Phaedo PDF

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.
ge 1
ეხეკრატე. შენ თვითონ იყავი, ფედონ, სოკრატესთან იმ

დღეს, როცა მან საწამლავი დალია საპყრობილეში, თუ სხვამ გიამბო
მისი ამბავი?
ფედონი. მე თვითონ ვიყავი.
ეხეკრატე. მერედა, რა თქვა მან სიკვდილის წინ, ან როგორ
აღესრულა? სიამოვნებით მოვისმენდი ამას. მით უმეტეს, რომ
ფლიუნტელთაგან[1] ამჟამად აღარავინ ცხოვრობს ათენში და
ათენიდანაც კაი ხანია აღარავინ გვწვევია სტუმრად, ვინც
შესძლებდა მასზე მეტი ეცნობებინა ჩვენთვის, რაც უკვე ვიცით.
ცოდნით კი ის ვიცით მხოლოდ, რომ სოკრატემ საწამლავი დალია
და მოკვდა. ეს არის და ეს, მეტი არა შეგვიტყვია რა.
ფედონი. მაშ, არც ის შეგიტყვიათ, როგორ გაასამართლეს
იგი?
ეხეკრატე. არა, ეგ კი შევიტყვეთ და ჩვენ გვიკვირდა დიდად,
როგორ მოხდა, რომ ამდენმა დრომ განვლო განაჩენის გამოტანიდან
მის აღსრულებამდე. რისი ბრალია ეგ ფედონ?
ფედონი. შემთხვევის, ეხეკრატე. მოხდა ისე, რომ
გასამართლების წინადღეს გვირგვინით შეამკეს იმ ხომალდის კიჩო,
რომელსაც დელოსზე[2] გზავნიან ათენელნი.
ეხეკრატე. რომელ ხომალდზე ამბობ?
ფედონი. როგორც ათენელნი გადმოგვცემენ, ეს ის
ხომალდია, რომლითაც თეზევსმა[3] შვიდი წყვილი ქალ-ვაჟი
ჩაიყვანა ოდესღაც კრეტაზე, რათა ეხსნა ისინიც და თავისი თავიც.
საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.ge 2
გადმოცემით, ათენელებმა აღუთქვეს მაშინ აპოლონს: თუ ჩვენი ეხეკრატე. მაშ, ეცადე დაწვრილებით გვიამბო ყოველი, ან
შვილები გადარჩებიან, ყოველწლიურად წმინდა საელჩოს იქნება, არა გცალია?
წარვგზავნითო დელოსზე. და, მართლაც, იმხნიდან მოკიდებული, ფედონი. არა, მცალია და ვეცდები გიამბოთ კიდეც, რადგან
ათენელები ყოველწლიურად გზავნიან მას აპოლონის ყველაზე მეტად სოკრატეს მოგონება მსიამოვნებს ამქვეყნად, სულ
პატივსაცემად. ხოლო ათენში წესია ასეთი: როგორც კი იწყება ერთია, მე ვიგონებ თუ ვისმენ, როგორ იგონებენ მას სხვები.
სამზადისი წმინდა საელჩოს გასამგზავრებლად, ქალაქიც წმინდად ეხეკრატე. მაშ, იცოდე, ფედონ, რომ სხვებიც ასეთივე
ცხადდება და იკრძალება ვისიმე სახალხოდ სიკვდილით დასჯა სიამოვნებით მოგისმენენ შენ. მაგრამ გვიამბე, რაც შეიძლება
მთელი იმ ხნის განმავლობაში, ვიდრე ხომალდი დელოსს არ დაწვრილებით გვიამბე ყოველი.
მიაღწევს და ათენშივე არ დაბრუნდება. ისეც ხდება, რომ ელჩობას ფედონი. მე თვითონ უცნაურის გრძნობით ვიყავი
გზაში გრიგალი წაასწრებს ხოლმე და მაშინ მგზავრობა საკმაო ხანს შეპყრობილი იმ დღეს. ეს არ იყო სიბრალულის გრძნობა, თუმცა
ჭიანურდება. ელჩობა იწყება მაშინვე, როგორც კი აპოლონის ყველაზე ახლობელი კაცი მიდიოდა ჩემგან. ბედნიერი ჩანდა იგი,
ქურუმი გვირგვინით შეამკობს ხომალდის კიჩოს. ხოლო ეს ეხეკრატე. ყველაფერი მოწმობდა ამას - მისი ქცევა, მისი სიტყვები;
დასაწყისი, როგორც გითხარი, სოკრატეს გასამართლების წინადღეს ისე უშიშრად და ღირსეულად ხვდებოდა სიკვდილს, რომ მე
დაემთხვა. აი, რად დაჰყო მან საპყრობილეში ამდენი ხანი, განაჩენის ვფიქრობდი: ჰადესს თუ მიდის, უფლის განგებით მიდის ეს კაცი,
გამოტანიდან მის აღსრულებამდე[4]. ხოლო იქ ისეთ ნეტარებას ეზიარება, როგორსაც არავინ არასოდეს
ზიარებია-მეთქი. ამიტომ გულში სიბრალული არ გამივლია, თუმცა
II ეს სავსებით ბუნებრივი იქნებოდა ჩემს დღეში მყოფი კაცისათვის,
მაგრამ არც სიხარული იყო ეს, სიხარული, რომელიც ასე გვავსებდა
ეხეკრატე. თვითონ მისი სიკვდილისთვის რას გვეტყვი, ხოლმე ჩვენი ფილოსოფიური საუბრისას. ხოლო, როგორც
ფედონ? რას ამბობდა, რას იქმოდა იგი? ან ვინ ახლდა ყოველთვის, ფილოსოფიაზე ვსაუბრობდით მაშინ. არა, ეს იყო
ახლობელთაგან? თუ ხელისუფლებმა არავის დართეს მასთან სიხარულის და მწუხარების უცნაური ნარევი, მანამდე უცხო და
ყოფნის ნება და სოკრატემ მარტოდმარტომ, მეგობრებს განუცდელი, გამოწვეული იმის შეგნებით, რომ სოკრატეს მალე
მოწყვეტილმა დალია სული? უნდა დავეტოვებინეთ ჩვენ. ყველა ამ უცნაურ გრძნობას შეეპყრო.
ფედონი. სრულიადაც არა; მასთან მეგობრები იყვნენ და ხან ვტიროდით, ხან ვიცინოდით; განსაკუთრებით კი ერთი ჩვენგანი
ბლომადაც იყვნენ. - აპოლოდოროსი[1] ხომ იცი, რა კაცია?

ეხეკრატე. ვიცი. საპყრობილის კარს. გაღებით კი გვიან გვიღებდნენ. მაშინ ჩვენ

ფედონი. ის ხომ მთლად დაეთრგუნა მას, ამ უცნაურ შევდიოდით სოკრატესთან და მთელი დღე მასთან ვრჩებოდით. იმ
გრძნობას. თუმცა მეც ძალზე ვღელავდი, ღელავდნენ სხვებიც. დღეს ჩვეულებრივზე ადრე შევიყარენით, რადგან წინა საღამოს
ეხეკრატე. მაინც, ვინ იყო მაშინ სოკრატესთან, ფედონ? საპყრობილედან გამოსულებმა შევიტყვეთ, რომ ხომალდი უკვე
ფედონი. ათენელთაგან ეს აპოლოდოროსი, კრიტობულე და მობრძანებულიყო დელოსიდან. შევიტყვეთ და დავთქვით, მეორე
მამაჲ მისი, აგრეთვე ჰერმოგენე, ეპიგენე, ესხინე და ანტისთენე. იქვე დღეს უთენია შევყრილიყავით ჩვეულ ადგილას. შევიყარენით.
იყვნენ კეტესიპე პეანიელი, მენექსენე და სხვა ათენელნი[2], ხოლო გამოგვეგება მეკარე, რომელიც კარს გვიღებდა ხოლმე, და გვითხრა,
პლატონი, ვფიქრობ ავად იყო მაშინ. დავლოდებოდით, ვიდრე თვითონ არ მიგვიხმობდა. - თერთმეტი[1]
ეხეკრატე. უცხოელთაგან ვინ იყო მასთან? ბორკილებს ხსნის სოკრატეს და უცხადებს მას, რომ დღეს უნდა
ფედონი. სიმია თებელი, კებესი და ფედონდე, ხოლო მოკვდეს, - დასძინა მან. მალე მობრუნდა და შეგვიპატიჟა. საკანში
მეგარიდან ევკლიდე და ტერპსიონი[3]. დაგვხვდა სოკრატე, რომლისთისაც ის იყო ბორკილები აეხსნათ.
ეხეკრატე. არისტიპე და კლეომბროტე თუ იყვნენ იქ[4]? ქმრის გვერდით იჯდა ქსანტიპა (შენ იცნობ მას); კალთაში ბავშვი
ფედონი. არა, როგორც ამბობენ, ისინი ეგინაზე[5] იყვნენ ესვა, დაგვინახა თუ არა, როგორც დიაცებს სჩვევიათ მსგავს
მაშინ. შემთხვევებში, საწყალობლად ატირდა ქსანტიპა: - აჰა, სოკრატე,
ეხეკრატე. ვინ იყო კიდევ? უკანასკნელად გესაუბრებიან შენი მეგობრები და შენც
ფედონი. მეტი არავინ, მე მგონია, ყველა ჩამოვთვალე. უკანასკნელად ესაუბრები მათ. - აქ სოკრატე კრიტონს მიუბრუნდა
ეხეკრატე. კეთილი. ახლა მითხარი რა ითქვა იქ? და უთხრა: - კრიტონ, წაიყვანონ ეს ქალი სახლში. მაშინ კრიტონის
მხლებლებმა გარეთ გაიყვანეს ქსანტიპა. ის კი კვლავ მოთქვამდა და
III გულში იცემდა ხელს.
სოკრატე საწოლზე ჩამოჯდა, ფეხები მოხარა და ხელით
ფედონი. ვეცდები ყველაფერი თავიდან გიამბო. დაუწყო სრესა. ისრესდა და ამბობდა: - რა უცნაური რამაა, კაცნო, ის
თითოეული ჩვენგანი, ჩვეულებისამებრ, ყოველდღე ნახულობდა რასაც სიხარულს ვუწოდებთ ჩვენ, ან რა უცნაურად ესკვნის მას,
მას. დილაადრიან ვიკრიბებოდით სამსჯავროში, სადაც მსჯავრი რასაც, ჩვენის აზრით, უპირისპირდება - მწუხარებას. ორივე ერთად
დასდეს სოკრატეს, რადგან სამსჯავრო საპყრობილედან ორიოდე ვერ თავსდება ადამიანში, მაგრამ თუ კაცი ისწრაფვის ერთისკენ და
ნაბიჯზეა. ვსაუბრობდით და ველოდით, როდის გაგვიღებდნენ იღებს მას, იძულებული ხდება მიიღოს მეორეც, თითქოს ერთის

თავი მართლაც ესკვნოდეს მეორესას და, მე მგონია, ეზოპე რომ მანძილზე არა ერთგზის მჩვენებია, ერთსა და იმავეს
ჩაჰფიქრებოდა ამას, ასეთ არაკს შეთხზავდა უთუოდ: ღმერთს ჩამჩურჩულებდა მუდამ: - სოკრატე, მესმოდა მე, - ხელი მოჰკიდე
სურდა ზავით შეეკრა ეს ორი მოქიშპე გრძნობა, მაგრამ ვერ შესძლო მუსიკურ ხელოვნებას და მისდიე მას. უწინ ვფიქრობდი, ის მირჩევს
და მხოლოდ ბოლოებით შეჰკრაო ისინი. ამიტომაა, რომ ერთს და მაქეზებს მივსდიო მას, რასაც ამდენხანს მივსდევდი-მეთქი. და
გარდუვლად მოსდევს მეორე. როგორც ჩანს, ჩემშიც ეს ხდება ახლა, როგორც მორბენლებს აქეზებს ხოლმე ბრბოს ყიჟინი, მეგონა, ჩემი
- განაგრძო მან, - წეღან ბორკილები მიხრავდა ფეხებს და მაწუხებდა, ჩვენებაც ასევე მაქეზებდა მუსიკური ხელოვნების
ახლა კი სიხარულმა შესცვალა წუხილი. სამსახურისათვის, რადგან ფილოსოფია უდიდესი მუსიკური
ხელოვნებაა, ხოლო მე ვემსახურებოდი მას. მაგრამ ახლა, როცა
IV განაჩენის გამოტანის შემდეგ ღვთაების დღესასწაულმა ხელი
შეუშალა ჩემს სიკვდილს, გადავწყვიტე დავყოლოდი ჩვენების
აქ მას კებესმა გააწყვეტინა სიტყვა: - ვფიცავ ზევსს, - თქვა ნებას, რომელიც ამდენხანს, შესაძლოა, უბრალო მელექსეობისათვის
მან, - სწორედ რომ დროზე გამახსენე ეგ. ხალხმა გაიგო, რომ შენ მაქეზებდა მხოლოდ. რადგან, ვიფიქრე, უფრო უშიშრად წავალ
ეზოპეს იგავები გალექსე და ჰიმნიც შეთხზე აპოლონის წუთისოფლიდან, თუ ჩემს წმინდა ვალს მოვიხდი-მეთქი ორიოდე
სადიდებლად. ზოგი ადრეც მეკითხებოდა, ხოლო ამას წინათ ლექსის დაწერით. ამიტომ ჯერ აპოლონის სადიდებლად დავწერე
ევენემაც[1] მკითხა: - რით აიხსნება, რომ მას შემდეგ, რაც აქ მოხვდი, ჰიმნი; შემდეგ კი იმ აზრამდე მივედი, რომ პოეტმა, თუკი მას სურს
ლექსების წერას მოჰკიდე ხელი, თუმცა ლექსები არასოდეს არ ჭეშმარიტი პოეტი ერქვას, ნამდვილისაგან კი არ უნდა შექმნას
გიწერია? ჰოდა, თუ გსურს პასუხი გავსცე ევენეს, როცა ხელახლა ლექსი, არამედ მოგონილისაგან, მითისგან და რაკი ვერაფერი
მომმართავს კითხვით, ხოლო მე მწამს, რომ მომმართავს, მაშინ მითების მთხზველი გახლავართ, ისევ ეზოპეს იგავებს მივუბრუნდი
მარქვი, რა ვუთხრა მას? - ზოგი მათგანი ზეპირად მახსოვდა - და გავლექსე ისინი, რომელნიც
- უთხარი მხოლოდ სიმართლე, კებეს, - თქვა მან, - უთხარი, პირველად გამახსენდა.
რომ მიტომ კი არ დამიწყია ლექსების წერა, რათა მას ან მის ლექსებს
გავჯიბრებოდი, - მე ვიცი, ეს ადვილი საქმე როდია, - არა, მე მსურდა V
ჩავწვდომოდი ზოგიერთი ჩვენების აზრს, მსურდა გამერკვია, რას
ითხოვდნენ ისინი და მომეხადა ჩემი უწმინდესი ვალი, თუკი აი, ეს უთხრა მას, ჩემო კებეს, უკანასკნელად მომიკითხე და
მართლაც მუსიკოსობას[2] ითხოვდნენ ჩემგან. ჩემი სიცოცხლის გადაეცი, თუ თავისთვის კეთილი უნდა, რაც შეიძლება მალე

გამომყვეს. მე კი, როგორც ჩანს, დღეს გავუყვები საიქიოს გზას; ასე VI

ისურვეს ათენელთა.
მაშინ სიმიამ - ამას რას ურჩევო ევენეს? - თქვა. - მე ხშირად - კი მაგრამ, როგორ ამტკიცებენ, სოკრატე, თავის მოკვლა
მქონია საქმე მასთან და რამდენადაც ვიცნობ, არაფრის გულისათვის დაუშვებელიაო? რასაც შენ ამბობ ახლა, მე ეს უკვე მსმენია
არ ისურვებს ნებაყოფლობით გამოგყვეს უკან. ფილოლაოსისაგან, როცა ის ჩვენთან იყოფვოდა, და არა მარტო
- როგორ? - იკითხა მან, - განა ევენე ფილოსოფოსი არ არის? მისგან, მაგრამ ეს არის და ეს, უფრო გარკვევით ამის შესახებ
- ჩემის აზრით, ფილოსოფოსია, - მიუგო სიმიამ. არავისგან არასოდეს არა მსმენია რა[1].
- მაშინ ის ისურვებს გამომყვეს უკან და არა მარტო ის, - იმედს ნუ გარდიწყვეტ, - თქვა მან, - იქნებ მალე ისმინო
არამედ ყველა, ვისთვისაც ძვირფასია ფილოსოფია. თუმცა ის, კიდეც, და, რა ისმენ, შესაძლოა განგაცვიფროს იმან, თუ რატომ
ალბათ, თავს არ მოიკლავს: როგორც ამბობენ, ეს დაუშვებელია. ამ წარმოადგენს სიცოცხლე ყველასათვის და ყოველთვის
სიტყვებით მან ფეხები დაბლა დაუშვა და შემდეგ უკვე ასე ერთადერთსა და უცვლელ აუცილებლობას, მათთვისაც კი, ვისაც
მჯდომარე განაგრძობდა საუბარს. სიცოცხლეს სიკვდილი უჯობს, დიახ, შესაძლოა განგაცვიფროს
მაშინ კებესმა ჰკითხა: - ამას რას ამბობ, ჩემო სოკრატე? თუ იმან, თუ რატომ არ აქვს უფლება იმ კაცს, ვისაც სიცოცხლეს
თავის მოკვლა დაუშვებელია, როგორღა ისურვებს ფილოსოფოსი სიკვდილი უჯობს, თვითონვე დაიხსნას თავისი თავი, რატომ უნდა
უკან გაჰყვეს მომაკვდავს? დაელოდოს სხვა მსმენელსა და კეთილისმყოფელს?
- როგორ, ძვირფასო კებეს, ნუთუ ან შენ, ან სიმიას ამის კებესმა ოდნავ შესამჩნევად გაიღიმა და თავის კილოზე
შესახებ არა გსმენიათ რა ფილოლაოსისაგან[1], როცა უსმენდით მას? თქვა[2]: - მარტოოდენ ზევსმა თუ უწყისო ეგ.
- ბევრი არაფერი, სოკრატე. - ეს აზრი, - თქვა სოკრატემ, - შესაძლოა, სისულელედ
- თუმცა მეც მხოლოდ ყურმოკვრით მესმენია ეს, ხოლო ეჩვენოს კაცს, მაგრამ მას თავისი გამართლებაც მოეძებნება. გაიხსენე
ყურმოკრულს, რა თქმა უნდა, არ დაგიფარავთ. ეგეც არ იყოს, კაცს, მისტიურ მოძღვრებათა დიდი და ბუნდოვანი სიტყვები: მართალია
რომელიც იმქვეყნად გამგზავრებას აპირებს, შესაძლოა, ყველაზე ამქვეყნად თითოეული ჩვენგანი დილეგშია გამოკეტილი, არ უნდა
მეტად შეჰფერის გვესაუბროს და გვითხრას ზღაპარი ამ ვეცადოთო ამ დილეგიდან გაქცევას და თავის დაღწევას. მაგრამ, მე
მგზავრობისა[2], გვითხრას, რა ვიფიქროთ მასზე. ან კი რა უნდა მეგონა, ყველაზე უკეთ მაინც ისაა ნათქვამი, რომ ღმერთები
ვაკეთოთ სხვა მთელი იმ ხნის განმავლობაში, რომელიც მზის ზრუნავენ და ჩვენ, კაცნი, ღმერთებს ვეკუთვნით. თუ შენ
ჩასვლამდე დაგვრჩა[3]? სხვაგვარად გვგონია, კებეს?

- არა, - მიუგო მან. იფიქრებდა, გაიქცეოდა კიდეც უგუნური, გონიერი კი ისურვებდა

- მაგრამ, - განაგრძო სოკრატემ, - ერთს მონათაგანს შენი მიწყივ მის გვერდით ყოფილიყო, ვინც მასზე კეთილია და უკეთესი.
ნებასურვილის წინააღმდეგ რომ მოეკლა თავი, შენ, ალბათ, ამიტომ, შენ სცდები, სოკრატე: გონიერნი უნდა დრტვინავდნენ,
აღშფოთდებოდი და, დასჯა რომ შეგძლებოდა მისი, დასჯიდი როცა სიკვდილი უახლოვდებათ, უგუნურნი კი ხარობდნენ უნდა.
კიდეც, არა? ჩანდა, სოკრატემ სიამოვნებით მოისმინა კებესის სიტყვა,
- რა თქმა უნდა, - მიუგო კებესმა. მერე ჩვენ მოგვიბრუნდა და გვითხრა: - კებესი ადვილად როდი
- ამიტომ, სიშლეგეა კაცმა თავი მოიკლას მანამ, სანამ ამის ერწმუნება მას, რასაც ეტყვიან და ყოველთვის პოულობს საჭირო
აუცილებლობას არ მოუვლენს ღმერთი, ხოლო მე ამგვარი სიტყვებს სხვისი აზრის უარსაყოფად.
აუცილებლობის წინაშე ვდგავარ ახლა. მაშინ სიმიამ - კებესი მართალიაო, სოკრატე, - თქვა, -
მართლაც, რატომ ისურვებს ბერძენი ასე ადვილად მოსწყდეს და
VII გაექცეს პატრონს, რომელიც მასზე კეთილია და უკეთესი? და, მე
მგონია, კებესს შენ ჰყავხარ და ჩვენს კეთილ არქონტებსაც[1], ესე იგი,
- კეთილი, - თქვა კებესმა, - ჩემის აზრით, ეს სავსებით შენივე სიტყვით რომ ვთქვათ, ღმერთებს.
ბუნებრივია, მაგრამ სრულიადაც არ არის ბუნებრივი ის, რასაც - მართალს ბრძანებთ, - თქვა სოკრატემ, - როგორც ჩანს,
ახლახან ამბობდი: ფილოსოფოსისათვის ძნელი როდია ისურვოსო თქვენ მოითხოვთ თავი დავიცვა ამ ბრალდებისაგან, თითქო
სიკვდილი. ეს ფრიად უცნაური აზრია, სოკრატე, მით უმეტეს, თუკი მსაჯულთა წინაშე ვიდგე.
შენი წეღანდელი სიტყვებისა არ იყოს, ღმერთები მართლაც - სწორედ ამას მოვითხოვთ! - მიუგო სიმიამ.
ზრუნავენ ჩვენზე და ჩვენ, კაცნი, ღმერთებს ვეკუთვნით. განა
უაზრობა არაა კაცთა შორის ყველაზე გონიერნი უდრტვინველად VIII
ეცლებოდნენ იმ ზრუნვას, რომლითაც თავს დასტრიალებენ
უკეთესი თავსმდგომნი? მე ღმერთებს ვგულისხმობ აქ. ან, იქნებ, - კეთილი, - თქვა მან, - ვეცდები თქვენს წინაშე დავიცვა
ფიქრობენ ისინი, მათ ზრუნვას რომ გავეცლებით, უკეთესად თავი და უკეთაც დავიცვა, ვიდრე მსაჯულთა წინაშე. მართლაც,
ვიზრუნებთო საკუთარ თავზე? მხოლოდ უგუნური თუ იფიქრებდა, ჩემო სიმია და კებეს, მე მწამს, რომ იქ ვიხილავ სხვა ბრძენსა და
რომ კაცი უნდა გაექცეს პატრონს, რადგან არ იცის, რატომ არ უნდა კეთილ ღვთაებებს, ვიხილავ აწ გარდასულთა სულებს, რომელთაც
მოსწყდე, რატომ არ უნდა გაექცე კეთილს. ამიტომ, არა მარტო ვერავინ შეედრება ცოცხალთა შორის. ეს რომ არ მწამდეს, ჩემის

