοτοπούλη-Ρεξ, το
πιο φημισμένο θέατρο της Αθήνας λόγω του ποιοτικού του ρεπερτορίου και του ελιτίστικου κοινού που
παρακολουθούσε τις παραστάσεις του. Ο συγκεκριμένος ρόλος εκτιμήθηκε γιατί ταίριαζε πολύ στην ηθοποιό.
132
Βάνια343 με δικό του θίασο, αλλά ύστερα ξανασυνεργάστηκε με την Αλ.
Βουγιουκλάκη μέχρι τη χειμερινή περίοδο 1973-1974 που χώρισαν οι δρόμοι τους
προσωπικά και επαγγελματικά. Ο γάμος τους διαλύθηκε έπειτα από δικαστικές
διαμάχες το 1974,344 παρ’ ότι, όπως αποδείχτηκε από τα λεγόμενά τους αργότερα,
συνέχιζαν να τρέφουν αισθήματα αγάπης ο ένας για τον άλλο.345
Θεατρική έκπληξη αποτέλεσε η έκτακτη συνεργασία τους για το έργο
Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα346 του Γ. Ράσσελ (1984-1985), που, όπως ήταν φυσικό, έτυχε
θερμότατης υποδοχής από κοινό και κριτικούς. Μάλιστα πραγματοποίησαν και
περιοδείες με το έργο αυτό ανά την Ελλάδα, αλλά και στην Αμερική, με τεράστια
επιτυχία. Ένα άλλο σημαντικό θεατρικό γεγονός την εποχή εκείνη, με την ίδια
πρωταγωνίστρια, ήταν η συνεργασία της με το Σπ. Ευαγγελάτο και το Δ. Παπαμιχαήλ
για το έργο Φιλουμένα Μαρτουράνο347 του Ε. Ντε Φιλίππο.
343
Στην παράσταση αυτή ο ίδιος είχε παίξει πολύ καλά, αλλά το αποτέλεσμα ήταν μια παταγώδης αποτυχία. Την
περίοδο εκείνη η Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν έγκυος.
344
Ο Παπαμιχαήλ ισχυριζόταν ότι εκείνη ήταν εγωκεντρική και αργότερα ανακάλυψε ότι το Θέατρο Αλίκη το είχε
γράψει μόνο στο όνομά της, παρ’ όλο που είχαν συμφωνήσει να το έχουν από κοινού. Έτσι αποφάσισε οριστικά
να χωρίσει και έκανε σχέση εκείνη την περίοδο με μια γνωστή πρωταγωνίστρια. Όταν ενημερώθηκε για αυτό η
Αλίκη ήρθε η αρχή του τέλους. Επίσης, υπήρχε επαγγελματική αντιζηλία. Ο Δημήτρης δεν μπόρεσε να αντέξει
την πρωτιά της Αλίκης. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τα προβλήματα οφείλονταν στους δημοσιογράφους γιατί είχαν
στρέψει πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι οφείλονταν στον οξύθυμο χαρακτήρα
του Δ. Παπαμιχαήλ.
345
Ο ηθοποιός αναγνωρίζει και παραδέχεται δημόσια σε συνεντεύξεις του ότι η Αλίκη ήταν το πιο μεγάλο
ταλέντο στην ελληνική σκηνή και στον ελληνικό κινηματογράφο. «Δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος, κανένας
Έλληνας, που να αγάπησε τόσο την Αλίκη και να πόνεσε τόσο όταν έφυγε». Επίσης, είχε την πεποίθηση ότι τους
έβαλαν να χωρίσουν. Δεν έπαψαν να έχουν εκτίμηση ο ένας για τον άλλον και η απόδειξη ήταν ότι
ξανασυνεργάστηκαν και είχαν μια καταπληκτική συνεργασία. Αν δεν ήταν τόση η προβολή, ισχυριζόταν, θα ήταν
ακόμα μαζί και θα είχαν κάνει κι άλλο παιδί. Όταν εκείνη έπεσε σε κώμα και την επισκέφτηκε στο νοσοκομείο,
της χάιδεψε το κεφάλι και της είπε: «Σήκω, ρε Πίπη». Μετά το θάνατό της έκλαιγε ατέλειωτες μέρες. Όσο για τη
σχέση του με το γιο του, υποστήριζε ότι ήταν αρμονική, αλλά θα ήταν καλύτερη αν δεν μπλέκονταν τρίτοι.
http://www.youtube.com/watch?v=NSFz-c3ITGc&feature=relmfu (Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ μιλάει για την
Αλίκη, Μέρος 2ο)
http://www.youtube.com/watch?v=eC_CK8D-zFk&feature=relmfu (Ενώπιος ενωπίω – Δημήτρης Παπαμιχαήλ)
http://www.youtube.com/watch?v=yJVlrZUZjq0&feature=related (Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ μιλάει για την
Αλίκη, Μέρος 1ο)
http://www.youtube.com/watch?v=9Os8ffqyHyo&feature=relmfu (Δημήτρης Παπαμιχαήλ – Αλίκη
Βουγιουκλάκη)
346
Η αγάπη τους ήταν βαθιά και το ομολογούν και οι δύο σε συνεντεύξεις τους. Γι’ αυτό και αποφάσισαν να
ξανασυνεργαστούν. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=77483&autostart=0
(Μηχανή του χρόνου – Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Μέρος 2ο)
347
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη έγινε μελαχρινή για τις ανάγκες του ρόλου της, ύστερα από τριάντα χρόνια. Η ίδια είχε
προκατάληψη ως προς το χρώμα των μαλλιών της, καθώς υποστήριζε ότι όποτε φορούσε μελαχρινή περούκα το
έργο δεν πήγαινε καλά, κάτι που όμως δεν ίσχυσε στη συγκεκριμένη περίπτωση (Δελαπόρτας: 1998, 161).
133
Ο κινηματογράφος διαδραμάτισε κυρίαρχο ρόλο στην επαγγελματική πορεία
του θεατρικού ζευγαριού. Και οι δυο τους είχαν
συμμετάσχει σε αρκετές ταινίες προτού συνεργαστούν. Η
γνωριμία της Αλ. Βουγιουκλάκη με το Φ. Φίνο349 και η
σχέση του Δ. Παπαμιχαήλ με τη δημοφιλή ηθοποιό350
οδήγησαν σε πολλές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του
ελληνικού κινηματογράφου.
Η πρώτη ήταν η Αστέρω (1959), σε σκηνοθεσία Ντ.
Εικόνα 136. Αφισέτες για την
ταινία Αστέρω (1958) Δημόπουλου, ενώ την ίδια χρονιά ένωσαν τις
Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα, εκδ. καλλιτεχνικές τους δυνάμεις ξανά στο Ξύλο βγήκε απ` τον
Περιοδικός Τύπος Α.Ε.,
Αθήνα 1998
Παράδεισο351 του Αλ. Σακελλάριου, μια ταινία που έκανε
τεράστια εισπρακτική επιτυχία και κατέστησε τον Δημήτρη
και την Αλίκη εθνικό ζευγάρι.
Οι ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησαν στο εξής
έτυχαν μεγάλης ανταπόκρισης και βρίσκονταν στην κορυφή
των εισπράξεων και των προτιμήσεων του κοινού.352
Εικόνα 137. Μονόφυλλο για
Ενδεικτικά γίνεται αναφορά στις παρακάτω: Μανταλένα353 την ταινία Μανταλένα (1960)
του Γ. Ρούσσου(1960), Η Αλίκη στο ναυτικό (1961), Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα,
εκδ. Περιοδικός Τύπος Α.Ε.,
Χτυποκάρδια στα θρανία (1963), που γυρίστηκε σε δύο Αθήνα 1998
348
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), σσ. 156-559, Γ. Αθανασάτου (2001), σσ. 214-215, Δ. Κολιοδήμος
(2001), σσ. 35-479, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 82-181, Μ. Δελαπόρτας (2004), σσ. 31-228, Λ.
Παπαδημητρίου (2009), σσ. 238-294, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 185-361.
349
Χαρακτηριστικό είναι ότι οι σχέσεις τους αρχικά δεν ήταν ιδιαίτερα καλές, γιατί ο Φίνος την είχε προσεγγίσει
ώστε να της προτείνει να υποδυθεί μία από τις ανιψιές της Γεωργίας Βασιλειάδου στην ταινία Η θεία από το
Σικάγο. Όμως η Αλίκη είχε συνηθίσει πλέον σε πρωταγωνιστικούς ρόλους και του απάντησε: «Μα δε νομίζετε
πως είμαι πολύ μικρή για να παίξω τη θεία;»
350
Η σχέση αυτή τον οδήγησε σε ένα πιο ανάλαφρο ρεπερτόριο στον κινηματογράφο συγκριτικά με το θέατρο.
351
Στη συγκεκριμένη ταινία τα χαστούκια ήταν αληθινά, γιατί ο Αλ. Σακελλάριος ήθελε το τέλειο χαστούκι. Τα
πιο δυνατά ήταν αυτά του Δ. Παπαγιαννόπουλου. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=77483&autostart=0 (Μηχανή του χρόνου – Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Μέρος 2ο)
352
Σημαντικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισε και το γεγονός ότι η χαρακτηριστική φωνή και οι χορευτικές ικανότητες
του Δημ. Παπαμιχαήλ –κυρίως στο ζεϊμπέκικο– συνέβαλαν στην ταύτιση και στην άμεση επαφή του με τον
κόσμο.
353
Στη Μανταλένα (1960, Αντίπαρος) χτύπησε το κεφάλι της πέφτοντας από τη βάρκα γιατί δεν ήθελε να την
πλησιάσει πολύ ο Δ. Παπαμιχαήλ, ο οποίος θα την αγκάλιαζε και θα έπεφταν μαζί. Αυτό το γύρισμα έγινε μία
φορά μόνο, διότι εκείνη έπαθε διάσειση για τέσσερις ημέρες. Στην εν λόγω ταινία είχε και δεύτερο ατύχημα: ήταν
πάνω σε ένα τετράποδο το οποίο άρχισε να τρέχει ξαφνικά, εκείνη δεν μπορούσε να το ελέγξει και έπεσε σ’ έναν
γκρεμό, αλλά πρόλαβε και πιάστηκε από ένα θάμνο. Όμως τότε ο Παπαμιχαήλ τη βοήθησε και από εκείνη την
ημέρα οι σχέσεις τους άρχισαν να βελτιώνονται, ως τη στιγμή που γύρισαν την Αλίκη στο ναυτικό. Εκεί έγινε
μεγάλη σύγκρουση για το όνομα και δε μιλούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων. http://www.ert-
archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=77481&autostart=0 (Μηχανή του χρόνου – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Μέρος 1ο)
134
εκδοχές (ελληνική και τουρκική), Μοντέρνα Σταχτοπούτα (1965), Η κόρη μου η
σοσιαλίστρια354 (1966) και Διπλοπενιές του Αλέκου Σακελλάριου, (1966), Αχ! αυτή η
γυναίκα μου (1967)355 σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκαλενάκη, Το πιο λαμπρό αστέρι
(1967) του Λάκη Μιχαηλίδη. Επίσης, εξίσου γνωστές και επιτυχημένες ήταν Το
κορίτσι του λούνα παρκ (1968), Η αρχόντισσα κι’ ο αλήτης356 (1968) και Η νεράιδα και
το παλληκάρι357 (1969) του Λάκη Μιχαηλίδη, Η αγάπη μας (1968) και Η δασκάλα με
τα ξανθά μαλλιά358 (1969) σε σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη και Ντίνου
Δημόπουλου, αντίστοιχα.
Η ανοδική τους πορεία κορυφώθηκε το 1970 με την ταινία του Νίκου
Φώσκολου Υπολοχαγός Νατάσσα, η οποία ήταν η τελευταία τους κινηματογραφική
συνεργασία και θεωρείται η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία στην ιστορία του
ελληνικού κινηματογράφου.359

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον Απρίλιο του 1996, την περίοδο δηλαδή που
δίνονταν στη Θεσσαλονίκη οι παραστάσεις του τελευταίου θεατρικού της έργου Η
μελωδία της ευτυχίας, είχε έντονους πόνους στο στομάχι,360 οι οποίοι διαγνώστηκε ότι
προέρχονταν από κακοήθη όγκο στο ήπαρ. Η ίδια, μη έχοντας συνειδητοποιήσει τη
σοβαρότητα της κατάστασης, συνέχισε για μία ακόμη εβδομάδα, αλλά τελικά
σταμάτησε στις 28 Απριλίου361.
Στην Αθήνα διαπιστώθηκε η ύπαρξη καρκίνου καλπάζουσας μορφής και στο
πάγκρεας, οπότε από τις 7 Μαΐου άρχισε να επισκέπτεται χώρες του εξωτερικού,
354
Τη χρονιά αυτή που γύρισαν την ταινία Η κόρη μου η σοσιαλίστρια ήταν στην εξουσία ο Γεώργιος
Παπανδρέου.
355
Οι ταινίες αυτές λειτουργούσαν ως «αντίβαρο» στα δακρύβρεχτα κοινωνικά δράματα της υπόλοιπης
κινηματογραφικής παραγωγής που αποτύπωναν με μελοδραματικό δρόμο τα βάσανα των λαϊκών μαζών.
356
Ο συγγραφέας-σεναριογράφος Λάκης Μιχαηλίδης επισημαίνει ότι ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να μετατραπεί η
Αλίκη Βουγιουκλάκη σε Πίπης.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=7585&autostart=0 (Ο έρωτας των πρώτων
πλάνων – Ντίνος Δημόπουλος, 01/01/1997)
357
Η εν λόγω ταινία προβλήθηκε κατά την περίοδο της χούντας. Μάλιστα, ακόμα και ο Παττακός ζήλεψε τη δόξα
του ζεύγους, διότι λέγεται ότι είχε μεταβεί στην Κρήτη και, με το που εμφανίστηκε στο συγκεντρωμένο πλήθος,
αυτοί φώναζαν Αλίκη, Αλίκη!
358
Στα γυρίσματα της ταινίας αυτής έμεινε έγκυος. Είχε δύσκολη εγκυμοσύνη, γι’ αυτό και η κινηματογραφική
αυτή παραγωγή ολοκληρώθηκε αφού γέννησε. Έτσι δικαιολογείται και το ότι στη μισή ταινία είναι λίγο πιο
ευτραφής. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=77483&autostart=0
(Μηχανή του χρόνου – Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Μέρος 2ο)
359
Και οι δύο επόμενες εισπρακτικές κινηματογραφικές επιτυχίες ανήκουν στην Αλ. Βουγιουκλάκη.
360
Πίστευε ότι προέρχονταν από τα αντιβιοτικά που πήρε εξαιτίας μιας βρογχίτιδας που την ταλαιπωρούσε εκείνο
το διάστημα.
361
Τότε δόθηκε η τελευταία παράσταση του έργου.
135
όπως το Μόναχο και η Βοστώνη των Η.Π.Α. σε μια ύστατη προσπάθεια να
αντιμετωπίσει το σοβαρό πρόβλημα της υγείας της. Στις 19 Μαΐου επέστρεψε
οριστικά στην Αθήνα και στις 22 Μαΐου εισήλθε στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών με δική
της πρωτοβουλία.362
Μετά από δύο μήνες νοσηλείας, η Αλίκη
Βουγιουκλάκη πέθανε στις 23 Ιουλίου 1996. Η ταφή
της πραγματοποιήθηκε στο Α´ Νεκροταφείο Αθηνών
δημοσία δαπάνη, με παρουσία πολλών συναδέλφων
της και όχι μόνο.
Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, από την άλλη, πέθανε
στις 8 Αυγούστου 2004, σε ηλικία εβδομήντα (70)
Εικόνα 138. Η αρχόντισσα και ο
ετών. Άφησε την τελευταία του πνοή στο εξοχικό του αλήτης (1968)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, Τα μιούζικαλ
σπίτι στην Ερμιόνη, όπου υπέστη ανακοπή καρδιάς. του ελληνικού κινηματογράφου, εκδ.
Η κηδεία του δημοφιλούς ηθοποιού έγινε επίσης
δημοσία δαπάνη, με έξοδα του υπουργείου
Πολιτισμού, ενώ η σορός του εξετέθη σε λαϊκό
προσκύνημα. Με παρατεταμένα χειροκροτήματα,
συγκίνηση και το τραγούδι «Μάτια βουρκωμένα»
τον αποχαιρέτησε πλήθος κόσμου στο Α´
Νεκροταφείο της Αθήνας. Αίσθηση προκάλεσε το
Εικόνα 139. Η νεράιδα και το παλληκάρι γεγονός ότι με τη διαθήκη που άφησε αποφάσισε
(1969)
Πηγή: Ι. Τριανταφυλλίδης, Ταινίες για να αποκληρώσει το γιο του.363
φίλημα, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2000
362
http://www.youtube.com/watch?v=oPF5r0Ps478&feature=related (Αλίκη Βουγιουκλάκη – Τελευταία λόγια)
363
Η σχέση με το γιο του είχε τις καλές και τις κακές στιγμές. Ο ίδιος ο Γιάννης Παπαμιχαήλ υποστηρίζει ότι,
όταν ο πατέρας του κληρονόμησε τα υπάρχοντα της μητέρας του, τον έβλεπε ανταγωνιστικά. Συγκρούονταν σε
ό,τι είχε σχέση με το χειρισμό των περιουσιακών στοιχείων. Επίσης πιστεύει ότι ο πατέρας του δεν ήταν σε καλή
κατάσταση όταν έκανε την αποκλήρωση και έγραψε τη δεκασέλιδη επιστολή που τον διαπόμπευε δημόσια. Ήταν
ένας τρόπος εκτόνωσης της κόντρας του με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Άλλοι πιστεύουν ότι μπορεί να είχε
προβλέψει κάποια πράγματα, τι θα συνέβαινε, δηλαδή, μετά το θάνατό του, όπως όσα έγιναν και μετά το θάνατο
της πρώην συζύγου του. Έτσι έδωσε αλλού την περιουσία του, ώστε να μη χαθεί και να αξιοποιηθεί καλύτερα.
136
2.8. Νικήτας Τσακίρογλου (1938-) – Χρυσούλα Διαβάτη (1940-)
Εικόνα 140. Χρυσούλα Διαβάτη και Νικήτας Τσακίρογλου364

Εικόνα 141. Νικήτας Τσακίρογλου και Χρυσούλα Διαβάτη365
H Χρυσούλα Διαβάτη είναι σαν το χρυσό: Όπου και να τη βάλεις θα λάμψει... 366
«Δεν μπορείς να βρεθείς στην Ιθάκη αν δεν γνωρίζεις το παρελθόν σου».367
2.8.1. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα του Ν.

Τσακίρογλου
Ο Νικήτας Τσακίρογλου είναι Έλληνας ηθοποιός και σκηνοθέτης. Γεννήθηκε
το 1938 στην Αθήνα, όπου και μεγάλωσε.368 Διακρίθηκε ιδιαίτερα σε ρόλους αρχαίου
δράματος, αλλά και σε ρόλους του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου.
Η πρώτη του επαφή με το θέατρο πραγματοποιήθηκε στην Επίδαυρο στα
δεκαεφτά του χρόνια, όταν ο σκηνοθέτης Κωστής Μιχαηλίδης τον κάλεσε να
εμφανιστεί ως κομπάρσος στην παράσταση του έργου Ηρακλής Μαινόμενος (με
πρωταγωνιστή τον Θ. Κωτσόπουλο). Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού
Θεάτρου και το 1961 εμφανίστηκε στη σκηνή του Εθνικού με το έργο Χαραυγή του
Δημήτρη Μπόγρη.
364
Πηγή: Κ. Παπαγεωργίου, «Νικήτας Τσακίρογλου-Χρυσούλα Διαβάτη: Μαζί μια ολόκληρη ζωή», text at:
http://divaswedding.gr/article/1594-nikitas-tsakirogloy-hrysoyla-diabati-mazi-mia-olokliri-zoi
365
Πηγή: «Νικήτας Τσακίρογλου-Χρυσούλα Διαβάτη: ευτυχισμένοι κοντά στα εγγόνια τους», 21/04/2011, text at:
http://www.inews.gr/128/nikitas-tsakiroglou-chrysoula-diavati-eftychismenoi-konta-sta-engonia-tous.htm
366
«Ο τσαμπουκάς του Έλληνα θα του κοπεί θέλει δεν θέλει», Επίκαιρα, 15/11/2010.
367
Νικήτας Τσακίρογλου στο: Μ. Στάικου, «Δεν μπορείς να βρεθείς στην Ιθάκη αν δεν γνωρίζεις το παρελθόν
σου», 26/10/12, text at: http://www.clickatlife.gr/story/theatro/nikitas-tsakiroglou-den-mporeis-na-bretheis-stin-
ithaki-an-den-gnorizeis-to-parelthon-sou?id=2247476
368
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ο ίδιος σε συνέντευξή του, έμενε με την οικογένειά του στο λόφο Σκουζέ.
http://www.youtube.com/watch?v=LPRJxIYo5QU (Συνέντευξη του Νικήτα Τσακίρογλου στον Starwalkers New
Generation)
137
Η πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση συντελέστηκε το 1962 με το Θέατρο
Πορεία του Αλέξη Δαμιανού στα Κόκκινα φανάρια του Αλ. Γαλανού. Ακολούθησαν
οι παραστάσεις των έργων Τα όνειρά μας του Ου. Μπέττι, Η φωλιά των κλεπτών του
Μ. Λετούνιχ (1963) και άλλα. Ύστερα έγινε μέλος του θιάσου του Σπύρου
Ευαγγελάτου. Με τη Νεοελληνική Σκηνή, όπως λεγόταν ο θίασος, ανέβασαν τη
Μαρία Δοξαπατρή του Δ. Βερναρδάκη. Ακολούθησε η συνεργασία του με τον Αλέκο
Αλεξανδράκη για το έργο Το Σινικό τείχος του Μαξ Φρις κι έπειτα με το Ελληνικό
Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη (1964).
Η συνεργασία του με την Αντιγόνη
Βαλάκου στο έργο Τρεις φορές το φως του Κλ.
Σπάακ ήταν η τελευταία πριν ανοίξει το μεγάλο
κεφάλαιο της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας
με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος ως το
1971, με το οποίο πρωταγωνίστησε σε πολλά
έργα, όπως: Ο Γλάρος του Α. Τσέχωφ, Η στρίγκλα
Εικόνα 142. Το τέλος του παιχνιδιού (1980) που έγινε αρνάκι του Ου. Σαίξπηρ, Ο καλός
Πηγή: Ο ηθοποιός Αλέξης Μινωτής, εκδ.
Καστανιώτη, Αθήνα 1985 άνθρωπος του Σετσουάν του Μπ. Μπρεχτ, Ένας
εχθρός του λαού του Ερ. Ίψεν, Περιμένοντας τον Γκοντό και Το τέλος του παιχνιδιού
του Σαμ. Μπέκετ, Υπηρέτης δύο αφεντάδων του Κ. Γκολντόνι, Η ζωή είναι όνειρο του
Καλντερόν ντε λα Μπάρκα, Μαρία Δοξαπατρή του Δ. Βερναρδάκη, Βασιλιάς Ληρ και
Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Ου. Σαίξπηρ, Η θυσία του Αβραάμ και Ερωτόκριτος
του Β. Κορνάρου, Αντιγόνη του Σοφοκλή, Φοίνισσες του Ευριπίδη.
Τη χρονική περίοδο 1971-1972 επαναλήφθηκε το έργο Όνειρο καλοκαιρινής
νύχτας του Ου. Σαίξπηρ, αλλά με άλλο θίασο, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν.
Ακολούθησαν τα έργα του Δημ. Κεχαΐδη Η βέρα και Το τάβλι (1972). Ο Νικήτας
Τσακίρογλου συνέχισε τη θεατρική του δραστηριότητα συνεργαζόμενος με το θίασο
του Δημήτρη Χορν στο έργο Ριχάρδος Γ´ του Ου. Σαίξπηρ και με το θίασο του
Γιάννη Φέρτη και της Ξένιας Καλογεροπούλου στο έργο Λουβ του Μ. Σίσγκαλ.
Το 1973 επέστρεψε στο Εθνικό Θέατρο, από όπου ξεκίνησε, και
πρωταγωνίστησε μέχρι το 1974 στα έργα Κασπάρ του Π. Χάντκε, Πείνα και δίψα του
Ιονέσκο, Ιππόλυτος και Άλκηστις του Ευρυπίδη, Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Μεσολάβησε
μια συνεργασία του με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και το Μάνο Κατράκη για το έργο
του Γ. Ρούσσου, ακολούθησαν Οι Βάκχες του Ευριπίδη με το Εθνικό Θέατρο, Οι
τρεις αδελφές του Τσέχωφ με το Θέατρο Τέχνης και από το 1976-1989 το Εθνικό
138
Θέατρο αποτέλεσε και πάλι τη μόνιμη θεατρική του στέγη. Τα έργα στα οποία είχε
πρωταγωνιστικό ρόλο ήταν πολλά και σημαντικά: Η γειτονιά του Τσέχωφ του Νότη
Περγιάλη, Αυτοκράτωρ Μιχαήλ του Α. Τερζάκη, Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου,
Το τέλος του παιχνιδιού, Φοίνισσες, Τρωάδες, Μήδεια και Ορέστης του Ευριπίδη,
Ηλέκτρα και Αντιγόνη του Σοφοκλή, Βασιλιάς Ληρ και Οθέλλος του Ου. Σαίξπηρ, Ο
βασιλικός του Αντ. Μάτεση, Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή. Επίσης, περιόδευσε σε
διάφορες χώρες με το κλιμάκιο του Αρχαίου Δράματος του Εθνικού Θεάτρου.
Τον Οκτώβριο του 1989 έγινε συνθιασάρχης με τους
Δημήτρη Παπαμιχαήλ και Ελένη Χατζηαργύρη, με τους
οποίους ανέβασε το έργο Αμπιγιέρ του Ρ. Χάρχουορντ στο
Θέατρο Αθήναιον369. Ύστερα συνεργάστηκε με το Θεατρικό
Οργανισμό Δρώμενα της Κάτιας Δανδουλάκη (1990) και με
το Αμφι-θέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου. Με τον
τελευταίο θίασο παρουσίασαν τις τραγωδίες Ηλέκτρα του
Εικόνα 143. Πρόγραμμα της Σοφοκλή, Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου και, λίγα
παράστασης Δον Κάρλος
(2006) χρόνια αργότερα (1995), τους Επτά επί Θήβας του
Πηγή: Κρατικό Θέατρο
Βορείου Ελλάδος Αισχύλου. Τον επόμενο χρόνο συντελέστηκε μια άλλη
εποικοδομητική συνεργασία. Του ανατέθηκε η «αποστολή» να αναγνώσει και να
ερμηνεύσει τον Ερωτόκριτο μαζί με τις Αντιγόνη Βαλάκου και Όλια Λαζαρίδου στο
Μοναστήρι Καισαριανής και σε άλλους υπαίθριους χώρους στο πλαίσιο του Τρίτου
Προγράμματος Ελληνικής Ραδιοφωνίας.
Από το 2000 και έπειτα προέβη σε συνεργασίες με
άλλους αξιόλογους ηθοποιούς. Την περίοδο 2000-2001
ανέβασε μαζί με την Μπ. Λιβανού, το Γ. Τζώρτζη και την Π.
Σταθακοπούλου τον Πρωτομάστορα Σόλνες του Ίψεν και
ύστερα προσχώρησε στο Εθνικό Θέατρο για την Ορέστεια
του Αισχύλου, με αποτέλεσμα οι παραστάσεις στις οποίες
πρωταγωνίστησε να διαδέχεται η μία την άλλη. Ακολούθησε
η συνεργασία του με τον Απ. Γκλέτσο και την Α. Τζιτζικάκη Εικόνα 144. Πρόγραμμα της
παράστασης Βασιλιάς Ληρ
για το έργο Περίοδος προσαρμογής και αμέσως μετά (2009)
ανέβασε με τους Δ. Χατούπη, Γ. Τζώρτζη και Σ. Βορείου Ελλάδος
Αθανασιάδου το Ρόσμερσχολμ (Λευκά άλογα) του Ίψεν. Τον Ιούλιο του 2004
369
Αργότερα μετονομάστηκε σε Θέατρο Τζένη Καρέζη.
139
πρωταγωνίστησε στο Φιλοκτήτη του Σοφοκλή με το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο
Λάρισας και σειρά είχε η συνεργασία του με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της
ΕΡΤ για την Ημέρα του Ηθοποιού. Το 2006 επέστρεψε στο Κ.Θ.Β.Ε. με το έργο Δον
Κάρλος και το 2010 υποδύθηκε τον Βασιλιά Ληρ του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία Στάθη
Λιβαθινού.370 Τη χειμερινή περίοδο 2012-2013 εντάχθηκε στο δυναμικό του Εθνικού
Θεάτρου για να συμμετάσχει στην παράσταση Οδύσσεια του Ομήρου, σε σκηνοθεσία
του Robert Wilson.
Όσον αφορά τις τιμητικές διακρίσεις που έλαβε, αξίζει να αναφερθεί ότι
τιμήθηκε με το Έπαθλο Κατίνας Παξινού για το θεατρικό ρόλο του Κάσπαρ στο
ομώνυμο έργο371 (1973) και με το Έπαθλο Αιμίλιος Βεάκης για το ρόλο του Ετεοκλή
στους Επτά επί Θήβας (1997).
Επίσης, συμμετείχε με το Εθνικό Θέατρο στην Πνευματική Ολυμπιάδα της
Μόσχας το 1980 και της Σεούλ το 1988, με τα έργα Προμηθέας Δεσμώτης του
Αισχύλου και Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή, αντίστοιχα. Επιπλέον, ήταν ο
δεύτερος που απήγγειλε το Άξιον Εστί του Ελύτη μετά τον Μ. Κατράκη, σε μουσική
Μίκη Θεοδωράκη. Τέλος, γνώρισε σημαντικούς ανθρώπους, όπως το Γ. Σεφέρη, το
Μ. Βολανάκη, το Γ. Μιχαηλίδη, με τον οποίο και συνεργάστηκε.
Αναφορικά με τον κινηματογράφο, ο Νικήτας
Τσακίρογλου ξεκίνησε την κινηματογραφική του
διαδρομή372 το 1964 με την ταινία Ένας κλέφτης με
φιλότιμο373. Ύστερα ακολούθησε μια αποχή χρόνων
από την έβδομη τέχνη, μέχρι το 1973, που
Εικόνα 145. Οι τεμπέληδες της εύφορης συμμετείχε στην ταινία της Φίνος Φιλμ Θέμα
κοιλάδας (1978)
Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού – συνειδήσεως του Διονύση Φωκά. Το ίδιο έτος
Διεύθυνση Κινηματογράφου, 25 Χρόνια
Ελληνικού Κινηματογράφου, Αθήνα- συνέχισε με τους Προστάτες του Παύλου Τάσιου
Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης
1985 και τον Ιωάννη τον βίαιο της Τώνιας Μαρκετάκη.
Ο πρώτος μεγάλος ρόλος του ήταν στην ταινία του Ν. Παναγιωτόπουλου Τα
χρώματα της Ίριδος το 1974 και τον επόμενο χρόνο έλαβε μέρος στην ταινία Ισιδώρα
σε σκηνοθεσία Δημ. Δαδήρα. Τρία χρόνια αργότερα, έπαιξε σε μία από τις
370
Για τη συνεργασία του αυτή δηλώνει ότι «δύσκολα τοποθετείς τα όνειρά σου αν δεν βρεις τον κατάλληλο για
να τα μοιραστείς» (Μ. Λοβέρδου, «Ένας μονάρχης θυμωμένος και χαρντ ροκ», Το Βήμα – Πολιτισμός,
05/11/2010).
371
Την παράσταση αυτή ανέβασε με το θίασο του Σπ. Ευαγγελάτου.
372
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σ. 195, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 366-
367, Υπουργείο Πολιτισμού – Διεύθυνση Κινηματογράφου (1985), σσ. 54-66.
373
Η ταινία αυτή αναφέρεται μόνο στο Α. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος, ό.π.
140
σημαντικότερες ταινίες του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, Οι τεμπέληδες της
εύφορης κοιλάδας (1978), και πάλι του Ν. Παναγιωτόπουλου.
Ακολούθησαν οι κινηματογραφικές παραγωγές Ο ήλιος του θανάτου (1978) σε
σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου, Ο εμφύλιος λόγος (1979)374 και Οι νταντάδες (1979)
του Γ. Σκούρτη, Παραγγελιά! (1980) του Π. Τάσιου, Ελευθέριος Βενιζέλος 1910-1927
(1980) του Παντελή Βούλγαρη, Ο ρεπόρτερ (1982) σε σκηνοθεσία Ανδρέα
Θωμόπουλου, Ξαφνικός έρωτας σε σκηνοθεσία Γ. Τσεμπερόπουλου, Βαριετέ (1985)
του Ν. Παναγιωτόπουλου, Απουσίες (1987) των Γ. Κατακουζηνού και Δ. Νόλλα,
Δεξιότερα της δεξιάς (1989) του Ν. Αντωνάκου, Ισημερία (1991) του Νίκου
Κορνήλιου και Η άλλη όψη (1991) των Τάσου Ψαρρά και Περικλή Σφυρίδη.
Στο ευρύ κοινό έγινε γνωστός από τη
συμμετοχή του στην τηλεόραση στη σειρά
Κεκλεισμένων των Θυρών το 1972.
Ακολούθησαν και άλλες τηλεοπτικές σειρές,
όπως οι Γιούγκερμαν (ΥΕΝΕΔ, 1976),
Εικόνα 146. Γιούγκερμαν (1976)

Λεηλασία μιας ζωής (ΕΡΤ, 1978), Η δασκάλα με
Πηγή: Ν. Νικόλιζας, Αλέκος Αλεξανδράκης –
Ευχαριστώ, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2003
τα χρυσά μάτια (ΕΡΤ, 1979), Κίτρινος φάκελος
(ΕΡΤ, 1981), Μαρία Πάρνη (ΕΡΤ, 1981). Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι όλες αυτές είχαν
αρχή, μέση και τέλος, ενώ στις σημερινές σειρές δεν υπάρχει νόημα και δομή, γιατί
είναι τυποποιημένες.375
Συμπληρωματικά, ο Ν. Τσακίρογλου,
ασχολήθηκε με τη σκηνοθεσία θεατρικών έργων
και έλαβε μέρος σε πολλές ραδιοφωνικές
εκπομπές.376 Το 1965 εξελέγη μέλος του
προεδρείου στο παράρτημα του Σ.Ε.Η. στη
Θεσσαλονίκη.377 Επίσης, υπήρξε θιασάρχης και Εικόνα 147. Ο ρεπόρτερ (1982)
θεατρικός επιχειρηματίας από το 1993, ενώ το ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000, εκδ.
1997 ίδρυσε το θίασο Επιλογή.
374
Στην ταινία αυτή ήταν αφηγητής.
375
«Η τηλεόραση έχει επηρεάσει και το θέατρο. Αποτελεί μεν κράχτη για αυτό, αλλά συντελεί στο να γίνονται οι
ηθοποιοί κακέκτυπο του εαυτού τους. Βέβαια στο μέσο αυτό οι ηθοποιοί υπόκεινται σε επεξεργασία πριν
προβληθεί οτιδήποτε, ενώ στο θέατρο είναι απόλυτα εκτεθειμένοι».
Generation)
376
Στο ραδιόφωνο ερμήνευσε και το ρόλο του Λόρδου Βύρωνα (Θ. Έξαρχος, Έλληνες Ηθοποιοί – «Η γενιά μας»:
Έτος γέννησης από 1926 μέχρι 1940, τ. Γ’, σσ. 636-638, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 2000).
377
141
Μια άλλη δραστηριότητά του σχετική με το θέατρο ήταν η διδασκαλία
υποκριτικής στις Δραματικές Σχολές Κωστή Μιχαηλίδη, Βεάκη, Εθνικού Θεάτρου
και στο Κέντρο Έρευνας Αρχαίου Δράματος. Επιπλέον, υπήρξε ο δέκατος τέταρτος
καλλιτεχνικός διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.)378 –
από την ίδρυσή του το 1961–, ο τρίτος μόλις ηθοποιός που γίνεται διευθυντής
κρατικού θεάτρου (μετά τον Αλέξη Μινωτή και το Νίκο Κούρκουλο) και ο πρώτος
που τοποθετήθηκε για δεύτερη συνεχή τριετή θητεία, διότι η προσφορά του
χαρακτηρίστηκε πολύτιμη. Κατά την περίοδο διεύθυνσής του ωστόσο ήρθε
αντιμέτωπος με τα χρόνια οικονομικά προβλήματα του Κ.Θ.Β.Ε., που οξύνθηκαν
λόγω της επερχόμενης οικονομικής κρίσης. Διατυπώθηκαν κατηγορίες για
κακοδιαχείριση εναντίον του, γεγονός που τον προσέβαλε, και για συντηρητισμό.
Έτσι, σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου που
παραχώρησε και σε ένα κλίμα ιδιαίτερα
φορτισμένο, όπως αναφέρουν τα μέσα
ενημέρωσης, ανακοίνωσε την απόφασή του να
παραιτηθεί.379 Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει και η
άποψή του ότι «ανέκαθεν για τις επιλογές μου
Εικόνα 148. Οι νταντάδες (1979) σκεφτόμουν ότι ήμουν υπόλογος όχι σε κανέναν
Πηγή: Α. Μητροπούλου, Ελληνικός
κινηματογράφος, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα άλλον, αλλά στο παιδί και στα εγγόνια μου», που
1980, επανέκδοση: 2006
αναδεικνύει την εντιμότητα, την υπευθυνότητα
και τη σύνεσή του.380
Επίσης, στις συνεντεύξεις του φαίνεται ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος με τα
πολιτισμικά θέματα, εξαίροντας τη σημασία του θεάτρου και τα θέματα που
πραγματεύεται, περικλείοντας στη φράση «Ο πολιτισμός δυνάμωσε τον Έλληνα, όχι
378
Εξελέγη στη θέση αυτή το 2004.
379
Ήταν απηυδισμένος και δυσαρεστημένος από την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο, παρά τις
εκκλήσεις, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, για τη διενέργεια έκτακτου διαχειριστικού ελέγχου και για οικονομική
ενίσχυση του θεάτρου, δεν το έκανε. «Το ΚΘΒΕ δεν μπορεί να είναι απλά το ΔΗΠΕΘΕ Θεσσαλονίκης. Έχει να
διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στη Βόρεια Ελλάδα και τη Ν.Α. Ευρώπη» ήταν χαρακτηριστικά τα λόγια του,
ενώ συμπλήρωσε ότι κουράστηκε να είναι «επαίτης για τα τρέχοντα». Μίλησε επίσης για «μεθοδευμένη
συνωμοσία», «ασύστολα ψεύδη», «κατάφωρη αδικία». Θεωρεί πως η βάση σε ένα κρατικό θέατρο είναι το
ανέβασμα κλασικών έργων και δηλώνει ότι ποτέ δεν είχε καμιά πολιτική παρέμβαση.
Δεν είχε παραλείψει να κάνει γνωστό ότι με τη Θεσσαλονίκη έχει ιδιαίτερους δεσμούς διότι είναι ο τόπος
καταγωγής της συζύγου του, εκεί γεννήθηκε και σπούδασε η κόρη του, αλλά παρ’ όλα αυτά μετά την παραίτησή
του από το Κρατικό δε θέλει να ξαναπάει.
«Παραιτήθηκε από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του ΚΘΒΕ ο Νικήτας Τσακίρογλου», 12/05/2009, text
at: http://news.in.gr/culture/article/?aid=1013005
«Οικονομική δυσπραγία αντιμετωπίζει το ΚΘΒΕ», Express, 13/06/2008.
Δ. Ντάρτζαλη, «Νικήτας Τσακίρογλου: Πυροβολούμε εαυτούς», Μακεδονία, 12/02/2009.
380
Μ. Καλτάκη, «Το ταλέντο δημιουργεί δικαιοσύνη», Ο Κόσμος του Επενδυτή – Culture, 06/11/2010.
142
η πολιτική» όλη την κοσμοθεωρία του.381 Ο ίδιος είχε ως πρότυπα το Μινωτή, τον
Κατράκη, τον Χορν. Φύλασσε μάλιστα φωτογραφίες τους στο προσκεφάλι του και
προσευχόταν να τους μοιάσει. Και όντως κατόρθωσε να συνεργαστεί μαζί τους και να
τους γνωρίσει από κοντά, γεγονός που τον εμπλούτισε με εμπειρίες και γνώσεις.
Παράλληλα, τόσο από τα λεγόμενα όσο και από τη στάση ζωής του, φαίνεται
ότι είναι ένας άνθρωπος που σέβεται το θέατρο, τη δουλειά του και τους γύρω του.
«Χρειάζεται απόλυτος σεβασμός στο κείμενο»382 αναφέρει, έχοντας υπηρετήσει το
θέατρο πενήντα χρόνια και έχοντας κατορθώσει να διατηρήσει το υψηλό επίπεδο της
υποκριτικής του δεινότητας.
Χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του, επίσης, είναι ότι πρόκειται για ένα
ανήσυχο πνεύμα, με στόχους και όραμα, γεγονός που
δικαιολογείται από το ότι αποχώρησε αρκετές
φορές από το Εθνικό Θέατρο, παρ’ όλο που η
συνεργασία με το θέατρο αυτό αποτελούσε τότε
μια εξασφάλιση. Επιδίωκε να έρχεται αντιμέτωπος
με νέες προκλήσεις, ώστε να αποκτά εμπειρίες, να
μαθαίνει και συνεχώς να βελτιώνεται. Ακόμα και Εικόνα 149. Γυναίκα με παραισθήσεις
Πηγή: Πρόγραμμα παράστασης
τώρα δηλώνει ότι «ο κύκλος στενεύει αλλά δεν τον
έκλεισα ακόμα».383
2.8.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Χρ. Διαβάτη

Η Χρυσούλα Διαβάτη είναι σημαντική Ελληνίδα ηθοποιός. Η διπλή καταγωγή
της –Θεσσαλονίκη και Κέρκυρα384– και το γεγονός ότι ο πατέρας της ήταν
στρατιωτικός την έκαναν να γνωρίσει πολλά μέρη της Ελλάδας και να έρθει σε επαφή
με το θέατρο για πρώτη φορά.
Αρχικά το ενδιαφέρον της προσέλκυσαν τα μπουλούκια αλλά και οικογένειες
ηθοποιών που πραγματοποιούσαν περιοδείες. Η αγάπη για την τέχνη του θεάτρου που
381
Δηλώνει πως έχουν απαξιωθεί μεγάλοι και σημαντικοί καλλιτέχνες, και πλέον δεν υπάρχουν πρότυπα.
Επιπλέον, κάνοντας μια σύγκριση παρελθόντος με παρόν, αναφέρει ότι στο παρελθόν ο εκάστοτε καθηγητής
ήξερε να ξεχωρίζει τους καλούς ηθοποιούς και τους προωθούσε, ενώ αντίθετα σήμερα δε γίνονται σωστές και
αξιοκρατικές διακρίσεις πάντα. Άλλωστε η υπερπληθώρα σχολών και θεατρικών εργαστηρίων που υπάρχει οξύνει
ακόμα περισσότερο το πρόβλημα. http://www.youtube.com/watch?v=LPRJxIYo5QU (ό.π.)
382
Κ. Δαφέρμου, «Νικήτας Τσακίρογλου: Όλοι έχουμε έναν τρόπο εξουσίας», Το Ποντίκι, 14/10/2010.
383
Γ. Σαρηγιάννης, «Είναι αργασμένο το τομάρι μου», Τα Νέα, 21/10/2010.
384
«Η Κέρκυρα είναι Ευρώπη. Δεν υπάρχει σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς έχουν περάσει πολλοί
πολιτισμοί από εκεί. Και οι Κερκυραίοι σαν ιδιοσυγκρασία είναι διαφορετικοί. Καμαρώνω που είμαι κατά το
ήμισυ Κερκυραία» (Β. Κίτσιου, «Συνέντευξη της Χρυσούλας Διαβάτη από “Τα κορίτσια με τα μαύρα” στο
Corfuland.gr», text at: http://www.corfuland.gr/el/diafora/kerkyra/synenteyksi-tis-chrysoylas-diabati-apo-ta-
koritsia-me-ta-mayra.html)
143
διέκρινε σε αυτούς τους ανθρώπους, το ήθος και η αγνότητά τους τη γοήτευσαν και
την επηρέασαν. Έτσι στράφηκε κι εκείνη στην υποκριτική και ακολουθώντας το
ένστικτό της άσκησε και συνεχίζει να ασκεί με επιτυχία το επάγγελμα του ηθοποιού.
Σπούδασε στη Δραματική Σχολή Θεάτρου-
Κινηματογράφου με διευθυντή τον ηθοποιό-θιασάρχη Νίκο
Χατζίσκο και η πρώτη της εμφάνιση στο θέατρο
πραγματοποιήθηκε το 1963 με το θίασό του στο έργο
Πάπισσα Ιωάννα του Γεράσιμου Σταύρου. Ακολούθησε η
συνεργασία της με το θίασο Ηνωμέναι Καλλιτέχναι
(εταιρικός θίασος του Σ.Ε.Η.) την περίοδο 1963-1964 και
στη συνέχεια (1965-1971) εντάχθηκε στο Κρατικό Θέατρο
Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.) για να συμμετάσχει στα έργα:
Εικόνα 150. Ντόλλυ! (2005-
2006) Ταρτούφος του Μολιέρου, Το φιόρο του Λεβάντε του Γρ.
Βορείου Ελλάδος Ξενόπουλου, Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, Η νύφη της
κούλουρης του Ευ. Παντόπουλου, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Σαίξπηρ. Στο
πλαίσιο της θητείας της όμως εκεί πραγματοποίησε και κάποιες έκτακτες εμφανίσεις
σε περιοδεύοντες θιάσους στη Θεσσαλονίκη, όπως στο θίασο Κάκιας Αναλυτή –
Κώστα Ρηγόπουλου και στο θίασο Σμαρούλας Γιούλη – Γιώργου Πάντζα.
Το 1972, έχοντας αποχωρήσει από το Κ.Θ.Β.Ε., συνεργάστηκε με τον Μίμη
Φωτόπουλο για το έργο Όποιος βιάζεται του Ν.
Βυζαντινού και μετά έγινε μέλος του Θεάτρου
Τέχνης (1972-1973), το οποίο ανέβασε
τέσσερα έργα: Οπερέτα του Β. Γκόμπροβιτς,
Οι μουσικοί και Ο Καραγκιόζης παραλίγο
Βεζύρης του Γ. Σκούρτη, Αμέρικα Ούρα του Ζ. Εικόνα 151. Οι στάβλοι της Εριέττας Ζαΐμη
(2002-2003)
Κ. Βαν Ίταλι. Ακολούθησαν συνεργασίες της Πηγή:
http://www.antenna.gr/tv/show?sid=78514
(1974-1972) με τους θιάσους της Ξένιας
Καλογεροπούλου (Μικρή Πόρτα), του Νίκου Κούρκουλου, της Ζωής Λάσκαρη, του
Θύμιου Καρακατσάνη (Νέα Ελληνική Σκηνή), του Γιώργου Μεσσάλα (Μοντέρνο
Θέατρο), του Αλέκου Αλεξανδράκη και της Νόνικας Γαληνέα, της Σμαρούλας
Γιούλη, του Κώστα Βουτσά, της Κάτιας Δανδουλάκη (Δρώμενα).
Το 1995 συμμετείχε σε μια επιθεώρηση με τους Χάρρυ Κλυνν, Βάσια
Τριφύλλη, Στάθη Ψάλτη και Ηλία Λογοθέτη, με τον τίτλο Καυκαλήθρες και
144
τσιτσίραυλα, ενώ το 2002 συνεργάστηκε με το Ανοιχτό Θέατρο του Γ. Μιχαηλίδη και
το 2006 ξανά με το Κ.Θ.Β.Ε.
Έλαβε μέρος, επίσης, σε πολλές
ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές παραγωγές. Τη
συναντάμε συχνά στο Θέατρο της Δευτέρας
στην ΕΡΤ-1 και σε τηλεοπτικές σειρές όπως:
Βίβα-Κατερίνα, Οι γιοι του Κάιν, Κεκλεισμένων
των θυρών, Γαλήνη, Από την κλειδαρότρυπα,
Εικόνα 152. Τα κορίτσια με τα μαύρα (2010- Έρωτας και επανάσταση, Της Ελλάδος τα
2011)
Πηγή: παιδιά, Δύο ξένοι, Θανάσιμες πεθερές, Το
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=190
465 κόκκινο δωμάτιο και άλλες.
Η κινηματογραφική δραστηριότητα της Χρυσούλας Διαβάτη385 ξεκίνησε το
1963 με την ταινία Για την αγάπη του παιδιού μου σε
σκηνοθεσία Κώστα Δούκα. Η αστεφάνωτη του
Νίκου Αβραμέα διαδέχτηκε την πρώτη
κινηματογραφική της παραγωγή, ένα χρόνο
αργότερα, και το 1978, αφού είχε περάσει πλέον ένα
αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, η ηθοποιός Εικόνα 153. Αφίσα της παράστασης
Βάλ’ τον υπουργό στην πρίζα (2012)
συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ Η ηλικία της θάλασσας. Πηγή: Ελληνική Θεαμάτων)
Την επόμενη χρονιά έλαβε μέρος στην ταινία των Ανδρέα Θωμόπουλου και Φρέντυ
Γερμανού Ένα γελαστό απόγευμα και, στη συνέχεια, το 1981 αποδείχτηκε το πιο
πρόσφορο κινηματογραφικά έτος για εκείνη. Ξεχώρισε η συμμετοχή της στην
κωμωδία που σκηνοθέτησε ο Παύλος Φιλίππου Πολίτες δεύτερης κατηγορίας, στις
κωμωδίες του Γιώργου Μυλωνά Ο Κώτσος έξω από το ΝΑΤΟ και Άγριες κότες,
καθώς και στην ταινία Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί της Φρίντας Λιάππα. Το
κινηματογραφικό της παρόν έδωσε μια δεκαετία αργότερα, με την ταινία του
Παντελή Βούλγαρη Ήσυχες μέρες του Αυγούστου.
385
Θ. Έξαρχος, Έλληνες Ηθοποιοί – «Η γενιά μας»: Έτος γέννησης από 1926 μέχρι 1940, τ. Γ’ (Α-Λ), σσ. 158-159,
εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 2000.
Ά. Ρούβας, & Χρ. Σταθακόπουλος, τ. Α´ (1905-1970) & τ. Β´ (1971-2005), 2005.
145
Ο Νικήτας Τσακίρογλου και η Χρυσούλα Διαβάτη είναι παντρεμένοι εδώ και
πέντε σχεδόν δεκαετίες.386 Σε κάθε συνέντευξή τους ο ένας μιλάει για τον άλλο με
εγκωμιαστικά σχόλια387 τόσο ως επαγγελματία όσο και ως σύζυγο.388
Οι κοινές τους εμφανίσεις επί σκηνής και
οθόνης είναι περιορισμένες, ωστόσο δεν έλειψαν
τόσο στα πρώτα χρόνια της θεατρικής τους
σταδιοδρομίας όσο και στα μετέπειτα. Αρχικά
συνεργάστηκαν το 1964 στην παράσταση Ιούλιος
Εικόνα 154. Το αυγό
Πηγή: Πρόγραμμα παράστασης Καίσαρ του Σαίξπηρ, την οποία ανέβασε ο
θίασος του Μάνου Κατράκη, το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο.389
386
Κ. Παπαγεωργίου, ό.π.: «Αρραβωνιάστηκαν χωρίς προγραμματισμούς και χωρίς συγγενείς πλάι τους. “Θα σου
πω πώς έγινε και αρραβωνιαστήκαμε”, μου λέει η Χρυσούλα Διαβάτη, “πρόκειται για μια από τις ωραιότερες
στιγμές της ζωής μου. Ένα Πάσχα, λοιπόν, που ο Νικήτας έμενε στη Θεσσαλονίκη, γιατί πρωταγωνιστούσε σε
παράσταση του ΚΘΒΕ, πήγα να τον δω και να μείνω μερικές μέρες μαζί του λέγοντας ψέματα στους γονείς μου
πως θα επισκεφτώ μια φίλη μου. Θέλοντας μάλιστα να τον εντυπωσιάσω, το Μεγάλο Σάββατο είχα φτιάξει με την
γκαζιερίτσα που είχε ο Νικήτας στο δωμάτιό του, έτσι για το καλό, κόκκινα αβγά και μαγειρίτσα, τις οδηγίες τις
είχα αντιγράψει σε ένα χαρτάκι από κάποιο τσελεμεντέ. Μετά την Ανάσταση λοιπόν στην εκκλησία και το
“Χριστός Ανέστη“, επιστρέψαμε στο δωματιάκι μας και εκείνος μου έδωσε τότε ένα μεταξωτό αβγό που ακόμα το
έχω φυλαγμένο, τόσο πολύτιμο είναι για μένα. Μου λέει “άνοιξέ το”. Είχε μέσα ένα σημειωματάκι και δυο βέρες
τυλιγμένες πολύ όμορφα με ανθάκια! Τρελάθηκα τόσο από τη χαρά μου που αργότερα, όταν εκείνος
αποκοιμήθηκε, εγώ σηκώθηκα και καθισμένη στο κουζινάκι κοίταζα όλη τη νύχτα στο χαμηλό φως που ερχόταν
από το δρόμο τη βέρα στο δάκτυλό μου! Για μένα τότε έγινε ο γάμος μας. Βέβαια, ο Νικήτας μου είχε ξεκαθαρίσει
από την αρχή του δεσμού μας “κοίτα, εγώ δεν παντρεύομαι!”. Στην αρχή είχα κλοτσήσει καθώς σκεφτόμουνα πως
η μάνα μου δεν θα άντεχε να συζεί το μοναχοπαίδι της! Στη συνέχεια το πήρα απόφαση, αφού τον αγαπάω τι να
κάνω, είπα μέσα μου και έτσι περνούσε ο καιρός. Στο μεταξύ όμως ο Νικήτας, ως πρωταγωνιστής στο ΚΘΒΕ,
έπρεπε να πηγαίνει σε δεξιώσεις, οι προσκλήσεις ήταν ατέλειωτες. Έπρεπε λοιπόν να ράψει ένα κοστούμι. Από τη
στιγμή που δεν είχαμε λεφτά, πήραμε ένα υφασματάκι και τρέξαμε σε κάποιο ράφτη. Εκείνος, στην τελευταία
πρόβα, γύρισε και είπε στον Νικήτα: “Άντε και γαμπρός!”. Εκείνη την εποχή θυμάμαι πως μας άρεσε πάρα πολύ
μετά τις παραστάσεις να περπατάμε ώρες χαζεύοντας τα μαγαζιά στην Τσιμισκή. Σε μια από αυτές τις διαδρομές,
λοιπόν, ο Νικήτας κοντοστέκεται κάποια στιγμή και μου λέει: “Χρυσούλα μου, όπως έχω το κοστούμι, δεν πάμε
να παντρευτούμε;“. Πέταξα στα σύννεφα από χαρά αν και τον τρελό ενθουσιασμό τον είχα ήδη ζήσει στον
αρραβώνα μας, που για μας ήταν και η πρώτη μας ένωση. Εννοείται πως ο γάμος έγινε γρήγορα. Στην εκκλησία
δεν είχαμε καλέσει πολύ κόσμο, απλά τους καλλιτέχνες που παίζανε τότε μαζί μας στην παράσταση”».
387
Από τη στιγμή που γνωρίστηκαν και ερωτεύτηκαν δε χώρισαν ποτέ. «Με τη Χρυσούλα είμαστε δύο
διαφορετικά όντα. Αλλά το βρίσκω ενδιαφέρον, γιατί διαφορετικά θα ήταν βαρετά. Αυτό δημιουργεί τους
σπινθήρες για να μπορεί ο καθένας να βρίσκει ενδιαφέρον» (Γ. Πολέμης, & Α. Κασιμάτης, «Ευτυχισμένοι μαζί»:
http://www.womenonly.gr/loipon/kosmikaarticle.asp?catid=13944&subid=2&tag=10618&pubid=1723648)
388
Έχουν αποκτήσει μία κόρη και δύο εγγόνια. Διαθέτουν ένα εξοχικό σπίτι στην Επίδαυρο, για την οποία ο Ν.
Τσακίρογλου μιλά με θέρμη και αγάπη στις συνεντεύξεις του, λέγοντας ότι αυτός ο χώρος εκπέμπει απίστευτη
ενέργεια. Στο σημείο που βρίκεται το σπίτι αυτό υπήρχε στην αρχαιότητα ένας ναός της Αρτέμιδος και ένα
πέρασμα από το οποίο περνούσαν σε πομπή οι άνθρωποι που ξεκινούσαν από το λιμάνι για να καταλήξουν στο
Ασκληπιείο, όπου θα γιατρεύονταν. Η Επίδαυρος ήταν τότε σαν την Παναγιά της Τήνου σήμερα.
http://www.youtube.com/watch?v=LPRJxIYo5QU (ό.π.)
389
Κ. Παπαγεωργίου, ό.π.: «Η Διαβάτη έκανε τα πρώτα της καλλιτεχνικά βήματα την ώρα που ο Τσακίρογλου
ήταν ήδη γνωστός ηθοποιός.“Ήμασταν και οι δυο πολύ νέοι τότε”, μου λέει, “δεν διστάσαμε όμως να συνδεθούμε
αμέσως. Βέβαια κανείς μας δεν ήξερε πόσο θα αντέξει η σχέση μας, σίγουρα δεν φανταζόμασταν πως θα κράταγε
μια ολόκληρη ζωή. Κι όμως, με τον Νικήτα έχουμε ήδη κάνει μια μεγάλη κοινή πορεία πέντε δεκαετιών, όπου
όμως φροντίσαμε να διαφυλάξουμε τη ζωή μας όσο καλύτερα γινόταν αποφεύγοντας να δημοσιοποιούμε τις
προσωπικές μας στιγμές, για αυτό άλλωστε ελάχιστοι γνωρίζουν πως είμαστε ζευγάρι. Το πρώτο που μου άρεσε
σε εκείνον”, θυμάται η Διαβάτη, “ήταν η γοητεία του κι αμέσως μετά η ευφυΐα του. Με τραβούσε δηλαδή πολύ το
γεγονός πως ο Νικήτας ήταν έξυπνος παράλληλα όμως και δύσκολος σαν άνθρωπος.” Ο Νικήτας Τσακίρογλου
επεμβαίνει: “Στον έρωτα τα αντίθετα έλκονται, αλλιώς οι σχέσεις θα ήταν πολύ βαρετές. Αν δηλαδή η Χρυσούλα
146
Τον επόμενο χρόνο και μέχρι το 1971 εντάχθηκαν στο δυναμικό του Κρατικού
Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και πρωταγωνίστησαν στα έργα Λυσιστράτη του
Αριστοφάνη, Το ταξίδι του Γ. Θέμελη, Ταρτούφος του Μολιέρου, Οιδίπους Τύραννος
του Σοφοκλή, Συρανό ντε Μπερζεράκ του Εδ. Ροστάν, Φάουστ του Γκαίτε, Όνειρο
καλοκαιρινής νύχτας του Σαίξπηρ.
Στη συνέχεια ο καθένας χάραξε τη δική του
θεατρική πορεία, μέχρι το 1990, έτος το οποίο
συνεργάστηκαν με το Θεατρικό Οργανισμό
Δρώμενα της Κάτιας Δανδουλάκη και
παρουσίασαν το έργο Ναν του Άλαν Ώκμπορν
στο Θέατρο Διονύσια. Μεσολάβησε ξανά ένα
Εικόνα 155. Ψηλά από την γέφυρα
χρονικό διάστημα χωριστής θεατρικής δράσης και Πηγή: Πρόγραμμα παράστασης
το 1993 προέβησαν στη συγκρότηση προσωπικού τους θιάσου. Με τον θίασο που
δημιούργησαν από κοινού ανέβασαν τα έργα Ο κύριος Αμιλκάρ (1993) του Υβ.
Ζαμιάκ, Το αυγό (1994) του Φ. Μαρσώ, Ψηλά απ’ τη γέφυρα (1995) του Α. Μίλερ,
Γυναίκα με παραισθήσεις (1996) του Α. Ώκμπορν, Το βαλς των ταυρομάχων (1997)
του Ζ. Ανούιγ, Ένας επιθεωρητής έρχεται (1998) του Τζ. Πρίσλεϊ και Παθιασμένη
γυναίκα (1999) της Κ. Μέλορ. Έπειτα πρωταγωνίστησαν και πάλι σε διαφορετικούς
θιάσους, αφήνοντας αδιευκρίνιστο αν τελικά θα συνεργαστούν και πάλι στο μέλλον.
ήταν σαν εμένα, δεν θα με άντεχε και δεν θα την άντεχα. Τα πετυχημένα ζευγάρια είναι αυτά που έχουν αντιθέσεις
μέσα από τις οποίες όμως βρίσκουν την αρμονία τους”».
147
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΑΤΡΟ – ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΟΓΡΑΦΙΑ
3.1. Βασίλης Λογοθετίδης – Ίλια Λιβικού
1947
01.01. Δημήτρης Ψαθάς – Γεώργιος Ρούσσος, Δε θυμάμαι τίποτα!
Θέατρο: Θερινό Θέατρο Κατερίνας, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα – Βασίλης
Λογοθετίδης, Χρονολογία: Ιούνιος 1947, Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Βασίλης
Λογοθετίδης, Σκηνικά: Στέλλιος Ορφανίδης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης
(Μιχάλης), Ίλια Λιβικού (Αλίκη), Κα Κατερίνα (Ιουλία, γυναίκα του Μιχάλη),
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Το γκαρσόν), Μαργκώ Στρουμπούλη (Η καμαριέρα),
Χρήστος Τσαγανέας (Ξενοφών), Βεατρίκη Δεληγιάννη (Μαρία), Άννα Λώρη (Φωφώ,
γυναίκα του Ξενοφώντος), Ντίνος Δημόπουλος (Ο υπνωτιστής), Δημήτρης
Νικολαΐδης (Πέτρος).
01.02. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Ένας ήρως με

παντούφλες
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:390
Οκτώβριος 1947 (Έναρξη: 11/10/1947), Σκηνικά: Ατελιέ «Ρόμβος», Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Νίκος Βασταρδής, Ντίνος Δημόπουλος,
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Νίτσα Τσαγανέα, Χριστόφορος Χειμάρρας, Μπ.
Μωραϊτοπούλου.
01.03. Μόρις Μπράντελ – Ανίτα Χαρτ, Ένας απρόσκλητος μουσαφίρης

Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Νοέμβριος
1947, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης,
Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Τζων Χάμιλτον), Ίλια Λιβικού (Μις Τζιούνη),
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Έντουαρντς), Νίτσα Τσαγανέα (Μαίρη Χάμιλτον, γυναίκα
του Τζων), Φ. Κοκόλα ( Σάρα Μουρσάιντ, γεροντοκόρη αδελφή της Μαίρης), Ντίνος
Δημόπουλος (Τζέιμς Χάμιλτον, πρωτότοκος γιος του Τζων), Στέφανος Στρατηγός
(Τσάρλυ Χάμιλτον, δεύτερος γιος του Τζων), Νίκος Βασταρδής (Ντόριαν Χάμιλτον,
390
Ο θίασος παρουσίασε το έργο και στο Θέατρο Παλλάς στη Θεσσαλονίκη το Μάιο του 1949.
148
τρίτος γιος του Τζων), Μπ. Μωραϊτοπούλου (Πόπη Νταίβης, νεαρά χήρα), Μόσχα
Ζαννή (Έλλεν Χάμιλτον, γυναίκα του Τζέιμς), Λαυρέντης Διανέλλος (Πάστωρ
Φαίρφιλντ), Βεατρίκη Δεληγιάννη (Ζανέτ Λαπλάς), Μ. Κρασσά (Χίλντα Σβάνσον),
Μιχάλης Παπαδάκης (Ντώριαν Χάμιλτον).
1948
01.04. Ζαν ντε Λετράζ, Παντρευθείτε μας, κύριε
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Απρίλιος
1948, Μετάφραση: Α. Βαρβαρέσου, Σκηνικά: Γ. Βακαλό, Διανομή: Βασίλης
Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Μόσχα Ζαννή, Μπ. Μωραϊτοπούλου, Ντίνος
Δημόπουλος, Νίκος Βασταρδής, Λαυρέντης Διανέλλος.
01.05. Μαξ Ρενιέ, Έγκλημα πάρτυ

Θέατρο: Θερινό Θέατρο Μακέδο, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης,
Χρονολογία: Ιούνιος 1948, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή:391 Βασίλης
Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Ντίνος Δημόπουλος, Μπάμπης Πλακούδης, Μιχάλης
Παπαδάκης κ.ά.
01.06. Ζαν ντε Λετράζ, Ερωτικό κυνήγι

Θέατρο:392 Θερινό Θέατρο Μακέδο, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης,
Χρονολογία: Ιούνιος-Ιούλιος 1948, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Τιερρύ Ζοσλέν), Ίλια Λιβικού (Ρετζίνα Λασάλ), Ντίνος
Δημόπουλος (Αρμάνδος Λασάλ), Μπάμπης Πλακούδης (Συνταγματάρχης Ντε
Μονρόκ), Μόσχα Ζαννή (Τερέζα), Νίτσα Τσαγανέα (Κυρία Αυρηλία), Μπ.
Μωραϊτοπούλου (Μπέττυ).
01.07. Πολ Νιβουά, Τα καινούρια αφεντικά

Θέατρο:393 Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:
Δεκέμβριος 1948, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία: Βασίλης
391
Δεν βρέθηκε το πρόγραμμα της παράστασης. Τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί έχουν αντληθεί από τον
έντυπο Τύπο της εποχής.
392
Ο θίασος είχε ανεβάσει το έργο αυτό το χειμώνα του ίδιου έτους στο Θέατρο Κεντρικόν, ενώ οι παραστάσεις
επαναλήφθηκαν και το χειμώνα του 1950.
393
Ακολούθησε περιοδεία στην Κωνσταντινούπολη, στο Θέατρο Σαράι.
149
Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Πάντροβιτς), Ίλια
Λιβικού (Υβόννη Ντυράν), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Στέφανος Ντυράν),
Χρήστος Τσαγανέας (Μαρκήσιος ντ’ Ωμπαντόν), Ευάγγελος Πρωταπαππάς (Βίκτωρ
Τρικουντάρ, υπηρέτης), Κούλα Αγαγιώτου (Μαρία Τρικουντάρ).
1949
01.08. Π. Καγιάς – Γ. Παΐζης, Χωρίστε τη γυναίκα σας
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Ιανουάριος
1949, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Νίκος Καρλής, δικηγόρος),
Ίλια Λιβικού (Δακτυλογράφος του Καρλή), Κούλης Τσούτης (Ένας εισπράκτορας),
Νίτσα Τσαγανέα (Κυρία Βέλμου), Ντίνος Δημόπουλος (Χρήστος Παπαδόπουλος),
Μόσχα Ζαννή (Ελένη Καρλή, γυναίκα του Καρλή), Κούλα Αγαγιώτου (Ματίνα
Παπαδοπούλου, γυναίκα του Παπαδόπουλου), Μιχάλης Παπαδάκης (Κώστας,
καφετζής), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Ένας κύριος), Γιώργος Καρέττας (Γιάγκος
Πελίδης).
01.09. Ζερμαίν Λεφράν, Ο γυιος μου… γαμπρός μου

Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Απρίλιος
1949, Μετάφραση: Ιωάννης Τσαμαδός, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Γκαμπριέλ Καστίγ), Ίλια Λιβικού (Φλωράνς Κοντομέλ), Άννα
Ρούσσου (Ελισάβετ Καστίγ), Γιώργος Καρέττας (Αντρέας Καστίγ), Νίτσα Τσαγανέα
(Μαργαρίτα Κοντομέλ), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Μπαρμπιέ, συμβολαιογράφος),
Μιχάλης Παπαδάκης (Καμαριέρης της Κοντομέλ).
01.10. Ζαν ντε Λετράζ, Όλοι τα ίδια κάνουμε

Χρονολογία: Ιούνιος 1949, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία:
Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Ρεμύ ντε λα
Βιεβίλλ), Ίλια Λιβικού (Νελλύ ντε λα Βιεβίλλ), Νίκος Τζόγιας (Στέφανος Βιζερί),
Νίτσα Τσαγανέα (Αρμάντ), Άννα Ρούσσου (Κυρία Ντελμέ), Μόσχα Ζαννή (Υβέτ),
Κούλα Αγαγιώτου (Κατερίνα).
150
01.11. Άλντο Μπενεντέτι, Σύζυγος με το στανιό
Χρονολογία: Αύγουστος 1949, Μετάφραση: Ιωάννης Τσαμαδός, Σκηνοθεσία:
Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Αλμπέρτος
Σπινέλλι, καθηγητής), Ίλια Λιβικού (Λουίζα Μαλπιέρι), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος
& Μ. Δημόπουλος (Παύλος Μαλπιέρι, δικηγόρος), Νίτσα Τσαγανέα (Θεία
Κλοτίλδη), Γεωργία Βαλμά (Εβελίνα, κόρη της), Κούλα Αγαγιώτου (Δακτυλογράφος
του δικηγόρου), Άννα Ρούσσου (Αδέλα, υπηρέτρια), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς
(Φραγκίσκος, υπηρέτης).
01.12. Γρηγόριος Ξενόπουλος, Η πολυγαμία

Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Οκτώβριος
1949, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια
Λιβικού, Χρήστος Τσαγανέας, Νίτσα Τσαγανέα, Άννα Κυριακού, Μαργαρίτα
Λαμπρινού, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς.
01.13. Νίκος Τσεκούρας, Ο καλός καλό δε βλέπει

Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Δεκέμβριος
1949, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Νίκος Ζωγράφος, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Άγγελος Τριζόνης), Ίλια Λιβικού (Ελένη, γυναίκα του),
Χρήστος Τσαγανέας (Διαμαντής, ξάδερφός του), Μιχάλης Παπαδάκης (Αγησίλαος,
ξάδερφός του), Άννα Ρούσσου (Τασία), Άννα Κυριακού (Κορνηλία, εγγονή της),
Νίτσα Τσαγανέα (Πανωρέα), Μαργαρίτα Λαμπρινού (Αφροδίτη), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Νερατζής, γιος του Διαμαντή), Γιώργος Καρέττας (Πετράκης, φίλος
του Νερατζή), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Γιακουμής).
01.14. Σπύρος Μελάς, Η μέθοδος των τριών394

Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Χειμώνας
1949, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού κ.ά.
394
Δεν έχουν βρεθεί περαιτέρω πληροφορίες για την εν λόγω παράσταση.
151
1950
01.15. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Δεσποινίς ετών
39
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Μάρτιος
1950, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Τηλέμαχος Καραντάρης), Ίλια Λιβικού
(Φωφώ), Άννα Κυριακού, Μαργαρίτα Λαμπρινού, Νίτσα Τσαγανέα, Χρήστος
Τσαγανέας, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Λιάκος Χριστογιαννόπουλος, Μιχάλης
Παπαδάκης.
01.16. Ζαν ντε Λετράζ, Μια νύχτα στο σπίτι σας κυρία μου
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1950, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης,
Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης
(Γκαστόν Ντυμπρέιγ), Ίλια Λιβικού (Ουγκέττη, γυναίκα του), Χρήστος Τσαγανέας
(Υποκόμης Μωρίς ντε Κορνμπλάνς), Δημήτρης Νικολαΐδης (Ντιντιέ Λερουά), Νίτσα
Τσαγανέα (Θεία Αλίκη), Μαργαρίτα Λαμπρινού (Κλάρα Γκωτιέ), Ντίνα Σταθάτου
(Ροζίνα Μυριέλ).
01.17. Τίμος Μωραϊτίνης, Επάτησε την πεπονόφλουδα

1950, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης
Λογοθετίδης (Περικλής Βαρίδης), Ίλια Λιβικού (Τζέννυ Βαρίδου, γυναίκα του),
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Αποστόλης Βαρίδης, πατέρας του), Άννα Κυριακού (Άννα
Βαρίδου, γυναίκα του), Δημήτρης Νικολαΐδης (Ανδρέας Φσυρκέτης, εξάδελφος του
Περικλή), Μαργαρίτα Λαμπρινού (Αντιγόνη Βαρδούμπα), Χριστόφορος Χειμάρας
(Μανώλαρος Βαρδούμπας, άντρας της), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Άλε Περάλης,
πρώην διπλωμάτης), Ανδρέας Ζησιμάτος (κ. Δημητράκης), Ντίνα Σταθάτου (Ελένη,
υπηρέτρια του Βαρίδη), Μιχάλης Παπαδάκης (Ένας σταθμάρχης / Ένας δικαστικός
κλητήρας), Σπύρος Παπαφραντζής (Λεωνίδας, διευθυντής ξενοδοχείου / Ένας
πορτιέρης ξενοδοχείου), Άννα Ρούσσου (Μια ταξειδιώτισσα), Γιώργος Καρέττας
(Ένας ταξειδιώτης), Ν. Χριστογιαννόπουλος (Ένας γκρουμ ξενοδοχείου).
152
01.18. Ζαν ντε Λετράζ, Οι γυναίκες του Λωτ
1950, Μετάφραση: Ιωάννης Τσαμαδός, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά:
Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Γουσταύος), Ίλια Λιβικού (Φλωράνς),
Δημήτρης Νικολαΐδης (Τιερρύ), Ανδρέας Ζησιμάτος (Τιερρύ, Φρανσύς), Γιώργος
Καρέττας (Φρανσύς), Άννα Κυριακού (Ζοζέττα), Άννα Ρούσσου (Θεία Κλημεντίνη),
Ντίνα Σταθάτου (Εβελίνα), Μαργαρίτα Λαμπρινού (Μαρίνα).
1951
01.19. Άρθουρ Μακ Ρέι, Ταξίδι μετ’ εμποδίων
Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Ρέτζι Πέλχαμ), Ίλια Λιβικού
(Βεατρίκη Πέλχαμ, γυναίκα του), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Τομ Ράιτ, γραμματεύς
της κυρίας Πέλχαμ), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Σύνδεϋ Φόουλερ), Μαργαρίτα
Λαμπρινού (Λιλ Φόουλερ), Ανδρέας Ζησιμάτος (Λόρδος Τίλμπρουκ), Δημήτρης
Νικολαΐδης (Νίκλας Ράφφερτυ, αεροπόρος), Άννα Κυριακού (Εύα, καμαριέρα),
Μιχάλης Παπαδάκης (Μίστερ Τίλσεν), Γιώργος Καρέττας (Όλσον).
01.20. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Ούτε γάτα, ούτε

ζημιά
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:
Φεβρουάριος 1951, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Λαλάκης Μακρυκώστας), Ίλια Λιβικού (Πόπη Μακρυκώστα,
γυναίκα του), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Στέλιος Μολφέτας, σταθμάρχης),
Μαργαρίτα Λαμπρινού (Φρόσω, γυναίκα του), Ανδρέας Ζησιμάτος (Νίκος
Κουτρουμπάς), Άννα Κυριακού (Λολότα, φίλη του Λαλάκη), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Βαγγέλης, βοηθός του σταθμάρχη), Ντίνα Σταθάτου (Κική, φίλη της
Πόπης), Μιχάλης Παπαδάκης (Κος Παπαδημητρίου), Γιώργος Καρέττας (Ένας
αστυνομικός), Ελένη Στραγαλά (Τασία, υπηρέτρια του Μακρυκώστα), Ρίκα Γαλάνη
(Φιλλιώ, θυρωρός).
153
01.21. Ζαν ντε Λετράζ, Σκάνδαλο στη Ντωβίλ
Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Αρμάνδος
Σωβινέ), Ίλια Λιβικού (Μπριγκίτα Λαττούς), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Λεονάρδος
Ζολί-Ζολί), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Αστυνόμος), Ανδρέας Ζησιμάτος (Ιούλιος
Λατούς), Μαργαρίτα Λαμπρινού (Λίζα Σωβινέ), Άννα Κυριακού (Κλωντίν,
καμαριέρα).
01.22. Ζωρζ Φεϋντώ, Η κυρία του Μαξίμ

Χρονολογία: Αύγουστος 1951, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία:
Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Κύριος
Πετυπόν, γιατρός στο Παρίσι), Ίλια Λιβικού (Κρεβέτ, χορεύτρια του Μαξίμ),
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Μονζικούρ, φίλος του γιατρός), Λιάκος
Χριστογιαννόπουλος (Στρατηγός, θείος του κ. Πετυπόν), Δημήτρης Νικολαΐδης (Γκυ
ντε Βαλμοντέ, γιος της Βαρώνης), Ανδρέας Ζησιμάτος (Λοχαγός Κορινιόν),
Χριστόφορος Χειμάρας (Αββάς), Μιχάλης Παπαδάκης (Στέφανος, υπηρέτης του
Πετυπόν), Γιώργος Καρέττας (Ο κ. Νομάρχης), Στέφανος Στρατηγός (Ο κ.
Βιτωμπάν), Μαργαρίτα Λαμπρινού (Κα Πετυπόν, γυναίκα του γιατρού), Νίτσα
Τσαγανέα (Κα Βαρώνη), Άννα Κυριακού (Κα Βιτωμπάν), Μπ. Μωραϊτοπούλου (Κα
Ωτινιόλ), Ντίνα Σταθάτου (Κλημεντίνη, ανεψιά του στρατηγού), Ρίκα Γαλάνη
(Αιμιλία, καμαριέρα του στρατηγού).
01.23. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Δελησταύρου και

υιός
Λογοθετίδης (Αντώνης Δελησταύρου), Ίλια Λιβικού (Μπίλλυ), Δημήτρης
Νικολαΐδης (Γιώργος Δελησταύρου), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Μικές Κουτούφας),
Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Σπύρος Χατζηλουκάς), Μιχάλης Παπαδάκης
(Ξενοδόχος), Κ. Δημητριάδης (Ένας υπάλληλος), Άννα Κυριακού (Ρένα), Μαργαρίτα
154
Λαμπρινού (Κα Αμαλία), Ντίνα Σταθάτου (Δακτυλογράφος), Ελένη Στραγαλά
(Καμαριέρα).
1952
01.24. Παναγιώτης Καγιάς, Μασκαράς περιωπής
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Χειμώνας
1952 (Έναρξη: 12/02/1952), Διανομή:395 Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Άννα
Κυριακού, Μαργαρίτα Λαμπρινού κ.ά.
01.25. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Ένα βότσαλο στη

λίμνη
Χρονολογία: Απρίλιος 1952, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Μανώλης Σκουτρής),
Ίλια Λιβικού (Έβελυν), Σμάρω Στεφανίδου (Βέττα), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς
(Γιώργος Καρανάσος), Καίτη Λαμπροπούλου (Μάργκαρετ), Άννα Ρούσσου (Κυρία
Αθηνά), Ντίνα Σταθάτου (Σοφία), Μιχάλης Παπαδάκης (Κώστας), Γιώργος Καρέττας
(Κος Παναγιωτοκαρέας), Μπ. Μωραϊτοπούλου (Μια κυρία).
01.26. Δημήτρης Ψαθάς, Η ζωή είναι ωραία

Χρονολογία: Αύγουστος 1952, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι,
Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Νίκος Πολύζος), Ίλια Λιβικού (Άννα), Βύρων
Πάλλης (Χρήστος), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Κώστας, γιατρός), Στέφανος
Στρατηγός (Μανώλης, κλητήρας), Μιχάλης Παπαδάκης (Ιορδάνης, υπάλληλος),
Γιώργος Καρέττας (Λεωνίδας, υπαλληλος), Σμάρω Στεφανίδου (Καίτη Πολύζου,
γυναίκα του Πολύζου), Καίτη Λαμπροπούλου (Μαίρη, κόρη της), Ντίνα Σταθάτου
(Ιουλία, υπηρέτριά τους).
395
Δεν έχει βρεθεί το πρόγραμμα της παράστασης ώστε να καταγραφεί η πλήρης διανομή ρόλων.
155
01.27. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Ο Φώτης
Φαγκρής και η Τσικίτα Λοπέζ
Λογοθετίδης (Φώτης Φαγκρής), Ίλια Λιβικού (Τσικίτα Λοπέζ), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Μιχάλης, φίλος του), Νίκος Καζής (Ανδρέας Δελακοβίας), Στέφανος
Στρατηγός (Μπάμπης Φαγκρής), Θάνος Τζενεράλης (Κος Παναγάκος), Γιώργος
Καρέττας (Ένας μαιτρ του καμπαρέ), Μιχάλης Παπαδάκης (Ένας φωτορεπόρτερ),
Φρ. Φραγκούλης (Ένας ταχυδρόμος), Σμάρω Στεφανίδου (Κα Δελακοβία), Καίτη
Λαμπροπούλου (Μαρκέλα), Ντίνα Σταθάτου (Μαίρη, δακτυλογράφος), Άννα
Ρούσσου (Μια καθαρίστρια), Μπ. Μωραϊτοπούλου (Μια υπάλληλος του καμπαρέ).
1953
01.28. Αντρέ Ρουσέν, Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε
Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Κάρολος Ζατιέ), Σμάρω
Στεφανίδου (Ολυμπία Ζατιέ), Ίλια Λιβικού (Άννι, κόρη τους), Νίκος Καζής (Γιώργος,
γιος τους), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Ζατιέ, πατέρας του Κάρολου), Άννα Ρούσσου
(Σαρλόττα Ζατιέ, αδελφή του Κάρολου), Καίτη Λαμπροπούλου (Μαγδαληνή Λονάν),
Ντίνα Σταθάτου396 (Τερέζα, καμαριέρα του Κάρολου).
01.29. Χρήστος Γιαννακόπουλος – Αλέκος Σακελλάριος, Η Ρένα

εξώκειλε…
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Μάρτιος
Λογοθετίδης (Ορέστης Καλλιγαρίδης), Ίλια Λιβικού (Ρένα, γυναίκα του), Καίτη
Λαμπροπούλου (Τούλα, υπηρέτριά τους), Στέφανος Στρατηγός (Λέανδρος, φίλος
της), Θάνος Τζενεράλης (Θανάσης, καφετζής), Σμάρω Στεφανίδου (Κυρά Θοδώρα,
γυναίκα του), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Μπρίλης), Άννα Ρούσσου (Κυρία Ελένη),
396
Στο πρόγραμμα της παράστασης αναγράφεται ως Ντίνα Σταθοπούλου, αλλά πρόκειται για τυπογραφικό λάθος,
διότι αποτελεί σταθερό μέλος του θιάσου Λογοθετίδη και επιβεβαιώνεται από την κριτική του Άλκη Θρύλου
(Άλκης Θρύλος, Το ελληνικό θέατρο 1952-1955, Αθήναι 1979).
156
Μπ. Μωραϊτοπούλου (Αννούλα, κόρη της), Γιώργος Καρέττας (Τάκης,
αρραβωνιαστικός της), Ντίνα Σταθάτου (Έλλη, φίλη της Ρένας), Πόπη Δεληγιάννη
(Βάσω, υπηρέτριά της), Μιχάλης Παπαδάκης (Σωτήρης, σωφέρ του Ορέστη).
01.30. Γεώργιος Ρούσσος, Ερωτικές βιταμίνες

Χρονολογία: Ιούλιος 1953, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι,
Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Τώνης Κανάκης), Ίλια Λιβικού (Μαργή Κανάκη,
εξαδέλφη του Τώνη), Νίκος Καζής (Κουρουπίδης, ιατρός ηπατολόγος), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Περικλής, ιατρός παθολόγος), Μιχάλης Παπαδάκης (Φωστέρης,
ιατρός στομαχολόγος), Θάνος Τζενεράλης (Καραφωτιάς, ιατρός μαιευτήρ), Γιώργος
Καρέττας (Καραφωτιάς, ιατρός νευρολόγος), Στέφανος Στρατηγός (Μανώλης
Ντελικανής, εισοδηματίας), Σμάρω Στεφανίδου (Κυρα-Λένη), Καίτη Λαμπροπούλου
(Κικίτσα), Ντίνα Σταθάτου (Λιλίκα), Άννα Ρούσσου (Κυρα-Ζαμπιά), Μπ.
Μωραϊτοπούλου (Λόλα Πουλάκη, ιατρός νευροεντερολόγος).
01.31. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Τα λεονταράκια

Λογοθετίδης (Σάββας Τσιπικλής), Ίλια Λιβικού (Κούλα Τσιπικλή), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Μένιος Φουρνάρος), Νίκος Καζής (Ντίνος Νέγρης), Θάνος
Τζενεράλης (Κος Μακρομιχαλέας), Γιώργος Καρέττας (Γιώργος), Μιχάλης
Παπαδάκης (Κος Παπανικολάου), Σμάρω Στεφανίδου (Κα Καραστάμου), Χάρις
Καμίλη (Κική), Ντίνα Σταθάτου (Λούλα Παπαδημητρίου), Άννα Ρούσσου (Κα
Κωστοδημητροπούλου), Μπ. Μωραϊτοπούλου (Κα Χατζηπετρακοπούλου), Πόπη
Δεληγιάννη (Μία δακτυλογράφος).
01.32. Δημήτρης Γιαννουκάκης, Μειδιάστε παρακαλώ

1953, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς,
Νίκος Καζής, Σμάρω Στεφανίδου, Χάρις Καμίλη.
157
1954
01.33. Γεώργιος Ρούσσος, Σκληρός άντρας
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:
Φεβρουάριος 1954, Διανομή:397 Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Σμάρω
Στεφανίδου κ.ά.
01.34. Ζωρζ Φεϋντώ, Το κορόιδο

Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Ποντανιάκ), Ίλια Λιβικού
(Κα Λουκιανή Βατλέν), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Βατλέν), Δημήτρης Νικολαΐδης
(Ρεντιγιόν), Στέφανος Στρατηγός (Σολντινιάκ), Θάνος Τζενεράλης (Πενσάρ),
Μιχάλης Παπαδάκης (Ζερόμ), Γιώργος Καρέττας (Ο διευθυντής του ξενοδοχείου),
Μάκης Λειβαδάς (Γιάννης, υπηρέτης του Βατλέν), Ν. Δημητρίου (Ένας αστυνόμος),
Σμάρω Στεφανίδου (Κα Κλοτίλδη Ποντανιάκ), Χάρις Καμίλη (Κα Μάτζυ
Σολντινιάκ), Ντίνα Σταθάτου (Αρμανδίνη), Άννα Ρούσσου (Κα Πενσάρ), Μπ.
Μωραϊτοπούλου (Κλάρα, καμαριέρα στο ξενοδοχείο).
01.35. Γεώργιος Ρούσσος, Ο εραστής έρχεται

Χρονολογία: Αύγουστος 1954, Διανομή:398 Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού,
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς κ.ά.
01.36. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Οι δικοί μας

άνθρωποι
Θέατρο: Αργυρόπουλου, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:
Οκτώβριος 1954, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Λουκάς Μπόμπολας), Ίλια Λιβικού (Ελένη, γυναίκα του),
Ντίνα Σταθάτου (Αλίκη, κόρη τους), Ν. Φιλιππόπουλος (Ανδρέας, γιος τους), Θάνος
Τζενεράλης (Σταμάτης, αδελφός της Ελένης), Σμάρω Στεφανίδου (Μαργαρίτα,
υπηρέτρια του Μπόμπολα), Δημήτρης Νικολαΐδης (Χουσεΐν, υπηρέτης του
397
Δεν έχει βρεθεί το πρόγραμμα της παράστασης, οπότε δεν ήταν δυνατή η εύρεση περαιτέρω στοιχείων.
398
Ό. π.
158
Μπόμπολα), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Γεράσιμος, φίλος του Λουκά), Στέφανος
Στρατηγός (Γιατρός, φίλος του Λουκά), Άννα Ρούσσου (Σαμία, μητέρα του Χουσεΐν),
Δ. Σταματιάδου (Ζεϊνάμπ, αδελφή του Χουσεΐν), Γιώργος Καρέττας (Βάσος,
αρραβωνιαστικός της Αλίκης), Μπ. Μωραϊτοπούλου (Νίτσα, φίλη της Αλίκης), Ν.
Παπαδάκης (Θανάσης, θυρωρός).
1955
01.37. Γεώργιος Ρούσσος, Τρίτη και 13
Θέατρο: Αργυρόπουλου, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:
Φεβρουάριος 1955, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Κοσμάς Καλογιάννης, εργολάβος οικοδομών), Ίλια Λιβικού
(Νανά Φαρδή), Σμάρω Στεφανίδου (Πόπη, γυναίκα του Καλογιάννη), Χάρις Καμίλη
(Λιλή), Ντίνα Σταθάτου (Φανή, δακτυλογράφος του Καλογιάννη), Άννα Ρούσσου
(Ευτυχία, υπηρέτρια του Καλογιάννη), Μπ. Μωραϊτοπούλου (Κούλα), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Σωτήρης Μπερκέτης, συμμαθητής του Καλογιάννη), Δημήτρης
Νικολαΐδης (Στέλιος Κοσκινάς), Στέφανος Στρατηγός (Βάγγος), Μιχάλης Παπαδάκης
(Μασουρίδης), Θάνος Τζενεράλης (Αντωνίου, αστυνομικός), Γιώργος Καρέττας
(Γρηγόρης, υπάλληλος του Καλογιάννη).
01.38. Χρήστος Γιαννακόπουλος, Ο Κέρβερος

Θέατρο: Θερινό Θέατρο Ριάλτο, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:
Ιούνιος 1955, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Σμάρω Στεφανίδου,
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Δημήτρης Νικολαΐδης, Νάντια Χωραφά, Θάνος
Τζενεράλης, Στέφανος Στρατηγός.
01.39. Αλέκος Σακελλάριος, Ο θάνατός σου η ζωή μου

Ιούλιος 1955, Διανομή:399 Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβικού, Σμάρω Στεφανίδου
κ.ά.
399
Δεν έχει βρεθεί το πρόγραμμα της παράστασης, οπότε δεν ήταν δυνατή η εύρεση περαιτέρω στοιχείων.
159
01.40. Ζαν ντε Λετράζ, Ξυλιές στα μαλακά
Αύγουστος 1955, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία: Βασίλης
Λογοθετίδης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Λουκιανός Πουσέ), Ίλια Λιβικού
(Ερμίνα Πουσέ), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Ντουντού), Δημήτρης Νικολαΐδης
(Αλμπέρ Γκρεζιγιόν), Γιώργος Καρέττας (Ιουστίνος), Σμάρω Στεφανίδου (Μπλανς
ντε Λυς ντε Σαιντ Αλμπά), Νάντια Χωραφά (Λίλιαν ντε Λυς ντε Σαιντ Αλμπά), Ντίνα
Σταθάτου (Κολλέτ ντε Σαμπρέιγ), Άλκηστις Γάσπαρη (Σοφία, υπηρέτρια, γυναίκα
του Ιουστίνου).
1956
01.41. Δημήτρης Ψαθάς, Ένας βλάκας και μισός
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Ιανουάριος
1956, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Μαρινέλα Αραβαντινού,
Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Θωμάς Κατσαρός), Ίλια Λιβικού (Ουρανία), Σμάρω
Στεφανίδου (Κυρά Θοδώρα, μητέρα της), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Τσαλαβούτας),
Νικ. Φιλιππόπουλος (Φώτης, φωτογράφος φίλος τους), Γιώργος Καρέττας
(Καραμήτσος, φίλος της Ουρανίας), Ντίνα Σταθάτου (Ανθή, ανεψιά του
Τσαλαβούτα), Χρ. Αδαμόπουλος (Αναστάσης, εξάδελφός της), Άννα Ρούσσου (Κα
Ευτέρπη), Νάντια Χωραφά (Μία Κυρία), Άλκηστις Γάσπαρη (Δεύτερη κυρία), Θάνος
Τζενεράλης (Πρόεδρος του Δικαστηρίου), Μιχάλης Παπαδάκης (Εισαγγελεύς),
Δημήτρης Νικολαΐδης (Περλεπές, δικηγόρος), Στέφανος Στρατηγός (Σαματάς,
δικηγόρος), Δημ. Δημητρίου (Γραμματεύς του Δικαστηρίου), Μάκης Λειβαδάς (Ένας
χωροφύλακας).
01.42. Χρήστος Γιαννακόπουλος – Αλέκος Σακελλάριος, Θα σε κάνω

βασίλισσα
Θέατρο: Θερινό Θέατρο Παρκ, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία:
Ιούλιος 1956, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης,
Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Αντώνης Τσιλιβίκης), Ίλια Λιβικού (Ελένη, γυναίκα
του), Θάνος Τζενεράλης (Πήτερ Παπαθεοφιλόπουλος, θείος της), Στέφανος
Στρατηγός (Μπίλλυ), Δημήτρης Νικολαΐδης (Νίκος, φίλος του Τσιλιβίκη), Νάντια
160
Χωραφά (Λίτσα, γυναίκα του), Σμάρω Στεφανίδου (Κυρία Χατζηλαζάρου),
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Γεράσιμος, υπάλληλος του Τσιλιβίκη), Ντίνα Σταθάτου
(Ειρήνη, υπηρέτρια), Γιώργος Καρέττας (Βαγγέλης), Μιχάλης Παπαδάκης (Ένας
αστυνομικός), Μάκης Λειβαδάς (Ένας ταχυδρόμος).
01.43. Γεώργιος Ρούσσος, Ευτυχώς τρελλάθηκα!

Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Δεκέμβριος
1956, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Χαρίλαος Μαραζιώτης), Ίλια
Λιβικού (Ηρώ, δακτυλογράφος του), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Μανώλης,
υπάλληλός του), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Στάθης, λογιστής του), Σμάρω Στεφανίδου
(Αντιγόνη Ζουμπούλη), Καίτη Λαμπροπούλου (Ισμήνη Παπάζογλου), Δημήτρης
Νικολαΐδης (Ιατρός), Θάνος Τζενεράλης (Ανάργυρος), Άννα Ρούσσου (Ανδρονίκη,
χήρα), Ντίνα Σταθάτου (Σοφία, νοσοκόμα), Γιώργος Καρέττας (Μαγγίνος), Μιχάλης
Παπαδάκης (Ένας Κύριος), Μάκης Λειβαδάς (Ένας Αστυφύλακας).
1957
Θερινή περίοδος 1957, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή: Βασίλης
Λογοθετίδης (Θωμάς Κατσαρός), Ίλια Λιβικού (Ουρανία), Σμάρω Στεφανίδου (Κυρά
Θοδώρα-μητέρα της), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Τσαλαβούτας), Γ. Ροδήμος (Φώτης,
φωτογράφος φίλος τους), Γιώργος Καρέττας (Καραμήτσος, φίλος της Ουρανίας),
Ντίνα Σταθάτου (Ανθή, ανεψιά του Τσαλαβούτα), Αρτέμης Μάτσας (Αναστάσης,
εξάδελφός της), Άννα Ρούσσου (Κα Ευτέρπη), Κυβέλη Θεοχάρη (Πρώτη Κυρία),
Θάνος Τζενεράλης (Πρόεδρος του Δικαστηρίου), Μιχάλης Παπαδάκης
(Εισαγγελεύς), Βύρων Πάλλης (Περλεπές, δικηγόρος), Βασίλης Ανδρεόπουλος
(Σαματάς, δικηγόρος), Δημ. Δημητρίου (Γραμματεύς του Δικαστηρίου), Μάκης
Λειβαδάς (Ένας χωροφύλακας).

Θέατρο: Η.Π.Α., Καναδάς, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Θερινή
περίοδος 1957, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης
161
(Θωμάς Κατσαρός), Ίλια Λιβικού (Ουρανία), Σμάρω Στεφανίδου (Κυρά Θοδώρα,
μητέρα της), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Τσαλαβούτας), Κ. Φωτάκης (Φώτης,
φωτογράφος φίλος τους), Γιώργος Καρέττας (Καραμήτσος, φίλος της Ουρανίας),
Ντίνα Σταθάτου (Ανθή, ανεψιά του Τσαλαβούτα), Ν. Ράμος (Αναστάσης, εξάδελφός
της), Κυβέλη Θεοχάρη (Κα Ευτέρπη / Πρώτη κυρία / Δεύτερη κυρία), Θάνος
Τζενεράλης (Πρόεδρος του Δικαστηρίου), Μιχάλης Παπαδάκης (Εισαγγελεύς),
Βύρων Πάλλης (Περλεπές, δικηγόρος), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Σαματάς,
δικηγόρος), Δημ. Δημητρίου (Γραμματεύς του Δικαστηρίου), Μάκης Λειβαδάς (Ένας
χωροφύλακας).
01.46. Δημήτρης Ψαθάς, Προς Θεού, μεταξύ μας!...

