Η ανταρσία της Σάμου 440 π.Χ.

Το καλοκαίρι του 440 π.Χ. ξέσπασε σύγκρουση ανάμεσα στη Σάμο και τη Μίλητο, για τον έλεγχο της Πριήνης, μίας
πόλης που βρισκόταν ανάμεσα στις δύο. Η Σάμος ήταν αυτόνομο ιδρυτικό μέλος της Δηλιακής Συμμαχίας και ο
ισχυρότερος από τους τρεις συμμάχους της Αθήνας που δεν κατέβαλλαν φόρο υποτελείας και διατηρούσαν δικό τους
στόλο. Η Μίλητος ήταν και αυτή ιδρυτικό στέλεχος της Συμμαχίας, αλλά μέχρι το 440 π.Χ. είχε δύο φορές εξεγερθεί και
ανακληθεί στην τάξη, με συνέπεια να χάσει το στόλο της, να εξαναγκαστεί να δεχτεί δημοκρατικό πολίτευα και να
πληρώσει φόρο.

Όταν οι Μιλήσιοι στράφηκαν για βοήθεια στους Αθηναίους, αυτοί έκριναν πως δεν μπορούσαν να παραμείνουν
αδρανείς την ώρα που ένα ισχυρό μέλος της Συμμαχίας αποφάσιζε να επιβάλει τη θέλησή του σ’έναν πιο αδύναμο
σύμμαχο. Ωστόσο, οι Σάμιοι αρνήθηκαν τη διαιτησία της Αθήνας, και κείνοι δεν μπορούσαν ν’αγνοήσουν τέτοια
αμφισβήτηση της ηγεμονίας της. Ο ίδιος ο Περικλής τέθηκε επικεφαλής μιας ναυτικής δύναμης, η οποία καθυπόταξε τη
Σάμο, αντικατέστησε το ολιγαρχικό της καθεστώς με δημοκρατική κυβέρνηση, επέβαλλε μεγάλη αποζημίωση,
συνέβαλε ομήρους και τοποθέτησε αθηναϊκή φρουρά για να ελέγχει το νησί. Οι Σαμιώτες, ως αντίδραση, συμφώνησαν
με τον σατράπη της Περσίας στη Μ. Ασία, τον Πισσούθνη, να τους παρέχει βοήθεια ενάντια της Αθήνας. Εκείνος τους
επέτρεψε να συγκεντρώσουν μισθοφορικό στρατό στα εδάφη του, και απελευθέρωσε τους ομήρους από το νησί όπου
τους κρατούσαν οι Αθηναίοι, κάνοντας δυνατή την εξέγερση στη Σάμο. Οι στασιαστές κατατρόπωσαν τους
δημοκρατικούς, και έστειλαν την αθηναϊκή φρουρά και άλλους αξιωματικούς, αιχμάλωτους στον σατράπη. Η είδηση
της ανταρσίας της Σάμου προκάλεσε την αποστασία του Βυζαντίου, πόλη σημαντική για τους Αθηναίους αφού ήλεγχε
την πρόσβαση στους σιτοβολώνες της Μαύρης Θάλασσας. Η Μυτιλήνη, πόλη με δικό της στόλο, το μόνο που περίμενε
για να εξεγερθεί ήταν τη στήριξη της Σπάρτης. Οι Σπαρτιάτες συγκάλεσαν συνεδρία της Πελοποννησιακής Συμμαχίας,
για να δουν τι στάση θα κρατήσουν στα γεγονότα του ανατολικού Αιγαίου. Αν μη τι άλλο, εάν αποφάσιζαν να
ανακατευτούν, έσπαζαν την Τριακονταετή Ειρήνη. Η απόφαση βέβαια της συμμετοχής τους εξαρτιόταν κυρίως από την
Κόρινθο, η οποία διέθετε το ισχυρότερο ναυτικό στην Πελοποννησιακή Συμμαχία. Εκείνη όμως ψήφησε κατά της
παρέμβασης, διατηρώντας έτσι την Ειρήνη, και δίνοντας την ευκαιρία στους Αθηναίους να καταπνίξουν τις εξεγέρσεις.

Κόρινθοκερκυραϊκός πόλεμος 436-433 π.Χ.