მხრივ დიდი შეცდომა იქნებოდა უდრტვინველად შევხვედროდი მაშინ სოკრატემ - მოეშვიო, - უთხრა, - დაე, იმდენი შხამი
სიკვდილს. მაგრამ გარწმუნებთ, მე ვიმედოვნებ, რომ იქ ვიხილავ მომიმზადოს, თითქოს უკვე იძულებული ვიყო ორჯერ ან სამჯერ
კეთილთა სულებს, თუმცა ახლა არ მოვყვები ამის მტკიცებას; ხოლო მივიღო იგი.
რაც შეეხება იმას, რომ იქ ვიხილავ ღმერთებს, დიდად კეთილ - მე წინასწარ ვიცოდი, რასაც იტყოდი, - თქვა კრიტონმა, -
პატრონებს ჩვენსას, დარწმუნებული ბრძანდებოდეთ, მე შემიძლია მაგრამ რა მექნა, გადამეკიდა.
დაგიმტკიცოთ ეს, თუკი, საერთოდ, კაცს შეუძლია ამის მტკიცება. - მოეშვი მას, - თქვა სოკრატემ, - ახლა მე მინდა ანგარიში
ამიტომაცაა, რომ არ ვდრტვინავ სიკვდილის წინ; პირიქით, იმედი ჩაგაბაროთ თქვენ, ჩემს მსაჯულებს. ამრიგად, მე მიმაჩნია, რომ კაცი,
მაქვს, რომ კაცთათვის სიკვდილიდ შემდეგაც არსებობს რაღაც და, რომელიც მთელი სიცოცხლის მანძილზე ემსახურებოდა
ძველი გადმოცემისა არ იყოს, ეს რაღაც კეთილთათვის გაცილებით ფილოსოფიას, არ უნდა უფრთხოდეს სიკვდილს, არ უნდა
უკეთესია, ვიდრე ბოროტთათვის. ჰკარგავდეს იმედს იმისას, რომ იმქვეყნად, სიკვდილის შემდეგ,
- როგორ, სოკრატე, - თქვა სიმიამ, - შენ გინდა ისე ჩაიტანო უზარმაზარ სიკეთეს ეზიარება. რატომ მიმაჩნია? ვეცდები აგიხსნათ,
საფლავში შენი რწმენა, რომ არ გვაზიარო მას? მე მგონია, ეგ სიკეთე ჩემო სიმია და კებეს.
საერთოა ყველა ჩვენგანისათვის და ესეც არ იყოს, თუ შენს
სიმართლეში დაგვარწმუნებ, თავის მართლებაც ეს იქნება შენი. IX
- ვეცდები დაგარწმუნოთ, - თქვა მან, - მაგრამ ჯერ ვნახოთ,
რას გვეტყვის ჩვენი კრიტონი; რამდენი ხანია, ვატყობ, რაღაცის როგორც ჩანს, კაცთათვის შეუმჩნეველი რჩება, რომ მთელი
თქმას აპირებს. მისი სიცოცხლე, ვინც უანგაროდ ემსახურება ფილოსოფიას, სხვა
- მე მხოლოდ იმის თქმას ვაპირებ, ჩემო სოკრატე, თქვა არა არის რა, თუ არა სამზადისი კვდომისა და სიკვდილისათვის. და
კრიტონმა, - რასაც ამდენხანს ჩამჩიჩინებს ის, ვინც შხამი უნდა თუ ეს მართალია, რას იტყვი, განა უცნაური არ იქნება ასეთი რამ:
შემოგიტანოს. ჩამციებია, გინდა თუ არა, უთხარი, რაც შეიძლება მთელი სიცოცხლის განმავლობაში სიკვდილის მეტს არას
ცოტა ილაპარაკოსო. მისი აზრით ლაპარაკი ძალზე აცხარებს კაცს, ეს ნატრობდეს კაცი და მერე, როცა სიკვდილი თვითონ მიადგება
კი დაუშვებელია შხამის მიღების წინ, რადგან ვინც ბევრს კარზე, დრტვინვით ხვდებოდეს მას, რასაც ამდენხანს ნატრობდა და
ლაპარაკობს, იძულებულია თურმე ორჯერ, ხან კი სამჯერაც მიიღოს ესწრაფვოდა?
შხამი. სიმიამ გაიცინა და თქვა: - ღმერთმანი, გამაცინე, სოკრატე,
თუმცა, კაცმა რომ თქვას, რა მეცინება? მე მგონია, ბრბოს რომ ესმინა

შენი სიტყვები, დაასკვნიდა - მშვენივრად მსჯელობს ფეხსაცმელს ან სხვა ძვირფას ტანსამკაულს? როგორ გგონია,
ფილოსოფოსობაზეო. ხოლო რაც შეეხება იმის მტკიცებას, რომ ფილოსოფოსი რაიმე მნიშვნელობას ანიჭებს ყოველივე ამას, თუ
ფილოსოფოსნი ესწრაფვიან სიკვდილს, ჩემი თანამოქალაქენი არად აგდებს და არ იკარებს, ვიდრე აუცილებლობა არ აიძულებს
პირდაპირ დაგიკრავდნენ კვერს: ჩვენ ხომ ვიცითო, იტყოდნენ, რომ თავისი წილი აიღოს მათგან?
ისინი ღირსნი არიან სიკვდილის. - მე მგონია, ჭეშმარიტი ფილოსოფოსი არად აგდებს
- და მართალსაც იტყოდნენ, ჩემო სიმია, თუ გამოვრიცხავთ ყოველივე ამას, - მიუგო სიმიამ.
იმას, რომ მათ იციან ეს: არა, მათ არ იციან, რატომ ესწრაფვიან ან - მაშინ შენ, ალბათ, ისიც გგონია, რომ ჭეშმარიტი
რატომ იმსახურებენ ჭეშმარიტი ფილოსოფოსნი სიკვდილს. მაგრამ, ფილოსოფოსი სხეულისათვის კი არ იღწვის, პირიქით,
- დასძინა მან, - თავი ვანებოთ შენს თებელებს და ჩვენი საუბარი შეძლებისამებრ, თავს არიდებს მას და სულისათვის იღწვის
განვაგრძოთ ისევ. რას იტყვით, არის თუ არა რამე სიკვდილი? მხოლოდ.
- რა თქმა უნდა, - მიუგო სიმიამ. - დიახ.
- მაგრამ რა არის იგი, თუ არა სულის გაყრა სხეულისაგან? - და, უპირველეს ყოვლისა, სხვებისაგანაც ხომ იმით
რას ნიშნავს იგი, თუ არა ცალ-ცალკე არსებობას ერთურთს გაყრილი განირჩევა ფილოსოფოსი, რომ სხეულთან ურთიერთობისაგან
სულის და სხეულის? განა ეს არაა სწორედ სიკვდილი? ათავისუფლებს სულს?
- ესაა სწორედ, - თქვა სიმიამ. - როგორც ჩანს.
- კარგად დაფიქრდი, ჩემო კეთილო, მართლა მეთანხმები - უმრავლესობას კი ჰგონია, ჩემო სიმია, რას ვაქნევთო
თუ არა? რადგან ვფიქრობ, აქედან გამომდინარე უფრო მალე სიცოცხლეს განცხრომისა და შვების გარეშე. ამიტომაა, რომ კაცს,
მივწვდებით ჩვენი მსჯელობის საგანს. რას იტყვი, განა რომელიც არად აგდებს ხორციელ სიხარულს, მათის აზრით, ცალი
ფილოსოფოსი ზრუნავს შვებისა და განცხრომისათვის, ვთქვათ, ფეხი სამარეში უდგას უკვე.
ჭამისთვის, სმისთვის? - მართალს ბრძანებ.
- ყველაზე ნაკლებ, ჩემო სოკრატე, - მიუგო მან.
- ვნებათა დაცხრომისათვის? X
- არა.
- სხვა ხორციელი სიხარულისთვის? რა ფასი აქვს მის - ხოლო ცოდნის მოხვეჭისათვის რაღას იტყვი? გვიშლის თუ
თვალში ასეთ სიხარულს, რა ფასი აქვს ლამაზ ტანსაცმელს, ლამაზ არა ხელს სხეული, როცა მას მწედ მოვუხმობთ ცოდნის ძებნისას? აი

რა მინდა ვთქვა: ჭეშმარიტია ის, რასაც ჩვენი მზერა გვაწვდის და - ამის შემდეგ რას ვიტყვით, სიმია? როგორ გგონია,
ჩვენი სმენა, თუ მართალი არიან პოეტები[1], რომლებიც გამუდმებით სამართლიანობა წარმოადგენს რამეს თუ არა?
ჩაგვჩიჩინებენ: დანამდვილებით ვერას ვხედავთ, ვერას ვისმენთო? - წარმოადგენს, ვფიცავ ზევსს.
ხოლო თუ ამ ორი გრძნობით ვერას ვწვდებით სანდოს და - მშვენიერებაც, სიკეთეც?
ჭეშმარიტს, ძალზე საეჭვოა სხვა გრძნობებით მივწვდეთ მას, რადგან - რა თქმა უნდა.
ისინი პირველ ორზე გაცილებით სუსტნი არიან. თუ შენ არ - კი მაგრამ, საკუთარი თვალით თუ გინახავს ოდესმე
მეთანხმები? რომელიმე მათგანი?
- გეთანხმები, - მიუგო სიმიამ. - არასოდეს, - მიუგო სიმიამ.
- კი მაგრამ, როდის სწვდება სული ჭეშმარიტს? - იკითხა - ან გრძნობის სხვა ორგანოთი თუ მისწვდომიხარ მათ? მე
სოკრატემ, - რადგან, ცხადია, როცა სხეულთან ერთად ეძებს მას, ამ ვგულისხმობ ყველაფერს - ჯანმრთელობას, სიდიდეს, ძალას, ერთის
უკანასკნელს შეცდომაში შეჰყავს ყოველთვის. სიტყვით ყველაფრის არსს, ყველა თავის თავში არსებულ საგანს.
- მართალს ბრძანებ. განა შეგვიძლია სხეულის შემწეობით მივწვდეთ მათ? მე მგონია,
- მაშასადამე, ჭეშმარიტს უპირატესად მაშინ წვდება სული, პირიქით, თუ ვინმეს შეუძლია მათი მიწვდომა, მიეახლება და
როცა აზროვნებს, არა? მისწვდება ისევ ის, ვინც ყველაზე დიდხანს და დაჟინებით ფიქრობს
- დიახ. მასზე, რასაც სურს მისწვდეს.
- ხოლო სული ყველაზე უკეთ აზროვნებს მაშინ, როცა - რა თქმა უნდა.
არაფერი ამღვრევს მას, არც სმენა, არც მზერა, არც ტკივილი, არც - ან ვინ მისწვდება მასზე წმინდად და სრულყოფილად, ვინც
სიხარული, როცა ინძარცვის და, შეძლებისამებრ, თავისუფლდება მხოლოდ გონებით სწვდება თითოეულ საგანს, ისე რომ მზერას ან
სხეულისაგან და თავის თავში ოდენ შთენილი მიიქცევა არსებულის სხვა გრძნობას არ იშველიებს აზროვნებისას, ვინც მხოლოდ წმინდა
ჭვრეტად. აზრით, აზრით თავის თავში, ნადირობს[2] თავის თავში არსებული
- აგრეა. ყოველი საგნის წმინდა არსზე, რადგან ფუჭ იარაღად მიაჩნია
- ამრიგად, აქაც ვხედავთ, რომ ფილოსოფოსის სული არად თვალი, ყური, ერთის სიტყვით, მთელი სხეული, რომელიც
აგდებს საკუთარ სხეულს, გაურბის მას და ცდილობს საკუთარ პირველი შეხებისთანავე ამღვრევს სულს და დაბრკოლებად
თავში მარტო დარჩენას. ეღობება წინ სიბრძნისა და სიმართლისკენ მიმავალ გზაზე. და,
- როგორც ჩანს.

ვიმეორებ, თუ ერთი ვინმე მაინც მიუახლოვდება ჭეშმარიტებას, მაინც ისაა, რომ მაშინაც კი, როდესაც ვიცლით და მივიქცევით
ჩემო სიმია, მიუახლოვდება ისიც. რაიმეს ჭვრეტად, სხეული მყისვე ეჩრება ჩვენს ძიებებში,
- სრული სიმართლეა, ჩემო სოკრატე, - თქვა მან. გვამღვრევს, გვაღელვებს და გვაშორებს ჭეშმარიტებას. ამრიგად, თუ
გვსურს წმინდა სახით შევიცნოთ რამე, თავი უნდა დავაღწიოთ
XI სხეულს და მხოლოდ გონების თვალით ვუმზიროთ საგნებს. იქნებ
მაშინ მაინც ვეზიაროთ მას, რასაც ვეტრფით და რასაც ვესწრაფვით,
- ყოველივე ამის გამო ჭეშმარიტ ფილოსოფოსთა სულში სახელდობრ, სიბრძნეს. მაშინ-მეთქი, რომ ვამბობ მე ვგულისხმობ -
უთუოდ უნდა აღიძრას აზრი, რომელსაც ურთიერთშორის სიკვდილის შემდეგ, როგორც სიტყვა გვანიშნებს ჩვენი, რადგან
საუბრისას ასე გამოსთქვამდნენ ისინი: ძნელად სავალ ბილიკს სიცოცხლეში ეს გამორიცხულია; და რაკი სიცოცხლეში წმინდა
მივსდევდეთ ჩვენი ძიებისას და ვიდრე სხეულისაგან არ სახით ვერას შევიცნობთ, ორიდან ერთი უნდა ვაღიაროთ უთუოდ:
განვძარცულვართ, ვიდრე სული არ გაჰყრია ამ ბოროტებას, მთელის ან, საერთოდ, ვერასოდეს შევიძენთ ცოდნას, ანდა მხოლოდ
სისრულით ვერასოდეს მივწვდებოდით მას, რასაც ვესწრაფვით, სიკვდილის შემდეგ, როცა სული საბოლოოდ ეყრება სხეულს და
ვერასოდეს მივწვდებით ჭეშმარიტებას[1].. მართლაც, სხეული თავის თავში რჩება მარტოდენ. როგორც ჩანს, სიცოცხლეშიც
უთვალავ დაბრკოლებას გვიქმნის ჩვენ, რადგან გვაიძულებს მხოლოდ მაშინ მივუახლოვდებით ჭეშმარიტებას, როცა იმდენად
საზრდელი ვიძიოთ მისთვის, ხოლო თუ ამას ავადმყოფობაც დავშორდებით სხეულს, რომ მხოლოდ აუცილებლობა თუ
დაერთო ზედ, სამუდამოდ ხელმოცარულნი ვრჩებით გვაიძულებს საქმე ვიქონიოთ მასთან, როცა სხეულის ბუნებით კი არ
ჭეშმარიტებაზე მონადირენი. სწორედ სხეული გვავსებს ვნებებით, ავივსებით და გავისვრებით, პირიქით, ჩვენც სიწმინდეს დავიცავთ
სურვილებით, ძრწოლით, ათასგვარი მოჩვენებებით, ამაო და ფუჭი მისგან, დავიცავთ მანამ, სანამ თვით ღმერთი არ აგვხსნის
განცდებით, და არ ცდებიან, როცა ამბობენ, რომ სხეულის ბორკილებს; და მაშინ, სხეულის დამთხვეულობისაგან ასე წმინდად
წყალობით ერთხელაც ვერ ჩავფიქრებივართ ჯეროვნად რამეს. თავდახსნილები ჩვენსავე მსგავსთა სირას[2] შევერთვით და
ომები, ამბოხებები, ბრძოლები მხოლოდ სხეულისა და მისი შევიცნობთ ჩვენსავე მიერ ყოველივე წმინდას, რომლის სახელი,
ვნებებისაგან იღებენ დასაბამს, რადგან ყველა ომის მიზანი შესაძლოა, ჭეშმარიტებაა თვითონ. რადგან უფლის განგებით,
სიმდიდრის მოხვეჭაა, ხოლო სიმდიდრე ჩვენ გვჭირდება უწმინდური ვერასოდეს გაეკარება წმინდას. ჩემის აზრით, ასე უნდა
სხეულისათვის, რომელსაც მონის მორჩილებით ვემსახურებით. ფიქრობდნენ, ასე უნდა საუბრობდნენ ერთმანეთს შორის სიბრძნის
ამიტომ ვეღარ ვიცლით ფილოსოფიისთვის. მაგრამ ყველაზე უარესი ჭეშმარიტი ტრფიალნი. რას იტყვი, სიმია?

- მართალს ბრძანებ, ჩემო სოკრატე. - მაგრამ ვინ ესწრაფვის ამას, თუ არა ჭეშმარიტი
ფილოსოფოსი, ვისი ზრუნვის საგანსაც სხეულისაგან სულის გაყრა
XII და განშორება შეადგენს მხოლოდ? რას იტყვი, განა ის არ ესწრაფვის?
- როგორც ჩანს.
- და თუ ეს მართალია, ჩემო მეგობარო, - თქვა სოკრატემ, - - და როგორც ადრე გეუბნებოდი, განა სასაცილო არ
ყველას სულში, ვინც მივა იქ, საცა მე მივალ ახლა, უნდა ღვიოდეს იქნებოდა ასეთი რამ: მთელი სიცოცხლის განმავლობაში იმისათვის
დიდი იმედი იმისა, რომ იმქვეყნად უფრო უმალ, ვიდრე სხვაგან ემზადებოდეს კაცი, როგორმე მივუახლოვდე სიკვდილსო და მერე,
სადმე, ჰპოვებს მას, რასაც ასეთის რუდუნებით დაეძებდა ამ როცა სიკვდილი თვითონვე მიადგება კარზე, დრტვინვით
სიცოცხლეში. ამიტომ აწ ნაბრძანები გარდასახლების გზაზე ხვდებოდეს მას?
მიმავალს თან მიჰყვება კეთილი იმედი, და მე კი არა მარტო, ეს - რა თქმა უნდა.
იმედი თან წაჰყვება ყველას, ვინც ფიქრობს, რომ განწმინდა და - და მართლაც, ჩემო სიმია, ჭეშმარიტი ფილოსოფოსნი
განამზადა თავისი აზრი. სიკვდილისთვის ზრუნავენ მხოლოდ და კაცთა შორის ყველაზე
- ჭეშმარიტად, - თქვა სიმიამ. ნაკლებად სწორედ ისინი უფრთხიან მას. აბა დაფიქრდი თუკი
- ხოლო რა არის განწმენდა, როდის ვიწმინდებით ჩვენ, თუ გამუდმებით მტრობენ სხეულს, თუკი ცდილობენ მათი სული
არა მაშინ, როცა, ძველი გადმოცემისა[1] არ იყოს, სულს რაც შეიძლება თავის თავში დარჩეს მარტოკა, დრტვინვით რატომღა შეხვდებიან
უფრო მეტად ვაშორებთ სხეულს, როცა ვაჩვევთ სხეულისაგან კარს მომდგარ სიკვდილს? განა დიდი სიშლეგე არ იქნება, რომ ისინი
ყოველმხრივ ჯმნულსა და თავმოზღუდულს, შეძლებისამებრ, ჭმუნვით აღვსილნი მიდიოდნენ იქ, სადაც იმედოვნებენ,
შეკრბეს, შეიკრას და შესახლდეს საკუთარ თავში და ეგოს ასე, მისვლისთანავე ეზიარონ მას, რასაც ნატრობდნენ მთელი
როგორც აწმყო, ისე მყოფად სიცოცხლეშიაც, თავის თავში ოდენ სიცოცხლის განმავლობაში? ხოლო ნატრობდნენ ისინი სიბრძნეს და
შთენილი, სხეულის მძიმე ბორკილთაგან თავდახსნილი და მათთვის ეგზომ საძულველი სხეულისგან თავის დაღწევას.
თავისუფალი? კაცთაგან ბევრი, საყვარელი არსების, მეუღლის ან ვაჟის დამკარგავი,
- სრული სიმართლეა, - თქვა მან. ნებაყოფლობით ჩასულა ჰადესს, რადგან იმედი ჰქონდა, რომ იქ
- ამრიგად, სიკვდილს ჩვენ ვუწოდებთ სულის გაყრას და იხილავდა და შეეყრებოდა მას, ვინც ასე ძლიერ უყვარდა[2]. და
განშორებას სხეულისაგან, არა? ნუთუ ის, ვისაც მართლა უყვარს სიბრძნე, ვისაც გულში უღვივის
- რა თქმა უნდა. იგივე იმედი, რომ მხოლოდ ჰადესში და არა სხვაგან ეზიარება მას,

ვიმეორებ, ნუთუ მაინცდამაინც ის შეხვდება დრტვინვით კარს განა ისიც იმ ადამიანთა თვისებას არ შეადგენს მხოლოდ, რომელნიც
მომდგარ სიკვდილს და ჭმუნვით აღვსილი ჩავა ჰადესში? არა, ჩემო არად აგდებენ სხეულს და სიბრძნის ტრფიალში ხედავენ
მეგობარო, უნდა ვიფიქროთ, რომ, თუ მართლაც ჭეშმარიტი სიცოცხლის აზრს?
ფილოსოფოსია, ის სიხარულით მიაშურებს ჰადესს, რადგან ღრმად - უცილობლად, - თქვა მან.
იქნება დარწმუნებული, რომ მხოლოდ იქ ჰპოვებს სიბრძნეს მისი - რადგან, თუ დაუკვირდები სხვა კაცთა სიმამაცეს და
წმინდა სახით და არა სხვაგან. და თუ ეს მართლაც ასეა, ჩემი დავდაჭერილობას უცნაურად გეჩვენება ისინი.
წეღანდელი თქმისა არ იყოს, განა დიდი სიშლეგე არ იქნება, რომ ეგ - ეგ როგორ, სოკრატე?
კაცი უფრთხოდეს სიკვდილს? - იცი თუ არა შენ, რომ სხვანი უდიდეს ბოროტებად
- მართლაც რომ დიდი სიშლეგე იქნება, ვფიცავ ზევსს, - თქვა მიიჩნევენ სიკვდილს? - ჰკითხა სოკრატემ.
სიმიამ. - ვიცი, - მიუგო მან.
- მაშასადამე, როცა ისინი მამაცურად ხვდებიან სიკვდილს,
XIII მხოლოდ იმიტომ, რომ შიშობენ, უფრო დიდი ბოროტება არ
დაგვატყდესო თავს.
- ამრიგად, ყოველთვის, როცა იხილავ კაცს, რომელიც - აგრეა.
დრტვინვით ეგებება კარს მომდგარ სიკვდილს, ეს იქნება უტყუარი - ამრიგად, ფილოსოფოსთა გამოკლებით, ყველა სხვა კაცის
საბუთი იმისა, რომ შენს წინ სიბრძნის ტრფიალი კი არ დგას, არამედ სიმამაცე შიშისაგან იღებს დასაბამს, თუმცა სისულელე კია,
სხეულის[1] და არა მარტო სხეულის, ალბათ, სიმდიდრისაც და სიმამაცის სათავედ შიში და სიმხდალე მიაჩნდეს კაცს.
პატივისაც - ან ერთ-ერთისა მაინც. - მართლაც რომ სისულელეა.
- მართალს ბრძანებ, - თქვა მან. - და მასვე ვიტყვით თავდაჭერილთათვის: განა მათაც იგივე
- ახლა მითხარი, ჩემო სიმია, ის, რასაც სიმამაცეს უწოდებენ, არ მოსდით? განა მათი თავდაჭერილობაც თავაშვებულობისაგან არ
განა ფილოსოფოსთ არ შეჰფერის უპირატესად? წარმოსდგება? ჩვენ ვამბობთ, რომ ეს შეუძლებელია, მაგრამ სწორედ
- რასაკვირველია, - მიუგო მან. თავაშვებულობაში ძევს მათი ფუჭი თავდაჭერილობის სათავე.
- თავდაჭერილობისთვის რაღას იტყვი, მართლაც, ერთი სიამოვნებისაგან მხოლოდ იმიტომ იკავებენ თავს,
თავდაჭერილობისთვის, რომელიც, უმრავლესობის აზრით, სხვა რომ შიშობენ არ დაჰკარგონ მეორე, რომელსაც ასე ეტრფიან და
არა არის რა თუ არა ვნება-სურვილთა სიძულვილი და დაურვება? ემონებიან. და თუმცა ვნებათაგან ძლეულს თავაშვებულს უწოდებენ