Θέατρο:400 Θερινό Θέατρο Παρκ, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης,
Χρονολογία: Αύγουστος 1957, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Θανάσης), Ίλια Λιβικού (Νέλλη,
γυναίκα του), Σμάρω Στεφανίδου (Κυρία Θεανώ, μητέρα της), Βύρων Πάλλης
(Μανώλης, φίλος του Θανάση), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Γεωργιάδης), Κυβέλη
Θεοχάρη (Κυρία Λένα, γυναίκα του), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Νίκος, φίλος του
Θανάση), Γιώργος Καρέττας (Ανδρέας, φίλος του Θανάση), Θάνος Τζενεράλης
(Παπαδόπουλος, δικηγόρος), Μιχάλης Παπαδάκης (Γιάννης, βοηθός του), Ντίνα
Σταθάτου (Φανή, υπηρέτρια), Άννα Ρούσσου (Κυρία Αγλαΐα), Κούλα Αγαγιώτου
(Κυρία Ζοζώ).
1958
01.47. Παναγιώτης Καγιάς, Τιμόνι στον έρωτα
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος:401 Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Χειμερινή
περίοδος 1958 (14/01 – 20/04/1958), Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Κωστής Δημούλιας), Ίλια Λιβικού (Νάντια), Κυβέλη
Θεοχάρη (Χάρη, κόρη του Δημούλια), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Περικλής Φλωράς,
εισαγγελεύς θείος της Χάρης), Βύρων Πάλλης (Ντίνος Πογγής), Θάνος Τζενεράλης
400
Το έργο συνεχίστηκε στο Θέατρο Αθηνών τη χρονική περίοδο Νοέμβριος 1957 – Ιανουάριος 1958.
401
Με το έργο αυτό περιόδευσαν στις Η.Π.Α. και στο Λονδίνο από τα μέσα Μαΐου έως τα μέσα Ιουνίου του 1958.
162
(Τάκης Βοντίκης, δικηγόρος), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Πέτρος Βεργής), Ντίνα
Σταθάτου (Κατερίνα, υπηρέτρια).
01.48. Σπύρος Μελάς, Πούλμαν για το Τέξας

Θέατρο:402 Θερινό Θέατρο Παρκ, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1958 (13/06 – 10/07/1958), Σκηνοθεσία: Βασίλης
Λογοθετίδης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης
(Μέμος Τζιράτος), Ίλια Λιβικού (Τζηφ Κάρζας), Σμάρω Στεφανίδου (Σάσα), Βύρων
Πάλλης (Ντόλης Διπλαρούλης), Κυβέλη Θεοχάρη (Νταίζη, φίλη της Τζηφ),
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Στέφανος Διπλαρούλης), Θάνος Τζενεράλης (Τζων
Κάρζας), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Πήτερ Μουρμουρέλης), Ντίνα Σταθάτου
(Αγγέλα), Μιχάλης Παπαδάκης (Καμαριέρης), Γιώργος Καρέττας (Τζώνης
Φοντάνος).
01.49. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Ο Ηλίας του ΙΣΤ´

Θερινή περίοδος 1958 (12/07 – 05/10/1958), Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης,
Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Ηλίας),403 Ίλια
Λιβικού (Τασία), Σμάρω Στεφανίδου (Κα Λουκία), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς
(Βαγγέλης-γκαρσόνι), Βύρων Πάλλης (Ορέστης), Κυβέλη Θεοχάρη (Κα Αλέκα),
Θάνος Τζενεράλης (Υπαστυνόμος), Ντίνα Σταθάτου (Κα Έλλη), Άννα Ρούσσου (Κα
Λογοθέτη), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Θωμάς), Νίκος Φέρμας (Λάμπρος, καφετζής),
Μιχάλης Παπαδάκης (Αρχιφύλακας), Αντώνης Ξενάκης (Σπανομαρίας), Γιώργος
Καρέττας (Πανάγος), Διονύσης Παπαδόπουλος (Ένας πόλισμαν).
01.50. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Ο Ηλίας του ΙΣΤ´

Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος: Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: Χειμερινή
περίοδος 1958-1959 (07/10/1958-11/01/1959), Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης,
Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Ηλίας), Ίλια
Λιβικού (Τασία), Σμάρω Στεφανίδου (Κα Λουκία), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς
(Βαγγέλης, γκαρσόνι), Γιώργος Βρασιβανόπουλος (Ορέστης), Κυβέλη Θεοχάρη (Κα
Αλέκα), Θάνος Τζενεράλης (Υπαστυνόμος), Άννα Ρούσσου (Κα Λογοθέτη), Βασίλης
402
Με το έργο αυτό περιόδευσαν στις Η.Π.Α. και στο Λονδίνο από τα μέσα Μαΐου έως τα μέσα Ιουνίου του 1958.
403
Τον αντικατέστησε ο Κ. Στολίγκας το χρονικό διάστημα 16-28/08/1958.
163
Ανδρεόπουλος (Θωμάς), Νίκος Φέρμας (Λάμπρος, καφετζής), Μιχάλης Παπαδάκης
(Αρχιφύλακας), Στ. Χριστοφορίδης (Σπανομαρίας), Γιώργος Καρέττας (Πανάγος), Κ.
Κωβαίος (Ένας πόλισμαν).
1959
01.51. Μαρσέλ Φρανκ, Ο κούνελος
περίοδος 1959 (13/01/1959 – 25/03/1959), Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης,
Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Στέφανος,
αρχιλογιστής, Πρόεδρος του Συλλόγου των Ολιγοτέκων), Σμάρω Στεφανίδου
(Ισαβέλλα, γυναίκα του), Ίλια Λιβικού (Πατ, κόρη τους), Βασίλης Ανδρεόπουλος
(Ουμβέρτος, άνδρας της), Θάνος Τζενεράλης (Λεόν, πατέρας του), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Ρατιέ, διαφημιστής και ποιητής), Άννα Ρούσσου (Ζαννέτ, νταντά).
01.52. Στέφανος Φωτιάδης, Ο γαμπρός μου ο δικηγόρος

Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος:404 Βασίλης Λογοθετίδης, Χρονολογία: 23/03/1959
– 24/05/1959, Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή:
Βασίλης Λογοθετίδης (Μελέτης Καψομανώλης, Κουρέας), Ίλια Λιβικού (Βιολέτα),
Κυβέλη Θεοχάρη (Αργυρώ), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Γιάγκος), Γ. Βρασιβανόπουλος
(Μικές, σύζυγος της Αργυρώς), Θάνος Τζενεράλης (Τρύφωνας, αδελφός του
Μελέτη), Σμάρω Στεφανίδου (Καλλιόπη, γυναίκα του Τρύφωνα), Γιώργος Καρέττας
(Νότης, αδελφός της), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Σωτήρης, υπάλληλος του Μελέτη),
Α. Γάσπαρη (Τασία, ψυχοκόρη του Μελέτη), Μιχάλης Παπαδάκης (Μαρουλέας,
προϊστάμενος του Μικέ), Μ. Χρονοπούλου (Ζαζά, ιδιαιτέρα του Μαρουλέα).
01.53. Αλέκος Σακελλάριος – Χρήστος Γιαννακόπουλος, Κάθε πράγμα

στον καιρό του
Θέατρο: Θερινό Θέατρο Παρκ, Αθήνα, Θίασος:405 Βασίλης Λογοθετίδης,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1959 (14/07/1959 – 27/09/1959), Σκηνοθεσία:
Βασίλης Λογοθετίδης, Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Κυριάκος
404
Ο θίασος συνέχισε τις παραστάσεις του στο Θερινό Θέατρο Παρκ στην Αθήνα (12/06/1959 – 12/07/1959), ενώ
αργότερα μετέβη στη Θεσσαλονίκη, όπου παρουσίασε τα έργα του στο Θέατρο Παλλάς (29/09-11/10/1959).
405
Έδωσαν παραστάσεις στο Θέατρο Παλλάς στη Θεσσαλονίκη από 29/09 έως 11/10/1959.
164
Καραμίχαλος), Ίλια Λιβικού (Ρόζα Μπέλλα), Ηλίας Σταματίου (Γιώργος, γιος του),
Άννα Μπράτσου (Βούλα, κόρη του), Γιώργος Βρασιβανόπουλος (Ανδρέας, γαμπρός
του), Α. Γάσπαρη (Νίτσα, γυναίκα του Γιώργου), Σμάρω Στεφανίδου (Φωφώ, θεία
της Ρόζας), Μ. Χρονοπούλου (Καίτη, φίλη της Ρόζας), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς
(Θανάσης, φίλος του Κυριάκου), Άννα Ρούσσου (Κατίνα, οικονόμος του
Καραμίχαλου), Μιχάλης Παπαδάκης (Μεσίτης), Στ. Χατζηπαυλής (Περικλής), Γ.
Ρώης (Θυρωρός), Κ. Δημητριάδης (Ένας κύριος).
01.54. Γιώργος Τζαβέλλας, Η γυνή να φοβήται τον άνδρα

περίοδος 1959-1960 (15/10/1959 – 19/02/1960), Σκηνοθεσία: Βασίλης Λογοθετίδης,
Σκηνικά: Ι. Σίμι, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Αντωνάκης, ανώτερος δημόσιος
υπάλληλος), Ίλια Λιβικού (Ελένη, γυναίκα του), Ηλίας Σταματίου (Θεμιστοκλής,
αδελφός της), Σμάρω Στεφανίδου (Μπεμπέκα, φίλη της Ελένης), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Χαράλαμπος, συνταγματάρχης φίλος του Αντωνάκη), Άννα
Μπράτσου (Κα Κατίνα, γυναίκα του), Γιώργος Βρασιβανόπουλος (Ιάσων, δικηγόρος
φίλος του Αντωνάκη), Α. Γάσπαρη (Κα Κλάρα, γυναίκα του), Στ. Χατζηπαυλής
(Μικές, φαρμακοποιός φίλος του Αντωνάκη), Κυβέλη Μυράτ (Κα Μάρα, γυναίκα
του), Άννα Ρούσσου (Παγώνα, υπηρέτρια του Αντωνάκη), Γιώργος Καρέττας (Ένας
εργάτης), Μιχάλης Παπαδάκης (Ένας πόλισμαν), Μάκης Λειβαδάς (Ένας
υπάλληλος).
165
3.2. Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού
1928
02.01. Ανρί Μπατάιγ, Η γυμνή γυναίκα
406
Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία:
Χειμερινή περίοδος 1928-1929 (Έναρξη: 07/12/1928), Σκηνοθεσία: Μαρίκα
Κοτοπούλη, Διανομή: Κατίνα Παξινού407 (Πριγκίπισσα Ντε Σαμπάν), Αλέξης
Μινωτής (Γκαρζέν), Μήτσος Μυράτ, Μαρίκα Κοτοπούλη, Νίκος Ροζάν, Γιάννης
Αποστολίδης, Βασίλης Λογοθετίδης, Γεώργιος Γληνός, Ευάγγελος Μαμίας.
02.02. Νερτς Λουντ – Μαρία Λ. Μάγιερ, Αγαπημένη μου, κουτή μαμά

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία:408 Χειμερινή
περίοδος 1928-1929, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Διευθυντής του ξενοδοχείου),
Κατίνα Παξινού (Ελένη), Μαρίκα Κοτοπούλη, Βασίλης Λογοθετίδης, Μήτσος
Μυράτ, Ευάγγελος Μαμίας.
1929
02.03. Σόμερσετ Μωμ, Ιερή φλόγα
Θέατρο:409 Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Ελευθέρα Σκηνή Μαρίκας Κοτοπούλη,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1929-1930 (Έναρξη: 18/12/1929), Μετάφραση:
Μετάφραση: Νέλλη Κανελλίδου, Αθηνά Σαραντίδη, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης,
Διανομή: Κατίνα Παξινού (Στέλλα Τάμπρετ), Αλέξης Μινωτής (Κόλιν Τάμπρετ),
Μαρίκα Κοτοπούλη (κα Τάμπερτ), Μήτσος Μυράτ (Μώρις Τάμπερτ), Χρυσούλα
Μυράτ (Μις Ουέιλαντ), Νίκος Ροζάν (Λοχαγός Λικόντα), Γεώργιος Γληνός.
406
Το έργο επαναλήφθηκε στο Θέατρο Ακρόπολις το 1930 και στο Θέατρο Λευκού Πύργου στη Θεσσαλονίκη το
1933.
407
Πρόκειται για την πρώτη εμφάνισή της σε θεατρικό ρόλο.
408
Το έργο επαναλήφθηκε στο Κινηματοθέατρο Διονύσια το 1930.
409
Το έργο επαναλήφθηκε στο Θέατρο Ακρόπολις το 1930.
166
1930
02.04. Β. Κίρσον – Α. Ουσπένσκι, Η σκουριά
Θέατρο:410 Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Ελευθέρα Σκηνή Μαρίκας Κοτοπούλη,
Χρονολογία: Μάρτιος 1930, Μετάφραση: Αθηνά Σαραντίδη, Σκηνικά: Κλεόβουλος
Κλώνης, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Μάνια), Αλέξης Μινωτής (Βασίλη Πέρτσεφ),
Μαρίκα Κοτοπούλη (Νίνα Βεγκάνσκαγια), Μήτσος Μυράτ (Φεοντόρωφ), Γιάννης
Αποστολίδης (Λιούτκωφ), Π. Χατζηπαναγιώτου (Λίζα Γκρακόβα), Ευάγγελος
Μαμίας, Γεώργιος Γληνός, Μερόπη Ροζάν, Χρυσούλα Μυράτ, Φωτεινή Λούη, Γ.
Γεωργόπουλος, Βολάνης.
02.05. Θεόδωρος Ν. Συναδινός, Εσύ φταις

Θέατρο: Ακρόπολις, Θεσσαλονίκη, Θίασος: Ελευθέρα Σκηνή Μαρίκας Κοτοπούλη,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1980 (25/08/1930), Καλλιτεχνική διεύθυνση: Μήτσος
Μυράτ, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Κατίνα), Αλέξης Μινωτής (Στέφανος Φαρκάς),
Μαρίκα Κοτοπούλη (Φανή Φραντή), Γεώργιος Γληνός (Γιώργος Φραντής), Βασίλης
Λογοθετίδης (Πέτρος Κλάδης), Ν. Βολάνης (Κώστας Μάρδας), Ι. Ραυτόπουλος
(Μάρκος Μαρίνης), Γ. Γιωργόπουλος (Γιάννης), Χρυσούλα Μυράτ (Φούλα Μαρίνη),
Φωτεινή Λούη (Άννα Φαρκά), Π. Χατζηπαναγιώτου (Καίτη Φαρίδη), Μερόπη Ροζάν
(Νέλλη Μαράτου), Φ. Γιαννοπούλου (Μαίρη Μαράτου), Νίκος Λεπενιώτης (Ένας
προσκεκλημένος).
02.06. Ούγκο φον Χόφμανσταλ, Ηλέκτρα

Θέατρο:411 Ολύμπια, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία: 18/10/1930,
Διανομή:412 Μαρίκα Κοτοπούλη (Κλυταιμνήστρα), Κατίνα Παξινού (Ηλέκτρα),
Αλέξης Μινωτής (Ορέστης), Γιάννης Αποστολίδης (Αίγισθος).
02.07. Βιτσέντζος Κορνάρος, Ο Ερωτόκριτος

Θέατρο:413 New Yorker Theatre, Νέα Υόρκη, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη,
Χρονολογία: 30/11/1930, Θεατρική προσαρμογή: Θεόδωρος Ν. Συναδινός, Διανομή:
Κατίνα Παξινού (Αρτέμη, βασίλισσα), Αλέξης Μινωτής (Πολύδωρος), Μαρίκα
410
411
412
Δεν έχουν βρεθεί περαιτέρω στοιχεία για την παράσταση αυτή.
413
167
Κοτοπούλη (Αρετούσα, βασιλοπούλα), Χ. Σπηλιόπουλος (Ηράκλης, βασιλιάς της
Αθήνας), Μ. Ιακωβίδης (Πεζόστρατος, πολιτικός σύμβουλος του βασιλέως), Γιάννης
Αποστολίδης (Ερωτόκριτος, υιός του), Δ. Παπαγεωργίου (Φροσύνη, νένα της
Αρετούσας), Χρήστος Τσαγανέας (Σπιδόλιοντας, Καραμανίτης / Πρωτόγερος), Σπ.
Πατρίκιος (Πρωτόγερος), Ν. Θηβαίος (Χαρίδημος, αρχοντόπουλο της Κρήτης).
02.08. Ούγκο φον Χόφμανσταλ, Ηλέκτρα

Θέατρο: New Yorker Theatre, Νέα Υόρκη, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη,
Χρονολογία: 26/12/1930, Διανομή:414 Κατίνα Παξινού (Ηλέκτρα), Αλέξης Μινωτής
(Ορέστης), Μαρίκα Κοτοπούλη (Κλυταιμνήστρα).
1931
02.09. Γρηγόριος Ξενόπουλος, Έρως Εσταυρωμένος (Στέλλα Βιολάντη)
Τόπος: Νέα Υόρκη (περιοδεία), Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία:415
18/01/1930, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Θεία Νιόνια, αδελφή του Βιολάντη), Αλέξης
Μινωτής (Χριστάκης Ζαμάνος), Μαρίκα Κοτοπούλη (Στέλλα Βιολάντη), Γιάννης
Αποστολίδης (Παναγής Βιολάντης), Δ. Παπαγεωργίου (Μαρία Βιολάντη, γυναίκα
του), Βασίλης Λογοθετίδης (Δανδής, υιός τους), Μ. Θηβαίου (Υπηρέτρια).
02.10. Ούγκο φον Χόφμανσταλ, Ηλέκτρα416

Θέατρο: Masonic Auditorium, Κλίβελαντ, Οχάιο, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη,
02.11. Ούγκο φον Χόφμανσταλ, Ηλέκτρα418

Θέατρο: Shubert, Νιου Χέιβεν (περιοδεία), Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη,
414
Ό. π.
415
Μία εβδομάδα μετά, στις 25/01, δόθηκε η τελευταία παράσταση του θιάσου στη Νέα Υόρκη. Παρουσίασαν τον
Καραγκιόζη στο Booth Theatre.
416
Αποτελεί επανάληψη της παράστασης που δόθηκε στη Ν. Υόρκη, με την ίδια διανομή.
417
Δεν έχουν βρεθεί περαιτέρω στοιχεία για την παράσταση αυτή.
418
Αποτελεί επανάληψη της παράστασης που δόθηκε στη Ν. Υόρκη και στο Κλίβελαντ, με την ίδια διανομή.
419
Ό. π.
168
02.12. Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Ο πατέρας
Θέατρο: Διονύσια, Θίασος: Συνεταιρικός Θίασος Βεάκη, Χρονολογία: Μάιος 1931,
Διανομή:420 Αλέξης Μινωτής (Δόκτωρ Έστερμαρκ), Κατίνα Παξινού (Λάουρα),
Αιμίλιος Βεάκης.
02.13. Ευγένιος Ο’Νηλ, Πόθοι κάτω από τις λεύκες

Θέατρο: Κυβέλη, Αθήνα, Θίασος: Συνεταιρικός Θίασος Βεάκη, Χρονολογία: Μάιος
1931, Μετάφραση: Κατίνα Παξινού, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Διανομή:
Αλέξης Μινωτής (Έμπεν), Κατίνα Παξινού (Άμπυ Πούτναμ), Αιμίλιος Βεάκης, Ηλίας
Δεστούνης.
02.14. Άντον Τσέχωφ, Ο θείος Βάνιας

Θέατρο: Κυβέλη, Αθήνα, Θίασος: Συνεταιρικός Θίασος Βεάκη, Χρονολογία: Θερινή
περίοδος 1931 (Έναρξη: 05/06/1931), Μετάφραση: Αθηνά Σαραντίδη, Διανομή:421
Αλέξης Μινωτής (γιατρός Μιχαήλ Αστρόφ), Κατίνα Παξινού (Ελένα Αντρέγεβνα),
Αιμίλιος Βεάκης, Αθανασία Μουστάκα, Ηλίας Δεστούνης κ.ά.
1932
02.15. Αισχύλος, Αγαμέμνων
Θέατρο: Εθνικό – Κεντρική Σκηνή, Αθήνα, Θίασος:422 Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
19/03/1932-27/03/1932, Μετάφραση: Ιωάννης Γρυπάρης, Σκηνοθεσία: Φώτος
Πολίτης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική –
Διεύθυνση ορχήστρας: Μάριος Βάρβογλης, Χορογραφίες: Ζορντάν, Διανομή:
Αιμίλιος Βεάκης (Αγαμέμνων), Κατίνα Παξινού (Κλυταιμνήστρα), Αλέξης Μινωτής
(Κήρυκας), Γεώργιος Γληνός (Αίγισθος), Ηλίας Δεστούνης (Φρουρός), Τζαβαλάς
Καρούσος (Α´ Κορυφαίος), Γιάννης Αυλωνίτης (Β´ Κορυφαίος), Μάνος Κατράκης
(Γ´ Κορυφαίος), Αλέκος Μπούμπης (Δ´ Κορυφαίος), Μαίρη Σαγιάνου-Κατσέλη
(Κασσάνδρα), Mαθήτριες της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου (Ακόλουθοι
της Κλυταιμνήστρας).
420
Δεν έχουν βρεθεί περαιτέρω πληροφορίες για τους συντελεστές και τους υπόλοιπους ηθοποιούς της
παράστασης.
421
Δεν έχουν βρεθεί περισσότερα στοιχεία για τους συντελεστές και τους υπόλοιπους ηθοποιούς της παράστασης.
422
Στις 03/07/1932 παρουσίασαν το έργο στο Θέατρο Λυρικόν στην Πάτρα. Επίσης, το έργο επαναλήφθηκε στην
Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το χρονικό διάστημα 11-14/04/1932.
169
02.16. Ευγένιος Ο’Νηλ, Άννα Κρίστι
Χειμερινή περίοδος 1932-1933 (Έναρξη: 29/11/1932), Μετάφραση: Κατίνα Παξινού,
Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης
Φωκάς, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Άννα, κόρη του Κρις), Αλέξης Μινωτής (Ματ
Μπούρκε), Αιμίλιος Βεάκης (Κρις), Σαπφώ Αλκαίου (Μάρθα), Εμμανουήλ Ρούσσος
(Ταχυδρόμος), Γεώργιος Ταλάνος (Α´ Χαμάλης), Ιωάννης Τερζάκης (Β´ Χαμάλης),
Θεόδωρος Αρώνης (Λάρρυ, μπάρμαν), Ανδρέας Παντόπουλος (Τζώνης), Γεώργιος
Ρώης (Τζόνσον).
1933
02.17. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Οθέλλος
Χειμερινή περίοδος 1933 (Έναρξη: 28/03/1933), Μετάφραση: Κωνσταντίνος
Θεοτόκης, Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια:
Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Κάσσιος), Κατίνα Παξινού (Αιμιλία),
Αιμίλιος Βεάκης (Οθέλλος), Νικόλαος Ροζάν (Οθέλλος / Βραβάντιος), Γεώργιος
Γληνός (Ιάγος), Νίκος Παρασκευάς (Βραβάντιος / Δούκας), Ευάγγελος Μαμίας
(Ροδρίγος), Θεόδωρος Αρώνης (Δούκας), Γεώργιος Ταλάνος (Α´ Γερουσιαστής),
Θάνος Κωτσόπουλος (Β´ Γερουσιαστής), Π. Λέζος (Γρατιανός), Ηλίας Δεστούνης
(Μοντάνος), Τζαβαλάς Καρούσος (Λουδοβίκος), Ελένη Παπαδάκη (Δυσδαιμόνα),
Άννα Σταυρίδου (Μπιάνκα), Εμμανουήλ Ρούσσος (Α´ Άρχοντας), Ευθύφρων
Ηλιάδης (Β´ Άρχοντας), Μάνος Κατράκης (Γ´ Άρχοντας), Γιώργος Παπαγιαννίδης
(Δ´ Άρχοντας), Γιάννης Αυλωνίτης (Αξιωματικός), Χρήστος Φαρμάκης
(Μαντατοφόρος), Γεώργιος Ρώης (Ναύτης), Ελευθέριος Ξένος (Κήρυκας), Ιωάννης
Τερζάκης (Κάπελας).
423
Τη θερινή περίοδο του 1933 πραγματοποίησαν περιοδεία με το έργο αυτό στο Θέατρο Λυρικόν στην Πάτρα
(17-18/06/1933) και στο Μέγας Αλέξανδρος στη Θεσσαλονίκη (09-10/09/1933), ενώ στις 11/03/1939 το
παρουσίασαν στο Αλάμπρα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Επαναλήψεις του έργου πραγματοποιήθηκαν στις
06/12/1933, 01/04/1934, 14-15/11/1934 και 22-24/03/1935.
424
Στις 28-30/06/1933 παρουσίασαν το έργο στο Θέατρο Λυρικόν στην Πάτρα και στις 05-07/09/1933 στο Μέγας
Αλέξανδρος στη Θεσσαλονίκη. Το έργο επαναλήφθηκε επίσης στις 08/12/1933 και στις 17/03/1935.
170
02.18. Σοφοκλής, Οιδίπους Τύραννος
Θερινή περίοδος 1933 (10/05 – 05/06/1933), Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Φώτος
Πολίτης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική:
Κατίνα Παξινού, Φωτισμοί: Βάλτερ Χόφμαν, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Ιοκάστη),
Αλέξης Μινωτής (Εξάγγελος), Αιμίλιος Βεάκης (Οιδίπους), Γιάννης Αυλωνίτης
(Ιερεύς), Νικόλαος Ροζάν (Οιδίπους), Γεώργιος Γληνός (Κρέων), Τζαβαλάς
Καρούσος (Τειρεσίας), Ηλίας Δεστούνης (Άγγελος), Νίκος Παρασκευάς (Θεράπων
Λαΐου), Χορός: Θάνος Κωτσόπουλος, Νίκος Δενδραμής, Αθανασία Μουστάκα,
Βάσω Μανωλίδου, Νέλλη Μαρσέλλου, Εύα Ευαγγελίδου, Θάλεια Καλλιγά, Στάσα
Ιατρίδου, Θεόδωρος Αρώνης, Γεώργιος Ταλάνος, Χρήστος Φαρμάκης, Άρης
Μαλλιαγρός, Λαός: Έλλη Ξανθάκη, Βέρα Μακρίδου, Ι. Σαρίδου, Μ. Φελίτση,
Κορίννα Λαντά, Τζένη Γονίδου, Μαρία Αρβανιτάκη, Τζουμπλέα, Γερολυμάτου,
Παρρή, Νίνα Αφεντάκη, Κουφιδάκη, Γεώργιος Σοφόπουλος, Σ. Τριαντάφυλλος,
Νικολαΐδης, Λέζος, Δημητρόπουλος, Δήμος Σταρένιος, Σπύρος Ολύμπιος, Θεόδωρος
Κρίτας, Ευθύφρων Ηλιάδης, Γεώργιος Δαμασιώτης, Σ. Ξένος, Ιωάννης Τερζάκης,
Γεώργιος Δήμος, Γιώργος Γεωργίου, Γιώργος Παπαγιαννίδης, Γεώργιος Ρώης, Α.
Κολλάρος.
02.19. Παντελής Χορν, Το φιντανάκι

Χειμερινή περίοδος 1933-1934 (Έναρξη: 20/12/1933), Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης,
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Φωτισμοί: Βάλτερ
Χόφμαν, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Γιάγκος), Κατίνα Παξινού (Εύα), Αιμίλιος
Βεάκης (Αντώνης), Αθανασία Μουστάκα (Φρόσω, γυναίκα του), Βάσω Μανωλίδου
(Τούλα, κόρη του), Σαπφώ Αλκαίου (Κυρία Κατίνα), Ηλίας Δεστούνης (Θείος),
Νίκος Παπαγεωργίου (Γιαβρούσης), Θάνος Κωτσόπουλος (Ένας δημόσιος
υπάλληλος), Ιωάννης Τερζάκης (Κάπελας), Γεώργιος Ταλάνος (Παραγιός).
425
Ακολούθησε θερινή περιοδεία στο Θέατρο Λυρικόν (07-09/07/1933) και στο Θέατρο Μέγας Αλέξανδρος (15-
18/09/1933). Παράλληλα, υπήρξαν επαναλήψεις στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου: 21-27/11/1933, 25-
29/03/1934 και 03-08/12/1935.
426
Οι παραστάσεις του έργου επαναλήφθηκαν στο Θέατρο Λυρικόν της Πάτρας (31/07/1935 - 01/08/1935) και
στο Βασιλικό Θέατρο Θεσσαλονίκης (02/08/1940 - 04/08/1940). Πραγματοποιήθηκαν επίσης επαναληπτικές
παραστάσεις του έργου στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στις 08-10/04/1934, 19-25/11/1934, 18-
21/05/1936 και στο Θέατρο Παλλάς (07-29/04/1941).
171
1934
02.20. Ερρίκος Ίψεν, Οι βρυκόλακες
Χειμερινή περίοδος 1934 (Έναρξη: 30/01/1934 – 10/02/1934), Μετάφραση: Γεώργιος
Ν. Πολίτης, Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης,
Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Φωτισμοί: Βάλτερ Χόφμαν, Διανομή: Αλέξης Μινωτής
(Όσβαλντ), Κατίνα Παξινού (Κυρία Άλβιγκ), Κατερίνα Ανδρεάδη (Ρεγγίνα), Νίκος
Παρασκευάς (Πάστωρ Μάνδερς), Ηλίας Δεστούνης (Ιάγωβος Έγκστραντ).
02.21. Αισχύλος, Πέρσαι

09/05/1934, Μετάφραση: Ιωάννης Γρυπάρης, Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης, Σκηνικά:
Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Αντίοχος
Ευαγγελάτος, Φωτισμοί: Βάλτερ Χόφμαν, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Βασίλισσα
Άτοσσα), Αλέξης Μινωτής (Αγγελιαφόρος), Νικόλαος Ροζάν (Φάντασμα του
Δαρείου), Γεώργιος Γληνός (Ξέρξης), Γιάννης Αυλωνίτης (Α´ Κορυφαίος), Τζαβαλάς
Καρούσος (Β´ Κορυφαίος), Θάνος Κωτσόπουλος (Γ´ Κορυφαίος).
02.22. Σπύρος Μελάς, Ιούδας

Χειμερινή περίοδος 1934 (Έναρξη: 03/10/1934), Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης –
Δημήτρης Ροντήρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς,
Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Ιούδας), Κατίνα Παξινού (Μαρία Μαγδαληνή), Θάνος
Κωτσόπουλος (Η φωνή του Ιησού), Νίκος Παρασκευάς (Σημ), Μιχαήλ Ιακωβίδης
(Ναχμίας), Ελευθέριος Ξένος (Μανασής / Βαανά), Ελένη Παπαδάκη (Ζελφά),
Γεώργιος Γληνός (Κλεινίας), Άρης Μαλλιαγρός (Κέβης), Ευθύφρων Ηλιάδης
(Φαρισαίος Νικόδημος / Α´ Ιερέας / Άλλος), Ιούλιος Καστοριάδης (Ιππόλαος / Εσσέδ
/ Α´ Συμμορίτης / Α´ βίγλα / Επιστάτης), Γιώργος Παπαγιαννίδης (Αρών / Ναχώρ),
Χρήστος Φαρμάκης (Γιεσσέ), Τίτος Βανδής (Αχιά), Τζόλυ Γαρμπή (Η μικρή Βαλλά),
427
Τη θερινή περίοδο του 1935 (02/08/1935) παρουσίασαν το έργο στο Θέατρο Λυρικόν στην Πάτρα. Στο πλαίσιο
των επαναλήψεων, παραστάσεις του έργου πραγματοποιήθηκαν τις παρακάτω χρονικές περιόδους: 12/04/1934,
16/11/1934, 15-16/03/1935, 16-17/12/1935, 05-07/12/1939.
428
Το έργο επαναλήφθηκε στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στις 16/05/1936, 23-25/04/1937,
23/05/1937, ενώ στις 30/09/1939 το ανέβασαν στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
429
Τον Ιούλιο του 1935 περιόδευσε στην Πάτρα (Θέατρο Λυρικόν, 29/07/1935 - 30/07/1935).
172
Α. Κούρτη (Γιοχαβέδ / Μία γυναίκα), Ρένα Ροζάν (Γιεζάβελ), Τζαβαλάς Καρούσος
(Ο Άγνωστος), Στ. Τριάντης (Ο 1ος της πρωτοπορίας), Η. Καμπύσης (Ο 2ος της
πρωτοπορίας), Ευάγγελος Μαμίας (Ο 3ος της πρωτοπορίας), Σπύρος Ολύμπιος (Ο 4ος
της πρωτοπορίας / Ανδρέας Γιωάβ / Ε´ Συμμορίτης), Γιάννης Βεάκης (Ο 5ος της
πρωτοπορίας), Ιωάννης Αυλωνίτης (Βαραβάς), Ελευθέριος Ζάκκας (Β´ βίγλα / Β´
Συμμορίτης), Αντώνιος Νυφλής (Α´ Άνθρωπος του λαού / Ένας από πλήθος / Νηρ),
Στέφανος Φωτιάδης (Β´ Άνθρωπος του λαού / Αβενήρ / Ε´ Έμπορος), Γιάννης
Βεάκης (Γ´ Άνθρωπος του λαού), Δ. Δημητρίου (Δ´ Άνθρωπος του λαού / Σιμεΐ),
Ηλίας Δεστούνης (Δανιήλ), Μαίρη Βεάκη (Άγαρ), Θάλεια Καλλιγά (Εσθήρ), Κώστας
Παππάς (Β´ Ιερέας), Χαράλαμπος Πλακούδης (Εκατόνταρχος), Νίκος Παπαγεωργίου
(Πέτρος), Νίκος Δενδραμής (Ματθαίος), Π. Καμπύσης (Ιάκωβος), Φρίξος
Θεοφανίδης (Γιάννης, Αμασά), Σαπφώ Αλκαίου (Ραχήλ), Πάνος Καραβουσάνος
(Άλλος / Μαναχαΐμ / Δ´ Συμμορίτης), Μαρία Αλκαίου (Άλλη), Αθανασία Μουστάκα
(Ρεβέκα), Ιωάννης Χαλκιόπουλος (Γεθέρ / Γ´ Συμμορίτης / Δ´ Έμπορος), Π. Ζάκκας
(Αράμ), Τηλέμαχος Λεπενιώτης (Α´ Έμπορος), Ιωάννης Τερζάκης (Β´ Έμπορος),
Χρήστος Ευθυμίου (Γ´ Έμπορος), Αιμίλιος Βεάκης (Άννας), Γεώργιος Ταλάνος
(Σίμων ο Κυρηναίος), Σμαράγδα Βεάκη (Μάρθα, γυναίκα του Σίμωνα).
02.23. Φρειδερίκος Σίλλερ, Δον Κάρλος, Ινφάντης της Ισπανίας

Χειμερινή περίοδος 1934 (Έναρξη: 28/11/1934), Μετάφραση: Βασίλης Ρώτας,
Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης – Δημήτρης Ροντήρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης,
Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Μαρκήσιος Πόζας),
Κατίνα Παξινού (Βασίλισσα Έβολι), Μιχαήλ Ιακωβίδης (Δομίνγος), Νίκος
Δενδραμής (Δον Κάρλος), Ελένη Παπαδάκη (Βασίλισσα), Καίτη Ασπρέα-Σαγιά
(Μαρκησία Μονδεκάρ), Νέλλη Μαρσέλλου (Δούκισσα Ολιβάρεθ), Γεώργιος Γληνός
(Φίλιππος Β´), Νικόλας Ροζάν (Δούκας Άλβας), Τζαβαλάς Καρούσος (Κόμης
Λέρμας), Θάλεια Καλλιγά (Παιδόπουλο), Σπύρος Ολύμπιος (Ηγούμενος), Α.
Μαυροειδή (Παιδόπουλο), Ιωάννης Αυλωνίτης (Μεδίνα Σιδόνια), Στ. Τριάντης
(Πρίγκηψ Πάρμας), Θάνος Κωτσόπουλος (Δούκας Φέρια), Γιώργος Παπαγιαννίδης
(Ένας άρχοντας), Φ. Καστοριάδης (Άλλος άρχοντας), Φρίξος Θεοφανίδης (Άλλος
άρχοντας), Ηλίας Καμπύτσης (Αξιωματικός), Ρένα Ροζάν (Κόμησσα Φουέντες),
430
Το χρονικό διάστημα 05/08/1935 - 06/08/1935 το έργο ο θίασος παρουσίασε το συγκεκριμένο έργο στο
Θέατρο Λυρικόν της Πάτρας.
173
Μαρούλα Ρώτα (Ινφάντη), Ρ. Δεκουλάκου (Ινφάντη), Χρήστος Φαρμάκης
(Ραϋμόνδος Τάξις), Ευθύφρων Ηλιάδης (Λουδοβίκος Ερκάδος), Θεόδωρος Αρώνης
(Μέγας Ιεροκριτής).
1935
02.24. Ερρίκος Ίψεν, Πέερ Γκυντ
Θέατρο: Εθνικό – Κεντρική Σκηνή, Αθήνα, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
Χειμερινή περίοδος 1935 (07/10/1935 – 27/10/1935), Μετάφραση: Όμηρος Μπεκές,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ροντήρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια:
Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Έντβαρντ Γκρηγκ, Διεύθυνση ορχήστρας: Δημήτρης
Μητρόπουλος, Χορογραφίες: Άγγελος Γριμάνης, Τραγούδι: Λούλα Μαύτα, Έλλη
Λαμπρινίδου, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Πέερ Γκυντ), Κατίνα Παξινού (Η γυναίκα
με τα πράσινα), Σαπφώ Αλκαίου (Ώζε), Σμαράγδα Βεάκη (Α´ Γριά), Αθανασία
Μουστάκα (Β´ Γριά / Α´ Μάγισσα), Ιωάννης Τερζάκης (Μία ανδρική φωνή / Ένας
γέρος / Β´ Ξωτικό / Τιμονιέρης / Ζ´ Παλληκάρι-5η πράξη), Ελευθέριος Ξένος (Άλλος
γέρος / Β´ Παλληκάρι-5η πράξη), Φιλόλαος Γεωργίου (Άλλος γέρος / Η´ Ξωτικό /
ΣΤ´ Παλληκάρι-5η πράξη), Τούλα Μιζαντζή (Α´ Κορίτσι), Θάλεια Καλλιγά (Β´
Κορίτσι / Κάρη), Ελένη Αυλωνίτου (Γ´ Κορίτσι), Ελένη Πλέσσα (Δ´ Κορίτσι), Τιτίκα
Νικηφοράκη (Ε´ Κορίτσι), Μέλπω Φαφαλιού (ΣΤ´ Κορίτσι / Μπαλέτο / Γ´
Βοσκοπούλα), Λίτσα Ρούσσου (Μια γυναίκα), Σπύρος Ολύμπιος (Α´ Παλληκάρι-1η
πράξη / Ε´ Ξωτικό / Α´ Παλληκάρι-5η πράξη), Στ. Τριάντης (Β´ Παλληκάρι-1η πράξη
/ Γ´ Παλληκάρι-5η πράξη), Ευθύφρων Ηλιάδης (Γ´ Παλληκάρι-1η πράξη / Μια
βάρδυα / Δ´ Παλληκάρι-5η πράξη), Γ. Φλωράκης (Δ´ Παλληκάρι-1η πράξη / Θ´
Ξωτικό), Γιάννης Μαρινάκης (Ε´ Παλληκάρι-1η πράξη / ΣΤ´ Ξωτικό / Θ´ Παλληκάρι-
5η πράξη), Στέλιος Νικολαΐδης (ΣΤ´ Παλληκάρι-1η πράξη / Ε´ Παλληκάρι-5η πράξη),
Ευάγγελος Μαμίας (Ο γαμπρός), Νέστωρ Παλμύρας (Ο πατέρας του γαμπρού),
Σμαράγδα Βεάκη (Η μητέρα του γαμπρού), Ρίτα Μυράτ (Σόλβεϊγ), Βάσω Μανωλίδου
(Έλγκα, αδελφή της Σόλβεϊγ), Μάνος Κατράκης (Ο πατέρας της Σόλβεϊγ / Σάφμαν /
Ένας πενθοντυμένος), Ελένη Ζαφειρίου (Η μητέρα της Σόλβεϊγ / Β´ Βοσκοπούλα / Β´
Μάγισσα), Ιωάννης Αυλωνίτης (Ασλάκ / Μία φωνή), Χαράλαμπος Πλακούδης
(Μάγερας-1η πράξη / Λοστρόμος / Αστυνόμος), Άγγελος Χρυσομάλλης (Ο
ιδιοκτήτης του Έγκστατ), Ερμής Φλωράκης (ΙΑ´ Ξωτικό), Ελένη Παπαδάκη (Ίγγριτ),
174
Ρένα Ροζάν (Α´ Βοσκοπούλα), Αιμίλιος Βεάκης (Ο ρήγας του Ντόβρε), Χρήστος
Ευθυμίου (Α´ Ξωτικό), Χρήστος Φαρμάκης (Γ´ Ξωτικό / Μάγερας-5η πράξη),
Γεώργιος Ταλάνος (Δ´ Ξωτικό / Α´ Καπετάνιος), Ιωάννης Χαλκιόπουλος (Ζ´ Ξωτικό
/ Β´ Καπετάνιος / Η´ Παλληκάρι-5η πράξη), Β. Μπιτσάκος (Θ´ Ξωτικό), Μιράντα
Μυράτ (Ανίτρα), Νίκος Παρασκευάς (Μπεγκρίφενφελτ), Χριστόφορος Νέζερ
(Χουσεΐν), Γεώργιος Γληνός (Ένας ξένος ταξιδιώτης), Ηλίας Δεστούνης
(Κουμποχύτης), Μιχαήλ Ιακωβίδης (Ο Ξερακιανός), Μπαλέτο: Μιχαήλ Ντολάντης,
Καίτη Αθάνα, Γιάννα Αθάνα, Νίνα Παβλόσκαγια, Ρενέ Κλίνγκου, Πιπίτσα
Λαντινιώτου, Σεβασμία Παναγιωτοπούλου, Άννα Σταμπολή, Ελένη Πασχάλη,
Σπύρος Ολύμπιος, Ερμής Φλωράκης.
02.25. Κωστής Παλαμάς, Τρισεύγενη

Χειμερινή περίοδος 1935 (19/11/1935 – 01/12/1935), Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Ροντήρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Διανομή:
Κατίνα Παξινού (Τρισεύγενη, θυγατέρα του Δενδρογαλλή από την πρώτη του
γυναίκα), Αλέξης Μινωτής (Πάνος Τράτας, μάστορας καραβιών), Νικόλαος Ροζάν
(Δενδρογαλής, νοικοκύρης), Νέλλη Μαρσέλου (Η γυναίκα του Δενδρογαλλή),
Αιμίλιος Βεάκης (Κώστας Μπουρνόβας, αγροφύλακας), Θάνος Κωτσόπουλος
(Νίκαρος, βιολιτζής), Σαπφώ Αλκαίου (Κυρά Αλτάνα, παντρεμένη γυναίκα της
γειτονιάς), Αθανασία Μουστάκα (Κυρα Καλή, παντρεμένη γυναίκα της γειτονιάς),
Βάσω Μανωλίδου (Ποθούλα, κορίτσι της γειτονιάς), Ρένα Ροζάν (Πραξιθέα, κορίτσι
της γειτονιάς), Μαρία Αλκαίου (Μια γυναίκα), Σμαράγδα Βεάκη (Άλλη γυναίκα),
Ελένη Ζαφειρίου (Τρίτη γυναίκα), Γεώργιος Γληνός (Πέτρος Φλώρης
(Καραβοκύρης), Χρήστος Φαρμάκης (Κάραλης, θαλασσινός).
1936
02.26. Άγγελος Τερζάκης, Αυτοκράτωρ Μιχαήλ
Χειμερινή περίοδος 1936 (Έναρξη: 24/03/1936), Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ροντήρης,
431
Με την παράσταση αυτή περιόδευσαν τη θερινή περίοδο του 1938 στα Θερινά Ηλύσια στη Θεσσαλονίκη
(08/07/1938 - 10/07/1938) και στο Θέατρο Αλάμπρα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου (12/03/1939). Στη συνέχεια,
το έργο ξαναπαίχτηκε στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου τις εξής θεατρικές περιόδους: 06-09/01/1936
και 29-31/05/1936.
175
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Αλέξης
Μινωτής (Αυτοκράτωρ Μιχαήλ), Κατίνα Παξινού (Αυτοκράτειρα Ζωή/Ζωή η
Πορφυρογέννητη), Νίκος Δενδραμής (Σπαθάριος Ανδρόνικος), Θάνος Κωτσόπουλος
(Μανουήλ Ιβάτζης), Γεώργιος Γληνός (Ορφανοτρόφος), Τάκης Πωγωνάτος
(Πρωτοσπαθάριος), Χρήστος Φαρμάκης (Χιτωνίτης), Άρης Μαλλιαγρός (Α´
Σπαθάριος), Κωνσταντίνος Καλλίδης (Β´ Σπαθάριος), Μήτσος Μυράτ
(Πρωτοβεστιάριος Γεώργιος), Σπύρος Ολύμπιος (Μαντατοφόρος / Πορτάρης), Μάνος
Κατράκης (Δομέστικος), Χαράλαμπος Πλακούδης (Β´ Μαντατοφόρος), Στέλιος
Νικολαΐδης (Στέφανος Καλαφάτης), Ευθύφρων Ηλιάδης (Τζιντζιλούκης), Νέλλη
Μαρσέλλου (Πριμικηρία), Νικόλαος Ροζάν (Μακρεμβολίτης), Νίκος Παρασκευάς
(Α´ Καλόγερος), Νίκος Δενδραμής (Ανδρόνικος), Ηλίας Δεστούνης (Θεόφιλος
Ερωτικός), Γεώργιος Ταλάνος (Γεώργιος Προβατάς), Ιωάννης Αυλωνίτης
(Δερμοκαΐτης), Ν. Μαρινάκης (Β´ Καλόγερος), Μαρία Αλκαίου (Πατρικία Ζωστή),
Ευάγγελος Μαμίας (Σγουρίτζης), Κώστας Παππάς (Γιατρός), Ν. Μαρινάκης (Ένας
νέος καλόγερος).
1937
02.27. Ευριπίδης, Ιππόλυτος
Θέατρο: Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Αθήνα, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
Ιούλιος 1937, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ροντήρης, Μετάφραση: Δημήτρης Σάρρος,
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Δημήτρης
Μητρόπουλος, Χορογραφία: Πολυξένη Ματέυ, Διανομή: Αλέξης Μινωτής
(Ιππόλυτος), Κατίνα Παξινού (Φαίδρα), Ρένα Ροζάν (Αφροδίτη), Μιράντα Μυράτ
(Άρτεμη), Νίκος Ροζάν (Θησέας), Μάνος Κατράκης (Υπηρέτης), Αθανασία
Μουστάκα (Παραμάνα), Θάνος Κωτσόπουλος (Αγγελιοφόρος), Χορός: Θάλεια
Καλλιγά (Κορυφαία), Νέλλη Μαρσέλλου (Κορυφαία), Ελένη Ζαφειρίου (Κορυφαία),
Μαρία Αλκαίου (Κορυφαία), Τιτίκα Νικηφοράκη (Κορυφαία), Μαίρη Λεκκού
(Κορυφαία), Φρόσω Καρύδη, Μαρία Κελαϊδή, Θάλεια Παναγιωτοπούλου, Αντιγονη
Βάρβογλη, Λ. Στεργίου, Ισμήνη Βάρβογλη, Υβόννη ντε Κίρικο, Μαρ. Γιάπαπα, Λ.
Παπαοικονόμου, Μελπομένη Μητσάκη, Αλκμήνη Ανδριώτου, Κ. Παπαλεονάρδου,
Νίκη Σάκη, Ρένα Λάκωνος, Ντόρα Αλεξοπούλου, Έλλη Φλωράκη, Καίτη Μοσχούτη,
Ντόρις Γαρμπή, Μαρ. Παπαχριστοδούλου, Ντόρα Βολανάκη, Φιφή Κωνσταντίνου,
176
Αμ. Παναγιωτοπούλου, Ελένη Φαμελιάρη, Ελ. Κελαϊδή, Κλ. Τσαλίκη, Ρίτσα
Παγουλάτου, Βέρα Μπούρα, Ειρήνη Λαμπρινίδου, Μαίρη Ρουσοπούλου, Θ.
Παρασκευά, Χάρις Παναγιωτοπούλου, Μαρία Πήλιου, Θεώνη Σμύρου, Ε.
Κωνσταντινίδου, Χρ. Ζάκοβα, Μαίρη Ζανέτου, Αθηνά Φαμελιάρη.
02.28. Όσκαρ Ουάιλντ, Η βεντάλια της λαίδης Ουίντερμηρ

Χειμερινή περίοδος 1937-1938 (Έναρξη: 08/12/1937), Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Ροντήρης, Μετάφραση: Β. Ηλιόπουλος, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια:
Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Λόρδος Γουίντερμηρ), Κατίνα Παξινού
(Κυρία Έρλυν), Νίκος Δενδραμής (Λόρδος Ντάρλιγκτον), Μιχαήλ Ιακωβίδης
(Λόρδος Αύγουστος Λώρτον), Άρης Μαλλιαγρός (Κύριος Ντώμπυ), Μήτσος Μυράτ
(Κύριος Σέσιλ Γκράχαμ), Μάνος Κατράκης (Κύριος Χώπερ), Ιωάννης Αυλωνίτης
(Πάρκερ, οικονόμος), Ελένη Παπαδάκη (Λαίδη Γουίντερμηρ), Σαπφώ Αλκαίου
(Δούκισσα του Μπέργουικ), Ρένα Ροζάν (Λαίδη Αγάθη Καρλάιλ), Ισμήνη Οικονόμου
(Κυρία Κόουπερ-Κόουπερ), Δήμητρα Κεφαλά (Λαίδη Στώτφιλντ), Νίκος Κατσιώτης
(Σερ Γκάυ Μπέρκλεϋ), Αλέκος Δεληγιάννης (Κύριος Ρόφορντ), Ελένη Ζαφειρίου
(Λαίδη Τζέντμπορω), Ντόρα Βολανάκη (Μις Γκράχαμ), Γ. Δήμου (Κύριος
Μπόουντεν), Μιράντα Φραγκουλάκη (Κυρία Μπόουντεν), Απόστολος Αβδής
(Λόρδος Παίλεϋ), Μιχάλης Καλογιάννης (Σερ Τζαίημς Ρόιστον), Σμαράγδα Βεάκη
(Ροζαλία-καμαριέρα), Μαίρη Λεκκού (Λαίδη Πλύμντεϊλ), Τιτίκα Νικηφοράκη
(Καλεσμένη), Ηλίας Καμπύτσης (Καλεσμένος).
1938
02.29. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Βασιλιάς Ληρ
Χειμερινή περίοδος 1938 (Έναρξη: 21/10/1938), Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ροντήρης,
Μετάφραση: Βασίλης Ρώτας, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης
Φωκάς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Έγδαρ, γιος του Γλόστερ), Κατίνα Παξινού
432
Τη θερινή περίοδο του 1938 παρουσίασαν την παράσταση στο Θέατρο Θερινά Ηλύσια στη Θεσσαλονίκη
(04/07/1938 - 05/07/1938), ενώ αργότερα μετέβησαν και στο εξωτερικό. Στις 13/03/1939 επισκέφτηκαν την
Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και στις 23/03/1939 κατέληξαν στο Κάιρο, όπου έκαναν μία παράσταση στη Βασιλική
Όπερα.
433
Το έργο παίχτηκε επίσης στο Βασιλικό Θέατρο της Θεσσαλονίκης (19/07/1940 - 21/07/1940), καθώς και στο
Εθνικό Θέατρο για άλλη μια φορά στις 14/02/1940.
177
(Γονερίλη, θυγατέρα του Ληρ), Αιμίλιος Βεάκης (Ληρ, βασιλεύς της Βρεττανίας),
Αλέκος Δεληγιάννης (Ρήγας της Φραγκιάς), Στέλιος Βόκοβιτς (Δούκας της
Βουργουνδίας / Ένας υπηρέτης στην υπηρεσία του Κορνουάλη / Ένας υπηρέτης του
Άλμπανυ), Μάνος Κατράκης (Δούκας της Κορνουάλης), Θάνος Κωτσόπουλος
(Δούκας της Άλμπανης), Ηλίας Δεστούνης (Κόντες του Κεντ), Νίκος Ροζάν (Κόντες
του Γλόστερ), Μιχάλης Καλογιάννης (Ένας γέρος στην υπηρεσία του Γλόστερ),
Νίκος Παπαγεωργίου (Ένας γιατρός), Ευάγγελος Μαμίας (Ένας τρελλός), Άρης
Μαλλιαγρός (Οσβάλδος, αυλάρχης της Γονερίλης), Γκίκας Μπινιάρης (Ένας
ευγενής), Κωνσταντίνος Καλλίδης (Ένας λοχαγός), Νίκος Χατζίσκος (Ένας
κήρυκας), Διονύσης Παπαγιαννόπουλος (Ένας ιππότης), Σπύρος Ολύμπιος (Ένας
υπηρέτης στην υπηρεσία του Κορνουάλη), Κώστας Παππάς (Άλλος υπηρέτης στην
υπηρεσία του Κορνουάλη), Ελένη Παπαδάκη (Ρεγάνη, θυγατέρα του Ληρ), Βάσω
Μανωλίδου (Κορδέλια, θυγατέρα του Ληρ).
02.30. Όσκαρ Ουάιλντ, Ο ιδανικός σύζυγος

Χειμερινή περίοδος 1938-1939 (Έναρξη: 14/12/1938), Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Ροντήρης, Μετάφραση: Δεβάρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια:
Ανδρέας Γεράκης, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Λόρδος Ρόμπερτ Τσίλτερν), Κατίνα
Παξινού (Κυρία Τσέβλυ), Ελένη Παπαδάκη (Λαίδη Τσίλτερν), Βάσω Μανωλίδου
(Μις Μέιμπλ Τσίλτερν), Σαπφώ Αλκαίου (Λαίδη Μάκμπυ), Μιχαήλ Ιακωβίδης
(Λόρδος Κέιβερσαμ), Νίκος Δενδραμής (Λόρδος Αρθ. Γκόριγκ), Ρένα Ροζάν (Κυρία
Μάρτσμοντ), Ισμήνη Οικονόμου (Κυρία Μάρτσμοντ), Μαρία Αλκαίου (Λαίδη
Μπέιζιλτον), Τιτίκα Νικηφοράκη (Λαίδη Μπέιζιλτον), Άρης Μαλλιαγρός (Υποκόμης
Ντε Νανζάκ), Αλέκος Δεληγιάννης (Κύριος Μόντφορντ), Κώστας Παππάς (Μέισον),
Μάνος Κατράκης (Φιψ), Μιχάλης Καλογιάννης (Τζέιμς).
1939
02.31. Άγγελος Τερζάκης, Ο σταυρός και το σπαθί
19/04/1939 – 15/05/1939, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ροντήρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος
Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Γ. Β. Καζάσογλου, Τραγούδι:
178
Μαρία Αλκαίου, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Κωνσταντίνος ο ΣΤ´, γιος της), Κατίνα
Παξινού (Ειρήνη, η Αθηναία), Βάσω Μανωλίδου (Θεοδότη), Ρένα Ροζάν (Μαρία),
Τιτίκα Νικηφοράκη (Μαρία), Αιμίλιος Βεάκης (Σταυράκιος, Λογοθέτης «του
δρόμου»), Μάνος Κατράκης (Αέτιος), Γεώργιος Γληνός (Νικηφόρος, Γενικός
λογοθέτης, αργότερα Νικηφόρος ο Α´), Νίκος Ροζάν (Δαμιανός, άρχοντας
εικονομάχος), Γεώργιος Ταλάνος (Θεόδωρος, άρχοντας εικονομάχος), Μήτσος
Λυγίζος (Πέτρος, άρχοντας εικονομάχος), Αλέκος Δεληγιάννης (Ιωάννης, άρχοντας
εικονομάχος), Νίκος Παρασκευάς (Θεόδωρος ο Στουδίτης), Ιωάννης Αυλωνίτης
(Νικήτας, αρχηγός της βασιλικής φρουράς), Ηλίας Δεστούνης (Ένας αστρολόγος),
Άρης Μαλλιαγρός (Θεοφύλακτος), Στέλιος Βόκοβιτς (Ο κάπελας), Μάχη
Γαβριηλίδου, η γυναίκα του κάπελα), Ελένη Ζαφειρίου (Η πριμικηρία), Νέλλη
Μαρσέλλου (Μια ζωστή), Διονύσης Παπαγιαννόπουλος (Πρωτοσπαθάριος), Γιάννης
Βεάκης (Α´ Σπαθάριος), Σπύρος Ολύμπιος (Β´ Σπαθάριος), Κώστας Παππάς (Γ´
Σπαθάριος / Ένας δέκαρχος), Γκίκας Μπινιάρης (Ένας εκατόνταρχος), Θάνος
Κωτσόπουλος (Ο Καλόγερος), Τηλέμαχος Λεπενιώτης (Α´ Λαϊκός), Μιχάλης
Καλογιάννης (Β´ Λαϊκός), Στέλιος Βόκοβιτς (Α´ Μαντατοφόρος), Νίκος Χατζίσκος
(Β´ Μαντατοφόρος), Νικόλαος Πασχαλίδης (Γ´ Μαντατοφόρος).
02.32. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Άμλετ

Θέατρο:434 Frankfurter Shauspielhaus, Φρανκφούρτη, Θίασος: Εθνικό Θέατρο,
Χρονολογία: 30/06/1939, Μετάφραση: Βασίλης Ρώτας, Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Ροντήρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Διανομή:
Αλέξης Μινωτής (Άμλετ), Κατίνα Παξινού (Γερτρούδη), Αιμίλιος Βεάκης
(Κλαύδιος), Γεώργιος Γληνός, Μάνος Κατράκης (Λαέρτης), Βάσω Μανωλίδου
(Οφηλία), Νίκος Παρασκευάς, Τιτίκα Νικηφοράκη, Θάνος Κωτσόπουλος, Ηλίας
Δεστούνης, Νίκος Ροζάν (Φάντασμα).

03/12/1939,435 Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης, Μετάφραση: Γ. Ν. Πολίτης, Σκηνικά:
434
Προηγουμένως είχαν παρουσιάσει το συγκεκριμένο έργο στο Λονδίνο, αποκομίζοντας εγκωμιαστικές κριτικές.
435
Παράσταση που ανέβηκε ως μνημόσυνο για την πενταετία από το θάνατο του Φώτου Πολίτη. Τον επόμενο
χρόνο παρουσίασαν το συγκεκριμένο έργο στο Duchess Theatre του Λονδίνου.
179
Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Ανδρέας Γεράκης, Διανομή:436 Αλέξης Μινωτής
(Όσβαλντ), Κατίνα Παξινού (Κυρία Άλβιγκ), Νίκος Παρασκευάς (Πάστωρ Μάντερς).
02.34. Ευγένιος Ο’Νηλ, Πέρα απ’ τον ορίζοντα

Χειμερινή περίοδος 1939 (13/12/1939 – 24/12/1939), Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Ροντήρης, Μετάφραση: Κατίνα Παξινού, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια:
Ανδρέας Γεράκης, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Ρόμπερτ Μάγιο, παιδί των Μάγιο),
Κατίνα Παξινού (Ρουθ Άτκινς), Αιμίλιος Βεάκης (Τζέιμς Μάγιο), Σαπφώ Αλκαίου
(Καίτη Μάγιο), Γεώργιος Γληνός (Άντριου Μάγιο, παιδί τους), Μάνος Κατράκης
(Άντριου Μάγιο, παιδί τους), Θάνος Κωτσόπουλος (Ρόμπερτ Μάγιο, παιδί τους),
Ηλίας Δεστούνης (Καπετάνιος Ντικ Σκωτ), Γεώργιος Ταλάνος (Καπετάνιος Ντικ
Σκωτ), Ελένη Ζαφειρίου (Κυρία Άτκινς, χήρα μητέρα της Ρουθ), Νέλλη Μαρσέλλου
(Κυρία Άτκινς, χήρα μητέρα της Ρουθ), Μ. Σταθογιάννη (Μαίρη, παιδί της Ρουθ και
του Ρόμπερτ), Διονύσης Παπαγιαννόπουλος (Μπεν, εργάτης στο κτήμα), Στέλιος
Βόκοβιτς (Ντόκτωρ Φόουσετ).
1940
Θέατρο: Εθνικό – Κεντρική Σκηνή, Αθήνα, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:437
Θερινή περίοδος 1960 (Έναρξη: 30/06/1939), Μετάφραση: Βασίλης Ρώτας,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ροντήρης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια:
Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Άμλετ), Κατίνα Παξινού (Γερτρούδη,
βασίλισσα της Δανίας), Αιμίλιος Βεάκης (Κλαύδιος, βασιλιάς της Δανίας), Ιωάννης
Αυλωνίτης (Φορτεμπράς), Μιχαήλ Ιακωβίδης (Πολώνιος, αυλάρχης), Θάνος
Κωτσόπουλος (Οράτιος), Μάνος Κατράκης (Λαέρτης, γιος του Πολώνιου), Μήτσος
Λυγίζος (Βολτιμάνδος, αυλικός / Ένας παπάς), Στέλιος Βόκοβιτς (Κορνήλιος,
αυλικός), Άρης Μαλλιαγρός (Ρόζενκραντς, αυλικός), Γιάννης Βεάκης (Γκύλντεστερν,
αυλικός), Μιχάλης Καλογιάννης (Οσρίκος, αυλικός / Πρόλογος), Γεώργιος Ταλάνος
(Μάρκελλος, αξιωματικός), Αλέκος Δεληγιάννης (Βερνάρδος, αξιωματικός), Στέλιος
436
Δεν έχουν βρεθεί περαιτέρω στοιχεία για τη συγκεκριμένη παράσταση.
437
Οι παραστάσεις του έργου επαναλήφθηκαν στις 07/02/1940 στον ίδιο χώρο.
180
Βόκοβιτς (Φραγκίσκος, αξιωματικός / Λουκιανός / Ένας παλατιανός / Χορευτής στην
παντομίμα), Ηλίας Δεστούνης (Α´ Θεατρίνος), Ελένη Ζαφειρίου (Α´ Θεατρίνα),
Ευάγγελος Μαμίας (Α´ Νεκροθάφτης), Χρήστος Ευθυμίου (Β´ Νεκροθάφτης), Ντόρα
Βολανάκη (Χορευτής στην παντομίμα), Αχιλλέας Μπλαζουδάκης (Χορευτής στην
παντομίμα), Βάσω Μανωλίδου (Οφηλία, κόρη του Πολώνιου), Νίκος Ροζάν
(Φάντασμα του βασιλέως).
1950
Θέατρο:438 Εθνικό – Κεντρική Σκηνή, Αθήνα, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
Χειμερινή περίοδος 1950 (11/10 – 29/10/1950), Μετάφραση: Γ. Ν. Πολίτης,
Σκηνοθεσία: Φώτος Πολίτης, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Ανδρέας
Γεράκης, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Όσβαλντ), Κατίνα Παξινού (Κυρία Άλβιγκ),
Νίκος Παρασκευάς (Πάστωρ Μάντερς), Χριστόφορος Νέζερ (Έγκστραντ), Ελένη
Χατζηαργύρη (Ρεγγίνα).
1951
Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο Δελφών, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:439
11/08/1951, Μετάφραση: Φώτος Πολίτης, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά:
Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Κατίνα Παξινού,
Χορογραφία: Ραλλού Μάνου, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Ιοκάστη), Αλέξης Μινωτής
(Οιδίπους), Γιάννης Αυλωνίτης (Ιερέας), Γεώργιος Γληνός (Κρέων), Γιάννης
Αποστολίδης (Τειρεσίας), Λυκούργος Καλλέργης (Άγγελος), Νίκος Παρασκευάς
(Θεράπων Λαΐου), Γρηγόρης Βαφιάς (Εξάγγελος), Χορός: Θάνος Κωτσόπουλος (Α´
Κορυφαίος), Αλέκος Δεληγιάννης (Β´ Κορυφαίος), Ντίνος Δημόπουλος (Κορυφαίος),
Θόδωρος Ανδριακόπουλος, Γιώργος Βρασιβανόπουλος, Γιάννης Μαυρογένης,
Σπύρος Λασκαρίδης, Νίκος Μπετίνης, Νίκος Βοκάς, Νίκος Τριανταφυλλίδης,
438
Το έργο παίχτηκε επίσης στο Βασιλικό Θέατρο της Θεσσαλονίκης το χρονικό διάστημα 28/09/1951 -
04/10/1951.
439
Το καλοκαίρι η παράσταση επαναλήφθηκε στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (01/09/1951 - 23/09/1951).
181
Κώστας Ναός, Νίκος Αλιμπράντης, Θόδωρος Έξαρχος, Ευάγγελος Κατσιλέρος,
Γιώργος Μούτσιος.
1952
Χειμερινή περίοδος 1952 (27/10 – 05/11/1952), Μετάφραση: Φώτος Πολίτης,
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης
Φωκάς, Μουσική: Κατίνα Παξινού, Χορογραφία: Αγάπη Ευαγγελίδη, Διανομή:
Κατίνα Παξινού (Ιοκάστη), Αλέξης Μινωτής (Οιδίπους), Γιάννης Αυλωνίτης
(Ιερέας), Νίκος Χατζίσκος (Κρέων), Γιάννης Αποστολίδης (Τειρεσίας), Παντελής
Ζερβός (Άγγελος), Νίκος Παρασκευάς (Θεράπων), Στέλιος Βόκοβιτς (Εξάγγελος),
Χορός: Θάνος Κωτσόπουλος (Α´ Κορυφαίος), Αλέκος Δεληγιάννης (Κορυφαίος),
Ντίνος Δημόπουλος (Κορυφαίος), Νίκος Παπακωνσταντίνου (Κορυφαίος), Γιάννης
Βεάκης (Κορυφαίος), Θόδωρος Ανδριακόπουλος, Βασίλης Ανδρεόπουλος,
Ευάγγελος Κατσιλέρος, Γιάννης Μαυρογένης, Νίκος Μπετίνης, Σταύρος Ρωμανός,
Κώστας Ναός, Σπύρος Λασκαρίδης, Γιώργος Μούτσιος, Στέλιος Παπαδάκης.
1955
Θέατρο: Wiesbaden, Γερμανία, Θίασος:441 Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία: 14/05/1955,
Μετάφραση: Φώτος Πολίτης, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος
Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Κατίνα Παξινού, Επιμέλεια χορού:
Μαρία Καζάζη, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Ιοκάστη), Αλέξης Μινωτής (Οιδίπους),
Βασίλης Κανάκης (Ιερέας), Γρηγόρης Βαφιάς (Κρέων), Γιάννης Αποστολίδης
(Τειρεσίας), Παντελής Ζερβός (Άγγελος), Στέλιος Βόκοβιτς (Γέρος βοσκός), Θάνος
Κωτσόπουλος (Κορυφαίος).
440
Παρουσίασαν επίσης το έργο στο Mark Hellinger της Νέας Υόρκης κατά το χρονικό διάστημα 25/11/1952 -
03/12/1952.
441
Ο θίασος αυτός έδωσε παραστάσεις στο Teatro Verde στη Βενετία της Ιταλίας στις 15/07/1955 και ύστερα στο
Παρίσι (Sarah Bernhardt, 20-21/07/1955). Αργότερα συνέχισε στο Βελιγράδι (12/10/1955), στο Ζάγκρεμπ της
Κροατίας (15/10/1955) και στη Θεσσαλονίκη (22-23/10/1955). Επαναλήψεις του έργου δόθηκαν το ίδιο έτος στο
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (02/07/1955) και στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (14-16/08/1955 & 15-16/09/1955),
ενώ τον επόμενο χρόνο παρουσίασαν παραστάσεις αυτού στο Εθνικό Θέατρο (16/05/1956), στο Αρχαίο Θέατρο
Επιδαύρου (01/07/1956) και στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (21/08, 08/09 & 27/09/1956).
182
02.40. Ευριπίδης, Εκάβη
Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θίασος:442 Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
16/05/1955, Μετάφραση: Απόστολος Μελαχρινός, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής,
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Μενέλαος
Παλλάντιος, Διδασκαλία χορού: Μαρία Καζάζη, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Εκάβη),
Αλέξης Μινωτής (Ταλθύβιος), Αλέκος Αλεξανδράκης (Πολύδωρος), Άννα Συνοδινού
(Πολυξένη), Γιάννης Αποστολίδης (Οδυσσεύς), Θάνος Κωτσόπουλος (Πολυμήστωρ),
Αθανασία Μουστάκα (Θεράπαινα), Βασίλης Κανάκης (Αγαμέμνων), Χορός: Ελένη
Ζαφειρίου (Κορυφαία), Δέσπω Διαμαντίδου (Κορυφαία), Κάκια Παναγιώτου
(Κορυφαία), Πίτσα Καπιτσινέα (Κορυφαία), Ρέα Μιχαλοπούλου, Μάρμω Γεωργαλά,
Ίλντα Κοφίνο, Ριρή Γρηγορέα, Άννα Μπέλλου, Β. Δημοπούλου, Μάρω Κοντού,
Φλώρα Στυλιανέα, Ανδρομάχη Συρράκου, Μαίρη Χρονοπούλου, Αναστασία
Χατζηδήμου, Όλγα Τουρνάκη.

Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
Επιμέλεια χορού: Μαρία Καζάζη, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Ιοκάστη), Αλέξης
Μινωτής (Οιδίπους), Βασίλης Κανάκης (Ιερέας), Γρηγόρης Βαφιάς (Κρέων), Γιάννης
Αποστολίδης (Τειρεσίας), Παντελής Ζερβός (Άγγελος), Στέλιος Βόκοβιτς
(Εξάγγελος), Νίκος Παρασκευάς (Θεράπων Λαΐου), Πίτσα Καπιτσινέα, Ριρή
Γρηγορέα, Β. Δημοπούλου, Μάρω Κοντού, Μάρμω Γεωργαλά, Ίλντα Κοφίνο, Ιουλία
Σταμίρη, Φλώρα Γεωργίου, Ανδρομάχη Συρράκου, Φλώρα Στυλιανέα, Μαίρη
Χρονοπούλου, Αναστασία Χατζηδήμου, Ρέα Μιχαλοπούλου, Ηρώ Μπιφέρνου, Άννα
Μπέλλου, Σ. Κάτσαρου, Όλγα Τουρνάκη, Πέτρος Λοχαΐτης, Γιάννης Κόντος,
Ιωάννης Κωστής, Χορός: Θάνος Κωτσόπουλος (Α´ Κορυφαίος), Αλέκος
Δεληγιάννης (Κορυφαίος), Ντίνος Δημόπουλος (Κορυφαίος), Νίκος
Παπακωνσταντίνου (Κορυφαίος), Θόδωρος Ανδριακόπουλος, Δημήτρης Βεάκης,
Βασίλης Παπανίκας, Γιάννης Μαυρογένης, Στέλιος Παπαδάκης, Δημήτρης
442
Ο θίασος παρουσίασε το έργο στο πλαίσιο περιοδειών του στην Ιταλία (Teatro Verde, 14/07/1955), στη Γαλλία
(Sarah Bernhardt, 22-23/07/1955), στο Βελιγράδι (13/10/1955), στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας (16/10/1955), στη
Θεσσαλονίκη (20-21/10/1955) και στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (11/09/1955).
183
Χόπτηρης, Λάμπρος Κωστόπουλος, Δημήτρης Καλλιβωκάς, Σταύρος Ρωμανός,
Γιώργος Μούτσιος, Νίκος Ξανθόπουλος, Αίας Τριάντης.

Χειμερινή περίοδος 1955-1956 (08/12/1955 – 01/01/1956), Μετάφραση: Βασίλης
Ρώτας, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια:
Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Άμλετ),
Κατίνα Παξινού (Βασίλισσα), Αίας Τριάντης (Φραγκίσκος), Βασίλης Παπανίκας
(Βερνάρδος), Αλέκος Δεληγιάννης (Οράτιος), Γρηγόρης Βαφιάς (Μάρκελλος),
Ιωάννης Αυλωνίτης (Φάντασμα), Θάνος Κωτσόπουλος (Βασιλέας Κλαύδιος),
Δημήτρης Χόπτηρης (Κορνήλιος), Λάμπρος Κωστόπουλος (Βολτιμάνδος), Αλέκος
Αλεξανδράκης (Λαέρτης), Νίκος Παρασκευάς (Πολώνιος), Τζένη Καρέζη (Οφηλία),
Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Παλατιανός), Δημήτρης Βεάκης (Γκύλντεστερν), Νίκος
Παπακωνσταντίνου (Ρόζενκρατς), Γιάννης Αποστολίδης (Α´ Θεατρίνος), Πίτσα
Καπιτσινέα (Θεατρίνα), Δημήτρης Καλλιβωκάς (Λουκιανός), Λάμπρος
Κωστόπουλος (Πρόλογος), Παντελής Ζερβός (Α´ Νεκροθάφτης), Θόδωρος
Ανδριακόπουλος (Β´ Νεκροθάφτης), Νίκος Βλαχόπουλος (Παπάς), Τάκης Γαλανός
(Όσρικ), Γιάννης Μαυρογένης (Άρχοντας), Δημήτρης Χόπτηρης (Λοχαγός), Βασίλης
Κανάκης (Φορτενμπράς), Πόπη Παπαδάκη (Παντομίμα), Στέλιος Παπαδάκης
(Παντομίμα), Κώστας Κοκκάκης (Παντομίμα), Χρήστος Πάρλας (Άρχοντας),
Ανδρομάχη Συρράκου (Ακόλουθη), Φλώρα Στυλιανέα (Ακόλουθη), Μάρω Κοντού
(Ακόλουθη), Γιώργος Ζωγράφος (Άρχοντας), Νίκος Βοκάς (Υπηρέτης).
1956
02.43. Ευριπίδης, Μήδεια
Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θίασος:443 Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία: 23-
24/06/1956, Μετάφραση: Παντελής Πρεβελάκης, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής,
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Μάνος
Χατζιδάκις, Χορογραφία: Αλέξης Μινωτής, Μαρία Καζάζη, Διανομή: Κατίνα
443
Ο θίασος παρουσίασε το έργο στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (15-19/08/1956) και στο Βασιλικό Θέατρο
Θεσσαλονίκης (07-11/11/1956).
184
Παξινού (Μήδεια), Αλέξης Μινωτής (Άγγελος), Ελένη Ζαφειρίου (Παραμάννα),
Νίκος Παρασκευάς (Παιδαγωγός), Γιάννης Αποστολίδης (Κρέων), Θάνος
Κωτσόπουλος (Ιάσων), Βασίλης Κανάκης (Αιγεύς), Γρηγόρης Βαφιάς (Άγγελος),
Χορός: Κάκια Παναγιώτου (Α´ Κορυφαία), Δέσπω Διαμαντίδου (Κορυφαία), Ελέν
Νενεδάκη (Κορυφαία), Πίτσα Καπιτσινέα (Κορυφαία), Μαρία Βούλγαρη
(Κορυφαία), Βέρα Δεληγιάννη, Βενετία Κασσαβού, Βιβέτα Τσιούνη, Β.
Δημοπούλου, Μάρμω Γεωργαλά, Ρέα Μιχαλοπούλου, Ριρή Γρηγορέα, Ηρώ
Μπιφέρνου, Φλώρα Στυλιανέα, Μαίρη Χρονοπούλου, Ανδρομάχη Συρράκου, Μάρω
Κοντού, Φλώρα Λουκά.
1957
Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:444
Παλλάντιος, Χορογραφία: Αγάπη Ευαγγελίδη, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Εκάβη),
Αλέξης Μινωτής (Ταλθύβιος), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Πολύδωρος), Άννα
Συνοδινού (Πολυξένη), Γιάννης Αποστολίδης (Οδυσσέας), Γρηγόρης Βαφιάς
(Ταλθύβιος), Βασίλης Κανάκης (Αγαμέμνων), Θάνος Κωτσόπουλος
(Πολυμήστορας), Αθανασία Μουστάκα (Βάγια), Χορός: Ελένη Ζαφειρίου
(Κορυφαία), Δέσπω Διαμαντίδου (Κορυφαία), Κάκια Παναγιώτου (Κορυφαία),
Πίτσα Καπιτσινέα (Κορυφαία), Βέρα Δεληγιάννη, Μάρμω Γεωργαλά, Γιάννα
Βασσάλου, Β. Δημοπούλου, Ηρώ Μπιφέρνου, Ανδρομάχη Συρράκου, Μαίρη
Χρονοπούλου, Φλώρα Στυλιανέα, Αναστασία Χατζηδήμου, Μάρω Κοντού, Όλγα
Τουρνάκη.

444
Το έργο επαναλήφθηκε στις 24/08/1957 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
445
Το έργο επαναλήφθηκε στις 30/08/1957 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
185
Χατζιδάκις, Χορογραφία: Αγάπη Ευαγγελίδη, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Μήδεια),
Αλέξης Μινωτής (Άγγελος), Ελένη Ζαφειρίου (Παραμάννα), Νίκος Παρασκευάς
(Παιδαγωγός), Γιάννης Αποστολίδης (Κρέων), Θάνος Κωτσόπουλος (Ιάσων),
Βασίλης Κανάκης (Αιγεύς), Γρηγόρης Βαφιάς (Άγγελος), Χορός: Κάκια Παναγιώτου
(Α´ Κορυφαία), Δέσπω Διαμαντίδου (Κορυφαία), Ελέν Νενεδάκη (Κορυφαία), Πίτσα
Καπιτσινέα (Κορυφαία), Μαρία Βούλγαρη (Κορυφαία), Βέρα Δεληγιάννη, Βενετία
Κασσαβού, Βιβέτα Τσιούνη, Β. Δημοπούλου, Μάρμω Γεωργαλά, Γιάννα Βασσάλου,
Ηρώ Μπιφέρνου, Φλώρα Στυλιανέα, Μαίρη Χρονοπούλου, Ανδρομάχη Συρράκου,
Μάρω Κοντού, Όλγα Τουρνάκη.
02.46. Κρίστοφερ Φράι, Το σκοτάδι είναι αρκετά φωτερό

Χειμερινή περίοδος 1957 (07-24/11/1957), Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος, Σκηνοθεσία:
Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς,
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Διδασκαλία ουγγρικού χορού: Αγάπη Ευαγγελίδη,
Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Ρίχαρντ Γκέτνερ, Αυστριακός, αξιωματικός του
ουγγρικού στρατού), Κατίνα Παξινού (Κόμησσα Ρόζμαριν Όστενμπουργκ), Τάκης
Γαλανός (Γιάκομπ, οικογενειακός φίλος της Κόμησσας), Γεώργιος Γληνός
(Μπέλμαν, παλαιότερος οικογενειακός της φίλος), Λυκούργος Καλλέργης (Κάσελ,
οικογενειακός γιατρός), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Στέφαν, γιος της Κόμησσας),
Χριστίνα Καλογερίκου (Μπέλα, οικονόμος), Κώστας Κοκκάκης (Βίλι, υπηρέτης),
Γκέλλυ Μαυροπούλου (Γκέλντα, κόρη της Κόμησσας), Στέλιος Βόκοβιτς
(Συνταγματάρχης Γιάνικ, Ούγγρος επαναστάτης αξιωματικός), Νίκος Τζόγιας (Κόμης
Πέτερ Ζίκυ, Ούγγρος, μέλος της αυστριακής κυβερνήσεως), Παντελής Ζερβός
(Ρούστι, Ούγγρος δεκανέας), Μιχάλης Μπούχλης (Μπέκυ, Ούγγρος δεκανέας),
Θόδωρος Ανδριακόπουλος (Α´ Στρατιώτης), Γιάννης Μαυρογένης (Β´ Στρατιώτης),
Στέλιος Παπαδάκης (Γ´ Στρατιώτης), Δημήτρης Ντουνάκης (Δ´ Στρατιώτης).
446
Το έργο επαναλήφθηκε στον ίδιο χώρο στις 08-12/04/1959.
186
1958
Χειμερινή περίοδος 1958 (27/02 – 09/03/1958), Μετάφραση: Γεώργιος Ν. Πολίτης,
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Διανομή: Κατίνα
Παξινού (Κυρία Άλβιγκ), Αλέξης Μινωτής (Όσβαλντ), Νίκος Παρασκευάς (Πάστωρ
Μάντερς), Χριστόφορος Νέζερ (Έγκστραντ), Γκέλλυ Μαυροπούλου (Ρεγγίνα).

Θέατρο: Sarah Bernhardt, Παρίσι, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία: 27-
Χορογραφία: Αλέξης Μινωτής, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Οιδίπους), Κατίνα
Παξινού (Ιοκάστη), Βασίλης Κανάκης (Ιερεύς), Γρηγόρης Βαφιάς (Κρέων), Γιάννης
Αποστολίδης (Τειρεσίας), Παντελής Ζερβός (Άγγελος), Νίκος Παρασκευάς
(Θεράπων Λαΐου), Στέλιος Βόκοβιτς (Εξάγγελος), Χορός: Θάνος Κωτσόπουλος (Α´
Κορυφαίος), Αλέκος Δεληγιάννης (Κορυφαίος), Ντίνος Δημόπουλος (Κορυφαίος),
Νίκος Παπακωνσταντίνου (Κορυφαίος), Δημήτρης Βεάκης (Κορυφαίος), Θόδωρος
Ανδριακόπουλος, Βασίλης Παπανίκας, Σταύρος Ρωμανός, Γιάννης Μαυρογένης,
Λάμπρος Κωστόπουλος, Δημήτρης Χόπτηρης, Κώστας Κοκκάκης, Βασίλης
Ανδρονίδης, Γιάννης Κόντος, Πέτρος Λοχαΐτης, Στέλιος Παπαδάκης, Μιχάλης
Καλογιάννης, Όλγα Τουρνάκη.

Χορογραφία: Τατιάνα Βαρούτη, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Οιδίπους), Κατίνα
Παξινού (Ιοκάστη), Βασίλης Κανάκης (Ιερέας), Γρηγόρης Βαφιάς (Κρέων), Γιάννης
Αποστολίδης (Τειρεσίας), Παντελής Ζερβός (Άγγελος), Νίκος Παρασκευάς
447
Παραστάσεις του έργου αυτού δόθηκαν επίσης στο Δημοτικό Θέατρο Πάτρας (11-13/03/1958) και
επαναλήφθηκαν στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το χρονικό διάστημα 02-13/03/1960.
448
Το έργο επαναλήφθηκε τη θερινή θεατρική περίοδο του 1958 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (02/08/1958).
Έπειτα, το χρονικό διάστημα 19/04-01/05/1960 ξαναπαίχτηκε στο Εθνικό Θέατρο και στις 25/06/1960 στο Αρχαίο
Θέατρο της Επιδαύρου.
187
(Θεράπων Λαΐου), Στέλιος Βόκοβιτς (Εξάγγελος), Χορός: Θάνος Κωτσόπουλος (Α´
Κορυφαίος), Αλέκος Δεληγιάννης (Κορυφαίος), Ντίνος Δημόπουλος (Κορυφαίος),
Νίκος Παπακωνσταντίνου (Κορυφαίος), Δημήτρης Βεάκης (Κορυφαίος), Θόδωρος
Ανδριακόπουλος, Βασίλης Παπανίκας, Σταύρος Μποζοτόπουλος, Γιάννης
Μαυρογένης, Λάμπρος Κωστόπουλος, Δημήτρης Χόπτηρης, Κώστας Κοκκάκης,
Βασίλης Ανδρονίδης, Γιάννης Κόντος, Πέτρος Λοχαΐτης, Στέλιος Παπαδάκης.
1959
02.50. Ούγκο Μπέτι, Έγκλημα στο νησί των κατσικιών
Χειμερινή περίοδος 1959 (09/01 – 01/02/1959), Μετάφραση: Θεμιστοκλής
Αθανασιάδης-Νόβας, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης,
Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Αγάθα), Αλέξης Μινωτής
(Άγγελος), Αλέκα Κατσέλη (Πία), Τζένη Καρέζη (Σίλβια), Παντελής Ζερβός
(Εντοάρντο).
1960
Θέατρο: Εθνικό – Κεντρική Σκηνή, Αθήνα, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία: 02-
13/03/1960, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Μετάφραση: Γ. Ν. Πολίτης, Σκηνικά:
Κλεόβουλος Κλώνης, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Όσβαλντ), Κατίνα Παξινού (Κυρία
Άλβιγκ), Θάνος Κωτσόπουλος (Πάστωρ Μάντερς), Χριστόφορος Νέζερ
(Έγκστραντ), Γκέλλυ Μαυροπούλου (Ρεγγίνα).
02.52. Ευριπίδης, Φοίνισσαι

19/06/1960, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Μετάφραση: Γεράσιμος Σπαταλάς,
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Μίκης
Θεοδωράκης, Χορογραφία: Αλέξης Μινωτής, Μαρία Μ. Χορς, Διανομή: Αλέξης
Μινωτής (Οιδίπους), Κατίνα Παξινού (Ιοκάστη), Αλέκος Δεληγιάννης (Ετεοκλής),
449
Το έργο παίχτηκε επίσης στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (31/07/1960, 01-02/08/1961, 27-29/08/1965), στο
Theatre des Champs Elysees στο Παρίσι (27-28/03/1962), στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (14/07/1962) και στο
Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης (08/08/1965).
188
Νίκος Καζής (Πολυνείκης), Άννα Συνοδινού (Αντιγόνη), Θάνος Κωτσόπουλος
(Κρέων), Θάνος Λειβαδίτης (Μενοικεύς), Λυκούργος Καλλέργης (Παιδαγωγός),
Γιάννης Αποστολίδης (Τειρεσίας), Βασίλης Κανάκης (Α´ Αγγελιαφόρος), Στέλιος
Νόκοβιτς (Β´ Αγγελιαφόρος), Χορός: Πίτσα Καπιτσινέα (Κορυφαία), Βέρα
Δεληγιάννη (Κορυφαία), Έλλη Βοζικιάδου (Κορυφαία), Μαρία Μοσχολιού
(Κορυφαία), Γιάννα Βασσάλου (Κορυφαία), Όλγα Τουρνάκη (Κορυφαία), Ελένη
Ρήγα (Κορυφαία), Βεατρίκη Δεληγιάννη, Λευκή Βεντουράτου, Ανδρομάχη
Συρράκου, Ζωή Σκουρλά, Γεωργία Δημοπούλου, Κική Διόγου, Χρυσούλα Καριώρη,
Ριρή Γρηγορέα, Νίνα Σγουρίδου, Δήμητρα Βολωνίνη, Φλώρα Κωστοπούλου, Μάτα
Μιχαλαρέα, Πέπη Μεταλλίδου, Πόπη Υψηλάντου.

Παλλάντιος, Χορογραφία: Μάρμω Γεωργαλά, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Εκάβη),
Αλέξης Μινωτής (Ταλθύβιος), Θάνος Λειβαδίτης (Πολύδωρος), Άννα Συνοδινού
(Πολυξένη), Στέλιος Βοκοβιτς (Οδυσσεύς), Γιάννης Αποστολίδης (Ταλθύβιος),
Βασίλης Κανάκης (Αγαμέμνων), Θάνος Κωτσόπουλος (Πολυμήστωρ), Αθανασία
Μουστάκα (Θεραπαινίς), Χορός: Ελένη Ζαφειρίου (Κορυφαία), Κάκια Παναγιώτου
(Κορυφαία), Πίτσα Καπιτσινέα (Κορυφαία), Βέρα Δεληγιάννη (Κορυφαία), Όλγα
Τουρνάκη (Κορυφαία), Γιάννα Βασσάλου, Βεατρίκη Δεληγιάννη, Ανδρομάχη
Συρράκου, Ζωή Σκουρλά, Γεωργία Δημοπούλου, Ίλντα Κοφίνο, Ριρή Γρηγορέα,
Νίνα Σγουρίδου, Δήμητρα Βολωνίνη, Φλώρα Κωστοπούλου.
1961
02.54. Φρίντριχ Ντύρενματ, Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας
Χειμερινή περίοδος 1961 (02/02 – 12/03/1961), Μετάφραση: Γεώργιος Ν. Πολίτης,
450
Ο θίασος έδωσε παραστάσεις του έργου αυτού στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (30/08-01/09/1960, 04-
05/08/1962, 19/09/1964, 15/08/1965), στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου (29/09/1962), στο Αρχαίο
Θέατρο Επιδαύρου (13/07/1963), στο Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης (11/08/1963), στην Αίθουσα του Ανακτόρου της
Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρουμανίας (02-03/10/1965) και στην Όπερα της Σόφιας (09-10/10/1965).
451
Το έργο επαναλήφθηκε τη θεατρική περίοδο 08/01-07/02/1965 στον ίδιο χώρο.
189
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Τσαρούχης, Διανομή:
Κατίνα Παξινού (Κλαίρη Ζαχανασιάν), Θόδωρος Συριώτης (Σύζυγός της Ζ´,
ακολουθία της), Άγγελος Γιαννούλης (Μπάτλερ, ακολουθία της), Θόδωρος
Δημήτριεφ (Τόμπυ, ακολουθία της), Δημήτρης Ντουνάκης (Ρόμπυ, ακολουθία της),
Μιχάλης Καλογιάννης (Λόμπυ, ακολουθία της), Σπύρος Ολύμπιος (Κόμπυ,
ακολουθία της), Νίνα Σγουρίδου (Καμαριέρα, ακολουθία της), Φλώρα Κωστοπούλου
(Καμαριέρα, ακολουθία της), Δήμητρα Βολωνίνη (Καμαριέρα, ακολουθία της),
Φωτεινή Μανέτα (Καμαριέρα, ακολουθία της), Μάτα Μιχαλαρέα (Ακροβάτης), Ι.
Γρηγορόπουλος (Ακροβάτης), Β. Κεραμίδας (Ακροβάτης), Ε. Παπαϊωάννου
(Ποδηλάτης), Κάτοικοι του Γκυλέν: Αλέξης Μινωτής (Ιλ), Ελένη Ζαφειρίου
(Γυναίκα του), Θάνος Λειβαδίτης (Γιος του), Κική Διόγου (Κόρη του), Άρης
Βλαχόπουλος (Δήμαρχος), Στέλιος Βόκοβιτς (Πάστορας), Λυκούργος Καλλέργης
(Δάσκαλος), Βασίλης Κανάκης (Γιατρός), Παντελής Ζερβός (Αστυνομικός), Άρης
Μαλλιαγρός (Ζωγράφος), Γκίκας Μπινιάρης (Χοφμπάουερ, Α´ Πολίτης), Σταύρος
Ρωμανός (Χελμεσμπέργκερ, Β´ Πολίτης), Γιάννης Μαυρογένης (Χάουζερ, Γ´
Πολίτης), Μιχάλης Μαραγκάκης (Φόγκελ, Δ´ Πολίτης), Μυρσίνη Σαντοριναίου (Α´
Γυναίκα), Ευαγγελία Σαμιωτάκη (Β´ Γυναίκα), Γεωργία Δημοπούλου (Δεσποινίς
Λουΐζα), Ζωή Σκουρλά (Κυρία Δημάρχου), Γιάννα Βασσάλου (Γυναίκα του
Γιατρού), Ελένη Ρήγα (Κόρη του Χοφμπάουερ), Στέλιος Παπαδάκης (Αθλητής),
Θόδωρος Σαρρής (Σταθμάρχης), Βεατρίκη Δεληγιάννη, Γιώργος Γεωργίου, Νίκος
Βοκάς, Λευκή Βεντουράτου, Χρυσούλα Καριώρη, Τώνης Γιακωβάκης, Ίλντα
Κοφίνο, Ριρή Γρηγορέα, Πέπη Μεταλλίδου, Πόπη Υψηλάντου, Πέτρος Λεωκράτης,
Κωνσταντίνος Καλλίδης, Κώστας Ματσακάς, Σπύρος Λασκαρίδης, Ευάγγελος
Καζαντζόγλου, Σπύρος Καμπάνης, Αριστομένης Τζούνας, Γιάννης Φύριος,
Αναστάσιος Νόλλας, Παναγιώτης Δρούκας, Επισκέπτες/-τριες: Νίκος Καζής
(Σύζυγος Η´), Δημήτρης Κουκής (Σύζυγος Θ´), Γιάννης Στεφάνου (Οδηγός τραίνου),
Νίκος Παπακωνσταντίνου (Σιδηροδρομικός), Κώστας Κοκκάκης (Δικαστικός
κλητήρας), Νίκος Φιλιππόπουλος (Α´ Δημοσιογράφος), Βασίλης Παπανίκας (Β´
Δημοσιογράφος), Νίκος Τζόγιας (Ραδιοσχολιαστής), Πέτρος Λοχαΐτης
(Κινηματογραφιστής), Φωτεινή Μανέτα (Η Φωτογράφος), Θάνος Αρώνης (Ο
Φωτογράφος).
190
1962
Χειμερινή περίοδος 1962 (08/02 – 04/03/1962), Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος,
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης
Φωκάς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Ίλαρχος), Κατίνα Παξινού (Λάουρα, γυναίκα
του), Κική Ρέππα (Βέρθα, κόρη τους), Βιβέτα Τσιούνη (Βέρθα, κόρη τους),
Λυκούργος Καλλέργης (Γιατρός Έστερμαρκ), Γιάννης Αποστολίδης (Πάστορας),
Χριστίνα Καλογερίκου (Μάργκρετ, παραμάνα), Νίκος Καζής (Νέιντ, ένας
στρατιώτης), Κώστας Κοκκάκης (Σβερντ, Ορντινάντσα), Όλγα Τουρνάκη (Μια
φωνή).
02.56. Ευριπίδης, Βάκχαι

Θέατρο:452 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
Χατζιδάκις, Χορογραφία: Μαρία Χορς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Κάδμος), Κατίνα
Παξινού (Αγαύη), Νίκος Τζόγιας (Διόνυσος), Γιάννης Αποστολίδης (Τειρεσίας),
Βασίλης Κανάκης (Πενθέας), Νίκος Παπακωνσταντίνου (Υπηρέτης), Παντελής
Ζερβός (Μαντατοφόρος Βοσκός), Στέλιος Βόκοβιτς (Β´ Μαντατοφόρος), Πίτσα
Καπιτσινέα (Α´ Κορυφαία), Ρένα Καμπαλάδου (Α´ Χορεύτρια), Χορός: Βέρα
Δεληγιάννη, Γιάννα Βασσάλου, Όλγα Τουρνάκη, Γεωργία Ζάρπα, Ριρή Γρηγορέα,
Φλώρα Κωστοπούλου, Δήμητρα Βολωνίνη, Μάτα Μιχαλαρέα, Ρίτσα Γιαννιώτου,
Αθηνά Κοσκινίδου, Μαρία Βενιέρη, Μπέττυ Αρβανίτη, Χ. Καμπάνη, Μαρία
Τριανταφύλλου, Μαρία Ρίζου.
1963
02.57. Φρίντριχ Ντύρενματ, Οι φυσικοί
Χειμερινή περίοδος 1963 (21/03 – 21/04/1963), Μετάφραση: Μίτση
Κουγιουμτζόγλου, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης,
452
Το έργο επαναλήφθηκε στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού στις 24-27/07/1963.
191
Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Γιόχαν Βίλχελμ
Μέμπιους), Κατίνα Παξινού (Δεσποινίς Ματθίλδη φον Τσαντ), Μιράντα Μυράτ
(Μάρθα Μπολ), Ελένη Χατζηαργύρη (Μόνικα Στέτλερ), Θόδωρος Δημήτριεφ (Ούβε
Ζίβερς), Δημήτρης Ντουνάκης (Μουρίλλο), Αιμίλιος Μεσσίδης (Μακ Άρθουρ),
Θεόδωρος Μορίδης (Χέρμπερτ Γκέοργκ Μπόυτλερ, ο επονομαζόμενος Νεύτων),
Λυκούργος Καλλέργης (Ερνστ Χάινριχ Ερνέστι, ο επονομαζόμενος Αϊνστάιν), Νίκος
Παπακωνσταντίνου (Ιεραπόστολος Όσκαρ Ρόζε), Ελένη Ζαφειρίου (Λίνα Ρόζε,
γυναίκα του), Θάνος Λειβαδίτης (Αδόλφος-Φρειδερίκος, παιδί τους), Πέτρος
Λεωκράτης (Βίλφριδ-Κάσπαρ, παιδί τους), Αρ. Γαβρίλης (Γεργκ-Λούκας, παιδί
τους), Παντελής Ζερβός (Ριχάρδος Φος), Βασίλης Παπανίκας (Ιατροδικαστής),
Κώστας Κοκκάκης (Μπλόχερ), Κωνσταντίνος Καλλίδης (Γκουλ), Θάνος
Δαδινόπουλος (Ένας αστυνομικός), Νίκος Μεταλλινός (Ένας αστυνομικός).
1965
02.58. Ευγένιος Ο’Νηλ, Ταξίδι μακριάς ημέρας μέσα στη νύχτα
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Διανομή: Αλέξης
Μινωτής (Τζέημς Ταϊρόν), Κατίνα Παξινού (Μαίρη Κάβαν Ταϊρόν, γυναίκα του),
Δημήτρης Χορν (Τζέημυ, μεγαλύτερος γιος τους), Πέτρος Φυσσούν (Έντμοντ,
μικρότερος γιος τους), Ελένη Χατζηαργύρη (Κάθλην).
02.59. Ευριπίδης, Φοίνισσαι

11/07/1965, Μετάφραση: Γεράσιμος Σπαταλάς, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής,
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Μίκης
Θεοδωράκης, Χορογραφία: Μαρία Μ. Χορς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Οιδίπους),
Κατίνα Παξινού (Ιοκάστη), Αλέκος Δεληγιάννης (Ετεοκλής), Δημήτρης Μαλαβέτας
(Πολυνείκης), Κάκια Παναγιώτου (Αντιγόνη), Θάνος Κωτσόπουλος (Κρέων), Θάνος
Λειβαδίτης (Μενοικεύς), Λυκούργος Καλλέργης (Παιδαγωγός), Γιάννης
453
Παραστάσεις του έργο επαναλήφθηκαν στον ίδιο χώρο από τον ίδιο θίασο το χρονικό διάστημα 13/04 –
23/04/1967.
454
Είναι επανάληψη της παράστασης του 1960, αλλά με κάποιες διαφοροποιήσεις των μελών του θιάσου.
192
Αποστολίδης (Τειρεσίας), Βασίλης Κανάκης (Α´ Αγγελιαφόρος), Στέλιος Βόκοβιτς
(Β´ Αγγελιαφόρος), Χορός: Πίτσα Καπιτσινέα (Κορυφαία), Βέρα Δεληγιάννη
(Κορυφαία), Έλλη Βοζικιάδου (Κορυφαία), Ζέτα Κονδύλη (Κορυφαία), Όλγα
Τουρνάκη (Κορυφαία), Λευκή Βεντουράτου, Χρυσούλα Καριώρη, Φωτεινή Μανέτα,
Πέπη Μεταλλίδου, Μάτα Μιχαλαρέα, Φλώρα Κωστοπούλου, Δήμητρα Βολωνίνη,
Νίνα Σγουρίδου, Αντιγόνη Γλυκοφρύδη, Ελένη Μαρίνου, Ρίτα Λαγοπούλου, Τζένη
Μιχαηλίδου, Έλλη Κωνσταντίνου, Α. Γκούμα, Άννυ Πασπάτη, Αναστασία
Νικολακοπούλου, Λούλα Ξηνταράκη.

Χορογραφία: Μαρία Μ. Χορς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Οιδίπους), Κατίνα
Παξινού (Ιοκάστη), Γκίκας Μπινιάρης (Ιερέας), Θάνος Κωτσόπουλος (Κρέων),
Γιάννης Αποστολίδης (Τειρεσίας), Παντελής Ζερβός (Αγγελιαφόρος), Λυκούργος
Καλλέργης (Θεράπων Λαΐου), Στέλιος Βόκοβιτς (Εξάγγελος), Χορός: Βασίλης
Κανάκης (Α´ Κορυφαίος), Αλέκος Δεληγιάννης (Κορυφαίος), Βασίλης Παπανίκας
(Κορυφαίος), Νίκος Παπακωνσταντίνου (Κορυφαίος), Στέλιος Παπαδάκης, Κώστας
Κοκκάκης, Θόδωρος Δημήτριεφ, Γιώργος Γεωργίου, Κώστας Σκαρλής, Τάκης
Βουλαλάς, Χριστόφορος Καζαντζίδης, Θάνος Δαδινόπουλος, Θόδωρος Συριώτης,
Κώστας Κοσμόπουλος, Μελέτης Καραμάνης, Κώστας Φραγκόπουλος.

Θέατρο: Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, Αθήνα, Θίασος: Εθνικό Θέατρο,
Χρονολογία:456 15/08/1965, Μετάφραση: Απόστολος Μελαχρινός, Σκηνοθεσία:
Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς,
Μουσική: Μενέλαος Παλλάντιος, Χορογραφία: Μάρμω Γεωργαλά, Διανομή: Κατίνα
Παξινού (Εκάβη), Αλέξης Μινωτής (Ταλθύβιος), Θάνος Λειβαδίτης (Πολύδωρος),
Έλλη Βοζικιάδου (Πολυξένη), Στέλιος Βοκοβιτς (Οδυσσεύς), Βασίλης Κανάκης
455
Ο θίασος πραγματοποίησε περιοδεία το ίδιο έτος στο Βουκουρέστι (Αίθουσα του Ανακτόρου της
Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρουμανίας: 29-30/09/1965) και στη Σόφια (Όπερα: 6-7/10/1965). Επίσης, τον
επόμενο χρόνο περιόδευσε με το έργο αυτό στο Λονδίνο (The Aldwych Theatre: 14/04/1966). Επαναληπτικές
παραστάσεις του έργου δόθηκαν στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (31/07-01/08/1965) και στο Αρχαίο Θέατρο
Επιδαύρου στις 09/07/1966.
456
Είναι επανάληψη της παράστασης του 1960, αλλά με αρκετές διαφοροποιήσεις στα μέλη του θιάσου.
193
(Αγαμέμνων), Θάνος Κωτσόπουλος (Πολυμήστωρ), Άννα Ραυτοπούλου
(Θεράπαινα), Χορός: Ελένη Ζαφειρίου (Α´ Κορυφαία), Κάκια Παναγιώτου
(Κορυφαία), Πίτσα Καπιτσινέα (Κορυφαία), Όλγα Τουρνάκη (Κορυφαία), Λευκή
Βεντουράτου, Χρυσούλα Καριώρη, Φλώρα Κωστοπούλου, Νίνα Σγουρίδου,
Δήμητρα Βολωνίνη, Λούλα Ξηνταράκη, Τζένη Μιχαηλίδου, Αντιγόνη Γλυκοφρύδη,
Ελένη Μαρίνου, Ρίτα Λαγοπούλου, Άννυ Πασπάτη, Έλλη Κωνσταντίνου.

Χειμερινή περίοδος 1965-1966 (Έναρξη: 09/12/1965), Μετάφραση: Γ. Ν. Πολίτης,
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης, Διανομή: Αλέξης
Μινωτής (Όσβαλντ), Κατίνα Παξινού (Κυρία Άλβινγκ), Κώστας Καστανάς
(Όσβαλντ), Θάνος Κωτσόπουλος (Πάστωρ Μάντερς), Χριστόφορος Νέζερ
(Έγκστραντ), Ελένη Χατζηαργύρη (Ρεγγίνα), Νίτα Παγώνη (Ρεγγίνα).
1966
02.63. Ζαν Ζιρωντού, Η τρελή του Σαγιό
Χειμερινή περίοδος 1966 (27/01 – 27/02/1966), Μετάφραση: Ξενοφών
Λευκοπαρίδης, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης,
Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Έλλη Σολομωνίδου-Μπαλάνου, Διανομή:
Αλέξης Μινωτής (Παληατζής), Κατίνα Παξινού (Ωρελί, η τρελλή του Σαγιό),
Λυκούργος Καλλέργης (Πρόεδρος), Άρης Μαλλιαγρός (Βαρώνος), Νίκος
Φιλιππόπουλος (Τραγουδιστής), Θόδωρος Σαρρής (Μαρσιάλ, ο σερβιτόρος),
Φωτεινή Μανέτα (Ανθοπώλις), Νίκος Παπακωνσταντίνου (Κωφάλαλος), Βέρα
Ζαβιτσιάνου (Ίρμα), Άγγελος Γιαννούλης (Ο άνθρωπος με τα κορδόνια), Άρης
Βλαχόπουλος (Χρηματομεσίτης), Ι. Φίτσιος (Θαυματοποιός), Κόστας Κοκκάκης
(Μικροεισοδηματίας), Δημήτρης Μαλαβέτας (Λιμοκοντόρος), Βασίλης Κανάκης
(Εξερευνητής), Γιάννης Καλατζόπουλος (Γκρουμ), Μιχάλης Καλογιάννης (Ζαντέν, ο
υγειονομικός), Θόδωρος Συριώτης (Ναυαγοσώστης / Γ´ Αντιπρόσωπος του λαού /
Αδελφός Μπερτώ), Νικηφόρος Νανέρης (Πέτρος), Παντελής Ζερβός (Αστυνόμος),
Μελέτης Καραμάνης (Αστυφύλακας), Θόδωρος Ανδριακόπουλος (Ένας βρώμικος
194
κύριος), Θεόδωρος Μορίδης (Ένας εργάτης υπονόμων), Ελένη Χατζηαργύρη
(Κονστάνς, η τρελλή του Πασσύ), Ρίτα Μυράτ (Γκαμπριέλ, η τρελλή του Σαιν
Συλπίς), Αντιγόνη Γλυκοφρύδη (Ζωζεφίν, η τρελλή της Πλας ντε λα Κονκόρτ), Νίκος
Βοκάς (Α´ Διοικητικός σύμβουλος), Σταύρος Κλεώπας (Β´ Διοικητικός σύμβουλος),
Δημήτρης Σταυρίδης (Γ´ Διοικητικός σύμβουλος), Δημήτρης Ντουνάκης (Α´
Εξερευνητής εκμεταλλεύσεων κοιτασμάτων), Μελέτης Καραμάνης (Β´ Εξερευνητής
εκμεταλλεύσεων κοιτασμάτων), Νίκος Δαδινόπουλος (Γ´ Εξερευνητής
εκμεταλλεύσεων κοιτασμάτων), Δημήτρης Τσούτσης (Δ´ Εξερευνητής
εκμεταλλεύσεων κοιτασμάτων / Ε´ Αντιπρόσωπος του λαού / Αδελφός Μπερτώ),
Τάκης Βουλαλάς (Α´ Αντιπρόσωπος του λαού / Αδελφός Μπερτώ), Θάνος
Δαδινόπουλος (Β´ Αντιπρόσωπος του λαού / Αδελφός Μπερτώ), Χριστόφορος
Καζαντζίδης (Δ´ Αντιπρόσωπος του λαού / Αδελφός Μπερτώ), Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς (Σύνδικος του διαφημιστικού τύπου, Πρόεδρος), Γιάννης Μαυρογένης
(Σύνδικος του διαφημιστικού τύπου, Διευθυντής), Κώστας Σκαρλής (Σύνδικος του
διαφημιστικού τύπου, Γεν. Γραμματεύς), Γιώργος Γεωργίου (Σύνδικος του
διαφημιστικού τύπου, Μέλος), Μπάμπης Γιωτόπουλος (Σύνδικος του διαφημιστικού
τύπου, Μέλος), Χρυσούλα Καριώρη & Χαρίκλεια Λαγοπούλου & Νίτα Παγώνη (Οι
τρεις γυναίκες), Κώστας Καστανάς (Σωτήρας των ζώων), Κώστας Κοκκάκης
(Σωτήρας των φυτών), Τάκης Βουλαλάς (Αδελφός Μπερτώ).

Θέατρο:457 The Aldwitch Theatre, Λονδίνο, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
Παλλάντιος, Χορογραφία: Μαρία Μ. Χορς, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Εκάβη),
Αλέξης Μινωτής (Ταλθύβιος), Θάνος Κωτσόπουλος, Βασίλης Κανάκης, Στέλιος
Βοκοβιτς, Άννα Ραυτοπούλου, Θάνος Λειβαδίτης, Μάτα Μιχαλαρέα (Ακόλουθη),
Τάκης Βουλαλάς (Ακόλουθος Αγαμέμνωνα), Χριστόφορος Καζαντζίδης (Ακόλουθος
Αγαμέμνωνα), Μελέτης Καραμάνης (Ακόλουθος Αγαμέμνωνα), Κώστας Σκαρλής
(Ακόλουθος Πολυμήστωρα), Θόδωρος Συριώτης (Ακόλουθος Πολυμήστωρα),
Δημήτρης Πολυμήστωρα), Χορός: Ελένη Ζαφειρίου, Κάκια Παναγιώτου, Πίτσα
457
Ακολούθησαν περιοδείες του θιάσου στο Βουκουρέστι (30/09/1966) και στη Σόφια (10/10/1966). Επίσης,
έγιναν επαναλήψεις της συγκεκριμένης παράστασης στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (03-04/09/1966) και στο
Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (16/07/1967).
195
Καπιτσινέα, Βέρα Δεληγιάννη, Όλγα Τουρνάκη, Αντιγόνη Γλυκοφρύδη, Νίνα
Σγουρίδου, Δήμητρα Βολωνίνη, Ρίτα Λαγοπούλου, Χρυσούλα Καριώρη, Φλώρα
Κωστοπούλου, Ελένη Μαρίνου, Λευκή Βεντουράτου.

Χορογραφία: Μαρία Μ. Χορς, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Οιδίπους), Κατίνα
Παξινού (Ιοκάστη), Γκίκας Μπινιάρης (Ιερεύς), Στέλιος Βόκοβιτς (Κρέων), Γιάννης
Αποστολίδης (Τειρεσίας), Παντελής Ζερβός (Αγγελιαφόρος), Άγγελος Γιαννούλης
(Θεράπων Λαΐου), Θάνος Λειβαδίτης (Εξάγγελος), Χορός: Βασίλης Κανάκης (Α´
Κορυφαίος), Αλέκος Δεληγιάννης (Κορυφαίος), Βασίλης Παπανίκας (Κορυφαίος),
Νίκος Παπακωνσταντίνου (Κορυφαίος), Στέλιος Παπαδάκης, Κώστας Κοκκάκης,
Κώστας Κοσμόπουλος, Θόδωρος Δημήτριεφ, Γιώργος Γεωργίου, Κώστας Σκαρλής,
Τάκης Βουλαλάς, Χριστόφορος Καζαντζίδης, Θάνος Δαδινόπουλος, Θόδωρος
Συριώτης, Μελέτης Καραμάνης, Δημήτρης Τσούτσης.
02.66. Παντελής Πρεβελάκης, Το ηφαίστειο

Θέατρο: Φορτέτζα-Θέατρο Ερωφίλη, Ρέθυμνο, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
26-28/08/1966, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης,
Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική: Νίκος Μαμαγκάκης, Διανομή: Αλέξης
Μινωτής (Κωνσταντής Γιαμπουδάκης), Κατίνα Παξινού (Χαρίκλεια Δασκαλάκαινα),
Θεόδωρος Μορίδης (Μουσταφάς Ναϊλή Πασάς), Νίκος Τζόγιας (Σουλεϊμάν Μπέης),
Γκίκας Μπινιάρης (Ισμαήλ Πασάς), Άγγελος Γιαννούλης (Νικόλας Γραμματικάκης),
Κώστας Κοσμόπουλος (Αλή Αγάς), Βασίλης Κανάκης (Καθηγούμενος Γαβριήλ
Μαρινάκης), Στέλιος Βόκοβιτς (Γιώργης Πορταλιός), Θάνος Λειβαδίτης (Γιάννης
Δημακόπουλος), Στέλιος Παπαδάκης (Γιώργης Χαιρέτης), Αλέκος Δεληγιάννης
(Γιώργης Σαουνάτσος), Δημήτρης Τσούτσης (Δημήτρης Σκορδαλός), Γιάννης
Μαυρογένης (Νικόλας Βενιανάκης), Χριστόφορος Καζαντζίδης (Μανώλης Παχλάς),
Δημήτρης Δαμαλάς (Αναγνώστης Παπαδάκης), Νίκος Παπακωνσταντίνου (Γιάννης
Σωπασής), Μελέτης Καραμάνης (Ζαχαρίας Χαιρέτης), Τάκης Βουλαλάς (Μανώλης
458
Αποτελεί επανάληψη της παράστασης του 1965, με μικρές διαφοροποιήσεις στο θίασο.
196
Σκουλάς), Θόδωρος Σαρρής (Αντώνης Κουτρούλης), Κώστας Κοκκάκης (Μοναχός
Συμεών Γαβράς), Σπύρος Ολύμπιος (Μοναχός Χατζή-Νεόφυτος Μακριδάκης),
Κώστας Σκαρλής (Ένας πολεμιστής), Αντιγόνη Γλυκοφρύδη (Μια γυναίκα), Όλγα
Τουρνάκη (Μια αιχμάλωτη), Δημήτρης Ντουνάκης (Καπετάνιος Τουρκοκρητικός),
Άρης Βλαχόπουλος (Τούρκος αξιωματικός), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Ένας
ηλικιωμένος καλόγερος), Θόδωρος Ανδριακόπουλος (Άλλος ηλικιωμένος
καλόγερος), Γιώργος Γεωργίου (Ανάπηρος), Μαρία Σκούντζου (Η Φωτεινή),
Φωτεινή Μανέτα (Η Φωτεινή), Δημήτρης Μαλαβέτας (Ο Βαγγέλης), Βασίλης
Παπανίκας (Ένας Χριστιανός αιχμάλωτος), Θόδωρος Συριώτης (Χριστόδουλος
Νταμουλάκης), Θόδωρος Δημήτριεφ (Ένας Τουρκοκρητικός), Θάνος Δαδινόπουλος
(Άλλος πολεμιστής), Κώστας Καστανάς (Κωνσταντής Δασκαλάκης), Νίκος
Φιλιππόπουλος (Ένα παιδί), Νίκος Δενδρινός (Μανώλης Μελισσώτης), Ε. Φιλίππου
(Α´ Γυναίκα), Νόρα Κατσέλη (Β´ Γυναίκα), Μάκης Ρευματάς (Αιγύπτιος
αξιωματικός), Πίτσα Καπιτσινέα (Η Δόξα).
1967
02.67. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Μάκβεθ
Χειμερινή περίοδος 1967 (24/02 – 09/04/1967), Μετάφραση: Κ. Καρθαίος,
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Κοστούμια: Αντώνης
Φωκάς, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Μάκβεθ), Κατίνα
Παξινού (Λαίδη Μάκβεθ), Όλγα Τουρνάκη (Α´ Μάγισσα), Αντιγόνη Γλυκοφρύδη
(Β´ Μάγισσα), Νίτα Παγώνη (Γ´ Μάγισσα), Ζώρας Τσάπελης (Ντόνκαν), Θάνος
Λειβαδίτης (Μάλκολμ), Κώστας Καστανάς (Ντονναλμπέιν), Κώστας Κοσμόπουλος
(Ένας στρατιώτης της Βασ. Φρουράς), Αλέκος Δεληγιάννης (Λένοξ), Θεόδωρος
Μορίδης (Ρος), Στέλιος Βόκοβιτς (Μπάνκο), Νίκος Παπακωνσταντίνου (Άγκος),
Γιώργος Γεωργίου (Α´ Αυλικός), Νίκος Ντίμερης (Φληνς, γιος του Μπάνκο),
Παντελής Ζερβός (Θυρωρός), Βασίλης Κανάκης (Μακντόφ), Κώστας Κοκκάκης
(Ένας γέρος), Θάνος Δαδινόπουλος (Σήιτον), Νίκος Βοκάς (Β´ Αυλικός), Θόδωρος
Συριώτης (Α´ Φονιάς), Κώστας Σκαρλής (Β´ Φονιάς), Δημήτρης Τσούτσης (Γ´
Αυλικός), Χριστόφορος Καζαντζίδης (Γ´ Φονιάς), Δημήτρης Δαμαλάς (Ένας
λόρδος), Κάκια Παναγιώτου (Λαίδη Μακντόφ), Βασίλης Καΐλας (Ο γιος του
197
Μακντόφ), Σπύρος Ολύμπιος (Ένας μαντατοφόρος), Θόδωρος Δημήτριεφ (Δ´
Φονιάς), Δημήτρης Ντουνάκης (Ε´ Φονιάς), Άγγελος Γιαννούλης (Γιατρός), Ρίτα
Μυράτ (Κυρία), Νίκος Δενδρινός (Μέντιθ), Κώστας Κοσμόπουλος (Καίθνες), Γκίκας
Μπινιάρης (Σίγουαρτ), Μελέτης Καραμάνης (Ένας αξιωματικός), Βασίλης
Παπανίκας (Ένας αγγελιοφόρος), Τάκης Βουλαλάς (Γιος Σίγουαρτ).

Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, Θίασος: Εθνικό Θέατρο, Χρονολογία:
Παλλάντιος, Χορογραφία: Μαρία Μ. Χορς, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Εκάβη),
Αλέξης Μινωτής (Ταλθύβιος), Θάνος Λειβαδίτης (Πολύδωρος), Έλλη Βοζικιάδου
(Πολυξένη), Στέλιος Βοκοβιτς (Οδυσσεύς), Βασίλης Κανάκης (Αγαμέμνων), Γκίκας
Μπινιάρης (Πολυμήστωρ), Αθανασία Μουστάκα (Θεράπαινα), Χορός: Ελένη
Ζαφειρίου (Α´ Κορυφαία), Κάκια Παναγιώτου (Κορυφαία), Πίτσα Καπιτσινέα
(Κορυφαία), Βέρα Δεληγιάννη (Κορυφαία), Όλγα Τουρνάκη (Κορυφαία), Λευκή
Βεντουράτου, Χρυσούλα Καριώρη, Ρίτα Λαγοπούλου, Μάτα Μιχαλαρέα, Φλώρα
Κωστοπούλου, Νίνα Σγουρίδου, Δήμητρα Βολωνίνη, Τζένη Μιχαηλίδου, Έλλη
Κωνσταντίνου, Άννυ Πασπάτη, Ρένα Βενιέρη, Γιούλη Γαβαλά, Ρίτα Σακιώτου.
1968
Θέατρο: Αυλαία, Θεσσαλονίκη, Θίασος: Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968 (17/10 – 03/11/1968), Μετάφραση: Νίκος
Γκάτσος, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Κοστούμια:
Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Λάουρα), Αλέξης Μινωτής (Ίλαρχος),
Ελένη Μεντή, Κώστας Καστανάς, Τ. Πανταζοπούλου, Χρήστος Τσάγκας, Κ.
Μεσσάρης, Κ. Στυλιάρης.

Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968 (05-24/11/1968), Μετάφραση: Νίκος
198
Γκάτσος, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Διανομή:
Κατίνα Παξινού (Μαίρη Ταϊρόν), Αλέξης Μινωτής (Τζέιμς Ταϊρόν), Κώστας
Καστανάς, Κ. Μεσσάρης, Νίτα Παγώνη.

Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968 (26/11 – 15/12/1968), Μετάφραση: Γ. Ν.
Πολίτης, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Διανομή:
Κατίνα Παξινού (Κα Άλβιγκ), Αλέξης Μινωτής (Πάστωρ Μάντερς), Κώστας
Καστανάς, Νίτα Παγώνη, Κ. Στυλιάρης.
1969
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού, Χρονολογία:
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Κοστούμια: Αντώνης
Φωκάς, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Λάουρα), Αλέξης Μινωτής (Ίλαρχος), Ελένη
Μεντή, Κώστας Καστανάς, Τ. Πανταζοπούλου, Χρήστος Τσάγκας, Κ. Μεσσάρης, Κ.
Στυλιάρης.

Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού, Χρονολογία:
Θερινή περίοδος (13/04 – 18/05/1969), Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος, Σκηνοθεσία:
Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Μαίρη
Ταϊρόν), Αλέξης Μινωτής (Τζέιμς Ταϊρόν), Κώστας Καστανάς, Κ. Μεσσάρης, Ν.
Παγώνη.
02.74. Σον Ο’Κέισι, Η Ήρα και το παγώνι

Θέατρο: Κατίνα Παξινού (Rex), Αθήνα, Θίασος: Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1969 (Έναρξη: 23/10/1969), Μετάφραση: Νίκος
Γκάτσος, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά – Κοστούμια: Βασίλης
Βασιλειάδης, Μουσική: Θόδωρος Αντωνίου, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Ήρα
199
Μπόυλ), Αλέξης Μινωτής (Τζακ Μπόυλ), Κώστας Καστανάς, Νόνικα Γαληνέα,
Σωτήρης Μουστάκας.
1970
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1970 (Έναρξη: 19/02/1970), Μετάφραση: Γ. Ν.
Πολίτης, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Διανομή:
Κατίνα Παξινού (Κα Άλβιγκ), Αλέξης Μινωτής (Πάστωρ Μάντερς), Κώστας
Καστανάς (Όσβαλντ), Νίτα Παγώνη (Ρεγγίνα), Κώστας Στυλιάρης (Έγκστραντ).
02.76. Στρατής Καρράς, Οι παλαιστές

Χρονολογία: Μάρτιος 1970, Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά – Κοστούμια:
Βασίλης Βασιλειάδης, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Αρχόντα), Αλέξης Μινωτής
(Εγνάτης), Σωτήρης Μουστάκας (Καζανόβας), Νίτα Παγώνη (Ρόζα), Άγγελα
Καζακίδου (Ρόζα), Νίκη Τριανταφυλλίδη (Αντιγόνη), Αλέκος Ουδινότης
(Αμφορέας), Βασίλης Τσάγκλος (Μούργος).
1971
02.77. Πολ Βιλλέμς, Η πόλη με τα πανιά
Θέατρο: Σινεάκ, Αθήνα, Θίασος: Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού, Χρονολογία:
Χειμερινή περίοδος 1971 (Έναρξη: 20/03/1971), Μετάφραση: Ξεν. Λευκοπαρίδης,
Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Κοστούμια: Ιωάννα
Παπαντωνίου, Διανομή: Κατίνα Παξινού (Φερόε), Αλέξης Μινωτής (Τζόστυ),
Κώστας Καστανάς (Ντιλ), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Μεσιέ Ρουά), Νίτα Παγώνη
(Ακουαρέλλα), Τόνια Καζιάνη (Άννα Μαρία), Μάκης Πανώριος (Χαριτόβρυτος),
Γιώργος Τσιτσόπουλος (Φραμ).
200
Θέατρο: Λυρικόν, Πάτρα, Θίασος: Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού, Χρονολογία:
Θερινή περίοδος 1971 (10-13/06/1971), Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος, Σκηνοθεσία:
Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά: Βασίλης Βασιλειάδης, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς,
Διανομή: Αλέξης Μινωτής (Τζέημς Ταϊρόν), Κατίνα Παξινού (Μαίρη Κάβαν Ταϊρόν,
γυναίκα του), Ρένος Φεσσάς (Τζέημυ, μεγαλύτερος γιος τους), Κώστας Καστανάς
(Έντμοντ, μικρότερος γιος τους), Νίτα Παγώνη (Κάθλην).
201
3.3. Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη
1950
03.01. Ρ. Σέριφ, Μις Μέιμπελ459
Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία: Φθινόπωρο
1950, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα
Ζουμπουλάκη, Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρήστος Τσαγανέας, Λάμπρος Κωνσταντάρας
κ.ά.
1951
03.02. Δημήτρης Μπόγρης, Καινούργια ζωή460
Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία: Άνοιξη
1951, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Μαρίκα Κοτοπούλη, Μίμης
Φωτόπουλος κ.ά.
03.03. Αισχύλος, Ορέστεια: Χοηφόροι

Θέατρο: Jardin Antoniadis, Αλεξάνδρεια, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία:
04-05/07/1951, Σκηνικά: Ανδρέας Νομικός, Κοστούμια: Αντώνης Φωκάς, Μουσική:
Μάνος Χατζιδάκις, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ορέστης), Βούλα Ζουμπουλάκη
(Κορυφαία), Μαρίκα Κοτοπούλη, Άννα Συνοδινού, Γιώργος Νέζος, Χριστίνα
Καλογερίκου, Νίκος Καζής, Θεόδωρος Μορίδης, Κάκια Παναγιώτου.
1952
03.04. Ζαν Ντεβάλ, Απόψε στην Σαρκαμάνδη
Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ – Μελίνα Μερκούρη,
Χρονολογία: Απρίλιος 1952, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Διανομή:
Δημήτρης Μυράτ (Σουράμπ Καγιάμ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Γκουρί Έλφστρομ),
Θεόδωρος Μορίδης (Μασούμπρ), Τίτος Βανδής (Σουκέ), Νίκος Καζής (Άντζελο
459
Δεν έχει βρεθεί το πρόγραμμα της παράστασης ώστε να υπάρξει πλήρης καταγραφή των ηθοποιών που
συμμετείχαν στην παράσταση.
460
Ό. π.
202
Φαρινάτσι), Στέλιος Βόκοβιτς (Παύλος Ταμπουριέ), Γιώργος Νέζος (Ο Επίσκοπος
Περινόλ), Νίκος Γκουζούλης (Λεοπόλδος), Σπύρος Ολύμπιος (Ροβέρτος), Μελίνα
Μερκούρη (Ναυσικά), Άννα Συνοδινού (Σκόνη), Κάκια Παναγιώτου (Τερέζα),
Δέσπω Διαμαντίδου (Ειρήνη Ταμπουριέ), Τζόλυ Γαρμπή (Σουζάνα).
03.05. Λαβεντάν, Κολασμένη ψυχή461

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρονολογία: Ιούλιος
1952, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Μαρίκα Κοτοπούλη κ.ά.
1954
03.06. Ζαν Ανούιγ, Το βαλς των ταυρομάχων
Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή
περίοδος 1954 (Έναρξη: 17/01/1954), Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ο στρατηγός Σαιν-Πε), Βούλα Ζουμπουλάκη (Κα
Ντυπόν Φρενταίν), Τζόλυ Γαρμπή (Η στρατηγίνα), Στέλλα Δρακάκη (Στέλλα),
Ταϋγέτη Μπάκου (Σιδωνία), Ντίνος Δημόπουλος (Γάστων), Στέφανος Ληναίος
(Γάστων), Άννα Κυριακού (Δεσποινίς Ντε Σαιντ-Εβέρτ), Βύρων Πάλλης (Ο γιατρός),
Δημήτρης Βεάκης (Ο γιατρός), Παντελής Ζερβός (Ο εφημέριος), Πόπη Μέγκουλα (Η
οικονόμος), Σοφία Μούτσιου (Η καμαριέρα).
1955
03.07. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Μάκβεθ
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1955, Μετάφραση: Κώστας Καρθαίος, Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Σ.
Σκιαδαρέσης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Μάκβεθ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Λαίδη
Μακντόφ), Δημήτρης Βεάκης (Ντόγκαν), Στέφανος Ληναίος (Μάλκολμ), Α.
Δρούγκας (Ντοναλμπέιν), Θεόδωρος Μορίδης (Μπάνκο), Τίτος Βανδής (Μακντόφ),
Βασίλης Ανδρεόπουλος (Λέννοξ), Κώστας Παππάς (Ρος), Ζ. Παντελίδης (Μέντιθ),
461
Ό. π.
203
Λάμπρος Κοτσίρης (Άγκος), Στ. Αργυριάδης (Καίθνες), Αλκ. Γκίνης (Φληνς, γιος
του Μπάνκο), Π. Μαρκόπουλος (Σίγουαρτ), Νίκος Δενδρινός (Ο γιος Σίγουαρτ), Χρ.
Μπουμπούκης (Σήιτον), Παύλος Κατωπόδης (Ο γιατρός), Κ. Λειβαδέας (Ένας
στρατιώτης της Βασιλικής Φρουράς), Παντελής Ζερβός (Θυρωρός), Γ. Μαρίνης
(Ένας γέρος), Μελίνα Μερκούρη (Λαίδη Μάκβεθ), Τζένη Καρέζη (1η Ακόλουθος της
Λαίδης Μακντόφ), Ε. Αβαταγγέλου (2η Ακόλουθος της Λαίδης Μακντόφ), Ε.
Σταματακάκη (3η Ακόλουθος της Λαίδης Μακντόφ), Τζόλυ Γαρμπή (1η Μάγισσα),
Σούλα Αθανασιάδου (2η Μάγισσα), Ολυμπία Παπαδούκα (3η Μάγισσα), Ν.
Λεπενιότης (1ος Φονιάς), Α. Γκούβας (2ος Φονιάς), Ν. Θεολόγου (Ο γιος Μακντόφ),
Γ. Τσιτσόπουλος (Ένας μαντατοφόρος).
03.08. Τζορτζ Άξελροντ, Εφτά χρόνια φαγούρα

Χρονολογία: Ιούνιος 1955, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά:
Ανδρέας Νομικός, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ρίτσαρντ Σέρμαν), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Έλεν Σέρμαν), Λευτέρης Υποφάντης (Ρίκυ), Σούλα Αθανασιάδου (Δις
Μόρις), Βιβέτα Τσιούνη (Ντόροθυ), Γκέλυ Μαυροπούλου (Μαρία-ΔΕΝ-ΞΕΡΩ-ΠΩΣ-ΤΗ-
ΛΕΝΕ), Μελίνα Μερκούρη (Η κοπέλα), Βασίλης Διαμαντόπουλος (Δρ.
Μπρουμπάκερ), Μαργαρίτα Γεράρδου (Η νέα γυναίκα), Στέφανος Ληναίος (Τομ
Μακένζι).
03.09. Τένεσι Ουίλιαμς, Η λυσσασμένη γάτα

περίοδος 1955-1956, Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά: Ανδρέας Νομικός, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Μπρικ), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Μάργκαρετ), Φράντ. Αλεξάνδρου (Σούκυ), Παύλος Κατωπόδης
(Λάσυ), Σούλα Αθανασιάδου (Μαίη), Χρήστος Τσαγανέας (Γκούπερ), Τζόλυ Γαρμπή
(Γιαγιά), Βασίλης Διαμαντόπουλος (Παππούς), Μαρία Κατωπόδη (Ντίξι), Νανά
Βουτσινά (Τρίξι), Τ. Κατωπόδης (Μπάστερ), Ν. Κατωπόδης (Σόννυ), Νάσος
Κεδράκας (Αιδεσιμώτατος Τούκερ), Στέφανος Ληναίος (Δρ. Μπόου).
204
1956
03.10. Ζαν Ανούιγ, Ο Κορυδαλλός
Χρονολογία: Ιανουάριος 1956, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά – Κοστούμια: Ανδρέας Νομικός, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ
(Ιεροεξεταστής), Βούλα Ζουμπουλάκη (Αγνή Σορέλ), Μελίνα Μερκούρη (Ιωάννα),
Χρήστος Τσαγανέας (Κωσόν), Γιώργος Νέζος (Κατήγορος), Στέφανος Ληναίος
(Αδελφός Λαντβενύ), Νίκος Τζόγιας (Κόμης του Βάρβικ), Τζόλυ Γαρμπή (Μητέρα),
Ιορδάνης Μαρίνος (Πατέρας), Γ. Τσιτσόπουλος (Αδελφός), Γιώργος
Δάνης(Κάρολος), Έλλη Ξανθάκη (Βασίλισσα Γιολάντα), Σούλα Αθανασιάδου (Η
μικρή βασίλισσα), Αθανάσιος Κεδράκας (Αρχιεπίσκοπος), Λάμπρος Κοτσίρης (Λα
Τρεμούιγ), Δ. Χριστοδούλου (Μπωντρικούρ), Τίτος Βανδής (Λαΐρ), Χρ.
Κατσιγιάννης (Δήμιος), Παύλος Κατωπόδης (Ο φρουρός Μπρουντούς), Κ. Σκαρλής
(Ο ακόλουθος του βασιληά), Ι. Μπαρμπαρέσος (1ος Καλόγερος), Χ. Κράλιοβιτς (2ος
Καλόγερος), Ανδρέας Μπάρκουλης (3ος Καλόγερος), Ν. Γκουζούλης (1ος Άγγλος
φρουρός), Κ. Μαργαρίτης (2ος Άγγλος φρουρός), Α. Αρκάδης (3ος Άγγλος φρουρός).
03.11. Αλέκος Λιδωρίκης, Χωρίς γάντι

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Μάρτιος 1956,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Μάριος Αγγελόπουλος, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Σιγισμούνδος, δουξ του Κράχτεν), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μαριάννα),
Χρήστος Τσαγανέας (Γουλιέλμος, δουξ του Λτεγκ), Γιώργος Δάνης (Αλβέρτος, δουξ
του Μπομπενστάιν), Νίκος Τζόγιας (Παύλος, δουξ του Βετενέντο), Τζόλυ Γαρμπή
(Ισαβέλλα, δούκισσα του Μένζτελχοφ), Μιράντα (Χριστίνα, δούκισσα του Ρόριγκ
Λάιον), Σούλα Αθανασιάδου (Ελίζα, δούκισσα του Αλαμπάν), Λάμπρος
Κωνσταντάρας (Ο αετός), Στέφανος Ληναίος (Ο οδηγός).
03.12. Ούγκο Μπέτι, Η βασίλισσα και οι επαναστάτες

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Απρίλιος 1956
(Έναρξη: 11/04/1956), Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης, Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Μυράτ, Σκηνικά: Φοίβος Κέβης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (1ος Ταξιδιώτης), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Άρτζια), Ελένη Χατζηαργύρη (Ελισάβετ), Χρήστος Τσαγανέας
(Μπιάντε), Λάμπρος Κωνσταντάρας (Ραΐμ), Στέφανος Ληναίος (Ο κλητήρας),
205
Λάμπρος Κοτσίρης (Μαούπα), Γιώργος Νέζος (Ένας μηχανικός), Σούλα
Αθανασιάδου (Μια χωρική), Νίκος Γκουζούλης (Ένας χωρικός), Χρήστος
Κατσιγιάννης (2ος Ταξιδιώτης), Άρης Χονδρός (Ο μικρός).
03.13. Σασά Γκιτρύ, Η διαθήκη μου

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Ιούνιος 1956,
Σκηνικά: Φοίβος Κέβης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ζαν Μαρσελέν), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Λουκία Μαρσελέν), Δήμος Σταρένιος (Ανδριανός Γουόρμς), Θεανώ
Ιωαννίδου (Μαργαρίτα Γουόρμς), Ανδρέας Μπάρκουλης (Φερνάν Γουόρμς), Βούλα
Χαριλάου (Ιουλιέτα Λεκουρτουά), Τζόλυ Γαρμπή (Δις Μορό), Βέρα Βασδέκη (Δις
Μορό), Γιώργος Νέζος (Ένας καμαριέρης).
03.14. Ανρί Λενορμάν, Σιμούν

περίοδος 1956 (23/10 – 18/11/1956), Μετάφραση: Λέων Κουκούλας, Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Ανδρέας Νομικός, Μουσική: Μ.
Χατζιδάκις, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Λωρανσύ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Αΐσα),
Γιάννης Αργύρης (Ο αγάς των Λαάρμπα), Ανδρέας Μπάρκουλης (Γκιαούρ),
Λάμπρος Κωνσταντάρας (Ο ελεγκτής), Λάμπρος Κοτσίρης (Ο εισπράκτορας),
Στέφανος Ληναίος (Ο παραλήπτης), Χρήστος Τσαγανέας (Ο προφήτης), Χρ.
Κατσιγιάννης (Αζίζ), Νίκος Γκουζούλης (Αλής), Γιώργος Μούτσιος (Νέγρος
τραγουδιστής), Γιώργος Νέζος (Ο γέρος), Γκέλυ Μαυροπούλου (Κλοτίλδη
Λωρανσύ), Αλίκη Βουγιουκλάκη (Κλοτίλδη Λωρανσύ), Γ. Κουρής (Το αραπόπουλο),
Αντ. Κουκούλη (Το κορίτσι του δρόμου), Δημ. Παπάς (Ένας έμπορος), Παύλος
Κατωπόδης (Ένας φιλόσοφος), Τ. Πολιτόπουλος (Α´ Μοζαμπίτης), Χρ.
Μπουμπούκης (Β´ Μοζαμπίτης), Β. Ανδρονίδης (Α´ περιβολάρης), Ντ. Σιδερίδης (Β´
περιβολάρης), Γ. Λαχανάς (Ένας διαβάτης).
206
1957462
03.15. Εντουάρντο Σκαρπέτα, Κόσμος και κοσμάκης
Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μυράτ – Ηλιόπουλος – Ζουμπουλάκη –
Τσαγανέας, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1957 (25/01 – 26/03/1957), Διασκευή:
Νέστορας Μάτσας, Κώστας Ασημακόπουλος, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Ντίνος Ηλιόπουλος, Χρήστος
Τσαγανέας, Γκέλυ Μαυροπούλου, Κυβέλη Θεοχάρη, Γιάννης Αργύρης.
03.16. Ουίλιαμ Φόκνερ, Ρέκβιεμ για μια μοναχή

περίοδος 1957 (05/03 – 24/04/1957), Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης, Σκηνικά:
Φοίβος Κέβης, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Γκαίβιν
Στήβενς), Βούλα Ζουμπουλάκη (Τεμπλ Στήβενς), Γεώργιος Νέζος (Ο Δικαστής),
Τζόλυ Γαρμπή (Νάνσυ Μαννιγκόου), Στέφανος Ληναίος (Γκόουαν Στήβενς),
Χρήστος Τσαγανέας (Ο Κυβερνήτης), Ανδρέας Μπάρκουλης (Πήτερ), Γιάννης
Αργύρης (Ταμπς, δεσμοφύλακας).
03.17. Χανς Χολτ, Ο καρδιολόγος

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη –
Χρήστος Τσαγανέας, Χρονολογία: 27/04 – 30/05/1957, Μετάφραση – Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Φοίβος Κέβης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Δρ. Άλφρεντ
Βέγκμπάουερ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Τίνα), Χρήστος Τσαγανέας (Έριχ Ράιγκερτ),
Τζόλυ Γαρμπή (Φρίτσι), Στέφανος Ληναίος (Δρ. Ερνέστος Φρήντελ).
1959
03.18. Μανώλης Σκουλούδης, Υπόθεσις Ντρέυφους
Θέατρο: Διάνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1959-
1960 (21/10/1959 – 28/02/1960), Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά –
Κοστούμια: Γ. Ανεμογιάννης, Χορογραφίες: Θ. Ανωμερίτου-Σούλια, Διανομή:
Δημήτρης Μυράτ (Αλφρέδος Ντρέυφους), Βούλα Ζουμπουλάκη (Λουκία
462
Σύμφωνα με το αρχείο του Θεατρικού Μουσείου, τη χειμερινή περίοδο του έτους αυτού δόθηκαν παραστάσεις
του έργου Ένας βλάκας και μισός του Δημήτρη Ψαθά, αλλά δεν υπάρχουν λεπτομερή στοιχεία προς διευκρίνιση
αυτής της πληροφορίας.
207
Ντρέυφους), Αλέκος Αλεξανδράκης (Εστερχάζυ), Λάμπρος Κωνσταντάρας (Πικάρ),
Γιάννης Αργύρης (Εμίλ Ζολά), Αλίκη Γεωργούλη (Μπέρτα Ανρύ), Σπύρος
Καλογήρου (Ανρύ), Βασίλης Μαυρομμάτης (Λοτ), Θόδωρος Έξαρχος (Σαντέρ),
Νίκος Δενδρινός (Ματθαίος Ντρέυφους), Γιώργος Μετσόλης (Μπουαντέφρ), Β.
Ανδρονίδης (Ντεμάνζ), Γιώργος Νέζος (Γκονς), Κλ. Σκουλούδη (Κοζέτ), Θάνος
Γραμμένος (Πρόεδρος Στρατοδικείου / Γεώργιος Κλεμανσώ), Δημ. Νικολέλης (Πατύ
ντε Κλαμ), Φρ. Αλεξάνδρου (Μαργαρίτα Παιή), Νίκος Βανδώρος (Μερσιέ), Νέλλη
Παπά (Φλερύ), Γ. Ζωγράφος (Κυβερνητικός Επίτροπος), Μ. Βασιλείου (Τουτού),
Σαπφώ Νοταρά (Μαρί Μπαστιάν), Κώστας Θέμος (Κοσφέρ / Πρόεδρος
δικαστηρίου), Κώστας Μανιουδάκης (Μπαχίρ), Χ. Βαρδίκος (Κλητήρ), Δημ.
Φωτιάδης (Στρατιώτης / Δικαστής), Νίκος Λεπενιώτης (Φύλακας), Χ. Μπουμπούκης
(Γκριμπλέν), Θ. Σωτηρόπουλος (Αστυνόμος), Κ. Μαρίνης (Στρατοδίκης), Π.
Ζαμαρίας (Στρατοδίκης), Ε. Φιλίνας (Στρατοδίκης), Λ. Δαμίνης (Στρατιώτης), Β.
Αλεξανδρίδης (Στρατιώτης / Δικαστής), Τ. Κανελλόπουλος (Μπερτιγιόν), Σπ.
Λαχανάς (Εισαγγελεύς), Α. Αυγέρης (Γραμματεύς), Γιώργος Γιολδάσης (Καβαινιάκ),
Ν. Νικολάου (Γραμματεύς).
1960463
03.19. Έμλιν Ουίλιαμς, Το φως της καρδιάς
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος:464 Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: 03/03 –
15/05/1960, Μετάφραση: Νίκος Ζουμπουλάκης, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Μάντοκ
Τόμας), Βούλα Ζουμπουλάκη (Κατερίνα), Αλέκος Αλεξανδράκης (Ρόμπερτ
Τζένκινς), Γιάννης Αργύρης (Μπάρτυ), Αλίκη Γεωργούλη (Φαν), Άννα Παϊταζή (Κα
Λόθιαν), Σαπφώ Νοταρά (Κα Μπάνερ), Βάσος Ανδρονίδης (Μπήβαν).
463
Τη θερινή περίοδο του συγκεκριμένου έτους αυτού δόθηκαν και παραστάσεις των έργων Οι μαιτρέσες του
μπαμπά του Ζακ Ντεβάλ και Ο εισαγγελεύς Χάλερ του Πάουλ Λιντάου, σύμφωνα με το αρχείο του Θεατρικού
Μουσείου, αλλά δεν έχουν βρεθεί λεπτομερή στοιχεία από θεατρικές κριτικές ή τα πρόγραμματα των
παραστάσεων για επιβεβαίωση.
464
Ο θίασος περιόδευσε (04/06 – 04/09/1960) στο εσωτερικό και το εξωτερικό (Πάτρα, Αλεξάνδρεια, Κάιρο,
Κύπρο, Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Βόλο, Τρίκαλα, Αιδηψό) με τα έργα Λυσσασμένη γάτα, Δικηγορίνα, Φως της
καρδιάς, Ένας βλάκας και μισός, Μαιτρέσσες του μπαμπά, Το κράτος του Θεού, Εισαγγελεύς Χάλερ, Φιλήστε με και
Οιδίποδα Τύραννο (μόνο στην Αλεξάνδρεια το τελευταίο έργο, με χορό από νέους της Χ.Α.Ν.).
208
03.20. Αλμπέρ Καμύ, Οι δίκαιοι
Θέατρο: Άλφα, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος
1960 (12/10 – 27/11/1960), Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά –
Κοστούμια: Γιάννης Τσαρούχης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ιβάν Καλιάγιεφ),
Βούλα Ζουμπουλάκη (Σόνια Ντουλέμπωφ), Γιάννης Αργύρης (Μπορίς Ανένκωφ),
Βύρων Πάλλης (Στέπαν Φεντόρωφ), Κρινιώ Παππά (Η μεγάλη δούκισσα), Θόδωρος
Έξαρχος (Αλέξης Βοΐνωφ), Νίκος Δενδρινός (Φόκα), Βάσος Ανδρονίδης
(Σκουράτωφ), Νίκος Λεπενιώτης (Φύλακας).
03.21. Μαρσέλ Πανιόλ – Πολ Νιβουά, Οι έμποροι της δόξας

Θέατρο: Άλφα, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος
1960-1961 (02/12/1960 – 23/02/1961), Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ
(Μπερλυρώ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Υβόννη Μπασλέ), Γιάννης Αργύρης (Μπασλέ),
Βύρων Πάλλης (Ένας άγνωστος), Κρινιώ Παππά (Λουίζα Μπασλέ), Άννα Μπράτσου
(Πωλέτ Μπασλέ), Θόδωρος Έξαρχος (Κόμης Λιεβίλ), Νίκος Δενδρινός (Ρισμπόν),
Βάσος Ανδρονίδης (Γκραντέλ), Σπύρος Καλογήρου (Συνταγματάρχης Μπλανκάρ),
Κώστας Μανιουδάκης (Γραμματέας), Νίκος Λεπενιώτης (Υπάλληλος της
Νομαρχίας).
1961
03.22. Ρομπέρ Τομά, Η παγίδα
Θέατρο: Άλφα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1961
(24/02 – 07/05/1961), Σκηνοθεσία – Μετάφραση: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Ι.
Παραδείσης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ο σύζυγος), Βούλα Ζουμπουλάκη (Η
γυναίκα), Γιάννης Αργύρης (Ο αλήτης Μερλίς), Βύρων Πάλλης (Ο αββάς
Μαξιμίνος), Νίνα Γιαννίδη (Η νοσοκόμα), Βάσος Ανδρονίδης (Ο επιθεωρητής της
αστυνομίας), Κώστας Μανιουδάκης (Α´ Αστυφύλακας), Νίκος Νικολάου (Β´
Αστυφύλακας).
209
03.23. Λουίτζι Πιραντέλλο, Απόψε αυτοσχεδιάζουμε
Θέατρο: Ακροπόλ, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: 11/10/1961-22/04/1962
& 29/04-13/05/1962, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά –
Κοστούμια: Δ. Μυταράς, Μουσική: Μ. Χατζιδάκις, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ο
διευθυντής του θεάτρου), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μομίνα), Γιάννης Αργύρης
(Παλμίρο Λα Κρότσε), Βύρων Πάλλης (Ενρίκο Βέρι), Βάσος Ανδρονίδης (Νάρντι),
Αλίκη Ζωγράφου (Ιγκνάτσια λα Κρότσε), Μαρία Κωνσταντάρου (Ρενέ), Ζωή
Φυτούση (Η τραγουδίστρια), Αφροδίτη Γρηγοριάδου (Ντορίνα), Κώστας
Μανιουδάκης (Σαρέλι), Θανάσης Μυλωνάς (Πομέτι), Ελένη Σταυροπούλου (Τοτίνα),
Δημήτρης Μπισλάνης (Πελάτης του καμπαρέ), Χρήστος Ντούμας (Πελάτης του
καμπαρέ), Αναστάσιος Λαμπράκος (Πελάτης του καμπαρέ), Χρήστος Βαρδίκος
(Πελάτης του καμπαρέ), Δημήτρης Φωτιάδης (Πελάτης του καμπαρέ), Άννα
Κρανίδου (Χορεύτρια), Μαρίνα Πεφάνη (Χορεύτρια), Πέπη Λημνίου(Χορεύτρια),
Μαρία Σακκά (Μαρία), Μαριάννα Σαρφατή (Άννα-Μαρία), Μαίρη Γαμβρέλη
(Γκαρσόνα).
1962
03.24. Υάκινθος Μπεναβέντε, Η πικραγαπημένη
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή
περίοδος 1962-1963, Μετάφραση: Ιουλία Ιατρίδη, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Μουσική: Δ. Τερζάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ
(Στέφανος), Βούλα Ζουμπουλάκη (Ραϊμούντα), Βούλα Χαριλάου (Αγάθη), Φλορέττα
Ζαννά (Μιλάγρος), Πόπη Δεληγιάννη (Ισαβέλλα), Κώστας Μανιουδάκης
(Φαουστίνος), Ρούλα Χρυσοπούλου (Βαρνάβη), Ελένη Κριτή (Ενγκαρθία), Έλλη
Κωνσταντίνου (Φιδέλα), Ιωάννα Καρέρ (Γασπάραινα), Νατάσα Αποστόλου
(Χουανίτα), Σπύρος Λουκάς (Κάρλος), Ελένη Αμόρη (Ντολόρες), Χρήστος Τσάγκας
(Βαρνάβας), Βάσος Ανδρονίδης (Ρούμπιος), Δημήτρης Μπισλάνης (Ευσέβιος), Αλίκη
Ζωγράφου (Χουλιάνα), Θανάσης Μυλωνάς (Νορβέρτος).
210
1963
03.25. Πολ Κεντέν, Η κόκκινη κλωστή465
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος:466 Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή
περίοδος 1963-1964 (11/10/1963 – 02/02/1964), Μετάφραση – Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Μουσική: Τόνια Καράλη, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ζίγκμουντ
Φρόυντ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Ελισάβετ φον Ρίττερ), Βύρων Πάλλης (Δρ. Γιόζεφ
Μπρόϋερ), Σούλα Αθανασιάδου (Μάρθα Φρόυντ), Τασσώ Καββαδία (Αμαλία
Φρόυντ), Μαρία Κωνσταντάρου (Ντόλφι Φρόυντ), Πόπη Δεληγιάννη (Κάτυ),
Κώστας Δίπλαρος (Γκόρντον Ντάγκλας), Χρήστος Ντούμας (Ένας
Εθνικοσοσιαλιστής Ες-Α), Άγγελος Αντωνόπουλος (Φρήντριχ Βόλμουτ).
1964
03.26. Λουίτζι Πιραντέλλο, Απόψε αυτοσχεδιάζουμε
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος:467 Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Χειμερινή
περίοδος 1964 (05/02 – 06/03/1964 & 13-15/03/1964), Μετάφραση – Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Δ. Μυταράς, Μουσική: Μ. Χατζιδάκις,
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ο διευθυντής του θεάτρου), Βούλα Ζουμπουλάκη
(Μομίνα), Γιάννης Αργύρης (Παλμίρο Λα Κρότσε), Βύρων Πάλλης (Ενρίκο Βέρι),
Βάσος Ανδρονίδης (Νάρντι), Αλίκη Ζωγράφου (Ιγκνάτσια Λα Κρότσε), Μαρία
Κωνσταντάρου (Ρενέ), Ζωή Φυτούση (Η τραγουδίστρια), Αφροδίτη Γρηγοριάδου
(Ντορίνα), Κώστας Μανιουδάκης (Σαρέλι), Θανάσης Μυλωνάς (Πομέτι), Ελένη
Σταυροπούλου (Τοτίνα), Δημήτρης Μπισλάνης (Πελάτης του καμπαρέ), Χρήστος
Ντούμας (Πελάτης του καμπαρέ), Αναστάσιος Λαμπράκος (Πελάτης του καμπαρέ),
Χρήστος Βαρδίκος (Πελάτης του καμπαρέ), Δημήτρης Φωτιάδης (Πελάτης του
καμπαρέ), Άννα Κρανίδου (Χορεύτρια), Μαρίνα Πεφάνη (Χορεύτρια), Πέπη
Λημνίου (Χορεύτρια), Μαρία Σακκά (Μαρία), Μαριάννα Σαρφατή (Άννα-Μαρία),
Μαίρη Γαμβρέλη (Γκαρσόνα).
465
Αποτελεί διασκευή του έργου του Χένρυ Ντένκερ Η μακρινή χώρα.
466
Συνέχισαν τις παραστάσεις τους στο Στρατιωτικό Θέατρο Θεσσαλονίκης (23-31/05/1964).
467
Παρουσίασαν το έργο στο Φεστιβάλ Λισσαβώνας ύστερα από πρόσκληση (19-21/05/1964). Ο θίασος
απαρτιζόταν από τους Δημήτρη Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Βύρων Πάλλη, Σούλα Αθανασιάδου, Βάσο
Ανδρονίδη, Αλίκη Ζωγράφου, Κώστα Μανιουδάκη, Λάουρα (τραγούδι), Ρ. Χρυσοπούλου, Αφροδίτη
Γρηγοριάδου, Α. Αντωνόπουλο, Α. Ζάννα, Δ. Μπισλάνη, Γ. Θεοδωρίδη, Χρήστο Βαρδίκς, Χρήστο Ντούμα, Ε.
Αμόρη, Άννα Κρανίδου, Τ. Παπαγιάννη, Λ. Ραδινού, Κ. Ευδαίμονα.
211
03.27. Τζέρομ Κίλτυ, Αγαπημένε μου ψεύτη
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος:468 Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: 18/03 –
26/04/1964 & 03-17/05/1964, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Μουσική: Έλλη Σολομωνίδου, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Τζωρτζ Μπέρναρ Σω),
Βούλα Ζουμπουλάκη (Πατρίτσια Κάμπελ).
1965
03.28. Αλεσάντρο Κασόνα, Το στερνό καράβι
περίοδος 1965 (14/01 – 18/04/1965 & 25/04 – 09/05/1965), Μετάφραση: Ιουλία
Ιατρίδη, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Πέτρος
Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Μάρω Κοντού,
Βάσος Ανδρονίδης, Θανάσης Μυλωνάς, Έλλη Φωτίου, Κώστας Μανιουδάκης, Μ.
Δημητριάδου, Α. Αντωνόπουλος, Υβόννη Μαλτέζου.
03.29. Άλντο Νικολάι, Το εκκρεμές

περίοδος 1965-1966 (08/10/1965 – 13/02/1966), Μετάφραση – Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Α. Μπουτζουβή, Μουσική: Έλλη Σολομωνίδου-
Μπαλάνου, Τραγούδι: Μίκης Θεοδωράκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα
Ζουμπουλάκη, Σάσα Σοφού, Πέτρος Βούλγαρης, Κώστας Θεοδόσης, Ρίτα Στεφάνου,
Ρούλα Μενάνδρου, Σπύρος Τζερμπίνος, Μαίη Σεβαστοπούλου, Χαρούλα Αγγελούση,
Βάσω Ζαχαρία, Τάνια Κουμπάτη.
1966
03.30. Σίλβιο Τζιοβαννινέτι, Πράσινο αίμα
περίοδος 1966 (17/02 – 20/03/1966), Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Μετάφραση:
Στ. Ανδρικίδου, Σκηνικά: Ι. Στεφανέλλης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα
468
Παρουσίασαν το έργο στο Στρατιωτικό Θέατρο Θεσσαλονίκης (02-07/06/1964), καθώς και στην Κρήτη, την
Πάτρα, τη Χίο και τη Μυτιλήνη (07-26/07/1964).
212
Ζουμπουλάκη,469 Δήμος Σταρένιος, Κατερίνα Χέλμη, Γιώργος Τζώρτζης, Μόνικα
Βασιλείου.
03.31. Ντιέγκο Φάμπρι, Η δίκη του Ιησού

περίοδος 1966 (14/10 – 04/12/1966), Διασκευή: Γιώργος Ρούσσος, Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Μαριλένα Αραβαντινού, Μουσική: Σ. Μιχαλίτση,
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Βάσος Ανδρονίδης, Γιώργος
Τζώρτζης, Δημήτρης Μπισλάνης, Σάσα Σοφού, Μάκης Ρευματάς, Γιώργος
Βουτσίνος, Τάσος Ράμσης, Γιώργος Καλατζής, Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Στάθης
Χατζηπαυλής, Ρίκα Σιφάκη, Ελένη Κισκύρα, Σπύρος Τζερμπίνος, Θόδωρος Τέντες,
Πέτρος Ζαρκάδης, Θόδωρος Πετρόπουλος, Χρήστος Τσαγανέας.
03.32. Φρέντερικ Νοτ, Περίμενε να σκοτεινιάσει

περίοδος 1966-1967 (07/12/1966 – 22/01/1967), Μετάφραση: Στάντης
Παπαδημητρόπουλος, Σκηνικά: Ν. Ζωγράφος, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ρωτ),
Βούλα Ζουμπουλάκη (Σούζη), Βάσος Ανδρονίδης (Μάικ), Γιώργος Τζώρτζης
(Καρλίνο), Δημήτρης Μπισλάνης (Σαμ), Ματίνα Καρρά (Γκλόρια), Σπύρος
Τζερμπίνος (1ος Αστυφύλακας), Γιώργος Βουτσινός (2ος Αστυφύλακας).
1967
03.33. Ντάριο Νικοντέμι, Η σκιά
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος:470 Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Μετάφραση: Μ. Δελαγραμμάτικα, Χρονολογία:
Χειμερινή περίοδος 1967 (26/01 – 23/04/1967), Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Μαρκ
Ντελόν), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μπέρτα Τρενιέ), Βάσος Ανδρονίδης (Μωρίς Μαγκρ),
Γιώργος Τζώρτζης (Ζεράρ Τρενιέ), Ελένη Κισκύρα (Ζανίν), Νόνικα Μουτούση
(Ελένη Πρεβίλ), Ματίνα Καρρά (Λουΐζα).
469
Από τις 06/03 η Β. Ζουμπουλάκη αντικαταστάθηκε από τη Μ. Κωνσταντάρου.
470
Παρουσίασαν το έργο και στο Στρατιωτικό Θέατρο Θεσσαλονίκης (30/04-21/05/1967). Στη θέση του Β.
Ανδρονίδη εμφανίστηκε ο Ι. Κάσδαγλης.
213
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ, Χρονολογία: Οκτώβριος 1967,
Σκηνοθεσία – Μετάφραση: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Φοίβος Κέβης
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ο Στρατηγός), Βούλα Ζουμπουλάκη (Η Στρατηγίνα /
Δεσποινίς Ντε Σαιντ-Εβέρτ), Γιώργος Τζώρτζης (Γάστων, ο γραμματεύς), Ελένη
Κισκύρα (Στέλλα), Νόρα Κατσέλη (Σιδωνία), Μάκης Ρευματάς (Ο γιατρός), Νόνικα
Γαληνέα (Ο οικονόμος), Ματίνα Καρρά (Κα Ντυπόν Φρενταίν), Πάνος Βέλιας (Ο
εφημέριος), Τζούλια Αργυροπούλου (Παμέλα).
1968
03.35. Λουΐ Βερνέιγ, Η δικηγορίνα
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968 (23/01 – 14/04 και 21/04 – 12/05/1968),
Μετάφραση: Μ. Δελαγραμμάτικα, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Διανομή:
Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Γιώργος Τζώρτζης, Μάκης Ρευματάς,
Ματίνα Καρρά, Νόνικα Γαληνέα, Νόρα Κατσέλη, Τζούλια Αργυροπούλου.
03.36. Ιωάννης Ρακίνας, Εσθήρ

Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968 (17/10 – 24/11/1968), Μετάφραση: Κώστας
Βάρναλης, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Διονύσης
Φωτόπουλος, Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος, Χορογραφία: Δώρα Συμεωνίδου-
Τσάτσου, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Αμάν), Βούλα Ζουμπουλάκη (Εσθήρ,
βασίλισσα της Περσίας), Γιώργος Τζώρτζης (Ασσουήρος, βασιλιάς της Περσίας),
Δημήτρης Μπισλάνης (Μαρδοχαίος, θείος της Εσθήρ), Ντίνα Κώνστα (Ζωσάρα),
Μάκης Ρευματάς (Υδάσπης, αξιωματούχος του παλατιού), Πάνος Βέλλιας (Ασάφ),
Καίτη Ιμπροχώρη (Ελίζα), Ματίνα Καρρά (Θάμαρ), Χορός: Μαρία Τρικουράκη,
Μίνα Βερνίκου, Δώρα Φύτιζα, Μαρία Φαμέλη, Λίνα Λαμπράκη, Κική Σπυροπούλου,
Έλενα Κίνλεϋ.
471
Παρουσίασαν το έργο αυτό, καθως και το Βαλς των ταυρομάχων, στο Στρατιωτικό Θέατρο Θεσσαλονίκης από
14/05 έως 02/06/1968.
214
03.37. Φέρεντς Μολνάρ, Ένα, δύο, τρία
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968-1969 (27/11/1968 – 02/02/1969),
Μετάφραση: Μίτση Κουγιουμτζόγλου, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Διανομή:
Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Γιώργος Τζώρτζης, Μάκης Ρευματάς, Ντίνα
Κώνστα, Ματίνα Καρρά, Δημήτρης Μπισλάνης, Ανν Λόμπεργκ, Καίτη Ιμπροχώρη,
Μαρία Τρικουράκη, Έλενα Κίνλεϋ, Τάσος Ραμσής.
1969
03.38. Άλμπα ντε Τσέσπεντες, Απαγορευμένο τετράδιο
Χρονολογία: 05/02 – 09/04 & 13/04 – 25/05/1969, Μετάφραση: Μαργαρίτα
Δαλμάτη, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος, Διανομή:
Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Γιώργος Τζώρτζης, Μάκης Ρευματάς,
Ματίνα Καρρά, Καίτη Ιμπροχώρη, Μαρία Τρικουράκη, Γιάννης Καλαντζόπουλος, Κ.
Στυλιανού, Τάσος Ραμσής.
1970
03.39. Σόμερσετ Μωμ, Η σταθερή σύζυγος
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1970-1971, Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Τζων), Βούλα Ζουμπουλάκη (Κόνστανς), Αγνή Βλάχου (Κα Κάλβερ),
Πέτρος Φώσκολος (Μπέντλεϋ), Έφη Ροδίτη (Μάρθα), Νίκη Κρεούζη (Μπάρμπαρα),
Νάντια Χωραφά (Μαρία-Λουΐζα), Γιώργος Τζώρτζης (Μπέρναρ), Μάκης Ρευματάς
(Μόρτιμερ).
472
Με το έργο αυτό και το Αγαπημένε μου Ψεύτη πραγματοποίησαν περιοδείες στην Κρήτη, στην Πελοπόννησο,
στη Στερεά Ελλάδα, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο και στη Μακεδονία (27/05 – 02/09/1969). Ο θίασος
αποτελούνταν από τους: Δημήτρη Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Γ. Τζώρτζη, Μ. Ρευματά, Κ. Ιμπροχώρη, Μ.
Καρρά, Γ. Καλαντζόπουλο, Ν. Κρεούζη, Τ. Ραμσή, Αλ. Ασκαρίδου, Γ. Χαβίνη, Β. Ανδρέου. Στο Θέατρο Αυλαία
της Θεσσαλονίκης ανέβασαν το Απαγορευμένο Τετράδιο από 19/06-20/07/1969.
215
03.40. Αλφόνσο Πάσο, Δέηση για μια κολασμένη
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1970-1971, Μετάφραση: Ιουλία Ιατρίδη,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Διονύσης Φωτόπουλος,
Μουσική: Μίμης Πλέσσας, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Αλμπέρτο), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Ντολόρες), Πέτρος Φώσκολος (Φιδέλ), Νίκη Κρεούζη (Αλόνσο),
Γιώργος Παπαδημητράκης (Κάρλος), Γιώργος Τζώρτζης (Χουάν Μοντέρο), Μάκης
Ρευματάς (Λορέντζο Μάτας), Κώστας Λαβδιώτης (Αντόνιο), Κώστας Δεδάκης
(Πορφύριο), Ευάγγελος Κολώνας (Ντίμας), Έφη Ροδίτη (Ιζαμπέλ), Στάθης
Χατζηπαυλής (Πάμπλο), Σταύρος Αβδούλος (Ραούλ), Νίκος Πιλάβιος (Χοσέ
Αρνάιθ).
1971
03.41. Σόμερσετ Μωμ, Η σταθερή σύζυγος
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1971, Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ
(Τζων), Βούλα Ζουμπουλάκη (Κόνστανς), Λουίζα Ποδηματά (Κα Κάλβερ),
Βαγγέλης Κολώνας (Μπέντλεϋ), Σούλα Αθανασιάδου (Μάρθα), Εύα Φρυδάκη
(Μπάρμπαρα), Υβόνη Μεταξάκη (Μαρία-Λουΐζα), Γιώργος Σίσκος (Μπέρναρ),
Μάκης Ρευματάς (Μόρτιμερ).
03.42. Γεώργιος Ρούσσος, Φόνος στο ιερό παλάτι

Χρονολογία: Νοέμβριος 1971, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια:
Διονύσης Φωτόπουλος, Μουσική: Βασίλης Τενίδης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ
(Ιωάννης Τσιμισκής), Βούλα Ζουμπουλάκη (Θεοφανώ), Μάκης Ρευματάς
(Λεκαπηνός), Εύα Φρυδάκη (Κουβικουλάρια), Λουΐζα Ποδηματά (Πατρίκια Ζώστη),
Κώστας Λυπούδης (Κρατερός), Γιώργος Σίσκος (Ρωμανός), Πάνος Πανόπουλος
(Βουρτζής), Λεωνίδας Θεοδωρόπουλος (Βαλάντης), Βαγγέλης Κολώνας
(Αρχικουβικουλάριος), Βάσος Ανδρονίδης (Νικηφόρος Φωκάς), Αχιλλέας
Τσουράκης (Γελωτοποιός), Κώστας Λαβδιώτης (Βρίγκας), Δημήτρης Τσούτσης
216
(Πατριάρχης Πολύευκτος), Νίκος Γαροφάλλου (Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος),
Σούλα Αθανασιάδου (Αυγούστα Ελένη), Κώστας Παύλου (Θεόδωρος Μελάχρου),
Υβόννη Μεταξάκη (Θεοδώρα), Γιώργος Μαρίνης (Λέων Φωκάς), Τάκης Μποκαλάς
(Αθανάσιος), Πέτρος Σκούφης (Χοιρινάς), Κυριάκος Δανίκας (Βασίλειος ο κατοπινός
Βουλγαροκτόνος), Ιορδάνης Κωνσταντινίδης (Στρατιώτης Α´), Στέλιος
Μακρυγιάννης (Στρατιώτης Β´).
1972
03.43. Ρομπέρ Τομά, Ο κόκκος της άμμου
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1972, Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ολιβιέ), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Σούζαν), Βαγγέλης Κολώνας (Ένας μεταφορέας), Πέτρος Φώσκολος
(Εδουάρδος), Γιώργος Γραμματικός (Πάρης).
03.44. Αρτ Μπούχβαλντ, Πρόβατα στο διάδρομο προσγειώσεως

Θέατρο: Αθηνά, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1972, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά: Σπύρος Κοσκινάς, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Τζο Μαιηφλάουερ,
δημοσιογράφος), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μάρθα Ουίλκινς), Δημήτρης Τσούτσης
(Ραίημοντ Ουίλκινς, πρεσβευτής Η.Π.Α.), Κώστας Λιπούδης (Σαμ, ιθαγενής
υπηρέτης), Ρένα Παγκράτη (Χόλη Ουίλκινς), Σωτήρης Τσόγκας (Φρεντ Σλαίητον, Α´
Γραμματεύς Πρεσβείας), Γιώργος Σίσκος (Πρίγκηψ Γκο, ηγεμών της Νονομούρας),
Τάσος Κωστής (Στρατηγός Φίτσγιου), Γιάννης Ροζάκης (Τομ Σνέλιγκ), Πάνος
Πανόπουλος (Νουμ, συνταγματάρχης), Χάρης Χαράκος (Στρατιώτης Α´), Γιώργος
Μπαγιόκης (Στρατιώτης Β´).
03.45. Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η Αγία Ιωάννα των σφαγείων

Θέατρο: Αθηνά, Αθήνα, Θίασος: Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1972, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά – Κοστούμια: Διονύσης Φωτόπουλος, Μουσική: Γιάννης Σπανός, Διανομή:
Δημήτρης Μυράτ (Πιερπόντ Μάουλερ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Ιωάννα Ντ’ Αρκ),
217
Δημήτρης Τσούτσης (Σλιφτ), Γιώργος Σίσκος (Γκράχαμ, βιομήχανος κρέατος
κονσέρβας), Ν. Γαροφάλου (Κριντλ, βιομήχανος κρέατος κονσέρβας), Λ.
Θεοδωρόπουλος (Λένοξ, βιομήχανος κρέατος κονσέρβας), Ι. Ροζάκης (Μέγιερς,
βιομήχανος κρέατος κονσέρβας), Π. Πανόπουλος (Γλόομπ, εργάτης), Ε. Καψάσκη
(Κα Λουρκενίντλ), Κ. Λιπούδης (Σνάιντερ, Ταγματάρχης Στρατού Σωτηρίας), Εύα
Φρυδάκη (Μάρθα, Στρατιώτης Στρατού Σωτηρίας), Κ. Κοντογιάννης (Μουλπερύ), Κ.
Δανίκας (Δημοσιογράφος), Σ. Μαγκάκης (Αστυνομικός Α´), Τ. Πικρός (Αστυνομικός
Β´), Ν. Μαρίνης (Μπάρμαν), Νανά Λάκκα (Εργάτρια), Ρένα Παγκράτη (Μαύρη
Ψάθα), Ανθή Ανδρεοπούλου (Μαύρη Ψάθα), Βούλα Μανάκου (Μαύρη Ψάθα), Μ.
Γκουσέτης (Μουσικός Α´ Στρατού Σωτηρίας), Ν. Πιερίδης (Μουσικός Β´ Στρατού
Σωτηρίας), Κ. Λαβδιώτης (Εργάτης), Β. Κολώνας (Εργάτης), Σ. Τσόγκας (Εργάτης),
Δ. Γιαννόπουλος (Εργάτης), Δ. Καρλής (Εργάτης), Χ. Χαράκος (Εργάτης), Γ.
Σταμάτης (Αγοραστής), Η. Ασπρούδης (Αγοραστής), Γ. Μπαλιόκης (Μικρός
κερδοσκόπος), Σ. Φιλιππόπουλος (Μικρός κερδοσκόπος), Τ. Κωστής (Κτηνοτρόφος),
Γ. Βασιλειάδης (Κτηνοτρόφος), Θρ. Διαμαντίδης (Στρατιώτης).
03.46. Ντιάζ Γκόμεζ, Ένα παράξενο τάμα

Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1972-1973, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Μυράτ, Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος, Χορογραφία: Λεωνίδας ντε Πιαν, Διανομή:
Δημήτρης Μυράτ (Μανουέλ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Ρόζα), Βούλα Μανάκου (Μια
μικρή Νέγρα), Γιάννης Παπαδόπουλος (Καρίζιο), Ειρήνη Νέρη (Μάρλι), Γιώργος
Σίσκος (Ομορφόπαιδο), Ρένα Παγκράτη (Μια θεοσεβούμενη), Βαγγέλης Κολώνας
(Κλησάρης), Μάκης Ρευματάς (Πάτερ Όλαβο), Κώστας Λιπούδης (Σπανιόλος), Όλγα
Δαλέντζα (Θεια Μία), Τίμος Περλέγκας (Ντόντο), Χάρης Χαράκος (Χωροφύλακας),
Δημήτρης Τσούτσης (Δημοσιογράφος), Σωτήρης Τσόγκας (Κόκο), Γ. Μπαγιόκης
(Μυστικός αστυνόμος), Τάσος Λέρτας (Επίσκοπος), Φάνης Κερανίδης (Ζοζέ), Γ.
Μαρίνης (Μπέντο), Κ. Κωνσταντινίδης (Υπαστυνόμος).
03.47. Αρτ Μπούχβαλντ, Πρόβατα στο διάδρομο προσγειώσεως

Μυράτ, Σκηνικά: Σπύρος Κοσκινάς, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Τζο Μαιηφλάουερ,
218
δημοσιογράφος), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μάρθα Ουίλκινς), Δημήτρης Τσούτσης
(Ραίημοντ Ουίλκινς, πρεσβευτής Η.Π.Α.), Κώστας Λιπούδης (Σαμ, ιθαγενής
υπηρέτης), Ρένα Παγκράτη (Χόλη Ουίλκινς), Σωτήρης Τσόγκας (Φρεντ Σλαίητον, Α´
Γραμματεύς Πρεσβείας), Γιώργος Σίσκος (Πρίγκηψ Γκο, ηγεμών της Νονομούρας),
Τάσος Κωστής (Στρατηγός Φίτσγιου), Γιάννης Ροζάκης (Τομ Σνέλιγκ), Μάκης
Ρευματάς (Νουμ, συνταγματάρχης), Χάρης Χαράκος (Στρατιώτης Α´), Γιώργος
Μπαγιόκης (Στρατιώτης Β´).
1973473
03.48. Ρομπέρ Τομά, Ο κόκκος της άμμου
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ολιβιέ), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Σούζαν), Βαγγέλης Κολώνας (Ένας μεταφορέας), Δημήτρης
Τσούτσης (Εντουάρ), Γιώργος Σίσκος (Πάρης).
03.49. Αντρέ Ρουσέν, Ένας τρελός έρωτας

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Εδουάρδος Μπερζέ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Σολάνζ Μπερζέ), Γιώργος
Γραμματικός (Ζαν Πιερ Μπερζέ), Κάτια Δανδουλάκη (Νικόλ Μπερζέ), Βίκυ Βανίτα
(Σουζάννα), Ερρίκος Μπριόλας (Μαρσέλ Μπουασέτ), Πέτρος Φώσκολος (Θείος
Αντρέας).
1974
03.50. Ουίλιαμ Φόλκνερ, Ρέκβιεμ για μια μοναχή
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1974-1975, Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης,
473
Το καλοκαίρι του εν λόγω έτους ο θίασος Δ. Μυράτ – Β. Ζουμπουλάκη πραγματοποίησε περιοδεία στην
Κύπρο με το έργο Αντιγόνη του Σοφοκλή, αλλά δεν έχουν βρεθεί περαιτέρω στοιχεία.
219
Μυράτ (Γκαίβιν Στήβενς), Βούλα Ζουμπουλάκη (Τεμπλ Στήβενς), Σούλα
Αθανασιάδου (Νάνσυ Μαννιγκόου), Γιώργος Γραμματικός (Γκόουαν Στήβενς),
Ερρίκος Μπριόλας (Ο Κυβερνήτης), Μιχάλης Μπαρσάλης (Πήτερ), Πέτρος
Φώσκολος (Ταμπς).
03.51. Ανρί Μπατάιγ, Αντίο άνοιξη

Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ρισμπέργκ),
Βούλα Ζουμπουλάκη (Ειρήνη Ρισμπέργκ), Γιώργος Γραμματικός (Μαρσέλ), Ερρίκος
Μπριόλας (Λουΐ), Πέτρος Φώσκολος (Λινιέρ), Νίκος Γιαννακάς (Πωλό), Ηλέκτρα
Κωνσταντίνου (Κα Σαντώ), Όλγα Δαλέντζα (Κα Μπρεκούρ), Κική Γρηγορίου
(Μαντλέν Σαντώ), Μιχάλης Μπαρσάλης (Μωρίς Ρουβραί), Σούλα Αθανασιάδου (Κα
Λεντού), Χριστίνα Αυλιανού (Μις Ντίξον), Μαρία Σταυρινού (Τζένη).
1975
03.52. Ανρί Μπατάιγ, Αντίο άνοιξη
Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ρισμπέργκ),
Βούλα Ζουμπουλάκη (Ειρήνη Ρισμπέργκ), Γιώργος Γραμματικός (Μαρσέλ), Ερρίκος
Μπριόλας (Λουΐ), Τάσος Κωστής (Λινιέρ), Νίκος Γιαννακάς (Πωλό), Νίκη Κρεούζη
(Κα Σαντώ), Ανθή Γούναρη (Κα Μπρεκούρ), Κική Γρηγορίου (Μαντλέν Σαντώ),
Γιώργος Καΐτσας (Μωρίς Ρουβραί), Σούλα Αθανασιάδου (Κα Λεντού), Έλενα
Αλεξοπούλου (Μις Ντίξον), Μαρία Σταυρινού (Τζένη).
1976
03.53. Ρομέν Ρολάν, Το παιχνίδι του έρωτα και του θανάτου
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1975-1976 (Έναρξη: 18/02/1976), Μετάφραση –
220
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Πέτρος Ζουμπουλάκης,
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ζερόμ Κουρβουαζιέ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Σοφία
Κουρβουαζιέ), Πέτρος Φώσκολος (Ντενί Μπαγιό), Σούλα Αθανασιάδου (Λοντόισκα
Σεριζιέ), Κική Γρηγορίου (Χλωρίς Σουσύ), Γιώργος Καΐτσας (Οράτιος Μπουσέ),
Γιώργος Γραμματικός (Κλαύδιος Βαλέ), Τάσος Κωστής (Κραπάρ), Φειδίας
Μεστάνας (Τιμολέων), Κώστας Γκιτέρσος (Ντουσέν), Έλενα Αλεξοπούλου
(Γαϊδουρόπετσω), Ερρίκος Μπριόλας (Λάζαρος Καρνό).
03.54. Μαξ Χάλμπε, Χείμαρρος

Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Πέτερ Ντορν),
Βούλα Ζουμπουλάκη (Ρενάτα Ντορν), Γιώργος Γραμματικός (Γιάκομπ Ντορν),
Σωτήρης Τσόγκας (Μπάρμπα Ράινχολντ), Σούλα Αθανασιάδου (Φιλιππίνα Ντορν),
Ερρίκος Μπριόλας (Χάινριχ Ντορν), Κική Γρηγορίου (Χάννε).
03.55. Άρθουρ Λώρεντς, Μπέλλα Βενέτσια

Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1976-1977, Μετάφραση: Ελένη Γιολάση,
Μυράτ (Ρενάτο Ντι Ρόσσι), Βούλα Ζουμπουλάκη (Λόνα Σάμμις), Σούλα
Αθανασιάδου (Τζιουν Γιέγκερ), Γιώργος Γραμματικός (Έντυ Γιέγκερ), Ανθή
Γούναρη (Φιόρια), Κική Γρηγορίου (Τζοβάννα), Ερρίκος Μπριόλας (Λόυντ Μακ
Ίλλενυ), Έλενα Αλεξοπούλου (Ήντιθ Μακ Ίλλενυ), Γιώργος Νταής (Μάουρο), Νίκος
Γιαννακάς (Βίτο).
1977
03.56. Πλάτωνας, Συμπόσιο, Ευθύφρων, Απολογία, Φαίδων ή περί ψυχής
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1977-1978, Μετάφραση – Θεατρική προσαρμογή:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Μουσική: Αργύρης
Κουνάδης, Χορογραφίες: Γιάννης Φλερύ, Διανομή: Συμπόσιο: Δημήτρης Μυράτ
221
(Σωκράτης), Βούλα Ζουμπουλάκη (Διοτίμα), Νίκος Γιαννακάς (Αγάθων), Γιάννης
Παπαδόπουλος (Αριστοδήμος), Ερρίκος Μπριόλας (Ερυξίμαχος), Σωτήρης Τσόγκας
(Αριστοφάνης), Γιάννης Τάτσης (Παυσανίας), Θωμάς Αθανασίου (Φαίδρων ή
Φαίδρος), Γιώργος Γραμματικός (Αλκιβιάδης), Κική Γρηγορίου (Ορχηστρίδα), Λέτα
Ζαχαριά (Ορχηστρίδα), Κάτια Μυλωνοπούλου (Ορχηστρίδα), Ευθύφρων: Δημήτρης
Μυράτ (Σωκράτης), Σωτήρης Τσόγκας (Ευθύφρων), Απολογία: Δημήτρης Μυράτ
(Σωκράτης), Θωμάς Αθανασίου (Μέλιτος), Γιάννης Παπαδόπουλος (Άνιτος), Γιάννης
Τάτσης (Λύκων), Φαίδων: Δημήτρης Μυράτ (Σωκράτης), Γιάννης Τάτσης (Κέβης),
Γιώργος Γραμματικός (Φαίδων), Νίκος Γιαννακάς (Σιμμίας), Ερρίκος Μπριόλας
(Κρίτων), Γιάννης Παπαδόπουλος (Υπηρέτης), Κική Γρηγορίου (Ξανθίππη).
1978
03.57. Βαγγέλης Γκούφας, Μια γυναίκα με σημασία
Χρονολογία: Χειμώνας 1978, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη κ.ά.
03.58. Δημήτρης Βερναρδάκης, Φαύστα

Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1978-1979, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα
Ζουμπουλάκη κ.ά.
03.59. Άλμπα ντε Τσέσπεντες, Απαγορευμένο τετράδιο

Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1978-1979, Μετάφραση: Μαργαρίτα Δαλμάτη,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Μικέλε Κοσάτι), Βούλα Ζουμπουλάκη (Βαλέρια Κοσάτι), Κατερίνα
Μαραγκού (Μιρέλλα Κοσάτι), Νίκος Γιαννακάς (Ρικάρντο Κοσάτι), Ερρίκος
Μπριόλας (Γκουΐντο Λαουρέντσι), Γιώργος Γραμματικός (Σάντρο Καντόνι), Σάσα
Σοφού (Κλάρα), Ειρήνη Κουμαριανού (Η μητέρα της Βαλέριας), Αλέξης Σταυράκης
(Ο πατέρας της Βαλέριας), Σωτήρης Τσόγκας (Γουσταύος), Όλγα Κουτούγκου
(Μαρίνα).
222
1979
03.60. Αουρέλ Μπαράγκα, Η ιστορία μιας γυναίκας
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1979-1980, Μετάφραση: Βασίλης Σκουβακλής,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Γιάννης Καρύδης, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Θεατρικός συγγραφέας), Βούλα Ζουμπουλάκη (Γυναίκα), Νίκος Παγκράτης
(Πρώτος αγαπημένος), Νίκος Δενδρινός (Πρώτος σύζυγος), Σωτήρης Τσόγκας
(Ανακριτής), Μάκης Ρευματάς (Συνήγορος), Γιώργος Γραμματικός (Τελευταίος
εραστής).
1980
03.61. Τζον Μάρελ, Αναμνήσεις
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1980, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ
(Πιτού), Βούλα Ζουμπουλάκη (Σάρα Μπερνάρ).
03.62. Ρομπέρ Τομά, Ο χρόνος δουλεύει για μας

Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Ντανιέλ
Κορμπάν), Βούλα Ζουμπουλάκη (Η γυναίκα), Μάκης Ρευματάς (Επιθεωρητής
αστυνομίας), Γιώργος Γραμματικός (Αββάς Μαξιμίνος), Σωτήρης Τσόγκας
(Μερλύς), Κατερίνα Μαραγκού (Υβόννη Μπερτόν).
1981
03.63. Τζέρομ Κίλτυ, Αγαπημένε μου ψεύτη
Θέατρο: Αθηνών, Αθήνα, Θίασος: Αδέσμευτο Θέατρο Δημ. Μυράτ – Β.
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1981, Μετάφραση – Σκηνοθεσία:
223
Δημήτρης Μυράτ, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Τζωρτζ Μπέρναρ Σω), Βούλα
Ζουμπουλάκη (Πατρίτσια Κάμπελ).

Θέατρο: Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, Αθήνα, Θίασος: Αδέσμευτο Θέατρο Δημ.
Μυράτ – Β. Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: 25-26/06/1981, Μετάφραση – Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Τζων Στεφανέλλης, Μουσική: Γεώργιος
Κουρουπός, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Πολυμήστορας), Βούλα Ζουμπουλάκη
(Εκάβη), Αλέξης Στύλιος (Το φάντασμα του Πολυδώρου), Κατερίνα Μαραγκού
(Πολυξένη), Γιώργος Γραμματικός (Οδυσσέας), Σωτήρης Τσόγκας (Ταλθύβιος),
Μάκης Ρευματάς (Αγαμέμνονας), Ειρήνη Κουμαριανού (Θεραπαινίς), Ευτυχία
Παπαβασιλείου (Παιδί Πολυμήστορα), Κατερίνα Νανοπούλου (Παιδί Πολυμήστορα),
Χορός: Σούλα Αθανασιάδου (Κορυφαία), Σ. Παπαδημητρίου, Ο. Κουτουγκού, Μπ.
Θεοφίλου, Ν. Κακαβά, Ευ. Τζανάκη, Ι. Βατικιώτη, Μ. Σταματιάδου, Ρ. Παπακώστα,
Κ. Σιγουντού, Κ. Βακαλοπούλου, Π. Ζούνη, Ζ. Μπεθία, Β. Περράκη.
1982
03.65. Τομ Κεμπίνσκυ, Ντουέτο για έναν
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1982-1983, Μετάφραση –
Μυράτ (Dr. Άλφρεντ Φέλντμαν), Βούλα Ζουμπουλάκη (Στεφανί Άμπρααμς).
03.66. Ντέιβιντ Ρόμπινσον, Τα κουμπιά της Αμερικής

Χρονολογία: Φεβρουάριος 1982, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά – Κοστούμια: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Μουσική: Νίκος Σανιδόπουλος,
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Παππούς / Γουίλη), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μαμά /
Ντόρις / Γιαγιά / Τζόαν), Γιώργος Γραμματικός (Γουέσλεϋ / Όλη), Νίκος Κροντηράς
(Γουίλη / Γουώλτερ / Γουέσλεϋ / Γουέντελ).
224
03.67. Τόμας Έλιοτ, Φονικό στην εκκλησία
Θέατρο: Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Αθήνα , Θίασος: Αδέσμευτο Θέατρο Δημ. Μυράτ –
Β. Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: 23-24/06/1982, Μετάφραση: Γιώργος Σεφέρης,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά – Κοστούμια: Πέτρος474 Ζουμπουλάκης,
Μουσική: Γιώργος Κουρουπός, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Θωμάς Μπέκετ), Φωνή
Δημήτρη Μυράτ (Τέταρτος πειρασμός), Βούλα Ζουμπουλάκη (Κορυφαία του
Χορού), Νίκος Κροντηράς (Πρώτος ιερέας), Δημήτρης Γιαννόπουλος (Δεύτερος
ιερέας), Γιάννης Λιακάκος (Τρίτος ιερέας), Τάκης Γεωργελής (Μαντατοφόρος),
Αλέξης Στύλιος (Πρώτος πειρασμός), Αρτέμης Μάτσας (Δεύτερος πειρασμός), Νίκος
Ζούρας (Τρίτος πειρασμός), Μάκης Ρευματάς (Πρώτος ιππότης), Νίκος Δενδρινός
(Δεύτερος ιππότης), Σωτήρης Τσόγκας (Τρίτος ιππότης), Άλκης Ζερβός (Τέταρτος
ιππότης), Χορός γυναικών της Καντερβουρίας: Κατερίνα Μαραγκού, Εύα Φρυδάκη,
Όλγα Κουτούγκου, Βάσω Κουβελά, Κ. Φιλιππάκου, Μ. Πανταζίδου, Μ. Φραγκούλη,
Λ. Ζωγραφάκη, Τ. Αλισάνογλου, Λ. Ράπτη, Α. Βουλγουρίδου, Π. Βουλγουρίδου, Ν.
Φωτοπούλου, Α. Χαραλαμπίδου.
1983
03.68. Σόμερσετ Μωμ, Ο έρωτας κι ο γάμος
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1982-1983 (Έναρξη: 04/01/1983),
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Μετάφραση: Ελένη Γιολάση, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Γιατρός Κόρνις), Βούλα Ζουμπουλάκη (Καρολίνα Άσλεϋ), Χριστίνα
Κοντσέτα (Κούπερ), Χαριτίνη Καρόλου (Ισαβέλλα Τρενς), Καίτη Πάνου (Μωντ
Φούλτον), Γιώργος Γραμματικός (Ρεξ Κάνιγκαμ), Γιώργος Σίσκος (Ρόμπερτ
Όλνταμ).
03.69. Λουΐτζι Πιραντέλο, Να ντύσουμε τους γυμνούς

Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Δεκέμβριος 1983, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης
Καρύδης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Λουδοβίκος Νότα, μυθιστοριογράφος), Βούλα
474
Στο πρόγραμμα της παράστασης αναγράφεται ως Γιώργος Ζουμπουλάκης, αλλά πιθανότατα έχει γίνει
τυπογραφικό λάθος, κάτι που επιβεβαιώνει η αγγλική μετάφραση του κειμένου.
225
Ζουμπουλάκη (Ερσίλια Ντρέι), Ειρήνη Κουμαριανού (Κα Ονωρίνα,
σπιτονοικοκυρά), Φωκίων Ζαρίκος (Αλφρέντο Κανταβάλε, δημοσιογράφος), Γιώργος
Γραμματικός (Φράνκο Λασπίγκα, υποπλοίαρχος), Κλαίρη Κατσαντώνη (Έμμα,
καμαριέρα), Χρήστος Πάρλας (Πρόξενος Γκρότι).
1984
03.70. Κώστας Βλασσόπουλος, Νόστος
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Οκτώβριος 1984, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ,
Σκηνικά: Γιάννης Τσαρούχης, Μουσική: Νίκος Κροντηράς, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Υπουργός), Βούλα Ζουμπουλάκη (Λένα Δημητρίου), Χρήστος Πάρλας
(Γιώργος Δημητρίου), Φωκίων Ζαρίκος (Κατάστιχος, Λιγνός), Αγαπητός Μανδαλιός
(Απόστολος, Δημοσιογράφος), Αργύρης Παυλίδης (Χρυσόστομος, Δημοσιογράφος),
Γιάννης Στρατάκης (Α´ σύντροφος, Κοντός, Δημοσιογράφος), Νίκος Κροντηράς (Β´
σύντροφος, Σγουρομάλλης, Φωτογράφος), Κυριάκος Σαράντης (Νίκολ), Γιώργος
Γραμματικός (Γ. Γραμματέας), Σπύρος Μιχαλόπουλος (Φωτογράφος), Τάσος
Σαρίδης (Δημοσιογράφος), Αλέξανδρος Βερώνης (Δημοσιογράφος), Κλαίρη
Κατσαντώνη (Δημοσιογράφος).
03.71. Άλντο Μπενεντέτι, Ζήτημα συνειδήσεως

Ζουμπουλάκη, Χρονολογία:475 Νοέμβριος 1984, Μετάφραση: Μίτση
Κουγιουμτζόγλου, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης,
Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Πιέτρο), Βούλα Ζουμπουλάκη (Άννα), Γιώργος
Γραμματικός (Σέρτζιο Ματέτσι), Νίκος Κροντηράς (Γκαρσόνι), Ειρήνη Κουμαριανού
(Ματίλντα), Χρήστος Πάρλας (Οκτάβιο), Ιρένε Μαραντέι (Λάουρα), Φωκίων
Ζαρίκος (Λεονάρντο).
475
Το έργο συνεχίστηκε και την επόμενη χειμερινή θεατρική περίοδο.
226
1985
03.72. Φρέντερικ Λόνσντεϊλ, Όλοι δεν είμαστε;
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Δεκέμβριος 1985, Σκηνοθεσία – Μετάφραση: Δημήτρης
Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή:476 Δημήτρης Μυράτ (Πωλ
Τάφαν), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μάργκοτ Τάφαν), Χαριτίνη Καρόλου (Άννα
Φρίντου), Νίκος Κροντηράς, Ιωάννα Γκαβάκου (Κίτυ Λέικ), Γ. Γραμματικός (Γουίλι
Τάφαν), Γ. Παπαδημητράκης (Κύριος Βέλαξ), Ειρήνη Κουμαριανού, Χρήστος
Μάντζαρης (Πάστορας Ερνέστος).
1986
03.73. Δάφνη ντυ Μωριέ, Φθινοπωρινή παλίρροια
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Οκτώβριος 1986, Μετάφραση: Ελένη Γιολάση,
Μυράτ (Ρόμπερτ Χάνσον), Βούλα Ζουμπουλάκη (Στέλλα), Ειρήνη Κουμαριανού (Κα
Τάκετ), Νίκος Γαλανός (Ήβαν Ντέιβις), Κατερίνα Μαραγκού (Τσέρυ), Γιώργος
Σπανόπουλος (Τζίμυ).
1987
03.74. Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω, Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Δεκέμβριος 1987, Μετάφραση – Διασκευή –
Μυράτ (Εφημέριος Σάμιουελ Γκάρντνερ), Βούλα Ζουμπουλάκη (Κα Γουόρεν),
Κατερίνα Μαραγκού (Βιβή Γουόρεν), Μάκης Ρευματάς (Πρεντ), Νίκος Γαλανός (Σερ
Τζωρτζ Κροφτς), Θάνος Καληώρας (Φρανκ Γκάρντνερ).
476
Δεν έχουν βρεθεί πληροφορίες για την παράσταση αυτή.
227
03.75. Μπράιαν Κλαρκ, Διαμαρτυρία
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1987-1988, Μετάφραση –
Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη.
1988
03.76. Χ. Ντένκερ – Π. Κεντέν, Ύβρις
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Νοέμβριος 1988, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Μυράτ, Σκηνικά: Πέτρος Ζουμπουλάκης, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Μπεν
Γκόρντον), Βούλα Ζουμπουλάκη (Μαίρη Ράιορνταν), Νίκος Γαλανός (Τζων Κριού,
δημόσιος κατήγορος), Άλκης Ζερβός (Δικαστής Κλάιν), Νίκος Κροντηράς (Ουίλιαμ
Σάιμονς / Βίκτωρ Κόουλς Τζούνιορ), Κώστας Λάσκος (Γουΐλμπερτ Γουάρντ),
Φωκίων Ζαρίκος (Αστυνόμος Μάρκι, Δικαστής Λέγκελ).
1989
03.77. Αουρέλ Μπαράγκα, Η ιστορία μιας γυναίκας
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Απρίλιος 1989, Μετάφραση: Βασίλης Σκουβακλής,
Μυράτ (Θεατρικός συγγραφέας), Βούλα Ζουμπουλάκη (Γυναίκα), Κυριάκος
Σαράντης (Πρώτος αγαπημένος), Άλκης Ζερβός (Πρώτος σύζυγος), Φωκίων Ζαρίκος
(Ανακριτής), Μάκης Ρευματάς (Πρώτος δικηγόρος), Νίκος Γαλανός (Τελευταίος
εραστής).
1990
03.78. Αντρέ Ρουσέν, Ο όρκος του αιώνιου έρωτα
Ζουμπουλάκη, Χρονολογία: Ιανουάριος 1990, Μετάφραση: Σπύρος Νικολετάτος,
228
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Άγγελος Δαγκλής, Διανομή: Δημήτρης
Μυράτ (Ερνέστος), Βούλα Ζουμπουλάκη (Σόνια), Έφη Χατζηφώτη (Κατρίν),
Γιολάντα Μπαλαούρα (Ιζαμπέλ), Νίκος Κροντηράς (Αλέξανδρος), Γιάννης Αργύρης
(Κόστια).
229
3.4. Δημήτρης Χορν – Έλλη Λαμπέτη
1942
04.01. Κάρλο ντε Φρις, Το ταξίδι του γάμου
Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη (λυρικό τμήμα),
Χρονολογία: Ιανουάριος 1942, Διασκευή: Δημήτρης Μυράτ, Σκηνικά: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Μουσική: Κάρλο ντε Φρις, Διανομή: Δημήτρης Χορν (Καθηγητής
Θωμάς Ρέγκερ), Δημήτρης Μυράτ (Ντένες Μπάνατ), Νανά Σκιαδά (Ντόλλυ), Ε.
Σκορδούλη (Βέρα Ντήτριχ), Τ. Γαλανός (Μαιτρ ντ’ Οτέλ), Μαίρη Δούκα
(Καμαριέρα), Λ. Ιωαννίδου (Κα Κλούγκερ), Σ. Βόκοβιτς (Ίμρε Έρντες), Ε.
Παμπούκα (Μίτσι, υπηρέτρια), Ν. Δάμης (Ο κοντρολέρ), Κώστας Παππάς
(Καμαριέρης ξενοδοχείου), Σ. Μαρίδης (Ο γκρουμ), Έλλη Λαμπέτη (μαθήτρια της
Σχολής Κοτοπούλη, κομπάρσα στο ρόλο μιας υπαίθριας πωλήτριας).
04.02. Ρενέ Μορέλ,477 Αλάτι και πιπέρι

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Μαρίκα Κοτοπούλη (λυρικό τμήμα),
Χρονολογία: Αύγουστος 1942, Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία:
Ρενάτο Μόρντο, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Πετ
Πέτερς, Διανομή: Δημήτρης Χορν (Πατ), Δημήτρης Μυράτ (Ρομπέρ ντε Πελλιέ),
Χρήστος Τσαγανέας (Χοσέ Σαμπάιο), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς (Λαρός), Τ. Γαλανός
(Φερνάνδος), Ν. Δάμης (Ζαν), Αθανάσιος Κεδράκας (Ανατόλ), Φρ. Ηλιάδης
(Μωρίς), Μ. Παπαδοπούλου (Ροζίτα Σαμπάιο), Ζ. Αγγελή (Ροζίτα Σαμπάιο), Ν.
Σκιαδά (Τιτίνα), Θ. Καριώτου (Μινιόν), Ζανίνα (Μανόν), Ε. Ματαράγκα (Μανόν), Σ.
Φωτιάδου (Φλιπότ), Β. Βοδρωντού (Φλερέτ), Έλλη Λαμπέτη (μαθήτρια της Σχολής
Κοτοπούλη, κομπάρσα στο ρόλο μιας κοπέλας κομμωτηρίου).
1952
04.03. Τέρενς Ράτιγκαν, Βαθειά γαλάζια θάλασσα
Θέατρο: Κυβέλη, Αθήνα, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Γιώργος Παππάς – Δημήτρης
Χορν, Χρονολογία: Οκτώβριος 1952, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Μάριος Πλωρίτης,
Σκηνικά: Γ. Τσαρούχης, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Έστερ), Δημήτρης Χορν (Εραστής
477
Ψευδώνυμο του συγγραφέα Ρενάτο Μόρντο.
230
της Έστερ), Γιώργος Παππάς (Σύζυγος της Έστερ), Λυκούργος Καλλέργης,
Αθανασία Μουστάκα, Μαίρη Λαλοπούλου, Γιάννης Μιχαλόπουλος, Μήτσος
Λυγίζος.
04.04. Μαρκ Ζιλμπέρ Σοβαζόν, Ξενοδοχείον η Ευτυχία

Χορν, Χρονολογία: Δεκέμβριος 1952, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Μάριος Πλωρίτης,
Σκηνικά: Γιάννης Τσαρούχης, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Μαρτίν), Δημήτρης Χορν
(Ντενί), Γιώργος Παππάς, Μαίρη Λαλοπούλου, Δήμος Σταρένιος, Διονύσης
Παγουλάτος.
1953
04.05. Ερρίκος Ίψεν, Νόρα – Το σπίτι της κούκλας
Χορν, Χρονολογία: Φεβρουάριος 1953, Μετάφραση: Λέων Κουκούλας, Σκηνοθεσία:
Μάριος Πλωρίτης, Σκηνικά: Αντώνης Φωκάς, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Νόρα),
Δημήτρης Χορν (Σύζυγος της Νόρας), Γιώργος Παππάς (Ρανκ), Λυκούργος
Καλλέργης, Άννα Παϊταζή.
04.06. Άρθουρ Σνίτσλερ, Αγαπούλα

Χορν, Χρονολογία: Μάρτιος 1953 (Έναρξη: 26/03/1953), Μετάφραση – Διασκευή:
Στάθης Σπηλιωτόπουλος, Σκηνοθεσία: Μάριος Πλωρίτης, Σκηνικά – Κοστούμια:
Γιάννης Τσαρούχης, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Χριστίνα Βάιρινγκ), Δημήτρης Χορν
(Βάλτερ Λομπχάιμερ), Γιώργος Παππάς (Χανς Βάιρινγκ), Λυκούργος Καλλέργης
(Ντόρης Κάιζερ), Μαίρη Λαλοπούλου (Μίτσι Σλάγκερ), Άννα Παϊταζή (Κατερίνα
Μπίντερ), Γιάννης Μιχαλόπουλος (Φραντς Γκρούμπερ), Ζώρας Τσάπελης (Ένας
επισκέπτης).
04.07. Αλμπέρ Υσσόν, Τρεις άγγελοι

Χορν, Χρονολογία: Οκτώβριος 1953 (Έναρξη: 15/10/1953), Μετάφραση: Μάριος
231
Πλωρίτης, Σκηνοθεσία: Γιώργος Παππάς, Σκηνικά – Κοστούμια: Μαριλένα
Αραβαντινού, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Ισαβέλλα Ντυκοτέλ), Δημήτρης Χορν
(Αλφρέδος), Γιώργος Παππάς (Ζυλ), Απόστολος Αυδής (Ζοζέφ), Λυκούργος
Καλλέργης (Ευτύχιος Ντυκοτέλ), Ελένη Ζαφειρίου (Αμαλία Ντυκοτέλ), Μαίρη
Λαλοπούλου (Κυρία Παρόλα), Ζώρας Τσάπελης (Ο εξάδελφος Τροσσάρ), Ανδρέας
Ζησιμάτος (Ο ανιψιός Παύλος Κασσανιόν), Κώστας Ναός (Ο ανθυπολοχαγός),
Γιάννης Μιχαλόπουλος (Ο αράπης).
04.08. Χιου Χέρμπερτ, Γαλάζιο φεγγάρι

Χορν, Χρονολογία: Δεκέμβριος 1953 (Έναρξη: 22/12/1953), Μετάφραση: Διονύσιος
Ρώμας, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σκηνικά: Μαριλένα Αραβαντινού,
Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Πάττυ Ο’Νηλ), Δημήτρης Χορν (Ντον Γκρέσαμ), Γιώργος
Παππάς (Ντέηβιντ Σλέητερ), Γιάννης Μιχαλόπουλος (Ο’Νηλ).
1954
04.09. Ντάινερ – Μόρρουμ, Ο άνθρωπος με την ομπρέλα
Χορν, Χρονολογία: Απρίλιος 1954 (Έναρξη: 14/04/1954), Μετάφραση: Παύλος
Γαϊτάνος, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σκηνικά – Κοστούμια: Μαριλένα
Αραβαντινού, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Λίζα Γκράχαμ), Δημήτρης Χορν (Γκρέγκορυ
Μπλακ), Γιώργος Παππάς (Χένρυ Μάρτιν), Χριστίνα Καλογερίκου (Έλλεν).

Θέατρο: Royal, Λευκωσία, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Γιώργος Παππάς – Δημήτρης
Χορν, Χρονολογία: Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1954, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη
(Γερτρούδη), Δημήτρης Χορν (Άμλετ), Γιώργος Παππάς, Λυκούργος Καλλέργης,
Ζώρας Τσάπελης, Ανδρέας Ζησιμάτος, Γιάννης Μιχαλόπουλος, Κώστας Ρηγόπουλος.
232
1955
04.11. Ντάριο Νικοντέμι, Το κουρέλι, Λαντισλάς Φοντόρ, Φτωχό σαν
σπουργιτάκι, Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Άμλετ, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι,
Έγκλημα και τιμωρία, Ερρίκος Ίψεν, Νόρα
Θέατρο: Όπερα, Κάιρο, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Γιώργος Παππάς – Δημήτρης
Χορν, Χρονολογία: Ιανουάριος 1955 (16-19/01/1955), Διανομή: Έλλη Λαμπέτη,
Γιώργος Παππάς, Δημήτρης Χορν, Λυκούργος Καλλέργης, Ελένη Ζαφειρίου, Μαίρη
Λαλοπούλου, Ανδρέας Ζησιμάτος, Μαρία Βούλγαρη, Ζώρας Τσάπελης, Διονύσης
Παγουλάτος, Γιάννης Μιχαλόπουλος, Κώστας Ρηγόπουλος.
04.12. Φτωχό σαν σπουργιτάκι, Βαθειά γαλάζια θάλασσα, Ξενοδοχείο η

Ευτυχία, Τρεις άγγελοι, Έγκλημα και τιμωρία, Το κουρέλι, Ο έβδομος
ουρανός, Γαλάζιο φεγγάρι, Άμλετ, Πεγκ καρδούλα μου,478 Αγαπούλα
Θέατρο: Μωχάμετ Άλυ, Αλεξάνδρεια, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Γιώργος Παππάς –
Δημήτρης Χορν, Χρονολογία: Ιανουάριος 1955 (20-30/01/1955) Διανομή: Έλλη
Λαμπέτη, Γιώργος Παππάς, Δημήτρης Χορν, Λυκούργος Καλλέργης, Ελένη
Ζαφειρίου, Μαίρη Λαλοπούλου, Ανδρέας Ζησιμάτος, Μαρία Βούλγαρη, Ζώρας
Τσάπελης, Διονύσης Παγουλάτος, Γιάννης Μιχαλόπουλος, Κώστας Ρηγόπουλος.
04.13. Φτωχό σαν σπουργιτάκι, Το κουρέλι, Ο άνθρωπος με την ομπρέλα,

Άμλετ, Οι φοιτηταί,479 Τρεις άγγελοι, Ξενοδοχείον η Ευτυχία, Νόρα,
Έγκλημα και τιμωρία, Ο έβδομος ουρανός, Γαλάζιο φεγγάρι,
Ανυπόμονη καρδιά,480 Αγαπούλα, Πεγκ καρδούλα μου.
Θέατρο: Σαράι, Κωνσταντινούπολη, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Γιώργος Παππάς –
Δημήτρης Χορν, Χρονολογία: Φεβρουάριος 1955, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη, Γιώργος
Παππάς, Δημήτρης Χορν, Λυκούργος Καλλέργης, Ελένη Ζαφειρίου, Μαίρη
478
Ο συγγραφέας του έργου είναι ο Τζον Μάνερς.
479
Συγγραφέας του έργου είναι ο Γρηγόριος Ξενόπουλος.
480
Το έργο ανήκει στον Τζον Πάτρικ.
233
04.14. Πεγκ καρδούλα μου, Έγκλημα και τιμωρία, Άμλετ, Φτωχό σαν
σπουργιτάκι, Το κουρέλι, Οι φοιτηταί
Θέατρο: Βασιλικό Θέατρο, Θεσσαλονίκη, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Γιώργος Παππάς
– Δημήτρης Χορν, Χρονολογία: Μάρτιος-Απρίλιος 1955, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη,
Γιώργος Παππάς, Δημήτρης Χορν, Λυκούργος Καλλέργης, Ελένη Ζαφειρίου, Μαίρη
04.15. Γαλάζιο φεγγάρι, Ο άνθρωπος με την ομπρέλα, Φτωχό σαν

σπουργιτάκι, Ανυπόμονη καρδιά, Τρεις άγγελοι
Θέατρο: Παλλάς, Θεσσαλονίκη, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Γιώργος Παππάς –
Δημήτρης Χορν, Χρονολογία: Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1955, Διανομή: Έλλη
Λαμπέτη, Γιώργος Παππάς, Δημήτρης Χορν, Λυκούργος Καλλέργης, Ελένη
Ζαφειρίου, Μαίρη Λαλοπούλου, Ανδρέας Ζησιμάτος, Μαρία Βούλγαρη, Ζώρας
Τσάπελης, Διονύσης Παγουλάτος, Γιάννης Μιχαλόπουλος, Κώστας Ρηγόπουλος.
04.16. Ζαν Ανούιγ, Πρόσκληση στον πύργο

Θέατρο: Μουσούρη, Αθήνα, Θίασος: Κώστας Μουσούρης, Χρονολογία: Οκτώβριος
1955, Μετάφραση: Δημήτρης Χορν, Σκηνοθεσία: Κώστας Μουσούρης, Σκηνικά:
Μάριος Αγγελόπουλος, Μουσική: Κώστας Γιαννίδης, Διανομή: Δημήτρης Χορν
(Ούγκω & Φρέντερικ, οι δίδυμοι), Έλλη Λαμπέτη (Ισαβέλλα), Κώστας Μουσούρης
(Κος Μέσερμαν), Βάσω Μεταξά (Κα Ντεσμεμόρτ), Άννα Παϊταζή (Η μητέρα),
Μαρία Γιαννακοπούλου (Καπολάτ), Κική Ρέππα (Νταϊάνα), Άννα Πολυτίμου
(Λαΐντυ Ίντια), Ζώρας Τσάπελης (Γιόσκα), Σταύρος Ξενίδης (Πατρίκιος Μπομπέλ),
Γιάννης Μιχαλόπουλος (Ρομενβίλ).
1956
04.17. Σόμερσετ Μωμ, Το τελευταίο βαλς
Θέατρο: Μουσούρη, Αθήνα, Θίασος: Κώστας Μουσούρης, Χρονολογία:
Φεβρουάριος 1956, Μετάφραση: Στάθης Σπηλιωτόπουλος, Σκηνοθεσία: Κώστας
Μουσούρης, Σκηνικά: Μάριος Αγγελόπουλος, Διανομή: Δημήτρης Χορν (Ρόννυ
Πάρρυ), Έλλη Λαμπέτη (Βάιολετ), Κώστας Μουσούρης (Άρθουρ Λιττλ), Βάσω
234
Μεταξά (Κα Άππλεμπυ), Αθηνά Μιχαηλίδου (Χριστίνα), Μαργαρίτα Λαμπρινού
(Άννα), Ζώρας Τσάπελης (Κος Άππλεμπυ), Σταύρος Ξενίδης (Οσμάν Πασσάς),
Γιώργος Λευτεριώτης (Τζωρτζ), Αρτέμης Μάτσας (Μωχάμετ), Δημήτρης Ροδήμος
(Αμπντούλ).
04.18. Ζίγκφριντ Γκάγιερ, Νυχτερινή επίσκεψη

Θέατρο: Μουσούρη, Αθήνα, Θίασος: Κώστας Μουσούρης, Χρονολογία: Απρίλιος
1956, Μετάφραση: Αλέξης Σολομός, Σκηνοθεσία: Κώστας Μουσούρης, Σκηνικά: Μ.
Αγγελόπουλος, Διανομή: Δημήτρης Χορν (Γιόζεφ, ο καμαριέρης), Έλλη Λαμπέτη
(Μαρί), Κώστας Μουσούρης (Ρούντολφ Φέλστενστάιν), Κική Ρέππα (Δεσποινίς
Λίζελ), Ζώρας Τσάπελης (Βαρώνος Φον Στατς), Μαργαρίτα Λαμπρινού (Βαρώνη
Φον Στατς), Σταύρος Ξενίδης (Καίπκε), Αρτέμης Μάτσας (Χονς).
04.19. Τζέιμς Μπάρρυ, Αριστοκρατικός δρόμος

Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Έλλη Λαμπέτη – Δημήτρης Χορν, Χρονολογία:
Οκτώβριος 1956, Μετάφραση: Δημήτρης Χορν, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης,
Σκηνικά: Γιάννης Στεφανέλλης, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Φοίβη Θρώσσελ),
Δημήτρης Χορν (Βαλεντίνος Μπράουν), Άννα Παϊταζή (Σουζάνα Θρώσσελ),
Στέφανος Στρατηγός (Λοχίας της στρατολογίας), Ζώρας Τσάπελης (Ένας
ηλικιωμένος κύριος), Πέτρος Φυσσούν (Ευγένιος Μπλέιτς), Γιάννης Μιχαλόπουλος
(Ένας ιπποτικός κύριος), Γιώργος Τσιτσόπουλος (Υπολοχαγός Σπάισερ), Παναγιώτης
Νικολαΐδης (Αρθούρος Τόμσον), Μαίρη Λαλοπούλου (Φάνυ Ουΐλομπι), Ρίτα
Μουσούρη (Μαίρη Ουΐλομπυ), Ολυμπία Παπαδούκα (Εριέττα Τέρνμπολ), Λουΐζα
Ποδηματά (Πάττυ), Δέσποινα Νικολαΐδου (Καρλόττα Πάρρατ), Δήμητρα Ζέζα
(Χάριετ), Μαρία Ιωαννίδου (Ισαβέλλα), Βιολέττα Γεωργοπούλου (Ρόζμαρυ), Κ.
Καλίτσιν & Π. Πάπης (Υπηρέτες), Γ. Βελέτζας & Δ. Χρυσοχόος (Αξιωματικοί), Κ.
Χρονοπούλου & Π. Υψηλάντου (Κυρίες του χορού), Χ. Ζαχαρίου, Γ. & Ν.
Καλογερόπουλος (Μαθηταί).
04.20. Ρίτσαρντ Νας, Ο βροχοποιός

Νοέμβριος 1956, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σκηνικά –
Κοστούμια: Γιάννης Στεφανέλλης, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Μάγκυ), Δημήτρης
235
Χορν (Αστρολέοντας), Ζώρας Τσάπελης (Χ. Κάρρυ), Σπύρος Μουσούρης (Θωμάς),
Πέτρος Φυσσούν (Τζιμ), Γιώργος Βελέντζας (Σερίφης), Στέφανος Στρατηγός (Φαιλ,
αξιωματικός του).
1957
04.21. Κολέτ, Ζιζή
Φεβρουάριος 1957, Διασκευή: Ανίτα Λουζ, Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης,
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Στεφανέλλης,
Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Ζιζή), Δημήτρης Χορν (Γκαστόν Λασάιγ), Μιράντα
(Αλίσια), Άννα Παϊταζή (Κυρία Αλβάρεζ), Μαίρη Λαλοπούλου (Αντρέ), Ζώρας
Τσάπελης (Βίκτωρ), Δήμητρα Ζέζα (Σιντόνι).
04.22. Γιαν ντε Χάρτογκ, Το νυφικό κρεββάτι

Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος:481 Έλλη Λαμπέτη – Δημήτρης Χορν,
Μετάφραση: Μάνθος Κρίσπης, Σκηνοθεσία – Σκηνικά – Κοστούμια: Πολ Σίλμπερτ,
Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Εκείνη), Δημήτρης Χορν (Εκείνος).
1958
04.23. Κλωντ Μανιέ, Ένα ζευγάρι παπούτσια
Χειμερινή περίοδος 1958 (12/03 – 20/04/1958), Μετάφραση: Δημήτρης
Γιαννουκάκης, Σκηνικά: Γ. Βακαλό, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Ζακελίν Ζιρώ),
Δημήτρης Χορν (Κλαύδιος Μαζόρ), Ντίνος Ηλιόπουλος (Ρομπέρ Ζιρώ).
04.24. Ουίλιαμ Γκίμπσον, Το παιχνίδι της μοναξιάς

Χειμερινή περίοδος 1958 (18/10 – 23/11/1958), Μετάφραση: Αλέξης Σολομός,
481
Ο θίασος παρουσίασε το έργο αυτό και στο Θέατρο Παλλάς της Θεσσαλονίκης το χρονικό διάστημα 09-
28/09/1958.
236
Σκηνοθεσία – Σκηνικά: Πολ Σίλμπερτ, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Γκιτλ Μόσκα),
Δημήτρης Χορν (Τζέρρυ Ράιαν).
04.25. Αντρέ Ρουσέν, Ο βαβάς

Χειμερινή περίοδος 1958-1959 (28/11/1958 – 01/02/1959), Μετάφραση: Δέσπω
Διαμαντίδου, Σκηνοθεσία: Γιώργος Θεοδοσιάδης, Σκηνικά: Μάριος Αγγελόπουλος,
Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Ρεγγίνα-Σιμόν Ντεβάλ), Δημήτρης Χορν (Βαβάς-Τόνυ
Βαρλέ), Καίτη Λαμπροπούλου (Άννα-Μαρία-Μόνα), Άννα Παϊταζή (Υβέτ), Ζώρας
Τσάπελης (Εμίλ-Μαρυσσιέ), Δημήτρης Νικολαΐδης (Πωλ-Φρανσουά Μαρσώ),
Γιάννης Μιχαλόπουλος (Ραδιορεπόρτερ), Αλίκη Γεωργούλη (Κωλέτ Βαρλέ), Πέτρος
Τσουμπρής (Αστυνομικός), Νίκος Κούρος (Διευθυντής σκηνής).
1959
04.26. Αλέξανδρος Δουμάς, Η κυρία με τις καμέλιες
Χειμερινή περίοδος 1959 (05/02 – 02/04/1959), Μετάφραση: Δημ. Κωνσταντινίδης,
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Μαργαρίτα
Γκωτιέ), Δημήτρης Χορν (Αρμάνδος Ντυβάλ), Καίτη Λαμπροπούλου (Νανίν), Άννα
Παϊταζή (Πρυντάνς Ντυβερνουά), Ζώρας Τσάπελης (Ζωρζ Ντυβάλ), Δημήτρης
Νικολαΐδης (Γκαστών Ριε), Στέφανος Στρατηγός (Δουξ Ντε Βαρβίλ), Κώστας
Μπαλαδήμας (Γιατρός), Δέσποινα Νικολαΐδου (Νισέτ), Σούλη Σαμπάχ (Ολυμπία),
Γιάννα Ολυμπίου (Αναΐς), Εύα Χόνδρου (Αδέλα), Αλέκα Κουτσογιώργου (Εσθήρ),
Γιάννης Μιχαλόπουλος (Σαιν Γκωντέν), Βασίλης Γεωργούτσος (Αρθούρος), Κώστας
Χατζής (Υπηρέτης), Κώστας Δημητριάδης (Ένας κύριος), Νίκος Κούρκουλος
(Γουσταύος), Νίκος Κούρος (Κόμης Ντε Ζιρέ).
04.27. Ζακ Ντεβάλ, Εραστής από χαρτόνι

Άνοιξη 1959 (04/04 – 17/05/1959), Μετάφραση: Ι. Τσαμαδός, Διανομή: Έλλη
Λαμπέτη (Σιμόνη Μασάμπρ),482 Δημήτρης Χορν (Ανδρέας Σάλισελ), Άννα Παϊταζή
482
Από τις 03/05 αντικαταστάθηκε από την ηθοποιό Βίλμα Κύρου.
237
(Κα Σάλισελ), Καίτη Λαμπροπούλου (Αλμπίνα), Νίνα Σταρένιου (Κα Μπόναβαν),
Εύα Χόνδρου (Υπάλληλος καζίνου), Δημήτρης Νικολαΐδης (Τώνυ Λαγκόρς), Γιάννης
Μιχαλόπουλος (Παύλος), Κώστας Μπαλαδήμας (Βιλρουά), Νίκος Κούρος
(Κρουπιέρης), Αντώνης Αντωνίου (Μπαρπάν).
238
3.5. Κώστας Ρηγόπουλος – Κάκια Αναλυτή
1955483
05.01. Όστιν Στρονγκ, Έβδομος Ουρανός
Θέατρο: Διονύσια Καλλιθέας, Αθήνα, Θίασος: Νέα Ελευθέρα Σκηνή του Δ.
Παγουλάτου, Χρονολογία: Ιούνιος 1955, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Τσίκο),
Κάκια Αναλυτή (Ντιάνα) κ.ά.
05.02. Αλμπέρ Υσσόν, Τρεις άγγελοι

Θέατρο: Διονύσια Καλλιθέας, Αθήνα, Θίασος: Νέα Ελευθέρα Σκηνή του Δ.
Παγουλάτου, Χρονολογία: Ιούνιος 1955, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος, Κάκια
Αναλυτή κ.ά.
1958
05.03. Δημήτρης Γιαννουκάκης, Ψηλά τα χέρια484
Θέατρο: Λυρικόν, Πάτρα, Θίασος: Δάφνη Σκούρα-Ηλίας Σταματίου, Χρονολογία:
Θερινή περίοδος 1956, Μουσική: Γιώργος Βρασιβανόπουλος, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος, Κάκια Αναλυτή, Δάφνη Σκούρα, Ηλίας Σταματίου κ.ά.
05.04. Νότης Περγιάλης, Το χρυσό χάπι

Θέατρο: Κοτοπούλη, Αθήνα, Θίασος: Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, Χρονολογία: 04 –
27/04/1958, Σκηνοθεσία: Γιώργος Θεοδοσιάδης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης,
Μουσική: Γιώργος Καζάσογλου, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Μάικλ Μέισον),
Κάκια Αναλυτή (Χορεύτρια, γυναίκα του Μάικλ), Μάνος Κατράκης, Θεόδωρος
Μορίδης, Ελένη Χατζηαργύρη, Αλέκα Παΐζη, Σπύρος Μουσούρης, Έλλη Ξανθάκη,
Έλλη Βοζικιάδου, Κώστας Παππάς, Γ. Βλαχόπουλος, Σπύρος Παπαφραντζής,
Κώστας Παπαχρήστος, Θεόδωρος Καμενίδης, Κώστας Μπαλαδήμας, Θάνος
Γραμμένος.
483
Δεν έχουν βρεθεί κριτικές και προγράμματα παραστάσεων για τα έργα που παραστάθηκαν το συγκεκριμένο
έτος. Οι πληροφορίες έχουν συλλεχθεί από τον έντυπο Τύπο της εποχής.
484
Δεν έχουν βρεθεί κριτικές και το πρόγραμμα της παράστασης για το έργο αυτό.
239
05.05. Αντρέ Ρουσέν, Η μάμα
Θέατρο:485 Θερινό Θέατρο Κατερίνας, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα, Χρονολογία:
Θερινή περίοδος 1958 (06/06 – 28/09/1958), Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης,
Σκηνοθεσία: Κα Κατερίνα, Σκηνικά: Βαγγέλης Ολύμπιος, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Άλντο), Κάκια Αναλυτή (Μπάρμπαρα), Κα Κατερίνα, Τίτος Φαρμάκης,
Χρήστος Τσαγανέας, Μπάμπης Κατσούλης, Νίκος Ξανθόπουλος, Μαρία Ζαφειράκη,
Άννα Φόνσου.
05.06. Βικτωριέν Σαρντού, Η κυρία δε με μέλει

Θέατρο: Ιντεάλ, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1958-
1959 (07/11/1958 – 15/02/1959), Μετάφραση: Γιάννης Οικονομίδης, Σκηνοθεσία:
Κατερίνα, Σκηνικά – Κοστούμια: Βαγγέλης Ολύμπιος, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Κοπ), Κάκια Αναλυτή (Καρολίνα), Κα Κατερίνα (Κατερίνα), Κρινιώ
Κωνσταντέλλου (Τουανόν / Κα Ροβιγκώ), Άννα Φόνσου (Ζουλίτ / Κα Αλτομπρατίνι),
Ελένη Καρπέτα (Ρουσσότ / Κα Φον Μπύλωφ), Χρήστος Τσαγανέας (Φουσέ), Θεώνη
Παπαδάτου (Ματουρέν), Κώστας Σκαρλής (Βινέγκρ / Κόρσο), Νίκος Ξανθόπουλος
(Κόμης Φον Νάιμπεργκ), Ιορδάνης Μαρίνος (Λεφέβρ), Θεόδωρος Δημητρίου
(Βαμποντραίν), Σπύρος Ολύμπιος (Ζολικαίρ / Ροβιγκώ), Κώστας Ντίνος (Ρισσού /
Κονστάν), Μπάμπης Κατσούλης (Ζασμέν), Γιώργος Δάνης (Ντεπρεώ), Διονυσία Ρώη
(Καμαριέρα), Δημήτρης Χρυσοχόου (Ζυνό), Κατερίνα Χέλμη (Κα Βεντιμίλ), Μαίρη
Λαλοπούλου (Ελίζα), Βάνα Στεφανάκου (Κα Μπασάνο), Σαπφώ Τσερδάνη (Κα
Μπελίν), Τίτος Φαρμάκης (Ναπολέων), Σ. Δεληκατερίνης (Ρουστάν).
1959
05.07. Τζακ Πόπλιγουελ, Κλέφτρα... αγάπη μου
Θέατρο: Θερινό Θέατρο Κατερίνας, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα, Χρονολογία: Θερινή
περίοδος 1959 (12/06 – 12/07/1959), Μετάφραση: Μαίρη Βεάκη, Σκηνοθεσία:
Κατερίνα, Σκηνικά: Βαγγέλης Ολύμπιος, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος
(Αστυνομικός λοχίας Πίτζον), Κάκια Αναλυτή (Πηνελόπη Σων), Κατερίνα (Λαίδη
Βάρρεν), Χρήστος Τσαγανέας (Ερρίκος Σων), Νίκος Ξανθόπουλος (Ντάβιντ
485
Το έργο συνεχίστηκε στο Θέατρο Ιντεάλ έως τις 02/11/1958.
240
Βάρρεν), Τίτος Φαρμάκης (Σερ Τζωρτζ Μάρτιν), Μαίρη Λαλοπούλου (Ελένη
Σάντλερ), Μπάμπης Κατσούλης (Ουΐλκινσον).
05.08. Δημήτρης Ψαθάς, Η διπλωμάτισσα486

Θέατρο: Θερινό Θέατρο Κατερίνας, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα, Χρονολογία: Θερινή
περίοδος 1959 (16/07 – 18/10/1959), Σκηνοθεσία: Κα Κατερίνα, Σκηνικά: Βαγγέλης
Ολύμπιος, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Νίκος, ο γαμπρός), Κάκια Αναλυτή
(Ντίνα, η κόρη), Κατερίνα (Ευγενία, η μαμά), Τίτος Φαρμάκης (Επαμεινώνδας, ο
μπαμπάς), Μπάμπης Κατσούλης (Μανώλης, ο θείος), Ελένη Καρπέτα (Κούλα, η
υπηρέτρια).
05.09. Φελισιέν Μαρσώ, Το μεγάλο παιχνίδι

Θέατρο: Ιντεάλ, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1959
(23/10 – 19/11/1959), Μετάφραση: Αλέξης Σολομός, Σκηνοθεσία: Μάριος Πλωρίτης,
Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Φωτισμοί: Α. Καζάζης, Χορογραφία: Γιάννης
Φλερύ, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Ροζέ / 1ος Πελάτης / Ερνέστος), Κάκια
Αναλυτή (Ζαννίν), Κα Κατερίνα, Χρήστος Τσαγανέας, Τίτος Φαρμάκης, Άννα
Κυριακού, Μαρίκα Κρεββατά, Γιώργος Γαβριηλίδης, Νίκος Ξανθόπουλος, Μπάμπης
Κατσούλης, Ελένη Καρπέτα, Βέτα Προέδρου, Μάρθα Βούρτση, Γιώργος Μοσχίδης,
Ε. Σαγιάνου, Κ. Ντίνος, Ανδρέας Βεντουράτος, Γιώργος Μπάρτης, Θ. Παπαδάτου,
Γιώργος Γιολδάσης.
05.10. Μαρσέλ Φρανκ, Συνέδριον ηθικής

Θέατρο: Ιντεάλ, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1959-
1960 (19/12/1959 – 28/02/1960), Μετάφραση: Λέων Κουκούλας, Σκηνοθεσία: Κα
Κατερίνα, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Μισέλ Μιτουάρ), Κάκια Αναλυτή (Υγκέτ
Μιτουάρ), Κατερίνα, Χρήστος Τσαγανέας, Μπάμπης Κατσούλης, Βέτα Προέδρου.
486
Είναι ένα από τα τρία μονόπρακτα έργα που ανέβασε ο θίασος, με το γενικό τίτλο Άσπρο-Μαύρο-Κόκκινο.
241
1960
05.11. Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Μαριάννα Πινέντα
Θέατρο: Ιντεάλ, Αθήνα, Θίασος: Κατερίνα, Χρονολογία: Μάρτιος-Απρίλιος 1960,
Μετάφραση: Τάκης Δραγώνας, Σκηνοθεσία: Κα Κατερίνα, Μουσική: Αλέκος Ξένος,
Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Τέταρτος
συνωμότης), Κάκια Αναλυτή (Άμπαρο), Κατερίνα, Χρήστος Τσαγανέας, Άννα Λώρη,
Ι. Μαρίνος, Μπάμπης Κατσούλης, Γιώργος Πάντζας, Μ. Ανουσάκη, Ελένη Καρπέτα,
Βέτα Προέδρου, Μάρθα Βούρτση, Κ. Ντίνος, Χρήστος Κατσιγιάννης, Τρύφων
Καρατζάς.
05.12. Αγουστίν ντε Φοξά, Χορός στο στρατηγείο

Θέατρο: Θέατρο Εθνικού Κήπου, Αθήνα, Θίασος: Νέα Σκηνή Κωστή Λειβαδέα,
Χρονολογία: Ιούνιος 1960, Μετάφραση – Διασκευή: Ιουλία Ιατρίδη, Σκηνοθεσία:
Κωστής Λειβαδέας, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Βακαλό, Μουσική: Έλλη
Σολομωνίδου, Χορογραφίες: Α. Δυρό, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Κέλσο),
Κάκια Αναλυτή (Ευγενία), Κωστής Λειβαδέας, Τίτος Βανδής, Στέφανος Ληναίος,
Αλέκα Παΐζη, Αλέκος Πέτσος, Γιάννης Βογιατζής, Βασίλης Μαυρομμάτης, Άννα
Τάρη, Κίττυ Αρσένη, Γιώργος Γιολδάσης, Χ. Αδαμόπουλος, Κούλα Αγαγιώτου,
Θάνος Κανέλλης, Γιώργος Ζωγράφος, Θ. Τριανταφυλλίδης, Χρήστος Δοξαράς, Α.
Απέργη, Λ. Τρυγωνοπούλου, Μπ. Μωραϊτοπούλου.
05.13. Δημήτριος Κορομηλάς, Η τύχη της Μαρούλας

Θέατρο: Θέατρο Εθνικού Κήπου, Αθήνα, Θίασος: Νέα Σκηνή Κωστή Λειβαδέα,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1960 (03/08 – 18/09/1960 & 25/09/1960), Σκηνοθεσία:
Κωστής Λειβαδέας, Διασκευή: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνικά – Κοστούμια:
Έλλη Σολομωνίδη, Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Sayler και Lopez, Διανομή:
Κώστας Ρηγόπουλος (Μάγειρας), Κάκια Αναλυτή (Μαρούλα), Κωστής Λειβαδέας,
Αλέκα Παΐζη, Στέφανος Ληναίος, Γιάννης Βογιατζής, Κίττυ Αρσένη, Χ.
Αδαμόπουλος, Λάμπρος Κοτσίρης, Βασίλης Μαυρομμάτης, Γιώργος Γιολδάσης,
Χρήστος Δοξαράς, Θ. Τριανταφυλλίδης, Σ. Παπαθανασόπουλος.
242
1962
05.14. Βασίλης Ανδρεόπουλος – Βαγγέλης Γκούφας, Μια πόρτα δραχμές
πεντακόσιες
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή-Γιάννης Αργύρης-Κώστας
Ρηγόπουλος, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1962 (27/10 – 16/12/1962),
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Σκηνικά: Βαγγέλης Ολύμπιος, Μουσική: Μίμης
Πλέσσας, Χορογραφία: Βαγγέλης Σειληνός, Τραγούδι: Γιάννης Βογιατζής, Τζένη
Βάνου, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Κώστας), Κάκια Αναλυτή (Λένα), Γιάννης
Αργύρης, Μαρίκα Νέζερ, Κώστας Βουτσάς, Ρένος Βρεττάκος, Ν. Τζάκα, Κατερίνα
Γιουλάκη, Α. Θεοδώρου, Χρήστος Δοξαράς, Ρ. Γαλάνη, Άση Γαλαίου, Ε.
Παπαθανασόπουλος, Σωκράτης Κορρές, Θ. Κρασσά, Νίκος Τσούκας, Σωτήρης
Μουστάκας.
05.15. Νίκος Τσιφόρος – Πολύβιος Βασιλειάδης, Ερωτευθείτε παρακαλώ

Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1962-1963, Σκηνοθεσία: Νίκος Τσιφόρος, Σκηνικά:
Βαγγέλης Ολύμπιος, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Κίμων), Κάκια Αναλυτή
(Μυρτώ), Μαρίκα Νέζερ, Κώστας Βουτσάς, Ρένος Βρεττάκος, Κατερίνα Γιουλάκη,
Χρήστος Δοξαράς, Ν. Τζάκα, Άση Γαλαίου, Α. Θεοδώρου, Σωκράτης Κορρές,
Σωτήρης Μουστάκας.
1963
05.16. Μαρκ Ζιλμπέρ Σοβαζόν, Ξενοδοχείον Η Ευτυχία
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος:487 Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: 14/04 – 12/05/1963, Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης, Καλλιτεχνικός
υπεύθυνος: Μάνος Κατράκης, Σκηνικά: Βαγγέλης Ολύμπιος, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Ντενί Καβινιόλ), Κάκια Αναλυτή (Μαρτίν Καβινιόλ), Μάνος
Κατράκης, Ελένη Καρπέτα, Χρήστος Δοξαράς.
487
Ο θίασος Κ. Αναλυτή, Κ. Ρηγόπουλος, Ν. Βασταρδής, Ρ. Βρεττάκος, Ε. Καρπέτα, Χ. Δοξαράς, Κ. Πέρση, Σ.
Μουστάκας, Λ. Σουρτζή παρουσίασε στις πόλεις Λαμία, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Κατερίνη, Θεσσαλονίκη, Βέροια,
Βόλο, Άργος και Πάτρα τα έργα Κρατικές υποθέσεις, Ερωτευθήτε παρακαλώ και Ξενοδοχείον η Ευτυχία το
χρονικό διάστημα 16/05-31/06/1963.
243
05.17. Γεράσιμος Σταύρου, Η βίλλα των οργίων
Θέατρο: Αναλυτή, Αθήνα, Θίασος:488 Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1963 (31/07 – 29/09/1963), Σκηνοθεσία: Μήτσος
Λυγίζος, Σκηνικά: Βαγγέλης Ολύμπιος, Μουσική: Τάσος Μαστοράκης, Διανομή:
Κώστας Ρηγόπουλος (Χάρης Ζάβαλος), Κάκια Αναλυτή (Βιολέττα Σιγαγοπούλου),
Νίκος Βασταρδής, Λαυρέντης Διανέλλος, Ρίτα Μουσούρη, Ρένος Βρεττάκος, Ελένη
Καρπέτα, Χρήστος Δοξαράς, Άννα Τάρη, Νίκος Τσούκας, Σωτήρης Μουστάκας,
Λίλιαν Σουρτζή, Χ. Χάκος.
1964
Θέατρο: Δημοτικόν Θέατρον, Πειραιάς, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας
Ρηγόπουλος, Χρονολογία: 09 – 24/05/1964, Σκηνοθεσία: Μήτσος Λυγίζος, Σκηνικά:
Βαγγέλης Ολύμπιος, Μουσική: Τάσος Μαστοράκης, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος
(Χάρης Ζάβαλος), Κάκια Αναλυτή (Βιολέττα Σιγαγοπούλου), Ρίτα Μουσούρη,
Βίκτωρ Παγουλάτος, Χρήστος Δοξαράς, Μέλπω Ζαρόκωστα, Λίλιαν Σουρτζή, Γ.
Λειβαδάς, Χρόνης Έξαρχος, Νίκος Πασχαλίδης, Αντώνης Δωριάδης, Νίκος
Παγκράτης, Α. Νίνος, Μάγδα Λέκκα.