Το 436 π.Χ. οι ολιγαρχικοί της Επιδάμνου εκδιώχθηκαν από την πόλη στη διάρκεια μιας εμφύλιας σύρραξης, και για
ν’απαντήσουν συμμάχησαν με τους γειτονικούς Ταυλαντίους (βάρβαροι γείτονες της Επιδάμνου που ανήκουν στην
ιλλυρική φυλή), και μαζί επιτέθηκαν στην Επίδαμνο. Οι δημοκρατικοί της πόλης που πολιορκούνταν, ζήτησαν βοήθεια
από την Κέρκυρα, η οποία είχε αποικήσει την πόλη τους, αλλά αυτοί αρνήθηκαν, μένοντας πιστοί στην πολιτική
απομονωτισμού που είχαν υιοθετήσει, η οποία τους είχε προσπορίσει οφέλη. Οι δημοκρατικοί της Επιδάμνου, μετά
την αποτυχημένη απόπειρα στην Κέρκυρα, στράφηκαν στην Κόρινθο, η οποία ήταν μητρόπολη της Κέρκυρας -κάτι που
δεν εμπόδιζε οι δύο πόλεις να έχουν κάκιστη σχέση. Σε αντάλλαγμα της βοήθειάς της, είπαν οι Επιδάμνιοι, θα κήρυτταν
την Επίδαμνο αποικία τους. Οι Κορίνθιοι έτρεξαν να στηρίξουν την Επίδαμνο, κυρίως με στόχο να πειράξουν την
Κέρκυρα. Έστειλαν ικανή στρατιωτική βοήθεια, και μαζί Κορίνθιους αποίκους, διαλέγοντας τη δύσκολη διαδρομή μέσω
στεριάς, προκειμένου να μη συναντηθούν με τους Κερκυραίους. Εκείνοι, σαν έμαθαν τα νέα, απέστειλαν άμεσα μέρος
του μεγάλου τους στόλου (120 πλοία, διέθεταν το δεύτερο δυνατότερο στόλο στην Ελλάδα, μετά την Αθήνα) στην
Επίδαμνο, στέλνοντάς της τελεσίγραφο που καλούσε τους δημοκρατικούς να εκδιώξουν την κορινθιακή φρουρά και να
δεχτούν πίσω τους ολιγαρχικούς εξόριστους. Μία τέτοια αυταρχική και αλαζονική συμπεριφορά δε θα μπορούσε να
αγνοηθεί από τους Κορινθίους, οι οποίοι κινδύνευαν να χάσουν την τιμή τους εάν αυτό συνέβαινε, ενώ βεβαίως, και η
ίδια η άμυνα της Επιδάμνου δεν μπορούσε να διακινδυνέψει να εκδιώξει τα κορινθιακά στρατεύματα που παρείχαν
σημαντική βοήθεια. Η Κέρκυρα, σίγουρη για την υπεροχή της χάρης το δυνατό της ναυτικό, πολιόρκησε με 40 πλοία
την Επίδαμνο, ενώ στηρίχτηκε στη στεριά και από τους ολιγαρχικούς της πόλης και τους Ιλλυριούς. Μέσα στην τόση
σιγουριά της όμως, απέτυχε να δει κάτι σημαντικό η Κόρινθος δεν ήταν απλώς μία υποδεέστερη ναυτική δύναμη, ήταν
σημαντικό στέλεχος της Πελοποννησιακής Συμμαχίας, και μπορούσε κάλλιστα -όπως είχε κάνει στο παρελθόν- να
κινητοποιήσει τη Συμμαχία για τα συμφέροντά της. Έτσι προκήρυξε την ίδρυση μίας ολότελα καινούργιας αποικίας
στην Επίδαμνο, προσκαλώντας κληρούχους από όλο τον ελληνικό χώρο, και στέλνοντάς τους εκεί σε συνοδεία 3.000
οπλιτών και 30 πλοίων. Άλλες πόλεις της Πελοποννησιακής Συμμαχίας, όπως η Θήβα και τα Μέγαρα, σύνδραμαν σε
αυτό το σκοπό με χρήμα και μεταγωγικά πλοία. Η Σπάρτη ωστόσο, δεν συμμετείχε στη δράση. Η Κέρκυρα,
θορυβημένη, έστειλε διαπραγματεύσεις στην Κόρινθο, προσπαθώντας να επιλύσει το ζήτημα ειρηνικά. Η Κόρινθος
όμως δεν έκανε πίσω, και αρνήθηκε κάθε προσπάθεια της Κέρκυρας για αμοιβαίο συμβιβασμό. Στο τέλος κήρυξε
πόλεμο ενάντια της αποικίας της και έστειλαν 75 πλοία με 2.000 οπλίτες προς την Επίδαμνο. Ο στρατός τους όμως
αιφνιδιάστηκε από έναν κερκυραϊκό στόλο 80 καραβιών, που συνέτριψε τους Κορίνθιους στη ναυμαχία της Λευκίμνης.
Την ίδια μέρα, η Επίδαμνος παραδόθηκε στους Κερκυραίους πολιορκητές της. Η Κόρινθος όμως δεν ξέχασε, ούτε έπνιξε
την επιθυμία της για εκδίκηση. Έτσι, πέρασε τα επόμενα δύο χρόνια φτιάχνοντας στόλο, δημιουργώντας μέχρι το 433
π.Χ. το μεγαλύτερο στόλο της ιστορίας τους και προσλαμβάνοντας έμπειρους κωπήλατες απ’όλη την Ελλάδα, ακόμη
και από συμμάχους της Αθήνας.