ისინი, თვითონ მხოლოდ იმიტომ იურვებენ ერთ ვნებას, რათა უკვდავთა შორის დაიდებს ბინას. მისტერიათა გამრიგენი
სავსებით მინებდნენ მეორეს, რომელიც თავის ნებაზე ათამაშებს გვეუბნებიან: მრავალნი არიან ჩინებული, ხოლო მცირედნი
მათ. ეს კი მხოლოდ იმას მოწმობს, რომ მათი თავდაჭერილობა რჩეულ[3]. ჩემის აზრით, ამ მცირერიცხოვან რჩეულთა დასს
თავაშვებულობისაგან იღებს დასაბამს. ჭეშმარიტი ფილოსოფოსნი შეადგენენ მხოლოდ. მე კი ყველაფერს
- სწორია. ვაკეთებდი იმისათვის, რომ არაფერში ჩამოვრჩენოდი მათ. ეს იყო
- მაგრამ, ჩემო ნეტარო სიმია, იქ, სადაც სათნოებას ეხება ჩემი სიცოცხლის მიზანი; მაგრამ წრფელი იყო თუ არა იგი? მივაღწიე
საქმე, მართებული როდია ისეთი სახის გაცვლა-გამოცვლა, როცა, თუ არა მას? მე მეგონა, ეს სულ მალე გაცხადდება ჩემთვის, როცა,
მონეტების მსგავსად, სიამოვნებას სიამოვნებაზე ცვლიან, ღვთის შეწევნით, მივაღწევ ჰადესს. აჰა, ჩემო სიმია და ჩემო კებეს,
მწუხარებას მწუხარებაზე, შიშს-შიშზე, უდიდესს-უმცირესზე. ყველაფერი, რითაც ვაპირებდი თქვენს წინაშე მემართლა თავი და
რადგან სიბრძნეა ერთადერთი ჭეშმარიტი მონეტა, რომელზედაც მეთქვა, ასე უდრტვინველად რატომ ვტოვებ მეგობრებს და
ყველაფერი ეს უნდა გაიცვალოს. მხოლოდ სიბრძნით იყიდება და პატრონებს ჩემსას. მე ხომ მწამს, რომ არანაკლებ კეთილ პატრონებს
გაიყიდება ყოველი: სიმამაცე, თავდაჭერილობა, სამართლიანობა; და მეგობრებს ვჰპოვებ იქ. მართალია, ბევრს ნაკლებსარწმუნოდ
მოკლედ რომ ვთქვათ, ჭეშმარიტი სათნოება განუყრელია ეჩვენება ჩემი სიტყვები, მაგრამ თქვენ მაინც თუ დაგარწმუნეთ და
სიბრძნისაგან, სიამოვნების, შიშის და სხვა მისთანათა მიუხედავად, უკეთაც დაგარწმუნეთ, ვიდრე ათენელი მსაჯულნი, მე ესეც მეყოფა.
მაგრამ თუ სათნოება სიბრძნესთან არაა წილნაყარი და ისეა ქცეული
გაცვლა-გამოცვლის საგნად, მაშინ ის სათნოება კი არა, მხოლოდ XIV
ჩრდილია სათნოებისა, მაშინ ის მონური სათნოებაა, რომელსაც
ჯანსაღი და ჭეშმარიტი არა გააჩნია რა. რადგან ჯანსაღი ამ როცა სოკრატე ლაპარაკს მორჩა, კებესმა თქვა: - მე მგონია,
შემთხვევაში ვნებათაგან განწმენდას გულისხმობს და შენ ყველაფერი თქვი, ჩემო სოკრატე, მაგრამ კაცნი ეჭვის თვალით
თავდაჭერილობა, სამართლიანობა, სიმამაცე და თვით სიბრძნეც უყურებენ ერთ რამეს, კერძოდ მას, რაც სულის შესახებ ითქვა.
განწმენდის საშუალებებს წარმოადგენენ[2]. და, მე მგონია, მაღლად რადგან, მათის აზრით, სხეულს რომ ეყრება, სული წყვეტს
მხედნი იყვნენ ისინი, ვინც მისტერიები დაგვიდგინა ჩვენ: მართლაც არსებობას და კაცის სიკვდილისთანავე ისიც იშლება და იღუპება.
ოდითგანვე ბუნდოვანი ნიშნებით გვანიშნებენ, რომ ის, ვინც სხეულს გაყრილი, სხეულს განშორებული სული მყისვე განქარდება
განუწმენდლად და უზიარებლად ჩავა ჰადესში, უწმინდურების სუნთქვისა თუ კვამლის დარად და არარაობას ერთვის. ცხადია,
მწვირეში დაეფლობა უთუოდ, ხოლო განწმენდილი და ზიარებული ცალკე რომ არსებობდეს, მხოლოდ თავის თავში რომ არსებობდეს,

იმ ბოროტებათაგან თავდახსნილი და თავისუფალი, რომლებიც ჰადესში. რადაგნ, ცხადია, უკან ვეღარ მობრუნდებოდნენ, ჰადესში
წეღან დაგვიხატე, ჩვენ ჭეშმარიტებად მივიჩნევდით შენს სიტყვებს რომ არ აგრძელებდნენ არსებობას. და თუ ვირწმუნებთ, რომ
და ეს იქნებოდა დიდი და ნათელი იმედი ჩვენი. მაგრამ ის, რომ ცოცხალნი მკვდართაგან იბადებიან, მარტოდენ ესეც იკმარებდა
სული კაცის სიკვდილის შემდეგაც განაგრძობს არსებობას და ჰადესში სულთა არსებობის დასამტკიცებლად. ხოლო თუ ამას ვერ
ინარჩუნებს ძალას და აზრს, ჯერ კიდევ ბევრ მტკიცებას და ვირწმუნებთ, სხვა საბუთს უნდა დავუწყოთ ძებნა.
დასაბუთებას მოითხოვს. - რა თქმა უნდა, - თქვა კებესმა.
- შენ მართალი ხარ, კებეს, - თქვა სოკრატემ, - მაგრამ რა - მაგრამ მარტო კაცთაკენ ნუკი მიმართავ მზერას, თუ გინდა
ვქნათ, ხომ არ გსურს ვისაუბროთ და ვნახოთ, მართლა ასეა ეს თუ უფრო ადვილად ირწმუნო ეგ, არამედ ყველა ცხოველისა და
არაა ასე? მცენარისაკენ, ერთის სიტყვით, ყველაფრისაკენ, რაც იბადება. ჩვენ
- ო, როგორის სიამოვნებით მოვისმენდი შენს აზრს ვნახავთ, რომ ერთნაირად იბადება ყოველი არსი; ეს კი ასე უნდა
ყოველივე ამის შესახებ, - მიუგო კებესმა. გვესმოდეს: ყველაფერი, რაც იბადება, თავისი მოპირისპირესგან
- მე მგონია, ვერავინ, - თქვა სოკრატემ, - ვინც არ უნდა იბადება მხოლოდ და მხოლოდ, რამდენადაც მას თავისი
მისმენდეს ახლა, თვით კომიკოსი პოეტიც კი, ვერ იტყვის, რომ მოპირისპირე მოეძებნება. ასე მაგალითად, მშვენიერს მახინჯი
ამაოდ ვლაყბობ[1] და ვლაპარაკობ მასზე, რაზეც, საერთოდ, არ უნდა უპირისპირდება, სამართლიანს - უსამართლო და ასე შემდეგ.
ლაპარაკობდეს კაცი და თუ შენც ასე გგონია, დავიწყოთ ბარემ. შეიძლებოდა ათასი მსგავსი მაგალითის დასახელება. ახლა ვნახოთ,
აუცილებელია თუ არა, რომ ის რასაც მოპირისპირე მოეძებნება,
XV სხვისგან კი არა, ამ მოპირისპირესგან იბადებოდეს მხოლოდ?
მაგალითად, როცა რაიმე დიდი ხდება, აუცილებლად იგულისხმება
ჯერ ეს ვნახოთ: მიცვალებულთა სულნი მართლა ჰგიან თუ არა, რომ ვიდრე დიდი გახდებოდა, პატარა იყო იგი?
ჰადესში თუ არა ჰგიან? არსებობს ძველი გადმოცემა[1], რომელიც - დიახ.
უკვე ვახსენეთ და რომელიც ამბობს, რომ აქედან წასულთა სულნი - ხოლო როცა რამე პატარავდება, იგულისხმება თუ არა, რომ
იქ აგრძელებენ არსებობას და მერე უკანვე ბრუნდებიან, რათა დიდი იყო დაპატარავებამდე?
მკვდართაგან აღდგნენ ცოცხალნი. და თუ ეს ასეა, თუ კაცნი - იგულისხმება.
სიკვდილის შემდეგ ახალი სიცოცხლისათვის იბადებიან, აქედან - სწორედ ასევე, უფრო მძლავრისაგან წარმოსდგება უფრო
მხოლოდ ის შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ჩვენი სულნი ჰგიან სუსტი, უფრო ნელისგან კი - უფრო სწრაფი, არა?

- რა თქმა უნდა. XVI

- კეთილი და პატიოსანი; განა უარესიც უკეთესისგან არ
წარმოსდგება, ხოლო უფრო სამართლიანი - უფრო - განვაგრძოთ, - თქვა სოკრატემ, - სიცოცხლესაც
უსამართლოსგან? უპირისპირდება თუ არა რაღაც, ისევე როგორც ღვიძილს
- რასაკვირველია. უპირისპირდება ძილი?
- ამრიგად,- თქვა სოკრატემ, - ჩვენ საკმარისად - უპირისპირდება, - მიუგო მან.
დავამტკიცეთ, რომ ყველაფერი, რაც იბადება, თავისი - რა?
მოპირისპირესგან იბადება მხოლოდ. - სიკვდილი, - თქვა კებესმა.
- საკმარისად. - და, რაკი უპირისპირდება, ცხადია, ერთი მეორისაგან
- მაგრამ, რას იტყვი, ყოველ ამ მოპირისპირე წყვილს შორის იღებს დასაბამს, ცხადია, მათ შორისაც ძევს შუალედური ფენომენი,
ძევს თუ არა ერთგვარი შუალედური ფენომენი ორი დაბადების რომლითაც ერთი მეორეში გადადის, არა?
სახით, რომელთაგან ერთს პირველი მოპირისპირედან მეორე - რა თქმა უნდა.
მოპირისპირესკენ მივყავართ, ხოლო მეორეს, პირუკუ, მეორიდან - ახლა მე შენ დაგისახელებ მოპირისპირეთა ერთ წყვილს,
პირველისაკენ. უფრო დიდსა და უფრო პატარას შორის მატება ძევს რომელიც წეღანაც ვახსენე, - განაგრძო სოკრატემ, - და იმ ორ
და კლება. სწორედ მატებას მივყავართ პატარიდან დიდისკენ, ხოლო დაბადებასაც, ერთმანეთში რომ გადაჰყავს ისინი. შენ კი მეორე
დიდიდან პატარისაკენ - კლებას. წყვილი დამისახელე. მე ვგულისხმობ ძილსა და ღვიძილს.
- დიახ. - თქვა მან. ძილისაგან ღვიძილი იღებს დასაბამს, ღვიძილისაგან კი - ძილი.
- განა მასვე არ ვიტყვით, როცა გაყოფას და შეერთებას, ხოლო რაც შეეხება ორ დაბადებას, დაძინებაა ერთის სახელი,
გაცივებას და გათბობას ან სხვა მათს მსგავსთ ეხება საქმე? და თუმცა მეორესი - გამოღვიძება. გაკმაყოფილებს თუ არა ეს?
ზოგიერთისთვის სახელი არც კი მოგვეძებნება, ჩვენ გვწამს, რომ - სავსებით.
გამონაკლისს არც ისინი წარმოადგენენ იმ კანონიდან, რომლის - მაშინ, - განაგრძო სოკრატემ, - იგივე მითხარი სიცოცხლის
მიხედვითაც ერთი მეორისაგან იბადება და ერთი მეორეში გადადის და სიკვდილისათვისაც. ამბობ თუ არა შენ, რომ ისინი ერთმანეთს
შუალედური ფენომენის საშუალებით. უპირისპირდებიან?
- რა თქმა უნდა, - თქვა კებესმა. - ვამბობ.
- და რომ ერთმანეთისგან იბადებიან?

- დიახ. - ამრიგად, ჩვენ შევთანხმდით უკვე, რომ ცოცხალნი

- მაშ, ისიც თქვი, რა იბადება ცოცხლისაგან? მკვდართაგან იბადებიან, ისევე როგორც ცოცხალთაგან -
- მკვდარი, - მიუგო კებესმა. მკვდარნი[1]. ეს კი სავსებით საკმარისია იმის დასამტკიცებლად, რომ
- მკვდრისაგან? ჩვენი სულები სიკვდილის შემდეგაც არსებობენ სადღაც, საიდანაც
- მეტი რა გზა მაქვს, უნდა ვაღიარო ცოცხალი-მეთქი. ახალი სიცოცხლისათვის ბრუნდებიან უკან.
- ამრიგად, მკვდართაგან იბადება ყველა ცოცხალი, ყველა - მე მგონია, სოკრატე, - თქვა კებესმა, - ჩვენის
სულდგმული, კებეს. შეთანხმებიდან გარდაუვალად გამომდინარეობს ეგ.
- როგორც ჩანს, - თქვა კებესმა.
- მაშასადამე, - განაგრძო სოკრატემ, - ჩვენი სულნი ჰგიან XVII
ჰადესში.
- აგრე გამოდის. - მე კი მგონია, თუ დაუკვირდები, ნახავ რომ ჩვენ სავსებით
- იმ ორი დაბადებისთვის რაღას იტყვი, რომელსაც მართებულად მივდივართ იმ დასკვნამდე, კებეს, - თქვა სოკრატემ, -
ერთმანეთში გადაჰყავს ისინი? ერთი ხომ მაინც ცხადია ჩვენთვის? მართლაც მოპირისპირე წყვილთაგან ერთი მეორეს რომ არ
მე ვგულისხმობ გარდაცვალებას. ჰბადებდეს, ერთი მეორეში რომ არ გადადიოდეს წრიული გზით და
- ცხადია, - მიუგო კაბესმა. იყოს მხოლოდ სწორხაზოვანი, ცალმხრივი გადასვლა ერთისა
- მერედა რა ვქნათ? ვაღიაროთ, რომ არსებობს მეორე მორეში, გარნა არა პირუკუ, მეორისა - პირველში, გესმის თუ არა,
დაბადებაც, თუ მაინცდამაინც აქ კოჭლობს ბუნება? განა ბოლოს და ბოლოს, რა მოჰყვებოდა ამას. ყველაფერი
გარდაცვალებას მეორე დაბადება არ უნდა უპირისპირდებოდეს გაერთფეროვნდებოდა, ყველაფერი ერთ მდგომარეობაში
უთუოდ? გაქვავდებოდა და აღარაფერი დაიბადებოდა ქვეყნად.
- რა თქმა უნდა, - თქვა მან. - რას ამბობ? - ჰკითხა კებესმა.
- მაინც რომელი? - ისეთს არაფერს, რომ გაგება გაგიჭირდეს, - მიუგო
- აღდგომა. სოკრატემ, - იცი რა მინდა გითხრა? რომ იყოს მხოლოდ დაძინება და
- და თუ ეს ასეა, - თქვა სოკრატემ, - მაშ, აღდგომა ყოფილა ის მის საპირისპიროდ, აღარ იყოს გამოღვიძება, რომელსაც ძილიდან
დაბადება, რომელიც მკვდართაგან აღადგენს ცოცხალთ. ღვიძილში გადავყავართ, როგორ გგონია, უაზრობად იქცეოდა თუ
- ჭეშმარიტად. არა მითი ენდიმიონის[1] შესახებ? რადგან ყველაფერი ენდიმიონს

დაემსგავსებოდა, საღათას ძილით მოცულს. სწორედ ასევე, მოგონებააო მხოლოდ, სხვა არაფერი. და თუ ეს ასეა, ჩვენ შეგვიძლია
ყველაფერი რომ ერთდებოდეს და აღარ ითიშებოდეს მერე, დავასკვნათ, რომ ის, რასაც ახლა ვიგონებთ, ოდესღაც უნდა
კოსმოსის ნაცვლად მივიღებდით ქაოსს, რომელშიც, ანაქსაგორას გვცოდნოდა უკვე. ეს კი შეუძლებელი იქნებოდა, ჩვენს სულს რომ
სიტყვებით რომ ვთქვათ[2], „ყველა საგანი ერთმანეთშია აღრეული“. სადმე არ ეარსება, სხეულს შეიმოსდა სანამ კაცისას. ამრიგად, ეს
და კიდევ ერთი მაგალითი, ჩემო ძვირფასო კებეს. სიცოცხლესთან ერთხელ კიდევ მოწმობს, რომ სული უკვდავია.
წილნაყარი ყველა არსი რომ კვდებოდეს მხოლოდ, მკვდარი კი - კი მაგრამ. კებეს, როგორ ამტკიცებ ამას? - გააწყვეტინა
სამუდამოდ მკვდრად რჩებოდეს და აღარ დგებოდეს სიმიამ, - თუ შეიძლება, გამახსენე, რადგან ვერ ვიტყვი, რომ ამჟამად
სიცოცხლისათვის, რას იტყვი, განა ყველაფერს სიკვდილი არ კარგად მახსოვდეს ეგ.
შთანთქავდა ბოლოს და ბოლოს? განა დარჩებოდა ქვეყნად - სულ უბრალოდ, - მიუგო კებესმა, - ერთ საბუთს მოგიყვან
ცოცხალი? რადგან თუ ცოცხალი სხვა რამისგან იბადება და არა მხოლოდ, მაგრამ ბევრზე უკეთესს: როცა კაცს კითხვას უსვამენ, და
მკვდრისაგან, და უკვდავი არაა ცოცხალი, რითღა დაიხსნის თავს სწორადაც უსვამენ, ის თავისით პოულობს ხოლმე სწორ პასუხს
სიკვდილისაგან? მასზე, მაგრამ როგორ შეძლებდა ამას, თნადაყოლილი ცოდნა რომ
- ვერაფრით, სოკრატე, - თქვა კებესმა, - და, უნდა გითხრა, არ გააჩნდეს და საღი მსჯელობის უნარი? და მერე, საკმარისია
რომ შენი სიტყვები ურყევ ჭეშმარიტებად მიმაჩნია მე. გეომეტრიულ ფიგურებთან ან სხვა მათს მსგავს რამესთან მიიყვანო
- და მეც, კებეს, - განაგრძო სოკრატემ, - ამიტომ ვფიქრობ, არ კაცი და შენთვის მყისვე ცხადი გახდება, რომ ეს ასეა სწორედ[1].
შევმცდარვართ, როცა შევთანხმდით, რომ არსებობს აღდგომა, რომ - ხოლო თუ აქაც არ გვეთანხმები, ჩემო სიმია, - თქვა
ცოცხალნი მკვდართაგან იბადებიან, რომ მიცვალებულთა სულნი სოკრატემ, - ვნახოთ, დაგვეთანხმები თუ არა, როცა ასე მივუდგებით
არ წყვეტენ არსებობას და რომ კეთილთა ხვედრი გაცილებით საკითხს: ეჭვი ხომ არ გეპარება იმაში, რომ სწავლა მოგონებაა
უკეთესია ბოროტთა ხვედრზე[3]. მხოლოდ?
- ეჭვი მეპარება-მეთქი, ვერ ვიტყვი მაგას, - მიუგო სიმიამ, -
XVIII მაგრამ მე მინდა გავიგო, რა არის ის, რაზედაც ვმსჯელობთ, მინდა
გავიგო, რა არის მოგონება? და თუმცა კებესის სიტყვამ ბევრი რამ
- ეგეც არ იყოს, სოკრატე, - სიტყვა ჩამოართვა კებესმა, - გამახსენა და თითქმის დამარწმუნა კიდეც, მაინც დიდის
ყოველივე ეს უშუალოდ გამომდინარეობს ერთი შენი სიამოვნებით მოვისმენდი, რას იტყვი შენ?
დებულებიდანაც, რომელსაც ხშირად გვიმეორებდი: სწავლა

- აი რას, - თქვა სოკრატემ, - ყველა ჩვენგანს, ცხადია, სჯერა, საგნებს, რომელნიც დროის სიშორისა თუ დაუდევრობის ჩვენის
რომ ის, რასაც ახლა ვიგონებთ, ოდესღაც უნდა გვცოდნოდა უკვე. წყალობით დიდი ხანია დავიწყებას მიეცნენ უკვე.
- რა თქმა უნდა, - მიუგო მან. - რა თქმა უნდა.
- მაგრამ გვჯერა თუ არა ისიც, რომ ცოდნა მოგონებაა - და მერე, - თქვა მან, - შეიძლება თუ არა ცხენის ან ლირის
მხოლოდ, როცა ასეთი გზით მოდის ჩვენთან? ასეთი გზითო, რომ გამოსახულებამ კაცი გაგვახსენოს, ხოლო სიმიას გამოსახულებამ -
ვამბობ, მე მინდა ვთქვა: თუ კაცი, რომელიც ხედავს, ისმენს ან კებესი?
სხვაგვარად აღიქვამს რამეს, არა მარტო მას შეიცნობს, რასაც - შეიძლება.
აღიქვამს, არამედ, ამასთან, დაფიქრდება მეორე რამეზეც, რისი - მაგრამ თუ შეიძლება სიმიას გამოსახულებამ სიმია
ცოდნაც მისთვის სულ სხვაა, ვიდრე პირველის, როგორ გგონია, განა გაგვახსენოს თვითონ?
მართალნი არ ვიქნებით, თუ ვიტყვით, რომ ამ კაცს მოაგონდა, ის, - ცხადია, ეგეც შეიძლება, - მიუგო მან.
რაზედაც დაფიქრდა?
- რას ამბობ, არ მესმის. XIX
- აი, რას: ხომ სხვაა სცნობდე კაცს და სხვა - სცნობდე ლირას?
- რა საკითხავია? - მაშასადამე, მოგონებას ხან საგანთა მსგავსება იწვევს, ხან
- კი მაგრამ, - თქვა სოკრატემ, - ნუთუ არ იცი შენ, რას არამსგავსება მათი?
განიცდიან მიჯნურნი სატრფოს ლირის, სამოსის ან სხვა რამის - აგრეა.
დანახვისას? იცნობენ თუ არა ლირას, მათ სულში მყისვე - მაგრამ როცა კაცი მსგავსების საფუძველზე იგონებს რამეს,
ამოტივტივდება ხატება ლირის პატრონის. აი, რა არის მოგონება. როგორ გგონია, მოგონებასთან ერთად უთუოდ აღეძვრის თუ არა
სწორედ ასევე, როცა ხშირად ვხედავთ სიმიას, უნებურად აზრი, რომ მოცემული საგანი ან ზედმიწევნით ჰგავს მეორე საგანს,
გვახსენდება კებესი. შეიძლებოდა ათასი მსგავსი მაგალითის რომლსაც იგონებს, ან ასეთი მსგავსებისათვის რაღაც აკლია მას?
დასახელება. - უთუოდ აღეძვრის, - თქვა სიმიამ.
- ათასის, ვფიცავ ზევსს, - თქვა სიმიამ. - ახლა დაუკვირდი, - უთხრა სოკრატემ, - ასეა თუ არა ეს:
- ამრიგად, - განაგრძო სოკრატემ, - ყველაფერ ამას ჩვენ ჩვენ ხომ ვამბობთ, რომ ტოლობა არის რაღაც? მე როდი ვლაპარაკობ
მოგონებას ვუწოდებთ, განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე ეხება ტოლობაზე ხის ერთსა და მეორე ნაჭერს, ან ერთ ქვასა და მეორე ქვას
შორის; არა, მე ვგულისხმობ ტოლობას, საგანთა ტოლობის გარეშე

არსებულს, ტოლობას თავის თავში. რას ვიტყვით ამ - სრული სიმართლეა, - მიუგო სიმიამ.
ტოლობისათვის, არის ის რაღაც თუ არა არის რა? - მაშინ, როცა ეს ტოლობა საგანთა ტოლობას ჰგავდა ან არა
- ცხადია, ვიტყვით, ვფიცავ ზევსს, რომ ის არის რაღაც, - ჰგავდა მას?
თქვა სიმიამ. - რა თქმა უნდა.
- თუ ვიცით მაინც, რა არის ის? - თუმცა, ეს რა მოსატანია? - თქვა სოკრატემ, - როცა შენ
- რა თქმა უნდა, - მიუგო მან. ჭვრეტ რაიმე საგანს და მისი მჭვრეტელი წარმოადგენს მეორეს, სულ
- კი მაგრამ, საიდან მივიღეთ მაგ ტოლობის ცოდნა, თუ არა ერთია, პირველის მსგავს თუ არამსგავს საგანს, ამ წარმოდგენას
იმ საგნებიდან, რომლებზეც წეღან ვლაპარაკობდით? აი, რა მინდა მოგონება ერქმევა მაინც.
გითხრა; ხის ტოლი ნაჭრების, ტოლი ქვების თუ სხვა ტოლი - რასაკვირველია.
საგნების ჭვრეტიდან ჩვენ დაგვებადა იდეა იმ ტოლობისა, რომელიც - მაგრამ რას ვიტყვით, - განაგრძო სოკრატემ, - როცა საქმე
ხის ნაჭრების ან ქვების ტოლობა კი არაა, განსხვავებულია მისგან. ეხება ხის ტოლ ნაჭრებს და, საერთოდ, ყველა ტოლ საგანს,
თუ შენ ვერ ხედავ მას, ამ სხვაობას? ერთსაც დაუკვირდი: ხის ტოლი რომლებზეც წეღან ვლაპარაკობდით? მათი ტოლობა სწორედ ისე
ნაჭრები ან ტოლი ქვები, ყოველგავრი ცვლილების გარეშეც, წარმოგვიდგება ჩვენ, როგორც ტოლობა თავისთავში თუ ასეთი
ზოგჯერ ტოლად გვეჩვენება, ზოგჯერ კი არა. ტოლობისათვის რაღაც აკლიათ მათ?
- დიახ. - აკლიათ და ბლომადაც აკლიათ, - მიუგო სიმიამ.
- კეთილი და პატიოსანი. მაგრამ განა შეიძლება ტოლი - ამრიგად, თუ კაცი ხედავს რაიმე საგანს და ასე ფიქრობს:
თავის თავში უტოლოდ გვეჩვენოს ოდესმე, ხოლო ტოლობა - საგანი, რომელსაც მე ვხედავ ახლა, ილტვის გაუტოლდეს მეორე
უტოლობად? საგანს, მაგრამ ამისთვის მას რაღაც აკლია, მიტომაც არ ძალუძს
- არასდროს, სოკრატე. ზედმიწევნით ისეთი იყოს, როგორიც მეორეა და, მაშასადამე,
- ამრიგად, ერთია საგანთა ტოლობა და მეორე - ტოლობა განსხვავდებაო მისგან, - ჩვენ უდავოდ დავასკვნით, რომ ამ კაცს,
თავის თავში, არა? - ჰკითხა მან. უთუოდ, ადრე უნდა სცოდნოდა მეორე საგანი, რომელსაც, მისი
- როგორც ჩანს. აზრით, თუმცა არა ზედმიწევნით, მაინც ჰგავს პირველი.
- მაგრამ, - განაგრძო მან, - განა სწორედ ამ უკანასკნელი - აუცილებლად.
ტოლობისაგან განსხვავებული ტოლი საგნების წყალობით არ
ეზიარე შენ თავისთავში არსებული ტოლობის ცოდნას?