Θέατρο: Αναλυτή, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Λυγίζος, Σκηνικά: Βαγγέλης Ολύμπιος, Μουσική: Τάσος Μαστοράκης, Διανομή:
Κώστας Ρηγόπουλος (Χάρης Ζάβαλος), Κάκια Αναλυτή (Βιολέττα Σιγαγοπούλου), Ρ.
Μουσούρη, Βίκτωρ Παγουλάτος, Χρήστος Δοξαράς, Μέλπω Ζαρόκωστα, Λίλιαν
Σουρτζή, Γ. Λειβαδάς, Χρόνης Έξαρχος, Νίκος Πασχαλίδης, Αντώνης Δωριάδης,
Νίκος Παγκράτης, Α. Νίνος, Μάγδα Λέκκα.
488
Από τις 04/10/1963 συνέχισαν τις παραστάσεις τους στο Στρατιωτικό Θέατρο Θεσσαλονίκης.
244
05.20. Βασίλης Σπυρόπουλος – Παναγιώτης Παπαδούκας, Ο μεγάλος
πειρασμός
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1964 (17/06 – 27/09/1964), Σκηνοθεσία: Γιώργος
Θεοδοσιάδης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος
(Χαράλαμπος Δεληνοτιάς), Κάκια Αναλυτή (Ναυσικά Δεληνοτιά), Ρίτα Μουσούρη,
Χρήστος Δοξαράς, Λίλιαν Σουρτζή, Κώστας Πλούμπης, Μέλπω Ζαρόκωστα, Γ.
Λειβαδάς, Νίκος Παγκράτης.
05.21. Κλοντ Μπαλ, Αν ο κόσμος μας έβλεπε μαζί

Θέατρο: Θυμέλη, Θεσσαλονίκη, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1964 (14/10-16/11/1964), Μετάφραση: Κώστας
Σταματίου, Σκηνοθεσία: Μήτσος Λυγίζος, Εύης Γαβριηλίδης, Σκηνικά: Μάριος
Αγγελόπουλος, Μουσική – Νέγρικα τραγούδια: Γιώργος Κατσαρός, Τραγούδι:
Γιώργος Μούτσιος, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Πρώτος πάστορας), Κάκια
Αναλυτή (Σέσιλυ Γκραίη), Παμφίλη Σαντοριναίου, Γιώργος Νέζος, Δημήτρης
Παπαγιάννης, Κώστας Τύμβιος, Χρήστος Μπεκιάρης, Μάκης Πανώριος, Δημήτρης
Ιωακειμίδης.
05.22. Βασίλης Σπυρόπουλος – Παναγιώτης Παπαδούκας, Ο μεγάλος

πειρασμός
Θέατρο: Θυμέλη, Θεσσαλονίκη, Θίασος:489 Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1964-1965 (17/11/1964 – 10/01/1965), Σκηνοθεσία:
Γιώργος Θεοδοσιάδης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Χαράλαμπος Δεληνοτιάς), Κάκια Αναλυτή (Ναυσικά Δεληνοτιά),
Παμφίλη Σαντοριναίου, Γιώργος Νέζος, Ανθή Καρυοφύλλη, Κώστας Τύμβιος,
Χρήστος Μπεκιάρης, Δημήτρης Ιωακειμίδης.
489
Στη συνέχεια παρουσίασαν το έργο στην Πάτρα (16 & 17/01/1965) και στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς (14-
30/05/1965).
245
1965
05.23. Κλοντ Μπαλ, Αν ο κόσμος μας έβλεπε μαζί
Θέατρο: Πορεία, Θεσσαλονίκη, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1965 (18/01 – 18/04/1965), Μετάφραση: Κώστας
Σταματίου, Σκηνοθεσία: Μήτσος Λυγίζος, Εύης Γαβριηλίδης, Σκηνικά: Μάριος
Αγγελόπουλος, Μουσική – Νέγρικα τραγούδια: Γιώργος Κατσαρός, Τραγούδι:
Γιώργος Μούτσιος, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Πρώτος πάστορας), Κάκια
Αναλυτή (Σέσιλυ Γκραίη), Νίκος Βασταρδής, Παμφίλη Σαντοριναίου, Γιώργος
Ολύμπιος, Δημήτρης Παπαγιάννης, Σ. Χριστοφίδης, Μάκης Πανώριος, Χρήστος
Μπεκιάρης.
05.24. Βασίλης Ιμπροχώρης – Άλκης Παππάς, Η ζωντοχήρα

Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1965 (05/06 – 26/09/1965), Σκηνοθεσία: Γιώργος
Θεοδοσιάδης, Σκηνικά: Μάριος Αγγελόπουλος, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος
(Φίλιππος), Κάκια Αναλυτή (Ελένη), Γιώργος Κάππης, Ρίτα Μουσούρη, Βίκτωρ
Παγουλάτος, Μέλπω Ζαρόκωστα, Χρήστος Δοξαράς, Λίλιαν Μηνιάτη, Λίλιαν
Σουρτζή, Ρία Δελούτση.
1966
05.25. Τζακ Πόπλιγουελ, Ζητείται πτώμα
Λυγίζος, Μετάφραση: Μέλπω Ζαρόκωστα, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης,
Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Επιθεωρητής Μπάξτερ), Κάκια Αναλυτή (Αλίκη
Πάιπερ), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος, Καίτη Πάνου, Κώστας Πρέκας, Κίττυ
Αρσένη, Κατερίνα Καραβία, Κώστας Φυσσούν.
490
Το χειμώνα του ίδιου χρόνου παρουσίασαν το έργο στο Θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη (01-28/11/1965). Ο
θίασος αποτελούνταν από τους: Κάκια Αναλυτή, Κώστας Ρηγόπουλος, Δ. Κουκής, Σ. Ξυνοπούλου, Β. Λιόγγαρης,
Χ. Διαβάτη, Μ. Ρήγα, Κ. Καραβία, Λ. Ελευθεριάδης. Επίσης, το χρονικό διάστημα 01-24/05/1966 έκαναν
περιοδεία με το έργο αυτό στη Γερμανία.
246
05.26. Νίκος Τσιφόρος – Πολύβιος Βασιλειάδης, Οι απάνω και οι κάτω
Θέατρο: Αμιράλ, Αθήνα, Θίασος: Θίασος των πέντε, Χρονολογία: Χειμερινή
περίοδος 1966-1967 (13/10/1966 – 12/02/1967), Σκηνοθεσία: Κωστής Μιχαηλίδης,
Σκηνικά: Μαριλένα Αραβαντινού, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος, Κάκια Αναλυτή,
Κώστας Βουτσάς, Σμαρούλα Γιούλη, Γιώργος Πάντζας, Ορέστης Ραυτόπουλος,
Κατερίνα Καραβία, Ρία Δελούτση.
1967
05.27. Βασίλης Σπυρόπουλος – Παναγιώτης Παπαδούκας, Ο μήνας του
μέλιτος
Θέατρο: Αμιράλ, Αθήνα, Θίασος: Θίασος των πέντε, Χρονολογία: 17/02 – 20 &
23/04 & 30/04 – 07/06/1967, Σκηνοθεσία: Κωστής Μιχαηλίδης, Σκηνικά: Μαριλένα
Αραβαντινού, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος, Κάκια Αναλυτή, Κώστας Βουτσάς,
Σμαρούλα Γιούλη, Γιώργος Πάντζας, Δημήτρης Μπισλάνης, Κούλα Αγαγιώτου,
Ορέστης Ραυτόπουλος, Νίκος Κυριακίδης, Μαίρη Χαλκιά, Κατερίνα Καραβία, Ρία
Δελούτση.
05.28. Ζωρζ Φεϋντώ, Η κυρία του Μαξίμ

Χρονολογία:491 Θερινή περίοδος 1967, Μετάφραση – Διασκευή: Δημήτρης
Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Νικολαΐδης, Σκηνικά – Κοστούμια: Μάριος
Αγγελόπουλος, Μουσική: Γιώργος Κατσαρός, Διανομή:492 Κώστας Ρηγόπουλος
(Πετυπόν), Κάκια Αναλυτή (Κρεβέτ), Γιάννης Βογιατζής, Βίκτωρ Παγουλάτος,
Πέτρος Λεωκράτης, Άννα Σταυρίδου, Κατερίνα Γιουλάκη, Χρήστος Δοξαράς,
Κώστας Πρέκας, Κίττυ Αρσένη, Μαρία Αντωνοπούλου, Νίκος Παγκράτης, Κατερίνα
Καραβία, Γιάννης Σμυρναίος, Ντίνος Δουλγεράκης.
05.29. Φρανσουά Καμπώ, Αγάπη μου Ουάουα

Θέατρο: Βεργή, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
491
Είχαν προηγηθεί παραστάσεις του συγκεκριμένου έργου στο Θέατρο Αυλαία της Θεσσαλονίκης (23/05-
04/06/1967).
492
Αντί της Κ. Αρσένη (07/06-01/10/1967, η Ρ. Χριστάκη (24/08-01/10/1967).
247
Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Μπούχλης, Σκηνικά: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Ερρίκος
Νορώ), Κάκια Αναλυτή (Αγάπη μου), Κατερίνα Χέλμη,493 Τάκης Ασημακόπουλος,
Νίκος Παγκράτης, Γιάννης Σμυρναίος, Ρίτα Μουσούρη, Κώστας Λαζαρίδης.
1968
Θέατρο: Στρατιωτικό Θέατρο, Θεσσαλονίκη, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας
Ρηγόπουλος, Χρονολογία: 21/04 – 12/05/1968, Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος,
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Μπούχλης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Σοφία
Μιχαλίτση, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Ερρίκος Νορώ), Κάκια Αναλυτή (Αγάπη
μου), Μπεάτα Ασημακοπούλου, Τάκης Ασημακόπουλος, Νίκος Παγκράτης, Γιάννης
Σμυρναίος, Κατερίνα Καραβία, Κώστας Λαζαρίδης.

Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1968 (23/05 – 29/09/1968), Μετάφραση: Πλάτων
Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Μπούχλης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης,
Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Ερρίκος Νορώ), Κάκια
Αναλυτή (Αγάπη μου), Μπεάτα Ασημακοπούλου, Τάκης Ασημακόπουλος, Νίκος
Παγκράτης, Γιάννης Σμυρναίος, Κατερίνα Καραβία, Κώστας Λαζαρίδης.

Θέατρο: Θέατρο Γιώργου Παππά, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας
Ρηγόπουλος, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968-1969 (05/10/1968 –
06/04/1969),494 Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Μπούχλης,
Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Κώστας Ρηγόπουλος
(Ερρίκος Νορώ), Κάκια Αναλυτή (Αγάπη μου), Μπεάτα Ασημακοπούλου (Σολάνζ),
Τάκης Ασημακόπουλος (Ρομπέρ), Νίκος Παγκράτης (Δημοσιογράφος), Γιάννης
Σμυρναίος (Δικαστικός κλητήρας), Κατερίνα Καραβία (Βοηθός συμβολαιογράφου).
493
Από τις 09/04 η Κατερίνα Χέλμη αντικαταστάθηκε από την Μπεάτα Ασημακοπούλου.
494
Από τις 27/01/1969 το έργο παιζόταν μόνο πέντε φορές την εβδομάδα, για να ξεκουράζεται η Κ. Αναλυτή.
248
1969
Θέατρο: Βασιλικό Θέατρο, Θεσσαλονίκη,495 Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας
Ρηγόπουλος, Χρονολογία: 13/04 – 11/05/1969, Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος,
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Μπούχλης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Σοφία
Μιχαλίτση, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Ερρίκος Νορώ), Κάκια Αναλυτή (Αγάπη
μου), Μπεάτα Ασημακοπούλου (Σολάνζ), Τάκης Ασημακόπουλος (Ρομπέρ), Νίκος
Παγκράτης (Δημοσιογράφος), Θάνος Παπαδόπουλος (Δικαστικός κλητήρας),
Γιάννης Φιλιππούσης (Βοηθός συμβολαιογράφου).

Αναλυτή (Αγάπη μου), Μπεάτα Ασημακοπούλου (Σολάνζ), Τάκης Ασημακόπουλος
(Ρομπέρ), Νίκος Παγκράτης (Δημοσιογράφος), Θάνος Παπαδόπουλος (Δικαστικός
κλητήρας), Γιάννης Φιλιππούσης (Βοηθός συμβολαιογράφου).

Θέατρο: Θέατρο Γιώργου Παππά, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας
Ρηγόπουλος, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1969-1970, Μετάφραση: Πλάτων
Αναλυτή (Αγάπη μου), Μπεάτα Ασημακοπούλου (Σολάνζ), Τάκης Ασημακόπουλος
(Ρομπέρ), Νίκος Παγκράτης (Δημοσιογράφος), Θάνος Παπαδόπουλος (Δικαστικός
κλητήρας), Γιάννης Φιλιππούσης (Βοηθός συμβολαιογράφου).
495
Επόμενοι σταθμοί τους ήταν η Αλεξανδρούπολη, η Ξάνθη, η Δράμα, η Καβάλα, οι Σέρρες, η Βέροια, η
Καστοριά, η Κοζάνη, η Καρδίτσα και η Λάρισα (13-25/05/1969).
249
1970
05.36. Φρανσουά Καμπώ, Αγάπη μου Ουάουα496
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1970, Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία:
Κώστας Ρηγόπουλος, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση,
Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Αγάπη μου), Ανδρέας Μπάρκουλης (Ερρίκος Νορώ),
Μπεάτα Ασημακοπούλου (Σολάνζ), Πέτρος Λεωκράτης (Ρομπέρ), Νίκος Παγκράτης
(Δημοσιογράφος), Χρήστος Δοξαράς (Δικαστικός κλητήρας), Χάρης Νάζος (Βοηθός
συμβολαιογράφου).
1973
05.37. Λουΐ Βερνέιγ, Έρωτας και πολιτική
Θέατρο: Αναλυτή, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος –
Ανδρέας Μπάρκουλης, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1973-1974, Μετάφραση:
Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Βίκτωρ Παγουλάτος, Σκηνικά: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Μουσική: Δανάη Ευαγγελίου, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος
(Φίλιππος Ράσσελ), Κάκια Αναλυτή (Ειρήνη Έλιοτ), Ανδρέας Μπάρκουλης (Τζωρτζ
Χέντερσον), Βασίλης Πλατάκης (Τζαίημς), Μπεάτα Ασημακοπούλου (Κώνστανς
Ράσσελ), Γιώργος Μούτσιος (Βύρων Ουίνκλερ).
1974
05.38. Κώστας Μουρσελάς, Το αυτί του Αλέξανδρου
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1974-1975 (Έναρξη: 16/10/1974), Σκηνοθεσία:
Βίκτωρ Παγουλάτος, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Δανάη Ευαγγελίου,
Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Αλέξανδρος), Κάκια Αναλυτή (Ασπασία), Κατερίνα
Μπόμπου (Ελένη), Ηλίας Λογοθέτης (Απόστολος), Νίκος Παγκράτης (Αριστείδης),
Βασίλης Πλατάκης (Ιωσήφ), Μάκης Ρευματάς (Ο κύριος με τα μαύρα).
496
Οι παραστάσεις του έργου συνεχίστηκαν, τόσο στην Αθήνα όσο και στη Θεσσαλονίκη, έως τη θερινή περίοδο
1972, με τον Ανδρέα Μπάρκουλη στον πρωταγωνιστικό ρόλο και τον Κώστα Ρηγόπουλο στη σκηνοθεσία.
250
05.39. Τζακ Πόπλιγουελ, Ο Χάρρυ και το τζίνι του
Θέατρο:497 Αναλυτή, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Διασκευή: Μέλπω Ζαρόκωστα, Σκηνοθεσία: Βίκτωρ Παγουλάτος, Σκηνικά: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Μουσική: Δανάη Ευαγγελίου, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Χάρρυ
Μπάξτερ), Κάκια Αναλυτή (Αλίκη Πάιπερ), Βασίλης Πλατάκης Γκόνταρντ), Άννα
Μπράτσου (Κλαίρη Μάρσαλ), Βάσω Μεριδιώτου (Μάριαν Σέλμπυ), Μάκης
Ρευματάς (Ρόμπερτ Γουέστερμπυ), Κατερίνα Μπόμπου (Βίκυ Ρέυνολντς), Νίκος
Παγκράτης (Ρίτσαρντ Μάρσαλ).
1975
05.40. Αντρέ Ρουσέν, Ένα κρεββάτι για τρεις
Σκηνοθεσία: Μήτσος Λυγίζος, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Αδόλφος Τεσιέ), Κάκια Αναλυτή (Νίνα), Λευτέρης Βουρνάς (Ζεράρ
Ντεβάλ), Νίκος Παγκράτης (Αστυνόμος), Γιώργος Θεοφίλης (Νέος).
1976
05.41. Μαρκ Καμολετί, Μεταξύ συζύγων
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1976-1977, Μετάφραση – Μουσική: Σπύρος
Νικολετάτος, Σκηνοθεσία: Πέλος Κατσέλης, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης,
Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Μπερνάρ), Κάκια Αναλυτή (Ζακλίν), Μάγδα
Τσαγγάνη (Μπετίνα), Κατερίνα Μαραγκού (Μπριζίτ), Λευτέρης Βουρνάς (Ρομπέρ),
Ελένη Καλλία (Τζένιφερ), Νίκος Παγκράτης (Φρανσουά).
497
Μετά από τις παραστάσεις τους στην Αθήνα συνέχισαν στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Θησεύς.
498
Ύστερα πραγματοποιήθηκαν παραστάσεις στο Θερινό Δημοτικό Θέατρο Πειραϊκό Λυρικό, σύμφωνα με το
πρόγραμμα της παράστασης.
251
1977
05.42. Τζιν Στόουν – Ρέι Κούνεϊ, Σούκι-Γιάκι499
Σκηνοθεσία: Κωστής Τσώνος, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Ζακ
Μεναχέμ, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Ιωνάθαν), Κάκια Αναλυτή (Λουίζα), Ζωή
Ρηγοπούλου (Χίπισα),500 Νίκος Παγκράτης (Αλφρέντο), Αντώνης Βασιλείου
(Ντέιβιντ), Δημήτρης Πανταζής (Χίπις).
1979
05.43. Λουΐ Βερνέιγ, Η δασκαλίτσα501
Θέατρο: Αθηνά,502 Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1979 (Έναρξη: 02/05/1979), Μετάφραση: Πλάτων
Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Κώστας Ρηγόπουλος, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης,
Φωτισμοί: Σπύρος Αναλυτής, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Φίλιππος Ράσσελ),
Κάκια Αναλυτή (Ειρήνη Έλιοτ), Γιώργος Σίσκος, Μπεάτα Ασημακοπούλου,
Δημήτρης Ιωάννου, Γιώργος Βερλής.
05.44. Άλαν Ώκμπορν, Μια νύχτα άνω κάτω

Θέατρο: Μουσούρη, Αθήνα, Θίασος: Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1979-1980 (Έναρξη: 24/10/1979), Σκηνοθεσία –
Μετάφραση: Κωστής Τσώνος, Σκηνικά: Γιάννης Καρύδης, Μουσική: Ζακ Μεναχέμ,
Φωτισμοί: Σπύρος Αναλυτής, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Έρνεστ), Κάκια
Αναλυτή (Σουζάννα), Τζένη Ρουσσέα (Καίητ), Ντίνος Ηλιόπουλος (Μάλκαμ), Μαρία
Φωκά (Ντήλια), Γιώργος Γεωγλερής (Νικ), Ματίνα Καρρά (Τζαν), Γιώργος Σίσκος
(Τρέβορ).
499
Ο θίασος επανέλαβε τις παραστάσεις του έργου το Φθινόπωρο του 1978 και στη συνέχεια πραγματοποίησαν
περιοδείες στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα.
500
Ήταν η πρώτη θεατρική εμφάνιση της κόρης τους στο θέατρο των γονιών της.
501
Είναι το τελευταίο έργο του Λ. Βερνέιγ. Γράφτηκε το 1950 και παίχτηκε πολλές φορές στην Ελλάδα. Ο ίδιος ο
θίασος Κ. Ρηγόπουλος – Κ. Αναλυτή το είχε ανεβάσει με τον τίτλο Έρωτας και πολιτική το 1973.
502
Ήταν η πρώτη φορά που άλλαξαν θεατρική στέγη μετά τις αδιάκοπες εμφανίσεις στο δικό τους θέατρο.
252
1980
05.45. Αλφρέντ Σαβουάρ, Η όγδοη γυναίκα
Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Σταμάτης Χονδρογιάννης, Σκηνικά: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Μουσική: Ζακ Μεναχέμ, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Ρομπέρ),
Κάκια Αναλυτή (Μόνα), Γιάννης Ευαγγελίδης, Χρήστος Μάντζαρης, Χ. Νάζος, Κλ.
Σκουλούδη, Δημήτρης Ιωάννου, Δημήτρης Γιαννόπουλος, Μάλαμα Αργυροπούλου.
1981
05.46. Σόμερσετ Μωμ, Ο κύκλος
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1981-1982 (21/10/1981 – 11/04/1982), Μετάφραση
– Διασκευή: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Άγγελος Αντωνόπουλος, Σκηνικά:
Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Ζακ Μεναχέμ, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος
(Χούγκη), Κάκια Αναλυτή (Κίττυ), Ζωή Ρηγοπούλου, Αλέξανδρος Αντωνόπουλος
(Άρνολντ), Δημήτρης Ιωάννου (Υπηρέτης), Ζωή Ρηγοπούλου (Ελίζαμπεθ), Στέλιος
Καλογερόπουλος (Τέντυ), Άγγελος Αντωνόπουλος (Κλάιβ).
1982
05.47. Τζέιμς Έλγουορντ, Η καρυδόπιττα
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1982-1983, Μετάφραση: Μίτση Κουγιουμτζόγλου,
Σκηνοθεσία: Πέτρος Λεωκράτης, Σκηνικά: Μανώλης Μαριδάκης, Μουσική: Δανάη
Ευαγγελίου, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Άρτσερ), Κάκια Αναλυτή (Τζόσι),
Γιώργος Χριστοδούλου (Μέρρυλ), Καίτη Τριανταφύλλου (Πιμπ), Ζωή Ρηγοπούλου
(Καίητ), Χριστίνα Φειδάνη (Ντάρυλ), Αλέξανδρος Αντωνόπουλος (Φήλιξ), Μπεάτα
Ασημακοπούλου (Χαίηζελ).
503
Πραγματοποίησαν την πρώτη εμφάνισή τους στη Θεσσαλονίκη, στο θερινό Θέατρο Αυλαία, για ένα μήνα και
στη συνέχεια επέστρεψαν στο Θέατρο Αναλυτή. Μετά το πέρας των παραστάσεων άρχισαν και πάλι περιοδείες σε
όλη την Ελλάδα.
253
1983
05.48. Ρον Κλαρκ – Σαμ Μπόμπρικ, Η… δικιά μας
Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Πέτρος Λεωκράτης, Σκηνικά: Μανώλης Μαριδάκης,
Μουσική: Ιφιγένεια Ευθυμιάτου, Μουσική: Αλίκη Τόμπρου, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Μπεν Τσέιμπερς), Κάκια Αναλυτή (Βεατρίκη Τσέιμπερς), Γιώργος
Κωνσταντής, Ντίνος Αυγουστίδης, Μαρία Μίλλερ.
05.49. Πιερέτ Μπρυνώ, Σαριμαρί504

Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Πέτρος Λεωκράτης, Σκηνικά:
Μανώλης Μαριδάκις, Μουσική: Ιφιγένεια Ευθυμιάτου, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Ζιλμπέρ), Κάκια Αναλυτή (Κωλέτ), Φίλιππος Σοφιανός (Μισέλ),
Γιώργος Κωνσταντής (Μαρτέν), Ζωή Ρηγοπούλου (Μαντόνα-Καμικάζι).
1986
05.50. Τζον Πρίσλεϊ, Ο επιθεωρητής έρχεται
Ζωή Ρηγοπούλου, Σκηνοθεσία: Γιώργος Θεοδοσιάδης, Σκηνικά – Κοστούμια:
Γιώργος Ανεμογιάννης, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Επιθεωρητής Γκουλ), Κάκια
Αναλυτή (Σύμπιλ Μπέρλινγκ), Ζωή Ρηγοπούλου, Βύρων Πάλλης, Γιώργος
Κωνσταντής, Ν. Παπαδόπουλος.
504
Σύμφωνα με τα σχόλια του Πλάτωνα Μουσαίου στο πρόγραμμα της παράστασης, τη λέξη αυτή επινόησε η Π.
Μπρυνώ αλλάζοντας ένα σύμφωνο από τη λέξη charivari που σημαίνει πονοκέφαλος, τρομερός θόρυβος, πρόγκα.
Το πρόγκισμα δηλαδή που γίνεται, για να ντροπιάσουν κάποιον που έκανε μια πράξη η οποία αντίκειται στα
χρηστά ήθη και ιδιαίτερα τη μοιχεία. Μετατρέποντας το «ν» σε «μ», μετατίθεται η πρόγκα στο σύζυγο, με τη
διαφορά όμως ότι την πρόγκα στην περίπτωση αυτή την κάνουν οι θεατές.
505
Ακολούθησαν παραστάσεις τους στο Θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη.
254
1987
05.51. Τζιν Στόουν, Ραντεβού σε τρεις μήνες
Μετάφραση: Πλάτων Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Γιώργος Θεοδοσιάδης, Διασκευή:
Κώστας Ρηγόπουλος, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Δανάη
Ευαγγελίου, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος (Γκάρυ), Κάκια Αναλυτή (Λούση),
Μέλπω Ζαρόκωστα, Πάνος Σκουρολιάκος.
1988
05.52. Πάτρικ Χάμιλτον, Το φως του γκαζιού
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1988-1989 (04/11/1988 – 23/04/1989), Μετάφραση
– Διασκευή: Ζωή Ρηγοπούλου, Σκηνοθεσία: Κωστής Τσώνος, Σκηνικά – Κοστούμια:
Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Γιώργος Δεσποτίδης, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Ραφ), Κάκια Αναλυτή (Κυρία Μάνιγκαμ), Πέτρος Φυσσούν, Γιώργος
Κωνσταντής, Νικολέττα Νεφέλη.
1990
05.53. Αλεξέι Νικολάγιεβιτς Αρμπούζωφ, Φθινοπωρινή ιστορία
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1990-1991, Μετάφραση: Ζωή Ρηγοπούλου,
Σκηνοθεσία: Κωστής Τσώνος, Σκηνικά: Ιωάννα Παπαντωνίου, Κοστούμια: Μιχάλης
Ασλάνης, Μουσική: Δανάη Ευαγγελίου, Διανομή:506 Κώστας Ρηγόπουλος (Αλεξέι
Νικολάγιεβιτς), Κάκια Αναλυτή (Κατιούσα Βασίλισβνα).
506
Στο έργο αυτό βρέθηκαν για πρώτη φορά στην καριέρα τους μόνοι επί σκηνής.
255
1991
05.54. Αλεξέι Νικολάγιεβιτς Αρμπούζωφ, Φθινοπωρινή ιστορία
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1991 (Έναρξη: 28/09/1991), Μετάφραση: Ζωή
Ρηγοπούλου, Σκηνοθεσία: Κωστής Τσώνος, Σκηνικά: Ιωάννα Παπαντωνίου,
Κοστούμια: Μιχάλης Ασλάνης, Μουσική: Δανάη Ευαγγελίου, Διανομή: Κώστας
Ρηγόπουλος (Αλεξέι Νικολάγιεβιτς), Κάκια Αναλυτή (Κατιούσα Βασίλισβνα).
1997
05.55. Γιώργος Διαλεγμένος, Σε φιλώ στη μούρη
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1997-1998 (30/10/1997 – 12/04/1998), Σκηνοθεσία:
Γιώργος Ρεμούνδος, Σκηνικά: Νίκος Κασαπάκης, Κοστούμια: Κώστας
Βελινόπουλος, Μουσική: Φωτεινή Μπαξεβάνη, Διανομή: Κώστας Ρηγόπουλος
(Μήτσος), Κάκια Αναλυτή (Γλύκα), Γιώργος Διαλεγμένος, Γιώργος Μπασιάκος,
Θεώνη Σκαλέρη, Ασπασία Τζιτζικάκη, Χρήστος Τριπόδης.
256
3.6. Κώστας Καζάκος – Τζένη Καρέζη
1968
06.01. Γεώργιος Ρούσσος, Θεοδώρα η Μεγάλη
Θέατρο:507 Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος
1968-1969 (10/10/1968 – 26/01/1969), Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής, Σκηνικά –
Κοστούμια: Γιάννης Καρύδης, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή: Τζένη Καρέζη
(Θεοδώρα), Κώστας Καζάκος (Ιουστινιανός), Καίτη Λαμπροπούλου (Αντωνία),
Νίκος Βασταρδής (Καππαδόκης), Α. Αντωνόπουλος (Τριβωνιανός), Δημήτρης
Βεάκης (Βελισσάριος), Χρήστος Μάντζαρης (Προκόπιος), Χρήστος Καλαβρούζος
(Πρωτοσπαθάριος), Γιώργος Βελέντζας, Χρήστος Δαχτυλίδης, Θεόδωρος Ντόβας,
Μαρία Ζαφειράκη, Μάκης Πανώριος, Τίμος Περλέγκας, Γιώργος Κυριακίδης,
Βασίλης Γεωργιάδης, Δήμητρα Ζέζα, Ντίνος Καρύδης, Γιώργος Χριστόπουλος,
Δημήτρης Χρυσομάλλης, Έρση Μαλικένζου, Αγγελική Μπαρούτσου.
1970
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη, Χρονολογία: Φεβρουάριος 1970,
Μετάφραση – Διασκευή: Γεώργιος Ρούσσος, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος,
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Καρύδης, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα, Διανομή:
Τζένη Καρέζη (Κατερίνα), Κώστας Καζάκος (Λεφέβρ), Δήμητρα Ζέζα, Αριστούλα
Ελληνούδη (Ζουλί, πλύστρα / Βασίλισσα Καρολίνα), Δέσποινα Μπούμπη (Τουανόν,
πλύστρα / Πριγκίπισσα Ελίζα), Μαίρη Αρμενάκη (Ρουσσότ, πλύστρα / Δούκισσα του
Ρουβιγκώ), Ελένη Ερήμου (Γειτόνισσα / Βαρώνη Ντε Μπρολί), Κώστας Δάρρας
(Ματουρέν, ένα χαμίνι / Β´ Μαμελούκος), Μάκης Πανώριος (Φουσέ), Βασίλης
Γεωργιάδης (Βιναίγκρ, τυμπανιστής / Κανουβίλ, ένας Ουσάρος), Νίκος Γαλανός
(Νάιππεργκ), Τίμος Περλέγκας (Ζολικαίρ, εθνοφρουρός / Στρατάρχης Ζυνό /
Λορισόν, υπασπιστής του αυτοκράτορα), Γιάννης Κώστογλου (Βαμποντρέν,
εθνοφρουρός / Στρατάρχης Ντυρόκ / Α´ Μαμελούκος), Γιώργος Κυριακίδης (Ζασμέν,
507
Το έργο συνεχίστηκε στο Θέατρο Χατζώκου στη Θεσσαλονίκη, με μικρές αλλαγές στο θίασο (23/05 – 06/07):
η Ε. Μακίσογλου και η Α. Ελληνούδη αντικατέστησαν τις Α. Μπαρούτσου και Ε. Μαλικένζου. Επίσης, ο θίασος
παρουσίασε το ίδιο έργο στο Θέατρο Σκυλίτσειον στον Πειραιά (08-27/07/1969) και πραγματοποίησε περιοδεία
σε πολλές πόλεις της Ελλάδας (29/07-14/09/1969).
257
αρχικαμαριέρης), Δημήτρης Χρυσομάλλης (Ντεπρεώ, καθηγητής χορού), Ντίνος
Καρύδης (Λερουά, μοντελίστ), Ιρένα Νέρι (Κόμισσα Βεντεμίλ / Βαρώνη φον
Μπυλώφ), Δημήτρης Βεάκης (Δουξ του Ρουβιγκώ), Νίκος Βασταρδής (Ναπολέων),
Κάτια Δανδουλάκη (Μαρία Λουΐζα).
1971
06.03. Αλεξέι Αρμπούζωφ, Μια ιστορία από το Ιρκούτσκ
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος
1970-1971 (Έναρξη: 09/01/1971), Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά –
Κοστούμια: Σάββας Χαρατσίδης, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα, Διανομή: Τζένη
Καρέζη (Βάλια), Κώστας Καζάκος (Σεργκέι), Νίκος Γαλανός (Βίκτωρ), Ελένη
Καρπέτα (Λαρίσα), Χρήστος Καλαβρούζος (Σερτζιούκ), Γιώργος Κυριακίδης (Ένας
μεθυσμένος), Ρούλα Χριστοπούλου (Ένα κοριτσάκι), Δημήτρης Χρυσομάλλης
(Ροντίκ), Τίμος Περλέγκας (Λάπτσενκο), Ντίνος Καρύδης (Ντενίς), Αριστούλα
Ελληνούδη (Ζίνκα), Κώστας Δάρρας & Ελπιδοφόρος Γκότσης (Μάγκες), Κόκα
Στυλιανού (Η αγαπημένη του Σερτζιούκ / Νοσοκόμα), Κάτια Δανδουλάκη (Ξάνα),
Ελένη Ερήμου (Μάγια), Τάσος Μαράς (Ένας πιτσιρίκος), Βασίλης Γεωργιάδης (Ένας
περαστικός), Ελένη Ερήμου (Νιούρα), Χορός: Βάσος Ανδρονίδης, Ιρένα Νέρι,
Γιάννης Κώστογλου,
06.04. Ζακ Ντεβάλ, Το κορίτσι της καμπίνας 15

Θέατρο: Δημοτικό Θέατρο, Πειραιάς, Θίασος: Τζένη Καρέζη, Χρονολογία: Θερινή
περίοδος 1971 (Έναρξη: 03/08/1971), Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης, Σκηνοθεσία:
Κώστας Καζάκος, Σκηνικά: Γιάννης Καρύδης, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή:
Τζένη Καρέζη (Μαρτίν Μπεξ), Κώστας Καζάκος (Ραούλ Καρνουά), Κώστας Δάρρας
(Πιβιέ, καμαρότος), Αριστούλα Ελληνούδη (Νικόλ Μασούμπρ / Αλίν,
μανικιουρίστα), Βασίλης Γεωργιάδης (Φερμπουάζ), Δήμητρα Ζέζα (Υβόν,
καμαριέρα), Τίμος Περλέγκας (Ιβάν, γκρουμ), Σπύρος Κωνσταντόπουλος (Μπαρτού,
σερβιτόρος), Ντίνος Καρύδης (Ντέιβιντ Ογκντέν), Ελένη Ερήμου (Μπάρμπαρα
Σάντγουελ).
258
06.05. Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ασπασία
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος
1971-1972, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά – Κοστούμια: Σάββας
Χαρατσίδης, Μουσική: Βασίλης Αρχιτεκτονίδης, Διανομή:508 Τζένη Καρέζη
(Ασπασία), Κώστας Καζάκος, Θεόδωρος Έξαρχος, Ντίνος Καρύδης, Γ. Κατσάρας,
Τίμος Περλέγκας, Κίμων Μουζενίδης, Τ. Τράικος, Γιάννης Ευαγγελίδης, Μάκης
Πανώριος, Νίκος Βασταρδής, Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Θάνος Παπαδόπουλος,
Δήμητρα Ζέζα, Ν. Βορρέα, Τ. Λέρτας, Γιώργος Παπαδόπουλος, Γιώργος Πετσιβάς,
Δ. Τόκας, Χ. Παρίσης, Θανάσης Σκαρλίγκος, Γ. Αδαμοπούλου, Δημήτρης
Γιαννακόπουλος, Φ. Λιθάρης, Χρήστος Πέτσιος.
1973
06.06. Ιάκωβος Καμπανέλλης, Το μεγάλο μας τσίρκο509
Θέατρο:510 Αθήναιον (θερινό), Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1973 (Έναρξη: 22/06/1973), Σκηνοθεσία: Κώστας
Καζάκος, Σκηνικά – Κοστούμια: Φαίδων Πατρικαλάκης, Μουσική: Σταύρος
Ξαρχάκος, Κίνηση: Μαρία Κυνηγού, Τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης, Διανομή: Τζένη
Καρέζη, Κώστας Καζάκος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Σπύρος Κωνσταντόπουλος,
Χρήστος Καλαβρούζος, Νίκος Κούρος, Τίμος Περλέγκας, Θάνος Παπαδόπουλος,
Αριστούλα Ελληνούδη, Τάσος Λέρτας, Νίκος Γκλαβάς, Λάκης Γκέκας, Ιωάννα
Μουρούζη, Κίμων Μουζενίδης, Γιώργος Παπαδόπουλος, Βασίλης Κολοβός, Μάνια
Κολιάνδρη, Νίκος Πόγκας, Ρήγας Αξελός, Πάνος Βενιέρης, Δημήτρης Τσοϊδάκης,
Λάμπρος Μαριόλης, Γιώργος Βερλής, Τάσος Πολυχρονόπουλος, Δημήτρης
Βασματζής, Μάριος Αρβανιτάκης, Γιάννα Ανδρεοπούλου, Δημήτρης Ταγιάς, Λάκης
Σαμαράς, Λίνα Μπαμπατσιά, Πάρη Βασιλάκη, Ελένη Τζιούνη, Μπάκης Παρίσης,
Μαίρη Λάφη, Γιώργος Δημητριάδης.
508
Δεν υπάρχει αναλυτική καταγραφή της διανομής ρόλων, διότι δεν έχει βρεθεί το πρόγραμμα της παράστασης
και το συγκεκριμένο έργο του Ι. Καμπανέλλη δε συμπεριλαμβάνεται σε αυτά που έχουν εκδοθεί.
509
Οι πληροφορίες έχουν αντληθεί από το Ι. Καμπανέλλης (2010), Θέατρο, τ. Η´, στο οποίο όμως δεν
παρατίθενται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη διανομή ρόλων.
510
Οι παραστάσεις συνεχίστηκαν στο χειμερινό θέατρο Ακροπόλ, αλλά διακόπηκαν λόγω φυλάκισης των
πρωταγωνιστών.
259
1974
06.07. Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ένα κάποιο παραμύθι, το κουκί και το ρεβίθι
Θέατρο:511 Αθήναιον (Μουσείο), Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Ξαρχάκος, Χορογραφία: Κώστας Τσιάνος, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Ζωίτσα / Ο α´),
Κώστας Καζάκος (Χαρίλαος / Ο β´), Γιώργος Χριστόπουλος (Ηθοποιός / Βιομήχανος
/ Ο γ´ / Κος Λυκούργος), Θάνος Παπαδόπουλος (Κατσίκα / Γριά Α´ / Καθαρίστρια /
Γιος), Κίμων Μουζενίδης (Γάιδαρος / Μαστρωπός), Κώστας Τσιάνος (Κόκορας /
Πελάτης Α´ / Ο δ´ / Σχολιαστής), Χρήστος Κελαντώνης (Σκύλος / Προικοθήρας),
Ιωάννα Μουρούζη (Κότα / Τασία), Νίκος Κανακάκης (Μηχανουργός / Αποστόλης),
Ντίνος Δουλγεράκης (Εφοριακός / Τάκης), Δημήτρης Τσοϊδάκης (Γαλοπούλα / Γιος),
Λάζος Τερζάς (Αγορανόμος / Πατέρας), Βασίλης Κολοβός (Συνήγορος), Μάνος
Βενιέρης (Υπάλληλος), Κατερίνα Παπαδημητρίου, Σταμάτης Τζελέπης (Φονιάς),
Νίκος Δημητράτος (Κλέφτης / Καθαρίστρια / Τραγουδιστής), Νίκος Πόγκας
(Επιθεωρητής Α´), Ρήγας Αξελός (Επιθεωρητής Β´), Δημήτρης Βασματζής
(Επιθεωρητής Γ´), Στάθης Μίχας, Τάκης Σαρρής, Πάρη Βασιλάκη, Γιώργος
Κυριακίδης (Γριά Β´), Γιώργος Παπαδόπουλος (Μπακάλης), Γιάννα Ανδρεοπούλου,
Μάριος Αρβανιτάκης (Πελάτης Β´), Εύα Μπενέτα (Τασία), Γιώργος Χαλεπλής
(Νέος), Έμμυ Σαράβα (Πωλήτρια / Νέα), Μπάκης Παρίσης (Κλέφτης), Τζώρτζης
Μοσκοβάκης, Δημήτρης Μητσόπουλος.
06.08. Ιάκωβος Καμπανέλλης, Το μεγάλο μας τσίρκο Νο 2512

Θέατρο:513 Αθήναιον (θερινό), Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Ξαρχάκος, Χορογραφία: Κώστας Τσιάνος, Διανομή: Τζένη Καρέζη, Κώστας
Καζάκος, Γιώργος Χριστόπουλος, Βασίλης Κολοβός, Νίκος Πόγκας, Νίκος
Δημητράτος, Κίμων Μουζενίδης, Ελπίδα Μπραουδάκη, Κώστας Μαλκότσης, Ρήγας
Αξελός, Νίκος Κανακάκης, Δημήτρης Τσοϊδάκης, Σταμάτης Τζελέπης, Δημήτρης
511
Η παράσταση αυτή επαναλήφθηκε στο Θέατρο Ακροπόλ (05/10/1973).
512
Το έργο αυτό είχε εμπλουτιστεί με νέες σκηνές. Τη χειμερινή περίοδο που ακολούθησε, ο θίασος
πραγματοποίησε περιοδείες με το έργο αυτό σε όλη την Ελλάδα.
513
Παραστάσεις του έργου αυτού δόθηκαν στο Θέατρο Παλαί Ντε Σπορ στη Θεσσαλονίκη το Σεπτέμβριο του
1974 και στη συνέχεια ο θίασος άρχισε περιοδείες.
260
Γιαννακόπουλος, Μπάκης Παρίσης, Πάρη Βασιλάκη, Μάριος Αρβανιτάκης, Γιάννα
Ανδρεοπούλου, Τάκης Σαρρής, Εύα Μπενέτα, Δημήτρης Μητσόπουλος, Γιώργος
Χαλεπλής, Γ. Αντωνάκης, Γιάννης Αντωνακάκης, Μαρίνα Μπάλτσα, Τάσος
Μαρκούσης.
1975
06.09. Ιάκωβος Καμπανέλλης, Εχθρός λαός514
Θέατρο: Αθήναιον, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος, Χρονολογία:
Ιούνιος 1975, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά – Κοστούμια: Αντώνης
Κυριακούλης, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Κίνηση: Κώστας Τσιάνος, Μουσική
διδασκαλία: Βασίλης Τενίδης, Τραγούδι: Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Διανομή:
Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος, Λάζος Τερζάς, Βασίλης Κολοβός, Γιώργος
Κυριακίδης, Γιάννης Ροζάκης, Πάνος Μιχαλόπουλος, Κώστας Σανιδάς, Νίκος
Γαλιάτσος, Δημήτρης Γιαννακόπουλος, Μάριος Αρβανιτάκης, Δημήτρης Βυζάντιος,
Σπύρος Καλογήρου, Αγνή Βλάχου, Γιάννης Ευδαίμων, Κώστας Τσιάνος, Αλίκη
Αλεξανδράκη, Γιώργος Σταμάτης, Δημήτρης Τσοϊδάκης, Σταμάτης Τζελέπης, Νίκος
Κανακάκης, Πάρη Βασιλάκη, Κατερίνα Παπαδημητρίου, Άννα Χριστοπούλου,
Χρυσάνθη Κορνηλίου, Τζώρτζης Μοσχοβάκης, Γιάννα Ανδρεοπούλου, Κυριάκος
Ντούμος, Γιώργος Χαλεπλής, Έρη Γκοδήλου, Εύα Μπενέτα, Γιώργος Μαλταμπές,
Ανδρέας Βαρούχας, Νίκος Κάπιος, Βασίλης Μπουγιουκλάκης.
1976
Θέατρο: Αθήναιον (Μουσείο), Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Χρονολογία:515 Θερινή περίοδος 1976 (Έναρξη: 09/06/1976), Σκηνοθεσία: Κώστας
Καζάκος, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Καρύδης, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα,
Διανομή: Τζένη Καρέζη (Κατερίνα), Κώστας Καζάκος (Λεφέβρ), Νανά Νικολάου
(Τουανόν, πλύστρα / Βασίλισσα Καρολίνα), Άννα Αδριανού (Ζουλί, πλύστρα /
Βαρώνη Ντε Μπρολί), Γιούλη Πεζοπούλου (Ρουσσότ, πλύστρα / Πριγκίπισσα Ελίζα),
514
Οι πληροφορίες έχουν αντληθεί από το Ι. Καμπανέλλης (2010), Θέατρο, τ. Η´, στο οποίο όμως δεν
παρατίθενται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη διανομή ρόλων.
515
Τη θεατρική περίοδο που προηγήθηκε αυτής, ο θίασος πραγματοποίησε περιοδείες στη Γερμανία για να
παρουσιάσει και εκεί έργο Το μεγάλο μας τσίρκο του Ι. Καμπανέλλη.
261
Μαρία Καραβία (Α´ Γειτόνισσα / Δούκισσα του Ρουβιγκώ), Έλσα Θεοδώρου (Β´
Γειτόνισσα / Κόμισσα Βεντεμίλ / Βαρώνη φον Μπυλώφ), Μαίρη Μαυρομμάτη (Γ´
Γειτόνισσα / Μαρκησία Μορτεμάρ), Δημήτρης Παπαγιάννης (Φουσέ), Θάνος
Παπαδόπουλος (Ματουρέν, ένα χαμίνι / Λερουά, μοντελίστ), Πάνος Κορκοτάς
(Βιναίγκρ, τυμπανιστής / Αρνό, ακαδημαϊκός / Σαιν-Μαρσάν, υπασπιστής), Πάνος
Μιχαλόπουλος (Νάιππεργκ), Κάρολος Καρόλου (Ζολικαίρ, εθνοφρουρός / Κανουβίλ,
ένας Ουσάρος / Λορισόν, υπασπιστής), Τζώρτζης Μοσχοβάκης (Βαμποντρέν,
εθνοφρουρός / Στρατάρχης Ζυνό / Α´ Μαμελούκος), Γιώργος Κυριακίδης (Ζασμέν,
αρχικαμαριέρης), Γιώργος Μαλταμπές (Υπηρέτης / Β´ Μαμελούκος), Ζανό Ντάνιας
(Ντεπρεώ, καθηγητής χορού), Βαγγέλης Τσεσμελής (Ιππότης Ντε Κορσό / Βιλλιέ,
υπασπιστής), Σπύρος Κωνσταντόπουλος (Δουξ του Ρουβιγκώ), Νίκος Βασταρδής
(Ναπολέων), Έλενα Αλεξοπούλου (Αυτοκράτειρα Μαρία Λουΐζα).
1977
06.11. Ιάκωβος Καμπανέλλης, Η Παναγία των δολαρίων516
Θέατρο: Καλοκαιρινό Αθήναιον, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος
– Γιάννης Φέρτης, Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1977 (Έναρξη: 12/06/1977),
Σκηνοθεσία: Κώστας Μπάκας, Διανομή:517 Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος,
Γιάννης Φέρτης, Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Λάζος Τερζάς, Γιώργος Κυρίτσης,
Αλίκη Αλεξανδράκη, Δημήτρης Ζακυνθινός, Νανά Νικολάου.
06.12. Γεώργιος Ρούσσος,518 Η Πάπισσα Ιωάννα

Θέατρο: Σούπερ Σταρ, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Κώστας Καζάκος, Σκηνικά – Κοστούμια: Βασίλης Φωτόπουλος, Μουσική: Ρηνιώ
Παπανικόλα, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Ιωάννα), Κώστας Καζάκος (Αναστάσιος),
Νανά Νικολάου (Αγία Ίδα / Πιπίνα), Αλίκη Αλεξανδράκη (Αγία Λιόβα), Αλμπέρτο
Εσκενάζυ (Φρουμέντιος / Φλώρος), Έφη Γκοδίμη (Νυμφοδώρα), Γιούλη Πεζοπούλου
(Μητροδώρα), Πάρη Βασιλάκη (Μηνοδώρα), Ακτή Δρίνη (Βλιθρούδη), Γιώργος
Κυρίτσης (Επίσκοπος / Καρδινάλιος Σερπεντίνο), Λάζος Τερζάς (Παφνούμιος /
516
Διασκευή του έργου του Γκ. Κάνιν Γεννημένη χθες.
517
Δε στάθηκε εφικτή η εύρεση πληροφοριών σχετικά με την αναλυτική διανομή των ρόλων.
518
Βασίστηκε στο έργο του Εμμανουήλ Ροΐδη.
262
Καρδινάλιος Πελεγκρίνο), Γιώργος Σταμάτης (Ονούφριος), Βαγγέλης Ζερβόπουλος
(Πατάπιος / Καρδινάλιος Μπουοναρόλα), Σταμάτης Τζελέπης (Σαββάτιος /
Καρδινάλιος Στραπαρόλα), Γιώργος Κυριακίδης (Κορβίνος / Καρδινάλιος Τζεντίλε),
Κυριάκος Ντούμος (Ιερέας / Καρδινάλιος Πούλτσι), Ζαχαρίας Ρόχας (Ιερέας), Πάνος
Βαρδάκος (Ιερέας), Δημήτρης Ζακυνθινός (Καρδινάλιος Καβαλίνα), Σπύρος
Κωνσταντόπουλος (Ηγούμενος / Πάπας Λέων ο Δ´).
1978
06.13. Μορίς Ενεκέν – Πιερ Βεμπέρ, Η κυρία προέδρου
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1978 (Έναρξη: 28/06/1978), Διασκευή: Γεώργιος
Ρούσσος, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά – Κοστούμια: Βασίλης
Φωτόπουλος, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Γκομπέτ),
Κώστας Καζάκος (Γκοντέ), Σπύρος Κωνσταντόπουλος (Πρόεδρος Τρικοπάν), Λάζος
Τερζάς (Πάρεδρος Τριμπουσέν / Πρωθυπουργός), Γιώργος Κυριακίδης (Πάρεδρος
Μπουκέτ / Φρανσουά), Γιώργος Κυρίτσης (Εισαγγελεύς Κλεκλέ / Αρχικλητήρ),
Νανά Νικολάου (Διονυσία), Αλίκη Αλεξανδράκη (Αγλαΐα), Υβόννη Μεταξάκη
(Σοφία / Ζανέτ), Αλμπέρτο Εσκενάζυ (Ρεζιμόν), Πάνος Χατζηκουτσέλης
(Μπιενανσίς), Πάρη Βασιλάκη (Ζουλιέτ), Γιώργος Σταμάτης (Μυστικός), Νίκος
Δαφνής (Ευγένιος).
06.14. Μπράιαν Φριλ, Πολίτες Β´ κατηγορίας

Θέατρο: Αθήναιον (Ακαδημίας), Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Στέλλα Κρανάη, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά: Βασίλης Φωτόπουλος,
Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα, Μπαλάντες: Μίκης Θεοδωράκης, Διανομή: Τζένη
Καρέζη (Στέλλα), Κώστας Καζάκος (Δικαστής), Γιώργος Κυρίτσης (Ντομπς),
Δημήτρης Γιαννακόπουλος (Αστυφύλακας), Τάνια Σαββοπούλου (Λίλυ), Αλμπέρτο
Εσκενάζυ (Μάικλ), Δημ. Αντωνιάδης (Στρατιώτης Α´), Χάρης Εμμανουήλ
(Υπολοχαγός), Πάνος Χατζηκουτσέλης (Ο’Κέλλυ), Νίκος Δαφνής (Τραγουδιστής),
Σπύρος Κωνσταντόπουλος (Εφημέριος), Ναπολέων Ροδίτης (Ταξίαρχος), Τάκης
263
Παναγόπουλος (Γουΐνμπουρν), Νίκος Βανδώρος (Κάππλεϋ), Γιώργος Καραλής
(Στρατιώτης Β´).
1979
06.15. Βικτώρ Ουγκώ, Η Παναγία των Παρισίων
Χρονολογία: Ιούλιος 1979, Διασκευή: Τζένη Καρέζη, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος,
Σκηνικά: Βασίλης Φωτόπουλος, Μουσική: Γιώργος Τσαγκάρης, Χορογραφία:
Γιάννης Φλερύ, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Εσμεράλδα), Κώστας Καζάκος
(Κουασιμόδος), Γιώργος Μιχαλακόπουλος (Ουγκώ), Σπύρος Κωνσταντόπουλος
(Κλοπίνος ο τρελλάρας / Φλοριάν Μπαρμπεντιέν / Ιεροεξεταστής), Χρήστος
Δαχτυλίδης (Πέτρος Γρηγοράς / Ζαρμολύ), Μαρία Ζαφειράκη (1η Τσιγγάνα /
Ερημίτισσα), Νίκος Δαφνής (Τσιγγάνος τραγουδιστής), Σταμάτης Τζελέπης (Δούκας
της φωτιάς / Τριστάνος Ερημίτης / Πολίτης Α´ / Γιατρός), Μαρία Αναστασίου (2η
Τσιγγάνα / Λουδοβίκος 11ος / Γυναίκα Α´ / Γριά Φαλουρντέλ), Αλέκα Λαμπρινού (3η
Τσιγγάνα / Γυναίκα Β´ / Νέα), Τάσος Αργυρός (1ος Τσιγγάνος), Γιώργος Μενίδης (2ος
Τσιγγάνος / Δήμιος), Γιώργος Λώζος (Κουτσός ζητιάνος / Γραμματικός / Πολίτης
Β´), Γιώργος Κυρίτσης (Κλαύδιος Φρόλλος), Πάνος Χατζηκουτσέλης (Φοίβος ντε
Σατωπέρ), Τάσος Αργυρός (Τοξότης Α´), Γυναικείος Χορός: Αθ. Μαραβέλια, Δ.
Κατακουζηνού, Μ. Κιντώνη, Ν. Παπαργύρη, Ειρήνη Ιωαννίδου, Αθ. Φούντα, Λίλιαν
Χρόνη, Αντρικός Χορός: Παύλος Φωλτίδης, Ανδρέας Κουτσουρέλης, Χρ. Νικολάου,
Κ. Φούντας, Θ. Γκίνης, Στρ. Κρυσταλλάκης, Χαρ. Τσιμπογιάννης, Ν. Καραγιώργης,
Ναπ. Κάλλης.
06.16. Πιερ Μπαριγιέ – Ζαν Πιερ Γκρεντί, Η αγριόγατα

Αλέξης Λυκαυγής, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά: Δημήτρης Ντούβαης,
Μουσική: Γιάννης Ζουγανέλης, Διανομή:519 Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος, Νανά
Ραζέλου, Τάσος Κωστής, Χρήστος Δαχτυλίδης, Γιώργος Κυριακίδης, Μαρία
Αναστασίου.
519
Δε βρέθηκε το πρόγραμμα της παράστασης, ώστε να καταγραφεί αναλυτικά η διανομή των ρόλων των
ηθοποιών.
264
1980
06.17. Ζωρζ Φεϋντώ, Το νου σου στην Αμέλια
Θέατρο: Μινώα, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος, Χρονολογία:
Χειμερινή περίοδος 1980-1981 (Έναρξη: 10/10/1980), Μετάφραση: Παυλίνα
Μπόταση (Τζένη Καρέζη), Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά – Κοστούμια:
Γιώργος Πάτσας, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα, Διανομή:520 Τζένη Καρέζη, Κώστας
Καζάκος, Χρήστος Δαχτυλίδης, Γιώργος Κυριακίδης, Ναπολέων Ροδίτης, Νανά
Ραζέλου, Μαρία Τσακαλίδου, Γιώργος Κέντρος, Πάνος Χατζηκουτσέλης, Ανδρέας
Φιλιππίδης, Σοφία Σεϊρλή, Χρήστος Κελαντώνης, Τάσος Κωστής, Δημήτρης
Καλλιβωκάς, Έρη Γκοδίμη, Δημ. Κοτζιάς.
1981
06.18. Πιερ Μπαριγιέ – Ζαν Πιερ Γκρεντί, Επιχείρηση γοητεία
Παυλίνα Μπόταση (Τζένη Καρέζη), Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά:
Δημήτρης Ντούβλης, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Σουζάννα Γκωτιέ), Κώστας Καζάκος
(Ρομπέρ Γκωτιέ), Δημήτρης Βαενάς (Μπερνάρ), Κατερίνα Ραζέλου (Ζοέλ), Σοφία
Σεϊρλή (Ναντίν), Γιάννης Βόγλης (Μωρίς Μπαμπέν), Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
(Μπαλεστρά).
1982
06.19. Έντουαρντ Άλμπι, Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ
Χειμερινή περίοδος 1982-1983 (Έναρξη: 05/11/1982), Μετάφραση: Τζένη Καρέζη,
Σταμάτης Φασουλής, Σκηνοθεσία: Ζυλ Ντασέν, Σκηνικά: Λίζα Ζαΐμη, Φωτισμοί:
Ντίντης Καρύδης-Φουκς, Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος, Διανομή: Τζένη Καρέζη
520
ηθοποιών.
265
(Μάρθα), Κώστας Καζάκος (Τζωρτζ), Γρηγόρης Βαλτινός (Νικ), Όλια Λαζαρίδου
(Χάνυ).
1984
06.20. Ερρίκος Ίψεν, Έντα Γκάμπλερ
Σκηνοθεσία: Μίνως Βολανάκης, Σκηνικά – Κοστούμια: Λίζα Ζαΐμη, Φωτισμοί:
Ντίντης Καρύδης-Φουκς, Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος, Διανομή: Τζένη Καρέζη
(Έντα Τέσμαν), Κώστας Καζάκος (Έιλερτ Λέβμποργκ), Γιώργος Μιχαλακόπουλος
(Γιορίκεν Τέσμαν, δόκτωρ της Ιστορίας), Δήμητρα Ζέζα (Δις Τζουλιάνα Τέσμαν,
θεία του), Κατερίνα Βασιλάκου (Κυρία Έλβστετ), Γιώργος Μοσχίδης (Δικαστής
Μπρακ), Ζωή Βουδούρη (Μπέρτα, υπηρέτρια του Τέσμαν).
1985
Θέατρο: Ηρώδειο, Αθήνα, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος, Χρονολογία:
02/08/1985, Σκηνοθεσία: Μίνως Βολανάκης, Σκηνικά: Ρόμπερτ Μίτσελ, Κοστούμια:
Γιώργος Ζιάκας, Μουσική: Θόδωρος Αντωνίου, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Μήδεια),
Κώστας Καζάκος (Ιάσων), Μίρκα Γεμεντζάκη (Τροφός), Α. Μυλωνάς, Γιώργος
Κυριακίδης, Αριστοτέλης Αποσκίτης, Στ. Κυριακίδης, Χορός: Ι. Γκαβάκου, Δ.
Θερμού, Χρ. Κέρκενταλ, Ν. Κουντούρη, Ε. Κούρκουλα, Ε. Χαζηφώτη, Κ.
Βακαλοπούλου, Μ. Βούρου, Δ. Δρεπανιά, Μ. Λιναράκη, Α. Παπαστάθη, Β.
Σακελλάρη, Δ. Σεμπεκοπούλου, Ε. Σουβατζή, Ε. Χατζηιωάννου, Κωνσταντίνος
Καζάκος, Νίκος Μπαρτζώτας, Χρ. Παρούσης, Θ. Μεθεντικούλιας και οι μικροί: Δημ.
Αμπατζής, Χρ. Πατσατσής.
06.22. Αλεξάντρ Γκέλμαν, Πρόσωπο με πρόσωπο

266
Κατερίνα Ζορμπαλά, Σκηνοθεσία: Ολέγκ Εφρέμοφ, Σκηνικά: Σάββας Χαρατσίδης,
Διανομή: Τζένη Καρέζη (Νατάσα), Κώστας Καζάκος (Αλεξέι).
1987
06.23. Σοφοκλής, Ηλέκτρα
Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Χρονολογία: 17-18/07/1987, Έμμετρη μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης, Σκηνοθεσία:
Ρόμπερτ Στούρουα, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ζιάκας, Μουσική: Γκεόργκι
Καντσέλι, Χορογραφία: Γκεόργκι Αλεξίτζε, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Ηλέκτρα),
Κώστας Καζάκος (Παιδαγωγός), Νίκος Παπαδόπουλος (Ορέστης), Νίκος Δαφνής
(Πυλάδης), Πέμη Ζούνη (Χρυσόθεμη), Άννα Μακράκη (Κλυταιμνήστρα), Τίμος
Περλέγκας (Αίγισθος), Χορός: Β. Σακελλάρη, Ε. Σουβατζή, Λ. Φιλίπποβα, Ο.
Αλεξανδροπούλου, Μ. Δεληβοριά, Λ. Στεργίου, Μ. Τσερεντζούλια, Α. Υψηλάντη, Δ.
Τσιρονίδου, Ε. Μπόντη, Ε. Γιαννοπούλου, Φρουροί: Κωνσταντίνος Θέμελης,
Βαγγέλης Καραγκούνης.
06.24. Έντουαρντ Ρατζίνσκυ, Τζόγκινγκ

Τζένη Καρέζη, Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σκηνικά: Σάββας Χαρατσίδης,
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης, Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος, Διανομή:
Τζένη Καρέζη (Ιρίνα), Κώστας Καζάκος (Μίσα), Νίκος Παπαδόπουλος (Σεριόζα),
Ευδοκία Σουβατζή (Κάτια).
1988
06.25. Άντον Τσέχωφ, Ο Βυσσινόκηπος
Χειμερινή περίοδος 1988-1989 (Έναρξη: 01/10/1988), Μετάφραση: Λυκούργος
Καλλέργης, Σκηνοθεσία: Ολέγκ Εφρέμοφ, Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί: Βαλερί
Λέβενταλ, Μουσική: Βαγγέλης Κατσούλης, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Λιούμποβ
Αντρέγιεβνα), Κώστας Καζάκος (Λοπάχιν), Θόδωρος Κατσαδράμης (Γερο-υπηρέτης
267
Φιρς), Ευδοκία Σουβατζή (Ντουνιάσα, υπηρέτρια), Γιώργος Κυρίτσης (Επιχόντοφ),
Ιωάννα Τσιριγκούλη (Άνια), Άγγελος Αντωνόπουλος (Γκάεφ), Μίνα Χειμώνα
(Βάρια), Χρήστος Μπίρος (Πισίκ), Άννα Μακράκη (Σαρλότα, γκουβερνάντα),
Παναγιώτης Σταματόπουλος (Λακές Σάσια), Δημήτρης Καταλειφός (Φοιτητής
Τροφίμοβ), Άρτο Απαρτιάν.
1989
Θέατρο: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Θίασος: Τζένη Καρέζη – Κώστας Καζάκος,
Χρονολογία: 04-05/08/1989, Μετάφραση: Φώτος Πολίτης, Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ
Στούρουα, Σκηνικά – Κοστούμια: Μίρον Σβελίτζε, Ρόμπερτ Στούρουα, Μουσική:
Γκεόργκι Καντσέλι, Χορογραφία: Γκεόργκι Αλεξίτζε, Διανομή: Κώστας Καζάκος
(Οιδίποδας), Τζένη Καρέζη (Ιοκάστη), Αντώνης Αναστασάκης (Ιερέας), Γιώργος
Κυρίτσης (Κρέων), Αρτώ Απαρτιάν (Τειρεσίας), Παναγιώτης Σταματόπουλος
(Άγγελος), Άννα Μακράκη (Εξάγγελος), Στάθης Βούτος (Θεράπων Λαΐου), Βάσω
Κυπραίου (Αντιγόνη), Θοδώρα Βαλσάμη (Ισμήνη), Χορός: Αντώνης Αλεξίου,
Θόδωρος Γκόνης, Παναγιώτης Ζαγανιάρης, Βασίλης Κούκουρας, Ηλίας Κουντής,
Άντρος Κρητικός, Στέλιος Μάινας, Δημ. Ντάσιος, Αλέκος Πετρίδης, Αντ.
Ραμπαούνης, Νίκος Σαρόπουλος, Ευδ. Τσολακίδης, Παύλος Φωτιάδης, Χρ. Φωτίδης,
Γιώργος Χαδίνης.
1990
06.27. Λούλα Αναγνωστάκη, Διαμάντια και μπλουζ
Βασίλης Παπαβασιλείου, Σκηνικά – Κοστούμια: Δημήτρης Μυταράς, Μουσική:
Ελένη Καραΐνδρου, Φωτισμοί: Ανδρέας Μπέλλης, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Άννα),
Κώστας Καζάκος (Γιάγκος), Βάνα Πεφάνη (Ειρήνη), Μαρίκα Τζιραλίδου (Ελένη),
Αλεξάνδρα Παυλίδου (Σόνια), Ανδρέας Ανδρεόπουλος (Άντζελο), Αίας
Μανθόπουλος (Νίκος).
268
3.7. Δημήτρης Παπαμιχαήλ – Αλίκη Βουγιουκλάκη
1964
07.01. Ζαν Ανούιγ, Κολόμπ
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης, Σκηνοθεσία: Μήτσος Λυγίζος, Σκηνικά: Στέλιος
Ορφανίδης, Κοστούμια: Ντένυ Βαχλιώτη, Μουσική: Ιφιγένεια Ευθυμιάτου, Διανομή:
Αλίκη Βουγιουκλάκη (Κολόμπ), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Μπερνάρ), Δέσπω
Διαμαντίδου (Κυρία Αλεξάνδρα), Χρήστος Τσαγανέας (Εμίλ Ρομπινέ), Ανδρέας
Ντούζος (Αρμάνδος), Λιάκος Χριστογιαννόπουλος (Ντεφουρνέτ), Βασίλης
Ανδρεόπουλος (Ντυ Μπαρτά), Πέτρος Λοχαΐτης (Λα Συρέτ), Κούλα Αγαγιώτου
(Σεραφίνα), Νίκος Παπαναστασίου (Κομμωτής), Ηλίας Κουρίστης (Μηχανικός
σκηνής), Δημήτρης Γιαννόπουλος (Μανικιουρίστας).
1965
07.02. Γρηγόριος Ξενόπουλος, Ο πειρασμός
Θέατρο: Κεντρικόν, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1964-1965,521 Σκηνοθεσία: Μήτσος Λυγίζος,
Σκηνικά: Μάριος Αγγελόπουλος, Μουσική: Ιφιγένεια Ευθυμιάτου, Διανομή: Αλίκη
Βουγιουκλάκη (Καλλιόπη), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Νίκος Παπαστάμου), Δέσπω
Διαμαντίδου (Κλειώ Γεωργιάδου), Χρήστος Τσαγανέας (Μενέλαος Γεωργιάδης),
Ανδρέας Ντούζος (Μήτσος), Βασίλης Ανδρεόπουλος (Γεώργιος Δρόγκας), Πέτρος
Λοχαΐτης (Κοσμάς), Μαρία Βούλγαρη (Αγγέλα Παπαστάμου), Δέσποινα Νικολαΐδου
(Πολυξένη Δρόγκα), Νίκος Παπαναστασίου (Κρίτων Γεωργιάδης), Κούλα
Αγαγιώτου (Θοδώρα).
07.03. Πολ Όσμπορν, Ο κόσμος της Σούζυ Βογκ

Θέατρο: Κοτοπούλη-Ρεξ, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1965 (01/10 – 21/11/1965),
Μετάφραση: Μίτση Κουγιουμτζόγλου, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
521
Παραστάσεις του εν λόγω έργου δόθηκαν στις 26/02-17/03, 20/03-18/04 και 25/04-02/05/1965.
269
Σκηνικά: Βασίλης Φωτόπουλος, Μουσική: Έλλη Σολωμονίδου, Χορογραφίες: Νίκος
Παπάς, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Σούζυ Βογκ), Δημήτρης Παπαμιχαήλ
(Ρόμπερτ Λόμαξ), Γιάννης Βογιατζής (Μπεν Τζέφκωτ), Γιώργος Μιχαλακόπουλος
(Α-Τογκ, ο ξενοδόχος), Μπέτυ Αρβανίτη (Καίη Φλέτσερ), Χρόνης Εξαρχάκος
(Ο’Νηλ), Αλίκη Ζαβερδινού (Γκουένο-Λη), Μαρία Μπονέλλου (Μίνι-Χο), Ματίνα
Καρρά (Τάι-Φου), Σάσα Καστούρα (Ένα κορίτσι στη «Χαρούμενη Γωνιά»), Μάκης
Γιαννόπουλος (Α´ Κινέζος αστυφύλακας), Στέλιος Σαμαράς (Β´ Κινέζος
αστυφύλακας), Ντίνος Καρύδης (Α´ Αμερικανός ναύτης), Γιώργος Μεσσάλας (Β´
Αμερικανός ναύτης), Γιώργος Παπαδόπουλος (Ένας υποδεκανέας), Δήμητρα Πεφάνη
(Λουλού), Αθηνά Καστούρα (Μια χορεύτρια), Δημήτρης Μπαλντάς (Ένα αγοράκι),
Λίνα Οικονομίδου (Ένα κοριτσάκι), Πλήθος στο Χονγκ-Κονγκ: Χρήστος Νάτσιος,
Μάγδα Λέκκα, Ηλίας Κουρίστης, Γιώργος Ματτύς, Τάκης Φίλινας, Στέλιος
Λιονάκης, Αλέκος Ζαρταλούδης, Ανδρέας Τσάκωνας.
07.04. Αλέκος Σακελλάριος, Η κόρη μου η σοσιαλίστρια

Θέατρο:522 Κοτοπούλη-Ρεξ, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1965-1966 (26/11/1965 – 03/04 & 10-
17/04/1966), Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Μουσική – Τραγούδια: Γιώργος Ζαμπέτας, Χορογραφίες: Μανώλης
Καστρινός, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Λίζα «Σωτήρης» Δέλβη), Δημήτρης
Παπαμιχαήλ (Γιώργος Νικολαΐδης), Γιάννης Βογιατζής (Αντώνιος Δέλβης), Γιώργος
Μιχαλακόπουλος (Σπύρος), Χρόνης Εξαρχάκος (Αστυνομικός διευθυντής
Πικερμίου), Μπέτυ Αρβανίτη, Αλίκη Ζαβερδινού, Μαρία Μπονέλλου, Άγγελος
Αντωνόπουλος, Στέλιος Σαμαράς, Σάσα Καστούρα, Μάκης Γιαννόπουλος, Γιώργος
Μεσσάλας, Ντίνος Καρύδης, Ηλίας Κουρίστης, Γιώργος Ματτύς, Γ. Πέτρου, Στέλιος
Λιονάκης, Χρήστος Νάτσιος, Αλέκος Ζαρταλούδης, Ανδρέας Τσάκωνας.
522
Παραστάσεις δόθηκαν στο Θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη (20/04-22/05/1966) και στο Θέατρο του Εθνικού
Κήπου την περίοδο 22/06-25/09/1966. Στο πρώτο οι ηθοποιοί Π. Λοχαΐτης, Α. Ζαβερδινού, Χρ. Μάντζαρης, Γ.
Μιχαλακόπουλος, Γ. Κυριακίδης αντικατέστησαν τους Γ. Μιχαλόπουλο, Μπ. Αρβανίτη, Α. Αντωνόπουλο, Γ.
Βογιατζή, Στ. Σαμαρά στους αντίστοιχους ρόλους, ενώ στο δεύτερο σταθμό τους η Κ. Μητροπούλου
αντικατέστησε τη Μ. Μπονέλλου.
270
1966
07.05. Στέφαν Τσβάιχ, Του φτωχού τ’ αρνί
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1966-1967 (12/10/1966 –
05/02/1967), Μετάφραση: Λέων Κουκούλας, Σκηνοθεσία: Κωστής Μιχαηλίδης,
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Δανάη Ευαγγελίου,
Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Παυλίνα Φουρές, Μπελλιλότα), Δημήτρης
Παπαμιχαήλ (Φρανσουά Φουρές, ανθυπολοχαγός στο έκτο Σύνταγμα Κυνηγών),
Ανδρέας Ντούζος (Βοναπάρτης, στρατηγός διοικητής της στρατιάς στην Αίγυπτο),
Βασίλης Ανδρεόπουλος (Ντεκάζ, δικηγόρος στο Παρίσι), Γιώργος Τσιτσόπουλος
(Μπερτιέ, υπασπιστής του Βοναπάρτη), Πέτρος Λοχαΐτης (Φουσέ, υπουργός της
Αστυνομίας), Χρήστος Δακτυλίδης (Ντυμπουΐ, φρούραρχος του Καΐρου), Αλίκη
Ζαβερδινού (Κυρία Ντυμπουΐ, γυναίκα του φρουράρχου), Μιχάλης Μαραγκάκης (Α´
Στρατιώτης), Βασίλης Μαλούχος (Β´ Στρατιώτης), Γιώργος Κυριακίδης (Γ´
Στρατιώτης / Πρώτος Γραμματικός), Αλέκος Ζαρταλούδης (Δ´ Στρατιώτης), Κώστας
Λαβδιώτης (Ε´ Στρατιώτης / Δεύτερος Γραμματικός), Γιώργος Τσαούσης (Ντεσάμ,
αξιωματικός της Επιμελητείας), Γιώργος Μεσσάλας (Ένας λακές).
1967
07.06. Νίκος Τσιφόρος – Πολύβιος Βασιλειάδης, Αχ, αυτή η γυναίκα μου
Θέατρο: Κοτοπούλη-Ρεξ, Αθήνα, Θίασος:523 Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1967 (10/02 – 20/04/1967 &
23/04/1967), Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης,
Μουσική: Δανάη Ευαγγελίου, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Νίνα), Δημήτρης
Παπαμιχαήλ (Δημήτρης), Γιώργος Τσιτσόπουλος (Χαρίλαος), Σαπφώ Νοταρά
(Ξένη), Μαρία Κωνσταντάρου (Ασημίνα), Πέτρος Λοχαΐτης, Βασίλης Μαλούχος,
Δέσποινα Στυλιανοπούλου, Γιώργος Τσαούσης, Γιώργος Μεσσάλας, Ηλίας
Κουρίστης, Ντία Αβδή.
523
Το ίδιο έργο παρουσίασαν στο Θέατρο Μακεδονικών Σπουδών στη Θεσσαλονίκη (30/04-21/05/1967) και στο
Θέατρο Μινώα (27/05-30/07/1967). Αντί της Ντ. Αβδή εμφανίζεται η Χρ. Κοζύρη.
271
07.07. Νίκος Τσιφόρος – Πολύβιος Βασιλειάδης, Ζητείται νέα με προίκα
Θέατρο: Μινώα, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1967 (03/08-10/09 & 23-24/09/1967), Σκηνοθεσία:
Αντώνης Αντωνίου, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά: Γιάννης Καρύδης, Μουσική:
Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Πόλυ), Δημήτρης Παπαμιχαήλ
(Άρης), Γιώργος Τσιτσόπουλος (Μιχάλης), Μαρία Κωνσταντάρου (Ρηνιώ), Πέτρος
Λοχαΐτης (Γεράσιμος), Βασίλης Μαλούχος (Ανδριανός), Τζόλυ Γαρμπή (Βαρβάρα),
Δέσποινα Στυλιανοπούλου (Καμαριέρα), Αλίκη Ζαβερδινού (Τζίνα), Λίνα
Τριανταφύλλου (Λίνα), Γιώργος Τσαούσης (Σούλης), Χρήστος Μάντζαρης
(Υπάλληλος), Στέλιος Λιονάκης (Σωφέρ).
07.08. Νίκος Τσιφόρος – Πολύβιος Βασιλειάδης, Ζητείται νέα με προίκα

Θέατρο:524 Κοτοπούλη-Ρεξ, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: 30/09 – 05/12/1967, Σκηνοθεσία: Αντώνης Αντωνίου,
Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά: Γιάννης Καρύδης, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση,
Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Πόλυ), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Άρης), Γιώργος
Τσιτσόπουλος (Μιχάλης), Τζόλυ Γαρμπή (Βαρβάρα), Μαρία Κωνσταντάρου (Ρηνιώ),
Πέτρος Λοχαΐτης (Γεράσιμος), Βασίλης Μαλούχος (Ανδριανός), Δέσποινα
Στυλιανοπούλου (Καμαριέρα), Αλίκη Ζαβερδινού (Τζίνα), Γιώργος Τσαούσης
(Σούλης), Λίνα Τριανταφύλλου (Λίνα), Χρήστος Μάντζαρης (Υπάλληλος), Στέλιος
Λιονάκης (Σωφέρ).
07.09. Λαντισλάς Φοντόρ, Τόπο στα νιάτα

Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1967-1968 (09/12/1967 –
03/03/1968), Ελεύθερη διασκευή: Γρηγόριος Ξενόπουλος, Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Αντώνης Αντωνίου, Σκηνικά: Γιάννης Καρύδης, Μουσική: Σοφία
Μιχαλίτση, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Δ/νις Καίτη Ζαΐτλ, μαθήτρια), Δημήτρης
Παπαμιχαήλ (κος Όττο Χόφενραϊχ, γυμνασιάρχης), Τζόλυ Γαρμπή (Κα Βίλμερ,
524
Το χρονικό διάστημα 21/04-12/05/1968 ο θίασος, αποτελούμενος από τους Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Τζόλυ Γαρμπή, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Μαρία Κωνσταντάρου, Πέτρος Λοχαΐτης, Δέσποινα
Στυλιανοπούλου, Αλίκη Ζαβερδινού, Α. Αντωνίου, Β. Πλατάκης, Τζ. Αργυροπούλου, Στέλιος Λιονάκης έδωσε
παραστάσεις του έργου στο Βασιλικό Θέατρο Θεσσαλονίκης και ύστερα συνέχισε και σε άλλες πόλεις της
Βόρειας Ελλάδας (15-26/05/1968).
272
καθηγήτρια), Βασίλης Ανδρεόπουλος (κος Τσίμπουλα, καθηγητής Φιλοσοφίας),
Γιώργος Τσιτσόπουλος (Κος Βίλφιγκερ, καθηγητής Φυσικής), Μαρία Κωνσταντάρου
(Δ/νις Άννα Ματέ, καθηγήτρια), Πέτρος Λοχαΐτης (Κος Σπίτλερ, καθηγητής
Μαθηματικών), Δέσποινα Στυλιανοπούλου(Δ/νις Φρίτσι Κλάιν, μαθήτρια), Βασίλης
Μαλούχος (Κος Πεντς, καθηγητής), Αλίκη Ζαβερδινού (Δ/νις Έμμα, καθηγήτρια
γυμναστικής), Γιώργος Τσαούσης (Κος Όττο Κράινερ, διδάκτωρ του Δικαίου),
Χρήστος Μάντζαρης (Τόννι, επιστάτης), Στέλιος Λιονάκης (Κος Φέντερα,
καθηγητής), Ντία Αβδή(Δ/νις Ντόρα Πάσκερ, μαθήτρια).
1968
07.10. Πολ Γκαβό – Ρόμπερ Σάρβεϊ, Γλυκιά μου Μπριζίτ
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: 08/03 – 14/04/1968, Μετάφραση: Μίτση
Κουγιουμτζόγλου, Σκηνοθεσία: Αντώνης Αντωνίου, Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Σκηνικά: Γιώργος Ανεμογιάννης, Χορογραφίες: Μανώλης Καστρινός, Διανομή:
Αλίκη Βουγιουκλάκη (Μπριζίτ), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Φιλίπ), Τζόλυ Γαρμπή,
Βασίλης Ανδρεόπουλος, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Μαρία Κωνσταντάρου, Πέτρος
Λοχαΐτης, Δέσποινα Στυλιανοπούλου, Αλίκη Ζαβερδινού, Ντίνος Καρύδης, Βασίλης
Μαλούχος, Αλέκος Ζαρταλούδης, Γιώργος Τσαούσης, Ντία Αβδή.
1969
07.11. Τζέιμς Μπάρι, Αυτό που ξέρει κάθε γυναίκα
Θέατρο:525 Διονύσια, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1969-1970, Μετάφραση: Πλάτων
Μουσαίος, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης
Καρύδης, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Μάγκυ),
Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Τζων Σαντ), Τζόλυ Γαρμπή (Κόμησσα ντε λα Μπριέρ),
Βασίλης Ανδρεόπουλος (Τσαρλς Βενέιμπλς), Νίκος Τσούκας (Τζέημς), Πέτρος
Λοχαΐτης (Αλίκ Ουάιλη), Σπύρος Καλογήρου (Ντέιβηντ), Σοφία Ρούμπου (Σύμπιλ),
Τζένη Ζαχαροπούλου (Καμαριέρα).
525
Από τις 08/05/1970 παρουσιάζουν το συγκεκριμένο έργο στο Θέατρο Χατζώκου στη Θεσσαλονίκη.
273
1970
07.12. Ράιμον Βένσι – Ζαν Βαλμί, Ναταλί \
Θέατρο: Διονύσια, Αθήνα, Θίασος:526 Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1969-1970 (Έναρξη: 17/01/1970),
Μετάφραση: Κα Κατερίνα,527 Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά –
Κοστούμια: Διονύσης Φωτόπουλος, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα, Διανομή: Αλίκη
Βουγιουκλάκη (Ναταλί), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Καρδινάλιος), Τζόλυ Γαρμπή
(Κυρία Βερμέιγ), Πέτρος Λοχαΐτης (Πατρίς), Γιώργος Τσιτσόπουλος (Ρομπέρ), Νίκος
Τσούκας (Ζυλ), Σοφία Ρούμπου (Ζιζέλ), Τζένη Ζαχαροπούλου (Λουκία).
07.13. Πολύβιος Βασιλειάδης – Λάκης Μιχαηλίδης, Επτά χρόνια γάμου

Θέατρο: Χατζηχρήστου, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1970-1971, Σκηνοθεσία: Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος, Μουσική: Ρηνιώ Παπανικόλα,
Τραγούδι: Δήμος Μούτσης, Χορογραφίες: Γιάννης Φλερύ, Διανομή:528 Αλίκη
Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Κατερίνα Γιουλάκη, Γιώργος Μοσχίδης,
Κατερίνα Γώγου, Νίκος Τσούκας, Τζένη Ζαχαροπούλου, Πέρυ Ποράβου, Αγγέλα
Καζακίδου, Γιάννης Σαββαΐδης, Ρένα Καλτσά.
1971
07.14. Γιώργος Ρούσσος, Βασίλισσα Αμαλία
Θέατρο: Αλίκη, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1971-1972, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Σκηνικά – Κοστούμια: Σπύρος Βασιλείου, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Βοηθός
σκηνοθέτη: Πέτρος Λεωκράτης, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Βασίλισσα
Αμαλία), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Δημήτρης Καλλέργης), Μάνος Κατράκης, Νίκος
Γαλανός, Σπύρος Καλογήρου, Νόνικα Γαληνέα, Δημήτρης Παπαγιάννης, Βασίλης
526
Από τις 26/04 ο θίασς παρουσίασε το έργο αυτό στο Θέατρο Χατζώκου στη Θεσσαλονίκη.
527
Το συγκερκριμένο έργο είχε παιχτεί από την Κα Κατερίνα και το θίασό της με τον τίτλο Ήρθα και θα μείνω.
528
ηθοποιών.
274
Μητσάκης, Χρήστος Καλαβρούζος, Δημήτρης Μπισλάνης, Φάνης Χηνάς, Τέλης
Ζώτος Στέλιος Λιονάκης, Άννα Βαγενά, Καίτη Τριανταφύλλου, Γιάννης
Ξανθογιώργης, Χρήστος Νομικός, Σπύρος Παπαφραντζής, Κώστας Δάρρας, Σόφη
Μυρμηγκίδου, Γιώργος Μιχαλάκης, Νικήτας Αστρινάκης, Χρήστος Νάτσιος, Λ.
Τεάζης, Κώστας Σαββαΐδης.
1972
07.15. Νηλ Σάιμον, Οι φυλακισμένοι της 2ας λεωφόρου
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1972-1973, Μετάφραση: Κώστας Σταματίου,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Καρύδης,
Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Λίντα Έντισον),
Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Μελ Έντισον), Καίτη Λαμπροπούλου (Πωλίν), Άννα
Παϊταζή (Περλ), Δημήτρης Καλλιβωκάς (Χάρρυ), Ντόρα Βολανάκη (Τζέσσυ).
07.16. Σόμερσετ Μωμ – Γκάι Μπόλτον, Η θεατρίνα

Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1972-1973, Απόδοση: Μάριος Πλωρίτης,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά: Γιάννης Κύρου, Κοστούμια: Μάριος
Γούζιος, Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Τζούλια
Λάμπερτ), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Μάικ Γκόσλιν), Νίκος Γαλανός, Καίτη
Λαμπροπούλου, Χαριτίνη Καρόλου, Ελένη Ερήμου, Μάκης Πανώριος, Γιάννης
Ξανθογιώργης, Δημήτρης Παπαγιάννης, Γιάννης Σαββαΐδης, Νίκος Γιάννακας.
1973
07.17. Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω, Ωραία μου κυρία
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1973-1974, Ελεύθερη απόδοση: Μάριος Πλωρίτης,
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιάννης Κύρου,
Μουσική: Σοφία Μιχαλίτση, Χορογραφίες: Γιάννης Μπέτσης, Τραγούδι: Γιώργος
Κοντογιώργος, Στίχοι τραγουδιών: Βασίλης Ανδρεόπουλος, Διανομή: Αλίκη
275
Βουγιουκλάκη (Ελίζα Ντούλιτλ), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Καθηγητής Χένρι Χίγκινς),
Νίκος Γαλανός, Άννα Παϊταζή, Καίτη Πάνου, Βασίλης Ανδρεόπουλος, Πέτρος
Λοχαΐτης, Γιούλη Σταμουλάκη, Σόφη Μυρμηγκίδου, Μάκης Πανώριος, Γιάννης
Σαββαΐδης, Νικήτας Αστρινάκης, Μάνια Κολιανδρή.
1984
07.18. Ουίλι Ράσελ, Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα
Σκηνοθεσία: Ανδρέας Βουτσινάς, Σκηνικά: Γιώργος Πάτσας, Μουσική: Αλέξης
Παπαδημητρίου, Φωτισμοί: Θανάσης Σταυρόπουλος, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη
(Ρίτα), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Φρανκ).
1985
07.19. Ουίλι Ράσελ, Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα
Σκηνοθεσία: Ανδρέας Βουτσινάς, Σκηνικά: Γιώργος Πάτσας, Μουσική: Αλέξης
Παπαδημητρίου, Φωτισμοί: Θανάσης Σταυρόπουλος, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη
(Ρίτα), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Φρανκ).
1986
07.20. Εντουάρντο ντε Φιλίππο, Φιλουμένα Μαρτουράνο
Θέατρο: Διονύσια, Αθήνα, Θίασος: Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1986-1987, Μετάφραση: Κώστας Ταχτσής,
Σκηνοθεσία: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, Σκηνικά: Νίκος Πετρόπουλος, Κοστούμια:
Λαλούλα Χρυσικοπούλου, Μουσική: Τόλης Σταματίκος, Διανομή: Αλίκη
Βουγιουκλάκη (Φιλουμένα Μαρτουράνο), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Ντομένικο
Σοριάνο), Θ. Κατσαδράμης, Π. Άλβα, Γ. Ζιόβας, Κοραλλία Καράντη, Μαρία
Τζομπανάκη, Παύλος Χαϊκάλης, Δήμος Μυλωνάς, Γιώργος Λέφας, Σπύρος Μισθός.
276
3.8. Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη
1964
08.01. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Ιούλιος Καίσαρ
Θέατρο: Θέατρον Πεδίου του Άρεως, Θίασος: Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο (Μάνος
Κατράκης), Χρονολογία: Ιούλιος 1964, Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Μίνως
Βολανάκης, Σκηνικά – Κοστούμια: Βας. Φωτόπουλος, Μουσική: Γ. Μαρκόπουλος,
Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου, Χρυσούλα Διαβάτη, Μάνος Κατράκης, Νίκος
Κούρκουλος, Ζώρας Τσάπελης, Ίλια Λιβικού, Μ. Κουνελάκη, Ι. Μαρίνος, Κώστας
Παππάς, Στ. Χριστοφίδης, Δημήτρης Μπισλάνης, Κ. Παπακωνσταντίνου, Ν.
Φάμπιος, Παμφίλη Σαντοριναίου, Μαργαρίτα Γεράρδου, Πέτρος Λεωκράτης,
Κώστας Παληός, Σπύρος Παπαφραντζής, Τ. Νόλλας, Γ. Ευαγγελίδης, Γ. Γαζής,
Χρόνης Εξαρχάκος, Άγγελος Αντωνόπουλος, Ν. Κατεχής, Ειρ. Δογάρη, Μιχάλης
Καλλέργης, Γ. Χειμωνίδης, Β. Λιόγγαρης, Αλ. Κουρής, Γ. Αλεξανδρίδης, Ζ.
Παπαδοπούλου, Γ. Ζησιμόπουλος, ύλβιος. Λαχανάς, Καίτη Τριανταφύλλου, Δημ.
Ψαράκης, Γ. Σίφης.
1965
08.02. Αριστοφάνης, Λυσιστράτη
Θέατρο:529 Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, Καβάλα & Αρχαίο Θέατρο Θάσου, Θίασος:
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.), Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1965
(24/07/1965 – 15/08/1965), Μετάφραση: Κώστας Βάρναλης, Σκηνοθεσία: Σωκράτης
Καραντινός, Σκηνικά – Κοστούμια: Νίκος Εγγονόπουλος, Μουσική σύνθεση:
Νικηφόρος Ρώτας, Μουσική διδασκαλία: Στέφανος Βασιλειάδης, Χορογραφία: Ρένα
Κουμπαλάδου, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Πρόβουλος), Χρυσούλα Διαβάτη
(Γριά), Ίλια Λιβικού (Λυσιστράτη), Μιράντα Οικονομίδου (Κλεονίκη), Μιράντα
Ζαφειροπούλου (Μυρρίνη), Ευαγγελία Σαμιωτάκη (Λαμπιτώ), Γιώργος Βλαχόπουλος
(Κορυφαίος), Ρίκα Γαλάνη (Κορυφαία), Σμαρώ Γαϊτανίδου (Πρώτη γυναίκα /
Τέταρτη γυναίκα/1966-67), Σούλα Δημητρίου (Δεύτερη γυναίκα), Αγγελική
Τριανταφυλλίδη (Τρίτη γυναίκα), Δέσποινα Σύλλα (Τέταρτη γυναίκα), Βασίλης
529
Το έργο επαναλήφθηκε το καλοκαίρι του επόμενου χρόνου στα ίδια θέατρα, αλλά και στο Ωδείο Ηρώδου του
Αττικού στην Αθήνα (20/08/1966 - 21/08/1966).
277
Σμυρνής (Γέρος), Αλέκος Πέτσος (Κινησίας), Ιάκωβος Λεβισιάνος (Κήρυκας
Λακεδαιμονίων), Πέτρος Λοχαΐτης (Πρύτανις), Σίμος Ιωαννίδης (Λάκων), Κώστας
Μασούρας (Αθηναίος), Αλέκα Παΐζη (Λυσιστράτη/1966-67), Ηρώ Μπιφέρνου
(Λαμπιτώ/1966-67), Αφροδίτη Λόντου (Πρώτη γυναίκα/1966-67), Ανθή Καριοφύλλη
(Δεύτερη γυναίκα/1966-67), Αλίκη Ζωγράφου (Τρίτη γυναίκα/1966-67), Νίκος
Κάπιος (Γέρος/1966-67), Έρση Μαλικένζου (Γριά/1966-67), Κώστας Ματσακάς
(Κήρυκας Λακεδαιμονίων/1966-67), Γιάννης Κυριακίδης (Πρύτανις/1966-67), Τίμος
Περλέγκας (Λάκων/1966-67), Βασίλης Γκόπης (Αθηναίος/1966-67).
1966
08.03. Γιώργος Θέμελης, Το ταξίδι
Τόπος παραστάσεων:530 Καβάλα, Θίασος: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος
(Κ.Θ.Β.Ε.), Χρονολογία: 19/06/1966, Σκηνοθεσία: Ευγένιος Σπαθάρης, Σκηνικά –
Κοστούμια: Σταύρος Κουγιουμτζής, Μουσική: Νίκος Παπαδάκης , Διανομή: Νικήτας
Τσακίρογλου (Καραγκιόζης), Χρυσούλα Διαβάτη (Γυναίκα με ούτι-αντικατάσταση),
Ηλίας Πλακίδης (Χατζηαβάτης), Σίμος Ιωαννίδης (Βεληγκέκας), Ανθή Καριοφύλλη
(Αγλαΐα), Νίκος Κάπιος (Μορφονιός), Δημήτρης Βάγιας (Σιορ Διονύσης), Κώστας
Παπακωνσταντίνου (Νώντας), Σούλα Δημητρίου (Βάγια), Αφροδίτη Λόντου
(Βεζυροπούλα), Τίμος Περλέγκας (Σταύρακας), Κόνης Πυρπασόπουλος
(Μιστοκλής), Αγγελική Τριανταφυλλίδη (Γυναίκα με ούτι), Έρση Μαλικένζου (Α´
καμαριέρα της βεζυροπούλας), Σμαρώ Γαϊτανίδου (Β´ καμαριέρα της βεζυροπούλας),
Ηρώ Μπιφέρνου (Χορεύτρια), Νέλσων Μωραϊτόπουλος (Α´ υπηρέτης του σαραγιού),
Ιάκωβος Λεβισιάνος (Β´ υπηρέτης του σαραγιού), Βασίλης Γκόπης (Βεζύρης),
Διονύσης Καλός (Μουφτής), Νίκος Βρεττός (Μπαρμπα-Γιώργος / Νώντας-
αντικατάσταση), Ηλίας Παρασκευόπουλος (Σταύρακας-αντικατάσταση), Μαίρη
Λαμπίρη (Χορεύτρια-αντικατάσταση), Μπάμπης Πισιμίσης (Α´ υπηρέτης του
σαραγιού-αντικατάσταση), Σταύρος Παπαδόπουλος (Β´ υπηρέτης του σαραγιού-
αντικατάσταση).
530
Ο θίασος πραγματοποίησε θερινές περιοδείες το χρονικό διάστημα 19/07/1966 - 04/09/1967 και στη συνέχεια
παρουσίασε το έργο στην Κεντρική Σκηνή της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (24/11/1966 - 09/03/1967).
278
1968
08.04. Μολιέρος, Ταρτούφος
Θέατρο:531 Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών – Κεντρική Σκηνή, Θίασος: Κρατικό
Θέατρο Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.), Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968
(19/01/1968 – 03/03/1968), Μετάφραση: Γιώργος Σημηριώτης, Σκηνοθεσία:
Κυριαζής Χαρατσάρης, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας, Μουσική: Νίκος
Αστρινίδης, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Κλεάνθης), Χρυσούλα Διαβάτη
(Μαριάννα), Αγγελική Τριανταφυλλίδη (Κυρία Πυρνέλλα), Σοφία Λάππου
(Φιλιππότη), Λίλυ Παπαγιάννη (Ελμίρα), Αλίκη Ζωγράφου (Ντορίνα), Έρση
Μαλικένζου (Ντορίνα), Σωτήρης Τζεβελέκης (Δάμης), Σμαρώ Γαϊτανίδου
(Μαριάννα), Διονύσης Καλός (Ωριγένης), Ηλίας Πλακίδης (Βαλέριος), Βασίλης
Γκόπης (Ταρτούφος), Θεόδωρος Καλαμπούκας (Λαυρέντιος), Σπύρος Λασκαρίδης
(Κύριος Καλόβουλος), Γιώργος Φουρνιάδης (Αστυνομικός), Ευάγγελος Μπάκωσης
(Αστυνομικός), Δημήτριος Τιφτικτσόγλου (Αστυνομικός), Δημήτρης Καρέλλης
(Δάμης-αντικατάσταση).