- განა იგივე არ მოგვდის ჩვენ, როცა საქმე გვაქვს ტოლ თუმცა თითოეული მათგანი ილტვის სრული ტოლობისაკენ, მაინც
საგნებთან, ერთის მხრივ, და ტოლობასთან თავის თავში, მეორეს ვერასდროს მისწვდება მას.
მხრივ? - ეგ უშუალოდ გამომდინარეობს ზემოთქმულიდან, ჩემო
- სავსებით. სოკრატე.
- ამრიგად, ტოლობა თავის თავში უთუოდ უნდა - რას იტყვი, განა დაბადებისთანავე არ მოგვეცა ჩვენ ხედვის,
გვცოდნოდა მანამ, სანამ პირველად ვიხილავდით ტოლ საგნებს და სმენის თუ სხვა გრძნობის ნიჭი?
ვიფიქრებდით, რომ ყოველი მათგანი ილტვის სრული - დაბადებისთანავე.
ტოლობისაკენ, თუმცა ამისთვის ბევრი რამ აკლია მათ. - მაგრამ ხომ ითქვა უკვე, რომ მანამდე უნდა ვზიარებოდით
- აგრეა. თავის თავში არსებული ტოლობის ცოდნას?
- მაგრამ ისიც უნდა ვაღიაროთ, რომ სხვა გზით კი არ - დიახ.
მივსულვართ ამ აზრამდე, და არც შეგვეძლო მივსულიყავით, - მაშ, როგორც ჩანს, უთუოდ დაბადებამდე უნდა
არამედ მხოლოდ ხედვის, შეხებისა თუ სხვა გრძნობადი აღქმის ვზიარებოდით მას.
გზით; ჩემის აზრით, ეს სულ ერთია. - როგორც ჩანს.
- მართლაც, სულ ერთია, სოკრატე, ყოველ შემთხვევაში იმის
ნათელსაყოფად, რის ნათელყოფასაც ჩვენ ვცდილობთ ახლა. XX
- მასასადამე, მხოლოდ შეგრძნებათა გზით თუ მივა კაცი იმ
აზრამდე, რომ ყველა ტოლობა, რომელიც გრძნობებით აღიქმება, - ხოლო თუ დაბადებამდე ვეზიარეთ და, ამრიგად,
სრული ტოლობისაკენ ილტვის, თუმცა ამისთვის ბევრი რამ აკლია დაბადებითვე თან დაგვყვა იგი, ცხადია, დაბადებამდეც და
მას. ასეა, არა? დაბადებისთანავეც გვეცოდინებოდა არა მარტო ტოლი თავის
- ასეა. თვაში, ან უფრო დიდი თუ უფრო პატარა, არამედ ყველა სხვა მათი
- ამიტომ, ვიდრე ხედვის, სმენის თუ სხვა გრძნობის ნიჭი მსგავსიც; რადგან ახლა ლაპარაკი გვაქვს არა მარტო ტოლობაზე
მოგვეცემოდა, ჩვენ სადღაც უნდა ვზიარებოდით თავის თავში თავის თავში, არამედ მშვენიერებაზეც თავის თავში, სიკეთეზეც
არსებული ტოლობის ცოდნას, რაკი გრძნობებით აღქმულ ყველა თავის თავში, სამართლიანობასა და სიწმინდეზეც, ერთის სიტყვით,
ტოლ საგანს უნებურად ვაკავშირებთ მასთან და ვასკვნით, რომ, ყველაფერზე, რაც ჩვენს საუბარში, კითხვებისას თუ პასუხებისას,

თავის თავში არსებულის სახელით აღვბეჭდეთ. ამრიგად, ყოველივე ზიარებულნი მოვედით ქვეყნად და მთელი სიცოცხლის მანძილზე
ამის ცოდნას დაბადებამდე უნდა ვზიარებოდით უთუოდ. ვინახავთ მას, ანდა ისინი ვიზეც ვამბობთ სწავლობენო, დაბადების
- აგრეა. შემდეგ არას აკეთებენ, გარდა მოგონებისა და ამ შემთხვევაში
- მაგრამ ამ ცოდნას ერთხელ ზიარებულნი ყოველი ახალი სწავლა მოგონება იქნება სწორედ.
დაბადების შემდეგ თანდათან რომ არ ვკარგავდეთ მას, არა მარტო - სრული სიმართლეა, ჩემო სოკრატე.
დაბადებითვე დაგვყვებოდა იგი, არამედ მთელი სიცოცხლის
მანძილზეც გაგვყვებოდა თან და, ამრიგად, მიწყივ მცოდნენი XXI
ვიქნებოდით კაცნი. რადგან იცისო, მასზე იტყვიან, ვინც ფლობს
ერთხელ შეძენილ ცოდნას და არ კარგავს მას, ხოლო რას ვუწოდებთ - მაშინ მითხარი, რომელს ირჩევ ორთაგან, სიმია? მართლა
დავიწყებას, ჩემო სიმია, თუ არა ერთხელ შეძენილი ცოდნის ამ ცოდნას ზიარებულნი მოვედით ქვეყნად თუ შემდეგ ვიგონებთ
დაკარგვას? მას, რაც ადრე ვიცოდით უკვე?
- სხვას არაფერს, ჩემო სოკრატე, - მიუგო მან. - მართალი გითხრა, ამჟამად მიჭირს არჩევანი, ჩემო
- მაგრამ თუ დაბადებამდე შეძენილ ცოდნას დაბადების სოკრატე.
შემდეგ ვკარგავთ და მერე გრძნობათა წყალობით უკანვე - რატომ? იქნებ იმაზე მაინც მიპასუხო: მას, ვინც იცის, რომ
ვიბრუნებთ მას, რასაც უკვე ვფლობდით ოდესღაც, როგორ გგონია, რაღაც იცის, შეუძლია თუ არა გვითხრას: ვიციო რაღაც?
რა იქნება ეგრეთ წოდებული სწავლა, თუ არა ხელახლა შეძენა - ცხადია, შეუძლია.
ოდესღაც ჩვენი კუთვნილი ცოდნის? და, ალბათ, არ ვცდებით, - მაგრამ, როგორ გგონია, ყველას შეუძლია თუ არა გვითხრას
როდესაც მოგონებას ვუწოდებთ მას. ის, რაზეც ახლა ვლაპარაკობდით?
- რა თქმა უნდა. - მე ვისურვებდი, სულით და გულით ვისურვებდი,
- რადგან ხომ ვაღიარეთ შესაძლებლობა იმისა, რომ საგანი, სოკრატე, მაგას, - თქვა სიმიამ, - მაგრამ ვშიშობ, რომ ხვალ ამ დროს
რომელსაც ხედვით, სმენით ან სხვა გრძნობით აღიქვამს კაცი, მასში აღარ იქნება არც ერთი კაცი, ვინც შეძლებდა ეთქვა ეგ ჩვენთვის ისე,
იწვევს წარმოდგენას მეორე საგნისას, რომელიც ამ კაცს დაავიწყდა როგორც წესი და რიგია.
და რომელსაც მსგავსებისა თუ არამსგავსების საფუძველზე - მაშ, შენის აზრით, ყველამ როდი იცის ეგ.
უახლოვდება აღქმული საგანი. აქედან გამომდინარე, როგორც უკვე - რა თქმა უნდა.
ვთქვით, ორიდან ერთი უნდა მივიღოთ უთუოდ: ან ამ ცოდნას

- ამრიგად, კაცნი იგონებენ მას, რაც ოდესღაც უსწავლიათ, მშვენიერება, სიკეთე და ყველა სხვა მსგავსი არსი, რომლებსაც
არა? უპირველეს ყოვლისა, ჩვენში ვპოულობთ და რომლებსაც, როგორც
- რასაკვირველია. პროტოტიპებს, ვუკავშირებთ და ვუდარებთ ყველაფერს, რასაც
- კი მაგრამ, როდისღა შეიძინეს ჩვენმა სულებმა ეგ ცოდნა? გრძნობები გვაწვდიან ჩვენი, ვიმეორებ, თუკი მართლაც არსებობს
რადგან, ცხადია, მას შემდეგ როდი შეუძენიათ, რაც ჩვენ გავჩნდით ყველა ეს არსი, ისღა დაგვრჩენია, ვაღიაროთ, რომ ჩვენს სულსაც
ამ ქვეყანაზე. უნდა ეარსება მანამ, სანამ ამქვეყნად მოვიდოდით ჩვენ. ხოლო თუ
- როგორც ჩანს. ეს არსნი არ არსებობენ, განა წყლის ნაყვა არ იქნება ჩვენი სიტყვები?
- ესე იგი მანამდე, არა? როგორ გგონია, თანაბრად აუცილებელია თუ არა, როგორც ამ
- დიახ. არსთა, ისე ჩვენს დაბადებამდე ჩვენი სულების არსებობის აღიარება,
- მაშასადამე, ჩვენი სულები არსებობდნენ მანამ, სხეულს რაკი ერთთა არყოფნა გამორიცხავს მეორეთა ყოფნას?
შეიმოსდნენ სანამ კაცისას, არსებობდნენ სხეულის გარსის გარეშე - ეგ მე სავსებით აუცილებლად მიმაჩნია, ჩემო სოკრატე, -
და გააჩნდათ ცოდნა. თქვა სიმიამ, - და მიხარია, ასეთ მშვენიერ დასკვნამდე რომ
- თუკი, რა თქმა უნდა, დაბადებისას არ ვიძენთ მას, ამ მივყავართ მსჯელობას ჩვენსას; ცხადია, ჩვენი სულები ჩვენს
ცოდნას. რადგან ეგ დრო კიდევ გვრჩება, არ დაგვავიწყდეს. დაბადებამდე არსებობდნენ იმ არსთა მსგავსად, რომელთაც შენ
- კეთილი, ჩემო მეგობარო, მაგრამ როდისღა ვკარგავთ მას? ახლა ახსენებ. რადგან ჩემთვის არ არის რა უფრო ნათელი, ვიდრე
რადგან, როგორც ამ ერთი წუთის წინათ შევთანხმდით, დაბადების ყველა ამ არსის - მშვენიერების, სიკეთის და სხვა მათ მსგავსთა
შემდეგ როდი შეგვიძენია იგი. თუ, გგონია, მაშინვე ვკარგავთ, ჭეშმარიტი არსებობა. დიახ, ჩემთვის ეს სავსებით სარწმუნოა და
როგორც კი ვიძენთ? ან იქნებ სხვა დრო დამისახელო? გარკვეული.
- ვერ დაგისახელებ, ჩემო სოკრატე, გეტყვი მხოლოდ, რომ - მაგრამ კებესზე რაღას იტყვი? - ჰკითხა სოკრატემ, - რადგან
ვერც კი შევნიშნე, როგორ წამოვროშე ცრუ და რიოში. ჩვენი ვალია დავარწმუნოთ ისიც.
- მე მგონია, ეს არც მისთვის უნდა იყოს მაინცდამაინც
XXII გაურკვეველი, - მიუგო სიმიამ, - თუმცა ყველაზე მეტის
უნდობლობით კი ეკიდება ჩვენს სიტყვებს. მიუხედავად ამისა,
- ამრიგად, საქმე ასე წარმოგვიდგება, ჩემო სიმია: თუკი, ვფიქრობ, მაინც ირწმუნა, რომ ჩვენი სული ჩვენს დაბადებამდეც
ჩვენი დაჟინებული მტკიცებისა არ იყოს, მართლაც არსებობს არსებობდა სადღაც.

XXIII სიკვდილისგან იბადება მხოლოდ, ცხადია, ჩვენი სიკვდილის

შემდეგაც იარსებებს, აუცილებლად იარსებებს, რაკი ჰმართებს
- ხოლო რაც შეეხება სულის არსებობას ჩვენი სიკვდილის ახალი სიცოცხლისათვის მოიქცეს ქვეყნად. ამრიგად, ის რასაც თქვენ
შემდეგ, - განაგრძო სიმიამ, - ეს ჩემთვისაც აუხსნელი რჩება, ითხოვთ, დამტკიცებულია უკვე.
სოკრატე. მეტიც, ხომ გახსოვს, რას ამბობდა წეღან კებესი: კაცნი
ეჭვობენ, ვინ იცის, იქნებ ჩვენი სიკვდილისთანავე მართლაც XXIV
იფანტება და იღუპებაო სული? ჰოდა, ეს ეჭვი საფუძველს
მოკლებული როდია ჯერაც. რადგან, კაცმა რომ თქვას, რა გვიშლის - მიუხედავად ამისა, მე მგონია, ორივეს გსურთ უფრო
ხელს ვიფიქროთ, რომ ვიდრე სხეულს შეიმოსდეს კაცისას, სული ღრმად ჩასწვდეთ საკითხის არსს, რადგან შიშს შეუპყრიხართ
იბადება და იზრდება სადმე სხვაგან, ხოლო როცა ეყრება სხეულს, ორივენი, ბავშვურ შიშს: ვაითუ ქარმა მართლაც განფანტოს და
იღუპება და იშლება ისიც? განაქაროს სხეულს გაყრილი სული, განსაკუთრებით მაშინ, როცა
- სრული სიმართლეა, ჩემო სიმია, - თქვა კებესმა, - როგორც უქარობისას კი არა, ქართ ბობოქრობისას კვდებაო კაცი.
ჩანს, ჩვენ დავამტკიცეთ მხოლოდ ნახევარი იმისა, რისი მაშინ კებესმა გაიცინა და თქვა: - ჰოდა, ეცადე დაგვიხსნა მაგ
დამტკიცებაც გვსურდა, დავამტკიცეთ მხოლოდ ის, რომ ჩვენი შიშისაგან, ჩემო სოკრატე, ან, უფრო სწორად, ჩვენ კი არა, ეცადე
სული არსებობდა მანამდეც, სანამ ჩვენ მოვიდოდით ქვეყნად. დაიხსნა პატარა ბავშვი, რომელიც ჩვენში ზის და რომელსაც ეშინია
მაგრამ თუ გვსურს სრულვყოთ მტკიცება, უნდა დავამტკიცოთ, რომ ამის. ჰო, ეცადე დაიხსნა და დაამშვიდო იგი, რათა არ ეშინოდეს
ჩვენი სიკვდილის შემდეგაც ისევე იარსებებს იგი, როგორც ჩვენს სიკვდილისა, როგორც ბუასი.
დაბადებამდე არსებობდა, არა? - ამისათვის, - თქვა სოკრატემ, - დღემუდამ ჯადოსნური
- მაგრამ ეგ ისედაც დამტკიცებულია, ჩემო სიმია და კებეს, - სიმღერები უნდა ვუმღეროთ მას, ვიდრე სრულიად არ განვკურნავთ
თქვა სოკრატემ, - ამაში თვითონაც დამეთანხმებით, თუ ინებებთ და ამ შიშისაგან.
ჩვენს უკანასკნელ საბუთს შეუერთებთ მეორეს, რომელიც ადრე - მაგრამ თუკი შენ გვტოვებ, ჩემო სოკრატე, - ჰკითხა კებესმა,
ერთხმად მივიღეთ და რომლის მიხედვითაც მკვდართაგან იბადება - სადღა ვიპოვით მაგ ჯადოქარ მომღერალს ჩვენ?
ყველა ცოცხალი. რადგან, თუ ჩვენი სული ჩვენს დაბადებამდეც - საბერძნეთი დიდია, კებეს, - მიუგო სოკრატემ, - და, ალბათ,
არსებობდა და თუ ზეგარდმო გარდმოსული ამქვეყნიური ასეთი ჯადოქრებიც მოეძებნებიან მას. ეგეც არ იყოს, იცი რამდენი
სიცოცხლისათვის სხვა რამისგან კი არა, კვდომისა და უცხო თესლი არსებობს ქვეყნად? და თქვენ გმართებთ ყველას

ეწვიოთ, ყველგან გამოიკითხოთ, ყველგან ეძიოთ ეგ ჯადოქარი, - აგრეა, - თქვა კებესმა.

ეძიოთ ძალ-ღონისა და სახსრების დაუზოგავად, რადგან უკეთესს - მაგრამ მარტივს ხომ ისეთ საგნებს ვუწოდებთ ჩვენ,
რას მოახმართ სიმდიდრეს თქვენსას? და მერე, თვით თქვენშიც რომელნიც არასოდეს არ იცვლებიან და ერთი და იგივენი არიან
უნდა ეძიოთ იგი, რადგან ძნელია, ძალზე ძნელია პოვნა იმისი, ვინც მუდამ, და პირიქით, რთულ საგნებად ვთვლით ისეთ საგნებს,
თქვენზე უკეთ უმღერებდა მაგ ჯადოსნურ სიმღერებს ბავშვებს. რომელნიც მიწყივ იცვლებიან და არასოდეს არ არიან ერთი და
- აგრეც ვიქმთ, - მიუგო კებესმა, - მაგრამ თუ შენ არ იგივე.
გეწყინება, მოდი, მივუბრუნდეთ მას, რაზეც შევჩერდით. - დიახ.
- პირიქით, რატომ არ უნდა მივუბრუნდეთ ვითომ? - ახლა კი მივუბრუნდეთ მას, რაზეც წეღან ვლაპარაკობდით,
- აი, ეს მესმის, - თქვა კებესმა. - განაგრძო სოკრატემ, - როგორ გგონია, არსი თავის თავში,
რომელსაც ჩვენი კითხვებისას და პასუხებისას ჭეშმარიტ არსებობას
XXV მივაწერთ, მუდამ ერთი და იგივეა თუ ერთ შემთხვევაში ასეთია,
სხვაში - ისეთი? ავიღოთ ტოლობა თავის თავში ან რომელიმე სხვა
- ამრიგად, - განაგრძო სოკრატემ, - ჯერ ასეთი კითხვა უნდა არსი თავის თავში. განა ისინი განიცდიან რამე ცვლილებას?
მივცეთ საკუთარ თავს: საგანთა რომელი გვარი განიცდის გაფანტვა- ვფიქრობ, პირიქით, თავის თავში რომ არსებობენ, მარტივნი და
განქარებას? რომელ საგანთათვის უნდა ვშიშობდეთ, ვაითუ ერთსახოვანი, ერთი და იგივენი რჩებიან მუდამ და არსად და
დაიშალონო ისინი ან რომელთათვის არ უნდა ვშიშობდეთ ჩვენ? და არასდროს არაფერს არ ძალუძთ მათი შეცვლა.
მერე, საჭიროა გავარკვიოთ, ამ ორ გვართაგან მაინც რომელს - არაფერს, რა თქმა უნდა არაფერს, ჩემო სოკრატე, - თქვა
ეკუთვნის სული და ამის მიხედვით დავასკვნათ, მისთვისაც კებესმა.
გვმართებს შიში თუ არა? - მაგრამ, მეორეს მხრივ, ხომ არსებობს მშვენიერ საგანთა,
- მართალი ბრძანდები, - თქვა კებესმა. ვთქვათ, კაცთა, ცხენთა, სამოსთა თუ სხვა მათ მსგავსთა დიდი
- რას იტყვი, განა სწორედ ის საგნები არ განიცდიან დაშლას, სიმრავლე, რომელთაც ისევე მივაწერთ ტოლობას, მშვენიერებას ან
რომელნიც შედგენილნი ანუ რთულნი არიან ბუნებით? რადგან, რომელიმე სხვა თვისებას, როგორც თავის თავში არსებულ მათ
შედგენილნი რომ არიან, შემადგენელ ნაწილებად იშლებიან კიდეც; სეხნიებს? რას იტყვი, ისინიც უცვლელნი არიან მუდამ თუ, ამ
ხოლო მარტივი საგნები, რომელთაც შემადგენელი ნაწილები არ უკანასკნელთა საპირისპიროდ, არსად, არასდროს, არც თავის
გააჩნიათ, დაშლას როდი განიცდიან შედგენილი საგნების მსგავსად. თავთან, არც ერთმანეთთან მიმართებაში არ არიან ერთი და იგივე?

- არა, - თქვა კებესმა, - არასოდეს არ არიან ერთი და იგივე. - მაგრამ, როცა ხილულზე ვმსჯელობთ და უხილავზე, განა
- მაგრამ შენ შეგიძლია შეხებით, ხედვით ან სხვა გრძნობით კაცის ბუნებიდან არ გამოვდივართ? ან, იქნებ, სხვა ბუნებას
აღიქვა ისინი, მაშინ როდესაც მარად უცვლელ საგნებს აზრით თუ გულისხმობ შენ?
მისწვდები მხოლოდ, რადგან უნივთოდ არიან და უხილავნი. - არა, კაცისას.
- მაშასადამე, რას ვიტყვით სულზე, ხილულია თუ
XXVI უხილავი?
- უხილავი.
- მართალია, - თქვა კებესმა. - ესე იგი, უნივთო, არა?
- მაშ, მოდი, მივიღოთ, რომ არსებობს საგანთა ორი გვარი: - დიახ.
ერთი - ხილულთა, მეორე - უხილავთა, - უთხრა სოკრატემ. - ამრიგად, სული უფრო მეტად უხილავს წააგავს, სხეული
- მივიღოთ, - მიუგო მან, კი - ხილულს.
- და რომ, თუ უხილავნი ერთი და იგივენი არიან მუდამ, - უცილობლად.
ხილულნი არასოდეს არ არიან ერთი და იგივენი.
- ეგეც მივიღოთ, - დათანხმდა კებესი. XXVII
- ახლა მითხარი, რისგან შევდგებით ჩვენ, თუ არა სულისა
და სხეულისაგან? - ჰკითხა სოკრატემ. - მაგრამ ადრე ხომ იმასაც ვამბობდით, რომ როცა რაიმეს
- მაგათგან მხოლოდ, - მიუგო მან. ძიებისას სული იყენებს ხედვას, სმენას ან სხვა რამ გრძნობას, ერთის
- კი მაგრამ, ამ ორ გვართაგან რომელს უფრო ემსგავსება და სიტყვით, იყენებს სხეულს ( რადგან რაიმეს ძიებისას გრძნობათა
ენათესავება სხეული? გამოყენება სხეულის გამოყენებას ნიშნავს), ეს უკანასკნელი მიწყივ
- რა თქმა უნდა, ხილულთა გვარს. ცვლად საგანთა სამყაროსაკენ იტაცებს მას. და, როცა თავს ამოყოფს
- ჩვენი სულისათვის რაღას იტყვი, ხილულია თუ უხილავი? ამ სამყაროში, იბნევა სული, გზააბნეული აწყდება საგნიდან საგანს
- უხილავია, ჩემო სოკრატე, ყოველ შემთხვევაში, კაცთათვის და ბარბაცებს მემთვრალესავით.
მაინც. - სრული სიმართლეა.
- და, პირიქით, როცა რაიმეს ძიებისას სული თავის თავს
ეყრდნობა მხოლოდ, სიწმინდის, მარადისობის, უკვდავებისა და

უცვლელობის სამყაროში გადადის იგი და იქვე რჩება, ნაწილი და - მაშასადამე, რომელს ჰგავს სული?
ნათესავი ამ სამყაროსი, რჩება მანამ, სანამ თავის თავში ჰგიეს და - ცხადია ღვთაებრივს, ჩემო სოკრატე, ხოლო სხეული -
სანამ ძალი შესწევს ამისათვის. და მაშინ მის ცთომასაც ეღება ბოლო, მოკვდავს.
რადგან უცვლელობის სამყაროს რომ სწვდება და ეზიარება, - მერედა, ჩემო ძვირფასო კებეს, - განაგრძო სოკრატემ, - თუ
ემსგავსება კიდევაც მას. ხოლო სულის ამ წვდომას და ამ ზიარებას ჩვენი სიტყვებიდან უშუალოდ გამომდინარეობს, რომ სული
აზროვნებას ვეძახით ჩვენ. ყველაზე მეტად წააგავს ღვთაებრივს, უკვდავს, ერთსახოვანს,
- მართალს ბრძანებ, ჩემო სოკრატე, - თქვა კებესმა. გონით საცნაურს, უშლელს, მარადის უცვლელსა და თავისთავადს,
- მაშინ, ჩვენს ძველსა თუ აწინდელ სიტყვებზე სხეული კი - კაცურს, მოკვდავს, მრავალსახოვანს, არა გონით -
დაყრდნობით, მითხარი, საგანთა რომელ გვარს უფრო ემსგავსება და გრძნობით საცნაურს, შლადს, მიწყივ ცვლადსა და არათავისთავადს,
ენათესავება სული? განა შეიძლება ეჭვი შევიტანოთ მათს სიმართლეში და ვთქვათ, რომ
- მე მგონია, - მიუგო კებესმა, - შენი მტკიცების შემდეგ ეს არაა ასე?
თვითონ ბრიყვიც კი აღიარებს, რომ მარად უცვლელს უფრო ჰგავს - არ შეიძლება.
იგი, ვიდრე მიწყივ ცვლადს.
- სხეული? XXIX
- სხეული კი - ამ უკანასკნელს.
- და თუ ასეა, მაშ, სხეულს დაშლა უწერია, ხოლო სულს
XXVIII სრული უშლელობა თუ რაღაც ასეთი, არა?
- რა თქმა უნდა.
- ერთი ამასაც დაუკვირდი. ერთად რომ შეჰკრა სული და - მაგრამ შენ იცი, რომ კაცის სხეული, კაცის ხილული და
სხეული, ბუნებამ სხეულს მონობა და მორჩილება არგუნა წილად, ნივთიერი ნაწილი, რომელსაც სიკვდილის შემდეგ გვამს ვუწოდებთ
ხოლო სულს - ხელმწიფება და მეუფება. ახლა მითხარი, ამ ორთაგან და რომელიც დასაშლელად და დასარღვევადაა განწირული,
რომელი ჰგავს ღვთაებრივს და რომელი - მოკვდავს? როგორ გგონია, სიკვდილისთანავე კი არ იხრწნება, არამედ მხოლოდ კაი ხნის
განა ბუნებამ სწორედ ღვთაებრივს არ მიჰმადლა ხელმწიფებისა და შემდეგ, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ეგ გვამი აყვავებული სხეულია
მეუფების ნიჭი, ხოლო მოკვდავს - მონობის და მორჩილების? ყმაწვილი ქალისა ანდა ჭაბუკის. მეტიც, დამჭკნარი და
- დიახ. მეგვიპტელთა[1] წესით დაბალზამებული სხეული თითქმის

უცვლელად ინახება წარმოუდგენლად ხანგრძლივი დროის იგი, ღვთაებრივ, უხილავ, უკვდავსა და ბრძნულ სამყაროში, სადაც,
განმავლობაში. მაგრამ მაშინაც კი, როცა სხეული იხრწნება, ყველა ძველ ცთომათა, სიშლეგეთა, შიშთა, შმაგ ვნებათა თუ სხვა
ზოგიერთი მისი ნაშთი და ნამუსრევი, როგორც მაგალითად, კაცურ გულისთქმათაგან განრინებული, ნეტარებას ეზიარება და
ძვლები, ძარღვები და მისთანანი, იმდენხანს ძლებს, რომ უკვდავი სადაც, როგორც ნათელღებულთათვის იტყვიან, უკვდავთა
ეგონება კაცს. ასე არაა? სიახლოვით იშვებს და იხარებს მარადის. რას იტყვი, განა აგრე არაა,
- დიახ. ჩემო კებეს?
- და რაღა სული, უხილავი ნაწილი ჩვენი, კეთილი და - აგრეა, ვფიცავ ზევსს, - მიუგო მან.
ბრძენი ღვთაებისაკენ მიდრეკილი და მიქცეული მასავით წმინდა,
ნათელი და უხილავი[2] სამყაროსაკენ, რომელსაც ჰადესს ვუწოდებთ XXX
მართებულად და რომელსაც, თუ ღვთის ნება იქნება, ჩემმა სულმაც
უნდა მიაშუროს მალე, ვიმეორებ, რაღა მაინცდამაინც სული, ეგ - მაგრამ რას ვიტყვით, როცა სული შერყვნილი და
ჩვენი წმინდა და უხრწნელი სული, გაქრება და განქარდება შებილწული ეყრება სხეულს? რადგან, თუ ამქვეყნად მიწყივ
სხეულიდან ამოსვლისთანავე, როგორც უმრავლესობას სხეულის სიცოცხლით ცოცხლობდა, სხეულს ემსახურებოდა,
წარმოუდგენია კაცთა? მე კი სულ სხვაგვარად წამომიდგენია, ჩემო სხეულს ეტრფოდა და იმდენად იხიბლებოდა მისი ვნებებით და
ძვირფასო მეგობრებო, სიმია და კებეს: ჩემის აზრით, როცა სული სურვილებით, რომ აღარაფერს რაცხდა ჭეშმარიტად, გარდა იმისა,
წმინდად და შეურყვნელად ეყრება სხეულს, როცა ნივთიერი რასაც სხეულის სახე აქვს, რასაც შეიძლება ხელით შეეხო, რაც
ბუნების ნატამალიც არ მიჰყვება თან და ეს იმიტომ, რომ ამ შეიძლება დაინახო, შეჭამო, შესვა ანდა ვნებათა დაცხრომისთვის
სიცოცხლეში სხეულთან ნებსითი ურთიერთობით კი არ გამოიყენო, მაშინ როდესაც, ჩვეულებრივ ზიზღით უმზერდა,
ისვრებოდა, პირიქით, შეძლებისამებრ, გაურბოდა მას და თავის უფრთხოდა და გაურბოდა მას, რასაც თვალთაგან წყვდიადი
თავში ოდენ შთენილი მთელის არსებით ეძლეოდა სიბრძნის დაფარავს, რაც უხილავია, რაც მხოლოდ გონით საცნაურია და
სიყვარულს და ზრუნვას მშვიდი აღსასრულისათვის; რას იტყვით, ფილოსოფიით საწვდომი, - როგორ გგონია, განა ეგ სული წმინდად
განა სწორედ ეს არაა ნამდვილი ზრუნვა სიკვდილისათვის? და შეურყვნელად გაეყრება სხეულს?
- რა თქმა უნდა, - მიუგო კებესმა. - ვერაფრის დიდებით, - მიუგო კებესმა.
- ჰო, იმას გეუბნებოდი, რომ, როცა სული აგრე წმინდა და - პირიქით! წმინდად და შეურყვნელად კი არა, ვფიქრობ
შეურყვნელად ეყრება სხეულს, მისივე მსგავს სამყაროში გადადის ნივთიერი ბუნებით გასვრილი და განწონილი გაეყრება მას. რადგან

სხეულთან მუდმივი ერთობა და ურთიერთობა, სხეულისთვის XXXI

მუდმივი ზრუნვა ნივთიერ ბუნებასთან შეზრდის და შეანივთებს
სულს. - ხოლო შემოსვით, ბუნებრივია, იმ არსთა სხეულს შემოსენ,
- რა თქმა უნდა. რომელთაც ზნით წააგავდნენ ძველ სიცოცხლეში[1].
- მაგრამ, როგორც ჩანს, ეგ ნივთიერი ბუნება ქვე- - რომელ არსთათვის იტყვი მაგას, ჩემო სოკრატე?
დამზიდველია[1], ჩემო ძვირფასო კებეს, მძიმე, ხილული და - ასე მაგალითად, იმ კაცთა სულნი, რომელნიც მხოლოდ
მიწიერი, რაკი მის მიერ განწონილი სული სიმძიმის გავლენით უკან, ნაყროვანებას, მრუშობას და მემთვრალეობას ეძლეოდნენ მთელის
ხილული სამყაროსკენვე მოისწრაფვის, უხილავი სამყაროს და მისი არსებით, ვირთა და მათგვარ ცხოველთა სხეულს შეიმოსენ. აგრეა,
მეუფის წინაშე წარდგომის შიშით შემკრთალი; და კვლავ ამ ქვეყნად არა?
მო-რა-იქცევა, როგორც ამბობენ, სამარხთა და სამარის ქვათა - მართალს ბრძანებ.
ირგვლივ იწყებს ბორიალს, რომელთა შორიახლოს მართლაც - ხოლო მათი სულები, ვინც უსამართლობა, ტირანია და
ხედავენ ხოლმე მწუხარე აჩრდილებს: ამ სახით გვეცხადებიან ძარცვა-გლეჯა არჩია ყველაფერს, მგლებსა, ქორებსა და ძერებში
სულნი, რომელნიც წმინდად კი არ გაჰყრიან სხეულს, არამედ გარდასხეულდებიან უთუოდ. აბა, სხვაგან სად წავლენ ისინი?
ხილულის უწმინდურებაც წარიტანეს თან და, ამიტომ, ხილულნი - რა თქმა უნდა, ვერსად, - მიუგო კებესმა, - მათს იქით გზა
ხდებიან თავადაც. არა აქვთ.
- მართალია, ჩემო სოკრატე. - ასე რომ, - განაგრძო სოკრატემ, - ცხადია, ყველა
- რა თქმა უნდა, მართალია, კებეს, მართალია ისიც, რომ ეგ დანარჩენთა სულებიც იმ არსთა სხეულებს შეიმოსენ, რომელთაც
სულნი კეთილთა სულნი კი არ არიან, არამედ ბოროტთა სულნი, ზნით წააგავდნენ ძველს სიცოცხლეში.
რომელთაც ყველა ძველი ბოროტებისთვის საფლავთა შორის - ცხადია, - დაუდასტურა კებესმა.
ბორიალი ერგოთ სასჯელად. და ბორიალობენ ეგ სულნი მანამ, სანამ - ხოლო მათგან ყველაზე სვებედნიერნი არიან და ყველაზე
მიწყივ მათი თანამდევი ნივთიერი ბუნების წყურვილით დევნილნი მშვენიერ სხეულებში გარდასხეულდებიან მათი სულები, ვინც
ახალ სხეულს არ შეიმოსენ. მთელი სიცოცხლის მანძილზე სრულყოფდა თავის თავში
საზოგადოებრივ და სახელმწიფოებრივ სათნოებას, რომელსაც
თავდაჭერილობას და სამართლიანობას უხმობენ და რომელსაც

მხოლოდ ზრუნვით ეზიარა და რუდუნებით, ფილოსოფიისა და რომელთაც არ უწყიან საით მიდიან. პირიქით, რაკი სწამთ, რომ არ
აზროვნების დაუხმარებლად. უნდა განუდგნენ ფილოსოფიას, არც ფილოსოფიით ბოძებულ
- კი მაგრამ, სხვებზე ბედნიერნი ვითომ რითი არიან ისინი? განწმენდას და განთავისუფლებას. ისინი მისკენ მიდრკებიან და
- იმით, რომ მათსავით საზოგადოებრივ და თვინიერ არსთა, მისდევენ იმ გზას, რომელზეც სიბრძნის სიყვარული მიუძღვით წინ.
ვთქვათ, ფუტკრების, კრაზანების თუ ჭიანჭველების სხეულებში - რას ამბობ, სოკრატე?
შებრუნდებიან ანდა, სულაც, ადამიანის სხეულს შეიმოსენ ხელახლა
და მაშინ მათგან დაიბადებიან კეთილნი კაცნი. XXXIII
- შეიძლება.
- ახლავე მოგახსენებთ, - მიუგო მან. - ცოდნის
XXXII ტრფიალთათვის ნათელია, რომ, როცა ფილოსოფია მიირქმევს მათ
სულს, სხეულს მიკრულს და მიწებებულს მიირქმევს მას. ამიტომ
- ხოლო უკვდავთა დასს ვერვინ მიეახლოს, ფილოსოფოსთა სული იძულებულია თავის თავიდან კი არა, სხეულის დილეგიდან
და მათ გარდა, ვისი სულიც სავსებით წმინდად ეყრება სხეულს; ეს უმზიროს საგნებს და, ამრიგად, სრული უმეცრების წყვდიადში
კი ცოდნის ტრფიალთ ხელეწიფების მხოლოდ. სწორედ ამისთვისაა, იბორიალოს. და ჭვრეტს აგრე ტყვექმნილი სული მაგ შემზარავ,
ჩემო ძვირფასნო, სიმია და კებეს, რომ ჭეშმარიტი ფილოსოფოსნი ვნებათაგან შობილ უკუნეთს და გრძნობს, ყველაზე მეტად
ყოველნაირად ეკრძალებიან უკლებლივ ყველა ხორციელ ვნებას და თვითონვე რომ მიუძღვის ბრალი თავის ტყვექმნაში. მერე,
მტკიცედ იზღუდავენ თავს მათგან. მაგრამ ასე იმიტომ კი არ ვამტკიცებ მე, ცოდნის ტრფიალთათვის ისიც ნათელია, რომ როცა
იქცევიან, თითქოს ოჯახის დაქცევის და გაღატაკების შიში ჰქონდეთ ფილოსოფია აგრე ტყვექმნილს მიირქმევს მათ სულს, წყნარად და
ვერცხლისმოყვარეთა მსგავსად, არც იმიტომ, თითქოს პატივის მოთმინებით იწყებს მის გამხნევებას, განთავისუფლებას და
აყრას და სახელის გატეხას უფრთხოდნენ, როგორც პატივისა და განსწავლას: უხსნის, რაოდენ ყალბია ხედვით, სმენით ან სხვა
ძალაუფლების მოყვარენი უფრთხიან ამას. გრძნობით აღქმული საგანი, ურჩევს თავი ანებოს გრძნობებს და
- ეგ არც შეჰფერის მათ, სოკრატე, - შენიშნა კებესმა. მხოლოდ აუცილებლობისას მიმართოს მათ, უბრძანებს, შეკრბეს დ
- არ შეჰფერის, ვფიცავ ზევსს, - განაგრძო მან, - ამიტომ შეიკრას საკუთარ თავში და არაფერს ენდოს, გარდა თავისი თავისა
ისინი, ვინც თავისი სხეულისაგან კერპებს არ ქმნიან და მაშინ, როცა თავისივე თავით ჭვრეტს თავის თავში არსებულ
სულისათვის ზრუნავენ მხოლოდ, იმ კაცთა გზას როდი მისდევენ, საგნებს, ხოლო როცა, პირიქით, სხვა რამით ჭვრეტს და სხვა რამეს

ჭვრეტს, არაფერი მიიჩნიოს ჭეშმარიტად, რადგან ეგ სხვა რამე აჩვენებს ჭეშმარიტად. ხოლო სხეულის თანამოაზრედ ქცეული, მისი
გრძნობით საცნაურია და ხილული, ის კი, რასაც სული ჭვრეტს, თანამავალი და თანამეინახეც ხდება და წმინდად კი აღარ ეყრება
მხოლოდ გონით საცნაურია და უხილავი. და მაშინ, ჭეშმარიტი სხეულს, არამედ ნივთიერი ბუნებით სავსე და გასვრილი. ამიტომ
ფილოსოფოსის აგრე განთავისუფლებული სული ხვდება, რომ არ მალე სხვა სხეულში გარდასხეულდება იგი, სადაც ღივდება, ფესვს
უნდა ეურჩოს თავისი მხსნელის ნებას. ამიტომ, შეძლებისამებრ, იდგამს თესლივით და, ამრიგად, კარგავს თავის კუთვნილ წილს
თავს არიდებს ყველა განცხრომას, ვნებას, მწუხარებას და შიშს, ღვთაებრივთან, წმინდასთან და ერთსახოვანთან თანაარსებობისას.
რადგან იცის, რომ მეტისმეტი განცხრომა, მწუხარება, შიში თუ ვნება - სრული სიმართლეა, ჩემო სოკრატე, - თქვა კებესმა.
მარტოოდენ იმ ბოროტებას კი არ დაატეხს თავზე, რასაც ბრბო
თვლის ბოროტებად - სნებას რაიმეს ან განცხრომათა გულისთვის XXXIV
ქონების განიავებას - არამედ ყველაზე შემზარავ და დიდ
ბოროტებასაც, თუმცა თვითონ ვერც კი გრძნობს ამას. - სწორედ ეგაა, ჩემო კებეს, ცოდნის ჭეშმარიტ ტრფიალთა
- რა ბოროტებაა ეგ, სოკრატე? - ჰკითხა კებესმა. თავდაჭერილობის და სიმამაცის მიზეზი და არა ის, რაც
- აი, რა: კაცის სული, როცა მას მეტისმეტად ახარებს ან უმრავლესობას ჰგონია კაცთა. თუ შენც მათსავით ფიქრობ?
აწუხებს რამე, ძალაუნებურად ფიქრობს, რომ ის, რაც მასში ამ - არა.
გრძნობებს იწვევს, ყველაზე უფრო ნამდვილია და ჭეშმარიტი, - კარგია, რომ არა, რადგან ისინი ცდებიან, კებეს. ჭეშმარიტი
თუმცა, სინამდვილეში, აგრე სულაც არაა საქმე, რადგან ყველა მაგ ფილოსოფოსის სული არასოდეს არ ფიქრობს, რომ ფილოსოფიამ
სიხარულის თუ წუხილის სათავე უპირატესად ხილულ სამყაროში მხოლოდ იმიტომ უნდა გაათავისუფლოს იგი, რათა
ძევს. აგრე არაა? განთავისუფლებული კვლავ მიეცეს სიხარულს და მწუხარებას,
- რა თქმა უნდა. კვლავ მიუბრუნდეს თავის ბნელ დილეგს და, ამგვარად, პენელოპას
- მაგრამ სული ყველაზე მეტად განა მაშინ არ იკვრის და დაუსრულებელი რუდუნების გზას შეუდგეს, ოღონდ საპირისპირო
იბოჭება სხეულის მიერ, როცა ეგ გრძნობები ამღვრევენ მას? მხრივ[1]. არა, ეგ სული მხოლოდ მყუდროების სადგურს დაეძებს,
- როგორ? ვნებათაგან აუმღვრეველ სადგურს, მხოლოდ გონებას მისდევს და
- ყველა სიხარული, ყველა წუხილი სულს თითქოს წამითაც არ სწყდება მას, მხოლოდ ჭეშმარიტს, ღვთაებრივს და
სამსჭვალით ამსჭვალავს და, ერთგვარად, კიდეც ამსგავსებს ზეცნობიერს უჭვრეტს და ამ ჭვრეტაში პოულობს საზრდელსაც,
სხეულს, ასე რომ, მისთვის ჭეშმარიტად იქცევა ის, რასაც სხეული რადგან სწამს, რომ ვიდრე სხეულს არ გაჰყრია, მაგ სიცოცხლით

უნდა იცოცხლოს, რათა სხეულის სიკვდილის შემდეგ თავისი მაგრამ გვეშინია ჩვენი უადგილო კითხვით არ შეგაშფოთოთ,
მშობლიური, თავისივე მსგავსი სამყაროს წიაღს მიაშუროს, ყველა რადგან შენ შენი უბედურებაც გეყოფა.
ხორციელი სიბილწისაგან თავდახსნილმა და თავისუფალმა. ხოლო ეს რომ ისმინა, სოკრატემ წყნარად გაიცინა და თქვა:
მაგ საზრდელით რომ საზრდოობს, მაგ სიცოცხლით რომ - ვაი ჩემს თავს, მართლა უბედურს, ეს რა მესმის, ჩემო სიმია?
ცოცხლობს, სულს უკვე არაფერი აღარ აშინებს, ჩემო სიმია და კებეს, როგორღა ვარწმუნო სხვები, თავს სულაც არ ვთვლი-მეთქი
აღარ აშინებს ის, რომ სხეულს გაყრილი ქარის მიერ განქარდება და უბედურად, თუკი თქვენც ვერ დამირწმუნებიხართ? თუკი
განიფანტება, გაქრება და კვალიც არსად დარჩება მისი. მართლაც შიშობთ, რომ თქვენი შეკითხვის შემდეგ უფრო
უბედურად ვიგრძნობ თავს, ვიდრე ოდესმე? როგორც ჩანს, გედებზე
XXXV უარეს წინასწარმხედად მთვლით და წინასწარმეტყველად, რადგან
გედები სიკვდილის წინ მღერიან ხოლმე, მღერიან ისე ნაზად და
როცა სოკრატე ლაპარაკს მორჩა, სიჩუმე ჩამოვარდა დიდის წარმტაცად, როგორც არასდროს არ უმღერიათ[1]. და ეგ სიმღერა
ხნით. ჩანდა, თვითონვე ჩააფიქრა მისმა სიტყვებმა. ჩააფიქრა ბევრი სიხარულის სიმღერაა: მათ ახარებთ იმ ღვთაებისაკენ მოქცევა,
ჩვენგანიც, მხოლოდ კებესი და სიმია ჩურჩულებდნენ ერთმანეთს რომელსაც ემსახურებიან. ხოლო კაცნი, სიკვდილის შიშით
შორის. ეს რომ შენიშნა, სოკრატემ - რას ჩურჩულებთო, - ჰკითხა მათ, შემკრთალი კაცნი, ცილს სწამებენ გედებს, როცა ამბობენ, რომ ეგ
იქნებ ჩემი სიტყვები არ გაკმაყოფილებთ? ამას იმიტომ გეუბნებით, სიმღერა სიხარულით კი არა, მწუხარებით შობილი სიმღერაა,
რომ მათში სადავო და საჭოჭმანო მართლაც ბევრი რამაა მისთვის, რომლითაც ისინი საკუთარ სიკვდილს დასტირიან თითქოს. რატომ
ვინც აპირებს გამოწვლილვით განჩხრიკოს და განიხილოს ისინი. არ ესმით, ნეტა, რომ არც ერთი ფრინველი არ დაიწყებს სიმღერას
თუ სხვა რამეზე ჩურჩულებთ, რა მეთქმის, მაგრამ თუ ჩემი სიტყვები მაშინ, როცა ჰშია, როცა სცივა, ანდა სხვა რამ აწუხებს მას. და ამ
გაეჭვებთ, ნუ გერიდებათ, პირდაპირ თქვით თქვენი სათქმელი, ფრინველებს ბულბული, მერცხალი და ოფოფიც უნდა
იქნებ ჩემზე უკეთ თქვათ რამე. მეც დამიხმარეთ, თუ ფიქრობთ, რომ მივათვალოთ, რომელთა სიმღერა, როგორც ამტკიცებენ, საკუთარი
ჩემი დახმარებით უფრო მალე უკუჰყრით ეჭვებს. უბედობის გლოვაა მხოლოდ[2]. მე კი ვამტკიცებ, რომ მწუხარება
- მართალი გითხრა, ჩემო სოკრატე, - თქვა სიმიამ, - ორივეს როდი ამღერებს მაგ ფრთოსნებს და მით უმეტეს, გედებს, აპოლონის
დიდი ხანია გვაწვალებს ეჭვი და ერთმანეთს ჩავციებივართ, არა შენ წმინდა ფრინველებს, რომელთაც წინასწარხედვის ნიჭი უწყალობა
ჰკითხე და არა შენო. ხომ იცი, როგორ გვაინტერესებს შენი აზრი. პატრონმა; და რაკი წინასწარ ჭვრეტენ ჰადესის ყველა სიკეთეს,
ამიტომ სიკვდილის დღეს უფრო ტკბილად მღერიან და უფრო