Θέατρο:532 Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, Καβάλα, Θίασος: Κρατικό Θέατρο Βορείου
Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.), Χρονολογία: Θερινή περίοδος 1968 (20/07/1968 – 04/08/1968),
Μετάφραση: Φώτος Πολίτης, Σκηνοθεσία: Θάνος Κωτσόπουλος, Σκηνικά –
Κοστούμια: Κώστας Δημητριάδης, Μουσική: Σόλων Μιχαηλίδης, Χορογραφία:
Αγάπη Ευαγγελίδη, Διευθυντής χορωδίας: Τάσος Παππάς, Διανομή: Νικήτας
Τσακίρογλου (Θεράπων του Λαΐου), Χρυσούλα Διαβάτη (Λαός), Θάνος
Κωτσόπουλος (Οιδίπους), Αλέκος Πέτσος (Ιερέας), Ηλίας Σταματίου (Κρέων),
Θάνος Τζενεράλης (Τειρεσίας), Άννα Ραυτοπούλου (Ιοκάστη), Διονύσης Καλός
(Άγγελος), Ανδρέας Ζησιμάτος (Εξάγγελος), Νέλσων Μωραϊτόπουλος (Ιερέας),
Ανδρέας Λέκκας (Ιερέας), Βασίλης Γκαδρής (Στρατιώτης), Σωτήρης Τζεβελέκης
(Παιδί του Τειρεσία), Πέπη Οικονομοπούλου (Κόρη του Οιδίποδα), Βούλα
Αβραμίδου (Κόρη του Οιδίποδα), Πέτρος Καμπαγιοβάνης (Ακόλουθος Θεράποντος),
Παναγιώτης Πατσουράκος (Ακόλουθος Θεράποντος), Χορός: Γιάννης Κάσδαγλης,
531
Ο θίασος ξεκίνησε περιοδείες το χρονικό διάστημα 08/03/1968 - 19/03/1968, ύστερα συνέχισε τις παραστάσεις
του στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών - Κεντρική Σκηνή (09/04/1968 - 21/04/1968) και ολοκλήρωσε τον
κύκλο των περιοδειών του την περίοδο 30/04/1968 - 04/05/1968.
532
Ο θίασος έδωσε επίσης παραστάσεις στη Θάσο (Αρχαίο Θέατρο, 28/07/1968), στην Αθήνα (Ωδείο Ηρώδου του
Αττικού, 24/08/1968 - 25/08/1968), στη Θεσσαλονίκη (Θέατρο Δάσους, 29/08/1968 - 19/09/1968) και σε άλλες
πόλεις της Ελλάδας (31/08/1968 - 01/09/1968).
279
Βασίλης Γκόπης, Κώστας Ματσακάς, Ιάκωβος Λεβισιάνος, Δημήτρης Βάγιας, Ηλίας
Πλακίδης, Σπύρος Λασκαρίδης, Νίκος Βρεττός, Γιώργος Φουρνιάδης, Δημήτρης
Μαυρομάτης, Δημήτρης Καρέλλης, Θεόδωρος Καλαμπούκας, Ευάγγελος
Μπάκωσης, Δημήτριος Τιφτικτσόγλου, Μπάμπης Φορτοτήρας. Λαός: Σούλα
Δημητρίου, Μιράντα Οικονομίδου, Αγγελική Τριανταφυλλίδη, Σμαρώ Γαϊτανίδου,
Σοφία Λάππου, Πέπη Γεωργιάδου, Ιλιάς Λαμπρίδου, Ολυμπία Τολίκα, Ειρήνη
Χατζηκωνσταντή, Βιβή Μαρκουτσά, Μαριάννα Αρβανιτίδου, Δέσποινα Σφάντζικα,
Αίγλη Χαβά-Βάγια.
08.06. Εδμόνδος Ροστάν, Συρανό ντε Μπερζεράκ

Θέατρο: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών – Κεντρική Σκηνή, Θίασος: Κρατικό
Θέατρο Βορείου Ελλάδος (Κ.Θ.Β.Ε.), Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1968-1969
(01/12/1968 – 19/01/1969), Μετάφραση: Δημήτρης Γιαννουκάκης, Σκηνοθεσία:
Κωστής Μιχαηλίδης, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ανεμογιάννης, Μουσική: Πόλα
Γαζουλέα, Ξιφομαχίες: Χριστόφορος Μπουμπούκης, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου
(Υποκόμης Βαλβέρ), Χρυσούλα Διαβάτη (Λίζα), Βασίλης Χριστοφοράκης (Θυρωρός
/ Δ´ Γασκώνος), Σμαρώ Γαϊτανίδου (Πωλήτρια / Αδερφή Μαγδαληνή), Νέλσων
Μωραϊτόπουλος (Θιασάρχης Μπελρόζ / Α´ Ποιητής), Ειρήνη Χατζηκωνσταντή (Α´
Γαβριάς, Γ´ Μαρμιτόνι / Αδερφή Μάρθα), Χρήστος Λεττονός (Ντ´ Αρντανιάν),
Γιώργος Φουρνιάδης (Σωματοφύλακας), Βιβή Μαρκουτσά (Β´ Γαβριάς, Β´
Μαρμιτόνι / Α´ Παιδόπουλο), Δημήτρης Μαυρομάτης (Α´ Υπηρέτης / Γ´ Γασκώνος),
Ανδρέας Λέκκας (Β´ Υπηρέτης / Γ´ Ποιητής), Βαγγέλης Σπαρτιάτης (Γασκώνος),
Μαίρη Λαμπίρη (Ανθοπώλις / Β´ Παιδόπουλο), Βούλα Αβραμίδου (Ηθοποιός),
Κώστας Ματσακάς (Πατέρας / Καπουτσίνος), Σούλα Δημητρίου (Προεδρίνα Ώμπρυ
/ Αδερφή Προϊσταμένη), Ηλίας Πλακίδης (Λωποδύτης / Γ´ Γασκώνος), Γιώργος
Σαμπάνης (Θεατής / Ε´ Γασκώνος), Γιάννης Κάσδαγλης (Μαρκήσιος Κιζύ), Νίκος
Βρεττός (Μαρκήσιος Μπρισάιγ), Σπύρος Λασκαρίδης (Λινιέρ / Α´ Ισπανός
Αξιωματικός), Χρήστος Πάρλας (Χριστιανός Ντε Νεβιγιέτ), Βασίλης Γκόπης
(Ραγκενώ), Αλέκος Πέτσος (Λε Μπρε), Αλεξάνδρα Λαδικού (Ρωξάνη), Νανά Σκιαδά
(Ακόλουθος), Ανδρέας Φιλιππίδης (Κόμης Ντε Γκις), Ιάκωβος Λεβισιάνος
(Μονφλερύ / Β´ Ισπανός Αξιωματικός), Ανδρέας Ζησιμάτος (Συρανό ντε
Μπερζεράκ), Διονύσης Καλός (Ζοντελέ / Α´ Γασκώνος), Ιλιάς Λαμπρίδου (Α’
Μαρμιτόνι / Αδερφή Κλαίρη), Σίμος Ιωαννίδης (Β´ Ποιητής), Θάνος Τζενεράλης
280
(Λοχαγός Καστέλ Ζαλού), Βασίλης Βάρνας (Πολίτης), Αγγελική Τριανταφυλλίδη
(Ηγουμένη). Φιγκυράν: Δέσποινα Σφάντζικα (Γαβριάς / Μαρμιτόνι), Γιάννης
Ιορδανίδης (Παιδί), Μαριάννα Αρβανιτίδου (Κυρία Ντε Μπουά Ντωφέν), Μένη
Καρανίκα (Βαρθενόις), Γιώργος Καραγιάννης (Μαρκήσιος Μερσιέ), Μπάμπης
Φορτοτήρας (Άλλος Ακαδημαϊκός), Αίγλη Χαβά-Βάγια (Κυρία Σαβινύ), Ντίνος
Ταυρίδης (Καρδινάλιος), Κώστας Αποστολούδης (Φανοκόρος), Αφροδίτη Ιωαννίδου
(Κυρία Γκεμενέ), Κ. Ρουσσόπουλος (Μαθητευόμενος Λωποδύτης), Αναστασία
Γιοβάνα (Φελιξερί), Ξανθούλα Ράπτου (Ουριμεδόντ), Θεόδωρος Καλαμπούκας
(Ακαδημαϊκός), Δημήτριος Τιφτικτσόγλου (Μαρκήσιος), Γιάννης Αναγνώστου
(Βοσκός).
1970
08.07. Γιόχαν Γκαίτε Βόλφγκανγκ, Φάουστ
(14/02/1970 – 29/03/1970), Μετάφραση: Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Σκηνοθεσία:
Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, Σκηνικά: Ματίας Κραλ, Μουσική σύνθεση: Στέφανος
Γαζουλέας, Φωτισμοί: Γιώργος Καλαντζόπουλος, Χορογραφίες: Ντόρα Τσάτσου-
Συμεωνίδη, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Μεφιστοφελής), Χρυσούλα Διαβάτη
(Α´ Υπηρέτρια), Νίκος Βρεττός (Ραφαήλ / Άντρας), Ελευθερία Σπανού (Γαβριήλ),
Δημήτρης Ιωακείμ (Μιχαήλ / Β´ Νέος), Θάνος Τζενεράλης (Κύριος), Αλέκος Πέτσος
(Φάουστ), Ρίκα Γαλάνη (Πνεύμα της γης), Δημήτρης Βάγιας (Βάγνερ), Γιώργος
Φουρνιάδης (Α´ Νέος), Γιάννης Βουγιουκλής (Γ´ Νέος), Γιώργος Σαμπάνης (Δ´
Νέος), Δημήτρης Μαυρομάτης (Ε’ Νέος / Γ´ Νέος-αντικατάσταση), Μαίρη Λαμπίρη
(Β´ Υπηρέτρια), Ηλίας Πλακίδης (Α´ Μαθητής), Αντώνης Θεοδωρακόπουλος (Β´
Μαθητής / Α´ Μαθητής-αντικατάσταση), Σμαρώ Γαϊτανίδου (Α´ Νοικοκυροπούλα),
Σοφία Λάππου (Β´ Νοικοκυροπούλα), Πέπη Γεωργιάδου (Γερόντισσα), Σίμος
Ιωαννίδης (Α´ Νοικοκύρης), Διονύσης Καλός (Β’ Νοικοκύρης, Φρος), Σπύρος
Λασκαρίδης (Γ´ Νοικοκύρης), Νέλσων Μωραϊτόπουλος (Ζητιάνος), Κώστας
Ματσακάς (Γεροχωρικός / Μιχαήλ, γεροχωρικός-αντικατάσταση), Δημήτρης
Καρέλλης (Μαθητής), Γιάννης Κάσδαγλης (Μπράντερ), Γιώργος Βλαχόπουλος
533
Το έργο παίχτηκε και στο Εθνικό Θέατρο το χρονικό διάστημα 16/01/1971 - 24/01/1971.
281
(Ζίμπελ), Βασίλης Γκόπης (Αλτμάγερ), Άκης Αναγνώστου (Αρσενική μαϊμού),
Τιτίκα Στασινοπούλου (Θηλυκιά μαϊμού), Βιβή Μαρκουτσά (Θηλυκιά μαϊμού),
Καίτη Μητροπούλου (Μαργαρίτα), Ιλιάς Λαμπρίδου (Μαργαρίτα), Άννα
Ραυτοπούλου (Μάρθα), Λίνα Τριανταφύλλου (Λίζα), Χρήστος Πάρλας (Βαλεντίνος),
Πέπη Οικονομοπούλου (Όμορφη / Λίζα-αντικατάσταση), Ντόρα Τσάτσου-Συμεωνίδη
(Κορυφαία Βαλπούργιας νύχτας), Σταύρος Παπαδόπουλος (Β´ Νέος-αντικατάσταση),
Ανδρέας Λέκκας (Ζητιάνος-αντικατάσταση), Δημήτρης Τερζόπουλος (Ε´ Νέος-
αντικατάσταση), Παναγιώτης Πατσουράκος (Β´ Μαθητής-αντικατάσταση),
Ελευθερία Σπανού, Δημήτρης Μαυρομάτης, Μαρία Αλεξανδρή, Ιωάννα Παχτίτη,
Ελένη Πασσά, Στέλλα Παπαδημητρίου, Αφροδίτη Πασχαλίδου, Χρήστος Μπίρος,
Γιώργος Ντουμούζης, Γιώργος Λέφας, Μιχάλης Νικολούδης, Γιάννης Κουριώτης,
Νίκος Παπαζίδης, Παύλος Παυλίδης, Ουράνιες φάλαγγες, Λαός, Χωριάτες,
Στρίγκλες, Στρίγκλοι, Στοιχειά: Γιάννης Γακίδης, Ολυμπία Τολίκα, Νανά Σκιαδά,
Βαγγέλης Σπαρτιάτης, Ελένη Μακίσογλου, Πασχαλιά Μαστραντώνη, Νόρα Μπερέι,
Βίλμα Τσακίρη, Νίκος Γερασίμου, Μιχάλης Μπογιαρίδης, Γιώργος Ροντίδης,
Μαριάννα Αρβανιτίδου, Αφροδίτη Ιωαννίδου, Ελένη Παλάσκα, Δέσποινα Σφάντζικα,
Ιουλία Τσιμπερλή, Αριάδνη Φιλιππίδου, Μπάμπης Φορτοτήρας, Άννα Αγγελίδου,
Μαίρη Μωραϊτοπούλου, Χάιδω Πιρπιρίδου, Ακύλας Αναγνωστίδης, Κώστας
Αποστολούδης, Χρήστος Βάσσος, Γιάννης Ιορδανίδης, Νίκος Καββαδάς, Γιώργος
Καραγιάννης, Θεόδωρος Κατσούφρος, Γιώργος Μαρκόπουλος, Μιχάλης Μόσιος,
Αστέριος Μπάλλας, Παύλος Παγανόπουλος, Παναγιώτης Πλάνος, Βασίλης
Σωτηριάδης, Ντίνος Ταυρίδης, Στράτος Τρίπκος.
1971
08.08. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας
(25/02/1971 – 28/03/1971), Μετάφραση: Γιάννης Οικονομίδης, Σκηνοθεσία: Σπύρος
Α. Ευαγγελάτος, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας, Μουσική σύνθεση:
Δημήτρης Τερζάκης, Φωτισμοί: Γιώργος Καλαντζόπουλος, Χορογραφίες: Ντόρα
Τσάτσου-Συμεωνίδη, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Σαΐτας-Πύραμος), Χρυσούλα
534
Το έργο παίχτηκε και στην Αθήνα, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (20/08/1971 - 22/08/1971), στο πλαίσιο
του Φεστιβάλ Αθηνών 1971.
282
Διαβάτη (Νεράιδα), Χρήστος Πάρλας (Όμπερον), Μαίρη Λαλοπούλου (Τιτάνια),
Αλέκος Πέτσος (Πουκ), Βιβή Μαρκουτσά (Παιδόπουλο από τις Ινδίες), Σοφία
Λάππου (Μπιζελάνθης), Ολυμπία Τόλικα (Αραχνοφάδης), Μαίρη Λαμπίρη
(Πεταλούδης), Μαίρη Μωραϊτοπούλου (Σιναπόσπορος), Ελευθερία Σπανού
(Ιππολύτη), Διονύσης Καλός (Θησέας), Σπύρος Λασκαρίδης (Φιλόστρατος), Νίκος
Βρεττός (Αιγέας), Δημήτρης Βάγιας (Δημήτριος), Δημήτρης Καρέλλης (Λύσανδρος),
Ιλιάς Λαμπρίδου (Ερμία), Πέπη Οικονομοπούλου (Ελένη), Γιάννης Κάσδαγλης
(Κυδώνης-Πρόλογος), Γιώργος Βλαχόπουλος (Σουραύλης-Θίσβη), Κώστας
Ματσακάς (Ψαλίδας-Φεγγάρι), Σίμος Ιωαννίδης (Μουσούδης-Τοίχος), Γιώργος
Φουρνιάδης (Αλφάδης-Λιοντάρι), Βαγγέλης Σπαρτιάτης (Ευνούχος ραψωδός),
Ακύλας Αναγνωστίδης (Ραψωδός των Βακχίδων), Δημήτρης Τερζόπουλος (Μούσα
Θρηνούσα), Θεόδωρος Κατσούφρος (Μούσα Θρηνούσα), Γιάννης Ιορδανίδης
(Μούσα Θρηνούσα), Παύλος Παυλίδης (Μάστορας), Ακόλουθοι της Τιτάνιας: Μαρία
Αλεξανδρή, Μαριάννα Αρβανιτίδου, Αφροδίτη Ιωαννίδου, Βίκυ Λαγού, Πασχαλιά
Μαστραντώνη, Νόρα Μπερέι, Μαίρη Μωραϊτοπούλου, Χάιδω Πιρπιρίδου, Στέλλα
Παπαδημητρίου, Ελένη Πασσά, Αφροδίτη Πασχαλίδου, Ιωάννα Παχτίτη, Δέσποινα
Σφάντζικα, Βίλμα Τσακίρη, Ιουλία Τσιμπερλή, Αριάδνη Φιλιππίδου, Αίγλη Χαβά-
Βάγια, Ακόλουθοι του Όμπερον: Γιάννης Βρανάς, Θεόδωρος Καλαμπούκας, Γιώργος
Καραγιάννης, Θεόδωρος Κατσούφρος, Γιάννης Κουριώτης, Γιώργος Λέφας, Γιώργος
Μαρκόπουλος, Μιχάλης Μόσιος, Αστέριος Μπάλλας, Χρήστος Μπίρος, Μιχάλης
Νικολούδης, Γιώργος Ντουμούζης, Νίκος Παπαζίδης, Παναγιώτης Πατσουράκος,
Παύλος Παυλίδης, Παναγιώτης Πλάνος, Γιώργος Ροντίδης, Ντίνος Ταυρίδης,
Μπάμπης Φορτοτήρας, Ακύλας Αναγνωστίδης, Δημήτρης Τερζόπουλος, Γιάννης
Ιορδανίδης.
1990
08.09. Άλαν Ώκμπορν, Ναν (Henceforward)
Θέατρο: Διονύσια, Θίασος: Θεατρικός Οργανισμός Δρώμενα, Χρονολογία:
Χειμερινή περίοδος 1990-1991, Απόδοση: Μάριος Πλωρίτης, Σκηνοθεσία: Μιχάλης
Κακογιάννης, Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος, Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος,
Φωτισμοί: Ανδρέας Μπέλλης, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Μάθιου Γουότκινς),
Χρυσούλα Διαβάτη (Κορίνα, γυναίκα του), Κάτια Δανδουλάκη (Γκλόρια Μιλλ,
283
ηθοποιός), Χρήστος Ευθυμίου (Λούπους, φίλος του), Φρέζη Μαχαίρα (Ελβίνα, κόρη
του Μάθιου), Τάσος Κωστής (Μπίκερνταϊκ).
1993
08.10. Υβ Ζαμιάκ, Ο κύριος Αμιλκάρ
Θέατρο: Βρετάνια, Αθήνα, Θίασος: Ν. Τσακίρογλου – Χ. Διαβάτη – Π. Χαϊκάλης,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1993-1994, Μετάφραση: Μαρλένα Γεωργιάδη,
Σκηνοθεσία: Νίκος Αρμάος, Σκηνικά: Γιώργος Πάτσας, Μουσική: Ηρακλής
Πασχαλίδης, Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου
(Αλέξανδρος), Χρυσούλα Διαβάτη (Λεονόρα), Παύλος Χαϊκάλης (Μασού), Νάντια
Μουρούζη (Βιργινία), Απόστολος Γκλέτσος (Πάολο), Πόπη Παπαδάκη (Μητέρα της
Λεονόρας).
1994
08.11. Φελισιέν Μαρσώ, Το αυγό
Θέατρο: Βρετάνια, Αθήνα, Θίασος: Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη,
Σκηνοθεσία: Γιάννης Ιορδανίδης, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας, Μουσική:
Henri Kercomard, Φωτισμοί – Χορογραφίες: Ελευθερία Ντεκώ, Διανομή: Νικήτας
Τσακίρογλου (Μαγκί), Χρυσούλα Διαβάτη (Δεύτερη γυναίκα / Ρόζα / Θυρωρός),
Αλέξης Σταυράκης (Κύριος Ντυφικέ / Κύριος Μπερτουλέ / Πρόεδρος), Νεφέλη
Ορφανού (Δεσποινίς Ντυβάν, ταμίας / Κυρία Μπερτουλέ), Ντίνος Αυγουστίδης
(Ντυγκομιέ), Γιώργος Γεωγλερής (Ευγένιος / Ραφάρ / Εισαγγελέας), Νάντια
Δεληγιάννη (Ορτάνς Μπερτουλέ, κόρη), Βάνα Πεφάνη (Κοπέλα / Ζυστίν,αδελφή του
Μαγκί / Καρλότα Μπερτουλέ), Ανδρέας Νάτσιος (Τανσόν / Ο πελάτης του Ντυφικέ /
Δεύτερος πελάτης καφενείου / Ζοζέφ / Γραφέας), Ελπίδα Μαζαράκη (Τρίτη γυναίκα /
Μητέρα του Μαγκί), Στάθης Νικολαΐδης (Γιατρός / Ζυλ ή Το παιδί του καφενείου /
Θείος / Δικαστής), Ευδοκία Πλατή (Πρώτη γυναίκα / Ζωρζέτ / Λουκία Μπερτουλέ,
κόρη), Τάκης Παπαματθαίου (Μπαρμπεντάρ / Γουστάβος, αρραβωνιαστικός της
Ζυστίν / Πρώτος πελάτης καφενείου / Δικαστής).
284
1995
08.12. Άρθουρ Μίλλερ, Ψηλά από την γέφυρα
Θέατρο: Πόρτα, Αθήνα, Θίασος: Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη,
Σκηνοθεσία: Νικαίτη Κοντούρη, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας, Σύνθεση
ήχου: Δημήτρης Ιατρόπουλος, Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ, Διανομή: Νικήτας
Τσακίρογλου (Έντυ Καρμπόνε), Χρυσούλα Διαβάτη (Πέατρις), Πέγκυ
Σταθακοπούλου (Κάθριν), Απόστολος Γκλέτσος (Ροντόλφο), Δημήτρης
Μαυρόπουλος (Μάρκο), Βασίλης Βασιλάκης (Λούης), Πάνος Νικολαΐδης (Α´
Αστυνομικός), Νίκος Γκαϊτατζής (Μάικ), Μαρίνος Βουρδάμης (Τόνυ, Β´
Αστυνομικός), Ανδρέας Ζησιμάτος (Αλφιέρι).
1996
08.13. Άλαν Ώκμπορν, Γυναίκα με παραισθήσεις
Θέατρο: Διάνα, Αθήνα, Θίασος: Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη,
Χρονολογία: Χειμερινή περίοδος 1996-1997, Μετάφραση: Ελπίδα Μπραουδάκη,
Σκηνοθεσία: Κώστας Τσώνος, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Ασημακόπουλος,
Σύνθεση ήχου: Δημήτρης Ιατρόπουλος, Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ, Διανομή:
Νικήτας Τσακίρογλου (Τζεράλντ), Χρυσούλα Διαβάτη (Σούζαν), Γιώργος Αρμένης
(Μπιλλ), Άννα Γεραλή (Μύριελ), Βλαδίμηρος Κυριακίδης (Άντυ), Ντίνος
Αυγουστίδης (Τόνυ), Μαρί Κωνσταντάτου (Λούσυ), Χρήστος Γιάνναρης (Ρικ).
1997
Σκηνοθεσία: Εύης Γαβριηλίδης, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας, Μουσική:
Ιάκωβος Δρόσος, Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου
(Στρατηγός Σαιντ Πε), Χρυσούλα Διαβάτη (Κυρία Σαιντ Πε), Χριστίνα
Θεοδωροπούλου (Ζισλαίν ντε Σαιντ-Εβέρ), Γιώργος Τσιτσόπουλος (Γιατρός
285
Μπουφόν), Σωκράτης Αλαφούζος (Γκαστόν, ο γραμματέας του), Τάκης Βλαστός
(Πατήρ Αμβρόσιος), Μαρία Γκάγκα (Κυρία Ντυπόν), Μάγδα Λέκκα (Πρώτη
καμαριέρα), Ντέπυ Πάγκα (Σιντονί, κόρη του Στρατηγού), Ρωξάνη Καλτάκη (Εστέλ,
η άλλη κόρη του), Άντζελα Εμμανουηλίδου (Νέα καμαριέρα).
1998
08.15. Τζον Πρίσλεϊ, Ένας επιθεωρητής έρχεται
Σκηνοθεσία: Εύης Γαβριηλίδης, Σκηνικά – Κοστούμια: Αγνή Ντούτση, Μουσική:
Ιάκωβος Δρόσος, Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης, Χορογραφίες: Λίλλυ
Βελισσαρίου, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Επιθεωρητής Γκουλ), Χρυσούλα
Διαβάτη (Σύμπιλ Μπέρλινγκ), Άγγελος Αντωνόπουλος (Άρθουρ Μπέρλινγκ),
Αλεξανδριανή Σικελιανού (Σήλα Μπέρλινγκ, κόρη του), Χάρης Ασημακόπουλος
(Έρικ Μπέρλινγκ, γιος του), Οδυσσέας Σταμούλης (Τζέραλντ Κροφτ), Σούλα
Διακάτου (Έντα, υπηρέτρια).
1999
08.16. Κέι Μέλορ, Παθιασμένη γυναίκα
Θέατρο: Γκλόρια, Αθήνα, Θίασος: Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη,
Σκηνοθεσία: Νικήτας Τσακίρογλου, Σκηνικά – Κοστούμια: Patrick Connellan,
Μουσική: Ιάκωβος Δρόσος, Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης, Χορογραφίες: Ρένα
Μαυρικάκη, Διανομή: Νικήτας Τσακίρογλου (Ντόναλντ), Χρυσούλα Διαβάτη
(Μπέτυ), Μάριος Αθανασίου (Μαρκ), Οδυσσέας Σταμούλης (Κρέιζ), Νάνσυ
Δημητροπούλου (Τζο).
286
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ – ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
4.1. Βασίλης Λογοθετίδης – Ίλια Λιβυκού
1948
01.55. Οι Γερμανοί ξανάρχονται…535
Σκηνοθεσία: Αλέκος Σακελλάριος, Σενάριο:536 Αλέκος Σακελλάριος, Χρήστος
Γιαννακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ, Ένωσις Εργαζομένων
Καλλιτεχνών, Φωτογραφία: Joseph Hepp, Μοντάζ: Φιλοποίμην Φίνος, Σκηνικά:
Μάριος Αγγελόπουλος, Μουσική: Κώστας Γιαννίδης, Ήχος: Γιώργος Κριάδης,
Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Φωτογραφία πλατό: Photo Arco, Διανομή: Βασίλης
Λογοθετίδης (Θόδωρος Γκινόπουλος), Ίλια Λιβυκού (Έλλη), Ντίνος Δημόπουλος,
Νίτσα Τσαγανέα, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Λουκιανός Ροζάν, Μίμης Φωτόπουλος,
Χρήστος Τσαγανέας, Γεωργία Βασιλειάδου, Μαρίνα Σμυρνάκη, Ώρα Βάζα,
Λαυρέντης Διανέλλος, Θεόφιλος Ασημακόπουλος, Γιώργος Βλαχόπουλος, Δημήτρης
Ιλαντζής, Γιώργος Καρέττας, Ρένος Κουλμάσης, Σταύρος Κυριαζίδης, Μιχαήλ
Λεσέγκο, Αλέξης Οφροσίμωφ, Κώστας Πετριτσόπουλος, Στέφανος Στρατηγός,
Ιωάννης Σχοινάς, Γιώργος Τσούχλος, Νίκος Φέρμας, Δημήτρης Χατζηαντωνίου,
Γιάννης Χειμωνίδης, Χριστόφορος Χειμάρας.
1952
01.56. Ένα βότσαλο στη λίμνη537
Σκηνοθεσία: Αλέκος Σακελλάριος, Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Χρήστος
Γιαννακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Μήλλας Φιλμ, Ναχάς & Σία, Φωτογραφία:
535
Αποτελεί την πρώτη κινηματογραφική διασκευή θεατρικής παράστασης στον κινηματογράφο μεταπολεμικά.
Σε αυτή την ταινία πραγματοποιείται η πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση των Μίμη Φωτόπουλου, Λαυρέντη
Διανέλλου, Στέφανου Στρατηγού και Ντίνου Δημόπουλου.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 64, Γ. Ανδρίτσος (2005), σσ. 94-97, Δ. Κολιοδήμος (2001),
σ. 90, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σ. 54, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 106-108 & 331, Φρ. Ηλιάδης (1960), σ. 76.
Ταινιοθήκη της Ελλάδος: http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography/view/1/889
536
Είναι βασισμένο στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Χρήστου Γιαννακόπουλου, του οποίου η παράσταση είχε
σημειώσει μεγάλη εισπρακτική επιτυχία την προηγούμενη χρονιά.
537
Κινηματογραφική διασκευή της ομότιτλης θεατρικής κωμωδίας των Αλ. Σακελλάριου και Χρ.
Γιαννακόπουλου που ανέβασε ο Β. Λογοθετίδης στο Θέατρο Κεντρικόν. Γυρίστηκε στην Αίγυπτο και έπειτα από
δεκαπέντε χρόνια έγινε το «ριμέικ» της ταινίας με τίτλο Ο σπαγγοραμμένος.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 85, Φρ. Ηλιάδης (1960), σ. 99.
287
Victor Antoine, Μοντάζ: Albert Naguib, Σκηνικά: Φαίδων Μολφέσης, Habib Khouri,
Robert Chafenberg, Μουσική: Andre Ryder, Ήχος: Karl Didikian, Μακιγιάζ:
Mahmoud Metwalli, Φωτογραφία πλατό: Michel Nakhala, Τραγούδι: Τάκης
Σκουτάρης, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Μανώλης Σκουντρής), Ίλια Λιβυκού
(Έβελιν/Βαγγελίτσα), Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Μαίρη Λαλοπούλου, Καίτη
Λαμπροπούλου, Ντίνα Σταθάτου, Μπ. Μωραϊτοπούλου, Γιώργος Καρέττας,
Στέφανος Στρατηγός, Άννα Ρούσσου, Μιχάλης Παπαδάκης.
1953
01.57. Σάντα Τσικίτα538
Γιαννακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Μήλλας Φιλμ, Φωτογραφία: Victor Antoine,
Μοντάζ: Albert Naguib, Μουσική: Μιχάλης Σουγιούλ, Μακιγιάζ: Μήτσος Λοΐζος,
Τραγούδι: Τώνης Μαρούδας, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Φώτης Φαγκρής), Ίλια
Λιβυκού (Τσικίτα Λοπέζ), Ντίνα Σταθάτου, Θάνος Τζενεράλης, Στέφανος Στρατηγός,
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Νίκος Καζής, Σμάρω Στεφανίδου, Μπ. Μωραϊτοπούλου,
Άννα Ρούσσου, Καίτη Λαμπροπούλου, Μιχάλης Παπαδάκης, Γιώργος Καρέττας.
1954
01.58. Δεσποινίς ετών 39…539
Γιαννακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Μήλλας Φιλμ, Φωτογραφία: Victor Antoine,
Μοντάζ: Albert Naguib, Σκηνικά: Walieh, El Dine Sameh, Μουσική: Andre Ryder,
Ήχος: Κρικόρ, Μακιγιάζ: Μήτσος Λοΐζος, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης
(Τηλέμαχος Καραντάρης), Ίλια Λιβυκού (Φωφώ), Σμάρω Στεφανίδου, Ντίνα
538
Διασκευή της θεατρικής κωμωδίας των Αλ. Σακελλάριου και Χρ. Γιαννακόπουλου Ο Φώτης Φαγκρής & Η
Τσικίτα Λοπέζ. Ο Αλ. Σακελλάριος γύρισε την ταινία αυτή μαζί με την Δεσποινίς ετών 39… στα αιγυπτιακά
στούντιο μέσα σε τρεις εβδομάδες. Το «ριμέικ» της είχε τον τίτλο Ο παράς και ο φουκαράς (1964).
539
Γιαννακόπουλου. Ήταν η τελευταία ταινία που γυρίστηκε στο Κάιρο από τον Αλ. Σακελλάριο. Το θλιβερό της
φινάλε όμως ενόχλησε το κοινό, κι έτσι στο «ριμέικ» της –από τον ίδιο σκηνοθέτη– δόθηκε αίσιο τέλος στην
υπόθεση.
288
Σταθάτου, Στέφανος Στρατηγός, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Θάνος Τζενεράλης, Άννα
Ρούσσου, Μιχάλης Παπαδάκης, Αλέκος Σακελλάριος.
1955
01.59. Κάλπικη λίρα / Ιστορία μιας κάλπικης λίρας540
Σκηνοθεσία – Σενάριο – Διεύθυνση παραγωγής: Γιώργος Τζαβέλλας, Εταιρεία
παραγωγής: Ανζερβός, Φωτογραφία: Κώστας Θεοδωρίδης, Γιώργος Τσαούλης,
Μοντάζ: Γιώργος Τσαούλης, Σκηνικά: Νικόλαος Νικολαΐδης, Πάνος Παπαδόπουλος,
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Γιώργος Νιαγάσας, Μακιγιάζ: Νίκος Βαρβέρης,
Φωτογραφία πλατό: Γιώργος Σκλαβής, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Ανάργυρος
Λουμπαρδόπουλος), Ίλια Λιβυκού (Φιφή), Δημήτρης Χορν, Έλλη Λαμπέτη, Μίμης
Φωτόπουλος, Σπεράντζα Βρανά, Ορέστης Μακρής, Μαρία Καλαμιώτου, Αθανασία
Μουστάκα, Λούλα Ιωαννίδου, Λέλα Πατρικίου, Άννα Ρούσσου, Δέσποινα
Παναγιωτίδου, Πέρσα Βλάχου, Ταϋγέτη, Νινέττα, Λαυρέντης Διανέλλος, Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς, Γιώργος Βλαχόπουλος, Ζώρας Τσάπελης, Θάνος Τζενεράλης, Γιάννης
Ιωαννίδης, Βασίλης Αφεντάκης, Κώστας Πομώνης, Ράλλης Αγγελίδης, Νίκος
Φέρμας, Μιχάλης Παπαδάκης, Γεράσιμος Λειβαδάς, Γιώργος Καρέττας, Παύλος
Καταπόδης, Τάκης Παναγιωτόπουλος, Γιώργος Ολύμπιος, Βαγγέλης Σάκαινας,
Δημήτρης Μυράτ (αφήγηση και εμφάνιση ως συνδετικός κρίκος των τεσσάρων
ιστοριών).
01.60. Ούτε γάτα ούτε ζημιά541

Γιαννακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ, Φωτογραφία: Αριστείδης
Καρύδης-Fuchs, Μοντάζ: Ντίνος Κατσουρίδης, Σκηνικά – Ήχος: Μάρκος Ζέρβας,
Μουσική: Γιώργος Μουζάκης, Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Φωτογραφία πλατό:
540
Απεκόμισε ευμενείς κριτικές στα Φεστιβάλ Κάρλοβι Βάρι 1955, Βενετίας 1956 και Μπάρι 1956. Είναι η
πρώτη σπονδυλωτή ταινία του ελληνικού κινηματογράφου. Προβλήθηκε σε τριάντα χώρες, και στη Σοβιετική
Ένωση παιζόταν ταυτόχρονα σε χίλιες αίθουσες. Ο Γ. Τζαβέλλας συνδύασε μέσω των τεσσάρων ιστοριών την
κωμωδία, τη φάρσα (φαρσοκωμωδία), το κοινωνικό και το αισθηματικό δράμα.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 104, Ν. Φ. Μικελίδης (2001), σ. 215, Φρ. Ηλιάδης (1960), σ.
103,.
541
Γιαννακόπουλου.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 109, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σ. 68, Φρ. Ηλιάδης (1960),
σσ. 103-104.
289
Νίκος Δημόπουλος, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Λαλάκης Μακρυκώστας), Ίλια
Λιβυκού (Πόπη Μακρυκώστα/Μαρία Κουτρουμπά), Μίμης Φωτόπουλος, Λάμπρος
Κωνσταντάρας, Ρένα Στρατηγού, Χάρις Καμίλλη, Μαργαρίτα Λαμπρινού, Ντίνα
Σταθάτου, Ευάγγελος Πρωτοπαππάς, Σοφία Αρσένη, Ράλλης Αγγελίδης, Νίκος
Γκουζούλης, Πάρις Πάπης.
1956
01.61. Ο ζηλιαρόγατος542
παραγωγής: Ανζερβός, Φωτογραφία: Αριστείδης Καρύδης-Fuchs, Μοντάζ: Γιώργος
Τσαούλης, Σκηνικά – Κοστούμια: Μαριλένα Αραβαντινού, Μουσική: Μάνος
Χατζιδάκις, Ήχος: Γιώργος Νιαγάσας, Μίμης Κασιμάτης, Τάκης Κοντός, Μακιγιάζ:
Νίκος Βαρβέρης, Φωτογραφία πλατό: Δημήτρης Σκλαβής, Τραγούδι: Νίκος Καζής,
Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Πότης Αντωνόπουλος), Ίλια Λιβυκού (Λέλα
Αντωνοπούλου), Λάμπρος Κωνσταντάρας, Σμάρω Στεφανίδου, Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς, Καίτη Λαμπροπουλου, Κυβέλη Θεοχάρη, Νίκος Ρίζος, Αντιγόνη
Κουκούλη, Γιώργος Βλαχόπουλος, Γιώργος Καρέττας, Γιώργος Ρώης, Κώστας
Πομώνης, Παύλος Καταπόδης, Ταϋγέτη, Νίκος Καζής.
1957
01.62. Δελησταύρου και υιός543
Γιαννακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Όλυμπος Φιλμ (Πήτερ Μελλάς),
Φωτογραφία: Δήμος Σακελλαρίου, Μοντάζ: Αριστείδης Καρύδης-Fuchs, Σκηνικά:544
Τάσος Ζωγράφος, Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Μικές Δαμαλάς, Διεύθυνση
παραγωγής: Μάρκος Αντωνόπουλος, Μακιγιάζ: Μαλβίνα Τσουγιοπούλου, Τραγούδι:
542
Κινηματογραφική διασκευή της θεατρικής κωμωδίας Ο εραστής έρχεται του Γεωργίου Ρούσσου.
543
Γιαννακόπουλου. «Ριμέικ»: Υιέ μου, υιέ μου (1965), Ζητείται επειγόντως γαμπρός (1971), Η μανούλα, το μανούλι
και ο παίδαρος (1982).
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 128, Δ. Κολιοδήμος (2001), σσ. 109-110, Φρ. Ηλιάδης
(1960), σ. 109.
544
Στην ιστοσελίδα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος αναφέρεται ο Νίκος Ζωγράφος.
290
Σούλη Σαμπάχ, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης (Αντώνης Δελησταύρου), Ίλια
Λιβυκού (Ρένα Χατζηλουκά), Τζένη Καρέζη, Στέφανος Στρατηγός, Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς, Μαρίκα Κρεββατά, Δημήτρης Νικολαΐδης, Σύλβιος Λαχανάς, Στέλιος
Τσολακάκης, Παύλος Καταπόδης, Φώτης Μεταξόπουλος, Αντώνης Σαβιολάκης.
1958
01.63. Ένας ήρως με παντούφλες545
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Εταιρεία παραγωγής: Ανζερβός,
Φωτογραφία: Γρηγόρης Δανάλης, Μοντάζ: Μεμάς (Γεράσιμος) Παπαδάτος, Σκηνικά:
Μαριλένα Αραβαντινού, Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Γιώργος Νιαγάσας,
Μίμης Κασιμάτης, Διεύθυνση παραγωγής: Τάσης Παλατσιώλης, Μακιγιάζ: Νίκος
Βαρβέρης, Φωτογραφία πλατό: Δημήτρης Σκλαβής, Διανομή: Βασίλης Λογοθετίδης
(Στρατηγός Λάμπρος Δεκαβάλας), Ίλια Λιβυκού (Πόπη Δεκαβάλα), Νίτσα
Τσαγανέα, Σόνια Ζωίδου, Λαυρέντης Διανέλλος, Βύρων Πάλλης, Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς, Γιώργος Γαβριηλίδης, Νίκος Φέρμας, Θάνος Τζενεράλης, Μιχάλης
Παπαδάκης, Ταϋγέτη, Λευκή Παπαζαφειροπούλου, Γιώργος Καρέττας, Περικλής
Χριστοφορίδης, Βαγγέλης Πλοιός, Στάθης Χατζηπαυλής, Θεόδωρος Κεφαλόπουλος,
Βαγγέλης Σάκαινας, Ευτυχία Παρθενιάδου, Κώστας Σταυρινουδάκης, Αντώνης
Σαβιολάκης, Δημήτρης Σημηριώτης.
545
Γιαννακόπουλου. Στην ταινία αυτή εμφανίζεται για τελευταία φορά στην κινηματογραφική οθόνη ο Β.
Λογοθετίδης.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 141.
291
4.2. Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη
1960
02.01. Είμαι αθώος546
Σκηνοθεσία: Ντίνος Κατσουρίδης, Σενάριο: Μανώλης Σκουλούδης, Εταιρεία
παραγωγής: Κλέαρχος Κονιτσιώτης, Φίνος Φιλμ, Φωτογραφία: Βασίλης Μάρος,
Ήχος: Βασίλης Κροντηράς, Μοντάζ: Ντίνος Κατσουρίδης, Σκηνικά: Γιώργος
Ανεμογιάννης, Μουσική επιμέλεια: Τάσος Μαστοράκης, Διεύθυνση παραγωγής:
Κλέαρχος Κονιτσιώτης, Μακιγιάζ: Ηλίας Ψαραδάκης, Φωτογραφία πλατό: Δημήτρης
Μάρος, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ (Αλφρέδος Ντρέυφους), Βούλα Ζουμπουλάκη
(Λουκία Ντρέυφους), Αλέκος Αλεξανδράκης, Λάμπρος Κωνσταντάρας, Γιάννης
Αργύρης, Βύρων Πάλλης, Σπύρος Καλογήρου, Αλίκη Γεωργούλη, Θεόδωρος
Έξαρχος, Νίκος Δενδρινός, Βάσος Ανδρονίδης, Γιώργος Μετσόλης, Γιώργος Νέζος,
Κλ. Σκουλούδη, Σάσα Καζέλη, Μιχάλης Βασιλείου, Λάμπρος Κοτσίρης, Γιώργος
Γιολδάσης, Θάνος Γραμμένος, Χριστόφορος Μπουμπούκης, Αιμίλιος Βεάκης,
Αντώνης Λεπενιώτης, Νίκη Παππά, Γιώργος Τζιφός, Βασίλης Μαυρομμάτης.
1962
02.02. Η Αθήνα τη νύχτα547
Σκηνοθετική επιμέλεια – Παραγωγή: Κλέαρχος Κονιτσιώτης, Σενάριο – Κείμενα:
Νίκος Τσιφόρος, Φωτογραφία: Giovanni Varriano, Αριστείδης Καρύδης-Fuchs,
Δήμος Σακελλαρίου, Παύλος Φιλίππου, Μοντάζ: Κώστας Φιλίππου, Μουσική:
Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης, Γεράσιμος Λαβράνος, Γιώργος Μουζάκης,
Κώστας Καπνίσης, Μίμης Πλέσσας, Βασίλης Τσιτσάνης, Ήχος: Δημήτρης Γεωργίου,
Πέτρος Πατέλης, Αντώνης Μπαϊρακτάρης, Νίκος Δεσποτίδης, Διεύθυνση
παραγωγής: Γιάννης Πετροπουλάκης, Μιχάλης Λαμπρινός, Φωτογραφία πλατό:
546
Αποτελεί την πρώτη κινηματογραφική διασκευή του ομότιτλου θεατρικού έργου του Μανώλη Σκουλούδη.
Είναι η δεύτερη ταινία του Ντίνου Κατσουρίδη και η πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση του καλλιτεχνικού
ζευγαριού. Η ταινία αυτή κατέλαβε εισπρακτικά την 22η θέση ανάμεσα σε 58 ταινίες που προβλήθηκαν την
περίοδο εκείνη.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σσ. 200-201, Μ. Καμβασινού (2005), σ. 338, Ν. Νικόλιζας
(2003), σ. 160.
547
Ο Δημήτρης Χορν εγκαταλείπει τον κινηματογράφο ερμηνεύοντας το τραγούδι του Μίμη Πλέσσα Οι
θαλασσιές οι χάντρες.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 259, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 30.
292
Πέτρος Πεταλάς, Τραγούδι: Δημήτρης Χορν, Βούλα Ζουμπουλάκη, Ζωή Φυτούση,
Τζένη Βάνου, Λάουρα, Γιάννης Βογιατζής, Κώστας Προκοπίου, Γρηγόρης
Μπιθικώτσης, Γιώτα Λύδια, Έρρικα Μπρόγερ, Μαργαρίτα Μπρόγερ, Γιώργος
Ζαμπέτας, Διανομή: Δημήτρης Μυράτ, Βούλα Ζουμπουλάκη, Δημήτρης Χορν, Τζένη
Καρέζη, Παντελής Ζερβός, Μάρθα Βούρτση, Κώστας Βουτσάς, Γιάννης Γκιωνάκης,
Νίκος Ρίζος, Κώστας Χατζηχρήστος, Νίκος Φέρμας, Κώστας Μποζώνης, Σωκράτης
Κορρές, Κώστας Μεντής, Μαργαρίτα Αθανασίου, Ν. Τζάκα, Κώστας Δούκας, Νίκος
Σταυρίδης, Σπύρος Καλογήρου, Σταύρος Ξενίδης, Ζωή Φυτούση, Tony Pinelli, Νίκος
Τσιφόρος, Maria de Petrilio.
293
4.3. Δημήτρης Χορν – Έλλη Λαμπέτη
1954
03.01. Κυριακάτικο ξύπνημα548
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης, Εταιρεία παραγωγής: Μήλλας Φιλμ,
Φωτογραφία: Alevise Orfanelli, Μοντάζ: Albert Naguib, Σκηνικά: Γιάννης
Τσαρούχης, Μουσική: Ανδρέας Αναγνώστης, Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Κρικόρ,
Διεύθυνση παραγωγής: Anis Nochra, Μακιγιάζ: Κίμων Σπαθόπουλος, Μήτσος
Λοΐζος, Τραγούδι: Δημήτρης Χορν, Διανομή: Έλλη Λαμπέτη (Ασημίνα/Μίνα
Λαμπρινού), Δημήτρης Χορν (Αλέξης Λορεντζάτος), Γιώργος Παππάς, Τασσώ
Καββαδία, Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, Σαπφώ Νοταρά, Χρυσούλα Πατεράκη,
Γιώργος Ιορδανίδης, Κώστας Φέρρης.
1955
03.02. Κάλπικη λίρα / Ιστορία μιας κάλπικης λίρας549
παραγωγής: Ανζερβός, Φωτογραφία: Κώστας Θεοδωρίδης, Γιώργος Τσαούλης,
Μοντάζ: Γιώργος Τσαούλης, Σκηνικά: Νικόλαος Νικολαΐδης, Πάνος Παπαδόπουλος,
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Γιώργος Νιαγάσας, Τάκης Κοντός, Μακιγιάζ:
Νίκος Βαρβέρης, Φωτογραφία πλατό: Γιώργος Σκλαβής, Διανομή: Δημήτρης Χορν
(Παύλος), Έλλη Λαμπέτη (Αλίκη), Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβυκού, Μίμης
Φωτόπουλος, Σπεράντζα Βρανά, Ορέστης Μακρής, Μαρία Καλαμιώτου, Αθανασία
Μουστάκα, Λούλα Ιωαννίδου, Λέλα Πατρικίου, Άννα Ρούσσου, Δέσποινα
Παναγιωτίδου, Πέρσα Βλάχου, Ταϋγέτη, Νινέττα, Λαυρέντης Διανέλλος, Ευάγγελος
548
Αποτέλεσε την πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Μ. Κακογιάννη. Ήταν παραγγελία από το Δημήτρη Χορν
προκειμένου να διαφημίσει το θεατρικό του θίασο με την Έλλη Λαμπέτη και το Γιώργο Παππά, γι’ αυτό και
ζήτησε τρεις ισοδύναμους ρόλους, κάτι που τήρησε ο Μ. Κακογιάννης. Τα εξωτερικά γυρίσματα
πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα, ενώ τα εσωτερικά στα αιγυπτιακά στούντιο «Νάχας». Επίσης, για την ταινία
αυτή έγινε ειδική μνεία στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου (1954).
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 98, Δ. Μπαγέρης (1997), σσ. 163-164, Φρ. Ηλιάδης (1960),
σ. 100,.
549
Απεκόμισε ευμενείς κριτικές στα Φεστιβάλ Κάρλοβι Βάρι 1955, Βενετίας 1956 και Μπάρι 1956. Είναι η
πρώτη σπονδυλωτή ταινία του ελληνικού κινηματογράφου. Προβλήθηκε σε τριάντα χώρες, και στη Σοβιετική
Ένωση παιζόταν ταυτόχρονα σε χίλιες αίθουσες. Ο Γ. Τζαβέλλας συνδύασε μέσω των τεσσάρων ιστοριών την
κωμωδία, τη φάρσα (φαρσοκωμωδία), το κοινωνικό και το αισθηματικό δράμα.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 104, Δ. Μπαγέρης (1997), σσ. 164-165, Ν. Φ. Μικελίδης
(2001), σ. 215, Φρ. Ηλιάδης (1960), σ. 103,.
294
Πρωτοπαππάς, Γιώργος Βλαχόπουλος, Ζώρας Τσάπελης, Θάνος Τζενεράλης, Γιάννης
Ιωαννίδης, Βασίλης Αφεντάκης, Κώστας Πομώνης, Ράλλης Αγγελίδης, Νίκος
Φέρμας, Μιχάλης Παπαδάκης, Γεράσιμος Λειβαδάς, Γιώργος Καρέττας, Παύλος
Καταπόδης, Τάκης Παναγιωτόπουλος, Γιώργος Ολύμπιος, Βαγγέλης Σάκαινας,
Δημήτρης Μυράτ (αφήγηση και εμφάνιση ως συνδετικός κρίκος των τεσσάρων
ιστοριών).
1956
03.03. Το κορίτσι με τα μαύρα550
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης, Εταιρεία παραγωγής: Ερμής Φιλμ,
Φωτογραφία: Walter Lassally, Μοντάζ: Αιμίλιος Προβελέγγιος, Μουσική: Αργύρης
Κουνάδης, Ήχος: Γιάννης Δριμαρόπουλος, Σταύρος Αρπατζόγλου, Διεύθυνση
παραγωγής: Anis Nochra, Φωτογραφία πλατό: Δ. Παπαδήμος, Κώστας Κοραής,
Διανομή: Δημήτρης Χορν (Παύλος), Έλλη Λαμπέτη (Μαρίνα), Ελένη Ζαφειρίου,
Γιώργος Φούντας, Στέφανος Στρατηγός, Ανέστης Βλάχος, Νότης Περγιάλης, Νίκος
Φέρμας, Θανάσης Βέγγος, Μαρία Θαλασσινού, Κώστας Τρύπος.
550
Η ταινία γυρίστηκε στην Ύδρα. Μετά την προβολή της στις Κάννες, ο διεθνής τύπος έγραψε διθυραμβικές
κριτικές για την Έλλη Λαμπέτη. Την παρουσίαζαν σαν τη νέα Γκάρμπο και την περιλάμβαναν στις πέντε
ωραιότερες και πιο προικισμένες νέες ηθοποιούς. Επίσης, η συγκεκριμένη ταινία στάθηκε η αφορμή για την
πρώτη συνεργασία του Μ. Κακογιάννη με τον Άγγλο διευθυντή φωτογραφίας Walter Lassally, ο οποίος έγινε
αργότερα ο μόνιμος συνεργάτης του. Αναφορικά με τις διακρίσεις που απεκόμισε η ταινία, αξίζει να αναφερθεί
ότι κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξένης ταινίας από την Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου του
Χόλιγουντ και το αργυρό μετάλλιο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α, σ. 116, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 243, Δ. Μπαγέρης (1997), σ.
166.
295
4.4. Κώστας Ρηγόπουλος – Κάκια Αναλυτή
1959
04.01. Ανθισμένη Αμυγδαλιά551
Σκηνοθεσία – Μοντάζ: Χρήστος Αποστόλου, Σενάριο: Δημήτρης Γιαννουκάκης,
Εταιρεία παραγωγής: Χρήστος Αποστόλου, Νίκος Σαμπατάκος, Φωτογραφία:
Κώστας Φιλίππου, Σκηνικά: Γιώργος Μακρίδης, Μουσική: Λέανδρος (Κοκκόρης),
Ήχος: Ιωάννης Σμυρναίος, Νίκος Δεσποτίδης, Τάκης Ιωαννίδης, Διεύθυνση
παραγωγής: Καίτη Καραγιάννη, Μακιγιάζ: Κίμων Σπαθόπουλος, Φωτογραφία πλατό:
Λουκάς Λιδωρικιώτης, Τραγούδι: Καντάδες από το συγκρότημα του Νίκου Τσιλίφη,
Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Μαρίνα), Κώστας Ρηγόπουλος, Ανδρέας Μπάρκουλης,
Νίκος Σταυρίδης, Ρίτα Μουσούρη, Κ.552 Θεοχάρη, Λέλα Πατρικίου, Ντίνα Τριάντη,
Μαρίκα Αγγελοπούλου, Σταύρος Ιατρίδης, Άρης (Αριστείδης) Χρυσοχόος, Γιάννης
Σπαρίδης, Θανάσης Βέγγος, Ράλλης Αγγελίδης, Κώστας Μεντής, Μίμης Ρουγγέρης,
Αίας Τριάντης, Γιάννης Θειακός, Νίκος Φέρμας, Φραγκίσκος Μανέλλης, Νέλλη
Παππά, Σύλβιος Λαχανάς.
1960
04.02. Μια του κλέφτη...553
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Δημήτρης Ιωαννόπουλος,554 Εταιρεία παραγωγής: Studio
Άλφα, Ίβα Φιλμ, Φωτογραφία: Παύλος Φιλίππου, Μοντάζ: Λευτέρης Σιάσκας,
Σκηνικά: Τάσος Ζωγράφος, Μουσική: Μίμης Πλέσσας, Ήχος: Max Brenzinger,
551
Η ταινία αυτή είναι κινηματογραφική διασκευή του ομότιτλου θεατρικού έργου του Δημήτρη Γιαννουκάκη. Ο
Κώστας Ρηγόπουλος εμφανίζεται για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη και συνυπάρχει σε ταινία με τη σύζυγό του
Κάκια Αναλυτή.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 152, Γ. Σολδάτος (2001), τ. Α´, σ. 182, Δ. Κολιοδήμος
(2001), σσ. 47-48, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 33.
552
Οι Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος και ο Δ. Κολιοδήμος αναφέρουν Κυβέλη, ενώ ο Στ. Βαλούκος και η
Ιστοσελίδα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος αναφέρουν Καίτη.
553
Ο Δημήτρης Χορν κατέκτησε το Βραβείο Α´ ανδρικού ρόλου στην 1η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου
(Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) το 1960. Το βραβείο αυτό φαίνεται να του απονέμεται αναδρομικά περισσότερο για το
σύνολο της προσφοράς του στην εγχώρια 7η τέχνη παρά για την ερμηνεία του στην ταινία αυτή, που είναι ίσως η
πιο αναμενόμενη της καριέρας του.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 182, Γ. Σολδάτος (2001), τ. Α´, σ. 220, Γ. Σολδάτος (1999),
τ. Α´, σσ. 102 & 303-304, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 300, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 196.
554
Η ταινία αυτή (ήταν και θεατρικό έργο), με την οποία συμμετείχε στην 1η Εβδομάδα Ελληνικού
Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, είναι η τελευταία του. Ο Δημήτρης Ιωαννόπουλος άνοιξε την αυλαία του
μεταπολεμικού κινηματογράφου το 1943 με τη Φωνή της καρδιάς (Γ. Σολδατος (1999), τ. Α´, σσ. 303-304).
296
Αντώνης Μπαϊρακτάρης, Διεύθυνση παραγωγής – Μακιγιάζ: Νίκος Βαρβέρης,
Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Λένα Χαρτά), Κώστας Ρηγόπουλος (Ανδρέας), Δημήτρης
Χορν, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Θεόδωρος Μορίδης, Αλίκη Ανδρέου, Λέλα
Πατρικίου, Νανά Παπαδοπούλου, Παμφίλη Σαντοριναίου, Κατερίνα Χέλμη, Άγγελος
Θεοδωρόπουλος, Τάκης Καβαλιεράτος, Άννα-Μαρία Ράλλη, Κάκια Κοντοπούλου,
Γιώτα Σοϊμοίρη, Λούλα Αρβανιτογιάννη, Δημήτρης Φωτιάδης, Θανάσης Βέγγος.
04.03. Το ραντεβού της Κυριακής / Ραντεβού με τον Θανάση... 555

Σκηνοθεσία: Ερρίκος Θαλασσινός, Σενάριο: Ιάκωβος Καμπανέλλης, Εταιρεία
παραγωγής: Περγαντής Φιλμ (Ηλίας Περγαντής), Φωτογραφία – Μοντάζ: Παύλος
Φιλίππου, Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης, Μουσική: Κώστας Καπνίσης, Ήχος:
Γιάννης Τριφύλλης, Νίκος Δεσποτίδης, Διεύθυνση παραγωγής: Τάκης Περγαντής,
Μακιγιάζ: Κίμων Σπαθόπουλος, Φωτογραφία πλατό: Σταύρος Βεδουράς,
Χορογραφίες: Μανώλης Καστρινός, Τραγούδι: Νάνα Μούσχουρη,556 Μανώλης
Αγγελόπουλος, Ν. Παπανικολάου, Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Ανθούλα
Χρυσοστόμου), Κώστας Ρηγόπουλος, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Δέσπω Διαμαντίδου,
Θανάσης Μυλωνάς, Μάρθα Βούρτση, Θανάσης Βέγγος, Δέσποινα Νικολαΐδου, Ρένα
Γαλάνη, Γιάννης Μαλούχος, Μαίρη Αντωνοπούλου, Κώστας Πίτσιος, Τίτος Βανδής,
Γεράσιμος Μαλιώρης, Βαγγέλης Σειληνός, Ελένη Προκοπίου, Νίτσα Αβαταγγέλου,
Γιάννης Βόγλης, Αντώνης Σαβιολάκης.
04.04. Η Σταχτοπούτα557
Σκηνοθεσία: Χρήστος Αποστόλου, Διασκευή σεναρίου: Κώστας Ασημακόπουλος,
Εταιρεία παραγωγής: Δήλος Φιλμ, Φωτογραφία: Ανδρέας Αναστασάτος, Μουσική –
Τραγούδια:558 Νίκυ Γιάκοβλεφ, Ήχος: Γιώργος Κριάδης, G. Mougnai, Διεύθυνση
παραγωγής: Παντελής Φιλιππίδης, Μακιγιάζ: Κίμων Σπαθόπουλος, Φωτογραφία
πλατό: Γιώργος Νικολακόπουλος, Χορογραφίες: Γιάννης Φλερύ, Τραγούδι: Νάνα
Μούσχουρη, Νάντια Κωνσταντοπούλου, «Τρίο Γκρέκο», Διανομή: Κάκια Αναλυτή
555
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 195, Γ. Σολδάτος (2001), τ. Α´, σ. 194, Γ. Σολδάτος
(1999), τ. Α´, σσ. 245 & 308, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 392, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 253.
556
Ο Δ. Κολιοδήμος περιλαμβάνει και την Άννα Βασιλείου μαζί με τη Νάνα Μούσχουρη και τον Μανώλη
Αγγελόπουλο.
557
Διασκευή του γνωστού παραμυθιού.
τ. Α´, σ. 310, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 412, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 265.
558
Ο Στ. Βαλούκος αναφέρει και τον Κώστα Καπνίση σε αυτή την κατηγορία.
297
(Μαρία), Κώστας Ρηγόπουλος, Ανδρέας Μπάρκουλης, Κώστας Κακκαβάς, Νίκος
Ξανθόπουλος, Κούλα Αγαγιώτου, Βέτα Προέδρου, Γιώργος Δαμασιώτης, Κώστας
Ντίνος, Αφροδίτη Απέργη, Δημήτρης Σημηριώτης, Ρίκα Μαστάθη, Λέτα Μαστάθη,
Νίκος Αρώνης, Γεράσιμος Μαλιώρης.
1961
04.05. Τα νειάτα θέλουν έρωτα559
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Σκλάβος, Σενάριο: Κώστας Ασημακόπουλος, Εταιρεία
παραγωγής: Δημήτρης Σκλάβος, Π. Παυλιόγλου, Φωτογραφία: Αριστείδης Καρύδης-
Fuchs, Μοντάζ: Λευτέρης Σιάσκας, Μουσική: Μίμης Πλέσσας, Ήχος: Στέλιος
Μαρίνος, Νίκος Δεσποτάκης, Διεύθυνση παραγωγής: Ι. Τριφύλλη, Μακιγιάζ:
Γιώργος Ρώης, Διονυσία Ρώη, Φωτογραφία πλατό: Κώστας Κοραής, Νότης Αδάμ,
Τραγούδι: Τζένη Βάνου, Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Ελίνα), Κώστας Ρηγόπουλος,
Ανδρέας Μπάρκουλης, Έφη Μελά, Κώστας Κακκαβάς, Ρίτα Μουσούρη, Χρήστος
Τσαγανέας, Αθανάσιος (Νάσος) Κεδράκας, Παρασκευάς Οικονόμου.
1962
04.06. Πεζοδρόμιο560
Σκηνοθεσία: Ντίμης (Δημήτρης) Δαδήρας, Σενάριο: Νέστορας Μάτσας, Κώστας
Ασημακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Νίκος Σαμπατάκος & Υιός, Φωτογραφία:
Δημήτρης Καράμπελας, Μοντάζ: Αντώνης Τέμπος, Σκηνικά: Γιώργος Μακρίδης,
Μουσική: Κώστας Καπνίσης, Ήχος: Σπύρος Κωνσταντινίδης, Γιώργος Κριάδης, G.
Mougnai, Διεύθυνση παραγωγής: Κίμων Δακανάλης, Μακιγιάζ: Αθηνά Τσερεγκώφ
(Μπούα), Φωτογραφία πλατό: Δημήτρης Χατζηπάρας, Διανομή: Κάκια Αναλυτή
(Αγγελίνα), Κώστας Ρηγόπουλος (Μηνάς) Ανδρέας Μπάρκουλης, Βασίλης
Αυλωνίτης, Κώστας Χατζηχρήστος, Σπεράντζα Βρανά, Χρήστος Τσαγανέας, Κώστας
559
(1999), τ. Α´, σ. 81, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 317, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 210.
560
Είναι μια γλυκόπικρη ταινία, επηρεασμένη από τις Νύχτες της Καμπίρια του Φεντερίκο Φελίνι, που στηρίζεται
στην αρχή ότι «τις δραματικότερες ιστορίες τις γράφει η ίδια η ζωή» και περιγράφει τα αισθήματα και την
ψυχολογία των γυναικών του δρόμου.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σσ. 232-233, Γ. Σολδάτος (2001), τ. Α´, σ. 232, Δ. Κολιοδήμος
(2001), σ. 362, Στ. Βαλούκος (1998), σσ. 235-236,.
298
Καζάκος, Σταύρος Παράβας, Νικήτας Πλατής, Θόδωρος Έξαρχος, Αρτέμης Μάτσας,
Λιάνα Ορφανού, Γιάννης Μπέρτος, Γιώργος Ζωγράφος, Γιάννης Κάσδαγλης,
Δημήτρης Κατσούλης, Καίτη Οικονόμου.
04.07. Η Ελληνίδα και ο Έρωτας561

Σκηνοθεσία: Νέστορας Μάτσας, Σενάριο: Νέστορας Μάτσας, Κώστας
Ασημακόπουλος, Εταιρεία παραγωγής: Κρόνος Φιλμ, Φωτογραφία: Ανδρέας
Αναστασάτος, Μοντάζ: Γιώργος Τσαούλης, Μουσική: Κώστας Καπνίσης, Ήχος:
Θανάσης Γεωργιάδης, Μακιγιάζ: Κασσάνδρα Σπαθοπούλου, Φωτογραφία πλατό:
Δημήτρης Χατζηπάρας, Χορογραφίες: Μανώλης Καστρινός, Χρυσούλα Ζώκα,
Τραγούδι: Γιοβάνα, Λάουρα, Γιώργος Μητσάκης, Νάντια Κωνσταντοπούλου,
Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Καιτούλα, Καίτη), Κώστας Ρηγόπουλος (Τέλης), Βασίλης
Αυλωνίτης, Αντιγόνη Βαλάκου, Γεωργία Βασιλειάδου, Ρένα Ντορ, Νίκος Σταυρίδης,
Μιράντα Μυράτ, Μαρίκα Νέζερ, Χριστόφορος Νέζερ, Ελένη Χατζηαργύρη,
Κατερίνα Βασιλάκου, Νίκος Τζόγιας, Λευτέρης Βουρνάς, Ανδρέας Μπάρκουλης
(αφήγηση), Χρόνης Συνοδινός, Μυρέλλα, Γκιζέλα Ντάλι, Γιάννης Μαλούχος, Μίρκα
Καλατζοπούλου, Κώστας Πρέκας, Βασιλάκης Καΐλας, Μαιρούλα Ευαγγέλου, Ζέτα
Αποστόλου, Γιάννης Φέρμης, Αρτέμης Μάτσας, Νέλλη Παππά, Αθηνά Μερτύρη,
Έλσα Ρίζου, Νίκος Ρίζος, Κώστας Κούρτης, Μπέτυ Μοσχονά, Ρέα Μανέλλη,
Γιώργος Λεφεντάριος, Ευτυχία Παρθενιάδου.
1964
04.08. Διαζύγιο α-λα Ελληνικά562
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Οδυσσέας Κωστελέτος, Εταιρεία παραγωγής: Νίκος
Σαμπατάκος & Υιός, Φωτογραφία: Κώστας Θεοδωρίδης, Μοντάζ: Αντώνης Τέμπος,
Μουσική επιμέλεια: Χρήστος Μουραμπάς, Ήχος: Σταύρος Αρπατζόγλου, Διεύθυνση
παραγωγής: Άρης Σπυρίδης, Μακιγιάζ: Φώντας (Ξενοφών) Φιλέρης, Διανομή: Κάκια
561
Έμεινε στην ιστορία ως η ταινία των σαράντα πρωταγωνιστών.
τ. Α´, σ. 81, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 144, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 91.
562
Ελεύθερη κινηματογραφική διασκευή του έργου Η Δικηγορίνα του Ανρί Βερνέιγ. Χαρακτηριστική είναι η
παρουσία του Τάσου Γιαννόπουλου, ο οποίος, παρ’ όλο που δεν αναγράφεται στους τίτλους, ερμηνεύει τον
«κονφερανσιέ» ενός κλαμπ και μιμείται θαυμάσια τους ηθοποιούς Βασίλη Αυλωνίτη και Νίκο Σταυρίδη.
(2001), σ. 114, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 75.
299
Αναλυτή (Ελένη Δαρίκα), Κώστας Ρηγόπουλος (Τρύφων Δαρίκας), Μέλπω
Ζαρόκωστα, Χρόνης Εξαρχάκος, Σίμος Κουγιουμτζής, Άννα Σταυρίδου, Λίλιαν
Σουρτζή, Έφη Οικονόμου, Τάσος Γιαννόπουλος, Μιχάλης Μπαλλής, Αλέκος
Δαρόπουλος, Δημήτρης Τσουράπης, Δημήτρης Κατσούλης, Γιώργος Αρβανίτης.
1965
04.09. Και οι... 14 ήταν υπέροχοι563
Σκηνοθεσία – Χορογραφίες: Βαγγέλης Σειληνός, Σενάριο: Κώστας Κινδύνης,
Γιώργος Λαζαρίδης, Εταιρεία παραγωγής: Αφοί Ρουσσόπουλοι-Γ. Λαζαρίδης-Δ.
Σαρρής-Κ. Ψαρράς, Φωτογραφία: Λάκης Καλύβας, Μοντάζ: Λευτέρης Σιάσκας,
Σκηνικά: Νικόλαος Νικολαΐδης, Μουσική: Κώστας Κλάββας, Ήχος: Διονύσης
Κοταράς, Τέλης Γράψας, Γιάννης Σμυρναίος, Παντελής Χατζής, Γιάννης Φίσσερ,
Διεύθυνση παραγωγής: Τάκης Μαραβέλας, Μακιγιάζ: Βαρβάρα Νικολέτου, Ανθούλα
Κωνσταντίνου, Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Άννα Λόντου), Κώστας Ρηγόπουλος
(Νικόλαος Αντωνίου), Γιώργος Πάντζας, Γιάννης Γκιωνάκης, Σταύρος Παράβας,
Ελένη Προκοπίου, Ελένη Ανουσάκη, Άννα Καλουτά, Βασίλης Αυλωνίτης, Ανδρέας
Μπάρκουλης, Βαγγέλης Σειληνός, Ράλλης Αγγελίδης, Κλ. Σκουλούδη, Μπέτυ
Μοσχονά, Νικήτας Πλατής, Αθανάσιος (Νάσος) Κεδράκας, Πέτρος Πανταζής,
Γιάννης Κωστής, Πάρις Πάπης, Αλίκη Ηλιοπούλου, Χάρις Λουκέα, Φανή Γκόνη,
Χάρις Μακρή, Έρση Μαλικένζου, Φανή Νίκα, Νίκη Λεμπέση.
1969
04.10. 24 Ώρες Ζωντοχήρα564
Σκηνοθεσία – Σενάριο – Παραγωγή: Νίκος Αβραμέας, Φωτογραφία: Γιώργος
Καβάγιας, Μοντάζ: Ηλίας Σγουρόπουλος, Μουσική επιμέλεια: Χρήστος Μουραμπάς,
Ήχος: Σταύρος Αρπατζόγλου, Βαγγέλης Φουρνιστάκης, Διεύθυνση παραγωγής:
Χρήστος Τσιχλιάς, Μακιγιάζ: Μαίρη Μαρμαρά, Φωτογραφία πλατό: Βασίλης
Κοφινάς, Χορογραφίες: Κώστας Παππάς, Τραγούδι: Σούλη Σαμπάχ, Μιχάλης
563
(2001), σ. 211, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 134.
564
(1999), τ. Α´, σσ. 82 & 315, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 137, Στ. Βαλούκος (1998), σ. 87.
300
Βιολάρης, Διανομή: Κάκια Αναλυτή (Λουίζα Ραγκόζη), Κώστας Ρηγόπουλος
(Ιπποκράτης Αντώνογλου), Κώστας Καρράς, Τάκης Μηλιάδης, Σούλη Σαμπάχ,
Ελένη Χαλκούση, Αλεξάνδρα Διαμαντοπούλου, Μάτα Μιχαλαρέα, Μιχάλης
Μπαλλής, Ρία Δελούτση.
1974
04.11. Αγάπη μου Ουάουα565
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Γιάννης Δαλιανίδης, Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ,
Φωτογραφία: Νίκος Γαρδέλης, Μοντάζ: Τάκης Χατζής, Σκηνικά – Διεύθυνση
παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας, Μουσική επιμέλεια: Ζακ Μεναχέμ, Ήχος: Μίμης
Κασιμάτης, Θανάσης Γεωργιάδης, Θανάσης Αρβανίτης, Μακιγιάζ: Σταύρος
Κελεσίδης, Φωτογραφία πλατό: Τάσος Καρανίκας, Κώστας Σακκαδάκης, Διανομή:
Κάκια Αναλυτή (Ουάουα), Κώστας Ρηγόπουλος (Πάνος Βενέτης), Μπεάτα
Ασημακοπούλου, Ρίτα Μουσούρη, Νίκος Σκιαδάς, Στέλιος Λιονάκης, Βασίλης
Πλατάκης, Δημήτρης Μπάνος, Νίκος Παγκράτης, Μάνια Κολιανδρή, Γιάννης
Χειμωνίδης, Γιώργος Ζαϊφίδης, Μαρία Μπονίκου.
565
Κινηματογραφική διασκευή της θεατρικής κωμωδίας του Φρανσουά Καμπό Cherie Noire και τελευταία κοινή
κινηματογραφική εμφάνιση του γνωστού ζεύγους των ηθοποιών. Η μεγάλη θεατρική επιτυχία του Κώστα
Ρηγόπουλου και της Κάκιας Αναλυτή είχε την ίδια απήχηση και στη μεγάλη οθόνη.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Β´, σ. 114, Γ. Σολδάτος (2001), τ. B´, σ. 52, Γ. Σολδάτος (1999), τ.
Β´, σσ. 81 & 99, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 16, Ι., Τριανταφυλλίδης 2000, σ. 198, Μ. Καμβασινού (2005), σ. 323,
Στ. Βαλούκος (1998), σ. 11.
301
4.5. Κώστας Καζάκος – Τζένη Καρέζη
1962
05.01. Προδομένη αγάπη566
Σκηνοθεσία: Ερρίκος Θαλασσινός, Σενάριο: Ερρίκος Θαλασσινός, Κώστας Καζάκος,
Εταιρεία παραγωγής: Πυρσός Φιλμ, Φωτογραφία: Δήμος Σακελλαρίου, Μοντάζ:
Αριστείδης Καρύδης-Fuchs, Σκηνικά: Τάσος Ζωγράφος, Μουσική: Μίκης
Θεοδωράκης, Ήχος: Ιωάννης Σμυρναίος, Μίμης Κιμωλιάτης, Δημήτρης Γεωργίου,
Νίκος Δεσποτίδης, Διεύθυνση παραγωγής: Μίμης Ασημακόπουλος, Μακιγιάζ: Φώφη
Παπανδρικοπούλου, Φωτογραφία πλατό: Σταύρος Βεδουράς, Τραγούδι: Γρηγόρης
Μπιθικώτσης, Γιώτα Λύδια, Διανομή: Κώστας Καζάκος (Στέλιος), Τζένη Καρέζη
(Άννα), Γιώργος Φούντας, Μάρθα Βούρτση, Λευτέρης Βουρνάς, Χρήστος
Τσαγανέας, Δέσπω Διαμαντίδου, Αθηνά Μιχαηλίδου, Παμφίλη Σαντοριναίου, Νάσος
Κεδράκας, Πόπη Δεληγιάννη, Κώστας Πίτσιος, Άννα Τάρη, Νίκος Τσαχιρίδης, Σοφία
Γιοτζοπούλου, Νίκος Τσούκας, Γιάννης Κάσδαγλης, Ελένη Μαυρομάτη, Δημήτρης
Τσουράπης.
1967
05.02. Κοντσέρτο για πολυβόλα567
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Σενάριο: Νίκος Φώσκολος, Εταιρεία παραγωγής:
Φίνος Φιλμ, Φωτογραφία: Νίκος Καβουκίδης, Μοντάζ: Βασίλης Συρόπουλος,
Σκηνικά – Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας, Μουσική: Κώστας Καπνίσης,
Ήχος: Θανάσης Γεωργιάδης, Μικές Δαμαλάς, Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης,
Φωτογραφία πλατό: Γιάννης Σαββουλίδης, Κώστας Σακκαδάκης, Χορογραφίες:
Γιάννης Φλερύ, Τραγούδι: Κλειώ Δενάρδου, Διανομή: Τζένη Καρέζη (Νίκη
Βάρσου), Κώστας Καζάκος (Αλέξης Θεοδώρου), Μάνος Κατράκης, Ανδρέας
566
Ήταν η πρώτη κοινή κινηματογραφική παρουσία των δύο ηθοποιών. Η ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά
στις 26 Φεβρουαρίου 1962 και το Μάιο του ίδιου έτους η Τζ. Καρέζη παντρεύτηκε τον Ζάχο Χατζηφωτίου.
567
Στην εν λόγω ταινία η Τζ. Καρέζη γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Κ. Καζάκο. Ο Τάκης Λαμπρίας είχε
χαρακτηρίσει την ταινία αυτή «κοντσέρτο για γέλια» στη Μεσημβρινή, ισχυριζόμενος ότι οι στρατιωτικοί δε
φορούσαν τα παράσημα το ’40, αλλά από το ’60 και μετά, κάτι που είχε εξοργίσει τον Φ. Φίνο.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 462, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 241, Ι. Τριανταφυλλίδης
(2000), σ. 146, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 211 & 351.
302
Μπάρκουλης, Γιάννης Αργύρης, Ζώρας Τσάπελης, Σπύρος Καλογήρου, Λιάκος
Χριστογιαννόπουλος, Άγγελος Αντωνόπουλος, Βάσος Ανδρονίδης, Γιώργος Νέζος,
Γιάννης Κάσδαγλης, Κώστας Παπαχρήστος, Λάμπρος Κοτσίρης, Χάρης Παναγιώτου,
Άγγελος Μαυρόπουλος, Κίμων Δημόπουλος, Χρήστος Δαχτυλίδης, Θεόδωρος
Ντόβας, Νίκος Λυκομήτρος, Λίζα Κουντούρη, Μιχάλης Μαραγκάκης, Μάκης
Ρευματάς, Στράτος Παχής, Θεόδωρος Ζιζίκος, Νικηφόρος Χαλκιάς, Βασίλης
Πλατάκης, Γιώργος Κωβαίος, Φέφη Μπαλλή, Βαγγέλης Τραϊφόρος, Ανδρέας
Τσάκωνας, Διονύσης Πετράτος, Δημήτρης Μπισλάνης, Αλέκος Δαρόπουλος.
1968
05.03. Αγάπη και αίμα / Πολλή αγάπη, πολύ αίμα568
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Νίκος Φώσκολος, Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ,
Φωτογραφία: Karlheinz Hummel, Μοντάζ: Βασίλης Συρόπουλος, Σκηνικά –
Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας, Μουσική: Κώστας Καπνίσης, Ήχος: Μικές
Δαμαλάς, Θανάσης Γεωργιάδης, Μακιγιάζ: Νίκος Ξεπαπαδάκος, Διανομή: Κώστας
Καζάκος (Έκτωρ Αρβούζης), Τζένη Καρέζη (Φανή Γέρακα), Λάκης Κομνηνός,
Σπύρος Καλογήρου, Ελένη Ζαφειρίου, Γρηγόρης Ευαγγελάτος, Φλωρέτα Ζάννα,
Γιάννης Αργύρης, Χρήστος Δαχτυλίδης, Δημήτρης Μπισλάνης, Χριστόφopoς Ζήκας,
Γιώργος Οικονόμου, Γιάννης Κάσδαγλης, Εύα Ευαγγελίδου, Νίκος Λυκομήτρος,
Θεόδωρος Ντόβας, Γιώργος Μπέλλος, Κώστας Δάρρας, Νίκος Κικίλιας, Γιώργος
Νέζος, Νικηφόρος Χαλκιάς, Σωτήρης Φούντας, Δώρα Φύτιζα.
1970
05.04. Μια γυναίκα στην Αντίσταση569
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Σενάριο: Ντίνος Δημόπουλος, Λάζαρος
Μοντανάρης, Εταιρεία παραγωγής: Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, Φωτογραφία:
Karlheinz Hummel, Μοντάζ: Ανδρέας Ανδρεαδάκης, Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης,
568
Παρά το δυσοίωνο σενάριο της ταινίας, το ζευγάρι παντρεύτηκε την ίδια χρονιά.
(2000), σ. 152, Μ. Καμβασινού (2005), σ. 353.
569
303
Μουσική: Κώστας Καπνίσης, Ήχος: Δημήτρης Γεωργίου, Πέτρος Πατέλης,
Διεύθυνση παραγωγής: Παντελής Φιλιππίδης, Μακιγιάζ: Αθηνά Τσερεγκώφ
(Μπούα), Φωτογραφία πλατό: Χάρης Μυλωνάς, Διανομή: Κώστας Καζάκος
(Δημήτρης Ζορμπάς / Άγος), Τζένη Καρέζη (Άννα Κωλέττη), Άγγελος
Αντωνόπουλος, Άλκης Γιαννακάς, Κάκια Παναγιώτου, Λυκούργος Καλλέργης,
Δήμος Σταρένιος, Λαυρέντης Διανέλλος, Γιάννης Κανδήλας, Κώστας Παπαχρήστος,
Γιώργος Νέζος, Τίμος Περλέγκας, Γιάννης Βουγιουκλής, Γιώργος Χαραλαμπίδης,
Δημήτρης Χρυσομάλλης, Νίκος Μπίνας, Γιώργος Καύκας, Νίκος Οικονομίδης,
Γιάννης Λιακάκος, Σωτήρης Φούντας, Γιάννης Τότσικας, Σπύρος Βετούλης, Γιάννης
Αλεξανδρίδης, Παναγιώτης Τράικος, Κώστας Παληός, Νίκος Κικίλιας, Γιάννης
Νικολαΐδης, Κώστας Κωνσταντινίδης, Μανώλης Μπέλλης, Χρήστος Πότσης, Μαρία
Σκουλάκη, Τάσος Σιδέρης, Χάρης Κεδίκος.
1972
05.05. Ερωτική συμφωνία570
Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος, Σενάριο: Τζένη Καρέζη, Εταιρεία παραγωγής:
Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, Καρέζη-Καζάκος, Φωτογραφία: Βασίλης
Βασιλειάδης, Μοντάζ: Ανδρέας Ανδρεαδάκης, Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης,
Μουσική: Γιάννης Σπανός, Ήχος: Δημήτρης Γεωργίου, Πέτρος Πατέλης, Διεύθυνση
παραγωγής: Παντελής Φιλιππίδης, Μακιγιάζ: Αθηνά Τσερεγκώφ (Μπούα),
Φωτογραφία πλατό: Χάρης Μυλωνάς, Διανομή: Κώστας Καζάκος (Πέτρος Κρίσπης),
Τζένη Καρέζη (Ειρήνη Στεργίου / Μπέτυ Στεργίου-Κρίσπη), Νότης Περγιάλης,
Σταύρος Ξενίδης, Ανδρέας Φιλιππίδης, Λαυρέντης Διανέλλος, Ντίνος Καρύδης, Νίκη
Τσιγκάλου, Γιάννης Ευαγγελίδης, Ειρήνη Κουμαριανού, Μαρία Ζαφειράκη,
Λευτέρης Ελευθεριάδης, Γιώργος Κυριακίδης, Ανδρέας Τσάκωνας, Βαγγέλης
Λίτσιος, Κώστας Δάρρας, Νότης Πιτσιλός, Τάσος Μαράς (μικρός), Σμαράγδα
Καρύδη (βρέφος), Σπύρος Γουριώτης.
570
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Β´, σ. 68.
304
05.06. Λυσιστράτη571
Σκηνοθεσία: Γιώργος Ζερβουλάκος, Διασκευή σεναρίου: Γιάννης Νεγρεπόντης,
Εταιρεία παραγωγής: Νέα Κινηματογραφία ΕΠΕ (Κώστας Καζάκος), Φωτογραφία:
Νίκος Μήλλας, Μοντάζ: Νίκος Καβουκίδης, Σκηνικά – Κοστούμια: Ιωάννα
Παπαντωνίου, Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος, Ήχος: Ιωάννης Σμυρναίος, Θανάσης
Γεωργιάδης, Δημήτρης Γεωργίου, Διεύθυνση παραγωγής: Βασίλης Γεωργιάδης,
Μακιγιάζ: Στέλλα Βότσου, Φανή Αλεξάκη (Ταμπόση), Φωτογραφία πλατό: Γιώργος
Μανιάτης, Τραγούδι: Τζένη Καρέζη, Κατιάνα Μπαλανίκα, Άννα Μαντζουράνη,
Διανομή: Κώστας Καζάκος (Κινησίας), Τζένη Καρέζη (Λυσιστράτη), Άννα Φόνσου,
Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Άννα Μαντζουράνη, Σπύρος Κωνσταντόπουλος,
Μαρία Μαρμαρινού, Βαγγέλης Καζάν, Θεόδωρος Ντόβας, Φούλη Προδρομίδου,
Τίμος Περλέγκας, Νικηφόρος Γκίκας, Κατιάνα Μπαλανίκα, Πόπη Μαρέλη, Κική
Γρηγορίου, Ελένη Δακορώνια, Κώστας Μαλκότσης, Παπαδόπουλος, Ρήγας Αξελός,
Χάρης Κεδίκος, Δημητριάδης, Άγγελος Σερέτης, Θανάσης Σκαρλίγκος, Γιώργος
Κανιτάκης, Μαρία Γέπου, Πάρη Βασιλάκη, Μαίρη Λάφη, Ελίνα Τζαναβάρη, Τζένη
Ανδριοπούλου, Τζίνα Λαιμού, Άντα Βαρθολομαίου, Κ. Τρυφωνοπούλου.
571
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Β´, σ. 75, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 268.
Αποτελεί κινηματογραφική διασκευή της ομότιτλης κωμωδίας του Αριστοφάνη. Απεκόμισε το βραβείο
αρτιότερης παραγωγής στο 13ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1972).
305
4.6. Δημήτρης Παπαμιχαήλ – Αλίκη Βουγιουκλάκη
1959
06.01. Αστέρω572
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Διασκευή σεναρίου: Αλέκος Σακελλάριος,
Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ, Κλέαρχος Κονιτσιώτης-Βεν Ιορδάνογλου,
Φωτογραφία: Ντίνος Κατσουρίδης, Μοντάζ: Ντίνος Κατσουρίδης, Γιώργος
Τσαούλης, Οπερατέρ – Φωτογραφία πλατό: Νίκος Δημόπουλος, Μουσική: Τάκης
Μωράκης, Σκηνικά – Ήχος: Μάρκος Ζέρβας, Διεύθυνση παραγωγής: Μάριος
Σταυρόπουλος, Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Νίκος Ξεπαπαδάκος, Τραγούδι:
Σταύρος Παρούσης, Ε. Μητάκη, «Τρίο Μέλοντυ», Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη
(Αστέρω), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Θύμιος), Τίτος Βανδής, Γεωργία Βασιλειάδου,
Στέφανος Στρατηγός, Γιώργος Δαμασιώτης, Αθανασία Μουστάκα, Γιάννης
Αυλωνίτης, Νίκη Λινάρδου, Θεόδωρος Ανδριακόπουλος, Λάμπρος Κοτσίρης,
Στέλιος Παπαδάκης, Μαίρη Μεταξά, Καίτη Χειλά, Εύα Ευαγγελίδου, Αθηνά
Μιχαηλίδου, Ζ. Δαμίγου, Κώστας Παπαχρήστος, Νίκος Φλόκας, Ρέα Μώρου, Ε.
Παπαδημοπούλου, Δημήτρης Σημηριώτης, Βιολέττα Σούλη, Σούλα Αθανασιάδου,
Κία Μπόζου, Σ. Αντωνάκης, Ελένη Ροδά.
06.02. Το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο573

Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ,
Φωτογραφία – Μοντάζ: Ντίνος Κατσουρίδης, Σκηνικά – Κοστούμια: Μάρκος
572
Κινηματογραφική διασκευή του δραματικού ειδυλλίου του ακαδημαϊκού Παύλου Νιρβάνα και «ριμέικ» της
παλαιότερης ταινίας του Δημήτρη Γαζιάδη (1929) στην οποία πρωταγωνιστούσε η Αλίκη Θεοδωρίδη. Ήταν η
πρώτη συνεργασία της Αλ. Βουγιουκλάκη με τη Φίνος Φιλμ και η πρώτη εμφάνιση του ζευγαριού Βουγιουκλάκη-
Παπαμιχαήλ στον κινηματογράφο. Η δημοσιογράφος Ελένη Βλάχου έδωσε στην ηθοποιό τον τίτλο «Η Εθνική
Αλφαβήτα» και την καθιέρωσε ως «Εθνική Σταρ». Η ταινία συμμετείχε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου
Βερολίνου 1959.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 168, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 68, Λ. Παπαδημητρίου
(2009), σ. 238, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σ. 82, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 185 & 336.
573
Η ταινία προέρχεται από την ομότιτλη θεατρική κωμωδία του Αλ. Σακελλάριου, που είχε παρουσιαστεί την
άνοιξη του 1944 στην Αθήνα, με τη Μαρία Καλουτά στο ρόλο της μαθήτριας Παπασταύρου. Κέρδισε το βραβείο
καλύτερης ταινίας της πενταετίας 1955-59, μαζί με τις Στέλλα και Ο δράκος, την Πρώτη Εβδομάδα Ελληνικού
Κινηματογράφου (Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) (1960) και παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Εδιμβούργου (1961). Η
επιτυχία της ταινίας ήταν τέτοια, που άνοιξαν και οι θερινοί κινηματογράφοι, παρ’ όλο που ήταν χειμώνας, ώστε
να καλύψουν την επιθυμία του διψασμένου για θέαμα κοινού. Επίσης, στη συγκεκριμένη ταινία εγκαινιάστηκε η
συνεργασία της Αλίκης Βουγιουκλάκη και του Μάνου Χατζιδάκι.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 156, Γ. Αθανασάτου (2001), σσ. 215-245, Ι.
Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 86-87, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σσ. 238-240 & 243, Μ. Δελαπόρτας (2004), σ.
226, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 186-191 & 337.
Υπουργείο Πολιτισμού – Διεύθυνση Κινηματογράφου (1985), σσ. 10-11.
306
Ζέρβας, Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Μικές Δαμαλάς, Διεύθυνση παραγωγής:
Μάριος Σταυρόπουλος, Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Νίκος Ξεπαπαδάκος,
Φωτογραφία πλατό: Χάρης Μυλωνάς, Χορογραφίες: Μανώλης Καστρινός, Τραγούδι:
Αλίκη Βουγιουκλάκη, «Τρίο Μέλοντυ», Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Λίζα
Παπασταύρου), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Πάνος Φλωράς), Χρήστος Τσαγανέας,
Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Γιώργος Γαβριηλίδης, Ορέστης Μακρής, Θεόδωρος
Μορίδης, Μαρίκα Κρεββατά, Μέλπω Ζαρόκωστα, Νίκη Λινάρδου, Άννα
Μαντζουράνη, Κατερίνα Γώγου, Άννυ Παπακωνσταντίνου, Άγγελος Λάμπρου,
Γιάννης Μπέρτος, Βελισσάριος Κοντογιάννης, Άρης Βλαχόπουλος, Νίκος Φλόκας,
Μαίρη Μεταξά, Μπίλλυ Κωνσταντοπούλου, Γοργώ Χρέλια, Θανάσης Σουγιούλ, Α.
Ναλτζατζιάν, Α. Γκρέτα, Καλή Καλό, Ε. Παπαδοπούλου, Α. Δρογγίτου, Λάουρα
Τζομπάνη, Μαίρη Φορμόζη, Βαλεντίνη Ρούλη, Μ. Βλαχογιάννη, Μαντώ Μπακόλα,
Φ. Κιρμιτζή, Μίρκα Καλατζοπούλου, Παντελής Παλιεράκης, Νίκος Θηβαίος.
06.03. Μανταλένα574
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Σενάριο: Γιώργος Ρούσσος, Εταιρεία παραγωγής:
Φίνος Φιλμ,575 Φωτογραφία: Walter Lassally, Μοντάζ: Γιώργος Τσαούλης, Μουσική:
Μάνος Χατζιδάκις, Σκηνικά – Ήχος – Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας,
Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Φωτογραφία πλατό: Χάρης Μυλωνάς, Τραγούδι:
Αλίκη Βουγιουκλάκη, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Μανταλένα Χαρίδημου),
Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Λάμπης), Παντελής Ζερβός, Θεόδωρος Μορίδης, Γιώργος
Δαμασιώτης, Δέσπω Διαμαντίδου, Σμάρω Στεφανίδου, Καίτη Λαμπροπούλου,
Λαυρέντης Διανέλλος, Περικλής Χριστοφορίδης, Θανάσης Βέγγος, Σπύρος
Καλογήρου, Θάνος Τζενεράλης, Μαίρη Μεταξά, Παναγιώτης Καραβουσιάνος, Νίκος
Φλόκας, Ελεάνα Απέργη, Βασίλης Καΐλας, Μαρία Γιαννακοπούλου.
574
Η ταινία κέρδισε τρία βραβεία το 1960 στην Πρώτη Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου (Φεστιβάλ
Θεσσαλονίκης): Α´ γυναικείου ρόλου (Αλίκη Βουγιουκλάκη), Β´ ανδρικού ρόλου (Παντελής Ζερβός) και
σεναρίου (Γεώργιος Ρούσσος). Επίσης, έλαβε μέρος στο Φεστιβάλ των Καννών ως επίσημη συμμετοχή της
Ελλάδας (1961).
Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 188-191 & 338, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 273, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σ. 254,
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 177, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 92-93.
575
Για πρώτη φορά ολόκληρο το συνεργείο της Φίνος Φιλμ μεταφέρθηκε εκτός στούντιο για το γύρισμα μιας
ταινίας. Η ταινία γυρίστηκε στην Αντίπαρο, την ιδιαίτερη πατρίδα του σεναριογράφου, ο οποίος εμπνεύστηκε το
θέμα από ένα πραγματικό περιστατικό που συνέβη στο νησί του όταν ήταν νέος.
307
1961
06.04. Η Αλίκη στο ναυτικό576
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ, Θ.
Δαμασκηνός-Β. Μιχαηλίδης, Φωτογραφία: Walter Lassally, Νίκος Δημόπουλος,
Μοντάζ: Πέτρος Λύκας, Σκηνικά – Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας,
Μουσική-Τραγούδια: Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Μικές Δαμαλάς, Ιωάννης Σμυρναίος,
Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Νίκος Ξεπαπαδάκος, Φωτογραφία πλατό: Χάρης
Μυλωνάς, Χορογραφίες: Μανώλης Καστρινός, Τραγούδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη,
Αφοί Κατσάμπα, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Αλίκη), Δημήτρης Παπαμιχαήλ
(Κώστας Δέγλερης), Λάμπρος Κωνσταντάρας, Γιάννης Μαλούχος, Γιάννης
Γκιωνάκης, Καίτη Λαμπροπούλου, Δέσπω Διαμαντίδου, Γιώργος Τσιτσόπουλος,
Ραφαήλ Ντενόγιας, Γιώργος Μπέλλος, Κώστας Παπαχρήστος, Θανάσης Σουγιούλ, Ν.
Ρουμπάνης, Μιχάλης Μπαλλής, Ντίνος Καρύδης, Άγγελος Θεοδωρόπουλος,
Θανάσης Πλιάκας, Σταύρος Παράβας, Κώστας Βουτσάς, Δέσποινα Στυλιανοπούλου,
Νίκος Θηβαίος, Μιχάλης Μαραγκάκης, Μαργαρίτα Αθανασίου, Γιάννης
Αλεξανδρίδης, Γιώργος Αρμάδωρος, Ράνια Ιωαννίδου, Βασίλης Καΐλας.
1963
06.05. Χτυποκάρδια στο θρανίο577
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Εταιρεία παραγωγής: Κλέαρχος
Κονιτσιώτης, Birsel Film, Φωτογραφία – Μοντάζ: Αριστείδης Καρύδης-Fuchs,
576
Ήταν η πρώτη έγχρωμη ταινία της Φίνος Φιλμ και της Αλ. Βουγιουκλάκη. Η εμφάνιση και η τεχνική
επεξεργασία του φιλμ έγινε στο Παρίσι, διότι δεν υπήρχαν εργαστήρια έγχρωμου φιλμ στην Ελλάδα. Η ταινία
παίχτηκε στη Γαλλία με αξιόλογη εισπρακτική επιτυχία και με τίτλο Η κόρη του ναυάρχου. Τον προηγούμενο
χρόνο είχε πρωταγωνιστήσει και η Ξένια Καλογεροπούλου σε αντίστοιχη ταινία, ντυμένη ναυτάκι μέσα σε ένα
εκπαιδευτικό πλοίο για χάρη του αγαπημένου της Νίκου Κούρκουλου, αλλά δεν σημείωσε την ανάλογη
εισπρακτική επιτυχία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί η τακτική που ακολούθησε ο Αλ. Σακελλάριος στην
προσπάθειά του να περιορίσει τα έξοδα της ταινίας: κατά την παρέλαση των δοκίμων, οι δεκαέξι κομπάρσοι που
είχαν επιστρατευθεί παρήλαυναν μπροστά από την κινηματογραφική μηχανή, ενώ με το που χάνονταν από την
οπτική γωνία πήγαιναν πίσω για να ξαναπαρελάσουν, με διαφορετική όμως σειρά, ώστε να μη γίνει αντιληπτό όλο
αυτό από το κοινό. Η ταινία συμμετείχε, τέλος, ανεπίσημα στο Φεστιβάλ Καννών το 1961.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σσ. 214-215, Δ. Κολιοδήμος (2001), σσ. 35-36, Ι.
Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 94-95, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σσ. 239 & 242-243, Μ. Δελαπόρτας (2004), σ.
228, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 196 & 339.
577
Αποτελεί κινηματογραφική διασκευή της ομότιτλης θεατρικής κωμωδίας των Αλ. Σακελλάριου και Χρ.
Γιαννακόπουλου. Η ταινία γυρίστηκε σε ελληνική και τουρκική εκδοχή. Στη δεύτερη, η Αλίκη Βουγιουκλάκη
ήταν η μοναδική Ελληνίδα από τους ηθοποιούς και τους συντελεστές της ταινίας. Όμως δεν προβλήθηκε ποτέ
τελικά στην Τουρκία λόγω του ελληνοτουρκικού πολιτικού ζητήματος.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σσ. 284-285, Γ. Αθανασάτου (2001), σ. 245, Δ. Κολιοδήμος
(2001), σ. 479, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σσ. 239 & 243, Μ. Δελαπόρτας (2004), σ. 31.
308
Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης, Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις, Ήχος: Αντώνης
Μπαϊρακτάρης, Νίκος Δεσποτίδης, Διεύθυνση παραγωγής: Γιάννης Πετροπουλάκης,
Μακιγιάζ: Τζούλια Ανδρειάδου, Μπέλα Παπαπέτρου, Φωτογραφία πλατό: Χάρης
Μυλωνάς, Τραγούδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Λίζα
Πετροβασίλη-Παπαδοπούλου), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Καθηγητής Δημήτρης
Παπαδόπουλος), Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Λάμπρος Κωνσταντάρας, Τζόλυ
Γαρμπή, Θεόδωρος Μορίδης, Καίτη Λαμπροπούλου, Δέσποινα Νικολαΐδου, Καίτη
Πάνου, Γιώργος Κωνσταντίνου, Δημήτρης Νικολαΐδης, Μ. Κοτοπούλη, Μαρία
Μπονέλλου, Μπ. Δακοπούλου, Λένα Σπαθαριώτου, Χριστίνα Πρόκου, Κλέαρχος
Καραγιώργης, Γιώργος Βελέντζας, Βαγγέλης Σάκαινας, Θεόδωρος Έξαρχος,
Δημήτρης Κατσούλης, Αλέκος Κουρής, Ηλίας Κουρίστης, Ντέπυ Γεωργίου, Αλέκος
Σακελλάριος, Αλέκος Δαρόπουλος, Γεράσιμος Μαρώλιας.
1965
06.06. Μοντέρνα Σταχτοπούτα578
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Εταιρεία παραγωγής: Θ. Δαμασκηνός-
Β. Μιχαηλίδης, Φωτογραφία: Νίκος Γαρδέλης, Μοντάζ: Γιώργος Τσαούλης,
Σκηνικά: Μανώλης Ζαμπέλας, Πέτρος Καπουράλης, Μουσική – Τραγούδια: Σταύρος
Ξαρχάκος, Ήχος: Νίκος Δεσποτίδης, Μίμης Κιμωλιάτης, Διεύθυνση παραγωγής:
Γιάννης Πετροπουλάκης, Μακιγιάζ: Γιώργος Σταυρακάκης, Κάτια Στεφανίδου,
Φωτογραφία πλατό: Χάρης Μυλωνάς, Τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Τόνι
Πινέλλι, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Κατερίνα Πιερή),
Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Αλέξης Βαρνέζης), Σταύρος Ξενίδης, Άρης Μαλλιαγρός,
Χρήστος Πάρλας, Δέσποινα Νικολαΐδου, Αθανασία Μουστάκα, Κώστας Δούκας,
Νικήτας Πλατής, Γιώργος Βελέντζας, Γιώργος Λουκάκης, Περικλής Χριστοφορίδης,
Μπάμπης Ανθόπουλος, Κώστας Μεντής, Κώστας Καφάσης, Νίκος Τσούκας, Γιώργος
Γιολδάσης, Κώστας Μανιατάκης, Ντόρα Αναγνωστοπούλου, Γιώργος
Χριστοφορίδης, Βάνα Μαρία, Λίτσα Γκαλίκου, Ρούλα Κωστάκη, Ρούλα
Μαινάνδρου, Λ. Οικονομίδου, Παναγιώτης Γκιόκας, Ιωάννα Μανιατάκη, Χάρης
578
Τη χρονιά αυτή παντρεύεται το δημοφιλές ζευγάρι και ύστερα μεταβαίνουν στη Ρώμη, όπου αναβιώνουν το
γνωστό παραμύθι της Σταχτοπούτας.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), σ. 368, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 308, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σ.
239.
309
Παναγιώτου, Γεράσιμος Μαλιώρης, Αλέκος Δαρόπουλος, Νίτσα Αβαταγγέλου,
Ευτυχία Παρθενιάδου.
1966
06.07. Διπλοπεννιές / Έρωτες ζήλιες και διπλοπεννιές579
Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκαλενάκης, Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Εταιρεία
παραγωγής: Θ. Δαμασκηνός-Β. Μιχαηλίδης, Φωτογραφία: Νίκος Γαρδέλης, Μοντάζ:
Μεμάς (Γεράσιμος) Παπαδάτος, Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης, Μουσική: Σταύρος
Ξαρχάκος, Ήχος: Λυκούργος Βαγιάκης, Ιωάννης Σμυρναίος, Διεύθυνση παραγωγής:
Γιάννης Πετροπουλάκης, Μακιγιάζ: Κάτια Στεφανίδου, Φωτογραφία πλατό: Χάρης
Μυλωνάς, Χορογραφίες: Φώτης Μεταξόπουλος, Τραγούδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη,
Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Μαρίνα), Δημήτρης
Παπαμιχαήλ (Γρηγόρης), Ρίκα Διαλυνά, Βασίλης Αυλωνίτης, Διονύσης
Παπαγιαννόπουλος, Άρης Μαλλιαγρός, Νικήτας Πλατής, Πέτρος Λοχαΐτης,
Μπάμπης Ανθόπουλος, Χρόνης Εξαρχάκος, Ντίνος Καρύδης, Βάσω Μυριδιώτου,
Ανδρέας Τσάκωνας, Σάσα Καστούρα, Τ. Κόκοτας, Γρηγόρης Μασάλας, Αλέκος
Ζαρταλούδης, Στέλιος Λιονάκης, Θεόδωρος Ζιζίκος, Στέλιος Τσολακάκης,
Αντουανέτα Ροντοπούλου, Φιλήμων Μεθυμάκης, Γιάννης Σαββαΐδης, Νίνα Βλάχου,
Σάββας Καλατζής, Γιάννης Σμυρναίος.
06.08. Η κόρη μου η σοσιαλίστρια580

Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Εταιρεία παραγωγής: Θ. Δαμασκηνός-
Β. Μιχαηλίδης, Φωτογραφία: Δήμος Σακελλαρίου, Μοντάζ: Ντίνος Κατσουρίδης,
Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης, Μουσική: Γιώργος Ζαμπέτας, Ήχος: Νίκος
579
Ήταν η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους στην Ελλάδα του Αιγυπτιώτη σκηνοθέτη Γιώργου Σκαλενάκη, που
σπούδασε και ξεκίνησε την καριέρα του στην Τσεχοσλοβακία. Προβλήθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Καννών το
1966 (επίσημη συμμετοχή) και έγινε γνωστή στο εξωτερικό με τον τίτλο Dancing the Sirtaki. Την ίδια χρονιά
συμμετείχε επίσης στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σαν Σεμπαστιάν και κέρδισε τρία βραβεία από την
Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Αθηνών. Ήταν η πρώτη επιτυχημένη απόπειρα δημιουργίας ελληνικού
μιούζικαλ χωρίς ξένες επιρροές. Οι οικονομικές απαιτήσεις της πρωταγωνίστριας οδήγησαν σε διάλυση της
μεγάλης κοινοπραξίας της εποχής Φίνος Φιλμ – Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 409, Δ. Κολιοδήμος (2001), σσ. 119-120, Λ. Παπαδημητρίου
(2009), σσ. 172-190, 239, 243, 282-283, Μ. Δελαπόρτας (2004), σ. 35.
580
Αποτελεί κινηματογραφική διασκευή του ομώνυμου θεατρικού έργου του Αλέκου Σακελλάριου. Η ταινία αυτή
χάρισε για πρώτη φορά τα σκήπτρα εμπορικότητας στον Οργανισμό Θ. Δαμασκηνός-Β. Μιχαηλίδης.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 407, Δ. Κολιοδήμος (2001), σσ. 241-242, Λ. Παπαδημητρίου
(2009), σσ. 239, 243-246, 283-284 (Η συγκεκριμένη πηγή αναφέρει το 1967 ως έτος προβολής της ταινίας), Μ.
Δελαπόρτας (2004), σσ. 32-35 & 106.
310
Δεσποτίδης, Μίμης Κιμωλιάτης, Διεύθυνση παραγωγής: Γιάννης Πετροπουλάκης,
Τάκης Βουγιουκλάκης, Βίων Παπαμιχάλης, Μακιγιάζ: Κάτια Στεφανίδου, Νανά
Αστερίου, Φωτογραφία πλατό: Χάρης Μυλωνάς, Χορογραφίες: Μανώλης Καστρινός,
Τραγούδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Διανομή: Αλίκη
Βουγιουκλάκη (Λίζα «Σωτήρης» Δέλβη), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Γιώργος
Νικολαΐδης), Λάμπρος Κωνσταντάρας, Σταύρος Ξενίδης, Νικήτας Πλατής, Πέτρος
Λοχαΐτης, Χρυσή Κοζύρη, Χρόνης Εξαρχάκος, Χρήστος Μάντζαρης, Μάκης
Γιαννόπουλος, Νίκος Τσούκας, Ντίνος Καρύδης, Γιώργος Μεσσάλας, Αλέκος
Ζαρταλούδης, Γιώργος Γιολδάσης, Ανδρέας Τσάκωνας, Φιλήμων Μεθυμάκης,
Γιάννης Σαββαΐδης, Χρήστος Νάτσιος, Στέλιος Τσολακάκης, Κώστας Καφάσης,
Αλίκη Ζαβερδινού, Γιάννης Ματτύς, Αλέκος Σακελλάριος, Θεόδωρος
Κεφαλλόπουλος, Ντίνος Δουλγεράκης, Παναγιώτης Καραβουσάνος, Σπύρος
Γουριώτης, Αλέκος Δαρόπουλος, Κώστας Φλωράτος, Λ. Οικονομίδου.
1967
06.09. Αχ! Αυτή η γυναίκα μου581
Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκαλενάκης, Σενάριο: Νίκος Τσιφόρος, Πολύβιος Βασιλειάδης,
Εταιρεία παραγωγής: Θ. Δαμασκηνός-Β. Μιχαηλίδης, Φωτογραφία: Νίκος Γαρδέλης,
Μοντάζ: Μεμάς (Γεράσιμος) Παπαδάτος, Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης, Μουσική:
Μίμης Πλέσσας, Ήχος: Αντώνης Μπαϊρακτάρης, Διεύθυνση παραγωγής: Τάκης
Βουγιουκλάκης, Μακιγιάζ: Στέλλα Βότσου, Αθηνά Τσερεγκώφ (Μπούα),
Φωτογραφία πλατό: Μίμης Δραγωνέας, Χορογραφίες: Φώτης Μεταξόπουλος,
Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Νίνα), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Δημήτρης), Γιάννης
Μιχαλόπουλος, Σαπφώ Νοταρά, Δέσποινα Στυλιανοπούλου, Μαρία Κωνσταντάρου,
Βασίλης Μαλούχος, Γιώργος Τσαούσης, Μάρω Γραβλιώτου, Α. Σπηλιόπουλος,
Γιώργος Μεσσάλας, Ηλίας Κουρίστης, Ηλίας Λυπητεράκης, Marie France.
581
Αποτελεί κινηματογραφική διασκευή της ομώνυμης θεατρικής κωμωδίας των Ν. Τσιφόρου και Π. Βασιλειάδη.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 431, Δ. Κολιοδήμος, (2001), σ. 74.
311
06.10. Το πιο λαμπρό αστέρι582
Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης, Σενάριο: Λάκης Μιχαηλίδης, Εταιρεία
παραγωγής: Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, Φωτογραφία: Δήμος Σακελλαρίου, Τάκης
Καλαντζής, Βασίλης Βασιλειάδης, Μοντάζ: Ανδρέας Ανδρεαδάκης, Σκηνικά: Πέτρος
Καπουράλης, Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος, Ήχος: Δημήτρης Γεωργίου,
Διεύθυνση παραγωγής: Παντελής Φιλιππίδης, Μακιγιάζ: Ηλίας Ψαραδάκης, Αθηνά
Τσερεγκώφ (Μπούα), Φωτογραφία πλατό: Κώστας Κοραής, Χορογραφίες: Φώτης
Μεταξόπουλος, Τραγούδι: Δούκισσα, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ,
Λαυρέντης Διανέλλος, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Κατερίνα), Δημήτρης
Παπαμιχαήλ (Ανδρέας Σοφιανός), Λαυρέντης Διανέλλος, Δέσποινα Στυλιανοπούλου,
Πέτρος Λοχαΐτης, Νικήτας Πλατής, Νίτσα Τσαγανέα, Θύμιος Καρακατσάνης, Μαρία
Ιωαννίδου, Σταύρος Ξενίδης, James Paris, Αλέκος Ζαρταλούδης, Νίκος Πασχαλίδης,
Γιώργος Κυριακίδης, Γιώργος Κωβαίος, Γιώργος Τσαούσης, Ανδρέας Τσάκωνας,
Περικλής Κόκκινος, Γιάννης Αλεξανδρίδης, Ρ. Πασχαλιδου, Γιάννης Μπουρνέλης,
Κώστας Καφάσης, Αλέκος Δαρόπουλος, Σπύρος Γουριώτης.
1968
06.11. Το κορίτσι του λούνα παρκ583
Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης, Σενάριο: Λάκης Μιχαηλίδης, Εταιρεία
Καλαντζής, Μοντάζ: Ανδρέας Ανδρεαδάκης, Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης,
Μουσική: Γιώργος Κατσαρός, Γιώργος Ζαμπέτας, Ήχος: Δημήτρης Γεωργίου,
Διεύθυνση παραγωγής: Παντελής Φιλιππίδης, Μακιγιάζ: Μαλβίνα Τσουγιοπούλου,
Ηλίας Ψαραδάκης, Νίκη Μολυβιάτου, Φωτογραφία πλατό: Κώστας Κοραής,
Χορογραφίες: Φώτης Μεταξόπουλος, Τραγούδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δέσποινα
Στυλιανοπούλου, Νίκος Ρίζος, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Λαυρέντης Διανέλλος,
Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Μαργαρίτα), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Αλέκος),
Νίκος Ρίζος, Τζένη Ρουσσέα, Δέσποινα Στυλιανοπούλου, Λυκούργος Καλλέργης,
582
Ήταν η εμπορικότερη ταινία της χρονιάς και η πρώτη συνεργασία της Αλίκης Βουγιουκλάκη και του Δημήτρη
Παπαμιχαήλ με τη νεοσύστατη εταιρεία Καραγιάννης-Καρατζόπουλος.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 430, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σσ. 239, 248-249, 252, 254,
286-287, Μ. Δελαπόρτας (2004), σσ. 37 & 126.
583
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 490, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 245.
312
Πέτρος Λοχαΐτης, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Λαυρέντης Διανέλλος, Αλίκη Ζαβερδινού,
Ντία Αβδή, Παναγιώτης Γκιόκας, Νίκος Τσουκαλάς, Μάκης Δεμίρης, Γιάννης
Μπουρνέλης, Γιώργος Καλατζής, Λάμπρος Αχείμαστος, Δημήτρης Μαυρικάκης,
Βασίλης Λιόγκαρης, Κώστας Παπανίκος, Στέλλα Νέρη, Γεράσιμος Μαλιώρης,
Σπύρος Γουριώτης, Κώστας Καραγιάννης, Νίτσα Αβαταγγέλου.
06.12. Η αγάπη μας584

Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης, Σενάριο: Γιώργος Λαζαρίδης, Εταιρεία
Καλαντζής, Μοντάζ: Ανδρέας Ανδρεαδάκης, Σκηνικά: Πέτρος Καπουράλης,
Μουσική: Γιώργος Κατσαρός, Ήχος: Δημήτρης Γεωργίου, Διεύθυνση παραγωγής:
Παντελής Φιλιππίδης, Μακιγιάζ: Ηλίας Ψαραδάκης, Αθηνά Τσερεγκώφ (Μπούα),
Φωτογραφία πλατό: Κώστας Κοραής, Χορογραφίες: Φώτης Μεταξόπουλος,
Τραγούδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Κατερίνα Χέλμη, Διανομή:
Αλίκη Βουγιουκλάκη (Μαρίνα), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Δημήτρης Ραζέλος),
Κατερίνα Χέλμη, Πέτρος Λοχαΐτης, Τζόλυ Γαρμπή, Χρήστος Δοξαράς, Φίλιος
Φιλιππίδης, Δέσποινα Στυλιανοπούλου, Δημήτρης Νικολαΐδης, Γιώργος Γρηγορίου,
Ερρίκος Κονταρίνης, Νίκος Τσουκαλάς, Ντία Αβδή, Γιώργος Κυριακίδης, Γιάννης
Μπουρνέλης, Ρένα Πασχαλίδου, Γιώργος Παπαζήσης, Γιάννης Φύριος, Αλέκος
Ζαρταλούδης, Μ. Ρήγα, Έμμυ Ζάνου, Νίκος Κατσούλης, Γιώργος Πάλλης,
Παναγιώτης Γκιόκας, Κώστας Καραγιάννης, Σταύρος Ξενίδης, Ιάκωβος Ψαρράς,
Κώστας Φατούρος, Νίτσα Αβαταγγέλου, Ζήσης Νίκου, Νίκος Αβαγιανός.
06.13. Η αρχόντισσα κι’ ο αλήτης585

Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Σενάριο: Λάκης Μιχαηλίδης, Εταιρεία παραγωγής:
Φίνος Φιλμ, Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης, Μοντάζ: Βασίλης Συρόπουλος,
Σκηνικά – Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας, Μουσική: Νίκος Μαμαγκάκης,
584
Η συγκεκριμένη ταινία αποτελεί την τελευταία συνεργασία του ζευγαριού με τον Κώστα Καραγιάννη. Μετά
την ταινία αυτή οι δύο ηθοποιοί επέστρεψαν στη Φίνος Φιλμ.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 496, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 16, Λ. Παπαδημητρίου
(2009), σσ. 239, 248-249, 252-254, 289, Μ. Δελαπόρτας (2004), σσ. 37-38 & 131.
585
Η επιστροφή της Αλ. Βουγιουκλάκη στη Φίνος Φιλμ και η φροντισμένη παραγωγή κατέστησαν την ταινία την
εμπορικότερη της χρονιάς αλλά και όλων των εποχών μέχρι το 1968.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 496, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 160-161, Δ. Κολιοδήμος
(2001), σσ. 64-65, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σσ. 239, 243, 246-248, 291-292, Μ. Δελαπόρτας (2004), σσ. 39,
145, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 223 & 339.
313
Ήχος: Θανάσης Γεωργιάδης, Μικές Δαμαλάς, Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Αθηνά
Τσερεγκώφ (Μπούα), Φωτογραφία πλατό: Δημήτρης Τσαβδαρίδης, Κώστας
Σακκαδάκης, Γιώργος Αγριοστάθης, Χορογραφίες: Γιάννης Φλερύ, Τραγούδι: Αλίκη
Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Πόπη Αστεριάδη, Διανομή: Αλίκη
Βουγιουκλάκη (Ρένα Κατσαρού, Πίπης), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Λευτέρης),
Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Φλωρέτα Ζαννά, Λαυρέντης Διανέλλος, Γιώργος
Τσιτσόπουλος, Πέτρος Λοχαΐτης, Ελένη Ζαφειρίου, Τζόλυ Γαρμπή, Γιώργος
Γαβριηλίδης, Νίτσα Μαρούδα, Νίκος Ρίζος, Έλσα Ρίζου, Θεόδωρος Ντόβας, Μαίρη
Μεταξά, Νίκος Πασχαλίδης, Νίκος Τσούκας, Γκόλφω Μπίνη, Μιχάλης Γιαννάτος,
Χρήστος Στύπας, Μαίρη Χαλκιά, Δημήτρης Δαλαβήρας, Γρηγόρης Μασάλας,
Θεόδωρος Ζιζίκος, Νίκος Μπίνας, Στέλιος Λιονάκης, Γιώργος Οικονόμου, Τζούλια
Λαπάκη, Γιάννης Τότσικας, Ρένα Πασχαλίδου, Μιλτιάδης Παντούδης, Νίκος
Αβαγιανός, Ζήσης Νίκου, Βλάσης Μπονάτσος.
1969
06.14. Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά586
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Σενάριο: Λάκης Μιχαηλίδης, Ανθή Δημοπούλου,
Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ, Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης, Μοντάζ:
Βασίλης Συρόπουλος, Σκηνικά – Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας, Μουσική:
Νίκος Μαμαγκάκης, Ήχος: Θανάσης Γεωργιάδης, Μικές Δαμαλάς, Μακιγιάζ:
Σταύρος Κελεσίδης, Φωτογραφία πλατό: Δημήτρης Τσαβδαρίδης, Κώστας
Σακκαδάκης, Γιώργος Αγριοστάθης, Χορογραφίες: Γιάννης Φλερύ, Διανομή: Αλίκη
Βουγιουκλάκη (Μυρτώ Θεοδώρου-Καρατάσου), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Ορέστης),
Παντελής Ζερβός, Νότης Περγιάλης, Άγγελος Αντωνόπουλος, Σπύρος Καλογήρου,
Φοίβος Ταξιάρχης, Θάνος Γραμμένος, Λάμπρος Κοτσίρης, Νίκος Πασχαλίδης, Βάσω
Βουλγαράκη, Αγγελική Καζακίδου, Ελένη Μαρίνου, Γιάννης Τότσικας, Νικηφόρος
Χαλκιάς, Χρήστος Πότσης, Μάγδα Λέκκα, Βιολέττα Σούλη, Γιάννης Κουνάδης,
Ανδρέας Συρογιάννης, Παναγιώτης Γκιόκας, Τζένη Μαρίνου, Μαρίκα
Μαυροπούλου.
586
Η ταινία γυρίστηκε στη Μακρινίτσα Πηλίου και στα βουνά της Αλβανίας. Τα γυρίσματα διακόπηκαν λόγω της
εγκυμοσύνης της Αλ. Βουγιουκλάκη και ολοκληρώθηκαν μετά τη γέννηση του γιου της.
(2000), σσ. 168-169, Μ. Καμβασινού (2005), σ. 357.
314
06.15. Η νεράιδα και το παλληκάρι587
Σκηνοθεσία: Ντίνος Δημόπουλος, Σενάριο: Λάκης Μιχαηλίδης, Εταιρεία παραγωγής:
Φίνος Φιλμ, Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης, Μοντάζ: Βασίλης Συρόπουλος,
Σκηνικά – Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας, Μουσική: Νίκος Μαμαγκάκης,
Ήχος: Θανάσης Γεωργιάδης, Μακιγιάζ: Σταύρος Κελεσίδης, Μαρία Φυσέκη,
Φωτογραφία πλατό: Δημήτρης Τσαβδαρίδης, Κώστας Σακκαδάκης, Γιώργος
Αγριοστάθης, Χορογραφίες: Γιάννης Φλερύ, Τραγούδι: Αλίκη Βουγιουκλάκη,
Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Κατερινιώ Φουρτουνάκη,
Σήφης Αυτουνάκης), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Μανούσος), Διονύσης
Παπαγιαννόπουλος, Σπύρος Καλογήρου, Γιάννης Αργύρης, Τζόλυ Γαρμπη, Νίκος
Τσούκας, Αλέκος Τζανετάκος, Νίτσα Μαρούδα, Νότης Περγιάλης, Φοίβος
Ταξιάρχης, Ευαγγελία Σαμιωτάκη, Χρήστος Στύπας, Ειρήνη Κουμαριανού, Μίτση
Κωνσταντάρα, Στράτος Παχής, Θάνος Γραμμένος, Νίκος Πασχαλίδης, Ρένα
Πασχαλίδου, Κώστας Σαββαΐδης, Γιώργος Χαραλαμπίδης, Σπύρος Γουριώτης.
1970
06.16. Υπολοχαγός Νατάσσα588
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Νίκος Φώσκολος, Εταιρεία παραγωγής: Φίνος Φιλμ,
Φωτογραφία: Δήμος Σακελλαρίου, Γιώργος Αρβανίτης, Νίκος Γαρδέλης, Μοντάζ:
Βασίλης Συρόπουλος, Σκηνικά – Διεύθυνση παραγωγής: Μάρκος Ζέρβας, Μουσική:
Κώστας Καπνίσης, Ήχος: Θανάσης Αρβανίτης, Μικές Δαμαλάς, Μακιγιάζ: Σταύρος
Κελεσίδης, Αργυρώ Κουρουπού, Φωτογραφία πλατό: Γιώργος Μανιάτης, Πέτρος
Πεταλάς, Κώστας Σακκαδάκης, Γιώργος Αγριοστάθης, Τραγούδι: Αλίκη
Βουγιουκλάκη, Διανομή: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Νατάσσα Αρσένη, Δήμητρα
587
Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από το έργο Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.
Άγγ. Ρούβας & Χρ.Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 529, Δ. Κολιοδήμος (2001), σ. 319, Ι. Τριανταφυλλίδης
(2000), σ. 171, Λ. Παπαδημητρίου (2009), σσ. 243, 248, 294, Μ. Δελαπόρτας (2004), σσ. 39-40 & 158-159, Μ.
Καμβασινού (2005), σ. 358,.
588
Η ταινία σημείωσε τη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία του ελληνικού κινηματογράφου μέχρι το φθινόπωρο
του 1999, που την ξεπέρασε η ταινία Safe Sex. Προβλήθηκε σε πολλές χώρες του εξωτερικού, επίσης με μεγάλη
επιτυχία. Η προβολή της το 1980 από το BBC 2 έπεισε τους παραγωγούς της Εβίτα να δώσουν στην ηθοποιό τα
δικαιώματα να ανεβάσει το έργο στην Ελλάδα.
Άγγ. Ρούβας & Χρ. Σταθακόπουλος (2005), τ. Α´, σ. 559, Ι. Τριανταφυλλίδης (2000), σσ. 180-181, Δ. Κολιοδήμος
(2001), σ. 457, Μ. Καμβασινού (2005), σσ. 360-361.
315
Αρμάγου), Δημήτρης Παπαμιχαήλ (Ορέστης), Κώστας Καρράς, Ελένη Ζαφειρίου,
Σπύρος Καλογήρου, Ανδρέας Φιλιππίδης, Κάκια Παναγιώτου, Θάνος Γραμμένος,
Λάμπρος Κοτσίρης, Νίκος Δενδρινός, Θεόδωρος Ντόβας, Μαλαίνα Ανουσάκη,
Αγγελική Καζακίδου, Ρένα Καλτσά, Τιτίκα Βλαχοπούλου, Αταλάντη Κλαπάκη,
Κώστας Δάρρας, Χριστόφopoς Ζήκας, Ντίνος Καρύδης, Νίκος Απέργης, Ερρίκος
Κονταρίνης, Κώστας Σαββαΐδης, Γιάννης Σαββαΐδης, Νίκος Κικίλιας, Στέλιος
Λιονάκης, Ντόντο Καντές, Γιώργος Χαραλαμπίδης, Γιάννης Χειμωνίδης, Στράτος
Παχής, Γιώργος Κάφκας, Τούλα Μπελίτσα, Κώστας Χατζόγλου, Λευτέρης
Ελευθεριάδης, Θανάσης Γκλαβέρης, Κώστας Παύλου, Νίκος Παπαχρήστος, Χάρης
Κεδίκος, Γ. Μπιλίρης, Α. Αρζόγκλου, Αργύρης Λίβας, Γιώργος Νικολάου, Π.
Τζέρπος, Γιάννης Σιδηρόπουλος, Ηλίας Κατέβας, Γιάννης Κανδήλας, Νίκος
Καρόλου, Δημήτρης Τσουράπης.
316
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Η αναζήτηση πληροφοριών για τα πρωταγωνιστικά ζευγάρια ηθοποιών του

ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου επέτρεψε μια ευρύτερη και βαθύτερη γνώση
τόσο της ζωής και του έργου των ίδιων ως καλλιτεχνών, ως υπηρετών της τέχνης του
θεάτρου, όσο και των θεατρικών δρωμένων της κάθε εποχής, με αφετηρία το 1897,
έτος γέννησης του Βασίλη Λογοθετίδη, και φτάνοντας έως το σήμερα.
Η κάθε εποχή αντικατοπτρίζεται στον τρόπο ζωής των ηθοποιών, στον τρόπο
με τον οποίο εντάχθηκαν στο θεατρικό γίγνεσθαι, στις επιρροές που δέχτηκαν ώστε
να ασχοληθούν με το συγκεκριμένο επάγγελμα, στα κίνητρα που τους ώθησαν να
συνεχίσουν αυτό που ξεκίνησαν, στην αντίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντός
τους, στην απήχηση που είχαν στον κόσμο, στη μετέπειτα εξελικτική τους πορεία.
Η ηθοποιία ήταν ένα επάγγελμα παρεξηγημένο, δύσκολα αποδεκτό –κυρίως για
τις γυναίκες– και με μεγάλες απαιτήσεις για να ξεχωρίσει κάποιος/-α, πόσω μάλλον
να καθιερωθεί στο καλλιτεχνικό στερέωμα. Ήδη τα ονόματα των ηθοποιών που
μεσουρανούσαν τότε ήταν πασίγνωστα, είχαν αποδείξει την αξία τους και
κυριαρχούσαν στο θεατρικό χώρο. Επομένως, ήταν αρκετά πιο δύσκολο για έναν νέο
ηθοποιό να αναδυθεί, να διαπρέψει.
5.1. Πρώτες επιρροές και πνευματικό υπόβαθρο των ηθοποιών

Είναι γεγονός ότι οι ηθοποιοί των οποίων τη ζωή και το έργο διερευνήθηκαν
και οι οποίοι αποτέλεσαν, αναπόφευκτα, πρότυπα για τις μετέπειτα γενιές υπήρξαν κι
αυτοί αρχάριοι και βασίστηκαν σε άλλους σημαντικούς ηθοποιούς για να
προχωρήσουν.
Η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Αιμίλιος Βεάκης, η Κατερίνα Ανδρεάδη, ο Δημήτρης
Ροντήρης, ο Κάρολος Κουν ήταν ορισμένοι από τους βασικούς δασκάλους και
καθοδηγητές αυτών. Κορυφαίοι στο είδος τους ο καθένας, έδωσαν σωστές βάσεις και
καθόρισαν την ιστορία του θεάτρου με τη διδασκαλία τους και το παράδειγμά τους.
Αναμφισβήτητα, οι σημαντικές αυτές καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες βρήκαν και
πρόσφορο έδαφος, πράγμα που αποδεικνύεται από το ότι πολλοί από τους ηθοποιούς
που εξετάστηκαν στην παρούσα εργασία ξεχώρισαν από τις πρώτες κιόλας
παραστάσεις και ανέλαβαν πρωταγωνιστικούς ρόλους σε έργα σε πολύ σύντομο
χρονικό διάστημα μετά την πρώτη τους εμφάνιση.
317
Οι ηθοποιοί αυτοί συνεργάστηκαν αρχικά με τους δασκάλους τους, φοίτησαν
δίπλα τους εν ώρα θεατρικής δράσης –κάτι που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την
εξέλιξη της θεατρικής τους σταδιοδρομίας–, αλλά ύστερα ακολούθησε ο καθένας
ξεχωριστή πορεία. Εντάχθηκαν, δηλαδή, σε διαφορετικούς θιάσους ή δημιούργησαν
οι ίδιοι δικό τους θίασο, ένα εγχείρημα τολμηρό αλλά, όπως αποδείχτηκε,
πετυχημένο. Αυτονομήθηκαν λίγα μόλις χρόνια αφότου έδωσαν το θεατρικό παρόν
και καθιερώθηκαν στο θεατρικό στερέωμα. Αυτό φανερώνει την ουσιαστική δουλειά
που λάμβανε χώρα στις δραματικές σχολές και την υπευθυνότητα που αποκτούσαν οι
ηθοποιοί. «Το θέατρο είναι θρησκεία» υποστήριζε η Μαρίκα Κοτοπούλη,
μεταδίδοντας έτσι ένα μήνυμα με τόσο βαθιά σημασία, που είχε περάσει στην ψυχή
των μαθητών της σαν Ευαγγέλιο.
Παρ’ ότι τα κριτήρια ήταν αυστηρά, το κοινό
απαιτητικό και οι συνθήκες δύσκολες, και παρ’ όλο που οι
σπουδές ορισμένων περιορίζονταν στη φοίτησή τους σε μια
δραματική σχολή ή ήταν αυτοδίδακτοι, αποδείχτηκε ότι
διέθεταν τα εφόδια για να ξεχωρίσουν και να τους
μνημονεύουμε σήμερα. Ενδεικτικό στοιχείο είναι τα
αναρίθμητα κείμενα, άρθρα, κριτικές, βιβλία και
Εικόνα 156. Δεσποινίς ετών 39
(1954) αφιερώματα που έχουν γραφεί για την προσωπικότητά
αξέχαστοι κωμικοί μας – Το
τους και το ρόλο που διαδραμάτισαν στην ιστορία του
γέλιο πήγε στον παράδεισο…, θεάτρου στην Ελλάδα. Αποτέλεσαν σημεία-σταθμούς με
εκδ. Δρόμων, 2010
το έργο τους, γεγονός που παρότρυνε τους μελετητές να το αναλύσουν από διάφορες
οπτικές και να το γνωστοποιήσουν, καθιστώντας το ευρύ κοινό μέτοχο αυτού, ώστε
να γνωρίσει καλύτερα τους ηθοποιούς, να νιώσει πιο οικεία με αυτούς και ως
ανθρώπους και ως καλλιτέχνες.
Άμεση σχέση με το παραπάνω έχει το πνευματικό υπόβαθρο που διαθέτει ο
κάθε ηθοποιός. Οι σπουδές που έχουν προηγηθεί, η θεατρική παιδεία, η αγωγή, οι
γενικότερες γνώσεις που έχει αποκτήσει, ο τρόπος θεώρησης των πραγμάτων και η
πολιτισμική συνείδηση που τον χαρακτηρίζει σε συνδυασμό με την προσωπικότητά
του καθορίζουν τον τρόπο ζωής και συμπεριφοράς του. Ειδικότερα, ύστερα από τη
διεξοδική αναφορά που προηγήθηκε στα ζευγάρια των ηθοποιών, διαπιστώθηκε ότι
το πνευματικό επίπεδο του καθενός διέφερε και ότι λίγοι είχαν θέσει σκοπό της ζωής
τους να ασχοληθούν με το συγκεκριμένο επάγγελμα. Κάποιοι ήταν αυτοδίδακτοι και
κατέφυγαν σε αυτό λόγω συγκυριών –όπως ο Β. Λογοθετίδης και ο Αλ. Μινωτής– ή
318
για λόγους διαβίωσης, αποσκοπώντας σε μια πιο άνετη ζωή και επιθυμώντας να
ξεφύγουν από την καθημερινότητά τους –όπως ο Δ. Παπαμιχαήλ και ο Κ. Καζάκος–,
ενώ κάποιοι άλλοι το επεδίωξαν (Κ. Ρηγόπουλος, Χρ. Διαβάτη) και απέκτησαν
μάλιστα και ευρύτερη μόρφωση (Ί. Λιβυκού, Κ. Παξινού, Δ. Μυράτ, Β.
Ζουμπουλάκη).
Όλοι όμως είχαν ένα κοινό σημείο: την αφοσίωσή τους στην τέχνη του θεάτρου
και τη συνεχή εξάσκησή τους προκειμένου να
διεκπεραιώνουν με επιτυχία ό,τι αναλάμβαναν. Είχαν τις
αδυναμίες τους, αλλά η σκληρή δουλειά τους δεν επέτρεψε νε
εμμείνουν σε αυτές και να αναστείλουν τις προσπάθειές τους.
Παραδείγματος χάριν η Έλλη Λαμπέτη θεωρούνταν ψευδή
από κάποιους, επειδή δεν μπορούσε να προφέρει ευδιάκριτα
το σίγμα. Όμως η Μ. Κοτοπούλη δεν της επέτρεψε να
διορθώσει αυτή την «αδυναμία» της, γιατί ήταν ένα
χαρακτηριστικό της το οποίο υπερκαλυπτόταν από τον
τρόπο απόδοσης των ρόλων της. Επιπλέον, τόσο ο Β. Εικόνα 157. Βρυκόλακες (1969-
1970)
Λογοθετίδης όσο και ο Αλ. Μινωτής ήταν γνωστό ότι δε Πηγή: Α. Μινωτής, Ο ηθοποιός
Αλέξης Μινωτής, εκδ.
διακρίνονταν για το ύψος τους. Παρά το γεγονός αυτό, ο
Καστανιώτη, Αθήνα 1985
πρώτος ερμήνευε ρόλους στους οποίους υποδυόταν τον γόη, κάτι που έκανε
ομολογουμένως με επιτυχία, και ο δεύτερος αναλάμβανε πρωταγωνιστικούς ρόλους
σε αρχαίες τραγωδίες, αποδίδοντας, για παράδειγμα, τον Οιδίποδα με το κύρος και τη
μεγαλοπρέπεια που άρμοζε στο ρόλο.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούν οι δύο γυναίκες ηθοποιοί Κατίνα
Παξινού και Βούλα Ζουμπουλάκη. Και οι δύο είχαν ξεκινήσει τη θεατρική τους
πορεία στο λυρικό θέατρο, αλλά στη συνέχεια ασχολήθηκαν επαγγελματικά με το
θέατρο πρόζας. Η επιρροή πιθανόν του συζύγου τους, η ανταπόκριση του κοινού σε
αυτό που τους πρόσφεραν ή άλλοι παράγοντες που δεν είναι εφικτό να γνωρίζουμε τις
παρακίνησαν να παρεκκλίνουν από τον αρχικό τους στόχο, χωρίς αυτό να σημαίνει
ωστόσο ότι οι σπουδές τους δεν αποδείχτηκαν χρήσιμες, αφού ανά πάσα στιγμή
μπορούσαν να επιστρατεύσουν και την ιδιότητα της λυρικής τραγουδίστριας όπου
απαιτούνταν.
Επομένως αποδεικνύεται ότι οι επιρροές και το πνευματικό υπόβαθρο των
ηθοποιών επηρέασαν κατά έναν τρόπο τη μετέπειτα πορεία τους, με την έννοια ότι
319
διέθεταν μια ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια, αλλά δεν ήταν απαραίτητη
προϋπόθεση για την επιτυχία και τη διάκριση. Υπήρξαν αρκετοί αυτοδίδακτοι
ηθοποιοί οι οποίοι κατόρθωσαν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις των ρόλων τους
και παράλληλα να γίνουν γνωστοί και στο εξωτερικό κερδίζοντας τη διεθνή
καταξίωση.589
5.2. Ηθοποιοί και κοινό – Σύγκριση με το παρόν

Η διεξοδική αναφορά στη ζωή και το έργο των γνωστών ζευγαριών ηθοποιών
που προηγήθηκε ήταν διαφωτιστική για τον τρόπο που φέρονταν και λειτουργούσαν
οι ίδιοι τόσο μεταξύ τους όσο και απέναντι στο κοινό. Είναι πολύ σημαντικό να
αναφερθεί η στάση τους προς τους ανθρώπους στους οποίους απευθύνονταν με το
έργο τους.
Στην πλειονότητά τους οι ηθοποιοί απεκόμιζαν
θετικά σχόλια και εντυπώσεις, και ο κόσμος
συνέρρεε καθημερινά να τους παρακολουθήσει, σε
όποιο είδος του θεάτρου και αν ανήκαν, αφού ο
καθένας είχε το κοινό του. Αντιμετώπιζαν την τέχνη
που υπηρετούσαν ως λειτούργημα, ως κάτι ιερό, και
όχι επιπόλαια. Λογικό επομένως ήταν μεγάλη μερίδα
του κοινού να το εισπράττει αυτό και να το
Εικόνα 158. Το απαγορευμένο τετράδιο αναγνωρίζει.
Πηγή: Θέατρο ʾ69, εκδ. Θ. Κρίτας
Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι, σύμφωνα με
τα λεγόμενα των ηθοποιών, οι θεατές προσαρμόζονταν σε αυτό που έβλεπαν, είχαν
εκπαιδευτεί να προσέχουν, να παρατηρούν, να σιωπούν αλλά και να συμμετέχουν.590
Το συγκεκριμένο «φαινόμενο» ωστόσο δεν είναι τόσο εμφανές με το πέρασμα του
χρόνου, διότι αλλάζει η σύσταση του κοινού, οι απαιτήσεις του, οι ανάγκες του και
κατά συνέπεια η γενικότερη συμπεριφορά των ηθοποιών ως προς τις επιλογές τους.591
589
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι ο Αλέξης Μινωτής και τα εγκωμιαστικά σχόλια που δέχτηκε στο Λονδίνο
για την ερμηνεία του στο ρόλο του Άμλετ.
590
Η άποψη αυτή διατυπώνεται από την Κατίνα Παξινού, η οποία πρόσθετε ότι αυτό θεωρούνταν επίτευγμα των
ηθοποιών της εποχής.
591
Η Χρυσούλα Διαβάτη πρέσβευε την άποψη ότι έχει αλλοιωθεί το πραγματικό νόημα των όρων «ψυχαγωγία»
και «ηθοποιός» και έχουν αντικατασταθεί από τους όρους «διασκέδαση» και «σταρ», αντίστοιχα. Επίσης, αξίζει
να αναφερθεί ότι ανάμεσα στους ηθοποιούς που εξετάστηκαν διακρίνονται και ορισμένοι οι οποίοι είχαν ως
προτεραιότητά τους το θέατρο, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. Ενδεικτικά
παραδείγματα αποτελούν ο Βασίλης Λογοθετίδης, η Κατίνα Παξινού και η Έλλη Λαμπέτη. Ο πρώτος, σε
περιοδεία του στην Αμερική, δεν είχε αποκαλύψει ότι είχε σπάσει το χέρι του, γιατί υποστήριζε ότι το κοινό δεν
πρέπει να λυπάται έναν κωμικό ηθοποιό. Επίσης, σε μια αδιαθεσία του, συνέχιζε να παίζει αδιάκοπα επί σκηνής,
320
Τα δεδομένα της σημερινής εποχής είναι
διαφορετικά και σε αυτά οφείλεται κατά ένα
μεγάλο μέρος η αλλαγή νοοτροπίας και τρόπου
θεώρησης των πραγμάτων τόσο από τους
ηθοποιούς όσο και από το κοινό. Η έμφαση
που έχει δοθεί στην εικόνα μέσω της
τηλεόρασης κυρίως και του κινηματογράφου
σε μικρότερο βαθμό έχει γοητεύσει τους Εικόνα 159. Η κάλπικη λίρα

Πηγή: Φρ. Γερμανός, Έλλη Λαμπέτη, εκδ.
ανθρώπους και έχει αυξήσει τις απαιτήσεις Κάκτος, Αθήνα 1996
τους. Το διαδίκτυο, οι αμέτρητες επιλογές ψυχαγωγίας, η ταχύτατη εναλλαγή εικόνων

σε συνδυασμό με τα διάφορα εφέ που προβάλλονται από την τηλεόραση έχουν
καταστήσει τους θεατές ενήμερους για τη νέα πραγματικότητα και συνεπώς πιο
απαιτητικούς και αυστηρούς στις επιλογές τους. Συχνά προτιμούν μια παράσταση
που είναι εμπλουτισμένη με τεχνολογικά μέσα από κάποια η οποία βασίζεται σε ένα
πιο λιτό μοτίβο. Από την άλλη πλευρά, οι ηθοποιοί, επιδιώκοντας και αυτοί την
αλλαγή και την πρωτοτυπία, αναζητούν όλο και πιο καινοτόμες λύσεις προκειμένου
να διανθίσουν τη θεατρική τους παράσταση και να προσελκύσουν –και να
εντυπωσιάσουν– το κοινό. Πέρα από τα σκηνικά και τα κοστούμια, τα οποία
ανέκαθεν αποτελούσαν σήμα κατατεθέν μιας παράστασης και προδιέθεταν το θεατή
για αυτό που θα παρακολουθούσε, η σκηνοθετική προσέγγιση και η επιστράτευση
όλων των μέσων που παρέχονται σήμερα καθορίζουν την απήχησή της στο ευρύ
κοινό.
Επιπλέον, συνήθη τακτική των τελευταίων χρόνων αποτελούν και οι
διαδραστικές θεατρικές παραστάσεις. Οι θεατές δεν μένουν παθητικοί σε αυτό που
διαδραματίζεται επί σκηνής, αλλά λαμβάνουν ενεργό ρόλο, παρακινούμενοι από τους
ηθοποιούς. Αυτό αποτελεί άλλο ένα κίνητρο επιλογής των συγκεκριμένων
παραστάσεων, διότι είναι αρκετοί όσοι επιθυμούν να παρακολουθήσουν μια
διαφορετική εκδοχή παρουσίασης ενός θεατρικού έργου. Άλλωστε, λαμβάνοντας
υπόψη τη μοναχικότητα και την ανάγκη για επικοινωνία και δράση που διακατέχει
μια μερίδα του κοινού, είναι ένας τρόπος διαφυγής από την καθημερινότητα και
βρίσκοντας αφορμή κάθε φορά που δεν αισθανόταν καλά να απλώνει το χέρι του προς τα παρασκήνια, για να του
κάνει ένεση ένας γιατρός που βρισκόταν εκεί ώστε να ανακουφίζεται από τον πόνο. Όσο για την Κατίνα Παξινού,
είναι χαρακτηριστικό ότι στο τελευταίο έργο που ανέβασε, τη Μάνα κουράγιο του Μπέρτολτ Μπρεχτ, βρισκόταν
στο τελευταίο στάδιο της ζωής της και, ενώ στα παρασκήνια δεν μπορούσε να περπατήσει, πάνω στη σκηνή δεν
καταλάβαινε κανείς κάτι τέτοιο καθώς κουβαλούσε ένα κάρο. Τέλος, η Έλλη Λαμπέτη, παρ’ ότι είχε χάσει τη
φωνή της λίγο πριν φύγει από τη ζωή, δεν παραιτήθηκε, αλλά υποδύθηκε την κωφάλαλη Σάρα με μεγάλη επιτυχία.
321
συμμετοχής σε ένα δρώμενο που παραπέμπει σε διαφορετικό χωροχρόνο και
κοινωνικό πλαίσιο. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να παραλειφθεί ότι αυτού του είδους
οι παραστάσεις συνιστώνται και για μικρής ηλικίας άτομα. Είναι ένας τρόπος
προσέγγισης των παιδιών προκειμένου να συμμετάσχουν και αυτά σε διάφορες
δραστηριότητες που γίνονται επί σκηνής και να αποκομίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά
οφέλη, καθώς και την καλύτερη δυνατή εικόνα για μια θεατρική παράσταση και το
θέατρο γενικότερα. Αυτό, σε συνδυασμό με την επιστράτευση διάφορων
τεχνολογικών μέσων, όπως προαναφέρθηκε, τα δελεάζει και όχι μόνο ενθαρρύνει τη
συμμετοχή τους στη θεατρική παράσταση, αλλά τα παροτρύνει να δημιουργούν
αυτοσχέδιες δικές τους «παραστάσεις» και τα βοηθά να εξοικειωθούν με το θέατρο.
Συνεχίζοντας, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι τον τελευταίο καιρό
διακρίνουμε μια προτίμηση στην παρουσίαση έργων μπουλβάρ, κωμωδιών ή
διασκευών παλιών ελληνικών κινηματογραφικών ταινιών. Δεδομένου ότι υπάρχει ένα
ευρύτερο κλίμα απαισιοδοξίας, οι ηθοποιοί εστιάζουν το ενδιαφέρον τους σε έργα με
πιο ανάλαφρο περιεχόμενο προκειμένου να παράσχουν, όπως συνηθίζεται να
υποστηρίζουν, λίγες ώρες ψυχαγωγίας στους θεατές. Αυτό λειτουργεί ως ένα
πρόσθετο κριτήριο από την πλευρά του κοινού να επιλέξει τη συγκεκριμένη
παράσταση, ανεξαρτήτως, στην περίπτωση αυτή, των τεχνολογικών μέσων που έχουν
χρησιμοποιηθεί. Μάλιστα, αποτελεί τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι, σε μια εποχή
που μέσω των τεχνολογικών επιτευγμάτων είναι δυνατή η υλοποίηση οποιασδήποτε
καινοτομίας επινοηθεί από τους συντελεστές μιας παράστασης, πολλοί θεατρικοί
επιχειρηματίες δεν προτίθενται να διαθέσουν μεγάλα χρηματικά ποσά για κάτι τέτοιο,
με αποτέλεσμα να περιορίζονται στα υπάρχοντα μέσα που διαθέτει το θέατρο και σε
ολιγομελείς θιάσους.
Γίνεται εμφανές, επομένως, ότι οι επικρατούσες συνθήκες σε κάθε εποχή
καθορίζουν τη σχέση ηθοποιού-κοινού και κατ’ επέκταση θεάτρου-κοινού. Ο τρόπος
προσέγγισης ενός θεατρικού έργου από την πλευρά των ηθοποιών έχει
διαφοροποιηθεί, από τη στιγμή που οφείλει να λαμβάνει υπόψη του τις απαιτήσεις
των θεατών, το κοινωνικό πλαίσιο και τα μέσα που διαθέτει. Οι θεατές, από την
πλευρά τους, επιλέγουν μια θεατρική παράσταση με πιο αυστηρά κριτήρια σε
σύγκριση με το παρελθόν, καθώς ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και τα ερεθίσματα
πολλά.
322
5.3. Φήμη και προσωπική ζωή
Η προσωπική ζωή των ηθοποιών γίνεται άλλος ένας λόγος προσέλευσης
κόσμου στα θέατρα και στους κινηματογράφους. Το θέμα όμως είναι τι επιτρέπουν οι
ίδιοι καλλιτέχνες να γίνει ευρύτερα γνωστό ή πόσο εκμεταλλεύονται και θυσιάζουν
τα προσωπικά τους ζητήματα για να εξασφαλίσουν επιτυχία στα επαγγελματικά τους.
Τα ζευγάρια που εξετάστηκαν ποίκιλλαν στον τρόπο που χειρίστηκαν το
ζήτημα αυτό. Κάποια από αυτά ήταν δείγματα αξιοπρέπειας, διότι μπορεί να έπαιζαν
στον ίδιο θίασο αλλά δεν «πούλησαν» τη σχέση τους, ενώ κάποια άλλα υπέπεσαν
στον πειρασμό και απεκόμισαν την αναμενόμενη φήμη. Χαρακτηριστικά
παραδείγματα της πρώτης περίπτωσης είναι τα ζευγάρια Δημήτρης Μυράτ και Βούλα
Ζουμπουλάκη, Κώστας Ρηγόπουλος και Κάκια Αναλυτή, Νικήτας Τσακίρογλου και
Χρυσούλα Διαβάτη. Και τα τρία αυτά ζεύγη ηθοποιών δεν επέτρεψαν στα μέσα
ενημέρωσης να εισβάλουν στην προσωπική τους ζωή, εξ ου και οι σχέσεις αυτές ήταν
και είναι σχέσεις ζωής. Παρ’ ότι τα δύο πρώτα υποδύονταν συχνά και στη σκηνή το
ανδρόγυνο, περιορίζονταν στο ρόλο και δεν έδιναν αφορμή για περαιτέρω σχολιασμό
της ιδιωτικής τους ζωής. Ακόμα και στην περίπτωση που ο Κώστας Ρηγόπουλος
χώρισε από σκηνής με την Κάκια Αναλυτή όταν αισθάνθηκαν να πιέζονται από το
ρεπερτόριο που έπρεπε να ακολουθούν ώστε να είναι και οι δύο ικανοποιημένοι,
διαφύλαξαν την προσωπική τους σχέση και δεν άφησαν κανένα περιθώριο στους
δημοσιογράφους και το κοινό να επέμβουν. Επίσης, το τρίτο ζευγάρι αποτελεί
αντικείμενο θαυμασμού, διότι και οι δύο βιώνουν τη σημερινή κατάσταση και θα
μπορούσαν κάλλιστα να εκμεταλλευτούν τα μέσα που τους δίνονται και να
προβληθούν περισσότερο. Παρ’ όλα αυτά επιλέγουν να μη δημοσιοποιούν την
προσωπική τους ζωή, αλλά να επικοινωνούν με το κοινό μέσω του έργου τους. Όσο
για το πρώτο ζευγάρι, είναι άξια αναφοράς ο σεβασμός και η εκτίμηση που έτρεφε ο
ένας προς τον άλλο κατά τη διάρκεια του έγγαμου βίου τους.
Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και άλλα δύο ζευγάρια πρωταγωνιστών της
έρευνας που διεξήχθη: Βασίλης Λογοθετίδης και Ίλια Λιβυκού, Αλέξης Μινωτής και
Κατίνα Παξινού. Και για τις δύο περιπτώσεις ίσχυε ότι ήταν γνωστό πως είναι
ζευγάρι, αλλά δεν επεδίωκαν να το προβάλλουν ιδιαίτερα. Οι μεν πρώτοι άλλωστε
δεν είχαν παντρευτεί, γεγονός που αντιμετωπιζόταν διαφορετικά την εποχή εκείνη
απ’ ό,τι σήμερα, και αυτός ήταν άλλος ένας λόγος μη ηθελημένης υπερβολικής
προβολής εκ μέρους τους. Οι δεύτεροι ήταν ένα ζευγάρι ιδιαίτερα αφοσιωμένο στο
323
επάγγελμά του και δεν απασχολούσε τον Τύπο με προσωπικά τους ζητήματα.
Εξάλλου έζησαν κάποια χρόνια και στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να εστιάζουν το
ενδιαφέρον τους και στην εκεί επαγγελματική τους καταξίωση, αποφεύγοντας να
επιδιώκουν την απόκτηση φήμης με άλλα μέσα. Ένα από τα λίγα στοιχεία που έχουν
διαρρεύσει στο ευρύ κοινό είναι οι καβγάδες τους κατά τις πρόβες μιας παράστασης,
κυρίως όταν σκηνοθετούσε ο Αλέξης Μινωτής, αλλά στο τέλος αποχωρούσαν
αγκαλιασμένοι, όπως μαρτυρούν οι συνεργάτες τους.592
Στον αντίποδα των παραπάνω βρίσκονται η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο
Δημήτρης Παπαμιχαήλ, οι οποίοι παρασύρθηκαν από την υπέρμετρη δόξα τους και
δημοσιοποίησαν κάθε σημαντική στιγμή της ιδιωτικής τους ζωής: τη γνωριμία, το
γάμο τους, τη γέννηση του παιδιού τους, το χωρισμό τους, τις κατά καιρούς σχέσεις
τους. Ήταν βέβαια κάτι που επέτρεψαν οι ίδιοι, γεγονός για το οποίο τα επόμενα
χρόνια ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, κυρίως, εξέφραζε τη δυσαρέσκειά του. Κι όχι μόνο
αυτό, αλλά στην υπερπροβολή που τους γινόταν αποδίδει την αιτία του χωρισμού του
με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και της διάλυσης της οικογένειάς τους. Βέβαια αυτό δεν
περιορίστηκε μόνο στην εποχή που ήταν ζευγάρι οι δυο τους, αλλά γίνεται εμφανές
και αργότερα, με τη δημοσιοποίηση των κατά καιρούς επιλογών τους. Το κοινό
αναζητούσε κάθε πληροφορία που προσφερόταν, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται
ένας φαύλος κύκλος. Δεν ήταν τυχαία άλλωστε η επιδίωξη της θεατρικής τους
συνύπαρξης έπειτα από έντεκα χρόνια ξεχωριστής θεατρικής πορείας, τόσο στο
θεατρικό έργο Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα του Ου. Ράσελ όσο και στη Φιλουμένα
Μαρτουράνο του Ε. Ντε Φιλίππο.
Πιο ουδέτερη στάση απέναντι στη δημοσιότητα διατήρησαν τα υπόλοιπα
ζευγάρια. Η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος, η Έλλη Λαμπέτη και ο Δημήτρης
Χορν βασίστηκαν στη σχέση τους σε κάποιο βαθμό για την προσέλκυση κόσμου στις
θεατρικές παραστάσεις ή στις ταινίες που πρωταγωνιστούσαν, αλλά δεν την
εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο. Ειδικότερα, το πρώτο ζευγάρι απέκτησε φήμη και
λόγω της υποτιθέμενης «κόντρας» που υπήρχε μεταξύ της Αλίκης Βουγιουκλάκη και
της Τζένης Καρέζη, καθώς και με το θεατρικό έργο Το μεγάλο μας τσίρκο του Ι.
Καμπανέλλη, το οποίο είχε σταθεί αιτία να οδηγηθούν στη φυλακή. Επίσης,
προέβαλαν και αυτοί στιγμές της προσωπικής τους ζωής, όπως το γάμο τους και τη
γέννηση του παιδιού τους, αλλά δεν αναλώθηκαν σε αυτό. Το δεύτερο ζευγάρι
592
Την άποψη αυτή επιβεβαίωσε και ο κ. Κώστας Γεωργουσόπουλος ύστερα από τηλεφωνική συνομιλία μαζί του.
324
συνυπήρξε επαγγελματικά και προσωπικά για περιορισμένο χρονικό διάστημα, αλλά
κατόρθωσαν το διάστημα αυτό να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον του κοινού και να
προβάλουν το ειδύλλιό τους. Είχαν δώσει μάλιστα την εντύπωση ότι επρόκειτο για
ένα μεγάλο έρωτα, γεγονός που αμφισβήτησε ο ίδιος ο Δ. Χορν κάποια χρόνια
αργότερα. Υπήρξε όμως και από την πλευρά τους μια διαχωριστική γραμμή την
οποία δεν υπερπήδησαν στο όνομα της δόξας. Δεν ξανασυνεργάστηκαν αφότου
χώρισαν, παρά την επιθυμία του κόσμου που ήθελε να τους ξαναδεί μαζί και παρά τη
μεγάλη εισπρακτική επιτυχία που είχαν σημειώσει οι παραστάσεις τους.
5.4. Οι ηθοποιοί… ως ηθοποιοί

Ένα εξέχουσας σημασίας συμπέρασμα που απορρέει από την εις βάθος
γνωριμία με τα ζευγάρια των ηθοποιών είναι το γεγονός ότι κάποιοι από αυτούς είχαν
σαφή προτίμηση σε συγκεκριμένους ρόλους. Είχαν εντρυφήσει σε έναν χαρακτήρα
και επέλεγαν να παρουσιάζουν είτε το ίδιο έργο ανά τακτά χρονικά διαστήματα είτε
άλλα έργα με συναφείς ωστόσο πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο Αλέξης Μινωτής, ως Οιδίποδας και όχι
μόνο. Προκαλεί θαυμασμό και ταυτόχρονα απορία το γεγονός ότι ο εν λόγω ηθοποιός
είχε οικειοποιηθεί τόσο πολύ τον ήρωα που υποδυόταν, με αποτέλεσμα να μην
αναγνωριζόταν η πραγματική του ταυτότητα. Ήταν αξιοθαύμαστος ο τρόπος που
κατάφερνε να μεταμορφώνεται, να ερμηνεύει τον κάθε ρόλο, να τον κατακτά, να
αλλάζει πρόσωπα, να κάνει τους θεατές να ξεχνούν ποιος είναι στην πραγματικότητα.
Φυσικά, επρόκειτο για το αποτέλεσμα μιας κοινής προσπάθειας, καθώς όσον
αφορούσε την εξωτερική εμφάνιση και παρουσία σημαντικό ρόλο είχαν οι
ενδυματολόγοι και οι μακιγιέρ που επιλέγονταν, αλλά το δικό του σθένος, η γλώσσα
του σώματος, η υποκριτική του δεινότητα και δύναμη συμπλήρωναν το πορτραίτο
του ήρωα και τον έκαναν να ξαναζωντανεύει από τις αρχαίες τραγωδίες.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνταν και άλλοι ηθοποιοί, όπως ο Βασίλης
Λογοθετίδης, ο οποίος το κατόρθωνε αυτό με μια διαφορετική έννοια.
Αναγνωριζόταν, δηλαδή, ότι ήταν ο ίδιος ο Λογοθετίδης, αλλά ο τρόπος που
ερμήνευε τους ρόλους ήταν τόσο φυσικός, τόσο πειστικός, που έδινε την εντύπωση
ότι παρουσίαζε διαφορετικές εκδοχές του εαυτού του, όχι ότι υποδυόταν κάποιον
άλλον. Οι χαρακτήρες στους οποίους έδινε ζωή μέσω της θεατρικής του παράστασης
επικεντρώνονταν σε ένα συγκεκριμένο πρότυπο, αλλά αξιοσημείωτο είναι το γεγονός
325
ότι δεν εκμεταλλεύτηκε το ύψος του για να προκαλέσει το γέλιο, όπως συνήθιζε να
κάνει, για παράδειγμα, ο Νίκος Ρίζος, και δεν επέτρεψε σε αυτό το χαρακτηριστικό
του να γίνει κριτήριο επιλογής των ρόλων του.
Παράλληλα, η Αλίκη Βουγιουκλάκη θεωρείται η κατεξοχήν ηθοποιός που
ασχολήθηκε με ρόλους μανιέρες. Από τη στιγμή που άλλαξε την εμφάνισή της και
παρουσιάστηκε ως ξανθιά, καθιερώθηκε.593 Πολλοί ισχυρίζονταν ότι η συγκεκριμένη
ηθοποιός είχε αδικηθεί από αυτό το ρεπερτόριο γιατί διέθετε ταλέντο και σε
διαφορετικούς ρόλους, αλλά είχε υποταχτεί. Είχε, δηλαδή, εγκλωβιστεί σε έναν τύπο
ηρωίδας και δεν τολμούσε να κάνει την επανάστασή της, να «τσαλακωθεί», να
απευθυνθεί και σε άλλη μερίδα του κοινού.
Επίσης, είχε φανατικούς οπαδούς αλλά και φανατικούς αντιπάλους, υπήρχαν
αυτοί που την αποθέωναν αλλά και αυτοί που την αντιμετώπιζαν μειωτικά. Όλοι
ωστόσο αναγνώριζαν και αποδέχονταν το ταλέντο της σε
αυτό το είδος θεάτρου που υπηρετούσε και την
ευφυΐα της, αλλά δεν επικροτούσαν τις επιλογές
της.594 Κι αυτό, διότι επιθυμούσαν να τη δουν να
δοκιμάζεται και σε διαφορετικούς ρόλους, σε
διαφορετικό ρεπερτόριο, γενικότερα.595 Έκριναν ότι
θα έπρεπε να αξιοποιηθεί και διαφορετικά, παρ’ ότι η
αξία της επιβεβαιώθηκε από τη διάρκειά της. Από Εικόνα 160. Διπλοπενιές (1966)
την πρώτη στιγμή που απέκτησε πρωταγωνιστικό ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000, εκδ.
ρόλο καθιερώθηκε, και μάλιστα έγινε και
περιζήτητη στις κινηματογραφικές εταιρείες παραγωγής,
δικαιολογώντας το χαρακτηρισμό της ως «προϊόν» που της είχε αποδοθεί.
Όμως η ίδια δεν επεδίωκε προφανώς να ξεφύγει από αυτό, ικανοποιώντας
έμπρακτα τις σιωπηρές απαιτήσεις του κοινού της, το οποίο απαρτιζόταν από
593
Η ίδια υποστήριζε ότι όποτε άλλαζε εμφάνιση και γινόταν μελαχρινή δεν είχε εμπορική επιτυχία.
594
«Παρά τις όποιες αδυναμίες της, η Βουγιουκλάκη όχι απλώς ως ηθοποιός αλλά ως είδωλο κατέληξε να
αντιπροσωπεύει καλύτερα από κάθε άλλον καλλιτέχνη μια ολόκληρη εποχή της μεταπολεμικής Ελλάδας που έχει
πολιτογραφηθεί στην κοινή συνείδηση ως η εποχή της νεότητας και της αθωότητας. Η θεατρική της καριέρα είναι
εντελώς διαφορετική από την κινηματογραφική. Φάνηκε ότι ήθελε να κάνει μια στροφή στο ποιοτικό θέατρο, με
τις παραστάσεις που ανέβαζε όταν ασχολήθηκε αποκλειστικά και μόνο με τη θεατρική τέχνη. Ο μανιερισμός όμως
που διακατείχε την ηθοποιία της δεν την άφησε να αναδείξει το πραγματικό ταλέντο της, το οποίο φάνηκε τελικά
στη Μελωδία της ευτυχίας. Μπορεί να έχουμε σοβαρές επιφυλάξεις για τις πολιτικές και ιδεολογικές προεκτάσεις
της υποκριτικής της και πολύ περισσότερο, των νοημάτων που αυτή κρύβει, όμως η Αλίκη Βουγιουκλάκη είναι
ένα μοναδικό φαινόμενο για τα ελληνικά δεδομένα, για το ελληνικό σύστημα των σταρ». «Αλίκη Βουγιουκλάκη»,
text at: http://www.cinemainfo.gr/actors/greekactors/alikivougiouklaki/index.html
595
Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο του σκηνοθέτη Ανδρέα Βουτσινά, ο οποίος είχε δηλώσει «πόσο αρμονικό θα
ήταν να έπαιζε η Αλίκη ρόλους της πραγματικής της ηλικίας, δίνοντας μια αρμονική διάσταση και μια ώριμη
εξέλιξη στη θεατρική της πορεία».
326
ανθρώπους κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης και επιθυμούσε να την παρακολουθεί
σε τέτοιου είδους χαρακτήρες, διότι απεκόμιζε μια αίσθηση αισιοδοξίας από τη
θεατρική και κινηματογραφική της παρουσία. Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει
αναφορά σε κάποια δήλωσή της ότι αισθάνεται πολιτικό πρόσωπο από τη στιγμή που
την «ακολουθεί» τόσο μεγάλη μερίδα κοινού και μάλιστα χωρίς η ίδια να τους έχει
υποσχεθεί τίποτα.596
Επιπλέον, υποσηρίζεται ότι η ηθοποιός αναλωνόταν σε αυτό που ήθελαν οι
άλλοι από εκείνη να προβάλλει, τόσο στην προσωπική όσο στην επαγγελματική της
ζωή. Προκειμένου να διατηρήσει μια συγκεκριμένη εικόνα για τον εαυτό της,
υποδυόταν συνεχώς κάποιο ρόλο, γεγονός που είναι μεν κουραστικό για
οποιονδήποτε, κυρίως όταν αυτό συμβαίνει στην προσωπική ζωή, αλλά προφανώς για
την ίδια είχε γίνει τρόπος ζωής.
Γίνεται φανερό λοιπόν ότι πολλοί ηθοποιοί είχαν προτίμηση σε συγκεκριμένους
τύπους ηρώων θεατρικών έργων, πράγμα που προκαλεί προβληματισμό. Παρ’ όλο
που το έργο τους αποδεικνύει ότι διέθεταν ταλέντο, αυτοί το αξιοποιούσαν μερικώς,
αναζητώντας τη συνεχή επιβεβαίωση του κόσμου, και δεν τολμούσαν να προβληθούν
σε κάτι διαφορετικό. Το γεγονός αυτό αφήνει να διαφανεί κάποια ανασφάλεια από
την πλευρά τους, καθώς ίσως και φόβο στην ιδέα της αποτυχίας.
5.5. Το ρεπερτόριο των θιάσων τους

Τα θιασαρχικά ζευγάρια που εξετάστηκαν
διαπιστώθηκε ότι κάλυπταν ένα ευρύ ρεπερτόριο, αλλά
συχνά επεδείκνυαν κάποια προτίμηση σε συγκεκριμένα
έργα ή συγκεκριμένους συγγραφείς.
Η επανάληψη των θεατρικών έργων που
παρουσίαζαν ανά τακτά χρονικά διαστήματα τόσο σε
θέατρα της Αθήνας όσο και στο πλαίσιο περιοδειών
ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο. Οι λόγοι για τους
οποίους κατέφευγαν σε αυτή την επιλογή ποίκιλλαν.
Εικόνα 161. Αγάπη μου Ουάουα

Αρχικά, πιθανόν να ήταν οικονομικοί, από την άποψη
Πηγή: Θέατρο ʾ68, εκδ. Θ.
Κρίτας
ότι κάποια χρονική περίοδο ίσως να μην είχαν την
οικονομική δυνατότητα να ανεβάσουν ένα καινούριο έργο. Έτσι, κατέφευγαν σε
596
Αυτό δήλωσε σε συνέντευξή της στο δημοσιογράφο Νίκο Χατζηνικολάου στο MEGA CHANNEL το 1993.
327
κάποιο με το οποίο είχαν ήδη ασχοληθεί στο παρελθόν, κάτι που αποτελούσε μια
εύκολη λύση γιατί οι ηθοποιοί ήξεραν τους ρόλους τους και διέθεταν ήδη όλον το
σκηνογραφικό και ενδυματολογικό εξοπλισμό.
Επιπρόσθετα, εικάζουμε ότι οι λόγοι ήταν κοινωνικοπολιτικοί. Κάποιο έργο το
οποίο είχαν ήδη παρουσιάσει στο κοινό κάποια στιγμή στο παρελθόν το παρουσίασαν
και αργότερα, όταν έκριναν ότι ταίριαζε με τις επικρατούσες κοινωνικές και πολιτικές
συνθήκες. Παράδειγμα αυτού αποτελεί το έργο Το μεγάλο μας τσίρκο του Ιάκωβου
Καμπανέλλη με τον Κ. Καζάκο και την Τζ. Καρέζη (1973 & 1974). Βέβαια, το
θιασαρχικό ζευγάρι δεν είχε ξαναανεβάσει το συγκεκριμένο θεατρικό έργο στο
παρελθόν, αλλά επιθυμώντας να μεταδώσουν κάποια κοινωνικά μηνύματα στον
κόσμο σε σχέση με την πολιτική κατάσταση της εποχής συνέχισαν τις παραστάσεις
τους και δεύτερη χρονιά στην Αθήνα, ενώ τα επόμενα χρόνια το παρουσίασαν στη
Θεσσαλονίκη και στη Γερμανία.
Τέλος, οι λόγοι που ωθούσαν τα θιασαρχικά ζευγάρια στις επαναλήψεις έργων
πιθανότατα ήταν και προσωπικοί.597 Ίσως να αποτελούσε ένα προσωπικό στοίχημα
για αυτούς η ερμηνεία συγκεκριμένων ρόλων κατά διαστήματα, προκειμένου να
δοκιμαστούν ή να παρουσιάσουν το έργο τους σε διαφορετικό κοινό, ή ακόμα και στο
ίδιο, σε περίπτωση που οι θεατές επιδίωκαν να τους απολαύσουν για μια ακόμα φορά.
Βέβαια το ότι οι πρωταγωνιστές ήταν ίδιοι δε σημαίνει ότι παρέμενε ίδια και η
υπόλοιπη σύσταση του θιάσου, οπότε κι αυτό είναι αξιοπρόσεκτο, διότι ήταν
διαφορετικό το αποτέλεσμα που προέκυπτε από μια τέτοια μικρή αλλά σημαντική
διαφοροποίηση.
Πέρα από τις επαναλήψεις, το ρεπερτόριο που επέλεγε το κάθε θιασαρχικό
ζευγάρι ήταν ευρύ. Σαφώς έδειχαν προτίμηση σε συγκεκριμένους θεατρικούς
συγγραφείς, όπως, για παράδειγμα, ο Β. Λογοθετίδης και η Ί. Λιβυκού είχαν
αδυναμία στους σύγχρονούς τους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς και ο Αλ. Μινωτής
και η Κ. Παξινού στους αρχαίους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς, αλλά κατά βάση
ασχολούνταν με πολλά και διαφορετικά έργα. Τα μέσα που διέθεταν κάθε φορά, η
ευρύτερη κοινωνική κατάσταση, οι υποκριτικές τους δυνατότητες ή ακόμα και η
διάθεσή τους καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό την επιλογή του έργου.598
597
Ενδεικτικά αναφέρουμε το έργο Η κυρία δε με μέλει του Β. Σαρντού από το θίασο Καρέζη-Καζάκου τα έτη
1970 και 1976, το Ένας βλάκας και μισός από τους Λογοθετίδη-Λιβυκού το 1956 και το 1957, η παράσταση της
Ηλέκτρας από το θίασο Μινωτή-Παξινού (1930 και 1931).
598
Ο Δ. Χορν δήλωνε ότι προτιμούσε ρόλους που έρχονταν σε σύγκρουση με τον πραγματικό του χαρακτήρα,
γιατί έτσι ένιωθε πιο άνετα. Το ίδιο είχε ισχυριστεί και η Κάκια Αναλυτή με αφορμή την ταινία Πεζοδρόμιο.
328
Στη συνέχεια, αξίζει να γίνει λόγος για τη διαφοροποίηση που έχει συντελεστεί
στις παραγωγές και στη σύσταση των θιάσων με το πέρασμα του χρόνου. Πολλές
φορές παρατηρείται το φαινόμενο οι θίασοι να παρουσιάζουν έργα πολυπαιγμένα και
ευρέως γνωστά. Τίθεται όμως το δίλημμα μεταξύ ποιότητας και ποσότητας των
έργων, αλλά και των ηθοποιών. Προκειμένου το κόστος να είναι χαμηλό γίνονται
εκπτώσεις πάσης φύσεως, με συνέπεια να πλήττεται η παράσταση. Οι ηθοποιοί δεν
έχουν την πρέπουσα αντιμετώπιση, επωμίζονται ευθύνες που δε θα έπρεπε και χωρίς
την απαραίτητη βοήθεια καλούνται να φέρουν αξιοπρεπώς εις πέρας το ρόλο τους.
Αυτό έχει επιπρόσθετα ως συνέπεια να στιγματίζονται και οι ίδιοι σε περίπτωση που
το αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό. Γίνονται οι άμεσοι αποδέκτες των σχολίων
και ουσιαστικά από αυτούς εξαρτάται η διάρκεια των παραστάσεων. Στο σημείο αυτό
αξίζει να αναφερθεί η παράσταση του έργου Η μικρή μας πόλη του Θόρντον
Ουάιλντερ από το θίασο Λαμπέτη. Επρόκειτο για μια αποτυχία της ηθοποιού, την
οποία αντιλήφθηκε άμεσα και γι’ αυτό άρχισε να προετοιμάζεται για το επόμενο έργο
που θα παρουσίαζε. Όμως κάποια στιγμή παρακολούθησε την παράσταση ο
Δημήτρης Ψαθάς,599 ο οποίος έγραψε ένα χρονογράφημα-ύμνο αναφερόμενος σε
αυτή. Από τότε και μετά άρχισε να συρρέει πλήθος κόσμου προκειμένου να τη
θαυμάσει. Ωστόσο η ηθοποιός δεν υποχώρησε στην απόφασή της να
αντικαταστήσουν το έργο, διότι υποστήριξε ότι «αφού το έργο δεν το κράτησε η
παράσταση αλλά το κράτησε ο Ψαθάς, πρέπει να κατεβεί». 600
5.6. Ηθοποιοί και κινηματογράφος

Ενδιαφέρον προκαλεί ο τρόπος που αντιμετώπιζαν οι ηθοποιοί τον
κινηματογράφο. Όλα τα ζευγάρια που έγιναν αντικείμενο έρευνας στην παρούσα
εργασία ασχολήθηκαν με την έβδομη τέχνη, άλλα πιο εκτεταμένα και άλλα λιγότερο.
Δεν έτρεφαν όμως όλα απέναντί της την ίδια αγάπη και εκτίμηση που ένιωθαν για το
θέατρο, γι’ αυτό και ο αριθμός των κινηματογραφικών ταινιών στις οποίες
συμμετείχαν υστερεί κατά πολύ στον αντίστοιχο των θεατρικών παραστάσεων.
Το ζευγάρι Λογοθετίδης-Λιβυκού έχει κάποιες ταινίες στο ενεργητικό του –
εννιά, για την ακρίβεια–, οι οποίες όμως, εκτός από την Κάλπικη λίρα, αποτελούν
κινηματογραφικές διασκευές των θεατρικών παραστάσεων που είχαν παρουσιάσει
599
Ο Δημήτρης Ψαθάς (1907-1979) ήταν Έλληνας δημοσιογράφος, χρονογράφος και θεατρικός συγγραφέας.
600
329
προηγουμένως. Βέβαια σε αυτό συνετέλεσε και ο πρόωρος θάνατος του Β.
Λογοθετίδη, διότι δεν του άφησε περιθώρια περαιτέρω δράσης και δημιουργίας – η
Ίλια Λιβυκού συμμετείχε σε αρκετές κινηματογραφικές παραγωγές τα επόμενα
χρόνια.
Στη συνέχεια, ο Αλέξης Μινωτής και η Κατίνα Παξινού περιορίστηκαν σε
ξένες ταινίες και όχι σε από κοινού συνεργασία σε αυτές. Αρκεί να συγκρίνει κανείς
το πλήθος των θεατρικών τους παραστάσεων με τις ταινίες τους για να συμπεράνει
τις προτεραιότητές τους.601 Ο Δημήτρης Μυράτ και η Βούλα Ζουμπουλάκη είχαν
επίσης παρόμοιες απόψεις, καθώς, όπως αναφέρει η ίδια,602 προτεραιότητά της ήταν
το θέατρο και συμμετείχε στον κινηματογράφο μόνο σε παραγωγές που τις θεωρούσε
αξιόλογες και με ποιότητα.
Ένα σχόλιο της Έλλης Λαμπέτη είναι
αρκετό για να κάνει φανερή τη σχέση της με
τον κινηματογράφο: «Πάντα αισθανόμουν ότι
σκοτώνω κάτι κάθε φορά που έκανα μια
ταινία».603 Ο Δημήτρης Χορν είχε επίσης
ομολογήσει ότι συμμετείχε σε ταινίες μόνο για
βιοποριστικούς λόγους. Τα λεγόμενά τους Εικόνα 162. Υπολοχαγός Νατάσα (1970)
ωστόσο έρχονται σε αντίθεση με το ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000, εκδ.
αποτέλεσμα, διότι οι ταινίες που παρουσίασαν
οι προαναφερθέντες ηθοποιοί όχι μόνο είχαν σημειώσει επιτυχία εμπορική, αλλά
διέθεταν ποιότητα και αποτελούν πολύτιμη κληρονομιά για τη νέα ελληνική θεατρική
πραγματικότητα.
Ο Κώστας Ρηγόπουλος και η Κάκια Αναλυτή έδειχναν επίσης σαφή προτίμηση
στο θέατρο, αλλά δεν υστέρησαν κινηματογραφικά, είτε πρωταγωνιστώντας σε
κινηματογραφικές διασκευές θεατρικών έργων που είχαν προηγουμένως παρουσιάσει
επί σκηνής είτε σε πρωτότυπες ταινίες με την αρωγή σημαντικών σεναριογράφων και
σκηνοθετών της εποχής.
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι δύο εταιρείες παραγωγής κινηματογραφικών
ταινιών, η Φίνος Φιλμ και η Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, έδωσαν μια άλλη
601
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δοθεί από το Θεατρικό Μουσείο, ο Αλέξης Μινωτής συμμετείχε σε
διακόσιες εβδομήντα (270) παραστάσεις και η Κατίνα Παξινού σε εκατόν τριάντα έξι (136).
602
Γ. Ζουμπουλάκης, «Βούλα Ζουμπουλάκη – Ένας πραγματικός θρύλος του Ελληνικού θεάτρου σε μια από τις
σπάνιες συνεντεύξεις του», 22/04/2008:
http://www.e-go.gr/cinemag/summary1.asp?catid=10192&subid=2&pubid=980295
603
Φρ. Γερμανός (1996), σ. 62.
330
διάσταση στον κινηματογράφο και τον κατέστησαν πόλο έλξης τόσο των ηθοποιών
όσο και του κοινού. Ο Κώστας Καζάκος και η Τζένη Καρέζη συνεργάστηκαν με τις
δύο αυτές εταιρείες παραγωγής, αλλά δεν αναλώθηκαν. Στράφηκαν κυρίως στο
θέατρο, κάτι που το αποδεικνύει και ο Κ. Καζάκος με τις τωρινές επαγγελματικές του
προτιμήσεις και η Τζ. Καρέζη με το ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής της δε
συμμετείχε σε καμία ταινία.
Όσο για την Αλ. Βουγιουκλάκη και το Δ. Παπαμιχαήλ, είναι γνωστό ότι
έδωσαν μεγάλη έμφαση στον κινηματογράφο. Η συνεργασία τους κυρίως με τον Φ.
Φίνο οδήγησε τις ταινίες τους στις πρώτες θέσεις εισπρακτικά και φαίνεται ότι είχαν
απορροφηθεί από αυτό. Ο Δ. Παπαμιχαήλ επιδεικνύοντας έναν διαφορετικό εαυτό,
καθώς οι ρόλοι του στο θέατρο ήταν πιο απαιτητικοί σε σύγκριση με τους ρόλους του
στον κινηματογράφο, η Αλ. Βουγιουκλάκη συνεχίζοντας και διαιωνίζοντας την
υπάρχουσα εικόνα που είχε ήδη διαμορφώσει το κοινό για εκείνη.
Ο Νικήτας Τσακίρογλου και η Χρυσούλα Διαβάτη, τέλος, συμμετείχαν επίσης
σε κινηματογραφικές παραγωγές, όχι κοινές όμως. Στην περίπτωσή τους ωστόσο οι
συνθήκες είναι διαφορετικές, διότι μεσουράνησαν σε μια εποχή που ο εμπορικός
κινηματογράφος είχε σημειώσει πτώση και είχε χάσει την παλιά του αίγλη. Επομένως
είναι λογικό να μην έγιναν πολλές παραγωγές και να μην υπήρχαν τόσες δυνατότητες
όσες τα προηγούμενα χρόνια.
5.7. Οι ηθοποιοί ως συνθιασάρχες, θιασάρχες, πρωταγωνιστές, συνεργάτες

Τα ζευγάρια των ηθοποιών τα οποία εξετάστηκαν, ανεξάρτητα από το αν
χώρισαν αργότερα στην προσωπική και κατ’ επέκταση στην επαγγελματική τους ζωή,
έχουν μείνει στη μνήμη των ανθρώπων. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο ένας έγινε ακόμα
πιο γνωστός λόγω της σχέσης του με τον άλλο, όπως η Ίλια Λιβυκού, που συμμετείχε
ανελλιπώς στο θίασο του Β. Λογοθετίδη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υστερούσε –
άλλωστε η ίδια τον παρακίνησε να προβεί στη δημιουργία προσωπικού του θιάσου.
Σε άλλες ήταν ήδη και οι δύο καθιερωμένοι στο χώρο και ένωσαν τις δυνάμεις τους,
όπως η Αλ. Βουγιουκλάκη και ο Δ. Παπαμιχαήλ, και τέλος υπήρξαν περιπτώσεις
κατά τις οποίες οι ηθοποιοί αναδείχτηκαν ως ζευγάρι, όπως ο Κ. Ρηγόπουλος και η Κ.
Αναλυτή, με τον έναν ή τον άλλο να λειτουργεί και μεμονωμένα όποτε δινόταν η
ευκαιρία.
331
5.7.1. Τα ζευγάρια των ηθοποιών ως συνθιασάρχες
Οι εν λόγω ηθοποιοί, από τη στιγμή που συνδέθηκαν προσωπικά με το έτερόν
τους ήμισυ, προέβησαν σε συνθιασαρχία. Όλα τα ζευγάρια έγιναν θιασάρχες απ’ όταν
απέκτησαν προσωπική σχέση μεταξύ τους και για όσο καιρό αυτή διήρκεσε. Πιο
περιορισμένες είναι οι παραστάσεις που ανέβασαν ως συνθιασάρχες η Χρ. Διαβάτη
και ο Ν. Τσακίρογλου, παρ’ ότι είναι μαζί πενήντα χρόνια περίπου. Αυτό πιθανόν να
οφείλεται στο γεγονός ότι ο καθένας τους υπηρετεί ένα διαφορετικό είδος θεάτρου
και ότι πλέον τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Έχει εδραιωθεί το ελεύθερο θέατρο και
οι επιλογές είναι πιο περιορισμένες, ιδίως για καλλιτέχνες που επιθυμούν να
διαφυλάξουν το κύρος τους αναλογιζόμενοι τη μέχρι τώρα διαδρομή τους.
Η συνθιασαρχία επομένως ως θεσμός τείνει να εκλείψει, όπως και το γεγονός
ότι κάθε θίασος στεγαζόταν σε συγκεκριμένο θέατρο κατά βάση. Σήμερα αυτό ισχύει
σπάνια, στις περιπτώσεις δηλαδή που κάποιος ηθοποιός συνεργάζεται κατά κόρον με
το Εθνικό Θέατρο, που έχει στην ιδιοκτησία του ένα θεατρικό χώρο ή που μια
παράσταση είναι επιτυχημένη και επαναλαμβάνεται για πολλά χρόνια στην ίδια
θεατρική στέγη.
5.7.2. Η σχέση μεταξύ των ηθοποιών κάθε ζευγαριού ως συνθιασάρχες και

πρωταγωνιστές
Είναι γεγονός ότι, παρ’ όλο που επρόκειτο για
ζευγάρια που καθιερώθηκαν, που έμειναν γνωστά στο
πέρασμα των χρόνων, ανεξάρτητα από το αν διατήρησαν
την προσωπική τους σχέση μέχρι το τέλος της ζωής τους,
παραμένουν δύο διαφορετικοί χαρακτήρες, με
διαφορετικές απαιτήσεις, κλίσεις και επιθυμίες. Όσο και
αν υπέτασσαν το εγώ τους για να αποφεύγουν δύσκολες
και έντονες καταστάσεις, η αδάμαστη φύση τους και η
τελειομανία των περισσότερων δεν υποτάσσονταν.
Εικόνα 163. Ο Ηλίας του ΙΣΤ´ Έτσι, είναι ενδιαφέρον να εξεταστεί η μεταξύ τους
Πηγή: Θέατρο ’58, εκδ. Θ.
Κρίτας σχέση και συνεργασία τόσο κατά τη συμμετοχή τους σε
παραστάσεις άλλων θιασαρχών όσο και από τη στιγμή που συγκρότησαν θίασο οι
ίδιοι.
332
Αρχικά το ρίσκο ήταν μεγάλο γιατί ο κάθε ηθοποιός είχε το κοινό του και μια
συγκεκριμένη κλίση προς κάποιους θεατρικούς ρόλους. Όμως αυτό το εγχείρημα
στάθηκε αφορμή να δοκιμαστεί και σε άλλα είδη που μπορεί να είχε κλίση ο/η
σύντροφος ή σύζυγός του/της. Σε αυτό συνηγορούσε και το γεγονός ότι υπήρχαν
φορές που ο ένας εκ των δύο χρειαζόταν να υποχωρήσει ή να συμβιβαστεί με το
ανέβασμα κάποιου έργου που δεν ήταν της αρεσκείας του, απλώς και μόνο επειδή
άρεσε στον άλλο και ταίριαζε με τον τρόπο ερμηνείας του. Είναι λογικό να
ανέκυπταν τέτοια θέματα, αφού το επάγγελμα του ηθοποιού παρέχει πολλές
διεξόδους και επιλογές. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί το ζευγάρι Κ.
Ρηγόπουλος-Κ. Αναλυτή, οι οποίοι ειχαν συμβιβαστεί με την αρχή αυτή, αλλά
ύστερα από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα επαγγελματικής συνύπαρξης αποφάσισαν
από κοινού να ακουλουθήσει ο καθένας ξεχωριστή πορεία και να πρωταγωνιστήσει
σε έργα που σε αντίθετη περίπτωση δεν ήταν εφικτό να τα παρουσιάσουν μαζί –είτε
γιατί δεν τους ταίριαζαν είτε γιατί απέκκλιναν από τις προτιμήσεις τους. Επιπλέον,
στην ίδια κατηγορία μπορούν να ενταχθούν και τα ζευγάρια Τζ. Καρέζη-Κ. Καζάκος
και Α. Βουγιουκλάκη-Δ. Παπαμιχαήλ. Στην πρώτη περίπτωση η Τζένη Καρέζη είναι
ομολογουμένως γνωστό ότι άλλαξε υποκριτικό ύφος απ’ όταν συνεργάστηκε με τον
σύζυγό της, κάτι που οφειλόταν κατά ένα μεγάλο μέρος στις πολιτικές τους
πεποιθήσεις. Όσο για το δεύτερο ζευγάρι, ο Δ. Παπαμιχαήλ επίσης επηρεάστηκε τόσο
ως προς την ερμηνεία των ρόλων του όσο και ως προς τους ήρωες που υποδυόταν
από τα έργα που επέλεγαν με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, τα οποία κάλυπταν ένα
συγκεκριμένο ρεπερτόριο.
Επιπρόσθετα, πιθανόν το ένα μέλος του ζευγαριού να έτρεφε εχθρότητα προς
κάποιους άλλους ηθοποιούς που ο/η σύντροφος ή σύζυγός του/της συμπαθούσε και
επιδίωκε να συνεργάζεται μαζί τους.604 Από τη στιγμή που πρόκειται για
διαφορετικούς χαρακτήρες και διαφορετικές προσωπικότητες, με διαφορετικά
«θέλω» και «πρέπει» ο καθένας, είναι φυσικό επακόλουθο μια τέτοια εξέλιξη. Όσα
ζητήματα προκύπτουν στην καθημερινότητα ενός ζευγαριού προκύπτουν αντίστοιχα
και στην επαγγελματική του συνεργασία, και μάλιστα σε πολλαπλάσιο βαθμό γιατί
υπάρχει η πίεση και το άγχος της δουλειάς, η λαχτάρα να πετύχουν, να δικαιωθούν
και να μη διαψεύσουν τις προσδοκίες του κόσμου.
604
Οι ηθοποιοί που εξετάστηκαν στην παρούσα εργασία δεν έχουν κατονομάσει τέτοιες περιπτώσεις συνεργατών
τους, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε ότι τέτοιου είδους εχθρότητα –που ίσως απέρρεε από ζήλια– πιθανόν να
απευθυνόταν σε συναδέλφους τους, με τους οποίους το έτερο μέλος του ζευγαριού καλούνταν να υποδυθεί το
αντίστοιχο θεατρικό ζευγάρι σε μια θεατρική παράσταση.
333
Αναμφίβολα έγκειται στο ίδιο το ζευγάρι ο τρόπος που χειρίζεται τα θέματα-
προβλήματα της συνεργασίας του. Από τους ίδιους εξαρτάται αν τα καλύψουν ή αν
βοηθήσει ο ένας τον άλλο σε ενδεχόμενες δυσκολίες ώστε να βρουν λύση από
κοινού, συγχωρώντας και κάποια ξεσπάσματα που πιθανόν να προκύπτουν,
εστιάζοντας με αυτό τον τρόπο στο αποτέλεσμα, στην έκβαση της θεατρικής
παράστασης και όχι στο παρασκήνιο, όπως έκαναν ο Κώστας Ρηγόπουλος και η
Κάκια Αναλυτή, ο Νικήτας Τσακίρογλου και η Χρυσούλα Διαβάτη, η Τζένη Καρέζη
και ο Κώστας Καζάκος, ο Δημήτρης Μυράτ και η Βούλα Ζουμπουλάκη.
Αυτό δε σημαίνει ότι οι υπόλοιποι πρόβαλλαν τη ζωή τους μέσα από τη δουλειά
τους, αλλά ίσως τη φώτιζαν περισσότερο – όχι απαραίτητα οι ίδιοι, αλλά ο περίγυρος,
εκμεταλλευόμενοι το πόσο δημοφιλείς ήταν. Ο Αλέξης Μινωτής και η Κατίνα
Παξινού φρόντιζαν με κάθε τρόπο για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, αλλά στις
περιπτώσεις που ήταν ο ίδιος σκηνοθέτης υπήρχαν πολλές λογομαχίες με τη σύζυγό
του για τον τρόπο ερμηνείας της, κάτι που ομολογούν όλοι όσοι συνεργάζονταν μαζί
τους. Όμως αυτή η υποτιθέμενη κόντρα διαρκούσε μόλις λίγα λεπτά και ύστερα από
τις πρόβες «αποχωρούσαν αγκαλιασμένοι».605
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο Δημήτρης
Παπαμιχαήλ, με τη σειρά τους, λόγω της υπερπροβολής
τους, γεγονός στο οποίο απέδιδε και ο τελευταίος το
χωρισμό τους, επηρεάστηκε η προσωπική τους ζωή. Από
τη στιγμή που καταγραφόταν και προβαλλόταν
οποιαδήποτε κίνηση ή δήλωσή τους, αυτό λειτούργησε εις
βάρος τους και συνεπώς οι εντάσεις ήταν συχνές τόσο
Εικόνα 164. Του φτωχού τ’ αρνί στον προσωπικό όσο και στην επαγγελματικό τομέα της
(1966)
Πηγή: Μ. Δελαπόρτας, ζωής τους. Η υπερβολική έκθεση και διασημότητα δεν
Δημήτρης Παπαμιχαήλ: Ένας
μύθος, μια ιστορία, εκδ. τους άφηνε περιθώρια για πολλές υποχωρήσεις, αφού το
Άγκυρα, Αθήνα 2002
είχαν επιλέξει άλλωστε, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζει
605
Κ. Καστανάς: «Φτιαγμένοι από υλικό άπιαστο», Η Καθημερινή-Επτά Ημέρες, σελ. 9, 17/12/2000: «Ομηρικοί
ήταν πολλές φορές οι καυγάδες του Μινωτή με την Παξινού πάνω στην πρόβα για τις λεπτομέρειες ερμηνείας
κάποιου ρόλου ή απλώς από την υπερένταση της δουλειάς, που πάντοτε όμως έκλειναν με έναν τεράστιο έπαινο
προς αυτήν, από τη μεριά του σκηνοθέτη-Μινωτή ή με διακωμώδηση της διαφωνίας τους από την Παξινού. Η
Παξινού τον άκουγε και εκτελούσε γιατί αυτός τη συμπλήρωνε, τη συγκρατούσε, αλλά και της έδινε τα θεωρητικά
επιχειρήματα πάνω στα οποία θα πάταγε για την ενσάρκωση του ρόλου της. Φυσικά στο τέλος αυτή… ξεπερνούσε
κάθε οδηγία ή συμβουλή! Γιατί η Παξινού δεν ερμήνευε απλώς, ήταν αυτή, ψυχή και σώμα στον κάθε ρόλο. Και η
πάλη που προέκυπτε πολλές φορές ανάμεσά τους στις πρόβες ήταν της παρόρμησης με την περίσκεψη. Της ψυχής
με το πνεύμα».
334
μεν ο ένας το ταλέντο του άλλου, αλλά να υποστηρίζει ο καθένας τη δική του πλευρά.
Ήταν μια έντονη σχέση, όπως ακριβώς ξεκίνησε.
Ενδιαφέρον προκαλεί και η διαπίστωση ότι τα
περισσότερα από τα ζευγάρια αυτά υποδύονταν επίσης τα
ζευγάρια και στη σκηνή ή στην οθόνη. Διέφερε ωστόσο ο
τρόπος που το παρουσίαζαν. Διαφορετικό ήταν το προφίλ
των ρόλων που υποδύονταν, για παράδειγμα, η Χρυσούλα
Διαβάτη ή η Κάκια Αναλυτή απέναντι στους συζύγους
τους σε σχέση με το προφίλ της Αλίκης Βουγιουκλάκη ή
της Ίλιας Λιβυκού. Οι μεν διατηρούσαν περισσότερο –με
εξαιρέσεις βέβαια– μια εικόνα πιο πιστή στην Εικόνα 165. Τόπο στα νιάτα
(1967)
πραγματικότητα ως αφοσιωμένες σύζυγοι απ’ ό,τι οι δε, Πηγή: Μ. Δελαπόρτας,
Δημήτρης Παπαμιχαήλ: Ένας
οι οποίες έπαιζαν κυρίως το ρόλο της «ξελογιάστρας» μύθος, μια ιστορία, εκδ. Άγκυρα,
Αθήνα 2002
γυναίκας, ενίοτε και της ερωμένης. Οι άντρες, από την
άλλη πλευρά, είχαν πιο σεμνό, πιο συντηρητικό χαρακτήρα προσωπικά και
επαγγελματικά. Παρουσιάζονταν πιο προσγειωμένοι, πιο αυστηροί και είχαν το ρόλο
του κατακτημένου κυρίως, όχι του κατακτητή, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει το ρόλο
του θύματος. Αντιθέτως, ήταν πολύ εύστροφοι, δυναμικοί, διπλωμάτες και εξέπεμπαν
κύρος, όποιο χαρακτήρα και αν ενσάρκωναν. Σε αντιδιαστολή με τους παραπάνω, ο
Δημήτρης Μυράτ και η Βούλα Ζουμπουλάκη απέφευγαν να εντάσσουν τη ζωή στην
τέχνη, καθώς οι ρόλοι που ερμήνευαν δεν συνιστούσαν πάντα τα μέλη ενός
ζευγαριού.
Ο αμοιβαίος θαυμασμός και σεβασμός ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα των
ηθοποιών για τους οποίους έγινε λόγος στην παρούσα εργασία, αλλά διέφερε πολλές
φορές ο τρόπος που το εκδήλωνε ο καθένας προς το/τη σύντροφο/σύζυγό του/της και
κατά πόσο μπορούσε να υποτάσσει τα δικά του/της πάθη στο βωμό της αρμονικής
συνύπαρξης.606 Κατά πόσο, δηλαδή, μια προσωπική τους διαφωνία είχε αντίκτυπο
στη δουλειά τους, κατά πόσο ο ένας άφηνε ελευθερία στον άλλο να αυτοσχεδιάσει,
να εκφραστεί, να αποφασίσει, να επιλέξει, κατά πόσο προστάτευε ο ένας τον άλλο
τόσο στην επαγγελματική ζωή –απέναντι σε συνεργάτες δικαιολογώντας μια
συμπεριφορά, ή απέναντι στο κοινό αναλαμβάνοντας ο ίδιος ένα ρόλο ή μια
606
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Ν. Τσακίρογλου, ο ίδιος «κάνει το θεατή να έρθει προς το μέρος του και να
ταυτιστεί μαζί του, ενώ η Χρυσούλα Διαβάτη προσεγγίζει η ίδια το θεατή».
Generation)
335
αρμοδιότητα που δεν ήταν εφικτό να πραγματοποιηθεί από το άλλο μέλος του
ζευγαριού– όσο και στην κοινωνική.
Δεν πρέπει να παραλειφθεί ωστόσο ότι η σχέση τους ως συνθιασαρχών
γεννούσε και τον μεταξύ τους ανταγωνισμό. Σε περιπτώσεις που το πάθος για τη
δουλειά τους υπερκάλυπτε ίσως το πάθος του ενός για τον άλλο εκδηλώνονταν
κάποιες ανεξήγητες εντάσεις που κατά κύριο λόγο βασίζονταν στον ανταγωνισμό που
ενυπήρχε μεταξύ των ηθοποιών. Αυτό πιθανότατα να ήταν και η αιτία που τα
ζευγάρια οδηγήθηκαν στο χωρισμό. Δε στάθηκαν ικανοί να καταπνίξουν το αίσθημα
αυτό και να διαχωρίσουν την ιδιωτική από την επαγγελματική τους ζωή. Ωστόσο η
Έλλη Λαμπέτη υποστήριζε ότι ο Δ. Χορν τη βοηθούσε όταν συνεργάζονταν, γιατί
«συζητούσαν πολύ». Ίσως οι αιτίες του δικού τους χωρισμού ήταν πολλές και
διαφορετικές, γι’ αυτό και δεν επεδίωξαν να ξανασυνεργαστούν μέχρι το τέλος της
ζωής τους, παρά την επιθυμία του κόσμου, που τους ήθελε μαζί και σχημάτιζε ουρές
για να τους παρακολουθήσει. Αντίθετα η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο Δημήτρης
Παπαμιχαήλ ξανασυνεργάστηκαν, πιο ήρεμοι και ώριμοι με το πέρασμα των χρόνων,
αναταράσσοντας για άλλη μια φορά τη θεατρική ζωή της Αθήνας.
Η πλειοψηφία πάντως των ζευγαριών στήριξε ο ένας τον άλλο στην επιτυχία
και την αποτυχία, προσπαθώντας από κοινού να διασφαλίσουν μια αξιόλογη και
αξιομνημόνευτη θεατρική δραστηριότητα προστατεύοντας και ενθαρρύνοντας το/τη
σύντροφο/σύζυγό τους, καταπνίγοντας τα πάθη τους και ικανοποιώντας έτσι το κοινό
τους κυρίως με το έργο τους και όχι με τις προσωπικές τους διαφορές. Άλλωστε τα
προσωπικά τους ζητήματα ξεθωριάζουν με το πέρασμα του χρόνου, ενώ η προσφορά
τους μένει αλησμόνητη και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Γι’ αυτό και οι ηθοποιοί
αυτοί είχαν διάρκεια και έχουν κερδίσει υστεροφημία.
5.7.3. Η σχέση των ηθοποιών με τους συναδέλφους και τους συνεργάτες τους
Εκτός από τον ανταγωνισμό που λέγεται ότι υπήρχε ανάμεσα στο κάθε ζευγάρι,
υπήρχε και ανταγωνισμός μεταξύ των ηθοποιών διαφορετικών ζευγαριών, κυρίως
αυτών που έδρασαν την ίδια περίπου εποχή.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σχέση της Αλίκης Βουγιουκλάκη με
την Τζένη Καρέζη. Πολλά και ποικίλα είναι τα σχόλια που έχουν διατυπωθεί σχετικά
336
με την υποτιθέμενη αντιπαράθεση των δύο πρωταγωνιστριών.607 Η ίδια η Αλ.
Βουγιουκλάκη είχε εξομολογηθεί ότι η Τζ. Καρέζη ήταν καλύτερη από την ίδια,
κυρίως στις κωμωδίες, ότι υπήρξε σπουδαία ακόμα και στο θάνατο και ότι την
αγαπούσε πολύ.608 «Τέτοια πλάσματα, μια φορά γεννιούνται και δεν πεθαίνουν ποτέ.
Η Τζένη σφράγισε τον ελληνικό κινηματογράφο και το θέατρο με τη μοναδική της
λάμψη. Η υπερηφάνεια, η μαγεία, η λάμψη και το ήθος της θα αστράφτουν για
πάντα» είχε δηλώσει μετά το θάνατο της Τζ. Καρέζη. 609 Ήταν μια σχέση έντονη, που
είχε απασχολήσει κοινό και κριτικούς και είχε χαρακτηριστεί ως η πιο διάσημη
αμφιλεγόμενη φιλία του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου. Πολλοί ήταν αυτοί
που είχαν δει την Αλίκη να παρακολουθεί με απίστευτη αγωνία την Καρέζη στο ρόλο
της Μήδειας και να σηκώνεται γεμάτη συγκίνηση να την χειροκροτεί. Αντίστοιχα,
όταν η Βουγιουκλάκη ερμήνευσε την Αντιγόνη, δεν είχε πάρει καλές κριτικές. Τότε
ήταν που η Τζ. Καρέζη στάθηκε δίπλα της για να της συμπαρασταθεί. Παρ’ όλο που
καθεμία απευθυνόταν σε διαφορετικό κοινό και είχε διαφοροποιηθεί καλλιτεχνικά
από την άλλη, εντούτοις τα σχόλια δεν κόπαζαν και εκείνες ούτε επιβεβαίωναν ούτε
διέψευδαν οτιδήποτε.610
607
http://www.youtube.com/watch?v=-gDxkjDeOdE&feature=related (Αλίκη Βουγιουκλάκη – Τζένη Καρέζη):
Μάριος Πλωρίτης: Η Αλίκη με την Καρέζη ήταν συμμαθήτριες. Υπήρχε κάποια φιλική σχέση, μετά έσπαγε λίγο.
Φυσικό να υπάρχει κάποια αντιπαλότητα, αν και ποτέ δεν έφταναν σε ρήξεις. Η Αλίκη είχε πιο γρήγορη επιτυχία
από την Τζένη.
Νίκος Φώσκολος: «Ποτέ δεν άκουσα τη μία να λέει κάτι κακό για την άλλη, αλλά ο ανταγωνισμός υπήρχε –
κυρίως στα εισιτήρια και στις αμοιβές. Κάποια στιγμή η Αλίκη έφυγε από τη Φίνος Φιλμ, αλλά η Τζένη
παρέμεινε. Όταν όμως αργότερα η πρώτη δε βρήκε αυτά που ζητούσε, επέστρεψε στο Φίνο. Τότε η Τζένη
αποχώρησε, γιατί θύμωσε που εκείνος τη δέχτηκε πίσω παρ’ ότι τον πρόδωσε».
Ζάχος Χατζηφωτίου: «Η Τζ. Καρέζη έλεγε ότι στο θέατρο η ίδια ήταν αχτύπητη, ενώ στον κινηματογράφο η
Αλίκη είχε περισσότερο κοινό. Η σκανδαλιάρα ήταν η Αλίκη. Γι’ αυτό και όταν παντρευτήκαμε η Τζένη δεν
ήθελε να προσκαλέσουμε την Αλίκη, γιατί δήλωνε πως η Αλίκη ήταν ικανή να χαλάσει το γάμο με αυτά που
έκανε. Στην κηδεία της Καρέζη, η Αλίκη μου είπε ότι έχασε το ενδιαφέρον για τη δουλειά της, γιατί χάθηκε πλέον
ο ανταγωνισμός. Η Τζένη της έδινε δύναμη να συνεχίζει για να της μπαίνει στο μάτι».
Ιάσονας Τριανταφυλλίδης: «Ο κόσμος είχε μοιραστεί. Η Αλίκη ήταν με τον Μ. Χατζηδάκη, τον Μ. Πλωρίτη, τον
Αλ. Σακελλάριο. Η Τζένη ήταν με το Μ. Θεοδωράκη, τον Ι. Καμπανέλλη, τον Κ. Πρετεντέρη. Ο Αλ. Σακελλάριος
είχε πει ότι η Αλίκη ήταν ένα έξυπνο κορίτσι που έκανε το κουτό, ενώ η Τζένη ένα κουτό που έκανε το έξυπνο».
Γιάννης Δαλιανίδης: «Η Αλίκη χόρευε σε κάποια εκδήλωση με τον Κ. Καραμανλή. Κάποια στιγμή γύρισε και
είπε, κοιτάζοντας την Καρέζη που βρισκόταν εκεί, ότι εκείνη δεν είχε ούτε καν υπουργό δίπλα της».
Νινέττα Λεμπέση (φίλη Αλίκης): «Η Αλίκη θαύμαζε πολύ την Καρέζη και της είχε σταθεί ειλικρινά σε δυο
απανωτές αποτυχίες της δεύτερης. Της στοίχισε πολύ η αρρώστια της και όταν την επισκέφτηκε στο νοσοκομείο
έμειναν οι δυο τους, αφού η Καρέζη είπε να βγουν όλοι έξω. Ποτέ δεν έγινε γνωστό τι ειπώθηκε μεταξύ τους».
Λάκης Λαζόπουλος: «Η μία έτρεφε αγάπη για την άλλη, παρά τους έντονους διαλόγους τους. Μετά την κηδεία,
μου είπε ότι η Τζένη χαμογελούσε, και χαμογελούσε σ’ εκείνη, γιατί θα την έπαιρνε. Επίσης, είπε: “Εμείς οι δύο
είμαστε με έναν τρόπο μαζί. Έτσι ένιωσα, και το ένιωσα πολύ καλά αυτό”».
Κώστας Καρράς: «Σπάραξε η Αλίκη με το θάνατο της Τζένης. Ήταν και οι δύο έγκυες –ήταν παράλληλες οι ζωές
τους– και τηλεφωνούσε η μία στην άλλη συχνά. Την Αλίκη την ενδιέφερε πολύ τι θα έλεγε η Τζένη γι’ αυτή, ενώ
η Τζένη διέθετε μια σιγουριά και δεν την πολυένοιαζε».
608
http://www.youtube.com/watch?v=-gDxkjDeOdE&feature=related (Αλίκη Βουγιουκλάκη – Τζένη Καρέζη)
609
Text at: http://www.cigarmagazine.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=112%3A2009-12-21-
12-37-10&catid=95%3A2009-12-21-13-37-59&Itemid=37
610
Εκτός από την επαγγελματική τους ζωή, είχαν πολλά κοινά βιώματα στην προσωπική τους ζωή. Και οι δύο
βίωσαν την έλλειψη της πατρικής φιγούρας, και οι δύο έκαναν δύο γάμους, και οι δύο γέννησαν από ένα γιο.
337
Για την Αλ. Βουγιουκλάκη είχε εκφράσει την άποψή της και η Έλλη Λαμπέτη:
«Η Βουγιουκλάκη δεν είναι ηθοποιός. Είναι καταπληκτική μίμος. Δε μιλάω με
περιφρόνηση – εκτιμώ πολύ το ταλέντο της στη μιμική. […] Μιμείται τη συγκίνηση,
μιμείται το θυμό, μιμείται το κλάμα, μιμείται το σκέρτσο. Αυτό που κάνει είναι
αξιολογότατο, δε λέω, και μόνο επειδή δε διαλέγει σωστό υλικό γίνεται η απόδοσή
της σκάρτη, φτηνή, χαμηλού επιπέδου».611
Υπήρχε επομένως ανταγωνιστική σχέση μεταξύ των ηθοποιών, κυρίως αυτών
που έδρασαν την ίδια εποχή, αλλά δεν είχαν προκληθεί αντιδράσεις. Επεδείκνυαν
ανωτερότητα τις περισσότερες φορές, σεβόμενοι τη φήμη τους, την τέχνη και το
κοινό που τους ακολουθούσε σε κάθε τους βήμα. Αξιοπρόσεκτο βέβαια είναι ότι οι
«κόντρες» αυτές αφορούσαν κυρίως τις γυναίκες πρωταγωνίστριες. Δεν υπάρχει
αντίστοιχη φήμη για τους άντρες.
Συναφής με το παραπάνω είναι
και η σχέση που είχαν οι θιασάρχες με
τους υπόλοιπους ηθοποιούς και
συντελεστές της παράστασης. Όπως
συμπεραίνουμε από τα σχόλια
ανθρώπων από τον κοινωνικό και
Εικόνα 166. Ρέκβιεμ για μια μοναχή
Πηγή: Θέατρο ʾ57, εκδ. Θ. Κρίτας επαγγελματικό τους περίγυρο, τα
ζευγάρια των ηθοποιών που είχαν διατελέσει συνθιασάρχες φέρονταν με σεβασμό
στους υπόλοιπους, κυρίως στους νέους, αλλά όπως είναι λογικό ήταν σκληροί
προκειμένου να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Χαρακτηριστική είναι η απάντηση
του Μινωτή όταν του είχαν ζητήσει να κάνουν διάλειμμα στις πρόβες: «Δεν είμαστε
διαλειμματίες».
Στη συνέχεια, πέρα από το αν η συγγένεια εξ αίματος είναι ικανή να μεταδώσει
το ταλέντο των παλαιότερων στους νεώτερους, αφού το ταλέντο δεν είναι κάτι που
μεταδίδεται πάντα, αξίζει να αναφερθεί ότι τα ζευγάρια των ηθοποιών που
σχολιάστηκαν είχαν κάποιους μόνιμους συνεργάτες τόσο στο θέατρο όσο και στον
κινηματογράφο. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Ευάγγελος
Πρωτοπαππάς, που βρισκόταν αδιαλείπτως στο πλευρό του Βασίλη Λογοθετίδη. Τους
συνέδεε βαθιά φιλία, εκτίμηση και σεβασμός. Συμπληρωματικά, ο Β. Λογοθετίδης
611
Φρ. Μπιούμπι (1983), σ. 102.
338
προτιμούσε έργα Ελλήνων θεατρικών συγγραφέων, και κυρίως των Χρήστου
Γιαννακόπουλου και Αλέκου Σακελλάριου.
Το ζευγάρι Παξινού-Μινωτής, επίσης, συνεργαζόταν σχεδόν αποκλειστικά στις
αρχαίες τραγωδίες με τον Κλεόβουλο Κλώνη και τον Αντώνη Φωκά, για το
σκηνογραφικό και ενδυματολογικό μέρος μιας παράστασης, αντίστοιχα, καθώς
επίσης αργότερα με τη χορογράφο Μαρία Χορς και το Διονύση Φωτόπουλο.
Εμφανής ήταν και η αδυναμία της Αλίκης Βουγιουκλάκη στον Φιλοποιμένα Φίνο.
Επίσης, για το μουσικό τμήμα μιας θεατρικής παράστασης ή μιας κινηματογραφικής
ταινίας συνεργαζόταν με τον Μάνο Χατζιδάκι – ενώ η Τζένη Καρέζη με τον Μίκη
Θεοδωράκη.612 Αυτό συνέβαινε διότι ο ένας πλέον μάθαινε τις ιδιαιτερότητες και
ιδιορρυθμίες του άλλου, οπότε από τη στιγμή που η έκβαση της συνεργασίας ήταν
επιτυχημένη κατέληγαν να συμπορεύονται και να καταβάλλουν προσπάθειες για το
καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Η επιτυχημένη επαγγελματική σχέση και συνεργασία δε σήμαινε και στενή
προσωπική σχέση, και το αντίστροφο. Επιπλέον, όσοι ηθοποιοί διατηρούσαν φιλικές
σχέσεις δεν ήταν απαραίτητο να έχουν συνεργαστεί, όπως, για παράδειγμα, η Αλίκη
Βουγιουκλάκη και η Ζωή Λάσκαρη. Τις συνέδεε βαθιά φιλία, είχαν συμμετάσχει και
οι δύο ηθοποιοί σε ταινίες του Φίνου, αλλά ποτέ στην ίδια ταινία, αφού υπηρετούσαν
διαφορετικά είδη θεάτρου.
5.8. Κοινωνική καταξίωση των ηθοποιών – Εμπορευματοποίηση –

Απόηχος του έργου τους
Ύστερα από τη διεκπεραίωση αυτού του πονήματος διαπιστώνεται ότι οι
ηθοποιοί που σχολιάστηκαν επιβραβεύονταν με τιμητικά βραβεία και αργότερα με
αφιερώματα προς τιμήν τους στην τηλεόραση ή με βιβλία που αναφέρονται στη ζωή
και το έργο τους. Επιπλέον, έχουν δοθεί τα ονόματά τους σε οδούς, στα θέατρα όπου
στεγάζονταν για χρόνια –Θέατρο Τζένη Καρέζη, Θέατρο Δημήτρης Χορν, Θέατρο
Αλίκη, Θέατρο Λαμπέτη–, καθώς και σε μουσεία που φιλοξενούν προσωπικά τους
αντικείμενα και αρχεία, όπως το Μουσείο Παξινού-Μινωτή.
Δεν πρέπει να παραλειφθούν και τα καμαρίνια που διατηρούνται στο Θεατρικό
Μουσείο και περιλαμβάνουν κοστούμια των πιο γνωστών ρόλων τους, την
612
Γνωστές ήταν και οι προτιμήσεις των παραπάνω ηθοποιών σε συγκεκριμένους μακιγιέρ. Ο Αλέξης Μινωτής
είχε σχεδόν πάντα δίπλα του τον Γιώργο Σκένδρο, κυρίως όταν ερμήνευε τραγικούς ήρωες, ενώ η Αλίκη
Βουγιουκλάκη τον Νίκο Ξεπαπαδάκο.
339
αλληλογραφία τους, βιβλία και αντικείμενα που είχαν πάντοτε μαζί τους και τους
χαρακτήριζαν. Το γεγονός αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό, γιατί έτσι αναγνωρίζεται με
κάποιο τρόπο η προσφορά τους και το έργο τους. Παράλληλα τους επαναφέρει στη
μνήμη των παλαιότερων και δίνει αφορμή στους νεώτερους να ενημερωθούν σχετικά.
Από την άλλη, κάποιοι έχουν εκμεταλλευτεί τη δόξα των ηθοποιών που
αναφέρθηκαν, προκειμένου να επωφεληθούν οικονομικά και κοινωνικά. Το πιο
αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η
περίπτωση της Αλίκης Βουγιουκλάκη.
Πληθώρα ανθρώπων θέλησαν να αποκομίσουν
δόξα και κέρδος ασχολούμενοι μαζί της. Η
συγγραφή και έκδοση βιβλίων προς τιμήν της
είναι συχνό φαινόμενο, αν συγκριθεί με άλλους
γνωστούς ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου
και κινηματογράφου, αλλά η ποσότητα δε Εικόνα 167. Αριστοκρατικός δρόμος
συνάδει πάντοτε με την ποιότητα. Οι
πληροφορίες που περιλαμβάνονται δεν είναι όλες βάσιμες και έγκυρες, με
αποτέλεσμα αυτό να μειώνει την πολιτισμική αξία του συγκεκριμένου εγχειρήματος.
Παράλληλα, τελευταία παρατηρείται το φαινόμενο να αναπαράγονται και
διαδικτυακά στοιχεία για ηθοποιούς τέτοιου βεληνεκούς μη ορθά και έγκυρα.
Αυτή η παραποίηση της αλήθειας αποτελεί ιεροσυλία προς τους ανθρώπους οι
οποίοι έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη του πολιτισμού και συγκεκριμένα της τέχνης
του θεάτρου. Επίσης, μια άλλη παράμετρος του φαινομένου είναι οι δυσκολίες που
καλείται να αντιμετωπίσει ένας/μια ερευνητής/-τρια που επιθυμεί να ασχοληθεί με
τους συγκεκριμένους καλλιτέχνες. Μη γνωρίζοντας τι ισχύει και όχι, έρχεται
αντιμέτωπος/-η με έναν κυκεώνα πληροφοριών που στην πλειοψηφία τους δεν
ευσταθούν, οπότε καλείται να αμφισβητήσει καθετί που εντοπίζει μέχρι αυτό να
επαληθευτεί από πιο έγκυρες πηγές.
Οι πολύπλευρες ικανότητες και δυνατότητες των ζευγαριών των ηθοποιών για
τα οποία προηγήθηκε αναλυτική αναφορά τους βοήθησαν να διακριθούν και να
καταξιωθούν. Παρ’ ότι ο ανταγωνισμός ήταν μεγάλος, το έργο που κληροδότησαν
έχει γίνει αντικείμενο έρευνας και σχολιασμού πολλές φορές και έχει αποκομίσει
πληθώρα κριτικών, θετικών κυρίως, αλλά ενίοτε και αρνητικών.
340
Σημαντικό ρόλο σε αυτό έχει διαδραματίσει και ο
τρόπος που έχουν χειριστεί την ανεκτίμητη αυτή
κληρονομιά οι απόγονοί τους – αναφερόμενοι σε όσους
έχουν αποβιώσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ανεξάρτητα
από το αν υπήρξαν απόγονοι ή όχι, τα προσωπικά
αντικείμενα και αρχεία έχουν διαφυλαχτεί αλλά
παραμεληθεί, ενώ σε άλλες υπήρξε απεριόριστη
εκμετάλλευση.613 Λίγες είναι οι περιπτώσεις που το έργο
των θανόντων έχει αντιμετωπιστεί με σεβασμό και έχει
διαφυλαχτεί,614 τιμώντας έτσι τη μνήμη τους και

Εικόνα 168. Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα
(1984) διαφυλάττοντάς το από οποιαδήποτε παρερμηνεία και
Παπαμιχαήλ: Ένας μύθος, μια διαστρέβλωση.
ιστορία, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2002
Όσο δε για το αν οι απόγονοι των ζευγαριών των ηθοποιών αυτών τους
μιμήθηκαν, αξίζει να αναφερθεί ότι κάποιοι αποφάσισαν να υπηρετήσουν επάξια την
υποκριτική τέχνη –Κωνσταντίνος Καζάκος, Ζωή Ρηγοπούλου, Χρυσή Κοζύρη615–,
αλλά μη διαπρέποντας στο βαθμό που το κατόρθωσαν οι γονείς τους. Άλλοι ωστόσο,
όπως ο Γιάννης Παπαμιχαήλ, λόγω της κακής διαχείρισης της περιουσίας της
μητέρας του, διέψευσε τις προσδοκίες των οικείων του, εκδηλώνοντας μια
συμπεριφορά ενίοτε προβληματική και αταίριαστη στον κύκλο του.
5.9. Περιοδείες
Τα ζευγάρια των ηθοποιών που εξετάστηκαν πραγματοποιούσαν πολλές
περιοδείες με τους θιάσους τους. Αξιοθαύμαστο είναι ότι δεν περιορίζονταν στον
ελλαδικό χώρο, αλλά περιόδευαν στο Κάιρο, στην Αλεξάνδρεια, στην Κύπρο, στην
Αμερική. Στήριζαν δηλαδή τον εκεί ελληνισμό, αλλά επίσης συνέβαλαν στη διάδοση
της ελληνικής τέχνης και συγκεκριμένα του ελληνικού θεάτρου.
Ανάμεσα σε άλλους σημαντικούς ηθοποιούς, ο Δημήτρης Χορν, ο Δημήτρης
Μυράτ και ο Βασίλης Λογοθετίδης με τους θιάσους τους διατήρησαν τα σκήπτρα της
θεατρικής κίνησης στην Αίγυπτο, ενώ ο Αλέξης Μινωτής προσανατολίστηκε κυρίως
στην Αμερική και στην Ευρώπη. Η πρακτική αυτή ίσχυσε μέχρι τα πρώτα χρόνια της
613
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί ο Γιάννης Παπαμιχαήλ και ο τρόπος που εκμεταλλεύτηκε τη φήμη
της μητέρας του Αλίκης Βουγιουκλάκη.
614
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αυτού αποτελεί ο Κωνσταντίνος Καζάκος και η Ζωή Ρηγοπούλου.
615
Κόρη της Ίλιας Λιβυκού από τον πρώτο της γάμο, καθότι δεν είχαν παντρευτεί με τον Βασίλη Λογοθετίδη.
341
δεκαετίας του 1950.616 Από τότε και έπειτα διαπιστώνουμε ότι οι περιοδείες
περιορίζονταν εντός Ελλάδας και οι πιο συχνοί προορισμοί ήταν το Αρχαίο Θέατρο
Επιδαύρου, η Θεσσαλονίκη και η Πάτρα. Οι ηθοποιοί τιμούσαν το κοινό των πόλεων
αυτών παρουσιάζοντας κάποιες φορές εκεί έργα που δεν είχαν προηγουμένως
παρουσιάσει στην Αθήνα, όπως συνηθιζόταν. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα
αποτελούν ο Κώστας Ρηγόπουλος και η Κάκια Αναλυτή, οι οποίοι συχνά έκαναν
πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη, βρίσκοντας θερμή ανταπόκριση από το κοινό, και
ύστερα επέστρεφαν στην Αθήνα.
Παρατηρείται, επομένως, ότι οι περιοδείες αποτελούσαν μια πάγια τακτική των
θιάσων, η οποία ακολουθούνταν κυρίως μεταξύ της χειμερινής και θερινής θεατρικής
περιόδου. Σημαντικό κίνητρο για την πραγματοποίηση περιοδειών μπορεί να
θεωρηθεί η επιθυμία των ζευγαριών των ηθοποιών να τροφοδοτήσουν τη φήμη τους
σε μια εποχή που δεν υπήρχαν τόσα μέσα ενημέρωσης όσα σήμερα. Έτσι, η
καταξίωση πέραν της αθηναϊκής πρωτεύουσας ή ακόμα και της ελληνικής
επικράτειας τους προσέδιδε πρόσθετο κύρος και δόξα. Επιπλέον, με τον τρόπο αυτό
έδιναν τη δυνατότητα στο επαρχιακό κοινό να τους δει από κοντά, απολαμβάνοντας
έτσι οι ίδιοι το θαυμασμό των θεατών, οι οποίοι συχνά τον εκδήλωναν πιο έντονα απ’
ό,τι στην Αθήνα, όπου τα θέατρα ήταν περισσότερα και ο κόσμος είχε περισσότερες
ευκαιρίες να τους προσεγγίσει.
Αναφορικά με τα έργα που παρουσίαζαν, αυτά δεν ανήκαν μόνο σε Έλληνες
θεατρικούς συγγραφείς, αλλά και ξένους, κάνοντας πιο ευρύ το ρεπερτόριό τους και
προσελκύοντας μεγαλύτερη μερίδα του κοινού. Είναι απαραίτητο να αναφερθεί στο
σημείο αυτό ότι, όταν ο Αλ. Μινωτής με το θίασό του είχε μεταβεί στο Λονδίνο για
να παρουσιάσουν τον Άμλετ, είχε δοθεί διαταγή της Πολιτείας να κλείσουν όλα τα
υπόλοιπα θέατρα προκειμένου να τιμήσουν το θίασο αυτό, που κι αυτός με τη σειρά
του τους είχε τιμήσει ανεβάζοντας έργο Άγγλου θεατρικού συγγραφέα, και δη του
Ουίλιαμ Σαίξπηρ.
5.10. Ευρύτερη θεατρική ενασχόληση των ηθοποιών