ხარობენ, ვიდრე ოდესმე. ხოლო მეც, ჩემის მხრივ, მწამს, რომ ახლა უკვე აღარ შემრცხვება შეკითხვისა, რადგან თვითონვე მაქეზებ
აპოლონს ვემსახურები, აპოლონსვე შეწირული, გედების მსგავსად[3] ამისთვის და ეგეც არ იყოს, ვაითუ მერე ვინანო, რატომ არ ვარქვი-
და რომ წინასწარმეტყველების ნიჭი გედებზე ნაკლებ როდი მეთქი, რასაც ვფიქრობდი. მართალი გითხრა, ჩემო სოკრატე, როცა
მომმადლა პატრონმა ჩემმა. ამიტომ მათსავით მშვიდად და მარტო თუ კებესთან ერთად ვჩხრეკ შენს სიტყვებს, თავიდან
უდრტვინველად ვეთხოვები სიცოცხლეს. ჰოდა, ნუ გერიდებათ, ბოლომდე დამაკმაყოფილებელი როდი მეჩვენება ისინი.
მკითხეთ რაც გინდათ, რაც გაწუხებთ, მკითხეთ, ვიდრე თერთმეტი
ათენელი გვრთავს მაგის ნებას. XXXVI
- კეთილი, - თქვა სიმიამ, - მაშინ ჯერ მე გამოგიტყდები,
გეტყვი, რა მჭირს, რა მაეჭვებს და მერე, დაე, კებესმა თქვას, რატომ - და, შესაძლოა, სამართლიანადაც გეჩვენება, ჩემო
არ ეთანხმება შენს სიტყვებს. შენი არ იყოს, მეც მგონია, ჩემო მეგობარო, - უთხრა საოკრატემ, - მაგრამ თქვი, რა არ გაკმაყოფილებს
სოკრატე, რომ ყოველივე იმის ცოდნა, რაზედაც ჩვენ მაინც?
ვლაპარაკობდით, ამ სიცოცხლეში ან, საერთოდ, შეუძლებელია, ან - რა და ის, რომ შენი სიტყვები შეიძლებოდა ჰარმონიის,
მეტისმეტად ძნელი. მაგრამ, მეორეს მხრივ, რაოდენ მხდალი და ლირისა და სიმების მიმართაც თქმულიყო, რადგან ძნობილი ლირის
სულმოკლე უნდა იყოს კაცი, რომ უარი თქვას იმის ყოველმხრივ, ჰარმონიაც უხილავია, უსახელო, ღვთაებრივი და დიდშვენიერი,
ძირფესვიან განხილვაზე, რაც ჩვენი მსჯელობის საგანს ეხება, და ხოლო ლირა სიმებითურთ ნივთიერი, შედგენილი და მიწიერი
ნაადრევად მიიქცეს უკან. რადგან აქ ორი გზაა და ამ ორიდან ერთი სხეულია, მოკვდავის ნათესავი და თვისტომი. ჰოდა, თუ ვინმე
მაინც უნდა ვირჩიოთ: ან სხვებისგან ვისწავლოთ ჭეშმარიტება, ანდა დაამსხვრევს ლირას, ან მის სიმებს დაგლეჯს და დაწყვეტს, ხომ
ჩვენით მივაკვლიოთ მას. ხოლო თუ ორივე გზა მცდარი აღმოჩნდა, შეუძლია მასაც სწორედ შენი სიტყვებით ამტკიცოს - ჰარმონია არ
მაშინ, ისღა დაგვრჩება, კაცთა ყველა ნააზრევს და ნაფიქრალს შორის დაღუპულა და არსებობას აგრძელებსო აუცილებლად? რადგან
ამოვარჩიოთ ყველაზე უკეთესი, ყველაზე ძნელად უკუსაგდები, ყოვლად წარმოუდგენელია არსებობდეს ლირა, რომლის სიმებიც
მივენდოთ მას, როგორც მცირე ორჩხომელას რასმე და მაგ დაწყვეტილია, არსებობდეს სიმები, რომელთა ბუნება მოკვდავია,
ორჩხომელით გადავცუროთ ცხოვრების ზღვა, რაკი არა ღირს ვართ ხოლო ჰარმონია, ღვთაებრივისა და უკვდავის თვისტომი და
უფრო უშიშრად, უფრო მტკიცედ და მკვრივ ხომალდზე მონათესავე, არსებობას წყვეტდეს და იღუპებოდეს მასზე ადრე, რაც
აღვასრულოთ ეგ ხიფათით სავსე მგზავრობა; ხოლო მტკიცე მოკვდავია. პირიქით, კაცს შეუძლია თქვას, რომ ჰარმონია
ხომალდიო რომ ვამბობ, მე ვგულისხმობ უფლის გამოცხადებას. აუცილებლად აგრძელებს არსებობას სადღაც და რომ ხე და სიმები

უფრო უმალ იხრწნებიან, ვიდრე თვითონ განიცდიდეს ამის მსგავს მოვუსმინოთ: ვნახოთ, თავის მხრივ, რას გვეტყვის იგი? ამით ჩვენ
რასმე. მე მგონია და, ჩანს, შენც ასე გგონია, სოკრატე, რომ სული დროსაც მოვიგებთ, რადგან, ვიდრე ილაპარაკებს, მოვიფიქრებთ, რა
უპირატესად ამ სახით წარმოგვიდგება ჩვენ: სწორედ ისევე, როგორც მივუგოთ მას. ხოლო როცა ორივეს მოვუსმენთ, ან დავეთანხმებით,
ჩვენი სხეული ცხელის და ცივის, მშრალის და სველის და მათს თუ ვნახავთ, რომ ისინი ბანს გვაძლევენ, ან არადა ვეცდებით
მსგავსთა მიერაა შეკრული და შეერთებული, ჩვენი სულიც ამავე დავიცვათ ჩვენი მოსაზრებანი. მაშ, ახლა სიტყვა შენზეა, კებეს, თქვი,
საწყისთა ნარევი და ჰარმონიაა, როცა ისინი ზუსტად და ზომიერად რა გაწუხებს.
ერწყმიან და ერევიან ერთმანეთს. მაგრამ თუ სული ერთგვარი - ვიტყვი, - თქვა კებესმა, - მე მგონია, ჩვენი მსჯელობა
ჰარმონიაა, ცხადია, როცა ჩვენი სხეული მეტისმეტად ეშვება ან ჯერჯერობით ერთ ადგილს ტკეპნის და ამიტომ საყვედური,
იჭიმება სნების ან სხვა ბოროტებისაგან, მან, თავისი ღვთაებრივი რომელიც ადრე მის მიმართ გამოვთქვით, კვლავ ინარჩუნებს ძალას.
ბუნების მიუხედავად, უთუოდ მყისვე კვდომა უნდა იწყოს და ის დებულება, რომ ჩვენი სული არსებობდა მანამდე, სხეულს
დაიღუპოს სხვა, ვთქვათ, ბგერების თუ ერების ჰარმონიათა შეიმოსდა სანამ კაცისას, ჩემის აზრით მშვენივრადაა
მსგავსად. ხოლო სხეულის ზოგმა ნაშთმა და ნამუსრევმა შესაძლოა დამტკიცებული და, თუ თავხედობაში არ ჩამომერთმევა ამისი თქმა,
კაი ხანს გასძლოს, ვიდრე ცეცხლით არ დამწვარან ან არ გახრწნილან სავსებით დამაჯერებლადაც. მაგრამ, იარსებებს თუ არა იგი ჩვენი
ისინი. ახლა დაფიქრდი, რა ვუთხრათ მას, ვინც დაიჟინებს, რომ სიკვდილის შემდეგ? ამის მტკიცება არც ისე დამაჯერებელია
სული იმავე საწყისთა ნარევია, რომელთაგანაც შედგება სხეული და ჩემთვის. მე არ ვიზიარებ სიმიას აზრს, რომლის მიხედვითაც სული
რომ ყველაზე უმალ ის იღუპება ეგრეთ წოდებული სიკვდილის უფრო სუსტია, ამ მხრივ იგი გაცილებით მაღლა დგას სხეულზე. - კი
მერე. მაგრამ, - შეუძლიათ მკითხონ, - რაღა გაეჭვებს? ხომ ხედავ, რომ
კაცის სიკვდილის შემდეგ მისი უსუსტესი ნაწილიც კი აგრძელებს
XXXVII არსებობას? ნუთუ აქედან ცხადი არ არის შენთვის, რომ მთელი ამ
ხნის განმავლობაში კაცის უფრო დღეგრძელი ნაწილიც უნდა
სოკრატემ თავისი ბასრი მზერა მოგვავლო, როგორც ხშირად ინახებოდეს აუცილებლად? ახლა დაუკვირდი, მართალს ვამბობ თუ
სჩვეოდა, გაიღიმა და - სიმია მართალს ამბობსო, - თქვა. - და თუ არა? მაგრამ აქ, სიმიასი არ იყოს, შედარება მჭირდება მეც. შენი
თქვენს შორის მოიძებნება ჩემზე უფრო ენამჭევრი, რად არ მსჯელობა იმ კაცის სიტყვებს მაგონებს სწორედ, ვინც მიცვალებულ
პასუხსსცემს მას? მე მგონია, სიმიამ მარჯვედ დამიგო მახე. მაგრამ, ბებერ ფეიქარზე იტყოდა, რომ ის კი არ მომკვდარა, არამედ,
ვფიქრობ, ვიდრე პასუხს გავცემდეთ, აჯობებს კებესსაც საღსალამათი არსებობას აგრძელებს სადღაც და ამის

დასამტკიცებლად გვიჩვენებდა მის მიერ მოქსოვილ სამოსს, მოკვდება სული, სხეული მყისვე ამჟღავნებს თავისი ბუნების
რომელსაც ეგ ფეიქარი სიკვდილამდე ატარებდა და რომელიც მისი სისუსტეს: სწრაფად იხრწნება და იღუპება. ამრიგად, ასეთი
სიკვდილის შემდეგაც მთელი დარჩა და უვნებელი. ხოლო თუ ამ მტკიცება ვერავითარ შემთხვევაში ვერ მოგვცემს იმის ღრმა რწმენას,
მტკიცებას საკმარისად არ მივიჩნევდით, იგი გვკითხავდა: - კი რომ ჩვენი სული ჩვენი სიკვდილის შემდეგაც იარსებებს სადღაც,
მაგრამ, რომელი გვარი უფრო დღეგრძელია, კაცთა თუ სამოსთა, ვინაიდან, თუ მოიძებნება კაცი, რომელიც დაეთანხმება მის
რომელთაც ატარებენო კაცნი? და რა მიიღებდა პასუხს - ცხადია, სიტყვებს, ვინც უფრო მეტსაც კი ამტკიცებს, ვიდრე შენ,
კაცთაო, დაასკვნიდა, რომ ფეიქარი მართლაც საღსალამათია და დაეთანხმება და შესაძლებლად მიიჩნევს არა მარტო იმას, რომ ჩვენი
არსებობას აგრძელებს სადღაც, რაკი არ დაღუპულა ის, რისი დღეც სულები არსებობდნენ ჩვენს დაბადებამდე, არამედ იმასაც, რომ
მოკლეა უფრო. მაგრამ, ვფიქრობ, ჩემო სიმია[1], ასე სულაც არაა საქმე; ზოგიერთი მათგანი ჩვენი სიკვდილის შემდეგაც გააგრძელებს
აი, რა მინდა გითხრა: თითოეულ ჩვენგანს ესმის, რომ სისულელეს არსებობას, რათა მრავალგზის შეიმოსოს სხეული და მრავალგზის
ამტკიცებს ის, ვინც ამას ამტკიცებს. რადგან მაგ ფეიქარმა თავისი გაეყაროს მას (რადგან სულის ბუნება იმდენად ძლიერია, რომ
სიცოცხლის მანძლზე ბევრი ასეთი სამოსი მოქსოვა და გაცვითა მრავალ დაბადებას უძლებს), დიახ, ვიმეორებ მე, თუ მოიძებნება
კიდეც, და მხოლოდ უკანასკნელის გაცვეთა ვეღარ მოასწრო, ისე კაცი, რომელიც შესაძლებლად მიიჩნევს ყოველივე ამას, ისიც კი ვერ
ჩავიდა საფლავში. მაგრამ ეს სულაც არ გვაძლევს უფლებას დაეთანხმება იმ აზრს, რომ სული არ იღლება ამდენი დაბადებით და
ვამტკიცოთ, კაცი უფრო სუსტია და უფრო დღემოკლეო, ვიდრე არ იღუპება მისი ერთ-ერთი სამოსის სიკვდილთან ერთად. მერე, მას
სამოსი. მე მგონია, ეს შედარება კარგად გამოხატავს სულის შეუძლია ისიც დასძინოს, რომ არავინ არაფერი არ უწყის სხეულის
მიმართებას სხეულთან[2] და მართალს ამბობს, ვინც ამბობს, რომ იმ კვდომის და იმ ხრწნის შესახებ, რომელსაც სულისთვის
სული უფრო დღეგრძელია, ხოლო სხეული - უფრო სუსტი და უფრო საბოლოო სიკვდილი მოაქვს, რადგან არც ერთ ჩვენგანს არ ძალუძს
დღემოკლე. მას შეუძლია ისიც თქვას, რომ სული მრავალ სხეულს ამის წინასწარმეტველება. ამიტომ არავინ უნდა გულოვნობდეს
იცვლის და ცვეთს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა დიდხანს ჰგიეს სიკვდილის წინ; რადგან, თუკი სულის სრული უკვდავებისა და
ამქვეყნად, რადგან თუ ჯერ კიდევ კაცის სიცოცხლეში სხეული უხრწნელობის დამტკიცება არ შეგვიძლია, შლეგის გულოვნობა
გამუდმებით ცვთება და კვდება, ხოლო სული გამუდმებით ქსოვს იქნებოდა ეგ გულოვნობა. პირიქით, ყველა სასიკვდილოდ
და კემსავს გაცვეთილს, ცხადია, სიკვდილის წინ სული თავის განწირული უნდა შიშობდეს, ვაითუ სხეულთან ერთად
უკანასკნელ სამოსს ატარებს და სწორედ ეგაა ერთადერთი სამოსი, დაიღუპოსო ჩემი სხეულის გაყრილი სული.
რომელზე ადრე თვითონვე წყვეტს არსებობას. ხოლო როცა

XXXVIII ფედონი: მართალი გითხრა, ჩემო ეხეკრატე, მე არა ერთხელ

განვუცვიფრებივარ სოკრატეს, მაგრამ ასე ძლიერ - არასდროს.
როცა ორივეს მოვუსმინეთ, თითოეული ჩვენგანი, როგორც მაგრამ საოცარი ის კი არაა, რომ პასუხის ძებნა არ დასჭირვებია. აი,
შემდეგ გამოვუტყდით ერთმანეთს, უსიამოვნო გრძნობამ შეიპყრო. რა მაოცებს ყველაზე უფრო: უნდა გენახა, როგორის სიმშვიდით,
მართლაც, ის-ის იყო მტკიცედ ვიწამეთ წინა მსჯელობის სიმართლე, ლმობიერებით და სიხარულით მოისმინა მან ორივე ჭაბუკის
და, აჰა, მათმა სიტყვებმა ხელახლა შეგვირყია რწმენა და სიტყვა, როგორის გამჭრიახობით შეიცნო ის შთაბეჭდილება, რაც
უნდობლობა დაბადა ჩვენში არა მარტო მის მიმართ, რაც უკვე ჩვენზე მოახდინა მათმა სიტყვებმა, და, დასასრულ, როგორ
ითქვა, არამედ მის მიმართაც, რაც შემდეგში უნდა თქმულიყო. ჩვენ განგვკურნა, როგორ შემოგვაბრუნა ძლეულთა მსგავსად
ვშიშობდით, რომ ან ამ საქმის მსაჯულებად არ ვივარგებდით, ანდა უკუქცეულნი, იმედისაკენ გვიქცია პირი და კამათში ჩაგვაბა ისევ.
ჩვენი მსჯელობის საგანს ეჭვის აღძვრა შეეძლო მხოლოდ. ეხეკრატე: მაინც როგორ?
ეხეკრატე: ვფიცავ ღმერთებს, მე თქვენ გამართლებთ, ფედონი: გეტყვი. მე მისი სკამლოგინის მარჯვენა კიდესთან
ფედონ. რადგან შენ რომ გისმენ, ასეთი კითხვა მებადება საკუთარი ვიჯექი დაბალ საკარცხულზე. ის კი გაცილებით მაღლა იჯდა ჩემზე.
თავის მიმართ: „რაღას უნდა ვერწმუნოთ აწი, თუკი სოკრატეს და აი, სოკრატემ ხელის სმა დამიწყო თავზე, მიეფარა მხრებზე
ეგზომ სარწმუნო სიტყვებმა ჩვენს თვალში სავსებით დაკარგეს ჩამოშლილ ჩემს ვარჯებს - მას ჩვევად ჰქონდა ჩემს თმებში თითების
ნდობა?“ მართლაც, ის აზრი, რომ ჩვენი სული ერთგვარი ჰარმონიაა, თამაში - და მითხრა: ხვალ, ჩემო ფედონ, შენ ალბათ, მოგიწევს მაგ
როგორც ყოველთვის, ახლაც უცნაურ ზეგავლენას ახდენს ჩემზე. მშვენიერი ვარჯების შეჭრა[1].
სიმიას სიტყვებმა გამახსენეს, რომ წინათ თვითონაც მიფიქრია ეგ. - როგორც ჩანს, ჩემო სოკრატე, - მივუგე მე.
და მე ახლა, ისევე როგორც თხრობის დასაწყისში, დიდად მჭირდება - მაგრამ არ შეიჭრი, თუ დამიჯერებ.
რაიმე ახალი საბუთი, რათა ვირწმუნო, რომ ჩვენი სული არა კვდება - როგორ? - ვკითხე მე.
სხეულის სიკვდილთან ერთად, მაშ, გვიამბე, ზევსის გულისათვის, - მეც და შენც, - მითხრა მან, - დღესვე უნდა შევიჭრათ თმა,
როგორ განაგრძო სოკრატემ სიტყვა; ისიც თქვენსავით თუ ჩვენი სიტყვა მართლა მოკვდა და აღარ შეგვიძლია მკვდრეთით
სასომიხდილი ჩანდა და ბევრის ვერაფრის თქმა შეძლო თუ აღვადგინოთ იგი. მე რომ შენს ადგილას ვიყო და სიტყვამ დამიწყოს
მშვიდად დაიცვა თავისი აზრი და დაგარწმუნათ? ჰო, გვიამბე, რაც ვირობა, ფიცს დავდებდი, არგოსელთ მსგავსად, მანამდე არ მომეშვა
შეიძლება დაწვრილებით გვიამბე ყოველი. თმა, სანამ არ ვძლევდი კებესს და სიმიას[2].

- კი მაგრამ, - მივუგე მე, - ნათქვამია, ჰერაკლესაც შეგიმჩნევია თუ არა, რომ მიზანთროპია სწორედ ასე ეუფლება კაცის
გაუჭირდებაო ორის წინააღმდეგ ბრძოლა. სულს?
- მერედა, მე აქ არა ვარ: მოუხმე შენს იოლეოს[3], ჩემო - რა თქმა უნდა, - მივუგე მე.
ჰერაკლე, მოუხმე, ვიდრე დღე არ მიწურვილა. - მაგრამ ეს ხომ სამარცხვინოა, - თქვა სოკრატემ, - რადგან,
- მოვუხმობ, - მივუგე მე, - მაგრამ არა როგორც ჰერაკლე ცხადია, ეგ კაცი ადამიანებთან ისე ამყარებს ურთიერთობას, რომ არა
იოლეოსს, არამედ როგორც იოლეოსი - ჰერაკლეს. ესმის რა ადამიანის. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მას ეცოდინებოდა,
- ეგ სულ ერთია, - თქვა მან. რომ კეთილთა და ბოროტთა რიცხვი ძალზე მცირეა და რომ კაცთა
უმრავლესობას მათ შორის უჭირავს ადგილი.
XXXIX - რას ამბობ? - ვთქვი მე.
- მასვე, - თქვა მან, - რასაც ძალზე დიდის და ძალზე
მაგრამ, უპირველეს ყოვლისა, სიფრთხილე გვმართებს, პატარისთვის იტყოდი კაცი. როგორ გგონია, რა არის ძალზე დიდ ან
რათა ფათერაკს რასმე არ გადავეკიდოთ. ძალზე პატარა კაცზე, ძაღლზე თუ სხვა მათს მსგავსზე უფრო ძვირი
- რა ფათერაკს? - ვკითხე მე. და იშვიათი? იგივე ითქმის სწრაფზე და ნელზე, მშვენიერზე და
- მე მეშინია მიზოლოგებად[1] არ ვიქცეთ, ისევე როგორც მახინჯზე, თეთრზე და შავზე. ნუთუ ვერ ხედავ, რომ ყველა ამგვარ
მიზანთროპები ხდებიან კაცნი. რადგან ყველაზე დიდი უბედურება საგანთა შორის სწორედ უკიდურესნი არიან ძალზე ძვირნი და
ჩვენთვის მიზოლოგიას მოაქვს. ხოლო მისი სათავე იქვე ძევს, სადაც იშვიათნი, ხოლო შუალედურნი - მრავალრიცხოვანნი და ხშირნი?
იბადება მიზანთროპია. ეს უკანასკნელი კი მაშინ აღიძვრის სულში, - რა თქმა უნდა, - მივუგე მე.
როცა კაცი უზომოდ და უსაფუძვლოდ ენდობა ვინმეს, რადგან - ახლა მითხარი, ასპარეზობა რომ მოეწყოს ბოროტებაში,
ზედმიწევნით წრფელი, უზადო და მისანდობელი ჰგონია იგი, განა აქაც ძალზე ცოტა არ აღმოჩნდება გამარჯვებულთა შორის?
მაგრამ მალე რწმუნდება მის ბიწიერებასა და ორგულობაში და, მერე, - რასაკვირველია, - ვთქვი მე.
როცა მეორეც ზუსტად ასევე უცრუებს იმედს. ხოლო თუ მას - რასაკვირველია, - დამიდასტურა მანაც, - მაგრამ ამითი
მრავალგზის ურყევენ რწმენას, განსაკუთრებით ისინი, ვისაც როდი ჰგვანან სიტყვები ადამიანებს, - აქამდე მე შენ მოგდევდი
უახლოეს და უერთგულეს მეგობრებად თვლიდა, საქმე იმით მხოლოდ, - არა, მათ შორის მსგავსება თავს იჩენს მაშინ, როცა
მთავრდება, რომ ეგ კაცი, ბოლოს და ბოლოს, ყველას იძულებს და მჭევრმეტყველების ხელოვნებაში გაუწაფავი კაცი ჭეშმარიტად
ვერც ერთ ჩვენგანში ვეღარას ხედავს წმინდას და წრფელს. მიიჩნევს ამა თუ იმ სიტყვას, ხოლო ცოტა ხნის შემდეგ სიყალბეს

აღმოაჩენს მასში, მიუხედავად იმისა, მართლა შეიცავს თუ არა იგი სიტყვებში არა იყოს რა ჭეშმარიტი და ჯანსაღი. პირიქით, მოდი
სიყალბეს, და, მერე ხან ასე წარმოადგენს მას, ხან კიდევ ისე. მაგრამ ვაღიაროთ, რომ თვითონ ჩვენ გვაკლია ეგ სიჯანსაღე და რომ
ის, ვინც ერთ შემთხვევაში ამტკიცებს, მეორეში კი უარყოფს მას, ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისთვის, რათა ვეზიაროთ მას. შენ
რასაც ამტკიცებს, ბოლოს და ბოლოს, იმ დასკვნამდე მიდის, რომ მან და შენს მეგობრებს ეს შემდგომი სიცოცხლისათვის გამოგადგებათ,
ერთადერთმა შეიცნო ყოველი, შეიცნო, რომ არც საგნებში, არც მე - სიკვდილისათვის, რადგან ვშიშობ, რომ ამჟამად ფილოსოფოსს
სიტყვებში არა არის რა ჭეშმარიტი და წარუდინებელი, და რომ კი არ ვგავარ, არამედ დავის მოყვარე მდაბიორს, რომელსაც დავისას
ყველაფერი ევრიპოსის[2] ტალღებივით წინაუკმო მიმოიქცევა და ფეხებზე ჰკიდია სადაო საგანი და მხოლოდ იმისთვის ზრუნავს,
ერთის წუთითაც არ ჩერდება ერთსა და იმავე მდგომარეობაში. როგორმე ჭეშმარიტად მოაჩვენოს მსმენელებს ის, რასაც თვითონ
- მართალს ბრძანებ, - მივუგე მე. ამტკიცებს. მე მგონია, ამ შემთხვევაში მხოლოდ ერთი რამ
- ამრიგად, განა სავალალო იქნებოდა ასეთი რამ, ჩემო განმასხვავებს მისგან: მე იმას კი არ ვცდილობ, როგორმე
ძვირფასო ფედონ, მაშინ, როდესაც არსებობს სიტყვა ჭეშმარიტი, ჭეშმარიტად მოვაჩვენო-მეთქი მსმენელებს, ის რასაც ვამტკიცებ, - ეგ
წარუდინებელი და გონით საცნაური, კაცი ისმენდეს იმ სიტყვებს, ნაკლებად მაინტერესებს, - არა, მე მინდა ჩემი მსჯელობის
რომელნიც ზოგჯერ ჭეშმარიტნი ჩანან, ზოგჯერ კი ყალბნი, მაგრამ სისწორეში დავარწმუნო ჩემივე თავი. მე ასე ვმსჯელობ (ნახე,
იმის მაგივრად, რომ თავის თავს ან თავის უმწეობას სდებდეს როგორის ანგარებით), ჩემო ძვირფასო მეგობარო: თუ მართალია ის,
ბრალს, ეგ კაცი დაუფიქრებლად ადანაშაულებდეს თვით სიტყვას, რასაც ვამტკიცებ, ურიგო არ იქნება თვითონ დავრწმუნებულიყავი
სამუდამოდ ჰგმობდეს და იძულებდეს მას და, ამრიგად ხელიდან ამაში. ხოლო თუ სიკვდილი მართლაც ყველაფრის ბოლოა, მთელი
უშვებდეს ჭეშმარიტებისა და სინამდვილის შეცნობის იმ ხნის განმავლობაში, რაც უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე დამრჩა,
შესაძლებლობას? თავს მაინც არ შეგაწყენთ ჩემი ჩივილით. თუმცა უმეცრების
- დიახ, ვფიცავ ზევსს, - ვთქვი მე, - ეგ სავალალო იქნებოდა ბურუსში დიდხანს აღარ მომიწევს ბორიალი (ეგ მართლაც დიდი
ფრიად. უბედურება იქნებოდა ჩემთვის). სულ ცოტაც და ის მთლიანად
განიფანტება. ამ სამზადისის შემდეგ მე კვლავ მტკიცებას
XL შევუდგები, ჩემო სიმია და კებეს, თქვენ კი, თუ ჩემი ხათრი გაქვთ,
ნურად ჩააგდებთ სოკრატეს და ჭეშმარიტებისთვის იზრუნეთ
- ამრიგად, - თქვა სოკრატემ, - უპირველეს ყოვლისა მხოლოდ. თუ ნახავთ, რომ სიმართლეს ვამბობ, დამიდასტურეთ
ვეკრძალოთ ამას და ნუ შევუშვებთ სულში იმ აზრს თითქოს ჩემი სიმართლე, თუ არა და ნუ დამზოგავთ, ერთად აღსდექით ჩემს

წინააღმდეგ, რათა მსჯელობით გატაცებულმა თქვენთან ერთად - იმ მოსაზრებისთვის რაღას იტყვით, - ჰკითხა სოკრატემ, -
ჩემი თავიც არ მოვატყუო და, ამრიგად, ფუტკარს არ დავემსგავსო, რომლის მიხედვითაც სწავლა მოგონებაა მხოლოდ? და თუ ეს ასეა,
რომელიც, მსხვერპლს რომ მოწყლავს, ნესტარს სხეულში უტოვებს მაშინ აუცილებლად უნდა ვაღიაროთ, რომ ჩვენი სული მანამდე
და ისე მიფრინავს მისგან. არსებობდა სადღაც, სხეულს შეიმოსდა სანამ კაცისას.
- რაც შემეხება მე, - თქვა კებესმა, - ეგ მოსაზრება მაშინაც
XLI საოცრად დამაჯერებელი მეჩვენა და არც ახლა შემცვლია აზრი.
- მეც აგრე მეჩვენება, - გააწყვეტინა სიმიამ, - და, ალბათ,
- მაგრამ დროა საქმეს შევუდგეთ, - თქვა მან, - უპირველეს ძალზე განცვიფრებული დავრჩებოდი, თუ ოდესმე სხვაგვარად
ყოვლისა, გამახსენეთ, რას ამბობდით, თუ ნახავთ, რომ კარგად აღარ წარმომიდგებოდა ეგ.
მახსოვს თქვენი სიტყვები. სიმია, ვგონებ, ეჭვობს და შიშობს, რომ - მაგრამ, ჩემო თებელო სტუმარო, - თქვა სოკრატემ, - შენ
თუმცა სული სხეულზე უფრო ღვთაბერივია და მშვენიერი, მაინც იძულებული იქნები გამოიცვალო აზრი, თუ ისევ გჯერა, რომ
შესაძლოა სხეულზე ადრე დაიღუპოს, რაკი ისიც ჰარმონიაა ჰარმონია რთული საგანია და რომ სული ერთგვარი ჰარმონიაა,
ერთგვარი. კებესი კი, როგორც ჩანს, თუმცა ჩემთან ერთად იზიარებს იმავე საწყისთა შერწყმით მიღებული, რომელთაგანაც შედგება
იმ მოსაზრების სისწორეს, რომლის მიხედვითაც, სული უფრო სხეული; რადგან თვითონვე უარყოფდი საკუთარ სიტყვებს, თუ
დღეგრძელია, ვიდრე სხეული, მაინც დასძენს, რომ არავინ უწყის, იტყოდი, რომ ჰარმონია მასზე ადრე იშვა, რისგანაც უნდა იშვას იგი.
იღუპება თუ არა ამდენი სხეულის გაცვეთის შემდეგ თავის ან, იქნებ დაუშვებ ამას?
უკანასკნელ სხეულს გაყრილი სული, არავინ უწყის, არის თუ არა ეს - არაფრის დიდებით, ჩემო სოკრატე, - მიუგო მან.
სიკვდილი ჭეშმარიტი სიკვდილი, სიკვდილი სულისა, რაკი - მაგრამ, - გააწყვეტინა სოკრატემ, - ამჩნევ თუ არა შენ, რომ
სხეული განუწყვეტლივ კვდომას განიცდის. განა სწორედ ამის სწორედ ამას ამტკიცებენ, როცა ამბობ, რომ სული მანამდე
გარკვევა არ გვმართებს ახლა, ჩემო სიმია და კებეს? არსებობდა, სხეულს შეიმოსდა სანამ კაცისას და რომ ის იმ
- მაგისო, - დაუდასტურა ორივემ. საწყისთგან შედგება, რომელნიც ჯერ კიდევ არ არსებობენ? რადგან
- ახლა მითხარით, - თქვა სოკრატემ, - ჩვენი წინა ჰარმონია სრულიადაც არაა ის, რასაც შენ მას ამსგავსებ. პირიქით,
მოსაზრებიდან ყველას უარყოფთ თუ ნაწილს მარტო? ცხადია, პირველად ლირა, სიმები და ჯერ კიდევ არაჰარმონიული
- ნაწილს უარვყოფთ, - მიუგეს მათ, - ნაწილს კი - არა. ბგერები ჩნდებიან, ხოლო ჰარმონია მათგან იღებს დასაბამს და

მათზე ადრე იღუპება ბოლოს. ახლა მითხარი, ეთანხმება თუ არა ეგ აღარავის ვათხოვო ყური, არც ჩემს თავს და არც ვინმე სხვას, ვინც
დასკვნითი ნაწილი შენი სიტყვისა მის საწყის ნაწილს? ამტკიცებს, რომ სული ჰარმონიაა.
- არ ეთანხმება, - მიუგო სიმიამ.
- მაგრამ თუ სიტყვის ერთი ნაწილი მეორეს უნდა XLII
ეთანხმებოდეს, - თქვა სოკრატემ, - უპირველეს ყოვლისა ეს
მოეთხოვება სიტყვას, რომელიც ჰარმონიას ეხება. - ერთი ასეთი კითხვაც, ჩემო სიმია, - განაგრძო სოკრატემ, -
- მართალი ბრძანდები, - თქვა სიმიამ. როგორ გგონია, განა ჰარმონია, ან რომელიმე სხვა ნაერთი
- კი მაგრამ შენი სიტყვების ნაწილი რომ არ ეთანხმებიან ძირფესვიანად უნდა განსხვავდებოდეს მისი შემადგენელი
ერთმანეთს? ამიტომ დაუფიქრდი შენს წინაშე მდგარ დილემას - ან ნაწილებისაგან?
სწავლა არის მოგონება, ან სულია ჰარმონია - და მითხარი, რომელს - არა, არ უნდა განსხვავდებოდეს.
ირჩევ ორთაგან? - განა შეიძლება ჰარმონია ქმნიდეს ან განიცდიდეს მას,
- ცხადია, პირველს, ჩემო სოკრატე, - მიუგო მან, - რადგან რასაც მისი ნაწილები არ ქმნიან და არ განიცდიან?
მეორეს ანგარიშმიუცემლად დავუწყე მტკიცება, მხოლოდ და - არ შეიძლება.
მხოლოდ მოჩვენებითი მსგავსებისა და ალბათობის საფუძველზე, - და ბოლოს, განა შეიძლება, ჰარმონია კი არ მისდევდეს, წინ
როგორც უმრავლესობას სჩვევია კაცთა, მაგრამ მე ისიც ვიცი, უძღოდეს ნაწილებს თავისას?
რაოდენ ყალბია ყველა მტკიცება, რომელიც მხოლოდ მოჩვენებითს - არც ეგ შეიძლება.
მსგავსებაზეა დაფუძნებული, რაოდენ გვაბნევს და გვაცდუნებს, - მაშასადამე, შეუძლებელია, ჰარმონია სხვაგვარად
როცა სიფრთხილით არ ვეკიდებით მას. ასეა გეომეტრიაში, ასეა ირხეოდეს, სხვაგვარად ჟღერდეს ან, ასე თუ ისე,
ცოდნის ყველა სხვა დარგშიაც. ხოლო მტკიცება მოგონებისა და უპირისპირდებოდეს თავის ნაწილებს.
სწავლის შესახებ ისეთ მყარ საფუძველს ემყარება, რომ, ღმერთმანი, - რაღა თქმა უნდა, - მიუგო მან.
ღირს მისი მიღება. რადგან, ხომ ითქვა უკვე, რომ, ვიდრე სხეულს - და მერე, ყველა ჰარმონიის ბუნება ხომ შემადგენელ
შეიმოსდეს კაცისას, ჩვენი სული არსებობს, როგორც არსი, ნაწილთა ძნობითა და თანხმობითაა განპირობებული?
ჭეშმარიტად არსებული არსი. მე მაშინვე ვაღიარე ამ მოსაზრების - აი, ეგ არ მესმის, - თქვა სიმიამ.
სისწორე და, მწამს, არც შევმცდარვარ. ამიტომ იძულებული ვარ, - ნუთუ ვერ ხედავ, რომ რაც უფრო სრულია და მაღალი
ძნობა (თუკი, საერთოდ, შესაძლებლად მივიჩნევთ ამას), მით უფრო

სრულია და მაღალი ჰარმონია, და პირიქით, რაც უფრო დაბალი და მეტი, ან პირიქით, უფრო ნაკლებად ჰარმონია, ვიდრე მეორე. აგრე
არასრულია ძნობა, ჰარმონიაც მით უფრო დაბალია და არასრული. არაა?
- ჭეშმარიტად. - რა თქმა უნდა.
- მაგრამ როცა სულთან გვაქვს საქმე? შეიძლება თუ არა - ხოლო, რაკი ჰარმონია არც უფრო მეტადაა ჰარმონია, არც
ითქვას, რომ ერთი სული, თუნდაც ერთის იოტით, უფრო მეტად ან უფრო ნაკლებად, არ შეიძლება უფრო მეტად ჰარმონიული იყოს იგი
უფრო ნაკლებადაა სული, ვიდრე მეორე? ან უფრო ნაკლებად.
- არაფრის დიდებით. - რასაკვირველია.
- ახლა ეგ მითხარი, ზევსის გულისათვის. - განაგრძო - და, რაკი არც უფრო მეტადაა ჰარმონიული, არც უფრო
სოკრატემ, - ამბობენ ხოლმე, ერთი სული გონიერია, სათნო და ნაკლებად, როგორ გგონია, ჰარმონიასთან მეტად ან ნაკლებად
კეთილი, მეორე კი - უგუნური, ბიწიერი და ბოროტიო. როგორ წილნაყარი იქნება ის თუ მხოლოდ თანაბრად?
გგონია, მართალს ამბობენ? - მხოლოდ თანაბრად.
- ცხადია, მართალს. - ამრიგად, სული, რაკი ისიც არც უფრო მეტადაა სული არც
- მაგრამ რას იტყვიან სულის სათნოებასა და ბიწის შესახებ ნაკლებად, ვიდრე მეორე, არ შეიძლება უფრო მეტად ჰარმონიული
ისინი, ვინც მას ჰარმონიულად თვლიან? იტყვიან, რომ სათნოება იყოს, ან, პირიქით, უფრო ნაკლებად.
ჰარმონიაა, ხოლო ბიწი დისჰარმონია? და რომ სათნო სულიც - დიახ.
თავისი ბუნებით ჰარმონიაა და მეორე ჰარმონიას ატარებს თავის - და თუ ეს ასეა, შეუძლებელია ერთ სულს დისჰარმონიასა
თავში, ბიწიერი კი - დისჰარმონიაა და თავის თავში არ ატარებს სხვა თუ ჰარმონიაში უფრო მეტი წილი ედოს, ვიდრე მეორეს.
ჰარმონიას? - რა თქმა უნდა.
- დანამდვილებით ვერ გეტყვი მაგას, - მიუგო სიმიამ, - - მაშასადამე, თუ სათნოება ჰარმონიაა, ხოლო ბიწი
მაგრამ ცხადია, რაღაც ამგვარს იტყვიან ისინი, ვინც სულს დისჰარმონია, განა შეიძლება ერთი სული უფრო მეტად სათნო იყოს
ჰარმონიად თვლიან. ან ბიწიერი, ვიდრე მეორე?
- მაგრამ ჩვენ უკვე შევთანხმდით, - თქვა მან, - რომ არც ერთი - არაფრის დიდებით.
სული არაა უფრო მეტი ან უფრო ნაკლებად სული, ვიდრე მეორე. ეს - მე მგონია, აჯობებს ვთქვათ, ჩემო სიმია, რომ ბიწს ხელი
კი იმის აღიარებას ნიშნავს, რომ არც ერთი ჰარმონია არაა უფრო არა აქვს სულთან, თუკი სული ჰარმონიაა. რადგან ჰარმონია, თუ ის
მართლა ჰარმონიაა, სიახლოვეს არ გაიკარებს დისჰარმონიას.

- რა თქმა უნდა, არ გაიკარებს. - რა თქმა უნდა.

- ისევე როგორც სული, თუ ის მართლა სულია, - ბიწს. - მაგრამ ჩვენ ხომ უკვე შევთანხმდით, რომ სულს, თუ ის
- მეტი რა გვეთქმის იმის შემდეგ, რაც უკვე ითქვა. ჰარმონიაა, მხოლოდ ისეთი ჟღერა შეიძლება ჰქონდეს, როგორსაც
- ამრიგად, ჩვენი მსჯელობის თანახმად, ყველა მას მიანიჭებს მოშვება, დაჭიმვა ან ნებისმიერი სხვა ცვლილება მისი
სულდგმულის სული თანაბრად კეთილი იქნება ჩვენთვის, თუ შემადგენელი ნაწილებისა, რომელთაც წინ კი არ შეიძლება
ყველა სული თავისი ბუნებით სულია მხოლოდ, სხვა არაფერი. უძღოდეს, არამედ უკან მისდევდეს უნდა.
- აგრე მგონია, ჩემო სოკრატე, - თქვა სიმიამ. - შევთანხმდით, - მიუგო სიმიამ, - სხვაგვარად არც
- მაგრამ შენ, იქნებ, ისიც გგონია, რომ ეს კარგად არის შეიძლებოდა.
ნათქვამი და რომ სწორედ ასეთ დასკვნამდე მივიდოდით, თუ - მერე, ამის ნაცვლად რას ვხედავთ ახლა? გამოდის, რომ
მართალი ყოფილიყო შენი აზრი სულისა და ჰარმონიის იგივეობის სული წინ უძღვის და წარმართავს ყველა იმ ნაწილს, რომელთაგან,
შესახებ? როგორც ამბობენ, თვითონ შედგება, მთელი სიცოცხლის
- არა, ღმერთმანი, ეგ უკვე აღარ მგონია, - მიუგო მან. განმავლობაში ყოველნაირად ეწინააღმდეგება მათ და, მკაცრი
მბრძანებელივით, ზოგს სასტიკად უსწორდება და თრგუნავს
XLIII გიმნასტიკისა და მედიცინის საშუალებით, ზოგს კი - უფრო
ლმობიერად, მხოლოდ მუქარით და შეგონებით; ეს მაშინ, როცა
- ახლა მითხარი, - განაგრძო სოკრატემ, - გარდა სულისა, საქმე ეხება ვნებებს, რისხვას, შიშსა თუ ძრწოლას, თითქოს მათი
სხვას რას ჰპოვებ კაცში ისეთს, რასაც ხელთ ეპყრას მეუფება, მით ბუნება სავსებით განსხვავდებოდეს თვითონ მისი საკუთარი
უმეტეს, თუ ეგ სული ბრძენი სულია. ბუნებისაგან, სწორედ ამას გულისხმობს ჰომეროსი, როცა
- სხვას არაფერს. „ოდისეაში“ ამბობს, რომ ოდისევსმა -
- როგორ გგონია, სული თავის ნებაზე უშვებს სხეულის
ვნებებს თუ ეწინააღმდეგება მათ? აი, რა მინდა გითხრა: როცა ცხელა „მკერდს მჯიღი იკრა და გულს აგრე უთხრა ბორგნეულს:
და კაცს სწყურია, სული სულ სხვას ეუბნება - ნუ სვამო, ურჩევს, დამშვიდდი, გულო, უარესი დაგითმენია“[1].
მშიერს - ნუ ჭამო და ასე შემდეგ; შეიძლება ათასი მსგავსი მაგალითი
მოვიყვანოთ იმის ნათელსაყოფად, თუ როგორ ეწინააღმდეგება იგი იქნებ გგონია ჰომეროსი იტყოდა ამას, სული რომ
სხეულის ვნებებს, არა? ჰარმონიად მიეჩნია, რომელსაც სხეულის ვნებები მართავენ?

პირიქით, პოეტი, ალბათ, თვლიდა, რომ სული თვითონ მართავს და აწი ვაპირებთ. თუმცა, მოდი, ეს ღვთაების ნებას მივანდოთ, ჩვენ კი
წინ უძღვის ვნებებს და რომ ის გაცილებით უფრო ღვთაებრივია, ჰომეროსის გმირებივით შევებათ ერთმანეთს და ვნახოთ, მართალს
ვიდრე ჰარმონია, არა? ამბობ თუ არა. მთავარი, რასაც შენ ეძებ, ეგაა: შენ გსურს
- ვფიცავ ზევსს, აგრე გამოდის, ჩემო სოკრატე. დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი სული მართლაც უკვდავია და უხრწნელი.
- ამრიგად, ჩემო საყვარელო, ჩვენ არავითარი უფლება არ წინააღმდეგ შემთხვევაში, იმ ფილოსოსფოსის რწმენა, რომელიც
გვაქვს, ვამტკიცოთ, რომ სული ჰარმონიაა. წინააღმდეგ უშიშრად ეგებება კარს მომდგარ სიკვდილს, რადგან სჯერა, რომ,
შემთხვევაში, ვერც ჰომეროსს დავეთანხმებოდით, მაგ ღვთაებრივ რაკი ფილოსოფოსის სიცოცხლით ცხოვრობდა, იმქვეყნად
პოეტს, და ვერც საკუთარ თავს. გაცილებით უფრო დიდ ბედნიერებას ეზიარება, ვიდრე ის, ვინც
- აგრეა, - მიუგო სიმიამ. სხვაგვარად განვლო წუთისოფელი, - შლეგის რწმენას ემსგავსება და
დამთხვეულის. ის აზრი, რომ სული ძლევამოსილია და ღმერთის
XLIV ნადარი და რომ ის მანამდეც არსებობდა, სანამ კაცებად ვიქცეოდით
ჩვენ, შენის ღრმა რწმენით, სრულიადაც არ ამტკიცებს სულის
- კეთილი და პატიოსანი, - თქვა სოკრატემ, - თებელ უკვდავებას; ის, უმალ, დღეგრძელობას გვიმოწმებს სულისას,
ჰარმონიას[1] როგორც იქნა მოვულბეთ გული, მაგრამ როგორ, რა რომელიც ადრეც, წარმოუდგენლად ხანგრძლივი დროის
სიტყვებით მოვალბოთ კადმოსი, ჩემო ძვირფასო კებეს? განმავლობაში, არსებობდა სადღაც, მრავლის მცოდნე და მრავლის
- მე მგონია, - მიუგო კებესმა, - შენ შეძლებ ამას, რაკი, მოქმედი. მაგრამ აქედან სრულიადაც არ შეიძლება იმ დასკვნის
წინააღმდეგ ჩემი მოლოდინისა, აგრე საოცარის ხელოვნებით გამოტანა, რომ ის უკვდავია და უხრწნელი, რადგან კაცის სხეულში
დაამტკიცე, რომ სული არ არის ჰარმონია. როცა სიმია თავის ეჭვებს შესვლა ერთგვარი სნებაა მისთვის და დასაბამი მისი კვდომისა. და
და გასაჭირს გვაცნობდა, მე შეშფოთებული ვფიქრობდი, ვინ ჰგიეს აგრე შეჭირვებული სული ამქვეყნად, ვიდრე საბოლოოდ არ
შეძლებს სათანადო პასუხი გასცეს-მეთქი მას. მით უფრო დაინგრევა ეგრეთ წოდებული სიკვდილის მიერ. ხოლო რაც შეეხება
განცვიფრებული დავრჩი, როცა მან შენი პირველი შეტევაც ვერ ჩვენს შიშს სიკვდილის მიმართ, შენ ამბობ, რომ სულ ერთია, სული
მოიგერია. ამიტომ არ გამიკვირდება, თუ კადმოსიც მალე დაემხობა მრავალგზის განსხეულდება თუ მხოლოდ ერთხელ, ყოველი
შენს წინაშე. ჭკუათმყოფელი კაცი უნდა უფრთხოდეს სიკვდილს, რადგან არ
- ნუ აჭარბებ, ჩემო ძვირფასო, - თქვა სოკრატემ, - თორემ, იცის და არც შეუძლია იცოდეს, რომ მისი სული მართლაც უკვდავია
შესაძლოა, მოშურნე თვალმა წინასწარ გათვალოს ის, რის თქმასაც და უხრწნელი. ჩემის აზრით, შენ სწორედ ამას ამტკიცებ, კებეს. მე