Επιπρόσθετα, οι μεγάλοι αυτοί ηθοποιοί που εξετάστηκαν στην παρούσα
εργασία διέπρεψαν και σε άλλους ρόλους πέρα από τους θεατρικούς. Συμμετείχαν σε
616
Μ. Γιαλουράκης, Η Αίγυπτος των Ελλήνων, β´ εκδ., σ. 518, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006.
342
τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, αλλά πειραματίστηκαν και σε διαφορετικά
επαγγέλματα που είχαν σχέση με το θέατρο.
Αρχικά, επιδόθηκαν στη σκηνοθεσία. Εκτός από το ρόλο του θιασάρχη
ανέλαβαν και σκηνοθετικά καθήκοντα. Οι πιο γνωστοί ηθοποιοί-σκηνοθέτες ήταν ο
Αλέξης Μινωτής, ο Κώστας Καζάκος, ο Δημήτρης Μυράτ, ο Βασίλης Λογοθετίδης,
αλλά και η Έλλη Λαμπέτη. Η τελευταία, προκειμένου να δείξει τη μεγάλη βαρύτητα
που έχει η σκηνοθετική οπτική του ίδιου του πρωταγωνιστή, είχε δηλώσει ότι «έτσι
παρουσιάζεις όπως βλέπει ο πρωταγωνιστής το έργο, όχι μέσα από τα μάτια τρίτου.
Βλέπεις το έργο από τα μάτια του συγγραφέα, όχι του σκηνοθέτη».617
Ένα άλλο ταλέντο που αποκαλύφθηκε ότι διέθεταν ήταν το συγγραφικό. Ο
Δημήτρης Χορν, για παράδειγμα, λέγεται ότι έγραψε τα θεατρικά έργα Η καλή καρδιά
της Ελεονώρας και Ο ανθρωπάκος, χωρίς να αποκαλύψει το δικό του όνομα,
δηλώνοντας ως συγγραφείς τους Τζ. Κρόμσταϊλ και Ελευθέριο Άγνωστο, αντίστοιχα.
Στην Τζένη Καρέζη επίσης ανήκει η συγγραφή των τηλεοπτικών σεναρίων Μαρίνα
Αυγέρη και Μαύρη Χρυσαλίδα, του θεατρικού έργου Οι θεατρίνοι, της
κινηματογραφικής ταινίας Ερωτική συμφωνία, της οποίας ανέλαβε και τη
συμπαραγωγή μαζί με τον Κώστα Καζάκο.
5.11. Ηθοποιοί και σημερινή πραγματικότητα

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι τηλεοπτικές εκπομπές που προβάλλουν
τους σημαντικούς αυτούς ηθοποιούς, είτε με μορφή αφιερωμάτων είτε με
συνεντεύξεις όσον αφορά τους ζώντες, περιορίζονται σε αυτούς και μόνο, και δεν
επεκτείνονται σε νεώτερους, κάτι που προκαλεί
προβληματισμό.
Δεν έχει διαπιστωθεί αν αυτό οφείλεται στην
έλλειψη νέων ταλέντων ή στην τάση για εμμονή στο
παρελθόν. Πιθανότατα πρόκειται για ένα συνδυασμό
των παραπάνω, καθώς υπάρχει μεν πληθώρα νέων
ηθοποιών, αλλά δεν διαθέτουν όλοι το ταλέντο για να
διακριθούν και να καταξιωθούν. Κάποιοι από αυτούς
πληρούν τις προϋποθέσεις και, σε συνδυασμό με τις Εικόνα 169. Η Κυρία του Μαξίμ
617
(Παρασκήνιο – Έλλη Λαμπέτη, 01/01/1979)
343
θεατρικές σπουδές τους, κάνουν αξιόλογες προσπάθειες, ενώ κάποιοι άλλοι κάθε
άλλο παρά υπηρετούν την τέχνη του θεάτρου. Επίσης, διάχυτη είναι και η τάση
πολλών ανθρώπων να εμμένουν στο παρελθόν και να κρίνουν με βάση αυτό, μη
λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δεδομένα πλέον είναι διαφορετικά, ο ανταγωνισμός πιο
οξύς και η διάκριση δεν ταυτίζεται πάντα με τις ικανότητες του καθενός και την
επιτυχία του.
Επιπρόσθετα, η εξωτερική εμφάνιση είναι ένα θέμα συνυφασμένο με την
καλλιτεχνική φύση των ηθοποιών. Τόσο τα ζευγάρια που εξετάστηκαν όσο και οι
σημερινοί ηθοποιοί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο φαίνεσθαι. Η προβολή τους στο
ευρύ κοινό αλλά και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός καθιστά πιο έντονη την τάση για
την παρουσίαση μιας ωραίας δημόσιας εικόνας – με υποκειμενικά κριτήρια πάντα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι μεριμνούν για την εξωτερική τους
εμφάνιση όχι μόνο στην καθημερινή τους ζωή, αλλά πολλές φορές και εν ώρα
θεατρικής δράσης μέσω των κοστουμιών τους ή του μακιγιάζ. Σε κάποιες
περιπτώσεις θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως κριτήριο για την επιλογή ενός έργου ή
ενός ρόλου.618
Στη συνέχεια, αξίζει να αναφερθεί ότι ένα
από τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που
θεωρείται απαραίτητο να διαθέτουν οι ηθοποιοί
είναι η αυτοπεποίθηση. Τα προαναφερθέντα
ζευγάρια ηθοποιών είχαν πίστη στις
δυνατότητές τους, ήξεραν τα όριά τους και τι
απαιτούνταν κάθε φορά για να έχουν το επιθυμητό
Εικόνα 168. Εσθήρ αποτέλεσμα, γεγονός στο οποίο συνέβαλαν οι
Πηγή: Θέατρο ’68, εκδ. Θ. Κρίτας
εμπειρίες, οι σπουδές τους και οι συνεργασίες τους.
Αναμφισβήτητα, τα έργα που παρουσίαζαν στο ευρύ κοινό είχαν δυσκολίες στην
πλειονότητά τους, κάτι που αποτελούσε πρόκληση γι’ αυτούς. Έτσι, έκαναν πρόβες
ασταμάτητα, θέλοντας να κερδίσουν άλλο ένα προσωπικό στοίχημα ή να
διατηρήσουν τη φήμη τους αφότου είχαν κυριαρχήσει στο θεατρικό χώρο. Η
αυτοπεποίθηση και η αυτογνωσία ωστόσο που διέθεταν διέφεραν στον τρόπο που τις
εκδήλωνε ο κάθε ηθοποιός. Κάποιοι γνώριζαν την αξία τους αλλά παρέμεναν συνετοί
618
Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της κατηγορίας αυτής, από τους ηθοποιούς για τους οποίους έγινε λόγος
στην έρευνα αυτή, είναι η Αλίκη Βουγιουκλάκη, η οποία μάλιστα συνήθιζε να μην αποκαλύπτει την ηλικία της, η
Τζένη Καρέζη, η Βούλα Ζουμπουλάκη, η οποία θεωρούνταν από τις πιο κομψές κυρίες του ελληνικού θεάτρου,
αλλά και η πλειονότητα των γυναικών και αντρών που ασχολούνται με το συγκεκριμένο επάγγελμα.
344
και μετριοπαθείς, άλλοι αποζητούσαν την καταξίωση και το θαυμασμό του κόσμου,
ενώ υπήρχαν και ορισμένοι που δεν πίστευαν καν ότι διέθεταν τόσο μεγάλο ταλέντο
όσο υποστήριζε ο κοινωνικός τους περίγυρος.619 Τη σημερινή εποχή έχει δοθεί
μεγάλη έμφαση στην προβολή των ηθοποιών μέσω της τηλεόρασης. Οι τηλεοπτικές
σειρές συμβάλλουν στην αναγνωρισιμότητα των καλλιτεχνών, με αποτέλεσμα να
αποτελούν πόλους έλξης για το κοινό, όπως συνέβαινε και στο παρελθόν.
Τέλος, δέον είναι να σχολιαστεί και ένα άλλο θέμα που έχει άμεση συνάφεια με
το επάγγελμα του ηθοποιού σήμερα. Λόγω της ευρύτερης οικονομικής κρίσης, οι
θέσεις εργασίας των ηθοποιών είναι περιορισμένες. Οι τηλεοπτικές σειρές έχουν
μειωθεί και οι κινηματογραφικές ταινίες είναι ελάχιστες. Το θέατρο παραμένει η
μόνη διέξοδος, αλλά είναι γεγονός ότι δεν έχουν θετική απήχηση στο κοινό όλες οι
παραστάσεις που παρουσιάζονται. Λόγω των οικονομικών δυσκολιών η προσέλευση
του κόσμου είναι περιορισμένη και κατά συνέπεια αυτό επηρεάζει τις οικονομικές
απολαβές των καλλιτεχνών. Αυτό, σε συνδυασμό με την εποχική ιδιότητα του
συγκεκριμένου επαγγέλματος και με την τάση για όλο και πιο ολιγομελείς θιάσους,
οδηγεί στην αποθάρρυνσή τους αρχικά, αλλά και στην αλλαγή επαγγέλματος στη
χειρότερη εκδοχή, σε περιπτώσεις που τίθεται σαφώς θέμα επιβίωσης.
Επομένως, διαπιστώνουμε ότι πολλά από τα χαρακτηριστικά των σημερινών
ηθοποιών διέκριναν και τους παλιότερους. Οι συνθήκες κάθε εποχής αλλάζουν, με
αποτέλεσμα να διαφοροποιούνται ως ένα βαθμό και οι άνθρωποι, αλλά πολλά
στοιχεία παραμένουν όμοια και πολλά προβλήματα συνεχίζουν να αναζητούν τη
λύση τους. Το επάγγελμα του ηθοποιού αποτελούσε ανέκαθεν στόχο σχολίων,
αρνητικών και θετικών, διότι οι άνθρωποι αυτοί εκτίθενται, υπηρετούν διαφορετικά
είδη θεάτρου και απευθύνονται σε ένα ανομοιογενές κοινό, οπότε είναι δύσκολο να
ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των θεατών, να συμβαδίσουν απόλυτα με τα σύγχρονα
δεδομένα και ταυτόχρονα να ανταποκριθούν με συνέπεια στις επιταγές των ρόλων
τους.
619
Χαρακτηριστικά παραδείγματα της τελευταίας περίπτωσης είναι ο Βασίλης Λογοθετίδης και ο Δημήτρης
Χορν. Ενδεικτικά είναι τα λεγόμενα του Χορν σε συνέντευξή του στη δημοσιογράφο Σεμίνα Διγενή: «Αν
παρακολουθούσα ως τρίτος τους θεατές να με χειροκροτούν και να παραληρούν για μένα και την ερμηνεία μου,
θα σκεφτόμουν ότι είναι ανισόρροποι».
345
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αθανασάτου, Γ., Ελληνικός Κινηματογράφος (1950-1967) – Λαϊκή μνήμη και
Ιδεολογία, εκδ. FINATEC Α.Ε., Αθήνα 2001.
Αλτουβά, Α., Το φαινόμενο του γυναικείου βεντετισμού στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα,
Διδακτορική διατριβή, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Τμήμα
Θεατρικών Σπουδών, Αθήνα 2007.
Ανανίδης, Α., Από τον Καραγκιόζη στον Βέγγο, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2007.
Ανδρίτσος, Γ., Η Κατοχή και η Αντίσταση στον ελληνικό κινηματογράφο 1945-1966,
εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2005.
Αντωνούλα, Ι., Κατίνας Παξινού, Αλέξη Μινωτή: Πολύχρονος πηγαιμός για μιαν
Ιθάκη, εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα 1989.
Αριστοτέλους, Περί Ποιητικής, μτφρ. υπό Σίμου Μενάνδρου, Εισαγωγή, κείμενο και
ερμηνεία υπό Ι. Συκουτρή, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1999.
Βαλούκος, Στ., Η κωμωδία, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2001.
Βαλούκος, Στ., Νέος ελληνικός κινηματογράφος 1965-1981: Ιστορία και πολιτική, εκδ.
Αιγόκερως, Αθήνα 2011.
Βαλούκος, Στ., Φιλμογραφία του ελληνικού κινηματογράφου 1914-1998, εκδ.
Βαρβέρης, Γ., Η κρίση του θεάτρου – Κείμενα θεατρικής κριτικής (1976-1984), εκδ.
Καστανιώτη, Αθήνα 1985.
Βαρβέρης, Γ., Η κρίση του θεάτρου Β´– Κείμενα θεατρικής κριτικής (1984-1989),
Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1991.
Βαρίκας, Β., Κριτική θεάτρου – Επιλογή 1961-1971, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1972.
Βαροπούλου, Ε., Το θέατρο στην Ελλάδα 1974-2006, τ. Α´, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2009.
Βαροπούλου, Ε., Το θέατρο στην Ελλάδα 1974-2006, τ. Β´, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2011.
Βονασέρας, Ε., Σαράντα χρόνια θεάτρου, εκδ. Σταματάκης, New York, χ.χ.
Γερμανός, Φρ., Έλλη Λαμπέτη: Βιογραφία, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006.
Γερμανός, Φρ., Έλλη Λαμπέτη, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 1996.
Γεωργουσόπουλος, Κ., Κλειδιά και κώδικες θεάτρου – Ελληνικό θέατρο, β´ εκδ,
Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 2000.
Γεωργουσόπουλος, Κ., Προσωπολατρία, εκδ. Έκτυπο, Αθήνα 1992.
346
Γεωργουσόπουλος, Κ. & Σάββας, Γ., Επίδαυρος – Το Αρχαίο Θέατρο, οι
Παραστάσεις, εκδ. Μίλητος, Αθήνα 2003.
Γιαλουράκης, Μ., Η Αίγυπτος των Ελλήνων, β´ εκδ., εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006.
Δελαπόρτας, Μ., Δημήτρης Παπαμιχαήλ: Ένας μύθος, μια ιστορία, εκδ. Άγκυρα,
Αθήνα 2002.
Δελαπόρτας, Μ., Τζένη Καρέζη: Το άρωμα μιας ζωής, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2003.
Δελαπόρτας, Μ., Τα μιούζικαλ του ελληνικού κινηματογράφου, εκδ. Ορφέας, Αθήνα
2004.
Δελαπόρτας, Μ., Αλίκη Βουγιουκλάκη – Λεύκωμα, εκδ. Περιοδικός Τύπος Α.Ε.,
Αθήνα 1998.
Δελβερούδη, Ε.-Α., Οι νέοι στις κωμωδίες του ελληνικού κινηματογράφου 1948-1974,
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών - Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2005.
Δημήτρης Χορν, εκδ. Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, Αθήνα 1999.
Δρομάζος, Στ., Νεοελληνικό Θέατρο – Κριτικές, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1986.
Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια: Θέατρο-Κινηματογράφος-Μουσική-Χορός, τ. 30, εκδ.
Εκδοτική Αθηνών, 1999.
Ελληνική Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό, Εκδοτική
Αθηνών, Αθήνα 1991.
Έλληνες ηθοποιοί της φθαρτής αθανασίας, επιμ. Θαν. Θ. Νιάρχος, εκδ. Καστανιώτη,
Αθήνα 2006.
Έξαρχος, Θ., Έλληνες ηθοποιοί - «Aναζητώντας τις ρίζες»: Από τα τέλη του 18ου αιώνα
μέχρι το 1899, τ. Α´, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1995.
Έξαρχος, Θ., Έλληνες ηθοποιοί – «Aναζητώντας τις ρίζες»: Έτος γέννησης από 1900
μέχρι 1925, τ. Β´ (Α-Μ), εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1996.
Έξαρχος, Θ., Έλληνες ηθοποιοί – «Aναζητώντας τις ρίζες»: Έτος γέννησης από 1900
μέχρι 1925, τ. Β´ (Ν-Ω), εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1996.
Έξαρχος, Θ., Έλληνες Ηθοποιοί – «Η γενιά μας»: Έτος γέννησης από 1926 μέχρι
1940, τ. Γ´ (Α-Λ), εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 2000.
Ζέρβας, Μ., Finos Film 1939-1977 – Ο μύθος και η πραγματικότητα, εκδ. Άγκυρα,
Αθήνα 2003.
Ηλιάδης, Φρ., Έλλη Λαμπέτη, εκδ. Κοχλίας, Αθήνα 2005.
Ηλιάδης, Φρ., Ο ελληνικός κινηματογράφος 1906-1960, εκδ. Φαντασία, Αθήνα 1960.
Η πολιτισμική φυσιογνωμία της Πάτρας, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα
1997.
347
Θέατρο ʾ57-ʾ69, εκδ. Θ. Κρίτας.
Θρύλος, Α., Το ελληνικό θέατρο, τ. Α´-ΙΒ´, Ακαδημία Αθηνών – Ίδρυμα Κώστα και
Ελένης Ουράνη, Αθήνα 1981.
Ιωαννίδης, Γρ. & Χουλιαρά, Μ., Επαγγελματικές παραστάσεις ελληνικών έργων που
γράφτηκαν την περίοδο 1900-1999 και που ανέβηκαν για πρώτη φορά στο
ελληνικό θέατρο την περίοδο 1945-1999, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Αθηνών – Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Αθήνα 2000.
Καζάκος, Κ., Διαπορώ και εξίσταμαι, εκδ. Καστανιώτη, 1997.
Κακογιάννης, Μ., Κωστόπουλος, Ν. & Στέφωση, Μ., Έλλη Λαμπέτη, εκδ. Ίτανος,
Ηράκλειο Κρήτης 1995.
Καμβασινού, Μ., Φίνος Φιλμ: Φιλοποίμην και Τζέλλα, εκδ. Ορφέας, Αθήνα 2005.
Καμπανέλλης, Ι., Θέατρο, τ. Β´, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1959.
Καμπανέλλης, Ι., Θέατρο, τ. Η´, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2010.
Καραγάτσης, Μ., Κριτική θεάτρου, 1946-1960, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα
1999.
Καρέζη, Τζ., Τετράδια ζωής, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1993.
Κολιοδήμος, Δ., Λεξικό ελληνικών ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000, εκδ. Γένους,
Αθήνα 2001.
Κούκουνας, Δ., Who’s who – Επίτομο βιογραφικό λεξικό, εκδ. Μέτρον, Αθήνα 1998.
Κουσουμίδης, Μ., Γυναικοκρατία στο θέατρο, εκδ. Βασδέκη, Αθήνα 1984.
Κυριακός, Κ., Από τη σκηνή στην οθόνη, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2002.
Κυριακός, Κ., Διαδρομές στον ελληνικό κινηματογράφο – Μια θεματική προσέγγιση,
υπό έκδοση.
Κύτταρης, Ν., Οι αξέχαστοι κωμικοί μας – Το γέλιο πήγε στον παράδεισο…, εκδ.
Δρόμων, Αθήνα 2010.
Λαζαρίδης, Γ., Φλας Μπακ – Μια ζωή σινεμά, εκδ. «Νέα Σύνορα» Α.Α. Λιβάνη,
Αθήνα 1999.
Λεμπέσης, Γ., Από απόσταση αναπνοής: Το θέατρο και οι άνθρωποί του όπως τα
έζησα, εκδ. Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2008.
Λεπενιώτης, Α., Ίων Δραγούμης-Μαρίκα Κοτοπούλη-Μήτσος Μυράτ: «Η ανατομία
μιας πολιτικοθεατρικής δυναστείας», τ. Α´, εκδ. Αντώνη Λεπενιώτη, Αθήνα
1996.
Μαλανδράκης, Ά., Το αλφαβητάρι του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, εκδ.
Bell/Χαρλένικ Ελλάς, Αθήνα 2001.
348
Μάτσας, Α., Μεγάλες θεατρικές οικογένειες, εκδ. Τυπ. Κ. Μιχαλάς, Αθήνα 1978.
Μητροπούλου, Α., Ελληνικός κινηματογράφος, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 1980,
επανέκδοση: 2006.
Μικελίδης, Ν. Φ., Οι 100 καλύτερες ταινίες μου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2001.
Μινωτής, Α., Εμπειρική θεατρική παιδεία, Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1972.
Μινωτής, Α., Μακρινές φιλίες, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 1981.
Μινωτής, Α., Ο ηθοποιός Αλέξης Μινωτής, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1985.
Μιχαηλίδης, Λ., Ιερά τέρατα …αγγελικά πλασμένα, εκδ. Ι. Σιδέρη, Αθήνα 2005.
Μπαγέρης, Δ., Δημήτρης Χορν, Οδός Πανός, Αθήνα 1997.
Μπιούμπι, Φρ., Έλλη Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση – Μια προσωπική αφήγηση,
εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1983.
Μωραΐτης, Μ., Βασίλης Λογοθετίδης: Ο μέγιστος των κωμικών, Οδός Πανός, Αθήνα
2008.
Νικόλιζας, Ν., Αλέκος Αλεξανδράκης – Ευχαριστώ, εκδ. Άγκυρα, Αθήνα 2003.
Ο ηθοποιός Αλέξης Μινωτής, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1985.
Οι δρόμοι των Ελλήνων, εκδ. Polaris, Αθήνα 2010.
Παξινού-Μινωτής: Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα
Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1997.
Παπαγεωργίου, Γ., Ο μεγάλος θίασος, εκδ. Αστραία, Αθήνα 2000.
Παπαδημητρίου, Λ., Το ελληνικό κινηματογραφικό μιούζικαλ, μτφρ. Μ. Κουλεντιανού
& Α. Παρούση, εκδ. Παπαζήση 2009.
Παπασπήλιος, Κ., Πινακοθήκη Γέλιου – Από τον Λογοθετίδη και μετά, εκδ. Εμπειρία
Εκδοτική, Αθήνα 2002.
Πεφάνης, Γ., Το θέατρο και τα σύμβολα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999.
Πλωρίτης, Μ., Πρόσωπα του νεώτερου δράματος, εκδ. Γαλαξίας, 1965.
Πολίτης, Φ., Επιλογή κριτικών άρθρων, τ. Α´ & Β´, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1983.
Πρόσωπο – προσωπείο Κατίνας Παξινού – Αλέξη Μινωτή: Τιμής και αγάπης
επιχείρημα, εκδ. Ευθύνη, Αθήνα 1993.
Ραφαηλίδης, Β., Ελληνικός Κινηματογράφος, εκδ. Αιγόκερως, 1995.
Ραφαηλίδης, Β., Λεξικό ταινιών, εκδ. Αιγόκερως, τ. Ε´, Αθήνα 1983.
Ρούβας, Ά., & Σταθακόπουλος, Χρ., Ελληνικός κινηματογράφος: Ιστορία-
Φιλμογραφία-Βιογραφικά, τ. Α´ (1905-1970) & τ. Β´ (1971-2005), εκδ.
Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005.
349
Σιδέρης, Γ., Ιστορία του νέου ελληνικού θεάτρου (1794-1944), τ. Α´ & Β´, εκδ.
Καστανιώτη, 1999.
Σολδάτος, Γ., Ελληνική Κινηματογραφική Βιβλιογραφία, 28ο Φεστιβάλ Ελληνικού
Κινηματογράφου, Θεσσαλονίκη 1987.
Σολδάτος, Γ., Ένας αιώνας ελληνικός κινηματογράφος (1900-1970), τ. Α´, εκδ.
Κοχλίας, Αθήνα 2001.
Σολδάτος, Γ., Ένας αιώνας ελληνικός κινηματογράφος (1970-2000), τ. Β´, εκδ.
Κοχλίας, Αθήνα 2001.
Σολδάτος, Γ., Ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου (1900-1967), τ. Α´, Η´ εκδ., εκδ.
Σολδάτος, Γ., Ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου (1967-1990), τ. Β´, Η´ εκδ., εκδ.
Σολδάτος, Γ., Ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου (1990-2000), τ. Γ´, Η´ εκδ., εκδ.
Σολομός, Α., Εστί θέατρον και άλλα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1986.
Σολομός, Αλ., Θεατρικό λεξικό, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1989.
Σουλογιάννης, Ε., Η ελληνική κοινότητα Αλεξανδρείας 1843-1993, εκδ. Εταιρεία
Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου, Αθήνα 2005.
Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Χρ., 80 Χρόνια Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (1917-
1997), εκδ. Σμπίλιας ΑΕΒΕ, Αθήνα 1999.
Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Χρ., Το ελληνικό θέατρο στην Κωνσταντινούπολη το 19ο
αιώνα, τ. Α´, εκδ. Νέος Κύκλος Κωνσταντινουπολιτών, Αθήνα 1994.
Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, Ο ηθοποιός και η σκηνική πρακτική, εκδ.
Τυποεκδοτική Α.Ε., Αθήνα 1987.
Ταμπάκη, Α., Η νεοελληνική δραματουργία και οι δυτικές της επιδράσεις (18ος-19ος
αι.), εκδ. Αφοί Τολίδη, Αθήνα 1993.
Τριανταφυλλίδης, Ι., Ταινίες για φίλημα, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2000.
Υπουργείο Πολιτισμού – Διεύθυνση Κινηματογράφου, 25 Χρόνια Ελληνικού
Κινηματογράφου, Αθήνα-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1985.
Υπουργείο Πολιτισμού – Επιτροπή για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας του
κινηματογράφου, Κινηματογράφος – Τα πρώτα 100 χρόνια, 1996.
Χατζηφωτίου, Ζ., Η Τζένη Καρέζη όπως τη γνώρισα, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 1998.
Χουρμουζιάδης, Ν. Χ., Περί χορού – Ο ρόλος του ομαδικού στοιχείου στο αρχαίο
δράμα, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1998.
350
ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Blunt, J., The Composite Art of Acting, The Macmillan Company (New York);
Collier-Macmillan Limited (London), United States of America 1966.
Bosisio, P., Ιστορία του θεάτρου, μτφρ. Ε. Νταρακλίτσα, τ. Α´ & Β´, εκδ. Αιγόκερως,
Αθήνα 2006.
Brook, P., Ένας άλλος κόσμος – Σαράντα χρόνια θεατρικής αναζήτησης 1947-1987,
μτφρ. Ε. Καραμπέτσου, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1999.
Chekhov, M., Για τον ηθοποιό – Η τέχνη και η τεχνική της ηθοποιίας, μτφρ. Κ.
Πατέρα, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2008.
Devlin, D., Mask and Scene – An Introduction to a World View of Theatre,
Macmillan, London 1989.
Gomery, D., Η ιστορία του κινηματογράφου, μτφρ. Μ. Ταλαντοπούλου, επιμ. Μ.
Ρετσίλας, εκδ. Έλλην, 1998.
Gouhier, H., Το θέατρο και η ύπαρξη, μτφρ. Χ. Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, εκδ.
Καρδαμίτσα, Αθήνα 1991.
Hartnoll, Ph., Ιστορία του θεάτρου, μτφρ. Ρ. Πατεράκη, εκδ. Υποδομή, Αθήνα 1980.
Kraft, I., Plays – Players – Playhouses, George Dobsevage, New York 1928.
Kuhn, A., Women’s Pictures; Feminism and Cinema, 1993.
Lanser, S.S., The Narrative Act: Point of View in Prose Fiction, Princeton U. P., N.
Jersey 1981.
Lewes, G. H., On Actors and the Art of Acting, Henry Holt & Co, New York 1978.
Meyerhold, V. E., Κείμενα για το θέατρο, μτφρ. Α. Βογιάζος, τ. Α´ (1891-1917), εκδ.
Ιθάκη, Αθήνα 1982.
Mongredien, G., Η καθημερινή ζωή των ηθοποιών την εποχή του Μολιέρου, μτφρ. Λ.
Παλλάντιου, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα 1997.
Müller, W., Θέατρο του σώματος & Commedia dell’ Arte, μτφρ. Δ. Μαυρομούστακος,
University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1996.
Nicoll, A., Παγκόσμια Ιστορία Θεάτρου, τ. Α´-Ε´., εκδ. Σμυρνιώτη, χ.χ.
Wilshire, B., Role Playing and Identity – The Limits of Theatre as Metaphor, Indiana
U. P., Bloomington 1982.
Yates, Fr. A., The Art of Memory, London 1966.
351
ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
Αγοραστάκης, Γ., «Αλέξης Μινωτής, κορυφαίος πνευματικός δημιουργός»,
Ιστολόγος, 01/08/2000.
Αλεφαντινού, Ε., «Εν αρχή ην ο ηθοποιός», Στιγμές, τχ. 110, 1ος-2ος/2010.
Αναστασάκη, Ά., «Αναλυτή – Ρηγόπουλος: Πολλοί ηθοποιοί, αλλά…», Βραδυνή,
15/02/1984.
Αστραπέλλου, Μ., «Τα ημερολόγια του Ρίτσαρντ Μπάρτον», Το Βήμα, 18/12/2012.
Β., Σ., «Ξαναζωντάνεψαν οι μνήμες στο καμαρίνι Δημήτρη Μυράτ», Η Καθημερινή,
06/11/2002.
Βαλακίδου, Ρ., «Χωρίζουν απ’ όλα», Επικαιρότητα, 03/04/1989.
Βαρδάκη, Ε., «Η άλλη Τζένη Καρέζη», Το Βήμα, 18/12/2012.
Γεωργουβίας, Γ., «Η παλιά Ομόνοια των θεάτρων», Ριζοσπάστης, 04/01/1995, σ. 14
Γεωργουσόπουλος, Κ., «Βασίλης Λογοθετίδης: Ο καθρέφτης των μικροαστικών
ηθών», Τα Νέα, 24/12/1999.
Δάνδολος, Στ., «Αλέξης Μινωτής: Ένας ακόρεστος ταξιδευτής», Εικόνες, τχ. 338,
Έθνος της Κυριακής, 17/08/2008.
Δαφέρμου, Κ., «Νικήτας Τσακίρογλου: Όλοι έχουμε έναν τρόπο εξουσίας», Το
Ποντίκι, 14/10/2010.
Δ., Ν., «Και πάλι μαζί…», Αδέσμευτος Τύπος Μήτση, 04/06/2002.
Έθνος, «Για 4 δεκαετίες στη μεγάλη οθόνη», 03/06/2002.
Έθνος, «Χάρισε το γέλιο για μισό αιώνα», 15/01/2001 σσ. 46-47.
Εικόνες, «Κάκια Αναλυτή – Κώστας Ρηγόπουλος: Έτσι γεννιέται μια δυναστεία»,
20/10/1986, σσ. 74-77.
Express, «Οικονομική δυσπραγία αντιμετωπίζει το ΚΘΒΕ», 13/06/2008.
Η Καθημερινή, «Βουβός πόνος για τον Κώστα Ρηγόπουλο», 16/01/2001, σ. 15.
Η Καθημερινή, «Η Κάκια έφυγε για το μεγάλο ταξίδι», 04/06/2002, σ. 15.
Η Καθημερινή – Επτά Ημέρες, «Δημήτρης Χορν», 10/06/2001, σσ. 2-32.
Η Καθημερινή – Επτά Ημέρες, «Παξινού-Μινωτής», 17/12/2000, σσ. 2-32.
Καλογράνης, Κ., «Έλληνες καλλιτέχνες στο βιβλίο Γκίνες», Αθηναϊκή, 15/11/1997, σ.
25.
Καλτάκη, Μ., «Το ταλέντο δημιουργεί δικαιοσύνη», Ο Κόσμος του Επενδυτή –
Culture, 06/11/2010.
Καστανάς, Κ., «Φτιαγμένοι από υλικό άπιαστο…», Η Καθημερινή – Επτά Ημέρες, σ.
7, 17/12/2000.
352
Κπ. Φ., «Η πατίνα του χρόνου μ’ έκανε να μη θυμάμαι τ’ άσχημα», Ελευθεροτυπία-
Τέχνης έργα, 15/01/2001, σσ. 24-25.
Λοβέρδου, Μ., «Ένας μονάρχης θυμωμένος και χαρντ ροκ», Το Βήμα – Πολιτισμός,
05/11/2010.
Λοβέρδου, Μ., «Μικρές θεατρικές δυναστείες», Το Βήμα, 21/02/2010.
Λοβέρδου, Μ., «Ρόμπερτ Στούρουα: Έχω ανάψει χιλιάδες τσιγάρα έκτοτε», Το Βήμα,
16/06/2010.
Λυκιαρδοπούλου, Χρ., «Κ. Ρηγόπουλος: Ένας “πολύ ήσυχος άνθρωπος” με
καλλιτεχνικές ανησυχίες», Έθνος, 01/08/1968.
Μακεδονία, 21/02/1960, αρ. φ. 15930, σ. 7.
Μηλιώνης, Γ., «Η μεγάλη “ιέρεια” του ελληνικού θεάτρου», Ριζοσπάστης – 7 Μέρες
Μαζί, 20/02/2011, σ. 4.
Μπακογιαννόπουλος, Γ., «“Μνήμη Κατίνας Παξινού” 1974», Η Καθημερινή – Επτά
Ημέρες, 17/12/2000, σ. 19.
Μπάμπας, Δ., «Ο Σασά Γκιτρί γοητεύει ακόμα», Η Καθημερινή, 13/01/2008.
Ντάρτζαλη, Δ., «Νικήτας Τσακίρογλου: Πυροβολούμε εαυτούς», Μακεδονία,
12/02/2009.
Παπαματθαίου, Μ., «Οι κωμικοί του λαού: Το γέλιο βγήκε από τον…
κινηματογράφο», Το Άλλο ΒΗΜΑ, 12/09/1999.
Παράσχος, Κλ., «Παγίδα», Καθημερινή, 05/03/1961.
Ριζοσπάστης - Θέατρο, «Καμαρίνι Δημήτρη Μυράτ», σ. 34, 06/11/2002.
Ριζοσπάστης, «Ξανάσμιξε με τον “Μέντορά” της», 07/02/2002, σ. 31.
Σαμπατακάκη, Α., «Ο στρατηγός έχασε τη μάχη», Βραδυνή, 15/01/2001, σσ. 50-51.
Σαρηγιάννης, Γ., «Είναι αργασμένο το τομάρι μου», Τα Νέα, 21/10/2010.
Σαρηγιάννης, Γ., «Ο κωμικός που ήταν ρολίστας», Τα Νέα, 15/01/2001, σ. 25.
Σεγδίτσα, Κ., «Αναλυτή – Ρηγόπουλος: 25 χρόνια θιασάρχες», Μεσημβρινή,
15/12/1987.
Σεγδίτσα, Κ., «Χωρίσαμε μόνο από… σκηνής!», Μεσημβρινή, 05/04/1989.
Σκέντζου, Β., «Ιστορία μιας ζωής», Espresso 16/01/2001, σ. 11.
Τζανετάτος, Στ., «Με καλό σκηνοθέτη μπορώ να παίξω και τραγωδία…», Αυριανή,
29/01/1989.
Το Άστυ Αθηνών, «Ανά τα θέατρα», αρ. 976, 14/08/1893, σ. 1.
Τριανταφυλλίδης, Ι., «Φτωχότερο από χθες το θέατρο με την απώλειά του – Τι είχε
πει σε συνέντευξή του στον Α.Τ.», Αδέσμευτος Τύπος, 15/01/2001 σ. 44.
353
Τριανταφυλλίδης, Ι., «Φτωχότερο από το Σάββατο το ελληνικό θέατρο – Η καρδιά
της πρωταγωνίστριας σταμάτησε ξαφνικά», Αδέσμευτος Τύπος, 03/06/2002.
Χατζηγιαννάκη, Ά., «60άρης αλλά χείμαρρος», Ελεύθερος Τύπος-Τέχνες και
Γράμματα, 22/04/1989.
Χορν, Δ., «Αυτοσχόλια και εξομολογήσεις», Η Καθημερινή – Επτά Ημέρες, σ. 12,
10/06/2001.
Ως3, «Κατίνα Παξινού», Οκτώβριος 2012.
Ως3, Αλέξης Μινωτής», Φεβρουάριος 2010.
354
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ – ΑΡΧΕΙΑ
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Ψηφιοθήκη – Θεατρικά Προγράμματα
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Ψηφιοθήκη – Θεατρικές Κριτικές
Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων – Ψηφιακή Βιβλιοθήκη
Δικτυακή εκπαιδευτική πύλη του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων,
Πολιτισμού και Αθλητισμού – Βιβλιοθήκες άλλων φορέων
Δικτυακή εκπαιδευτική πύλη του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων,
Πολιτισμού και Αθλητισμού – Βιβλιοθήκες άλλων χωρών
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Εθνικό Θέατρο – Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου
Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση (ΕΡΤ) – Ψηφιακό Αρχείο
Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου
Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.)
Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου – Θεατρικό Μουσείο –
Θεατρική Βιβλιοθήκη
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης – Κληροδότημα Αλέξη Μινωτή εις μνήμην
Κατίνας Παξινού
Περιοδικό Κουίντα – Θέατρο – Βιογραφίες
Ταινιοθήκη της Ελλάδας – Ψηφιακή Συλλογή
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ)
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη «Πέργαμος» του Πανεπιστημίου Αθηνών
355
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΧΟΛΙΩΝ ΚΑΙ ΔΗΛΩΣΕΩΝ
Σχόλια για τον Βασίλη Λογοθετίδη:
Αλέκος Σακελλάριος:620 «Ήταν μεγάλος ηθοποιός: μεγάλος κωμικός, μεγάλος

δραματικός, μεγάλος τραγωδός. Είχε πειθαρχία σαν Γερμανός στρατιώτης. Μέσω
αυτού αναδείχτηκαν και οι συγγραφείς. “Πάντα θα τον θυμάμαι όχι μόνο με αγάπη,
αλλά και με θαυμασμό”».
Ροζίτα Σώκου:621 «Έπαιξε σε θαυμάσια έργα. Ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς
στην Ελλάδα. Δεν ξέρουμε αν αυτοί οι συγγραφείς θα είχαν γράψει τα ίδια έργα αν
δεν υπήρχε αυτό το ίνδαλμα και απευθύνονταν σε άλλους ηθοποιούς. Το χιούμορ του
Λογοθετίδη περνούσε σε κάθε είδους κοινό. Ήξερε τη διαφορά μεταξύ θεάτρου και
κινηματογράφου, έτσι ώστε να μη μεταφέρει στο ένα στοιχεία από τον τρόπο που
έπαιζε στο άλλο».
Ευάγγελος Πρωτοπαππάς:622 «Τρακ στο θέατρο δε γνώρισα, αλλά τρακάρομαι
και συγκινούμαι όταν μιλάω για τον μεγάλο μου δάσκαλο, μεγάλο φίλο και μεγάλο
άνθρωπο. Ο Β. Λογοθετίδης δεν ήταν απλώς ένας κωμικός με την έννοια που δίνουμε
σήμερα στον όρο».
Βύρων Πάλλης:623 «Ο Β. Λογοθετίδης θύμωνε πολύ με την αργία της Δευτέρας,
γι’ αυτό πήγαινε και τη Δευτέρα στο θέατρο να περιποιηθεί τις γλάστρες και να
τακτοποιήσει τα καθίσματα. Δεν είχε ποτέ προετοιμασμένη ατάκα. Υπήρχε μια
δροσιά, σαν εκείνη τη στιγμή να σκεφτόταν και να αισθανόταν το καθετί. Ο Μυράτ
τον θεωρούσε δάσκαλό του».
Σμάρω Στεφανίδου:624 «Συγκλονιστικός ηθοποιός. Ήταν και δραματικός
ηθοποιός. Στη ζωή του δε μιλούσε πολύ, ήταν σοβαρός και λίγο μελαγχολικός.
620
621
622
623
624
Ένα περιστατικό που διηγείται για το Βασίλη Λογοθετίδη είναι ότι πηγαίνοντας για περιοδεία στην Αμερική
έσπασε το χέρι του. Όμως δεν ήθελε να το μάθει κανείς, διότι ισχυριζόταν ότι, όταν πονάει ο κωμικός και τον
356
Πρόκειται για έναν υπέροχο άνθρωπο, έναν πάρα πολύ σπουδαίο ηθοποιό και έναν
καταπληκτικό δάσκαλο. Έπαιζε λιτά, συγκινητικά, διαχρονικά».
Ίλια Λιβυκού: «Ήταν προληπτικός. Πριν βγει στη σκηνή, κάθε βράδυ, έκανε το
σταυρό του και χτυπούσε εφτά φορές μια ξύλινη πόρτα».
Καίτη Λαμπροπούλου:625 «Είμαι από τους τυχερούς που συνεργάστηκα σε
πολλά έργα μαζί του. Ενέπνεε σεβασμό στους ηθοποιούς, χωρίς να το θέλει, με
αποτέλεσμα να του απευθύνονται στον πληθυντικό, παρά το ότι φερόταν φιλικά σε
όλους. Ήταν πολύ σεμνός άνθρωπος και δεν είχε αντιληφθεί τη μεγαλοσύνη του
ταλέντου του. Ήταν επίσης χαμηλών τόνων, δεν είχε συναίσθηση της τεράστιας
αγάπης του κόσμου προς το πρόσωπό του, ήταν μειλίχιος, δεν εκνευριζόταν, γεγονός
που έρχεται σε αντίθεση με το έντονο κλίμα που επικρατεί συνήθως στις πρόβες.
»Δεν είχε συναίσθηση ότι μπορεί να εμπνεύσει έρωτα. Ο έρωτας με την Ί.
Λιβυκού ήταν σφοδρός. Ο Β. Λογοθετίδης ήταν πολύ προσγειωμένος και έξυπνος,
ομιλητικός αλλά δε συνήθιζε να λέει πολλά αστεία στις παρέες του, είχε χιούμορ
αλλά ποτέ δεν το επεδείκνυε. Ήταν και λίγο αφηρημένος, καθώς είχε να σκεφτεί
πολλά πράγματα.626 Επίσης, ό,τι έκανε στη σκηνή δεν μπορούσε να το ανακαλέσει
στη μνήμη του αργότερα. Στους ρόλους του δινόταν πολύ και στις προσωπικές του
σχέσεις ήταν πειραχτήρι.
»Ο Λογοθετίδης ήταν άνθρωπος της συνηθείας, εξ ου και επέλεγε
συγκεκριμένους ηθοποιούς να συνεργαστεί τόσο στο θέατρο όσο και στον
κινηματογράφο. Προς το τέλος της ζωής του που αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας,
ενώ στην κουίντα στεκόταν καταβεβλημένος και αδύναμος, όταν έβγαινε επί σκηνής
γινόταν ο πρωταγωνιστής, ο δυναμικός ηθοποιός ο οποίος δεν άφηνε με τον τρόπο
του κανέναν να καταλάβει την ανθρώπινη, τρωτή πλευρά του. Γι’ αυτό άλλωστε προς
λυπάται το κοινό, τότε δεν πρόκειται να γελάσει. Έτσι, κατάφερε όντως να μη γίνει γνωστό αυτό και το κοινό να
γελάσει πολύ. Επίσης τη συμβούλευε να μην πλασάρει ποτέ το κωμικό, γιατί, όταν το κάνει αυτό ένας ηθοποιός,
δεν έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
625
(Συνέντευξη της Καίτης Λαμπροπούλου στη δημοσιογράφο Εύη Κυριακοπούλου, Αντ’ αυτού, επεισόδιο 062,
01/01/2001).
626
Η Κ. Λαμπροπούλου αναφέρεται σε κάποιο περιστατικό με τον εν λόγω ηθοποιό: Σε μια βραδινή τους βόλτα
μετά την παράσταση, ο Β. Λογοθετίδης ρώτησε τους παρευρισκόμενους αν ήξεραν μια Ανθή Φύτα, γιατί την
έβλεπε συχνά στο δρόμο τον τελευταίο καιρό. Ο Βαγγέλης Πρωτοπαππάς κατάλαβε το νόημα των λεγομένων του
και το «μετέφρασε» στους υπόλοιπους. Εννοούσε άνθη-φυτά…
357
το τέλος της ζωής του ήταν μοναχικός και μελαγχολικός. Ήταν ένας σεμνός γίγας και
πολύ ανθρώπινος».
Δημήτρης Ψαθάς:627 «Ο Λογοθετίδης είναι… συμφορά για έναν ευσυνείδητο
συγγραφέα. Γιατί είναι αδύνατο να καταλάβει ο συγγραφέας αν η επιτυχία οφείλεται
στο έργο ή στον πρωταγωνιστή. Γι’ αυτό περιμένω πάντα να δω μια κωμωδία μου,
που έπαιξε με θριαμβευτική επιτυχία ο Λογοθετίδης, και από έναν άλλον ηθοποιό.
Μόνο τότε μπορώ να καταλάβω αν επέτυχα ή όχι».
Αντιγόνη Βαλάκου:628 «Η οικογένειά μας η θεατρική θρήνησε το θάνατο του Β.
Λογοθετίδη, ενός μεγάλου και κοσμοαγάπητου ηθοποιού, που έλεγε “εγώ στον
κρεβάτι δεν πεθαίνω”. Και όντως πέθανε σε πλήρη δράση».
Κώστας Γεωργουσόπουλος: «Ο Λογοθετίδης είχε πηγαίο ταλέντο, με εκρηκτικά
ευρήματα, εύφορη φαντασία και καταιγιστικό ρυθμό. Ο αυτοσχεδιαστικός οίστρος
του ήταν απαράμιλλος. Ερμηνεύοντας το μέσο Έλληνα αστό και τη συμπεριφορά
του, δημιούργησε έναν τύπο με παραλλαγές, πολυμήχανο, μισοέξυπνο, μισοβλάκα,
καταφερτζή, θύμα και θύτη, ερωτομανή και ερωτικά άπληστο, φαντασιόπληκτο και
ταυτόχρονα προσγειωμένο, σπάταλο, γενναιόδωρο ή αλλού σφικτό και
σπαγγοραμμένο, δέσμιο προκαταλήψεων και ταυτόχρονα τολμηρό ριζοσπάστη, μια
δηλαδή σύνθεση του κοινωνικού τύπου του μεταπολεμικού Νεοέλληνα που έβγαινε
από τη μιζέρια και προχωρούσε προς μιαν ανεξέλεγκτη ανάπτυξη. Ο τύπος που
κυριολεκτικά κεντούσε ο Λογοθετίδης στη σκηνή και στην οθόνη, βοήθησε τους
νεότερους συγγραφείς, μετά το 1965, να γράψουν έργα κοινωνικής κριτικής,
στηριγμένα στο βαθιά χαραγμένο θεατρικό αυτό πρότυπο. Υπήρξε επίσης δάσκαλος
για πολλούς σημαντικούς νεότερους ηθοποιούς».629
«Ο Βασίλης Λογοθετίδης σφράγισε με την παρουσία του τη νεοελληνική
Θεατρική σκηνή για σαράντα συνεχή έτη (1919-1960) και με την υποκριτική του
κατάθεση αποτύπωσε ένα σκηνικό ύφος και ήθος χρήσιμο όχι μόνο στην ιστορία της
ελληνικής θεατρικής τέχνης, όχι μόνο στη στενότερη ιστορία της κωμικής τέχνης,
αλλά στην κοινωνιολογική προσέγγιση των αστικών μας ηθών και στην εκτίμηση του
κώδικα των συμπεριφορών μας. […] Ο Λογοθετίδης, με συγκροτημένο πλέον τον
υποκριτικό του κώδικα, ερμήνευσε έναν κυρίως κοινωνικό τύπο, τον Έλληνα
627
Μ. Μωραΐτης (2008), σσ. 65-66.
628
(Η ιστορία των χρόνων μου - Αντιγόνη Βαλάκου 1960, 01/01/2003)
629
Κ. Γεωργουσόπουλος, Ελληνική Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό, «Βασίλης
Λογοθετίδης», Εκδοτική Αθηνών, τ. 5,σ. 276, Αθήνα 1991.
358
μικροαστό. Με τον αυτοσχεδιαστικό οίστρο, με το απαράμιλλο μέτρο του, τη
σημαίνουσα γλώσσα της αναγνωρίσιμης χειρονομίας, τις οικείες μάσκες που
σχεδίαζε, το σταυρωτό του κοστουμάκι, τη ρεπούμπλικα, το μουστακάκι, την
περούκα με τη χωρίστρα στο πλάι, τα υγρά πονηρά ματάκια, τα φιλήδονα σφιγμένα
χείλη, το πηδηχτό βάδισμα και το συνεχώς καχύποπτο πλάγιο βλέμμα, ο Λογοθετίδης
περιέγραψε την ποικιλία του μέσου αστού με όλες τις παραλλαγές. Πολυμήχανο,
πολυτεχνίτη και ερημοσπίτη, μισοπονηρό, μισοβλάκα, καταφερτζή και “ριγμένο”,
θύμα και θύτη, αχόρταγο ερωτικά και χρηματικά, σπάταλο και σπαγγοραμμένο,
φαντασιόπληκτο και πληκτικό, κουτσομπόλη και σφίγγα, προσγειωμένο και
πεζότατο, ριζοσπάστη και προληπτικό, γρουσούζη και γενναιόδωρο, Καραγκιόζη και
Χατζηαβάτη».630
Τέλος, έχει γραφεί χαρακτηριστικά:631 «Ο Βασίλης Λογοθετίδης είναι ίσως ο
μόνος έντεχνος κωμικός της παλιάς κωμωδίας την εμπορική περίοδο του
κινηματογράφου. Μεγάλος ηθοποιός του θεάτρου, μετέφερε τις πλούσιες υποκριτικές
ικανότητές του και στο σινεμά επηρεάζοντας καταλυτικά τους συναδέλφους του.
Μιλάμε βέβαια για τον πολυάσχολο, τον αυτοδημιούργητο μικροαστό που φιλοδοξεί
να ανέβει τα σκαλιά της κοινωνικής καταξίωσης, τον τσιγκούνη αλλά αεράτο άνδρα
που παραμελεί τη σύζυγό του, τον εφησυχασμένο αλλά και τον πονηρό. Όσο γι’ αυτό
το τελευταίο, το πονηρό βλέμμα του Β. Λογοθετίδη, όταν ξύπναγε από τον λήθαργό
του και αποφάσιζε να επιτεθεί, “πρωταγωνίστησε” σε αλησμόνητες σκηνές του
ελληνικού κινηματογράφου. Όπως αναφέρει και ο Γιάννης Σολδάτος στο βιβλίο του
για την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, “ο Βασίλης Λογοθετίδης διευθύνει
την κωμική συμφωνία των ανόητων παθών λες και την πιστεύει, λες και συμπάσχει
με τα θύματά του, τόσο που και εσύ λες συνεχώς την ίδια παρατήρηση: Είναι μεγάλος
ηθοποιός αυτός ο ήρεμος κλόουν”».
630
Κ. Γεωργουσόπουλος, «Βασίλης Λογοθετίδης: Ο καθρέφτης των μικροαστικών ηθών», Τα Νέα, 24/12/1999.
631
Μ. Παπαματθαίου, «Οι κωμικοί του λαού: Το γέλιο βγήκε από τον… κινηματογράφο», Το Άλλο ΒΗΜΑ,
12/09/1999.
359
Σχόλια για τον Αλέξη Μινωτή και την Κατίνα Παξινού –
Δηλώσεις του Αλ. Μινωτή
Παντελής Βούλγαρης:632 «Προσέγγισα την Κατίνα Παξινού προκειμένου να της

προτείνω να αναλάβει το ρόλο της Γερόντισσας στην ταινία Το προξενιό της Άννας.
Κατά τη συνάντησή μου με τον Αλέξη Μινωτή, όμως, έλαβα την εξής απάντηση:
“Ακούστε, αγαπητέ μου: Η Κατίνα κι εγώ παίζουμε πολύ μεγάλους ρόλους στο
θέατρο και στον κινηματογράφο. Και κάτι επιπλέον, δε βοηθάμε”. Η Κατίνα Παξινού
ωστόσο μου τηλεφώνησε και, αφού με επαίνεσε για τον τρόπο γραφής μου, πρόσθεσε
ότι δεν μπορούσε να παίξει γιατί ήταν πολύ άρρωστη πια».
Γιάννης Βαρβέρης:633 «Ο Αλέξης Μινωτής συμποσσεί την ιστορία του
νεοελληνικού θεάτρου τον 20ό αιώνα. Ο “δύστροπος τρυφερότατος αυτός νέος
γέρων” πάντα σκόπευε στους μεγάλους ρόλους. Ήταν μια ισχυρή προσωπικότητα.
»Είχε μεγάλη αδυναμία στην Κατίνα Παξινού και έτρεφε απίστευτο θαυμασμό
προς το πρόσωπό της. Οι δυο τους ήταν μια αλληλοσυμπληρούμενη ενότητα, παρ’
όλο που επρόκειτο για εντελώς διαφορετικές προσωπικότητες. Είχαν και
ανταγωνιστική σχέση μεταξύ τους. Εκείνος λειτουργούσε με τη σκέψη, ενώ εκείνη
ήταν ενστικτώδης άνθρωπος.
»Ο Αλέξης Μινωτής δεν αγαπούσε, αγαπούσε μόνο όταν εκτιμούσε. Ήταν
άνθρωπος του πνεύματος αλλά και υλομανής, λάτρης του ωραίου φύλου. Ζούσε τα
πράγματα αφ’ υψηλού και λαϊκά ταυτόχρονα. Επίσης, ήταν αιχμηρός και
δυσπρόσιτος, ενίοτε και απρόσιτος, άνθρωπος. Μόνο αν έβλεπε κάποιον νέο άνθρωπο
ταγμένο στα πράγματα έδειχνε κάποιο ενδιαφέρον.
»Δεν είχε παίξει Οθέλλο, παρ’ όλο που είχε υποδυθεί πολλούς σαιξπηρικούς
ρόλους. Κι αυτό διότι ήταν μετρίου αναστήματος. Ήταν ταγμένος σε αυτό που λέμε
τραγικό ρόλο. Πάντοτε θεωρούσε την κωμωδία διαφυγή από το υπαρξιακό ερώτημα.
Όσο για την Επίδαυρο, την αντιμετώπιζε ως ιερό χώρο. Ήξερε ανά πάσα στιγμή πού
να σταθεί για να τον ακούν όλοι. Επιπλέον, έπαιζε τις ίδιες μεταφράσεις (του
Γρυπάρη) σε πιο μεγάλη ηλικία, γιατί είχαν γίνει ένα με τη φωνή και την κίνησή του.
Τέλος, ο Αλέξης Μινωτής δεν είχε μεταφυσική αγωνία».
632
(Η ιστορία των χρόνων μου – Παντελής Βούλγαρης 1972, 01/01/2005)
633
360
Μαρία Χορς: «Ήταν σκληρός στη δουλειά του, πρώτα με τον εαυτό του και
ύστερα με τους υπόλοιπους. Δεν του άρεσε να βλέπει τους ηθοποιούς να
κουράζονται. Συνήθιζε μάλιστα να λέει: “Δεν είμαστε διαλειμματίες ηθοποιοί” και
“Αν ο πρωταγωνιστής δε βάλει όλη του τη δύναμη, όλοι οι άλλοι πέφτουν. Κι αν οι
υπόλοιποι δε βάλουν όλη τους τη δύναμη, πέφτει κι ο πρωταγωνιστής, αλλά αυτό
είναι δύσκολο”.
»Όταν είχαμε πάει στο Τέξας για να παρουσιάσουμε τη Μήδεια του
Κερουμπίνι, μου είχε πει: “Δεν υπάρχει τίποτα πιο πάνω από την Επίδαυρο. Είμαστε
δύο κοντοί Έλληνες που πρέπει να ψηλώσουμε πολύ, και μπορούμε να το κάνουμε”.
Ισχυριζόταν επίσης: “Θέλω να παίξω όλους τους Οιδίποδες, γιατί είμαι της
οικογενείας”.634
»Η Κατίνα Παξινού δεχόταν υπάκουα τις παρατηρήσεις του Αλ. Μινωτή για
την κάθε παράσταση. “Τσακώνονταν αλλά τον άκουγε και στο τέλος έφευγαν αγκαζέ
σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Υπήρχε μεγάλη αγάπη μεταξύ τους και μέγας
θαυμασμός. Ο Μινωτής έλεγε ότι δεν υπάρχει άλλος στον κόσμο που να αγαπάω πιο
πολύ από την Κατίνα”.
»Η Κ. Παξινού συνήθιζε να λαμβάνει ενεργό ρόλο στο μουσικό μέρος της
παράστασης γιατί είχε γνώσεις μουσικής. Δούλευε αφάνταστα σκληρά και, αν δεν
πετύχαινε μια σκηνή, δεν σταματούσε ούτε για νερό. Στο θεατρικό σανίδι ήταν
συγκλονιστική και τρομακτική, αλλά μετά γινόταν μια καλή και φιλόξενη νοικοκυρά
που ήθελε να τους περιποιηθεί όλους. «Το τελευταίο της έργο Μάνα κουράγιο το
έπαιξε μια ολόκληρη σεζόν. Στη σκηνή τραβούσε ένα κάρο και τραγουδούσε, ενώ
στα παρασκήνια δεν μπορούσε να πάρει ανάσα». 635
Γιώργος Σκένδρος:636 «Ο Αλέξης Μινωτής πήγαινε στο θέατρο τρεις ώρες πριν
την παράσταση. Οι πιστοί του συνεργάτες ήταν η Μαρία Χορς, ο Διονύσης
634
(Παρασκήνιο – Ο Αλέξης Μινωτής στην Επίδαυρο, 01/01/1995)
(Παρασκήνιο – Η αναβίωσις του αρχαίου δράματος. Η παράδοσις του Εθνικού Θεάτρου και ο Αλέξης Μινωτής,
01/01/1998)
635
(Παρασκήνιο – Αφιέρωμα στην Κατίνα Παξινού, Μέρος 2ο, 01/01/2001)
636
01/01/1998)
361
Φωτόπουλος και εγώ (ο μακιγιέρ). Δεν αισθανόταν ηθοποιός αν δεν έβαζε κάτι επάνω
του».637
Στέφανος Δανδόλος:638 «Προικισμένος και τελειομανής, προσέγγισε τα μεγάλα
θεατρικά κείμενα αναζητώντας την αλήθεια πίσω από τις λέξεις. Και αυτό ήταν που
μάγεψε το κοινό. Όχι το “παίξιμό” του, αλλά “οι ερμηνείες” του, το ότι γινόταν ο
ρόλος. Την εποχή που η Αγγλία είχε τον Σερ Λόρενς Ολίβιε, εμείς είχαμε τον
Μινωτή. Και τον έχουμε ακόμα μέσα από τους δρόμους που άνοιξε…
»Στο ενδιάμεσο, ο Μινωτής αλλάζει την εικόνα του θεάτρου. Η επιβλητική
μακρόσυρτη φωνή του, η οποία σταλάζει μια-μια τις λέξεις, προκαλεί ρίγος
ανεπανάληπτο. Το σκοτεινό βλέμμα του εκπέμπει μια ιδιότυπη μαγεία. Όλα
σκιαγραφούν μιαν ιερή θεατρική συγκίνηση, που προσθέτει στο μέγα βιβλίο του
θεάτρου το πιο ξεχωριστό κεφάλαιο. Λένε πως στην ζωή του είναι σκληρός, πως το
εγώ του καπελώνει θιάσους ολόκληρους, πως η ψυχρότητά του αγγίζει την βιτριολική
εγωπάθεια των υπέρτατων καλλιτεχνών που θέλουν να περιφρονούν τους πάντες. Ας
λένε. Τα ίδια λένε και για τον Λόρενς Ολίβιε. Οι γεννημένοι ποιητές δεν
απολογούνται για την φύση τους, μήτε έρχονται στον κόσμο για να ʾναι καλοί.
Έρχονται για ν’ ανοίξουν δρόμους ανάμεσα σε φανερά και υποβρύχια ρεύματα και ο
Μινωτής τους ανοίγει πραγματοποιώντας το εφηβικό του όνειρο με την έννοια που
τελικά δίνουν οι αρχαίοι κλασικοί στη λέξη “ποιητής”: ως τεχνίτης, ως δημιουργός.
Πρώτα απ’ όλα επιβάλει κάτι πρωτοποριακό στην αρχαία τραγωδία, κατορθώνοντας
να απαλλάξει τις ερμηνείες του από τον στόμφο που μέχρι τότε θεωρείται στοιχείο
αναγκαίο στις παραστάσεις του αρχαίου δράματος. Και ύστερα, παίρνει τα ίδια τα
έργα και με τις δικές του σκηνοθεσίες τα προικίζει με έναν αέρα ελευθερίας,
επαναπροσεγγίζοντας τις προθέσεις των συγγραφέων τους.
»Ο έρωτάς τους μοιάζει ευεργετικός, τόσο για τους ίδιους, όσο και για την
εξέλιξη του ελληνικού θεάτρου. Όπως θα έλεγε και ο Σπύρος Ευαγγελάτος, “οι δύο
αυτές συναρπαστικές προσωπικότητες δεν ήταν απλώς μεγάλοι καλλιτέχνες, ήταν
Διδάσκαλοι του Γένους”. Υπεπροστατευτική η Παξινού με τον Μινωτή, αφοσιωμένος
ο Μινωτής στην Παξινού. Μαζί ανοίγονται στις ηλιοκαμμένες ξέρες του Χόλυγουντ,
γίνονται φίλοι του Έρνεστ Χέμινγουεϊ και του Τζον Στάινμπεκ, βάζουν την σφραγίδα
τους στο Εθνικό, ενώ με τις δικές της ευλογίες εκείνος θα τολμήσει να αναμετρηθεί
637
Εννοεί μάσκα, μακιγιάζ, γένια και άλλα πρόσθετα αξεσουάρ.
638
Στ. Δάνδολος, «Αλέξης Μινωτής: Ένας ακόρεστος ταξιδευτής», Εικόνες, τχ. 338, Έθνος της Κυριακής,
17/08/2008.
362
και με την όπερα: σκηνοθετεί την Κάλλας στην “Μήδεια” του Κερουμπίνι, σε εκείνη
την ιστορική παράσταση της Σκάλας του Μιλάνου. Και έτσι ακλόνητοι θα ζήσουν ο
ένας δίπλα στον άλλον μέχρι το δικό της τέλος, τότε που τον βλέπουν να λυγίζει
πρώτη και τελευταία φορά πάνω από το φέρετρό της.
»Με την άνοδο της χούντας ο Μινωτής εγκαταλείπει την θέση του διευθυντή
του Εθνικού Θεάτρου για να επιστρέψει επτά χρόνια αργότερα και να σφραγίσει την
πρώτη περίοδο της Μεταπολίτευσης, έως το 1980. Τα τελευταία δέκα χρόνια της
ζωής του ανοίγεται και πάλι στο ελεύθερο θέατρο, αποφασισμένος να παίζει μέχρι να
πεθάνει. Τα καταφέρνει. Παρά την ηλικία του, εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί και να
σκηνοθετεί μαγεύοντας το κοινό με τις μεγαλειώδεις ερμηνείες του. Το γερασμένο
κορμί γίνεται η φυλακή μιας νεανικής καρδιάς, αλλά αυτή η καρδιά είναι που παίζει
τις τελευταίες παραστάσεις. Μόνη της. Μια καρδιά που δεν μπορεί να χορτάσει και
θέλει κι άλλη εξερεύνηση, κι άλλη, κι άλλη...
»Εάν ο Μινωτής ήταν ο απρόσιτος άρχοντας του θιάσου, η Παξινού ήταν μια
εκπληκτική γυναίκα που ενώ είχε απόλυτη επίγνωση του μύθου της, μπορούσε να
πάει στον μπακάλη ντυμένη με τα χειρότερα ρούχα. Το μέγα πάθος της ήταν η
μαγειρική. Ο Μινωτής την αποκαλούσε “Κυρία μανία επισιτισμού”, επειδή κάθε
φορά αναλάμβανε την διατροφή όλου του θιάσου. Ο εγγονός της, Αλέξανδρος
Αντωνόπουλος, έχει πει ότι εάν της έλεγες ότι η Εκάβη της δεν ήταν καλή, δεν έδινε
σημασία. Εάν όμως της έλεγες ότι οι σουπιές της δεν πέτυχαν, μπορούσε να σε
σκοτώσει».
Μάρω Κοντού:639 «Η Παξινού ήταν εξωστρεφής, έντονη, ταλαντούχα, σικάτη,
ευφυής, εκρηκτική, σπουδαία γυναίκα. Ήταν επίσης πολύ ζεστή γυναίκα, οξύθυμη –
αν και σε λίγα λεπτά της περνούσε ο θυμός– και έκανε τα πάντα με πάθος».
Ελένη Χατζηαργύρη:640 «Η Παξινού ήταν μια μεγάλη ηθοποιός και μια μεγάλη
καρδιά».
Κώστας Καστανάς (ηθοποιός):641 «Η Κ. Παξινού ήταν δασκάλα μου στο
Εθνικό. Ήταν μια συγκλονιστική παρουσία. Είχε φλόγα, τρομακτική ενέργεια. Ο
τρόπος που δίδασκε είχε σχέση και με το λόγο. Έδινε σημασία και στον τρόπο
639
(Αντ’ αυτού: Μάρω Κοντού, επεισόδιο 030, 01/01/1999)
640
641
Κ. Καστανάς, «Φτιαγμένοι από υλικό άπιαστο…», Η Καθημερινή – Επτά Ημέρες, σ. 7, 17/12/2000.
363
εκφοράς του λόγου από τους μαθητές. Έδινε προτεραιότητα στην τέλεια γνώση και
χρήση της γλώσσας. Ήταν μουσικός ο τρόπος που μιλούσε γιατί είχε μουσική
παιδεία. Όταν παίζαμε τη Μάνα Κουράγιο ήταν σοβαρά άρρωστη, αλλά ο Μινωτής
δεν την αντιμετώπιζε ως άρρωστη και της έκανε συνεχώς παρατηρήσεις στην πρόβα,
κάτι που της έδινε ζωή».
Γιώργος Μηλιώνης:642 «Κλυταιμνήστρα, Ηλέκτρα, Μάνα Kουράγιο, Ιοκάστη,
Μπερνάρντα Άλμπα, Μήδεια, Ολίβια, Αγαύη, λαίδη Μάκβεθ, Γερτρούδη, Έντα
Γκάμπλερ, μεγάλες μορφές του θεάτρου, άσαρκες σκιές έμπνευσης και ονείρου, που
συνέλαβαν οι ποιητές και κλήθηκε και εκείνη να τις καταστήσει εμπράγματες,
μεταστοιχειώνοντας την ίδια της σάρκα μέσα στη διαδρομή της ζωής της και της
σαρανταπεντάχρονης καριέρας της πάνω στη σκηνή. Ήταν “ιερό τέρας” της σκηνής.
Οι εσωτερικοί παλμοί, οι αποχρώσεις της φωνής και των διαθέσεων, οι σωματικές και
συναισθηματικές δονήσεις των μεγάλων ηθοποιών, όλα όσα “κατέθεσε” στη σκηνή,
μπορεί να μην καταγράφονται, ωστόσο ποτέ δε χάνονται ολότελα. Από την οπτική
του συντελεσμένου έργου, δηλαδή, μπορεί πλέον να μη βλέπουμε τη “δαιμόνια”
ηθοποιό Κατίνα Παξινού δρώσα, την ατενίζουμε όμως μέσα από τη μνήμη που
“κληροδότησε” στην ιστορία του θεάτρου μας η μεγάλη ηθοποιός, εκείνη που
σφράγισε με την ερμηνεία της τις μεγάλες μορφές του παγκόσμιου θεάτρου. “Είναι
τόσο σπάνιο στον καιρό μας”, είχε πει ο Ευγένιος Ο’Νηλ για την Κατίνα Παξινού, “ν’
ανταμώσει κανείς στο θέατρο μια τόσο εκλεκτή και απλή γυναίκα και συνάμα μια
τόσο σπουδαία καλλιτέχνιδα”. Πολύπλευρη και ανεπανάληπτη καλλιτεχνική
προσωπικότητα, από τη μια, και, παράλληλα, άνθρωπος καλόκαρδος, προσιτός και με
χιούμορ, όπως λένε εκείνοι που τη γνώρισαν από κοντά. Σε πρόσφατη εκδήλωση του
Εθνικού Θεάτρου, αφιερωμένη στη μνήμη της Κατίνας Παξινού, η Μαρία Χορς,
μεταξύ πολλών περιστατικών που έζησε συνεργαζόμενη μαζί της, με συγκίνηση
διηγήθηκε τις τελευταίες στιγμές που η μεγάλη ηθοποιός ανέβηκε άρρωστη στη
σκηνή για το κύκνειο άσμα της, τη Μάνα Κουράγιο: “Μόλις τελείωσε και βγήκε για
να χαιρετίσει το κοινό που χειροκροτούσε, έψαξε ανάμεσά τους με το βλέμμα της τον
Μινωτή και αφού τον εντόπισε, του απευθύνθηκε... “Δεν ξέχασα τίποτε απόψε, τα
είπα όλα””. Η φωτεινή παρουσία της Κατίνας Παξινού υψωνόταν στο προσκήνιο σαν
φλόγα μέσα από τον κρατήρα του καλλιτεχνικού πάθους, φτιάχνοντας ολόσωμες
ζωντανές μορφές, που ολόγυρά τους φτερούγιζαν απόκοσμα μηνύματα φερμένα από
642
Γ. Μηλιώνης, Η μεγάλη «ιέρεια» του ελληνικού θεάτρου, Ριζοσπάστης, 20/02/2011, σ. 4.
Ως3, «Κατίνα Παξινού», Οκτώβριος 2012.
364
τα κατάβαθα της γένεσης. Πάμπλουτη σε φαντασία, μαχητική, μεγαλοφυής στην
τέχνη της εσωτερικής μεταμόρφωσης, μεγάλη ηθοποιός. Όπως γράφει ο σύντροφος
της ζωής και της τέχνης της Αλέξης Μινωτής, “η αμεσότητα ήταν το κύριο συστατικό
της ιδιοσυγκρασίας της. Τίποτε το θεωρητικό. Ήταν παντού ολόκληρη, ένα
υλοποιημένο πνεύμα στην τελειότητα. Μια αληθινή μορφή γεμάτη, απόλυτα
πραγματοποιημένη από στέρεα ψυχωμένα στοιχεία δύναμης, ευαισθησίας και
ρυθμικού κάλλους... Ανανεωνόταν με τέτοια ραγδαιότητα, που δεν πρόφταινες να
προσδιορίσεις τις πηγές από όπου ανάβλυζε η τόση νεότητα. Λέω και πιστεύω, από
την αθωότητα, τη σύμφυτη με τη δημιουργική ιδιοφυία, που ίσχυε όχι μόνο στην
τέχνη, μα και στη ζωή...”».
Κλεόβουλος Κλώνης:643 «Της έφτιαξα το πορτραίτο όταν πήγαινε στην
τελευταία τάξη του γυμνασίου».
Κώστας Γεωργουσόπουλος: «Πριν από την Παξινού δεν υπήρχε άλλη μεγάλη
τραγωδός. Εκείνη έφτιαξε τον κώδικα όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, με όλες τις
παραλλαγές που μπορεί να υπάρχουν. Ο κώδικας αυτός ήταν συνάρτηση απ’ την
ενέργεια αυτής της τεχνικής της Παξινού και του γύρω απ’ αυτήν (του Μινωτή και
των άλλων ηθοποιών) και ταυτοχρόνως της μεταφραστικής εποποιίας με
προεξάρχοντα τον Γρυπάρη».644
«Η Παξινού ήταν ηθοποιός μεγίστης ακτινοβολίας: προσωπικότητα έντονη,
ερμήνευε ρόλους αντίθετους με άνεση στο στυλ και στην έκφραση. Κάτοχος μιας
μουσικά καλλιεργημένης φωνής με τερατώδεις δυνατότητες χρήσεως, κατόρθωνε να
βρίσκει τον πυρήνα των ρόλων και να τους ενσαρκώνει ανάλογα: έπαιξε το
νατουραλιστικό ρεπερτόριο με την άνεση των λαϊκών ηθοποιών, το βικτωριανό, το
ρεαλιστικό, το υπερρεαλιστικό, το επικό και διαλεκτικό του Μπρεχτ, το φανταστικό
ρεαλισμό των Ιρλανδών, το παράλογο με κύρος, σιγουριά και αφοπλιστική
αμεσότητα. Η ερμηνεία της όμως στο αρχαίο δράμα σφράγισε την προσπάθεια
σύγχρονης προσέγγισης με το επιχείρημα της αυθεντικότητας, της αλήθειας και του
τραγικού μεγέθους. Οι ερμηνείες της ως Εκάβη, Μήδεια και Αγαύη αποτελούν
πρότυπα υποκριτικής ολοκλήρωσης».645
643
644
645
Κ. Γεωργουσόπουλος, «Κατίνα Παξινού», Ελληνική Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια: Παγκόσμιο βιογραφικό
λεξικό, Εκδοτική Αθηνών, τ. 8, σ. 129, Αθήνα 1991.
365
Αλέξης Μινωτής: «Η Κ. Παξινού ήταν αγνή καλλιτέχνις, είχε τη μουσική μέσα
της. Ήταν ηθοποιός της ψυχής, μπορούσε να μεταμορφωθεί εσωτερικά από τον ίδιο
τον προσωπικό της πλούτο και να αναδειχθεί ως τραγωδός και ηθοποιός όλου του
δραματολογίου.
»Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το Εθνικό, δραπέτευσα στη Μέση Ανατολή και
από εκεί φυγαδεύτηκα στην Αμερική, όπου συνάντησα τη γυναίκα μου στο
Μπρόντγουαιη –τότε έπαιζε την Έντα Γκάμπλερ του Ίψεν. Ύστερα πήγα στην
Καλιφόρνια, όπου η Παξινού γύριζε την ταινία Για ποιον χτυπάει η καμπάνα με τον
Γκάρι Κούπερ. Από τη στιγμή που της απονεμήθηκε το Όσκαρ το ’43, συνδέθηκε
περισσότερο με τον κινηματογράφο, καθώς και με πιο μεγάλα και επικερδή
συμβόλαια. Εγώ ανέβασα τους Βρυκόλακες του Ίψεν με μεγάλη επιτυχία. Στην
παράσταση αυτή έπαιξε και η Κατίνα Παξινού.
»Το χειμώνα του 1950 γυρίσαμε στην Ελλάδα και παίξαμε το ίδιο έργο στο
Εθνικό Θέατρο. Υπήρξε μεγάλη συρροή κόσμου, αν και κάποιες εφημερίδες ήθελαν
να αποθαρρύνουν την προσέλευση του κοινού και μας κατηγορούσαν γράφοντας:
“Τα φαντάσματα του ΕΑΜ στους Βρυκόλακες του Ίψεν”. Ύστερα ανεβάσαμε τον
Οιδίποδα Τύραννο στους Δελφούς με ημερήσιο φως –πρώτη φορά παίχτηκε τραγωδία
σε ημερήσιο φως. Το επόμενο καλοκαίρι ανεβάσαμε τα ίδια έργα και έπειτα
προετοιμαστήκαμε για περιοδεία στην Αμερική με τα έργα Ηλέκτρα και Οιδίποδας
του Σοφοκλή. Η μουσική της Ηλέκτρας είχε την υπογραφή του Δ. Μητρόπουλου.
»Με την επιστροφή μας στην Ελλάδα παίξαμε στο Εθνικό (χειμερινή περίοδος
’55), ενώ το καλοκαίρι του 1955 έγινε έναρξη των Επιδαυρίων και παίξαμε την
Εκάβη του Ευριπίδη μπροστά σε πλήθος θεατών –πάνω από είκοσι χιλιάδες–, κάτι
που μας τρομοκράτησε.646 Το επόμενο έτος βρεθήκαμε στο Παρίσι, όπου παίξαμε
Μήδεια, Οιδίποδα Τύραννο και Εκκλησιάζουσες. Ξαναπήγαμε εκεί το 1958 και το
1962, που παίξαμε Φοίνισσες, Αντιγόνη και Οιδίποδα επί Κολωνώ. Μας απονεμήθηκε
μάλιστα το βραβείο της καλύτερης παραστάσεως του έτους.
»Η υγεία της Κ. Παξινού κλονίστηκε από το κάρο που κουβαλούσε στο
τελευταίο έργο που ανέβασε, τη Μάνα κουράγιο. Υπήρχε βέβαια βαθύτερη αιτία.
646
(Μονόγραμμα – Αλέξης Μινωτής, 01/01/1985)
366
Μετά από δύο μήνες μάχης πέθανε και εγώ βρέθηκα ακρωτηριασμένος και εντελώς
κατεστραμμένος.647
»Ο ρόλος του Οιδίποδα μου είναι από τους πιο προσφιλείς και ίσως αυτός που
μου απέμεινε να παίζω ως το τέλος της ζωής μου. Έχουμε γεννηθεί με το προνόμιο να
έχουμε κληρονομήσει αυτά τα τεράστια έργα και συγχρόνως την υποχρέωση να τα
ερμηνεύσουμε. Οι ξένοι πρέπει να είναι πάρα πολύ ευχαριστημένοι με αυτό που
κάνουμε στο αρχαίο δράμα, γιατί οι ίδιοι δεν έχουν τίποτα να μας αντιπαρατάξουν.648
»Ο Διονύσης Φωτόπουλος είναι στη γραμμή του Φωκά. Δεν υπάρχει άλλη λύση
για μας από το ένδυμα του 5ου π. Χ. που γράφτηκαν αυτά τα έργα. Όσοι αποτολμούν
να βάλουν ρούχα του ’30 ή του ’50 είναι σκηνοθετικές ανοησίες ή αντικαλλιτεχνικές
πράξεις που θα έπρεπε να τιμωρούνται αυστηρώς.649
»Είμαι ο μόνος Έλλην που ευτυχώς δεν έχω κάνει Αριστοφάνη ακόμα. Όλοι
κάνουν Αριστοφάνη γιατί είναι λαϊκό θέατρο και διότι έχει ανταπόκριση στα
σημερινά καθημερινά γούστα. Το τραγικό είναι απρόσιτο. Χρειάζεται πολλή ψυχική
δύναμη και πολύ μεγάλη αγάπη φιλοσοφική και πνευματική για να γίνει αντιληπτό το
δράμα. Ελάχιστοι άνθρωποι του θεάτρου αγαπούν την τραγωδία. Δεν την εννοούν,
δεν την αγαπούν και δεν τη θέλουν.650
»Η αγάπη μου για τη δραματική ποίηση προηγήθηκε αρκετά από την ένταξή
μου στο θεατρικό επάγγελμα, που έγινε όταν χειραφετήθηκα και εγκατέλειψα το σπίτι
του πατέρα μου. Για μένα η αληθινή τέχνη για τη συνείδησή μου, η πραγματική τέχνη
έχει προέλευση θρησκευτική, είναι μια εκδήλωση του κόσμου της ψυχής, και γι’ αυτό
χρειάζεται μεταφυσική πίστη για να υπηρετηθεί σωστά. Η Κατίνα Παξινού υπήρξε
για μένα ο καλύτερος εαυτός μου, το υπόδειγμα του καλλιτεχνικού πάθους, η εστία
του ενθουσιασμού μου για την τέχνη και για το θέατρο. Εγώ τη μύησα στο θέατρο.
Αλλά όταν έμαθε το θέατρο η δημιουργική της πνοή σάρωσε τις μικρές μας
προσπάθειες, ίσως γιατί είχε τη μουσική μέσα της. Ήταν η ηθοποιός της ψυχής,
μπορούσε να μεταμορφωθεί εσωτερικά από τον ίδιο τον προσωπικό της πλούτο και
να αναδειχθεί ως τραγωδός και ως ηθοποιός όλου του δραματολογίου».651
647
648
(Παρασκήνιο – Εικόνες της Επιδαύρου, 01/01/1993)
649
650
01/01/1998)
651
367
Κατίνα Παξινού: Η ηθοποιός δηλώνει ότι τα Όσκαρ ήταν μια καταπληκτική
τελετή. Από το πολύ χειροκρότημα μάλιστα δεν άκουσε το όνομά της και την
ενημέρωσε ο Γκάρι Κούπερ. Ήταν κάτι που δεν περίμενε, γιατί ήταν η πρώτη της
ταινία, με συνυποψήφιους τον Γκάρι Κούπερ και την Ίνγκριντ Μπέργκμαν.
«Η καλύτερη στιγμή στον κινηματογράφο είναι τα κοντινά πλάνα, γιατί ο
θεατής μπορεί να δει τα μάτια του ηθοποιού, κάτι που δεν μπορεί να γίνει στο θέατρο,
που ο ηθοποιός μάχεται να πείσει τους εκατοντάδες θεατές, να τους πείσει και να
τους κατακτήσει ακόμα και με τις σιωπές. Αν δεν μπορείς να γεμίσεις τις σιωπές,
έχασες το παιχνίδι.
»Όταν παίζεις στο θέατρο υπάρχει μια γοητεία που δεν τη νιώθεις μπροστά
στην κάμερα. Στο θέατρο γίνεται μια συνεχής μάχη με τους θεατές. Πρέπει να
κάθονται ακίνητοι και να σ’ ακούν, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη είναι η παύση
του ηθοποιού. Σαν να είσαι σε μια ταυρομαχία και πρέπει να ημερέψεις τον ταύρο. Ο
ταύρος είναι το κοινό. Είναι πάντα εναντίον σου αλλά πρέπει να τους κερδίσεις πάση
θυσία. Κι αν τους κατακτήσεις έχεις κερδίσει.652
»Δεν είμαι καθηγήτρια, δε θέλω να με μιμούνται μαθητές, προσπαθώ να τους
εμπνεύσω, να τους μεταδώσω κάτι. Ο πιο δύσκολος ρόλος, σχεδόν αδύνατον να τον
παίξεις, είναι η Ιοκάστη. Μικρός αλλά απίθανα δύσκολος ρόλος. Δεν έχει κραυγές
και ξεσπάσματα, αλλά τη στιγμή που μαθαίνει την αλήθεια η ηθοποιός που παίζει
πρέπει να δώσει την εντύπωση στο κοινό ότι πεθαίνει εκείνη ακριβώς τη στιγμή που
το μαθαίνει, ενώ στην πραγματικότητα πάει μέσα και κρεμιέται. Και η Μήδεια είναι
δύσκολος ρόλος, αλλά μπορείς να τον παίξεις. Ακόμα και άσχημα, αλλά μπορεί
κάποιος να τον παίξει.
»Ο άνθρωπος κάτι πρέπει να κάνει στη ζωή του. Να πληρώσει την ύπαρξή του.
Κοιτάζετε τον ήλιο όσο είναι εκεί και προσπαθήστε να φέρετε όλο το φως και τη
ζεστασιά που εκπέμπει στην καρδιά σας. Μπορείτε να δώσετε λίγη από τη ζεστασιά
αυτή σε κάποιον άλλον κι αυτός σε κάποιον άλλον. Τότε δεν ήρθες μάταια στον
κόσμο. Έχεις πετύχει κάτι. Είναι τόσο απλό.653
(Μονόγραμμα – Αλέξης Μινωτής, 01/01/1985)

652
(Ριμέικ – Βασίλης Μάρος, 01/01/2006)
653
368
»Είμαι όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Έζησα, έκανα παιδιά, έθαψα παιδιά, και
πόνεσα θάβοντας αυτά τα παιδιά. 654
»Προσπαθούμε να φέρουμε κοντά στον κόσμο τους αρχαίους Έλληνες
συγγραφείς, που είναι οι πιο ζωντανοί, νομίζω, και οι πιο καλοί εκφραστές του
δράματος. Κρίνεσαι πάντα από μια χειρονομία, από μια λέξη, από μια υπερβολή».655
Αλέξανδρος Αντωνόπουλος:656 «Όταν επρόκειτο να ανέβει ο Οιδίπους
Τύραννος με τον Αιμίλιο Βεάκη στο Εθνικό, η Κατίνα Παξινού μετέτρεψε το μουσικό
ταλέντο και τις μουσικές σπουδές της σε γραπτή μουσική. Ο Φώτος Πολίτης της
ζήτησε να γράψει η ίδια τη μουσική για την παράσταση κι εκείνη, ενώ αρχικά
αρνήθηκε, στο τέλος την έγραψε με τη βοήθεια της κόρης της Έθελ. Η περίοδος
εκείνη ήταν καταλυτική για την Κ. Παξινού, διότι πέθανε η Έθελ από την επάρατο
νόσο στα δεκάξι της χρόνια. Το γεγονός αυτό οδήγησε την ηθοποιό στα έγκατα του
πόνου, γι’ αυτό έπαιζε έτσι τις μάνες και γι’ αυτό έζησε έντονα τη ζωή της.
»Το 1938 έλαβε χώρα το Α´ Φεστιβάλ Επιδαύρου. Πρώτη αυτή με τη Β.
Μανωλίδου, την Ελ. Παπαδάκη, τον Θ. Κωτσόπουλο σε σκηνοθεσία Δ. Ροντήρη
άνοιξαν την Επίδαυρο με την Ηλέκτρα – πριν από την Επίδαυρο έπαιζαν στο
Ηρώδειο. Η μουσική της παράστασης, την οποία υπογράφει ο Δ. Μητρόπουλος, είναι
δύσκολη για όποιον δεν έχει μουσικές γνώσεις.
»Την εποχή εκείνη που παιζόταν η Ηλέκτρα βασίλευε η δικτατορία του Μεταξά,
ο οποίος έστειλε την Ηλέκτρα με την Κ. Παξινού και τον Άμλετ με τον Α. Μινωτή
(και οι δύο παραστάσεις είχαν σκηνοθετηθεί από το Δ. Ροντήρη) στην Αγγλία και στη
Γερμανία για να εξάγει πολιτισμό. Είναι η πρώτη τουρνέ που πραγματοποιείται από
επίσημο ελληνικό θίασο (Ιούλιος 1939) σε θεατρικές πρωτεύουσες. Ο Α. Μινωτής
ισχυριζόταν ότι ήταν λίγο αύθαδες να παίξουν Άμλετ στο Λονδίνο, αλλά ο θρίαμβος
που σημείωσαν ήταν ανεπανάληπτος. Δεν είχαν ποτέ ξανά τόσο μεγάλη επιτυχία. Τις
παραστάσεις αυτές έτυχε να τις παρακολουθήσει και ο μεγάλος Άγγλος σκηνοθέτης
και ατζέντης της εποχής, ο Κόχρα, ο οποίος ενθουσιάστηκε με το αποτέλεσμα και
654
655
656
Ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος είναι ανιψιός της μεγάλης ηθοποιού.
369
πρότεινε στην Κατίνα Παξινού να παίξει τους Βρυκόλακες του Ίψεν ανεξάρτητα από
το Εθνικό Θέατρο.
»Η Κατίνα Παξινού ήταν η πρώτη Ελληνίδα που βρέθηκε στην Αμερική και
έπαιξε στο Μπρόντγουαιη όχι ελληνική τραγωδία, αλλά Έντα Γκάμπλερ. Εκεί την είδε
κάποιος παράγοντας του Χόλιγουντ όπου επρόκειτο να γυριστεί η ταινία Για ποιον
χτυπά η καμπάνα και της πρότεινε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Είχαν γίνει δοκιμαστικά
από πολλές σημαντικές ηθοποιούς, αλλά καμιά δεν κρίθηκε κατάλληλη. Η Κ.
Παξινού, όντας σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση λόγω του ότι ήταν μακριά από
τους δικούς της, αρνήθηκε. Τότε άρχισαν να την πολιορκούν γιατί θεώρησαν ότι αυτή
θα είναι πολύ σπουδαία για να μη δεχτεί την πρότασή τους. Τελικά, αφού μίλησε
τηλεφωνικά με το σκηνοθέτη της ταινίας στο Χόλιγουντ, πείστηκε. Στην ταινία
διάλεξε η ίδια κοστούμι και μακιγιάζ, γιατί δεν της άρεσαν αυτά που της είχαν
προτείνει. Ο σκηνοθέτης συμφώνησε απόλυτα. Έτσι, έγινε σταρ εν μία νυκτί. Μια
άλλη σημαντική ταινία της ήταν Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα, για την οποία
κέρδισε το βραβείο Κοκτώ. Ήταν μάλιστα επιθυμία του ίδιου του Ο’Νηλ να παίξει η
Παξινού σε αυτό το έργο.
»Η μεγάλη αυτή ηθοποιός ήταν ορμητικός ποταμός. Ο Μινωτής αυτό που έκανε
ήταν να τη φρενάρει με την καλή έννοια. Ενώ ήταν μετρίου αναστήματος, στη σκηνή
μεταμορφωνόταν και νόμιζες ότι ήταν δυο μέτρα. Όλα τα έκανε πολύ καλά. Είχε
ζωγραφίσει ακόμα και το πορτραίτο της μητέρας μου. Χαρακτηριστικό είναι ότι για
να μάθει τα λόγια του ρόλου της τα έγραφε. Αυτό το έκανε με θρησκευτική
προσήλωση. Τα γράμματά της ήταν καλλιγραφικά. Όταν τέλειωνε την αντιγραφή,
είχε μάθει το ρόλο. Όμως ποτέ δεν τον μάθαινε τέλεια. Όσο διάσημη είναι για τις
θεατρικές της ικανότητες, άλλο τόσο είναι και για τον αυτοσχεδιασμό της πάνω στο
κείμενο όταν ξεχνούσε κάποια λόγια. Ήταν κάτι που της έβγαινε με φυσικότητα.
Μπορούσε να πει ακόμα και τηλεφωνικό κατάλογο με σωστό ρυθμό και μέτρο και
κανείς να μην το καταλάβει.
»Επίσης, κεντούσε για να εξισορροπήσει τη γενικότερη αταξία της. Πολλές
φορές κεντούσε κεντήματα σχετικά με το έργο που έπαιζε και γενικά χαρακτηριζόταν
από μια παιδική αφέλεια.
»Όλες οι ικανότητές της ήταν έμφυτες. Την είχε προικίσει η φύση, αλλά διέθετε
επίσης τεχνική και είχε προηγηθεί από την πλευρά της πολλή δουλειά. Έκανε τα
πάντα με πάθος: έτρωγε, έπαιζε χαρτιά, κάπνιζε – ήταν μεγάλη καπνίστρια, μέχρι που
έπαθε άσθμα και της το απαγόρευσαν. Ήταν μια αρχόντισσα λαϊκής καταγωγής, αλλά
370
και μια μεγαλοαστή γειτόνισσα. Γι’ αυτό και μπορούσε να παίξει και τη γειτόνισσα
και τη βασίλισσα. Όλα της ήταν προσιτά και κατορθωτά. Η Ηλέκτρα ήταν ο
αγαπημένος της ρόλος στην τραγωδία και η κυρία Άλβινγκ στο σύγχρονο θέατρο. Με
την ίδια ευκολία που έπαιζε Κλυταιμνήστρα έπαιζε και την Ηλέκτρα. Η παράσταση
του έργου Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας όμως είναι από τα πιο ωραία πράγματα που
έχουν γίνει στο σύγχρονο θέατρο. Σε αυτή συνεργάστηκαν οι Τσαρούχης (σκηνικά),
Μινωτής, Παξινού, Ζαφειρίου, Καλλέργης, Ζερβός.
»Κατά τη δικτατορία το ζευγάρι έπαιζε Μάκβεθ στο Εθνικό. Ύστερα ανέβαζαν
έργα ακριβά και περιόδευαν ανά την Ελλάδα. Η χούντα άφησε την Παξινού χωρίς
πραγματική θεατρική στέγη.
»Στη Μάνα κουράγιο μόνο αυτοί που ήταν δίπλα της ήξεραν τι συμβαίνει. Ο
κόσμος ίσως την έβλεπε απλώς λίγο καταβεβλημένη, δεν ήξερε ότι στην κουίντα την
περίμεναν δυο νοσοκόμες και ήταν ετοιμοθάνατη. Η σκηνή που έσερνε το κάρο ήταν
σαν να έσερνε την ίδια της τη ζωή, να τραβούσε την ίδια της τη ζωή προς την έξοδο.
»Η Επίδαυρος ήταν το δεύτερο σπίτι της και ήθελε να το αποχαιρετήσει. Το
καλοκαίρι λοιπόν του ’72 που η Αντιγόνη Βαλάκου έπαιζε την Ηλέκτρα, την πήγαν
εκεί αφού προηγουμένως τη στόλισαν και την έβαψαν γιατί είχε παραμορφωθεί από
τα φάρμακα. Κι όταν έφτασε στον ιερό αυτό χώρο, έγινε για άλλη μια φορά η Κατίνα
Παξινού που όλοι ήξεραν. Έγινε δίμετρη, έγινε βασίλισσα. Όταν μπήκε και όταν
βγήκε στο θέατρο οι παρευρισκόμενοι σηκώθηκαν και τη χειροκρότησαν. Και
κάποιοι ξένοι ρώτησαν ποια είναι αυτή; Κάποια βασίλισσα; Και τους απάντησαν ότι
είναι η βασίλισσα της Επιδαύρου».
371
Σχόλια για τον Δημήτρη Χορν – Δηλώσεις του ηθοποιού
Ελένη Βαροπούλου:657 «Ο Χορν μας έπεισε ότι το θέατρο ανήκει στον

ηθοποιό».
Αλέκος Αλεξανδράκης:658 «Άλλαξε τον επαγγελματικό προσανατολισμό μου,
γιατί αρχικά ήθελα να γίνω σκηνοθέτης. Ήταν δάσκαλός μου στη σχολή και με
βοήθησε να απελευθερωθώ διότι ήμουν πολύ ντροπαλός. Στην παρέα ήταν απίστευτα
διασκεδαστικός, το χιούμορ του ευφυές, όλοι ήθελαν να βρίσκονται κοντά του. […]
Ήταν πάντα πολύ κοντά σε όλους εμάς τους μαθητές και ξεχνιόταν πολλές φορές
μαζί μας, μέχρι και τα μεσάνυχτα».
Αλέξης Σολομός:659 «Ήταν από τους ικανότερους και εξυπνότερους ηθοποιούς
της ελληνικής σκηνής. Η γνωριμία μας είχε γίνει από το δημοτικό σε μια παιδική
παράσταση, τη Βιολαντώ. Έπαιξε και στο άλλο έργο μου, Το δοκίμιν της αγάπης, και
καθώς ξετυλίχτηκε το σαρίκι του επί σκηνής ερμήνευσε το ρόλο του πασχίζοντας να
το φορέσει. Ύστερα γράφτηκε στο Κολέγιο Ψυχικού και πήρε μέρος στα θεατρικά
δρώμενα του Καρόλου Κουν».
Δέσποινα Γερουλάνου:660 «Η θεατρική του παιδεία ήταν μέρος της
καθημερινής του ζωής γιατί από μωρό σχεδόν βγήκε στο θέατρο και η οικογένειά του
ήταν εξοικειωμένη με το θέατρο. Ό,τι κι αν συνέβαινε στη ζωή του είχε κάποιο
απόσπασμα από θεατρικό έργο να πει. Επίσης, είχε ατελείωτο κέφι και γέλιο, ήταν
εξαιρετικά αθυρόστομος, αλλά ποτέ δε σε σόκαρε. Η οικογένειά του ήταν η Ρίτα και
η Άννα –αυτές ήταν οι γυναίκες που αγάπησε πραγματικά. Τέλος, είχε φοβερό
θαυμασμό και ιδιαίτερη αδυναμία προς τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και έκανε
παρέα με τον Μινωτή και τον Χατζιδάκι».
Λέλα Φιλίππου:661 «Γνωριστήκαμε καλύτερα στην παράσταση Ταξίδι του
γάμου, όπου μας προσκάλεσε μαζί με την Ρίτα να τον δούμε. Προηγουμένως τον
είχαμε γνωρίσει σ’ ένα πάρτι. Η παράσταση είχε μεγάλη επιτυχία και το θέατρο ήταν
γεμάτο.
657
658
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=4680& autostart=0
Νικόλιζας, Ν., 2003, σσ. 107-110.
659
660
661
372
»Ο έρωτας με την αδερφή μου ήταν κεραυνοβόλος. Δεν μπορούσε να κάνει
πρεμιέρα χωρίς εκείνη και ανυπομονούσε να τελειώνει τις παραστάσεις.
Παντρεύτηκαν ολοταχώς. Εκείνη μάλιστα είχε πιο πολύ τρακ απ’ αυτόν. Η μητέρα
μου δεν τον ήθελε στην αρχή (έριχνε τον γενικό ως ένδειξη διαμαρτυρίας όταν τον
έβλεπε), αλλά ύστερα τον αγάπησε πολύ.
»Ο Δ. Χορν έκανε τρεις επιτυχημένες παραστάσεις: Το ταξίδι του γάμου, Το
αλάτι και το πιπέρι, Το φάντασμα του Μετροπόλ. Ήταν πολύ καλός και
διασκεδαστικός άνθρωπος. Στην πραγματικότητα, πάντοτε ήταν μόνος του».
Γιώργος Γεωγλερής: «Ο Χορν έπαιξε τον Τρελό στη Δωδέκατη νύχτα σε
περιοδείες ως θίασος Μανωλίδου-Αρώνη-Χορν. Κάποια στιγμή εμφανίστηκε ο
Άγγλος πρέσβης, έβγαλε το καπέλο του, υποκλίθηκε και του είπε: “Κύριε Χορν, αυτό
που είδα απόψε δεν το έχω δει ποτέ στην αγγλική σκηνή. Το έργο αυτό και ο
Ριχάρδος Γ´ δείχνει αγάπη και αδυναμία του στον Σαίξπηρ”.
»Επίσης, δεν κορόιδευε ποτέ στη σκηνή. Κάποιες φορές ζητούσε συγνώμη από
το κοινό αν καταλάβαινε ότι δεν ήταν συνεπής κατά τη γνώμη του σε αυτό που
περίμενε ο κόσμος απ’ αυτόν. Έπαιζε με ένταση, πάθος, δύναμη. Ήταν ηδονικό να
έπαιζες αλλά και να παρακολουθούσες τον Χορν.662
»Το τραγούδι Οι θαλασσιές οι χάντρες προοριζόταν να το ερμηνεύσει η Τζένη
Βάνου. Όμως ο Μίμης Πλέσσας παρότρυνε τον ίδιο να το πει, όπως και έγινε, και
ήταν πάρα πολύ πειστικός – τότε μάλιστα παρουσίαζε και τις καθημερινές εκπομπές
Τα καθημερινά του καθημερινού. Συνήθιζε να λέει: “Όταν πεθάνω, εξαφανίστε με”.
Πίστευε επίσης ότι ο Μινωτής είχε στιγμές που δεν μπορούσε να τις πλησιάσει
κανείς. Εκτιμούσε πολύ τους νέους ηθοποιούς».663
Μάρω Κοντού: «Ήμουν μεγάλη θαυμάστριά του. Ο Χορν των παρασκηνίων
ήταν σημαντικός για μένα. Πολύπλοκος, με ιδιαίτερη προσωπικότητα, σε μάγευε όχι
μόνο πάνω στη σκηνή, αλλά και εκτός σκηνής.664
»Κάποια φορά είχε βγει ο ίδιος στο κατάμεστο θέατρο και ζήτησε συγνώμη,
διότι εκείνη τη βραδιά δεν μπορούσε να παίξει, δεν μπορούσε να υποκριθεί».665
662
663
664
665
373
Θεοδόσης Ισαακίδης:666 «Οι παρέες του ήταν επιλεκτικές. Ήξερε ότι δεν είχε
δυνατότητες για Επίδαυρο, και γι’ αυτό δεν το είχε επιδιώξει ποτέ. Στον Αρχιμάστορα
Σόλνες είχε δει όνειρο τον πατέρα του νεκρό, οπότε πίστεψε ότι εκείνη θα ήταν η
τελευταία του παράσταση – γιατί σε άλλες παραστάσεις τον έβλεπε ζωντανό».
Λευτέρης Βογιατζής:667 «Ήμασταν συνεργάτες στο Εθνικό. Ήταν υπέροχος.
Άλλοτε ήταν σοβαρός και συγκλονιστικός και άλλοτε φερόταν σαν παιδί. Ο τρόπος
που χρησιμοποιούσε τα ελληνικά ήταν εξαιρετικός, όπως και η αίσθηση της γλώσσας.
Τον τελευταίο καιρό όμως είχε καταβληθεί πολύ. Ήταν πολύ καλός άνθρωπος και
ευγενής».
Γκέλυ Μαυροπούλου:668 «Του άρεσε να γοητεύει γυναίκες και άντρες, αλλά
είχε φοβίες. Έκανε επίσης πάρα πολλές δωρεές».
Νόνικα Γαληνέα:669 «Ήμασταν οικογενειακοί φίλοι και συνεργάτες. Ο Δ. Χορν
δεν μπορούσε να κρατήσει κακία. Του άρεσε πολύ να γελούν οι άλλοι. Δεν έχει
υπάρξει κωμικότερος και τραγικότερος άνθρωπος στον κόσμο.
»Κατά την πρεμιέρα του Δον Ζουάν (ήταν ένας ρόλος που δεν του άρεσε, γιατί
πήγαινε ενάντια στο χαρακτήρα του) και ενώ έπαιζε, εκνευρισμένος με τον εαυτό
του, φώναξε: “Αυλαία, σταματήστε, δεν μπορώ να σας κοροϊδεύω. Εξαργυρώστε τα
εισιτήριά σας και ελάτε όποτε θέλετε, είμαι ψεύτης και αυτό δεν το ανέχομαι”. Ως
αντίδραση, το κοινό τον καταχειροκροτούσε. Επιπλέον, το έργο Η καλή καρδιά της
Ελεωνόρας αποδείχτηκε ότι το είχε γράψει ο ίδιος, παρ’ ότι υποστήριζε πως ο
συγγραφέας ήταν Άγγλος. Και οι παραστάσεις αυτού του έργου σταμάτησαν πρόωρα,
γιατί είχε επηρεαστεί από τη γυναίκα του, η οποία ισχυριζόταν ότι δεν της άρεσε να
τον βλέπει έτσι. Τεράστια επιτυχία σημείωσε και το έργο Σλουθ. Όσο για Το Ταξίδι
μακριάς ημέρας μέσα στη νύχτα, ήταν μια φοβερή παράσταση.
»Ο Δ. Χορν νόμιζε ότι είχε πρόβλημα υγείας, κυρίως σε ό,τι είχε σχέση με τη
φωνή του. Δεν υπάρχει φωτεινότερο δείγμα ηθοποιού και προσωπικότητας που έχει
666
667
668
669
Δεν παρευρέθηκε στην κηδεία γιατί κάποιες φορές τον εκνεύριζε και καυγάδιζαν, γι’ αυτό σκέφτηκε ότι
ενδεχομένως εκείνος να μην την ήθελε εκεί. Συνεργάστηκαν στον Δον Ζουάν και στην Καλή καρδιά της
Ελεωνόρας. Κάποια στιγμή είχε πει ότι τη ζήλευε γιατί εκείνη έπαιζε και δεν είχε βαρεθεί τη φωνή της, ενώ
εκείνος την είχε.
(Αντ’ αυτού: Νόνικα Γαληνέα, επεισόδιο 038, 01/01/2000)
374
περάσει από το ελληνικό θέατρο. Δινόταν μάλιστα πολύ στους φίλους του και γι’
αυτό κάποιους τους βοηθούσε οικονομικά και τους συντηρούσε.
»Πίστευε επίσης ότι η Έλλη Λαμπέτη είχε πιο πολύ ταλέντο από εκείνον, και
δεν τη συγχωρούσε που δε δούλευε αρκετά και πίστευε στην τύχη της και στο
μεγαλείο της στιγμής ότι όλα θα πάνε καλά. Ο ίδιος ήταν πολύ εργατικός, μεθοδικός
και τελειομανής».
Κώστας Γεωργουσόπουλος:670 «Είναι λάθος πως ο Χορν κοροϊδεύει ή χλευάζει
αυτό είναι η επιφάνεια σπαράζεται στο βάθος και αναδύεται στον αφρό με την
προσωπίδα της αθωότητας. […] Ο Χορν είναι ηθοποιός με μανιέρα και ταυτόχρονα
ηθοποιός αδογμάτιστος δεν ανήκει σε σχολή, δεν επιτελεί παριστάνοντας κανένα
τελετουργικό. […] Μέσα στη συντεχνία, στο κοινόβιο του ελληνικού θεάτρου, ο
Χορν είναι ένας ιδιόρρυθμος ερημίτης, που έχει κανονίσει μόνος του τον κανόνα του,
τους περιορισμούς του και τη νηστεία του. Γι’ αυτό σπανίως βρίσκει τελετουργούς
τώρα πια. Μόνο με τη Λαμπέτη, με την Παξινού, τον Μινωτή και τη Χατζηαργύρη
βρέθηκαν να φτάνουν στην ίδια κορυφή, γιατί ξέρουν τα ίδια μοναδικά μονοπάτια,
που μόνο οι μοναχικοί, αφού τα σκάβουν με τα νύχια τους τα περπατούν».
«Ήταν ο κατεξοχήν ειρωνικός ηθοποιός μας. Είχε αυτοσαρκασμό και ένα
χιούμορ κατεδαφιστικό πολλές φορές για τον ίδιο του τον εαυτό. Στα κλασικά έργα
έδινε βάθος: πίσω από τα κωμικά έργα υπήρχε πάντα μια δραματική πλευρά και το
αντίστροφο».
Σούλα Αθανασιάδου:671 «Ο Χορν ήταν μεγάλος ηθοποιός, έξοχος συνεργάτης,
φίλος, χαριτωμένος άνθρωπος και με απίστευτο χιούμορ».
Σταμάτης Φασουλής:672 «Έφερε ένα στοιχείο επί σκηνής εντελώς δικό του αλλά
όχι καθημερινό, και με μια φοβερή θλίψη και μοναξιά γι’ αυτή τη μοναδικότητα.
Ξεχνούσες και τη φυσιογνωμία του πολλές φορές, θυμόσουν την κίνησή του και τον
ήχο της φωνής του. Ποτέ δεν έλεγε μια ατάκα εννοώντας αυτό που έλεγε το κείμενο.
Εννοούσε πάντα κάτι άλλο, ανατρέποντας το κείμενο όχι για να το καταργήσει, αλλά
για να το αναδείξει».
670
Κ. Γεωργουσόπουλος, Προσωπολατρία, σσ. 104-109, εκδ. Έκτυπο, Αθήνα 1992.
671
672
375
Δημήτρης Χορν: «Απορώ πώς υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται και με
βλέπουν. Εγώ δε θα χειροκροτούσα τον εαυτό μου. Αν ήμουν τρίτος άνθρωπος και
έβλεπα ένα κοινό να παραληρεί για μένα, θα έλεγα ότι ήταν ανισόρροπο.
»Για κάποιο διάστημα είχα αποσυρθεί γιατί δεν ήθελα να υπενθυμίζω την
ύπαρξή μου από τη στιγμή που δεν είχα να δείξω κάτι με τη δουλειά μου. Ο
καλύτερος ρόλος μου ήταν ο Τρελός από τη Δωδέκατη νύχτα του Σαίξπηρ».673
»Το θέατρο είναι δύσκολη δουλειά. Ο ηθοποιός είναι ένα επάγγελμα
θνησιγενές. Από την ώρα που κλείνει η αυλαία δε μένει τίποτα. Ο ηθοποιός δεν
αφήνει τίποτα πίσω του. Ένα όνομα, ξερό.
»Μια παράσταση είναι μια χαρά και μια απελπισία. Κάνω τριάντα οχτώ χρόνια
θέατρο και εξακολουθώ να έχω αυτό το άγχος, αυτή την αγωνία. Ίσως όμως αυτά να
συνθέτουν και τη μαγεία αυτού του πράγματος που λέγεται θέατρο. 674 Στη ζωή μου
μόνο κάνω θέατρο, στη σκηνή είμαι αληθινός.675
»Όταν ήμουν νέος, ήθελα να γίνω τραγουδιστής και έκανα μαθήματα
τραγουδιού, αλλά δεν μπορούσα να διαβάσω το πεντάγραμμο. Στο θίασο Κοτοπούλη
ανέβασαν μουσικές κωμωδίες, και εκεί τραγουδούσα και χόρευα.
»Δουλειά του ηθοποιού δεν είναι να αναλύει ένα ρόλο, αλλά να τον συνθέτει. Η
ώρα της δοκιμής, επίσης, είναι πιο σημαντική από την ώρα της παράστασης, γιατί
τότε γίνεται η σύλληψη και η εγκυμοσύνη, ενώ η παράσταση είναι ο τοκετός.676
»Στη σκηνή έχεις κάποιες φορές επαφή με το Θεό.
»Είμαι εμπαθής και ενστικτώδης και με εκπροσωπεί η φράση του Βιζυηνού
μετεβλήθη εντός μου και ο ρυθμός του κόσμου. Τα πράγματα που με συγκινούν δεν τα
πλησιάζω (γιατί με συγκινούν). Να σ’ αγαπούν είναι εύκολο, να αγαπάς είναι το
δύσκολο. Ως άνθρωπος, τα έχω κάνει μούσκεμα σε όλους τους τομείς.
»Είμαι ψευδοσεμνός, ψευδομετριόφρων. Δεν είμαι φιλόδοξος ούτε αριβίστας,
αλλά αν βάλω κάτι στο μυαλό μου πρέπει να γίνει. Κι όταν θέλω κάτι, το θέλω
673
Σε ερώτηση της δημοσιογράφου για το πώς αισθάνεται όταν βλέπει ανθρώπους έκπληκτους μπροστά του από
το μέγεθος της προσωπικότητάς του, λέει ότι πιο πολύ εκπλήσσεται ο ίδιος και ότι δεν έχει μετρήσει αυτό το
μέγεθος. Τον τέρπει πάντως αυτό. Επίσης, δηλώνει ότι οι άνθρωποι που τον συγκινούσαν περισσότερο ήταν ο Κ.
Καραμανλής και η Μ. Μερκούρη.
(Άνθρωποι – Δημήτρης (Τάκης) Χορν, 01/01/1998)
674
675
676
376
τώρα». Αποστρεφόταν να βλέπει τον εαυτό του. Του άρεσε μόνο μια φορά, στην
ταινία Μια ζωή την έχουμε, πίσω από το γκισέ.
Η οικογένειά του είχε βαθιές δημοκρατικές ρίζες. Αγαπούσε πολύ τη μητέρα
του και χαρακτηριστικό είναι ότι ο κάθε αδερφός ακολούθησε το παράδειγμα του
πατέρα τους.677 Ο ένας το θέατρο και ο άλλος τη συγγραφή.
Ένα άλλο αξιόλογο περιστατικό που αναφέρεται678 είναι ότι η αυτοκράτειρα
Σίσσυ χάρισε στον Κων/νο Χρηστομάνο ένα δαχτυλίδι (ήταν καθηγητής της στην
Κέρκυρα) και αυτός το χάρισε στην Κυβέλη (ηθοποιός Νέας Σκηνής τότε) πριν φύγει,
με τη συμφωνία να το δώσει κι αυτή κάπου όταν «φτάσει ψηλά». Η Κυβέλη το έδωσε
στο Δ. Χορν κι αυτός με τη σειρά του στη Λυδία Κονιόρδου.
«Η ζήλια σκοτώνει τον έρωτα. Ωστόσο ζήλευα πολύ τη Λαμπέτη. Κι εκείνη,
όταν βλέπαμε κανένα ωραίο κορίτσι στο δρόμο, μου έλεγε: “Κοίτα ένα τέρας”. Αυτά
που θυμάμαι από την Έλλη Λαμπέτη ήταν οι στιγμές που παίζαμε μαζί και ότι
διάβαζε θαυμάσια. Η Άννα, από την άλλη, ήταν μεγάλη ψυχή και πολύ έξυπνη, ενώ η
πρώτη μου γυναίκα δεν μου έκανε ποτέ έλεγχο. Είναι πολιτισμός να σέβεσαι την
ελευθερία του άλλου». Στην ταινία Κάλπικη λίρα, ο Γ. Τζαβέλλας είχε συμβουλεύσει
τόσο τον ίδιο όσο και την Έλλη Λαμπέτη να παίξουν απλώς τη ζωή τους, ενώ ο
Βόκοβιτς είχε δηλώσει: «Να δούμε πώς θα ταιριάξουν τελικά οι Βερσαλλίες με τα
Βίλια»679.
Δεν επέτρεψε σε κανέναν να δει το τέλος του από τη νόσο Αλτσχάιμερ. «Θέλω
να κοιμηθώ και να σβήσω όπως η Αρώνη. Στην κηδεία μου θέλω καλλιφωνία και
σωστή άρθρωση του λόγου των ψαλτών και των ιερέων».
Από συναδέλφους του, θαύμαζε τον Βασίλη Λογοθετίδη και εκτιμούσε πολύ τη
Ρένα Βλαχοπούλου, ενώ στον Α. Λεμπεσόπουλο είχε πει: «Εσύ με έμαθες τι σημαίνει
ηθοποιός».
677
(Νυχτερινός επισκέπτης – Ένας ευπατρίδης εκδότης-Γιάννης Χορν, 01/01/1994)
678
(Νυχτερινός επισκέπτης – Ένας ευπατρίδης εκδότης-Γιάννης Χορν, 01/01/1994)
679
Φρ. Μπιούμπι (1983), σσ. 172-173.
377
Σχόλια για την Έλλη Λαμπέτη – Δηλώσεις της ηθοποιού
Άννα Γεραλή:680 «Ήταν εξίσου δυνατή, τρυφερή και ευάλωτη. Όταν είχε κοντά
της το παιδί, έπαιρνε ζωή απ’ αυτό, ενώ όταν της το πήραν είχε γίνει έξαλλη και δεν
την ενδιέφερε τίποτε άλλο εκείνη τη στιγμή: ούτε το έργο ούτε η υγεία της.
»Αργότερα, δεν πίστευε ότι δε θα μπορούσε να ξαναπαίξει. Ήθελε να παίξει
ακόμα και μέσα στο καμένο Ρεξ».
Βέρα Κρούσκα:681 «Γελούσε πολύ και ξεκαρδιστικά. Ήταν παιδί, ακόμα και
όταν έπεσαν τα μαλλιά της και ξαναβγήκαν. Το ’69 παίζαμε τα Σαράντα καράτια στο
Θέατρο Κεντρικόν και ήταν η πρώτη φορά που αρρώστησε. Πήγε στο εξωτερικό για
θεραπείες, γύρισε μετά από ενάμιση μήνα και κάναμε περιοδεία στη Θεσσαλονίκη.
Ύστερα συνεχίσαμε τις παραστάσεις στο Θέατρο Βρετάνια. Είχε προγραμματίσει να
συνεχίσει με το έργο Φράνκυ, οπότε έκανε πρόβες το Νοέμβριο. Τότε έγινε η πρώτη
μετάσταση και η δεύτερη φορά που “ξαναχτύπησε” η αρρώστια. Έτσι, υποβλήθηκε
σε επέμβαση, αλλά μόλις βγήκε άρχισε και πάλι τις πρόβες. Όλοι της έλεγαν να μην
κουράζεται, αλλά εκείνη είχε δηλώσει ότι θέλω να πεθάνω στο σανίδι. Πέρασε
υπέροχα τα χρόνια που είχε το παιδί».
Δάφνη Σκούρα (συμμαθήτριά της στη Σχολή Κοτοπούλη):682 «Το χαμόγελό της
δεν της έφευγε ποτέ. Ακόμα και όταν πενθούσε τη μητέρα της είχε χαμόγελο, αλλά
680
(Πρώτη σελίδα – Θυμάμαι την Έλλη…, 01/01/1984, Μέρος 1ο)
(Εκπομπές που αγάπησα – Έλλη Λαμπέτη, 01/01/1993, Μέρος 2ο)
http://www.youtube.com/watch?v=WAROQqnQXXY&feature=results_video&playnext=1&list=PLC771FEFD90
68E572 (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1, Μέρος 1ο)
http://www.youtube.com/watch?v=NJKlZdeQtYU&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1,
Μέρος 5ο)
http://www.youtube.com/watch?v=el34l03kEE8&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 2,
Μέρος 2ο)
http://www.youtube.com/watch?v=gpJAfTTYV_E&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 2,
Μέρος 1ο)
681
Μέρος 5ο)
682
378
ήταν πικρό. Δεν έδειχνε τη λύπη της. Τα χρόνια που πήγαινε στη σχολή έμοιαζε με
την άνοιξη. Είχε χυτό μακρύ μαλλί και φορούσε πάντα ένα λουλούδι».
Ολυμπία Παπαδούκα:683 «Πηγαίναμε μαζί στο σπίτι της Κοτοπούλη για πιο
εντατικές πρόβες. Η Έλλη είχε το ρόλο της Πολυξένης στην Ηλέκτρα και, όταν τον
ερμήνευε, η Μαρίκα της έλεγε: “Μπράβο σου, παιδί μου! Μπράβο, πουλάκι μου,
καρδούλα μου!”. Η Έλλη συγκλονιζόταν από την Πολυξένη και η Μ. Κοτοπούλη από
την ερμηνεία της Έλλης. Επίσης, η Έλλη Λαμπέτη είχε μέσα της την αντίσταση σε
κάθε αδικία. Στην Κατοχή ήθελε να οργανωθεί στο ΕΑΜ, αλλά εγώ το φοβόμουν
γιατί εκείνη δεν ήταν τύπος να κυνηγηθεί στο πεζοδρόμιο».
Κάτια Δανδουλάκη:684 «Της άρεσαν πολύ τα λουλούδια. Αυτό που έκανε η
Έλλη πάνω στη σκηνή ήταν ζωή, δεν ήταν θέατρο. Υπέφερε κυριολεκτικά το σώμα
της από τις παραστάσεις, πονούσε».
Δημήτρης Γαζής (γιατρός της):685 «Μου διηγούνταν συνέχεια την ιστορία με τη
θετή της κόρη. Ήταν τραυματική εμπειρία γι’ αυτή. Όταν κατάλαβε ότι δε θα
μπορούσε να ξαναπαίξει στο θέατρο, η ζωή της δεν είχε νόημα. Το θέατρο έλεγε ότι
ήταν ο σκοπός της ζωής της. Αυτά τα δύο γεγονότα πιθανόν επιδείνωσαν την
κατάστασή της, αφού η παράλυση των φωνητικών χορδών ήταν κάτι πολύ σπάνιο

http://www.youtube.com/watch?v=4pmDbBel2NI&feature=results_video&playnext=1&list=PLC771FEFD9068E
572
683
572 (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1, Μέρος 3ο)
684
Μέρος 5ο)
Μέρος 1ο)
http://www.youtube.com/watch?v=QGDPEY4TcnY&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός
2, Μέρος 5ο)
685
Μέρος 5ο)
http://www.youtube.com/watch?v=AuwJe4Tge1c (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 2, Μέρος 6ο)
379
(1/1000) και μοιάζει με τραγωδία το ότι και οι δύο φωνητικές χορδές της
παρέλυσαν».
Κοραλλία Καράντη:686 «Η Λαμπέτη ήταν νονά μου, αλλά δεν ασχολιόταν πάρα
πολύ μαζί μου. Ήταν επίσης τρομερά γοητευτικός άνθρωπος και δεν μπορούσες να
μείνεις ασυγκίνητος αν ήσουν στο πεδίο βολής της. Είχε βαφτίσει πολλά παιδιά, είχε
αδυναμία στα παιδιά».
Αλέκος Αλεξανδράκης:687 «Είχαμε μια ολιγόμηνη σχέση με την Έλλη
Λαμπέτη. Ήταν σημαντικότατος άνθρωπος, μια γυναίκα με πάθος, τρομερά έντονη.
Αυτό ήταν άγνωστο σε όλους μέχρι τη στιγμή που το ανέφερε ο Φρέντυ Γερμανός
στο βιβλίο του».
Γιώργος Μαρίνος:688 «Και ο Χορν και η Λαμπέτη ήταν μοναδικοί,
καταπληκτικοί ηθοποιοί».
Βασίλης Τσιβιλίκας:689 «Η Λαμπέτη ήταν η θεατρική μου μητέρα. Ήταν η
προσωποποίηση του ρήματος αισθάνομαι. Σκεφτόταν με την ψυχή της και είχε
τρομερή αυτογνωσία.
»Η Λαμπέτη και ο Χορν ήταν τα αγαπημένα πρόσωπα της Αθήνας. Στη σκηνή
ταίριαζαν πολύ, συμπλήρωνε ο ένας τον άλλο, πράγματα που έκανε ο ένας δεν
μπορούσε να τα κάνει ο άλλος.
»Απ’ όταν συνεργάστηκα μαζί της το 1966, δεν αντιμετώπισα ποτέ πρόβλημα
δουλειάς. Η Λαμπέτη έλεγε να μη σου δώσει ο Θεός όσα αντέχει ο άνθρωπος και
συνήθιζε να κάνει φοβερές αυτοκριτικές».
Φρίντα Μπιούμπι:690 «Μου ανέθεσε να γράψω το τέλος της, γιατί είχε διαβάσει
ένα άρθρο που είχα γράψει σε μια εφημερίδα για το κοριτσάκι και της άρεσε πολύ.
Δεν έπαιξε ποτέ αρχαία τραγωδία, αν και ο Τσαρούχης της το είχε προτείνει.691
Επίσης, είχε πει για τη Βουγιουκλάκη ότι δεν είναι ηθοποιός, είναι μίμος, κάτι που
γράφτηκε στο βιβλίο, και η Βουγιουκλάκη είχε κάπως παρεξηγηθεί».
686
(Ουδείς αναμάρτητος – Κοραλία Καράντη, 01/01/2007)
687
688
(Μουσική βραδυά – Γιώργος Μαρίνος, 01/01/1976)
689
690
Μπιούμπι, Φρ., 1983, σ. 102.
691
(Μονόγραμμα – Γιάννης Τσαρούχης, 01/01/1983, Μέρος 2ο)
380
Καρυοφιλιά Καραμπέτη:692 «Δεν την είχα γνωρίσει, αλλά είχα δει παραστάσεις
της.
»Η Ε. Λαμπέτη θαύμαζε πολύ τον Χορν και αναρωτιόταν πώς γίνεται εκείνος
να την θαυμάζει. Συζητούσαν πολύ μεταξύ τους για τις παραστάσεις τους, τις καλές
και κακές στιγμές τους, και αυτό τους έδενε ακόμα περισσότερο.
»Η αρρώστια τής πήρε τα πιο ωραία πράγματα που είχε πάνω της: το στήθος, τα
μαλλιά και τη φωνή της».
Μάρθα Βούρτση:693 «Θυμάμαι την τρυφεράδα, τη στήριξη, τη μεγαλοψυχία και
τη γενναιοδωρία της προς τους νέους ηθοποιούς».
Γιώργος Μιχαλακόπουλος:694 «Ήξερε να αυτοσχεδιάζει, δεν ήταν
επαναλαμβανόμενη. Είχε ένα ζηλευτό συνδυασμό μεταξύ απουσίας και παρουσίας
στη σκηνή. Γέλαγε επί σκηνής, ήταν πολύ χαριτωμένο το γέλιο της, που αυτόματα
χειροκροτούσε το κοινό».
Νίκη Τριανταφυλλίδη:695 «Τη χαρακτήριζε η αγιότητα. Είχε απόλυτη αφοσίωση
στο κοινό και είχε αρνηθεί την προσωπική της ζωή, με την έννοια ότι έβλεπε έναν
ρόλο σε καθετί. Το συμβάν με το κοριτσάκι τής έδωσε όλο αυτό το πάθος για τον
Κύκλο με την κιμωλία.
»Παίξαμε μαζί στο Λεωφορείο ο πόθος και κάποια στιγμή έπρεπε να φωνάξει
Βοήθεια, αλλά, επειδή ήξερε ότι θα αδιαφορούσε ο κόσμος, φώναξε φωτιά. Και έτσι
όπως το φώναξε ήταν σπαρακτικό».
Αντιγόνη Λούκου:696 «Μετά την Πέπσι, παρ’ όλο που ήταν ένα ελαφρύ έργο, η
Έλλη έτρεμε επί ώρα στο καμαρίνι της κάθε βράδυ. Όλα τα έργα την κούραζαν γιατί
έδινε πάρα πολλά».
692
693
694
695
2, Μέρος 5ο)
Μέρος 1ο)
696
381
Κάρολος Κουν:697 «Ήταν σαν κάτι αέρινο, με πολλή ευαισθησία και πάρα πολύ
παλμό. Ο τρόπος που μιλούσε και η κίνησή της είχαν κάτι απόκοσμο. Μετατοπιζόταν
η μορφή της από ένα σημείο σε ένα άλλο αναπάντεχα. Όμως δεν έλεγε ποτέ πόσο
παιδεύτηκε για να καταφέρει κάτι».
Μιχάλης Κακογιάννης:698 «Στην Αίγυπτο ξεκίνησε το ειδύλλιο με το Δ. Χορν,
στα γυρίσματα της ταινίας Κυριακάτικο ξύπνημα. Μοναδική θεατρική στιγμή είναι
στην Κυρία με τις καμέλιες, όταν κάνει μια κίνηση με το σάλι της, γυρίζει και φεύγει.
Οι λόγοι που αρνήθηκε να παίξει στο εξωτερικό ήταν ότι έδινε προτεραιότητα στην
οικογένειά της και δεν ήθελε να τους αφήσει, καθώς και ότι δεν ένιωθε άνετα με την
ξένη γλώσσα. Ήταν λυτρωμένη από τον εαυτό της στο θέατρο, ενώ στις ταινίες που
έβλεπε δεν της άρεσε πολύ ο εαυτός της».
Κώστας Γεωργουσόπουλος: «Η Έλλη Λαμπέτη έπαιζε με την τελευταία ίνα του
κορμιού της. Ήταν πολύ ευαίσθητη ηθοποιός, αλλά και δύσκολη για τους
συναδέλφους της στη σκηνή, διότι είχε μια καλπάζουσα υποκριτική φαντασία. Ήταν
ένα αερικό, άλλαζε συνεχώς μορφή».699
«Προσπαθώ να κρατήσω κάποιες στιγμές της, μόλο που κάθε φορά
διαπιστώνεις πως η Λαμπέτη ως ηθοποιός υπάρχει αδιαίρετη, μία. Έχεις την
εντύπωση πως σε όλη τη ζωή της έπαιζε ένα και μόνο ρόλο, γιατί κάθε ρόλος έρχεται
και χωνεύεται στο ενιαίο πρόσωπό της. […] Η Λαμπέτη δεν είναι ηθοποιός, δεν έχει
Μέρος 2ο)
http://www.youtube.com/watch?v=3DNg0Jp3BtE&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1,
Μέρος 2ο)
http://www.youtube.com/watch?v=4EgNCHYwCNI&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός
2, Μέρος 3ο)
697
Μέρος 2ο)
2, Μέρος 3ο)
698
2, Μέρος 5ο)
2, Μέρος 5ο)
2, Μέρος 3ο)
http://www.youtube.com/watch?v=oNhfyLOO6qE (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 2, Μέρος 4ο)
699
382
η τέχνη της υποκριτική, δεν υποδύεται ρόλους, δεν ενσαρκώνει χαρακτήρες. Οι
ρόλοι, οι χαρακτήρες έχουν ενσαρκωθεί στο σώμα της. Τα πλάσματα της φαντασίας
υποδύονται, υποκρίνονται τη Λαμπέτη. Δεν είναι αυτό που λέμε ταύτιση με το ρόλο ή
ερμηνεία. […] Όποιος ρόλος μπήκε μέσα της δικαίωσε την ύπαρξή του. Αξιώθηκε να
μιλήσει με το στόμα της, να εκπλαγεί με τα μάτια της, να βεβαιωθεί με τα χέρια
της».700
Φρέντυ Γερμανός:701 «Η Έλλη Λαμπέτη έμενε σε ένα μικρό διαμέρισμα στην
Κυψέλη. Τραγουδούσε ένα παιδικό τραγούδι από μικρή και, όταν πια δεν μπορούσε
να μιλήσει, το άκουγε από το κασετόφωνο που είχε πάντα πλάι στο κρεβάτι της και
της θύμιζε ευχάριστες στιγμές. Γελούσε ακόμα και όταν φορούσε μαύρα ή όταν
περνούσε άσχημες στιγμές. Τη ζωή της συνέθεταν ο έρωτας, το θέατρο και ο
θάνατος. Μεγάλη της επιθυμία από μικρό παιδί ήταν να γίνει ζωγράφος.
»Ένας κριτικός των Times βλέποντας μια ταινία της είχε γράψει ότι “ποτέ
άλλοτε από την εποχή της Γκάρμπο ο κινηματογραφικός φακός δεν ερωτεύτηκε τόσο
πολύ ένα γυναικείο πρόσωπο όσο το πρόσωπο της Έλλης Λαμπέτη. Η διαφορά είναι
ότι η Έλλη Λαμπέτη είναι και μια εξαιρετικά καλή ηθοποιός”.
»Λίγο πριν φύγει για την Αμερική είχε επισκεφτεί το καμένο θέατρο Ρεξ για
έναν τελευταίο αποχαιρετισμό και ξέσπασε σε λυγμούς βλέποντάς το. Τότε, το 1942,
εν καιρώ Κατοχής, έμενε στην Αγία Παρασκευή με την αδερφή της Αντιγόνη ενώ οι
700
Κ. Γεωργουσόπουλος (1992), σσ. 59-64.
701
http://www.youtube.com/watch?v=gernQ7JF6Go&feature=results_video&playnext=1&list=PLC771FEFD9068E5
72(Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1, Μέρος 4ο)
http://www.youtube.com/watch?v=3DNg0Jp3BtE&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1,
Μέρος 2ο)
Μέρος 5ο)
http://www.youtube.com/watch?v=7CKIOdrlBOA (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1, Μέρος 6ο)
http://www.youtube.com/watch?v=AuwJe4Tge1c (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 2, Μέρος 6ο)
Μέρος 2ο)
2, Μέρος 5ο)
2, Μέρος 5ο)
http://www.youtube.com/watch?v=oNhfyLOO6qE (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 2, Μέρος 4ο)
Μέρος 1ο)
383
υπόλοιποι ήταν στα Βίλια.702 Η αδερφή της υπέφερε από σπονδυλοαρθρίτιδα και
έπρεπε να μένει ακίνητη στο κρεβάτι. Ζούσαν κρατώντας η μία το χέρι της άλλης.
Ένα βράδυ έκαναν έφοδο οι Γερμανοί και η ίδια τους είπε κλαίγοντας ότι η αδερφή
της ήταν άρρωστη, και τότε εκείνοι έφυγαν. Το ερμήνευσαν ως θαύμα γιατί εκείνη
δεν ήξερε γερμανικά και εκείνοι ελληνικά.
»Για σαράντα περίπου χρόνια η Λαμπέτη έπαιζε θέατρο. Το αγαπούσε, σε κάθε
παράσταση άφηνε ένα κομμάτι από τον εαυτό της και ένα κομμάτι από την υγεία της.
Ένα άλλο κομμάτι πρέπει να το άφησε στο ίδιο της το σπίτι. Αγαπούσε με πάθος την
οικογένειά της, αλλά την είδε να ξεκληρίζεται. Πρώτα πέθανε ο δίδυμος αδερφός της,
μετά η μητέρα της, ο πατέρας της, οι τρεις αδερφές της κι ύστερα ο τελευταίος
αδερφός της. Εφτά θάνατοι σε δέκα χρόνια. Ήταν το προσωπικό της δράμα, που δεν
έβγαινε ποτέ στη σκηνή.
»Το ’69 ήταν η πρώτη φορά που τη χτύπησε ο καρκίνος. Ύστερα ένας γνωστός
της της εξομολογήθηκε ότι είχε αποκτήσει ένα παιδί με μια γυναίκα εκτός γάμου και,
επειδή εκείνος ήταν παντρεμένος με κάποια άλλη, το είχαν δώσει σε μια τρίτη
γυναίκα που διατηρούσε έναν παιδικό σταθμό. Εκείνη δέχτηκε με χαρά να το
υιοθετήσει. Όμως αργότερα οι γονείς του το διεκδίκησαν και της το πήραν. Εκείνη
ανακάλυψε ότι το είχαν αφήσει πάλι σε παιδικό σταθμό και αποφάσισε να το κλέψει.
Ο δικηγόρος την προειδοποίησε ότι θα πάει φυλακή, αλλά εκείνη απάντησε: “Τιμή
μου και δόξα μου να πάω φυλακή γιατί κλέβω ένα παιδί από άσυλο, από ξένα χέρια”.
»Μετά από αυτό το γεγονός, ή ίσως εξαιτίας του, έφτιαξε έναν υπέροχο κήπο
στο εξοχικό της στο Πήλιο, ώστε να εξασφαλίσει ένα όμορφο περιβάλλον για το
κοριτσάκι, το οποίο είχε “απαγάγει” από τον παιδικό σταθμό. Όμως ύστερα το έχασε
και πάλι, γιατί το δικαστήριο έκρινε ότι το παιδί έπρεπε να παραδοθεί στους φυσικούς
του γονείς. Η περιπέτεια αυτή της δημιούργησε γενική κατάπτωση και μελαγχολία,
και ένιωσε σαν να της έκοβαν τη μισή ζωή.
»Πούλησε το εξοχικό της το 1980, όταν χρειάστηκε χρήματα για να
καταπολεμήσει τον καρκίνο, ο οποίος “ξαναχτύπησε” λίγο καιρό μετά το χάσιμο του
παιδιού, παραλύοντας πρώτα τη μία φωνητική χορδή και μετά την άλλη. Έφυγε για
τη Ν. Υόρκη για να δώσει την τελευταία μάχη της ζωής της στις 28/6/1983. Φορούσε
ένα λευκό φόρεμα σαν να πήγαινε νύφη στην εκκλησία. Δεν την τρόμαζε η μάχη
702
Ο δρόμος που οδηγεί στο σπίτι της στα Βίλια έχει πάρει το όνομά της.
384
αλλά η διάρκεια, δεν την τρόμαζε τόσο το πρώτο βράδυ στο νοσοκομείο όσο το
δεύτερο.
»Μου έγραψε ένα γράμμα δύο βδομάδες αφότου πήγε στη Ν. Υόρκη και
εισήχθη στο νοσοκομείο, στο οποίο ανέφερε ότι σε λίγο θα άνοιγε η αυλαία, αλλά οι
φίλοι να μη στείλουν καλάθια. Να δώσουν χρήματα στο παιδικό χωριό SOS. Τελικά
εκεί δωρίστηκαν στη μνήμη της ένα εκατομμύριο δραχμές και οι δωρεές
συνεχίζονταν και αργότερα. Με την παρέλευση δέκα χρόνων από τότε, το παιδικό
χωριό είχε γίνει διπλάσιο και στο κέντρο του δεσπόζει το Θέατρο της Έλλης
Λαμπέτη. Δόθηκαν χρήματα και στο Ίδρυμα Σπαστικών Παιδιών».
Συνεχίζοντας, ο Φρ. Γερμανός αναφέρει703 ότι η Έλλη Λαμπέτη στη Σάρα
χρησιμοποιούσε όλα τα άλλα εκφραστικά της μέσα εκτός από τη φωνή της, γι’ αυτό
και μετά πονούσε – όχι τόσο σωματικά όσο από την ένταση πάνω στη σκηνή.
Άλλωστε το ότι πονούσε ήταν κάτι συνηθισμένο για τη Λαμπέτη, αλλά η Έλλη
πονούσε πάντα όταν ήταν πάνω στη σκηνή. Στη Χάνελε έκανε μόνη της πρόβες στο
σπίτι της για δύο μήνες προκειμένου να σηκωθεί από το φέρετρο χωρίς να πιαστεί
από κάπου, επειδή ο συγγραφέας χρησιμοποιούσε το ρήμα «αναδύεται». Στο έργο
Γυάλινος κόσμος, επίσης, ήταν απορίας άξιον πώς έσβηνε τα κεριά με μια της ανάσα.
Ο Σικελιανός πήγαινε σχεδόν κάθε βράδυ και την παρατηρούσε.
«Η τελευταία κοινή παράσταση με τον Δ. Χορν ήταν στο έργο Εραστής από
χαρτόνι (1959). Η Λαμπέτη ήθελε να ξαναπαίξουν μαζί, αλλά εκείνος όχι. Το Χαμένο
κορμί ήταν μοναδική φορά που έπαιξε με ξένο ηθοποιό και η τελευταία προσπάθεια
για να βρει τον κινηματογραφικό της εαυτό. Ύστερα γύρισε άλλη μια ταινία για το
χατίρι του άντρα της, αλλά, ενώ είχε πολλές δελεαστικές προτάσεις για ταινίες στο
εξωτερικό, εκείνη τις αρνήθηκε.
»Πέθανε ακριβώς ένα χρόνο μετά το γράψιμο μιας κασέτας στην οποία έκανε
την αυτοκριτική της και μιλούσε για το πώς είχε καταντήσει να είναι λόγω της
αρρώστιας της. Πονούσε, ένιωθε ότι άλλαζε ο χαρακτήρας της γιατί μειωνόταν η
αγάπη της για τους ανθρώπους, αποκόπηκε από τους γύρω, μιλούσε για το ταλέντο
της».
Σε μια άλλη συνέντευξή του,704 ο Φρέντυ Γερμανός παρέχει περαιτέρω
πληροφορίες σχετικά με την ηθοποιό. «Η Έλλη Λαμπέτη διέθετε μια μαγεία που
703
704
385
έβγαινε από το κύτταρό της, την κίνησή της, την γκριμάτσα της. Πρωτογνωριστήκαμε
όταν πήγα να πάρω συνέντευξη απ’ τον Γουέηκμαν, ο οποίος δεν με εντυπωσίασε.
Ύστερα την ξανασυνάντησα το 1968, για να πάρω συνέντευξη και από την ίδια, που
τότε έπαιζε στα Σαράντια καράτια, και μαγεύτηκα από τα πρώτα δέκα λεπτά. Δεν της
άρεσε η προβολή και γι’ αυτό στην αρχή αρνιόταν να δώσει συνέντευξη στην
τηλεόραση.
»Η σχέση της με το θέατρο ήταν ιερή. Δύο φορές το “πρόδωσε”, το παράτησε:
η πρώτη ήταν στα δεκαεφτά της, που ερωτεύτηκε τον Θ. Σ., έφυγε από το σπίτι της
και σταμάτησε να παίζει για δύο χρόνια, και η δεύτερη ήταν πάλι για δύο χρόνια
λόγω του ό,τι συνέβη με το παιδί που είχε υιοθετήσει.
»Είχε ευλάβεια στο θέατρο, πράγμα που φαίνεται από το γεγονός ότι έπαιζε
ακόμα και μουγγή, καθώς δεν μπορούσε να μιλήσει λόγω της αρρώστιας της.
Χαρακτηριστική είναι η φράση της Κοτοπούλη προς τη Λαμπέτη: “Το θέατρο είναι
θρησκεία, καρδούλα μου”.
»Επίσης, είχε χιούμορ, σαρκαζόταν και αυτοσαρκαζόταν. Ενδεικτικό αυτού
είναι ότι είχε στείλει γράμμα στον Παπανδρέου, στο οποίο του συστηνόταν ως
συνάδελφος της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Εκτός απ’ αυτό, όταν της είχαν πέσει τα
μαλλιά, κοιταζόταν στον καθρέφτη κι έλεγε ότι μοιάζει με κούρο και ευχαριστούσε
τη μάνα της για το ωραίο κρανίο που της χάρισε.
»Είχε τη φήμη της σκληρής, αλλά ήταν πιο σκληρή κυρίως με τον εαυτό της.
Όταν έπαιζε τη Μικρή μας πόλη, το έργο δεν σημείωσε μεγάλη επιτυχία και είχε
αποφασίσει να το κατεβάσουν. Πριν κατέβει όμως πήγε να το δει ο Ψαθάς, ο οποίος
συγκινήθηκε και έγραψε πολύ καλή κριτική, με αποτέλεσμα οι πωλήσεις εισιτηρίων
να ανέβουν κατακόρυφα. Ωστόσο η Ε. Λαμπέτη επέμενε στην απόφασή της, γιατί
δήλωσε ότι από τη στιγμή που δεν μπόρεσε το έργο να το κρατήσει η παράσταση δε
γίνεται να το κρατήσει ο Ψαθάς. Επίσης, το έργο Η Κυρία με τις καμέλιες θεωρήθηκε
κακό ως έργο, αλλά η ίδια είχε εκπληκτικές θεατρικές στιγμές σε αυτό, κι αυτό είναι
επιτυχία. Η Προξενήτρα ήταν το προτελευταίο έργο που ανέβασε.
Έλλη Λαμπέτη: Σε συνέντευξή της705 μιλά για την παράσταση Φιλουμένα
Μαρτουράνο. Υποστήριζε ότι δεν της πάει ο ρόλος γιατί η Φιλουμένα δεν ξέρει
γράμματα, για παράδειγμα, ενώ εκείνη από μικρή ξέρει να διαβάζει. «Σημασία έχει η
καρδιά, το κουκούτσι. Ο ηθοποιός πρέπει να φτάνει στην ουσία του χαρακτήρα.
705
(Παρασκήνιο – Έλλη Λαμπέτη, 01/01/1979)
386
»Το πρόσωπο της Φιλουμένα είναι ένα σύμβολο. Η ηρωίδα λέει ότι ο άνθρωπος
κλαίει όταν έχει γνωρίσει την ευτυχία και δεν την έχει πια. Η συγκίνηση μάλιστα στο
τέλος είναι τόσο έντονη από το δράμα της Φιλουμένα, που μου προκαλεί πολλά
δάκρυα. Πρέπει όμως να είσαι πάντα η Φιλουμένα, να μη φεύγει το μυαλό από κει.
»Αγαπάω πολύ το θέατρο, μου αρέσει πολύ η εσωτερική συνοχή του ανθρώπου,
το σε βάθος κάλεσμα. Το σινεμά, αντίθετα, είναι περισσότερο δουλειά του
σκηνοθέτη».706
Όσον αφορά το ψεύδισμα, αναφέρει ότι όταν ήταν νέα ψεύδιζε πιο πολύ, ενώ
με το πέρασμα των χρόνων δεν το καταλάβαινε πλέον. Κάποια στιγμή που άκουσε
τον εαυτό της στο ραδιόφωνο σε ένα απόσπασμα από το Πεγκ, καρδούλα μου στην
εκπομπή του Αχ. Μαμάκη, διέκρινε το ψεύδισμα και απορούσε πώς τη δέχονταν.
«Αλλά ύστερα πήρα και θάρρος, γιατί σκέφτηκα ότι αφού με δέχονται θα είμαι πολύ
καλή.707
»Δεν μπορώ να παίζω για μεγάλο διάστημα θέατρο, γιατί είναι κουραστικό και
όλη την ημέρα έχεις το άγχος αν θα μπορείς να παίξεις καλά το βράδυ. Το μαρτύριο
του ηθοποιού είναι να ξέρει ότι μπορούσε να παίξει καλύτερα αλλά δεν τον
βοηθούσαν τα νεύρα του ή η ψυχολογική του κατάσταση.708 Παρ’ όλα αυτά μου
αρέσει πολύ και το αγαπάω».
Τέλος, αποκαλύπτει709 ότι η Μαρίκα Κοτοπούλη είχε πάθος μαζί της και ήθελε
να την υιοθετήσει. Αλλά και μόνο στην ιδέα ένιωθε ενοχές απέναντι στη μητέρα της,
την οποία δεν άλλαζε ούτε με την Παναγία.
706
http://www.youtube.com/watch?v=QGDPEY4TcnY&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ.
Γερμανός 2, Μέρος 5ο)
707
http://www.youtube.com/watch?v=3DNg0Jp3BtE&feature=related (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός
1, Μέρος 2ο)
708
http://www.youtube.com/watch?v=gernQ7JF6Go&feature=results_video&playnext=1&list=PLC771FEFD9068
E572 (Έλλη Λαμπέτη – Αφιέρωμα Φρ. Γερμανός 1, Μέρος 4ο)
709
387
Σχόλια για τον Κώστα Ρηγόπουλο και την Κάκια Αναλυτή –
Δηλώσεις της ηθοποιού
Ηλίας Λογοθέτης: «Ήταν ένας καλλιτέχνης με τον οποίο είχα συνεργαστεί και
στην τηλεόραση και στο θέατρο. Πέρα από τις συνεργασίες μας είχαμε γίνει φίλοι.
Είχαμε μια επικοινωνία φιλίας και χαράς. Ο Κώστας Ρηγόπουλος είναι ένα πρόσωπο
που θα μείνει βαθιά χαραγμένο στη μνήμη μου. Για τη χαρά που μου έδινε και ελπίζω
να του έδινα κι εγώ».710
«Επί δύο χρόνια ήμασταν κάθε μέρα μαζί. Ήταν ένας άνθρωπος, συγγενής μου
σχεδόν, που μου έδινε και του έδινα χαρά. Πολύτιμος και μοναδικός για τους
ανθρώπους του και τους φίλους του. Όσο ζω θα εξακολουθώ να φέρνω στη μνήμη
μου το γλυκό και γελαστό του πρόσωπο».711
Τατιάνα Λύγαρη:712 «Ήταν ένας υπέροχος ηθοποιός. Άνθρωπος απλός, ζεστός,
με αγάπη για τους νέους. Η σχέση του με την Κάκια Αναλυτή υπήρξε πρότυπο και
παράδειγμα. Τους θαύμαζα».
Άννα Βαγενά:713 «Υπήρξε ένας άνθρωπος πολύ ταλαντούχος, χαμηλών τόνων
και σπάνιος. Κι ένας πολύ καλός ηθοποιός. Η έγνοια μου αυτές τις θλιβερές ώρες
είναι η Κάκια Αναλυτή, αχώριστη σύντροφός του για πάρα πολλά χρόνια. Της
στέλνω την αγάπη και τη συμπάθειά μου τις δύσκολες αυτές ώρες που περνά».
Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος:714 «Ήταν ένας άνθρωπος πολύ δυνατός, με πείσμα
και θέληση τόσο στη ζωή του όσο και στο θέατρο. Στη συνεργασία μας στον
“Βασιλικό”, στο Εθνικό Θέατρο, βλέπαμε έναν άνθρωπο με όλη τη σοφία της ηλικίας
του, με θεατρικές εμπειρίες και με διάθεση να ψάξει έναν ρόλο, κάτι που σπάνια
συναντάς στο θέατρο σήμερα».
Γιάννης Ιορδανίδης:715 «Η συνεργασία μου με τον Ρηγόπουλο δυστυχώς θα
παραμείνει ένα απραγματοποίητο όνειρο. Το ελληνικό θέατρο έχασε έναν από τους
κορυφαίους του εργάτες».
Στέφανος Ληναίος:716 Από την πρώτη στιγμή που πληροφορηθήκαμε την
κρισιμότητα της κατάστασής του συγκλονιστήκαμε. Θα πω μόνο μία κουβέντα: Μας
710
«Χάρισε το γέλιο για μισό αιώνα», Έθνος, 15/01/2001, σσ. 46-47.
711
Β. Μιχοπούλου, «Έχασε τη μάχη ο Κ. Ρηγόπουλος», Τέμπο, 15/01/2001.
712
Έθνος, 15/01/2001, ό.π.
713
Έθνος, 15/01/2001, ό.π.
714
Έθνος, 15/01/2001, ό.π.
715
Έθνος, 15/01/2001, ό.π.
716
Τέμπο, 15/01/2001, ό.π.
388
στοίχισε πολύ και εμένα και της Έλλης, γιατί και εκείνος με την Κάκια και εγώ με
την Έλλη είμαστε από τα τελευταία αγαπημένα ζευγάρια πάνω και κάτω από τη
σκηνή».
Γιώργος Κωνσταντίνου:717 «Από τα καλύτερα παιδιά του ελληνικού θεάτρου.
Παρ’ ότι δεν είχαμε συναντηθεί πολλές φορές, ένιωθα πως ήταν δικός μου άνθρωπος.
Ήταν ένας άνθρωπος με ήθος και συνέπεια, που υπηρέτησε την τέχνη του με
αξιοπρέπεια».
Νίκος Ζερβός:718 «Ήταν από τους λίγους πραγματικούς Κυρίους, με όλη τη
σημασία της λέξης».
Άννα Βαγενά:719 «Πάνε πολλά χρόνια από τότε που συναντηθήκαμε στο
“Προξενιό της Άννας”, αλλά μου έχει μείνει ο γλυκός αυτός άνθρωπος, ο διακριτικός
και χαμηλών τόνων ηθοποιός, δημιουργός που απέπνεε σεβασμό και ήθος».
Κώστας Βουτσάς:720 «Ήταν ηθοποιός με μεγάλη γκάμα ταλέντου, μπορούσε να
παίξει τα πάντα. Δυστυχώς έφυγε τώρα που τον περίμεναν οι μεγάλοι ρόλοι. Από τις
πολλές συνεργασίες μας θυμάμαι το γέλιο του πάνω στη σκηνή. Όταν αυτοσχεδίαζα
λέγοντας και κάνοντας διάφορα κι εκείνος δεν μπορούσε να κρατηθεί και να μη
γελάσει. Θέλω να τονίσω πόσο αγαπημένος συνάδελφος ήταν για όλους μας».
Μάρθα Καραγιάννη:721 «Περάσαμε υπέροχα στα καμαρίνια αλλά και στη
σκηνή. Ο Κώστας υπήρξε μεγάλος ηθοποιός, του αξίζει το δέκα με τόνο. Έπαιζε
σπουδαίους ρόλους, έκανε δικούς του θιάσους αλλά δυστυχώς έφυγε νωρίς. Ήταν
σίγουρο ότι είχε να παίξει πολύ μεγάλους ρόλους ακόμη και να διακριθεί.
Συμμερίζομαι τον πόνο της Κάκιας που ήταν αχώριστο ζευγάρι σ’ όλη τους τη ζωή.
Ήταν δηλαδή “νύχι με κρέας”».
Γρηγόρης Βαλτινός:722 «Ήμουν απ’ τους τυχερούς που δούλεψαν μαζί του.
Ήταν σπάνιος άνθρωπος και ηθοποιός. Θαύμασα το ανήσυχο πνεύμα του, τη συνεχή
αμφισβήτησή του για τα πάντα και τη διάθεση που είχε να βοηθά τους νεότερους. Η
αυτοκριτική του Κώστα Ρηγόπουλου στηριζόταν στη λιτότητα, το χιούμορ και τη
βαθιά κατανόηση του ρόλου. Ποτέ δεν έμεινε στάσιμος, εξελισσόταν μέχρι το τέλος
της ζωής του...».
717
Τέμπο, 15/01/2001, ό.π.
718
Τέμπο, 15/01/2001, ό.π.
719
Τέμπο, 15/01/2001, ό.π.
720
«Έσβησε ο ευπατρίδης του θεάτρου», Απογευματινή, 15/01/2001, σ. 51.
721
Απογευματινή, 15/01/2001, ό.π.
722
389
Κώστας Σπυρόπουλος (έκανε την πρώτη δική του θεατρική παραγωγή στο
Θέατρο «Αναλυτή»): «Θεωρώ ότι ήταν, εκτός από μεγάλος ηθοποιός, και πολύ
δυνατός άνθρωπος. Τη ζωή τη διεκδικούσε, δεν τη φοβόταν. Είχε μία φοβερή
αξιοπρέπεια. Η καταπληκτική σχέση που είχε με την Κάκια Αναλυτή, τη σύντροφό
του, τον στήριξε στη ζωή και τη δουλειά του».723
«Ήταν άνθρωπος δυνατός και διεκδικούσε τη ζωή. Μου είχε ενοικιάσει το
Θέατρο “Αναλυτή” για δύο χρόνια και δεν πήρα καμία στενοχώρια από εκείνον.
Μόνο χρήσιμες συμβουλές. Αντιμετώπιζε τη ζωή στα ίσια. Με είχε εντυπωσιάσει η
αμεσότητα που είχε με τον κόσμο από τη σκηνή. Είναι δύσκολο αυτό για τους
ηθοποιούς.
»Εντυπωσιάστηκα από την αγάπη και τη σχέση του με την Κάκια. “Αυτή με
στήριξε”, μου έλεγε. Θεωρώ ότι ήταν πρότυπο σχέσης, 40 χρόνια μαζί. Ο Κώστας
είχε μεγάλες ευαισθησίες, ήταν γνήσιος θεατράνθρωπος. Ερχόταν στο θέατρο και
τηλεφωνούσε πολύ συχνά. Ήταν εν πλήρει ενεργεία. Είχε ακόμη πολλά να δώσει και
στην οικογένειά του και σε μας».724
Τζένη Ρουσσέα:725 «Tον θεωρούσα, μαζί με την Κάκια, αδέρφια μου. Ήταν οι
δικοί μου άνθρωποι. Όταν είχα κάποιο πρόβλημα τηλεφωνούσα στον Κώστα για να
ζητήσω συμβουλές. Πέρα απ’ όλα αυτά... Με το χαμό του Κώστα Ρηγόπουλου θεωρώ
πως έφυγε ένα καλό κομμάτι του θεάτρου μας από κάθε άποψη. Καλός ηθοποιός,
καλός συνάδελφος, καλός οικογενειάρχης».
Κώστας Πρέκας:726 «Ορισμένοι καλλιτέχνες είναι πιο ευαίσθητοι από τους
άλλους. Ήταν ο αγαπημένος στα μάτια και στην ψυχή».
Μπεάτα Ασημακοπούλου: «Τι να πρωτοθυμηθώ από τον Κώστα Ρηγόπουλο;
Έχουμε περάσει πάρα πολλά μαζί. Μπάνια στην εξοχή, παραστάσεις στα θέατρα,
βράδια για φαγητό. Όταν παίζαμε στο Αγάπη μου Ουάουα κάτι είχα πάθει και κάθε
φορά που πήγαινα να βγω στη σκηνή έπεφτα κάτω. Εκείνος ερχόταν να με σηκώσει
και επειδή του ήταν δύσκολο σκάγαμε στα γέλια επί σκηνής».727
«Η Κάκια για μένα δεν ήταν απλώς συνάδελφος, ήταν αδελφή. Ήμασταν σαν
οικογένεια με εκείνη και τον Κώστα, χρόνια ολόκληρα. Όταν όμως εκείνος χάθηκε, η
Κάκια κατέρρευσε. Όλο αυτό το διάστημα μιλούσαμε και βλεπόμαστε συχνά. Η ίδια
723
724
«Αποχαιρετισμός στον Κώστα Ρηγόπουλο», Espresso, 16/01/2001, σ. 38.
725
726
727
Espresso, 16/01/2001, ό.π.
390
όμως δεν είχε καθόλου διάθεση. Προχθές το απόγευμα, λίγες ώρες πριν από το
μοιραίο, που μιλήσαμε στο τηλέφωνο, μου είπε πως δεν αισθανόταν καλά. Δεν έδινε
όμως σημασία, γιατί τίποτα πια δεν μπορούσε να καλύψει το τεράστιο κενό που
άφησε ο σύντροφός της» .728
Ζωζώ Σαπουντζάκη:729 «Ο Κώστας Ρηγόπουλος ήταν από τους πιο σοβαρούς
ανθρώπους του χώρου, και πολύ καλός οικογενειάρχης. Είχε τεράστια γκάμα ως
ηθοποιός και έχει παίξει πολλά και διαφορετικά πράγματα.
»Είχαμε συνεργαστεί στην κρατική τηλεόραση όπου παρουσίαζε τα “Καλύτερα
νούμερα στην Επιθεώρηση” πριν από λίγα χρόνια. Έχω το βίντεο και τον βλέπω, ήταν
καταπληκτικός. Χόρευε, τραγουδούσε, την παρουσίαζε μοναδικά.
»Ήμουνα και τυχερή που τον κάλεσα στο σπίτι μου το καλοκαίρι και τον
θυμάμαι γελαστό, καλοφαγά, καλοσυνάτο και εύθυμο. Είχα κάνει ένα πάρτι στο σπίτι
μου στην Κινέτα και είχε έρθει με τη γυναίκα του. Πρέπει να πω ότι ήταν πολύ
αγαπημένο ζευγάρι, από τα λίγα του χώρου, αλλά και της ζωής. Ήταν από τα
ωραιότερα ζευγάρια.
»Στο θέατρο τον παρακολουθούσα πάντα και πήγαινα μετά στο καμαρίνι και τα
λέγαμε. Όταν του έλεγα πόσο καλός ήταν, με έλεγε υπερβολική. Ήταν πολύ σεμνός
άνθρωπος και εξαιρετικός στη δουλειά του».
Κατερίνα Γιουλάκη:730 «Ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος και έξοχος ηθοποιός.
Βοηθούσε πάντα τους νέους ηθοποιούς. Δεν υπήρχε περίπτωση να του ζητούσες
δουλειά και να μη σου έδινε. Έφτιαχνε ειδικά ρόλους για να πάρει και άλλους στο
θίασο. Είχα συνεργαστεί μαζί του το 1963 στο πρώτο μιούζικαλ που ανέβηκε στην
Ελλάδα, Μια πόρτα δραχμές 500, με τον Βουτσά, τον Μουστάκα, τον Σειληνό, τη
Νέζερ και είχε τεράστια επιτυχία. Και παρά τις επιτυχίες που είχε, ήταν ένας
ηθοποιός που δεν είχε καβαλήσει το καλάμι».
Κώστας Καρράς: «Ο Κώστας Ρηγόπουλος ήταν ο μεγαλύτερος Έλληνας
ηθοποιός. Ήταν ένας συγκρατημένος άνθρωπος που πατούσε γερά στα πόδια του.
Ήξερε τι ήθελε, αγαπούσε τον καλλιτέχνη. Είχε υψηλή αισθητική.
»Συνεργαστήκαμε μαζί μια φορά στον κινηματογράφο, αυτός, εγώ και η Κάκια
Αναλυτή. Θυμάμαι άλλη μια φορά, σκηνοθέτης εκείνος, μεσολάβησε σε μια διαμάχη
728
«Για τέσσερις δεκαετίες στη μεγάλη οθόνη», Έθνος, 03/06/2002.
729
Espresso, 16/01/2001, ό.π.
730
Espresso, 16/01/2001, ό.π.
391
που είχα και με τους χαμηλούς τόνους και την ευγένεια που διέθετε κατάφερε να
ηρεμήσει τα πράγματα».731
«Η Κάκια Αναλυτή ήταν από τον ειδικό εκείνο πλανήτη που κατάγονται οι
άνθρωποι με τα κύτταρα του ηθοποιού. Ήταν υπόδειγμα ήθους. Αγαπούσε τον κόσμο,
αγαπούσε τη δουλειά της, αγαπούσε όμως πιο πολύ τον Κώστα Ρηγόπουλο. Κι όταν
εκείνος έφυγε, είχε υποσχεθεί πως θα πήγαινε να τον βρει».732
Πέτρος Φιλιππίδης:733 «Ο Ρηγόπουλος δεν ήταν μόνο σπουδαίος ηθοποιός,
ήταν και καλός άνθρωπος. Ήταν η ψυχή της παρέας. Είχε φοβερό χιούμορ. Κάθε
φορά που τον πετύχαινα σε εκδήλωση ή αλλού, καθόμασταν και κουβεντιάζαμε. Για
μας τους νεότερους ήταν ένας μεγάλος δάσκαλος».
Γρηγόρης Βαλτινός:734 «Ήταν ένας γλυκός, ευαίσθητος άνθρωπος με μεγάλη
αγάπη για το θέατρο, και απόλυτα ειλικρινής. Είχαμε συνεργαστεί στην θεατρική
παράσταση Ένα κουτό κορίτσι. Η συζήτηση με το Ρηγόπουλο ήταν πάντα θησαυρός.
Αυτό που κράτησα από εκείνον είναι η γνησιότητά του και η ειλικρίνειά του απέναντι
στους ανθρώπους».
Μπέσυ Μάλφα:735 «Τον αγαπάω πολύ. Μου στάθηκε πάρα πολύ, ήταν
δάσκαλος για μένα. Θα έχω να θυμάμαι τη συνεργασία μου μαζί του στον Υιό του
πατέρα. Ήταν πολύ γλυκός και κεφάτος άνθρωπος. Γνωριστήκαμε από εκεί, και μετά
γίναμε φίλοι. Δεν έχω λόγια. Ήταν ένας και μοναδικός».
Δέσποινα Στυλιανοπούλου:736 «Τον εκτιμούσα βαθιά, ήταν πολύ φίλος μου.
Δυστυχώς με αυτόν τον εξαίρετο καλλιτέχνη, των χαμηλών τόνων και καλοσυνάτο
άνθρωπο, δεν είχα συνεργαστεί. Τον είχα δει στην τελευταία του δουλειά στον
Βασιλικό. Τον αγαπούσαμε, ήταν άξιος καλλιτέχνης και υπέροχος οικογενειάρχης.
Αγαπούσε πολύ την κόρη του, την εγγονή του και με τη γυναίκα του Κάκια ήταν
αχώριστοι».
Γιώργος Μούτσιος:737 «Η Κάκια Αναλυτή ήταν από τους λίγους ηθοποιούς
χαμηλών τόνων που την ενδιέφερε μόνο η δουλειά της, το σπίτι της και ο κύκλος της.
Ήταν άνθρωπος ταπεινός, δεν αποζητούσε την πολυτέλεια. Είχε αφιερωθεί
ολοκληρωτικά στη δουλειά της, το λειτούργημά της. Αυτό το ήθος θα πρέπει να
731
Espresso, 16/01/2001, ό.π.
732
Έθνος, 03/06/2002, ό.π.
733
Espresso, 16/01/2001, ό.π.
734
Espresso, 16/01/2001, ό.π.
735
Espresso, 16/01/2001, ό.π.
736
Κ. Γεωργίου, «Ύστατο χαίρε στον Ρηγόπουλο», Χώρα (16/01/2001).
737
Έθνος, 03/06/2002, ό.π.
392
κρατήσουμε ελπίζοντας πως θα αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τους
νεότερους ηθοποιούς».
Γιάννης Δαλιανίδης:738 «Έφυγε το πιο “άγιο” πλάσμα του κόσμου. Σε όλη μου
τη ζωή και την καριέρα μου δεν συνάντησα άνθρωπο τόσο τέλειο σε όλα όπως ήταν η
Κάκια Αναλυτή. Ήταν φιλότιμη, ευσυνείδητη, υπόδειγμα γυναίκας και ηθοποιού».
Νόρα Βαλσάμη:739 «Η Κάκια Αναλυτή ήταν μια υπέροχη ηθοποιός, αλλά και
ένας πολύ γλυκός άνθρωπος».
Κάκια Αναλυτή: Σε συνέντευξή της740 αναφέρει ότι της άρεσαν η θάλασσα και
τα φυτά, η ζωή με τους δικούς της ανθρώπους, η σκηνή. Δεν της άρεσαν τα
σκάνδαλα, τα γηρατειά, η ανεντιμότητα, τα ύποπτης καθαριότητας μέσα, η πάση
θυσία επιτυχία. «Ο καθένας έχει απαιτήσεις από τη ζωή και τον εαυτό του. Εγώ είχα
πιο πολλές από τον εαυτό μου παρά από την ίδια τη ζωή. Βέβαια η ζωή, να χτυπήσω
ξύλο, μου φέρθηκε πάρα πολύ ωραία και έκανα μια ωραία οικογένεια, δόξα το Θεό,
έχω κι ένα εγγονάκι τώρα, και στο θέατρο έπαιξα αρκετά πράγματα και θεώρησα τον
εαυτό μου τυχερό. Υπάρχουν και ρόλοι που δεν μπόρεσα να τους παίξω, πέρασαν τα
χρόνια και δεν τους έπαιξα, και λυπάμαι γι’ αυτό, αλλά δεν πειράζει. Έπαιξα. Θα
ήθελα να παίζω μέχρι να πεθάνω, να έχω την υγεία μου, να μπορώ να είμαι πάνω στη
σκηνή και να παίζω ο,τιδήποτε –κι ας μην είναι κι ο πρώτος ρόλος. [...] Κουβαλάμε
εμείς ό,τι διδαχτήκαμε. Ένα σεβασμό. Πρέπει να σερβίρεσαι τώρα. Δεν το κάνεις.
Εγώ δεν θα μπορούσα ποτέ, ούτε να πάρω τηλέφωνο στην εφημερίδα να μου βάλουν
φωτογραφία, ούτε τίποτα. [...] Μπορεί να είναι κακό αυτό, γιατί η εποχή έχει αλλάξει.
Τι να κάνουμε; [...] Όταν δεν έχω κέφι, κλειδώνομαι και δεν μιλάω, έστω και σε
παρέα. Αλλιώς; Θέλουν την παρέα μου, γιατί γελάνε. Ή τους λέω αυτά που μου
συμβαίνουν, πολλά αστεία πράγματα. Είμαι λίγο δυστυχηματίας. Απρόσεκτη. [...]
Εγώ και εκατό χρονών να πάω, έτσι θα είμαι, όχι ότι κάνω τη νέα, έτσι θα ʾμαι. Έχω
κίνηση. Αμέσως είμαι πρόθυμη να τρέξω. Και η κίνησή μου, το περπάτημά μου, είναι
περισσότερο νεανικό απ’ ό,τι έπρεπε. [...] Είμαι άνθρωπος των αντιθέσεων, δεν
υπάρχει αμφιβολία».
Χαρακτηριστικά και αντιπροσωπευτικά είναι όσα αναγράφονται σε εφημερίδα
της εποχής για τον Κώστα Ρηγόπουλο:741 «Γεννημένο ταλέντο που πατούσε με το ένα
πόδι στο κλασικό θέατρο, το θέατρο “δωματίου” και με το άλλο στην κωμωδία,
738
Έθνος, 03/06/2002, ό.π.
739
Έθνος, 03/06/2002, ό.π.
740
Στ. Τζανετάτος, «Με καλό σκηνοθέτη μπορώ να παίξω και τραγωδία…», Αυριανή, 29/01/1989.
741
«Έφυγε ο Ρηγόπουλος», Ελεύθερος Τύπος 15/01/2001 σ. 41.
393
θεατρίνος που λειτουργούσε εγκεφαλικά και μπορούσε να “κατέβει” στο επίπεδο ενός
“λαϊκού” ηθοποιού που παίζει με το συναίσθημα, καλλιτέχνης που δεν ήξερε τι θα πει
“σταριλίκι” και “παιχνίδια των μίντια”, αυτός ήταν ο Κώστας Ρηγόπουλος».
Επίσης,742 «αυστηρός επαγγελματίας, αλλά και άνθρωπος με όλη τη σημασία της
λέξης, από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του ελληνικού θεάτρου, ο Κώστας
Ρηγόπουλος σφράγισε με το έργο του το ελληνικό θέατρο και τον κινηματογράφο,
ενώ με το ήθος του ξεχώρισε και κέρδισε το σεβασμό κοινού και συναδέλφων».
742
Δ. Νικολοπούλου, «Και η αυλαία έπεσε για τελευταία φορά», Αδέσμευτος Τύπος 15/01/2001 σ. 37.
394
Σχόλια για την Τζένη Καρέζη – Δηλώσεις της ηθοποιού
Μαριέττα Ριάλδη:743 «Ήταν μια γυναίκα που είχε τη χαρά της ζωής. Με τον
Κώστα Καζάκο ήταν ένα ευτυχισμένο ζευγάρι. Έδειχνε μεγάλη αφοσίωση στη
δουλειά της, γι’ αυτό και δούλευε χειμώνα καλοκαίρι. Από το καλοκαίρι εκείνο που
διακόπηκαν οι παραστάσεις του έργου Η Παναγία των Παρισίων, αποφάσισε να μην
ξαναδουλέψει τη θερινή περίοδο.
»Αυτή η γυναίκα ήταν ένας συμπαγής όγκος θεατρικού μεγαλείου. Δε βγήκε
ποτέ ένα εσωτερικό παίξιμο από την ίδια, κυρίως έδειχνε ό,τι ένιωθε. Το βασικό της
προτέρημα ήταν ότι παρέμενε πιστή ως φίλη, σύζυγος, μητέρα. Δεν ήταν κάλπικη».744
Κώστας Καρράς:745 «Το χιούμορ της Τζένης αφορούσε κυρίως τους άλλους,
γιατί την πείραζαν κάποια πράγματα που είχαν να κάνουν μ’ εκείνη. Σατίριζε, ενώ
την Αλίκη δεν την ένοιαζε, αυτοσατιριζόταν συνεχώς. Η Τζένη αγαπούσε πολύ τους
ανθρώπους με ταλέντο, τους διαισθανόταν.
»Δούλευε πάρα πολύ, ήταν εργάτης, αλλά δεν άντεχε την αποτυχία. Όταν
έβλεπε ότι ένα έργο δεν έκανε επιτυχία, το κατέβαζε αμέσως και προετοιμαζόταν για
το επόμενο. Ήταν φτιαγμένη από σανίδι θεατρικό και δεν είχε τίποτε άλλο στο μυαλό
της εκτός από το θέατρο. Ήθελε να παίξει έργο του Ουίλιαμς με το γιο της. Ήταν,
επίσης, ασυναγώνιστη στο μπουλβάρ. Πρωταγωνιστούσε όμως και εκτός πλατό, στις
παρέες».
Μαρία Δαμανάκη (καλή της φίλη):746 «Χαρακτηριστικές φράσεις της Τζένης
Καρέζη ήταν “τούτου δοθέντος” και “γίναμε όλες ένα μάτσο βιόλες”. Είχε εξαιρετική
σχέση με το σύζυγό της. Της άρεσε να έχει κόσμο σπίτι της και είχε φίλους χρόνων.
»Διέθετε παιδικότητα, πολύ χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Επίσης, ήταν
αυθεντική και ένας άνθρωπος με γωνίες: δε δίσταζε να πει το ναι και το όχι. Το
τελευταίο της έργο Διαμάντια και μπλουζ ήταν πολύ συγκινητικό.
743
(Αντ’ αυτού – Μαριέττα Ριάλδη, 01/01/1999)
744
Η Μ. Ριάλδη αναφέρει ένα σχόλιο της ηθοποιού καθώς κάθονταν οικογενειακά στο σπίτι της μπροστά στο
τζάκι: «Μέσα σε ένα τετραγωνικό έχω όσους αγαπάω».
745
746
(Αντ’ αυτού – Μαρία Δαμανάκη, 01/01/2000)
395
»Προς το τέλος της ζωής της έδινε περισσότερες συμβουλές απ’ ό,τι παλιότερα.
Όσο για τις κριτικές, την απασχολούσαν αλλά δεν υποτασσόταν σε αυτές, γιατί ήταν
σίγουρη για τον εαυτό της και είχε ισορροπία».
Κώστας Γεωργουσόπουλος:747 «Η Καρέζη σε κάθε παράσταση ζυμώνει την
ψυχή της και τη μεταλλάσσει, μαλάσσοντάς την σε άλλη ψυχή, σε χαρακτήρα, σε
ρόλο. […] Το φως που εκπέμπει η Καρέζη είναι εσωτερικό. […] οι σπουδαίοι
ηθοποιοί ξεχωρίζουν από τον τρόπο που ακούνε κι όχι από τον τρόπο που μιλάνε. Η
Καρέζη ακούει αδημονώντας ρουφάει τη φωνή του άλλου, την πίνει ως τον πάτο.
Βιάζεται να ανταποκριθεί στην πρόκληση του αλλότριου ήχου. Μόνο η Παξινού
άκουγε έτσι άπληστα, αχόρταγα. […] Τα υπέροχα μάτια της δεν τα έκανε ποτέ
βιτρίνα. […] Η Καρέζη ήξερε να μαθητεύει σωστά μαθητεύω σωστά σημαίνει
καταβροχθίζω το δάσκαλο, τον αφομοιώνω, τον κάνω αίμα μου και απορρίπτω ό,τι
δεν μπορεί να αποδεχτεί ο καλλιτεχνικός μου οργανισμός. Αλίμονο στο μαθητή που
μιμείται, που αποτυπώνει το δάσκαλο. […] Μετά την Κατερίνα καμιά άλλη ηθοποιός
δεν έπαιξε με τόση μαεστρία μπουλβάρ όσο η Καρέζη. […] Από τότε που
εγκατέλειψε το μπουλβάρ ορφάνεψε το είδος στην Ελλάδα και έμεινε και θεόγυμνο».
Τζένη Καρέζη:748 «Αισθάνομαι τυχερή που έκανα τα πρώτα μου βήματα στον
κινηματογράφο μαζί με τον Αυλωνίτη και το Φωτόπουλο. Ο Αυλωνίτης ήταν
σαρωτικός ηθοποιός και εγώ πήγαινα νωρίτερα στο γύρισμα για να τον χαζεύω.
Άλλωστε δεν είναι ανάγκη να παίξει κανείς Άμλετ για να είναι σπουδαίος ηθοποιός».
Ζάχος Χατζηφωτίου:749 «Η Τζένη ήταν ένα χαρισματικό πλάσμα. Είχε πολύ
ταλέντο και χιούμορ. Ήταν κωμική ηθοποιός, αλλά και όταν έπαιξε τη Μήδεια ήταν
εκπληκτική».
747
748
(Τ’ αστέρια λάμπουν για πάντα – Βασίλης Αυλωνίτης, 01/01/1990)
749
396
Σχόλια για τον Κώστα Καζάκο
Γιάννης Κοντός (ποιητής):750 «Είναι διαβασμένος, διαβάζει λογοτεχνία. Είναι

ιδανικός για το αρχαίο δράμα, αλλά και πολύ καλός σε έργα του Σαίξπηρ. Χαίρεται
τη ζωή και συμμετέχει σ’ αυτή. Επίσης είναι πολύ καλός δάσκαλος και πολιτικό ον».
Γιάννης Χρυσούλης (θεατρικός συγγραφέας):751 «Απέδωσε συναρπαστικά τον
Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Ήταν μία από τις καλύτερες ερμηνείες των
τελευταίων χρόνων. Είναι αγωνιστής και αγωνιά για τα κοινωνικά και πολιτιστικά
ζητήματα εποχής του. Διαθέτει υποδόριο χιούμορ, παιδεία, και είναι ένας τρυφερός
άνθρωπος. Τρέφει επίσης ιδιαίτερη αγάπη για το θέατρο και κυρίως για τον Άρθουρ
Μίλερ, κάτι που δεν είναι τυχαίο, διότι και οι δύο επιδιώκουν την καθαρότητα και την
αλήθεια των πραγμάτων. Έχει απίστευτα καλή μνήμη και ουδέποτε έχει σχολιάσει
αρνητικά συναδέλφους του».
Γιώργος Μανιώτης (συγγραφέας):752 «Είναι από τους τελευταίους μεγάλους
γκραντ ρολίστ στον ελληνικό χώρο. Βρίσκεται στην πλήρη ωριμότητά του και μόνο
αυτός μπορεί να παίξει πλέον τους μεγάλους ρόλους του θεατρικού ρεπερτορίου. Δεν
υπάρχουν άλλοι με τέτοια εμπειρία, σκηνικό βάρος, μυαλό, θεατρικό ένστικτο, που
να μπορούν να φέρουν σε πέρας τέτοιους ρόλους. Ως ηθοποιός, έχει ευαισθησία
ακονισμένη από τις εμπειρίες της ζωής του.
»Από την ευαισθησία αναπτύσσει το ένστικτό του. Αρχικά συλλαμβάνει το
ρόλο ενστικτωδώς κι ύστερα τον αναλύει με εξαιρετικά καλλιεργημένη λογική. Κάνει
ένα τέλειο οικοδόμημα του ρόλου. Τον βοηθάει άλλωστε το ότι είναι ολοκληρωμένη
προσωπικότητα, γιατί γράφει, διαβάζει, ενημερώνεται».
750
http://www.youtube.com/watch?v=mbKgGMVNXhA (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 6ο μέρος)
http://www.youtube.com/watch?v=5IdqOrj6Kgg (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 3ο μέρος)
751
http://www.youtube.com/watch?v=5IdqOrj6Kgg (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 3ο μέρος)
752
http://www.youtube.com/watch?v=kh0T5A0hMmo (Συνέντευξη στον Δαυίδ Ναχμία, 4ο μέρος)
397
Σχόλια για την Αλίκη Βουγιουκλάκη – Δηλώσεις της ηθοποιού
Παύλος Μάτεσις:753 «Ποτέ δεν είδαν την Αλίκη όπως πραγματικά ήταν, αλλά
με τη μάσκα που φορούσε. Η Αλίκη έκανε τον παλιάτσο. Ήταν εξαιρετική ηθοποιός,
με εξαιρετική τεχνική, με ακτινοβολία και μαγεία (ήξερε να μαγεύει όταν ήθελε).
Όμως ήταν μια ηθοποιός που δούλεψε εξόριστη από το χώρο των δυνατοτήτων της.
»Στο θέατρο δύο φορές δοκίμασε να κάνει κάτι σοβαρότερο. Η πρώτη φορά
ήταν η Σίρλεϊ Βαλεντάιν και η δεύτερη η Φιλουμένα Μαρτουράνο. Δοκίμασε να βγει
από τη ροζέ Αλίκη, αλλά το κοινό δεν την ακολούθησε. Ως Φιλουμένα μάλιστα ήταν
καλύτερη από την Έλλη Λαμπέτη. Η Λαμπέτη σε μάγευε, σου στερούσε την κριτική
ικανότητα και παρουσίασε τη Φιλουμένα ως κοινωνική λειτουργό, ενώ η Αλίκη την
ερμήνευσε όπως έπρεπε. Η τραγωδία όμως που ανέβασε ήταν λάθος, γιατί η Αλίκη
ήταν ένα πλάσμα λυρικό.
»Η ίδια έλεγε ότι “ο άντρας της ζωής μου είμαι εγώ”. Δεν την πλήγωνε κανένας
ποτέ. Μόνο η ίδια πλήγωνε τον εαυτό της. Έζησε μια τεράστια επιτυχία, πέτυχε αυτά
που ήθελε ο κόσμος να πετύχει, αλλά όχι αυτά που ήθελε η ίδια. Πολλές φορές
“έπαιζε” και με κάποιες παρέες της, με την έννοια ότι γινόταν αυτή που ήθελαν. Ο
Γεωργουσόπουλος είχε πει όταν την ξεπροβόδισε ότι “η ιστορία θα της φερθεί με
τρυφερότητα”».
Σταμάτης Φασουλής:754 «Είχε αμεσότητα, ήταν ένα ζωντανό κύτταρο και ένα
πολύ ταλαντούχο πλάσμα».
Κώστας Γεωργουσόπουλος: «Η Αλίκη ήταν ένα μοναδικό φαινόμενο στην
κοινωνιολογία του θεάματος. Ήταν ευρωπαϊκού επιπέδου, αν όχι παγκόσμιου. Είχε
συνεχή άνοδο και προβολή επί σαράντα ολόκληρα χρόνια, εκ των οποίων τα τριάντα
ήταν θιασάρχης αδιαλείπτως. Δούλευε κατά έναν τρόπο αυτοτιμωριακό, χειμώνα
καλοκαίρι. Είχε την εγγύηση μιας τραπεζικής κάρτας για τους ηθοποιούς και τα
θέατρα και ήταν μια εργοδότης υψηλού επιπέδου, γιατί έδωσε πρώτη επιδόματα
αδείας, δώρα Χριστουγέννων κτλ. Προσαρμοζόταν πάντα ως ηθοποιός στις
δυνατότητες που είχε η “πιάτσα”. Ήξερε κάθε φορά τι απορροφάει το κοινό, τι ζητάει
το κοινό, γι’ αυτό και πρωτοπορούσε. Όταν έφερε το μιούζικαλ, ήταν η ώρα που
έπρεπε να έρθει το μιούζικαλ στην Ελλάδα. Όταν έφερε το υπαίθριο θέατρο του
753
((Νυχτερινός επισκέπτης – Η σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη, 01/01/1998)
754
(Νυχτερινός επισκέπτης – Η σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη, 01/01/1998)
398
μεγάλου θεάματος, ήταν η ώρα που έπρεπε να έρθει κι αυτό. Ήταν μια ηθοποιός
υψηλού επιπέδου και είχε τερατώδη τεχνική.
»Είχε μαθητεύσει κοντά στον Ροντήρη, ο οποίος την εκτιμούσε απεριόριστα.
Εκτιμούσε τη σκηνική ευφυΐα της, τη σκηνική φαντασία της και την ικανότητά της να
προσαρμόζεται κάθε φορά σε ρόλους οικείους.
»Η Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν παγιδευμένη στο μύθο της μέσω του
κινηματογράφου και δεν μπόρεσε να κάνει τους μεγάλους ρόλους που ήθελε. Κι όταν
θέλησε, δεν ευνόησαν οι συνθήκες και η περιρρέουσα κατάσταση, όπως όταν πήγε
στην Επίδαυρο.
»Ταυτίστηκε με τη μέση Ελληνίδα, με το αυτοδημιούργητο κορίτσι που
κυνηγάει την τύχη του. Λίγο πολύ έτσι ήταν και η ίδια στην πραγματική της ζωή. Ο
θάνατός της άφησε δυσαναπλήρωτο κενό».755
«Ενσαρκώνοντας τον καημό της μικροαστικής κοπελίτσας γίνεται σιγά-σιγά το
σύμπλεγμά της. Η Αλίκη βρίσκει πάντα γαμπρό, όμορφο και πλούσιο. Μα δεν την
παίρνει τον κατακτά με τη σοφία της, την τσαχπινιά της, τα κόλπα της και την
τιμιότητά της. Αγνή, τίμια, εργατική, φιλόστοργη, φιλότεκνη, θρήσκα, θηλυκιά αλλά
σεμνή, εύπιστη αλλά καπάτσα, ερωτική αλλά ποτέ φιλήδονη φιλάνθρωπη,
ψυχοπονιάρα αλλά άτεγκτη, ναζιάρα όμως προσηνής, πειστική αλλά περήφανη. […]
Χαλκέντερη επιχειρηματίας, καλή, όπως λένε, εργοδότης, έχει μετατραπεί σε τράπεζα
θεάματος. Μετέτρεψε το κοινό σε πελατεία. Αγοράζει θεατές και πουλάει θέαμα.
Έγινε πλέον η ίδια μια μεταπρατική βιομηχανία πλασάρει ντόπια και ξένα προϊόντα
με απαλό, σίγουρο σελοφάν, που εγγυώνται για την ποιότητά τους ένας Χατζιδάκις,
ένας Θεοδωράκης, ένας Κατράκης ο Βασίλης Φωτόπουλος ή ο Γιάννης Φέρτης. Για
πολλά χρόνια ο Παπαμιχαήλ».756
Γιώργος Ηλιάδης:757 «Η Αλίκη ήταν χαρισματικός άνθρωπος. Εξέπεμπε στη
ζωή της αυτό που εξέπεμπε και στη σκηνή».
Βλάσης Μπονάτσος:758 «Στη σχέση της μαζί μου ήταν αυταρχική στην αρχή,
όπως στη δουλειά της, αλλά μετά άλλαξε. Έφτασε σε σημείο να μιλήσει με τον Δ.
755
756
757
Επειδή της είπε ο ίδιος να χωρίσουν, του κρατούσε κακία.
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6927&autostart=0 (Νυχτερινός επισκέπτης –
Η σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη, 01/01/1998)
758
Συνεργάστηκαν στην Εβίτα. Το χειροκρότημα του κοινού ήταν πιο ένθερμο σε εκείνον απ’ ό,τι στην Αλίκη
Βουγιουκλάκη. Μετά από λίγους μήνες έγιναν ζευγάρι. Η σχέση τους διήρκεσε πεντέμισι χρόνια και χώρισαν
φιλικά. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6927&autostart=0 (Νυχτερινός
επισκέπτης – Η σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη, 01/01/1998)
399
Παπαμιχαήλ (μετά το Βίκτωρ Βικτώρια), που δε μιλούσαν μέχρι τότε, και να παίξουν
στο Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα. Ήταν πολύ συναισθηματική, είχε πολύ χιούμορ. Είχε
στερηθεί πολλά πράγματα για να πετύχει όλα τ’ άλλα».
Ζωή Λάσκαρη:759 «Τη λατρεύω. Σαν άνθρωπος έχει φοβερό χιούμορ και σαν
φίλη είναι πολύ εχέμυθη. Ήμασταν τα αγαπημένα παιδιά του Φίνου». Είχε προταθεί
στην Αλίκη Ο κατήφορος, αλλά αρνήθηκε και πήρε το ρόλο η Λάσκαρη. «Η Αλίκη
αντιμετωπίζει τις δύσκολες στιγμές της πολύ ανθρώπινα. Έχει πολύ θάρρος και
κουράγιο. Όσο για τις κριτικές της Αντιγόνης, τις θεωρώ απάνθρωπες».
Αλέκος Αλεξανδράκης:760 «Την αγαπάω πολύ. Θαυμάζω την εργατικότητά της.
Θα μπορούσε να μη δουλεύει τόσο πολύ, θα μπορούσε να μην την απασχολεί η
δουλειά της μέρα νύχτα, θα μπορούσε να μην ξοδεύει όσα ξοδεύει για τις παραγωγές
που κάνει. Κι όμως ξόδευε πάρα πολλά. Είναι μια ηθοποιός που λατρεύτηκε από το
κοινό».
Μάνος Χατζιδάκις:761 «Η χούντα θα αναφέρεται στην τηλεόραση ίσως μόνο την
επέτειο του Πολυτεχνείου. Η Βουγιουκλάκη θα μπαίνει στα σπίτια μας κάθε μέρα,
εκπροσωπώντας η παμπόνηρη την εποχή της αθωότητας του ελληνικού σινεμά».
Βασίλης Αυλωνίτης:762 «Η Αλίκη Βουγιουκλάκη είναι το θηλυκό που νίκησε
όλα τα αρσενικά».
Αλίκη Βουγιουκλάκη763: «Κάποιες αλήθειες για τον εαυτό μου τις έχω
κρατήσει μέσα μου και δεν τις ξέρει κανείς. Όσα κάνω και βλέπει ο κόσμος είναι
αληθινά. Νιώθω σαν βράχος που πάνω του σπάνε τα κύματα. Κι αν πονάει ο βράχος
δεν το λέει, το κρατάει μέσα του. Αυτά που με έχουν πονέσει είναι θέματα στις
σχέσεις μου με τους ανθρώπους, απογοητεύσεις στη δουλειά, λάθη απ’ τα οποία
μαθαίνω και καλυτερεύω. Σκληρό το τίμημα της επιτυχίας, αλλά η επιτυχία είναι
γοητευτική».
Δε χαρακτηρίζει τον εαυτό της σταρ, γιατί αυτό είναι κάτι εφήμερο. «Είμαι η
Αλίκη Βουγιουκλάκη». Ισχυρίζεται πως σταρ είναι μόνο από την άποψη ότι προκαλεί
σχέσεις αγάπης, μίσους και απόρριψης προς το πρόσωπό της. «Δεν ξεκίνησα για να
γίνω σταρ, αλλά για να ξεφύγω από την καθημερινότητα και από έναν κόσμο άχαρο
759
http://www.youtube.com/watch?v=h156veAIy1k (Με στυλ και φαντασία, 12/02/1991)
760
http://www.youtube.com/watch?v=h156veAIy1k (Με στυλ και φαντασία, 12/02/1991)
761
http://www.cinehellas.com/h8opoioi/gynaikes1/bougiouklakh/bougiouklakh.html
762
http://www.youtube.com/watch?v=gx9rFbt_Ecc&feature=watch-vrec (Η Αλίκη μιλά για παλιούς συναδέλφους
της)
763
Όσα ακολουθούν είναι αποσπάσματα από το: http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-
assetview.aspx?tid=6927&autostart=0
400
και απάνθρωπο όπως τον είδα στα έξι μου χρόνια που δολοφονήθηκε ο πατέρας μου.
Τότε φοβήθηκα το θάνατο, αλλά μετά συμφιλιώθηκα μαζί του. Έγινα σταρ και δεν το
ήξερα». Στην αρχή η πρωτιά της έφερνε πολλά προβλήματα. Είχε πολύ άγχος τη μέρα
πριν προβληθεί κάποια ταινία της, γιατί την είχαν μάθει να είναι το άλογο που
κέρδιζε την κούρσα. Υποστηρίζει επίσης ότι μένει επίκαιρη επειδή πάει πιο μπροστά
από την εποχή της και συνεχίζει λέγοντας ότι δεν τη νοιάζει τι γράφεται, γιατί αυτό
που μένει είναι το έργο ενός καλλιτέχνη.
«Ξεκινήσαμε πολλοί μαζί (Τζένη Καρέζη, Ζωή Λάσκαρη, Νίκος Κούρκουλος,
Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο οποίος είναι ο καλύτερος ηθοποιός που διαθέτει το θέατρο)
και σηματοδοτήσαμε μια εποχή. Αν δεν υπήρχε όλο αυτό το σύστημα, μπορεί να μη
χωρίζαμε με τον Δ. Παπαμιχαήλ. Ο χώρος είναι σκληρός και απαιτεί αντοχή πάνω
από τα ανθρώπινα. Τα ρεκόρ εισπράξεων απαιτούσαν πολύ αγώνα, θυσίες και ρίσκο.
Εξάλλου είναι πολύ σημαντικό να είσαι αυτός που οι άλλοι ξεσπάνε πάνω του.
Φαίνεται πόσο δυνατή είσαι». Συμπληρωματικά, αποκάλυψε ότι την πονάει να βλέπει
ταινίες της, γιατί γυρίζει χρόνια πίσω.
«Όταν έκανα την εμφάνισή μου στον κινηματογράφο μεσουρανούσαν πολύ
λαμπρά αστέρια. Πάντα ονειρευόμουν ρόλους στο θέατρο, όχι στον κινηματογράφο.
Σε μια ταινία όμως ήθελαν μια μαθήτρια από τη σχολή, γιατί η Έλλη Λαμπέτη για
την οποία προοριζόταν ο ρόλος βρισκόταν στην Αίγυπτο για το Κυριακάτικο ξύπνημα.
Αυτή η ταινία ήταν το Ποντικάκι. Δεν είχε πολύ μεγάλη επιτυχία. Όμως όλες τις
ταινίες μου όμως τις θεωρώ παιδιά μου».
Ήταν η αγαπημένη του Φίνου και ο Φίνος ο δικός της αγαπημένος. 764 Αυτός ο
κινηματογράφος είχε μια αλήθεια, μια πραγματικότητα. Ήταν ο καθρέφτης μιας
εποχής, η αλήθεια μιας εποχής, οι ελπίδες μιας εποχής. Ο Αλέκος Σακελλάριος ήταν
ο αγαπημένος της σκηνοθέτης. Οι υπόλοιποι άντρες που σημάδεψαν την καριέρα της
και την πίστεψαν ήταν ο Αλέξης Σολομός, ο Δημήτρης Ροντήρης, ο Κάρολος Κουν
(αν και δεν τον είχε δάσκαλό της).
764
Τον αποκαλούσε Φίφη.
401
Σχόλια για τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ
Νάντια Μουρούζη:765 «Ήταν ευαίσθητος άνθρωπος και μια σύνθετη

προσωπικότητα. Είχε εύθραυστο ψυχισμό. Τα τελευταία χρόνια ένιωθε ότι τον είχαν
ξεχάσει.
Δεν είχε πολλές φιλίες και το τελευταίο διάστημα είχε κλειστεί στον εαυτό του.
Παρέμενε όμως αξιοπρεπής. Ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί να κάνει πάντα δημόσιες
σχέσεις. Άλλωστε πίστευε ότι δεν ήταν ευνοημένος από το κύκλωμα. Αισθανόταν
πικραμένος, εκτός από τις τελευταίες είκοσι μέρες που είχαν πάει εξοχή, όπου
τραγουδούσε κ.τ.λ.
Σχετικά με τη διαθήκη, τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Έχει γίνει
λεηλασία. Αν ζούσε περισσότερα χρόνια, θα υπήρχε διαφορετική εξέλιξη».
Άννα Φόνσου (Πολύ καλή φίλη της Αλίκης Βουγιουκλάκη):766 «Ο Δ.
Παπαμιχαήλ αντιμετώπιζε με ψυχραιμία το θαυμασμό του κόσμου. Σε μια συζήτησή
μας με την Αλίκη για τους σπουδαίους ηθοποιούς, εκείνη δήλωσε: “Δε μιλάμε τώρα
για τον Παπαμιχαήλ, που είναι ο καλύτερος Έλληνας ηθοποιός”».
Σπύρος Α. Ευαγγελάτος: «Ο Δ. Παπαμιχαήλ έκανε διπλή καριέρα. Δεν
αναδύθηκε από τον κινηματογράφο. Ήταν παιδί του θεάτρου. Έκανε σοβαρό,
ποιοτικό θέατρο. Η τελευταία συνεργασία μας ήταν στην Επίδαυρο, στο έργο
Τραχίνιες, όπου ερμήνευε το ρόλο του Ηρακλή. Η παράσταση αυτή ήταν το τελευταίο
αντίο του ηθοποιού στο χώρο της Επιδαύρου και επρόκειτο για μια μεγαλειώδη
ερμηνεία. Όταν έπαιξε τον Αγαμέμνονα ήταν ακόμα αντιδήμαρχος και παντρεμένος
με τη δεύτερη γυναίκα του, τη Νανά Παπαμιχαήλ. Στη Φιλουμένα, η Αλίκη έπαιξε
σωστά, ελάχιστες φορές έκανε παρασπονδίες (εννοώ αυτό που είπαν ότι έκανε τη
γατούλα). Ο Δ. Παπαμιχαήλ ήταν, επίσης, σπάνιος φίλος».
Ανδρέας Ανδριανόπουλος (Ήταν δήμαρχος, ενώ ο Δ. Παπαμιχαήλ
αντιδήμαρχος):767 «Εκδήλωνε ενδιαφέρον για τα κοινά και αναλάμβανε ενεργό ρόλο
σε αυτά. Την περίοδο εκείνη ήταν η φωνή του ραδιοφώνου του Πειραιά.
»Στην εκτός σκηνής ζωή του ήταν πολύ ορμητικός και αυθόρμητος άνθρωπος.
Η Νανά τον αγαπούσε πολύ και είχε πολύ ισορροπημένη επίδραση πάνω του, ενώ η
765
(Σε χρόνο tv – Δημήτρης Παπαμιχαήλ, 01/01/2007)
766
767
402
Αλίκη ήταν κάτι βαθύ μέσα του. Συνήθιζε να τη βλέπει σαν παιδάκι. Στην πρεμιέρα
της Φιλουμένα μου εκμυστηρεύτηκε ότι η Αλίκη είναι πολύ καλή, αλλά έχει ένα
πρόβλημα: το κοινό της τη θέλει γατούλα και μετά από μια βδομάδα έτσι ακριβώς θα
παίζει».
Τάκης Χρυσικάκος (Πολύ καλός φίλος του Δ. Παπαμιχαήλ):768 «Ήταν δοτικός,
του άρεσε να δουλεύει με νέους ηθοποιούς. Κουβαλούσε όμως μεγάλη πίκρα γιατί
είχε πολλά προβλήματα.
»Ήταν άνθρωπος της ζωής, αφοσιωμένος στο χώρο της τέχνης και η συγκυρία
το έφερε να γίνει σταρ. Το ότι συνυπήρξε με την Αλίκη στη ζωή και το θέατρο ήταν
απόγειο κοινωνικού φαινομένου αλλά ήταν και χάσιμο της ψυχής του και το πλήρωσε
ακριβά.
»Τότε έφυγε από Αθήνα και πήγε στο ΚΘΒΕ, όπου συνεργάστηκε με το Μ.
Βολανάκη και με τον Σπ. Α. Ευαγγελάτο. Εκεί, στη Θεσσαλονίκη, έγινε ο
επαναπροσδιορισμός του ως μεγάλου καλλιτέχνη και έπαιξε πολύ σημαντικούς
ρόλους, αλλά και ξέφυγε από το προσωπικό του αδιέξοδο μετά το χωρισμό του με την
Αλίκη. Επίσης εκεί παντρεύτηκε τη Νανά, γυρίζοντας σελίδα στη ζωή του.
»Ήταν μεγάλος ηθοποιός: το κοινό του τον ακολουθούσε ακόμα και στις πιο
αυστηρές του επιλογές, ενώ τους σταρ όπως η Αλίκη το κοινό τούς θέλει με
συγκεκριμένους ρόλους».
768
403
Χρυσούλα Διαβάτη-Νικήτας Τσακίρογλου – Δηλώσεις της ηθοποιού
Χρυσούλα Διαβάτη: «Συνεργάστηκα με ό,τι καλύτερο υπάρχει στην Ελλάδα: με

τον Κουν, τον Περαντινό, τον Ντασέν, το Μιχάλη Κακογιάννη. Είχα την τύχη να τους
έχω καθηγητές. Σταθμός στη ζωή μου ήταν το Θέατρο Τέχνης. Ήμουν τυχερή που
πέρασα από εκεί, δίπλα σε αυτόν το σπουδαίο άνθρωπο και δάσκαλο που ονομάζεται
Κάρολος Κουν. Τον είχα και σκηνοθέτη.
»Έπαιξα έργα του Σκούρτη, ελληνικό και ξένο δραματολόγιο, μιούζικαλ,
πρόζα, κωμωδία, τραγωδία, οπότε αισθάνομαι πλήρης. Δεν τυποποιήθηκα γιατί δε μ’
ενδιέφερε αυτό. Ήθελα να διαφέρει ο ένας ρόλος από τον άλλο. Επίσης δεν πρέπει να
ξεχνάμε ότι η ηθοποιία είναι μια πολύ σκληρή δουλειά, γιατί όταν παίζεις πρέπει να
τα ξεχάσεις όλα. Στη σκηνή συμβαίνει κάτι μαγικό. Μετουσιώνεσαι». Αναζητά
ρόλους που έχουν κάτι να προσφέρουν και στον κόσμο και σ’ εκείνη. «Προσπαθώ να
έχω αλήθεια σε ό,τι κάνω.769
»Είμαι καθ’ εαυτού ηθοποιός. Πάντα έρχονταν και μου πρόσφεραν δουλειά.
Ποτέ δε ζήτησα και δε ζήλεψα. Συγχυζόμουν όμως όταν υπήρχε ένας ρόλος
σπουδαίος και έβλεπα ότι τον έπαιζε κάποιος που δεν άξιζε.770 Στεναχωριόμουν για
το θέατρο και για τον κόσμο. Προσωπικά, ποτέ δεν είχα κάποιο ρόλο όνειρο ζωής.
Για μένα το ζητούμενο στη δουλειά μου είναι να ενσαρκώνω κάθε ρόλο όσο πιο καλά
μπορώ και να είμαι αληθινή».771
Συνεχίζοντας, αναφέρει: «Ο σκηνοθέτης πρέπει να είναι το “τρίτο μάτι”, να
επισημαίνει τα λάθη μου και να με καθοδηγεί σωστά. Τον χρειάζομαι στη δουλειά
μου, αλλά δε θέλω να έχει φασιστικές αντιλήψεις, να αποφασίζει μόνος του και να
διατάζει. Πιστεύω ότι ένας τέτοιου είδους σκηνοθέτης είναι και άχρηστος. Δεν μπορώ
να “συνομιλήσω” μαζί του. Ευτυχώς, στην πολύχρονη διαδρομή μου συνεργάστηκα
με σπουδαίους σκηνοθέτες, οι οποίοι έπαιρναν και έδιναν. Ο έξυπνος σκηνοθέτης,
όταν αντιληφθεί ότι έχει απέναντί του έναν καλό ηθοποιό, το ένστικτο αυτό του
καλού ηθοποιού θα το χρησιμοποιήσει υπέρ της παράστασης. Ας μην ξεχνάμε ότι τα
παλιά χρόνια δεν υπήρχαν σκηνοθέτες και τα έργα τα σκηνοθετούσαν οι ίδιοι οι
769
http://www.youtube.com/watch?v=1iIh9Iw-bOo (Συνέντευξη της Χρυσούλας Διαβάτη στον Starwalkers New
Generation)
770
Β. Κίτσιου, «Συνέντευξη της Χρυσούλας Διαβάτη από “Τα κορίτσια με τα μαύρα” στο Corfuland.gr», text at:
http://www.corfuland.gr/el/diafora/kerkyra/synenteyksi-tis-chrysoylas-diabati-apo-ta-koritsia-me-ta-mayra.html
771
Β. Παπαβασιλείου, «Χρυσούλα Διαβάτη», text at: http://www.nline.gr/482/
404
ηθοποιοί. Ο καλός σκηνοθέτης, εκτός των άλλων, πρέπει να έχει μία σφαιρική γνώση
όλων των τεχνών και να δημιουργεί μια σωστή ατμόσφαιρα.772
»Το χειροκρότημα του κοινού είναι η επιβράβευση του καλλιτέχνη. Ανάλογα
με το πόσο θερμό είναι αποδεικνύεται και το πόσο σωστός ήσουν. Με ενοχλεί που ο
κόσμος χειροκροτεί αδιακρίτως όλες τις παραστάσεις που παίζονται στα μεγάλα
θέατρα. Έτσι χάνουμε το μέτρο και εμείς οι καλλιτέχνες και το κοινό. Μου άρεσε
περισσότερο η εποχή που το κοινό αποδοκίμαζε με κάθε είδους τρόπο όποια
παράσταση δεν ήταν καλή. Το καλό θέατρο θα διαμορφωθεί όταν το κοινό αποκτήσει
πάλι κρίση και υπευθυνότητα, γιατί έχουμε φτάσει σε σημείο που το κοινό
“οδηγείται”, “κατευθύνεται” στα θεάματα, χωρίς να γνωρίζει τι πάει να
παρακολουθήσει.773
»Η πιο μεγάλη πίκρα είναι όταν τελειώσει κάποια παράσταση και δεν πρόκειται
να την ξαναπαίξεις. Είναι σαν να αποχωρίζεσαι κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο.
Είμαι απόλυτα ικανοποιημένη από αυτά που έχω παίξει, ίσως γιατί δεν είμαι
φιλόδοξο άτομο…774
»Όσο πιο δύσκολος είναι ο ρόλος μου, τόσο περισσότερο με ερεθίζει να τον
πετύχω.775 Οι ειδικοί οφείλω να πω πως με αντιμετώπισαν με πολλή αγάπη, ακόμα κι
όταν δεν μου άξιζε τόσο. Από την άλλη όμως πλευρά, οφείλω να πω πως εγώ έχω
αυτογνωσία και ξέρω καλά αν μου αξίζουν οι καλές κριτικές».
»Το θέατρο πρέπει να ξεσηκώνει τον θεατή, να τον ξυπνάει. Να μιλάει τη δική
του γλώσσα, την ελληνική.776 Να του μαθαίνει αισθητική, όχι φθηνιάρικα πράγματα
και χυδαιότητες. Σε όλες τις δύσκολες καταστάσεις, το θέατρο ήταν μια παρηγοριά
για τους ανθρώπους.
»Για μένα το κοινό χωρίζεται σε τρία είδη. Αρχικά, υπάρχει το
συνειδητοποιημένο κοινό, που διαθέτει κρίση και μπορεί να εκφράσει
εμπεριστατωμένη άποψη για το θέαμα που θα δει. Έπειτα, υπάρχει το “κοινό της
σαχλαμάρας”. Δηλαδή, οι θεατές που θα γελάσουν με κάτι χυδαίο, χωρίς ουσία, και
δεν θα δώσουν βαρύτητα στα μηνύματα που περνάει το όποιο έργο. Συνεπώς
πρόκειται για κόσμο που δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις. Και τέλος υπάρχει το
“απολωλός κοινό”, δηλαδή αυτό που κατευθύνεται από τα μέσα ενημέρωσης και
772
773
774
775
http://www.tharrosnews.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=32785&Itemid=32
776
Β. Κίτσιου, «Συνέντευξη της Χρυσούλας Διαβάτη από “Τα κορίτσια με τα μαύρα” στο Corfuland.gr», text at:
http://www.corfuland.gr/el/diafora/kerkyra/synenteyksi-tis-chrysoylas-diabati-apo-ta-koritsia-me-ta-mayra.html
405
πηγαίνει να δει μια παράσταση επειδή κάπου άκουσε πως κάποιος κάνει τέχνη…
Πολλές φορές, μάλιστα, δεν ξέρουν αν τελικά αυτό που παρακολούθησαν τους άρεσε
ή όχι. Αυτό το κοινό το λυπάμαι!777
»Σήμερα λένε μεγάλος ηθοποιός, πολυτάλαντος, η κυρία του θεάτρου. Κάποτε
ένας καλλιτέχνης έπρεπε να δοκιμαστεί σε πολλά για να είναι “πολύ”.778 Στο χώρο
του θεάματος, υπάρχουν οι διασκεδαστές, αυτοί που κάνουν σάτιρες, χορεύουν,
τραγουδούν, διασκεδάζουν τον κόσμο. Υπάρχουν οι σταρ, αυτοί που προκαλούν με
τη ζωή τους και γίνονται γνωστοί με το να γυρίζουν στις κοσμικές συγκεντρώσεις.
Υπάρχουν οι μίμοι, κάποιοι που θέλουν να λέγονται ηθοποιοί, οι οποίοι παίζουν και
στο θέατρο και στην τηλεόραση, αλλά με δανεικό ταλέντο. Έχουν την ικανότητα να
μιμούνται και αντιγράφουν τον Χατζηχρήστο, τον Κωνσταντάρα, τη Βλαχοπούλου,
ηθοποιούς που πέρασαν, με ισχυρή, δική τους προσωπικότητα. Μετά έρχονται οι
ηθοποιοί. Είναι ελάχιστοι στον τόπο μας. Ηθοποιός είναι αυτός που μπορεί να
μεταμορφώνεται, που μπορεί με την αλήθεια του να πείσει τον κόσμο ότι είναι κάτι
άλλο από αυτό που είναι ο ίδιος. Επίσης, ο ηθοποιός πρέπει να ξεχωρίζει και για το
ήθος του. Χρειάζεται να διαβάζεις πολύ, να έχεις ποιότητα ζωής.779
» Είναι επώδυνο να είσαι ηθοποιός. Θέλει πολλή δουλειά, πολύ πάθος. Πρέπει
να καταθέσεις σάρκα και πνεύμα, για να έχεις διάρκεια. Πιστεύω πως όποιος έχει
ταλέντο δεν θα χαθεί. Σίγουρα, στην εποχή που ζούμε, θα αργήσει να αναγνωριστεί
αλλά δεν θα χαθεί. Είναι σαν το χρυσό που όπου και να τον βάλεις θα λάμψει. Το
θέατρο θέλει ψυχή και τσαγανό. Ε λοιπόν στην Ελλάδα αυτά συναντώνται μόνο σε
λίγους ηθοποιούς, αλλά αυτοί τουλάχιστον είναι ηθοποιοί με όλα τα γράμματα της
λέξης κεφαλαία!780
»Κατά τη γνώμη μου, στην Ελλάδα υπάρχει ακόμα σάτιρα με την ιερή της
σημασία, μια και κάποιοι καλλιτέχνες έχουν τη δυνατότητα να κάνουν το θεατή να
πιστέψει, και όχι μόνο να νομίσει, πως είναι έξυπνος. Δηλαδή να τον κάνουν μέσα
από ένα πνευματώδες κείμενο και να γελάσει μα και να συλλάβει το νόημα, χωρίς
αυτό να είναι τόσο σαφώς διατυπωμένο.
777
http://www.youtube.com/watch?v=1iIh9Iw-bOo (Η Χρυσούλα Διαβάτη στον Starwalkers New Generation)
778
«Χρυσούλα Διαβάτη: Ο τσαμπουκάς του Έλληνα θα του κοπεί θέλει δεν θέλει», 15/11/2010, text at:
http://www.epikaira.gr/content/data/news_cache/0_5000/2000/2028.html
Χρυσούλα Διαβάτη: Είναι σαν να έρχομαι από άλλο πλανήτη», text at:
http://news-piper.blogspot.gr/2011/07/blog-post_110.html
779
http://www.tharrosnews.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=32785&Itemid=32
780
«Χρυσούλα Διαβάτη: Ο τσαμπουκάς του Έλληνα θα του κοπεί θέλει δεν θέλει», 15/11/2010, text at:
http://www.epikaira.gr/content/data/news_cache/0_5000/2000/2028.html
406
»Μου αρέσει να περιποιούμαι και να δίνω χαρά στους ανθρώπους που αγαπώ.
Πιστεύω ότι η μαγειρική είναι μια δημιουργική τέχνη. Πάντα διεκδικούσα τον άντρα
μου, προστάτευα τη σχέση. Δεν υποκύψαμε σε πειρασμούς, γιατί είχαμε ως αρχή να
μη χαλάσουμε τη σχέση μας για κάτι ελκυστικό μεν εφήμερο δε. Η γυναίκα παίζει
πολύ σημαντικό ρόλο στην οικογένεια».781
781
«Χρυσούλα Διαβάτη: Πάντα διεκδικούσα τον άντρα μου», 21/07/2011, text at:
http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=81749&catID=8
407

,+diplwmatikh Ergasia Sotiria Apostolaki

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

,+diplwmatikh Ergasia Sotiria Apostolaki

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ

ΠΜΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Πρωταγωνιστικά ζευγάρια ηθοποιών

ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

που απονέμει το Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας του

Εγκρίθηκε την από την εξεταστική επιτροπή:

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΒΑΘΜΙΔΑ ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Γεωργιτσογιάννη Ευαγγελία Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

Ξεπαπαδάκου Αύρα Λέκτορας

Μητούλα Ρόιδω Επίκουρη Καθηγήτρια

Στη συνέχεια θα ήθελα να ευχαριστήσω το προσωπικό της Βιβλιοθήκης Θεατρικών

Στην παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιείται μια προσέγγιση στη ζωή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΘΙΑΣΟΙ 15

1.1. Οικογενειακοί θίασοι στο εξωτερικό 18

1.2. Οικογενειακοί θίασοι στην Ελλάδα 21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΗΘΟΠΟΙΩΝ: Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥΣ 26

2.1. Βασίλης Λογοθετίδης – Ίλια Λιβυκού 26

2.2. Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού 42

2.3. Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη 60

2.4. Δημήτρης Χορν – Έλλη Λαμπέτη 71

2.5. Κώστας Ρηγόπουλος – Κάκια Αναλυτή 87

2.6. Κώστας Καζάκος – Τζένη Καρέζη 101

2.7. Δημήτρης Παπαμιχαήλ – Αλίκη Βουγιουκλάκη 117

2.8. Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη 137

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΑΤΡΟ – ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΟΓΡΑΦΙΑ 148

3.1. Βασίλης Λογοθετίδης – Ίλια Λιβυκού 148

3.2. Αλέξης Μινωτής – Κατίνα Παξινού 166

3.3. Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη 202

3.4. Δημήτρης Χορν – Έλλη Λαμπέτη 230

3.5. Κώστας Ρηγόπουλος – Κάκια Αναλυτή 239

3.6. Κώστας Καζάκος – Τζένη Καρέζη 257

3.7. Δημήτρης Παπαμιχαήλ – Αλίκη Βουγιουκλάκη 269

3.8. Νικήτας Τσακίρογλου – Χρυσούλα Διαβάτη 277

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ – ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ 287

4.2. Δημήτρης Μυράτ – Βούλα Ζουμπουλάκη 292

4.3. Δημήτρης Χορν – Έλλη Λαμπέτη 294

4.4. Κώστας Ρηγόπουλος – Κάκια Αναλυτή 296

4.5. Κώστας Καζάκος – Τζένη Καρέζη 302

4.6. Δημήτρης Παπαμιχαήλ – Αλίκη Βουγιουκλάκη 306

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 317

5.1. Πρώτες επιρροές και πνευματικό υπόβαθρο των ηθοποιών 317

5.2. Ηθοποιοί και κοινό – Σύγκριση με το παρόν 320

5.3. Φήμη και προσωπική ζωή 323

5.4. Οι ηθοποιοί… ως ηθοποιοί 325

5.5. Το ρεπερτόριο των θιάσων τους 327

5.6. Ηθοποιοί και κινηματογράφος 329

5.7. Οι ηθοποιοί ως συνθιασάρχες, θιασάρχες, πρωταγωνιστές, 331

5.7.1. Τα ζευγάρια των ηθοποιών ως συνθιασάρχες 332

5.7.2. Η σχέση μεταξύ των ηθοποιών κάθε ζευγαριού ως 332

5.7.3. Η σχέση των ηθοποιών με τους συναδέλφους και τους 336

5.8. Κοινωνική καταξίωση των ηθοποιών – Εμπορευματοποίηση 339

5.9. Περιοδείες 341

5.10. Ευρύτερη θεατρική ενασχόληση των ηθοποιών 342

5.11. Ηθοποιοί και σημερινή πραγματικότητα 343

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΧΟΛΙΩΝ ΚΑΙ ΔΗΛΩΣΕΩΝ 356

Η παρούσα εργασία με τον τίτλο «Πρωταγωνιστικά ζευγάρια ηθοποιών του

Η εμφάνιση των επαγγελματικών θιάσων σήμανε ταυτόχρονα την εμφάνιση και

2.1. Βασίλης Λογοθετίδης (1897-1960) – Ίλια Λιβυκού (1919-2002)

Ααα, εσύ είσαι δηλαδή μέγας παλιανθρωπέας!

γνωστή Σχολή Κοτοπούλη.

2.1.2. Βιογραφικά στοιχεία και επαγγελματική δραστηριότητα της Ίλιας

2.1.3. Κοινή θεατρική πορεία