განზრახ კიდევ ერთხელ გავიმეორე ეგ, რათა არაფერი ტვინი[6] გვაძლევს სმენის, ხედვისა და ყნოსვის გრძნობათა ნიჭს,
გამოგვპარვოდა და თანაც, თუ ისურვებდი, რამე დაგემატებინა ან რომელთაგანაც იბადება მოგონება და წარმოდგენა, ხოლო
დაგეკლო მისთვის. ჩამოყალიბებული და მოწესრიგებული მოგონებისა და
მაშინ კებესმა - ამჟამად ვერაფერს დავუმატებ, ვერც წარმოდგენისაგან დასაბამს იღებს ცოდნა? და მერე, როცა მივიქეცი
დავაკლებო, - თქვა, - სწორედ ეგაა ის, რასაც ვამტკიცებ. იმის ჭვრეტად, თუ როგორ იღუპება ყოველივე ეს, როგორ იცვლება
ცა და მიწა, ბოლოს და ბოლოს, იმ დასკვნამდე მივედი, რომ
XLV სრულიად უმწეო და უსუსური ვიყავი ამგვარი სახის კვლევა-
ძიებისათვის. აჰა, უტყუარი საბუთიც ამისა: უწინ რაღაც მაინც
სოკრატე დიდხანს დუმდა, ფიქრში წასული. მერე მან თქვა: მესმოდა ნათლად, აგრე მეგონა მე და ეგონათ სხვებსაც; ხოლო ჩემმა
- ძნელი საკითხის გადაჭრა განგიზრახავს, ჩემო ძვირფასო კებეს, კვლევა-ძიებამ იმდენად დამივსო თვალი, რომ იმასაც ვეღარ
რადგან ამ შემთხვევაში ჩვენ გვმართებს საფუძვლიანად ვარჩევდი, რაზეც მანამდე „ვიცი-მეთქი“ შემეძლო მეთქვა.
გამოვიკვლიოთ მიზეზი შობისა და კვდომისა საერთოდ. თუ მრავალთაგან ერთ მაგალითს მოგიყვან მხოლოდ: როგორ იზრდება
გნებავს, გეტყვი, რა გადამხდა თავს მაგ მიზეზის კვლევისას; შენ კი, კაცი? ადრე მეგონა ყველასათვის ცხადი იყო, რომ კაცს ჭამა ზრდის
თუ შენთვის სასარგებლოდ მიიჩნევ ჩემს სიტყვებს, შეგიძლია და სმა. რადგან, საზრდელის წყალობით, ხორცი ხორცს რომ
გამოიყენო ისინი, რათა შენივე მოსაზრება ირწმუნო თავად. მიემატება, ძვალი - ძვალს, სხეულის ყველა სხვა ნაწილი - თავის
- ცხადია, მნებავს, - მიუგო კებესმა. მსგავს ნაწილს, ის, რაც მცირე იყო, გაიზრდება და გადიდდება და,
- მაშ, მისმინე. ახალგაზრდობაში მე, ჩემო კებეს, გასაოცარის ამრიგად, პატარა კაცი დიდად იქცევა-მეთქი[7], ვფიქრობდი მაშინ.
ძალით მიზიდავდა ის მეცნიერება, რომელსაც როგორ გგონია, მართებულად ვფიქრობდი აგრე?
[1]
ბუნებისმეტყველება ჰქვია; რადგან უმაღლეს ცოდნად ვთვლიდი - მე მგონია, მართებულად, - მიუგო კებესმა.
თითოეული საგნის მიზეზთა ცოდნას: რა ჰბადებს მას, რა ჰკლავს, რა - მაშინ ამასაც დაუკვირდი, როცა პატარა კაცთან მდგარ დიდ
აძლევს ნიჭს არსებობისას? ხშირად ვიცვლიდი აზრს, ვიკვლევდი რა კაცს ვხედავდი, ან დიდ ცხენს - პატარა ცხენთან მდგარს, ჩემთვის
უპირველეს ყოვლისა შემდეგს. როდის ჩნდებიან ქვეყნად კმაროდა ასეთი დასკვნა: ერთი მეორეზე დიდია იმიტომ, რომ
სულდგმულნი? მაშინ ხომ არა, როცა, ზოგიერთთა მტკიცებით[2], მთელი თავით მაღალია-მეთქი მასზე. ან უფრო თვალსაჩინო
ხრწნას იწყებენ ცივი და ცხელი? რა არის ის, რითაც ვაზროვნებთ: მაგალითი: ათი რვაზე მეტი მეგონა იმიტომ, რომ ორით აღემატება
სისხლი[3], ჰაერი[4] თუ ცეცხლნი[5]? ან, იქნებ, არც ერთი მათგანი, და

რვას, ხოლო ორი წყრთა - ერთ წყრთაზე მეტი, რადგან ნახევრით XLVI
სჭარბობს მეორეს.
- კი მაგრამ, ახლა რას იტყვი ყოველივე ამის შესახებ? - ერთხელ ასეთი რამ გავიგე: ვიღაცას, როგორც თვითონ
ჰკითხა კებესმა. ამბობდა, ანაქსაგორას წიგნში წაუკითხავს - გონებაა ის, რაც ყოველს
- ვფიცავ ზევსს, - მიუგო სოკრატემ, - მე შორსა ვარ იმ აწესრიგებს, გონებააო მიზეზი ყოვლისა[1]. ამან დიდად გამახარა და
აზრისაგან, თითქოს მიზეზი ვიცოდე მათი. რადგან ისიც კი არ მაფიქრებინა, რომ გარკვეული თვალსაზრისით მართალიც იყო
მესმის, რომ, როცა ერთს უმატებენ ერთს, სწორედ ის ერთი იქცევა გონების მიჩნევა ყოველის მიზეზად. მე ვამბობდი: თუ ეს ასეა,
ორად, რომელსაც მეორე ერთს უმატებენ, თუ ერთი, რომელიც ცხადია, ყოვლისგამრიგე გონება ისე აწესრიგებს და ისეთ ადგილს
ემატება და ერთი, რომელსაც ემატება, ორივე ერთად იძლევა ორს უჩენს თითოეულ საგანს, რომელიც მისთვის უკეთესია-მეთქი.
მიმატების ჩვენის წყალობით. მე ეგ მაოცებს: როცა ორივე ცალ- ამრიგად, თუ კაცი ისურვებდა მიგნებას მიზეზისას, რომლის
ცალკე ეგო, თითოეული მათგანი ერთი იყო და ორი ერთი არ იყო წყალობითაც ესა თუ ის საგანი იბადება, იღუპება ანდა არსებობს, მას
ორი, ხოლო როცა ერთმანეთს მიუახლოვდნენ, სწორედ ეს იმ პირობისათვის უნდა მიეკვლია, რომელშიც ეს საგანი ყველაზე
მიახლოება და მიახლება გახდა მათი ორად ქცევის მიზეზი. არც ის უკეთ არსებობს, ან განიცდის თუ სხვას განაცდევინებს რამეს[2].
შემიძლია ვირწმუნო, რომ როცა ერთს ორად ჰყოფენ, ეგ გაყოფა, აქედან გამომდინარე, მე ვფიქრობდი, როგორც ამ საგნის, ისე ყველა
თავის მხრივ, მიზეზი ხდება ორად ქცევისა, რადგან ამ შემთხვევაში, სხვა საგნისთვისაც კაცი მხოლოდ მას უნდა ეძებდეს, რაც ყველაზე
ორი სრულიად საპირისპირო გზით მიიღება. მიმატებისას ორს უკეთესია და სრულქმნილი-მეთქი; ხოლო ვინც იცის უკეთესი,
იმიტომ ვიღებთ, რომ ორი ერთი ეახლება და ემატება ერთიმეორეს, უთუოდ შეიცნობს უარესსაც, რადგან ერთის ცოდნა მეორის
გაყოფისას კი, პირიქით, ერთი ერთი ეყრება და ეყოფა მეორეს. ცოდნასაც გულისხმობს. ასე ვფიქრობდი და მიხაროდა, რომ
სწორედ ასევე, არც ის მჯერა, თითქოს ვიცოდე, როგორ მიიღება ანაქსაგორას სახით ვპოვე მოძღვარი, რომელიც, ჩემის
ერთი. მოკლედ რომ მოვჭრა, არ ვიცი და, თუ ამ გზას გავყვები, არც სურვილისამებრ ამიხსნიდა ყველა მოვლენის მიზეზს, უპირველეს
მეცოდინება, რატომ იბადება რამე, რატომ კვდება ანდა არსებობს. ყოვლისა კი მეტყოდა, როგორია მიწა - ბრტყელი თუ მრგვალი[3],
ამიტომ კვლევის სხვა გზას ვირჩევ ალალბედზე, რადგან პირველი ხოლო რაკი ამას მეტყოდა, იმის მიზეზს და აუცილებლობასაც
არაა ჩემი გზა. მაცნობებდა, რატომაა ეს უკეთესი და რატომ სჯობია მიწისთვის,
რომ სწორედ ასეთი იყოს, ე.ი. ბრტყელი ან მრგვალი. მერე თუ
ანაქსაგორა იტყოდა, მიწა სამყაროს ცენტრში მდებარეობსო[4], მე

ვიმედოვნებდი, იმასაც ამიხსნიდა, რატომაა უკეთესი, რომ ის სიტყვები, ვინც აგრე მოჰყვებოდა მტკიცებას: ყველაფერს, რასაც
სამყაროს ცენტრში მდებარეობდეს სწორედ. ხოლო თუ ამას სოკრატე აკეთებს, გონების კარნახით აკეთებსო და მერე, როცა
დამიმტკიცებდა, მზად ვიყავი ყველა სხვა მიზეზის ძებნაზე ამეღო თითოეული ჩემი ქმედების მიზეზზე დაიწყებდა ლაპარაკს,
ხელი. სწორედ ასევე ვემზადებოდი რამე გამეგო მზის, მთვარის, უპირველეს ყოვლისა იტყოდა, თითქოს დღეს აქ იმიტომ ვზივარ,
სხვა მნათობების, მათი შეფარდებითი სისწრაფის, მათი მოძრაობისა რომ ჩემი სხეული ძვლებისა და კუნთებისაგან შედგება, რომ ძვლები
და ცვლილებების შესახებ: რატომაა უკეთესი, რომ თითოეული მკვრივია და სახსრებით გაყოფილი ერთმანეთისაგან, ხოლო
მოძრაობს ასე, ან განიცდის მას, რასაც განიცდის? რაკი ანაქსაგორა კუნთებს დაჭიმვის და მოდუნების უნარი შესწევთ, რომ ძვლებს
გონებას მიიჩნევდა ყოვლისგამრიგედ, ვერ წარმომედგინა, რომ ის გარედან ხორცი აკრავს, ხორცს კიდევ - კანი, ამიტომ, რაკი ძვლები
სხვა მიზეზს დაუწყებდა ძებნას და არ იტყოდა, მათთვის უკეთესია თავისუფლად მოძრაობენ სახსრებში, ხოლო კუნთებს უნარი
ეგონ ისე, როგორც ჰგიანო. მე მეგონა, ის, ვინც ამიხსნიდა როგორც შესწევთ დაჭიმვის და მოდუნებისა, მე შემიძლია ასოები მოვხარო
ერთი, ისე ყველა მოვლენის მიზეზს, იმასაც მეტყოდა, რაა უკეთესი ჩემი და იმისი მიზეზიც ესაა, რომ დღეს აქ ვზივარ, აგრე მოხრილი.
როგორც ერთისთვის, ისე ყველასთვის ერთად. მე ისე ძვირად ასეთსავე უაზრობას იტყოდა ისიც, ვინც თქვენთან ჩემი საუბრის
მიღირდა მაშინ ჩემი იმედი. ამიტომ დიდის გულმოდგინებით მიზეზად ხმას, ჰაერს, სმენას თუ ათას სხვა მსგავს რამეს მიიჩნევდა
ჩავუჯექი წიგნებს და პირდაპირ ვშთანთქე ისინი, რათა რაც და ერთის სიტყვითაც არ შეეხებოდა ჭეშმარიტ მიზეზს, რომელიც
შეიძლება მალე ვზიარებოდი ყველაზე უკეთესის და უარესის იმაში მდგომარეობს, რომ მას შემდეგ, რაც ათენელებმა უკეთესად
ცოდნას. მიიჩნიეს ჩემი დამნაშავედ ცნობა, მეც, ჩემის მხრივ, უკეთესად
ჩავთვალე აქ ვმჯდარიყავი და მშვიდად დავლოდებოდი სასჯელს,
XLVII რომელიც მე მომესაჯა. რადგან, ძაღლს გეფიცებით[2], ჩემი ძვლები
და ჩემი კუნთები დიდი ხანია უკვე მეგარას იქნებოდნენ, ან
მაგრამ რა მალე გამიცრუვდა იმედი, ჩემო მეგობარო[1]. რაც ბეოტიას[3], მე რომ ეს უკეთესად მიმეჩნია და არ მეფიქრა - გაქცევასა
უფრო წინ მივიწევდი წიგნის კითხვისას, მე ვხედავდი კაცს, და გაპარვაზე ბევრად უფრო უმჯობესია და მართებული აქ დავრჩე
რომელიც არაფრად აგდებს გონებას და საგანთა შორის არსებული და მოვიხადო სასჯელი იგი, რომელიც ქალაქმა მომისაჯა-მეთქი.
წესრიგის მიზეზად მას კი არ თვლის, არამედ ჰაერს, ეთერს, წყალს ამრიგად, ყოველივე ამის მიზეზად მიჩნევა ფრიად უაზროა და
და სხვა მრავალ უადგილო და უაზრო რამეს. ამან ჩემზე ზუსტად უცნაური. თუ ვინმე ასე იტყოდა: რომ არ გქონდეს ძვლები, კუნთები,
ისეთი შთაბეჭდილება მოახდინა, როგორსაც მოახდენდნენ მისი ერთის სიტყვით, არ გქონდეს ის, რაც გაქვს, შენ ვერ შეძლებდი

განზრახულის სისრულეში მოყვანასო, უთუოდ მართალს იტყოდა - დიახაც მსურს, - მიუგო მან.
იგი. მაგრამ თუ ის იტყოდა, რომ სწორედ ჩემი ძვლები და კუნთებია
მიზეზი იმის კეთებისა, რასაც ვაკეთებ, და რომ თუმცა გონების XLVIII
კარნახით ვაკეთებ ყველაფერს, მაგრამ არა უკეთესის შერჩევის
მიზნით, ეგ აშკარა სისულელე იქნებოდა მისი მხრივ. რადგან ეს - რაკი არსთა ძიებაზე ავიღე ხელი, - განაგრძო სოკრატემ, -
ნიშნავს, ვერ გაარჩიო რა არის მიზეზი და რა არის ის, რის გარეშეც გადავწყვიტე, ფრთხილად ვყოფილიყავი, რათა იგივე არ
მიზეზი ვერასდროს ვერ იქნებოდა მიზეზი[4]. მე მგონია, კაცთა მომსვლოდა, რაც მზის დაბნელების მჭვრეტელთ მოსდით ხოლმე,
უმრავლესობა სწორედ ამ უკანასკნელს დაეძებს ხელის ფათურით, რადგან ზოგი მზერას იფუჭებს, როცა პირდაპირ მზეს უმზერს და
ბნელში მოარულთა მსგავსად, და მიზეზის სახელს რომ უწოდებს არა მის ანარეკლს წყალში თუ სხვა რამეში[1]. რაღაც ამგვარი
ცრუ მიზეზს, ჭეშმარიტ მიზეზად ასაღებს მას. ამიტომაა, რომ ზოგის შეიძლება დამმართოდა, ჰოდა ვშიშობდი, ვაითუ სრულად
აზრით მიწას ჰაერის მორევი აკრავს, რომელიც მას უძრავად აჩერებს დამეშრიტოს მზერა სულისა, თუ საგნებს შიშველი თვალებით
სამყაროს ცენტრში, ზოგს კი ვრცელ ვარცლად წარმოუდგენია მიწა, შევაცქერდები და ვეცდები გრძნობებით მივწვდე-მეთქი თითოეულ
რომელსაც ჰაერი ებჯინება, როგორც საფუძველს[5]. ხოლო იმ ძალას, მათგანს. ამიტომ საჭიროდ მივიჩნიე აზრისათვის მიმემართა და
რომლის წყალობითაც თავის აწინდელ, ყველაზე უკეთეს მისი მეოხებით მეძია არსთა ჭეშმარიტი ბუნება. მაგრამ, შესაძლოა,
მდგომარეობაში ჰგიეს ყოველი, კაცნი არ ეძებენ და არ ფიქრობენ, ეს შედარება არც იყოს ზუსტი, რადგან მე არ ვიზიარებ იმ აზრს, რომ
რომ ღვთაებრივი ძალაა იგი. ამის ნაცვლად ისინი ეძებენ და როცა კაცი არსს იკვლევს და აზრით იკვლევს, მას უფრო უკეთ მაშინ
იმედოვნებენ ჰპოვონ ატლანტი[6], უფრო მძლავრი, უფრო უკვდავი, ჭვრეტს თითქოს, როცა არსის ხატს უმზერს და არა თვითონ არსს[2].
უფრო სრულქმნილი და ყოვლისმომცველი. ის კი ვერ ასეა თუ ისე, მე ამ გზას დავადექი და საფუძვლად ყოველთვის იმ
წარმოუდგენიათ, რომ მხოლოდ სიკეთით და აუცილებლობით აზრს ვიღებ, რომელიც უფრო მტკიცე მეჩვენება და ურყევი.
ერთდება და იკვრის ყოველი. ხოლო რაც შემეხება მე, დიდის ყველაფერი, რაც ამ აზრს ეთანხმება, ჭეშმარიტად მიმაჩნია, სულ
სიამოვნებით დავუდგებოდი შეგირდად ყველას, ვინც შეძლებდა ეგ ერთია, საქმე მიზეზს ეხება, თუ ყველა სხვა რამეს. ხოლო რაც მას არ
მიზეზი აეხსნა ჩემთვის. მაგრამ, რაკი ერთხელ ვერ ვპოვე და, მერე, ეთანხმება, ყალბია ჩემთვის. მე მინდა უფრო ნათლად გაგაგებინო,
ვერც თვითონ მივაკვლიე, ვერც სხვისი დახმარებით შევიცან იგი, რის თქმას ვაპირებ, რადგან, ვფიქრობ, შენთვის არც ისე ცხადი უნდა
ხომ არ გსურს, კებეს, მოისმინო ამბავი ჩემი მეორე ნაოსნობისა[7], იყოს ეგ.
რომელიც მაგ მიზეზის საძებნად აღვასრულე იდუმალების წყალში? - ჰო, არც ისე ცხადია, - მიუგო კებესმა, - ვფიცავ ზევსს.

XLIX გულუბრყვილოდაც ვუპასუხებ - საგანი მშვენიერია-მეთქი იმიტომ,

რომ ჭეშმარიტ, თავისთავად მშვენიერთანაა წილნაყარი,
- თუმცა მე ახლაც მხოლოდ მას გეუბნები, რასაც წეღან თავისთავად მშვენიერს ზიარებული. რადგან მე მხოლოდ იმას
გეუბნებოდით და რაც უწინაც მრავალგზის მითქვამს. მინდა ვამტკიცებ, რომ მშვენიერს მშვენიერი ანიჭებს მშვენიერებას. აი,
აგიხსნა ბუნება იმ მიზეზისა, რომელსაც ასე დიდხანს ვეძებდი. ყველაზე სწორი პასუხი, რომლითაც კი შემიძლია ვუპასუხო
ამიტომ ხელახლა ვუბრუნდები მრავალგზის თქმულს, სწორედ მას როგორც ჩემს თავს, ასევე სხვასაც. და თუ ამ აზრს ჩავეჭიდებით,
ვიღებ ამოსავალ წერტილად და ვიმეორებ, რომ არსებობს მშვენიერი არასოდეს წავიბორძიკებთ, არ მოვიტყუებთ თავს და სხვასაც არ
თავის თავში, კეთილი, დიდი და ასე შემდეგ სხვა დანარჩენი. თუ შენ მოვატყუებთ, როდესაც ვიტყვით, რომ მშვენიერი მშვენიერითაა
მეთანხმები და ჩემთან ერთად აღიარებ, რომ ყოველივე ეს არსებობს, მშვენიერი. განა შენც აგრე არა გგონია?
ვიმედოვნებ მათზე დაყრდნობით აგიხსნა მიზეზი და გაგიხსნა - დიახ, აგრე მგონია მეც.
საიდუმლო სულის უკვდავებისა. - სწორედ ასევე, სიდიდეა იმისი მიზეზი, რომ დიდი დიდია,
- მე გეთანხმები, - მიუგო კებესმა, - ოღონდ ჩქარა მამცნე უფრო დიდი კი - უფრო დიდი, ხოლო უფრო მცირე სიმცირის გამოა
ყოველი. უფრო მცირე, არა?
- მაშინ დაფიქრდი, - უთხრა სოკრატემ, შენც ჩემსავით - დიახ.
აღიარებ თუ არა შემდეგს? მე მეგონა, თუ არსებობს მშვენიერი გარდა - ამრიგად, შენ უკვე აღარ დაეთანხმები მას, ვინც იტყვის,
მშვენიერისა თავის თავში, ის მშვენიერია მხოლოდ იმიტომ, რომ რომ ერთი საგანი თავითაა მეორეზე უფრო დიდი ან თავითვეაო
წილნაყარია მშვენიერთან თავის თავში და მასვე ვიტყვი ყველა უფრო პატარა. თანხმობის ნაცვლად შენ დაიწყებ იმის მტკიცებას,
სხვისთვისაც. აღიარებ თუ არა შენ, რომ სწორედ ესაა ამის მიზეზი? რომ თუ ერთი საგანი მეორეზე უფრო დიდია, სიდიდითაა უფრო
- ვაღიარებ, - მიუგო მან. დიდი და რომ მხოლოდ სიდიდე ხდის მას უფრო დიდად, ხოლო თუ
- ამიტომ, - თქვა სოკრატემ, - მე არ მესმის და არც ვცნობ არც ერთი მეორეზე უფრო მცირეა, სიმცირითაა უფრო მცირე და რომ
ერთ სხვა ყურით მოთრეულ მიზეზს. თუ ვინმე მეტყვის, მშვენიერი მხოლოდ სიმცირე ხდის მას უფრო მცირედ. რადგან, თუ იტყვი, რომ
საგანი სხვა მიზეზის გამოაო მშვენიერი და ამ მიზეზად მის ფერს ერთი თავითაა მეორეზე უფრო დიდი ან უფრო მცირე, სულ იმის
მიიჩნევს, მის ფორმას ან სხვა მსგავს რაიმეს, მე უყურადღებოდ შიშში უნდა იყო, ვაითუ გააბათილონო ჩემი სიტყვები; მართლაც,
ვტოვებ მის სიტყვებს, რომლებიც მამღვრევენ და მაბნევენ მხოლოდ, ხომ შეუძლიათ გკითხონ, ჯერ ერთი, „როგორ? უფრო დიდი
და უბრალოდ, გულწრფელად და, შესაძლოა, ცოტა იმითვეა უფრო დიდი, რითაც უფრო მცირე მცირეა უფრო?“ და მერე,

„ნუთუ თავი, ეგ ერთი ციცქნა თავიაო იმის მიზეზი, რომ უფრო ერთადერთ სწორ საწყისს ამოეფარები და მაგ საფარიდან გასცემ
დიდი დიდია უფრო?“ მაგრამ შლეგის მეტი ვინ იტყვის, დიდი პასუხს ყველა ცნობისმოყვარეს. და მერე, თუ რომელიმე მათგანი
მცირითააო დიდი? თქვი, შეგაკრთობდა თუ არა ეს? შენი საფარის აღებას მოინდომებს და თავს დაგესხმება, განა
კებესმა გაიცინა და - შემაკრთობდაო, - უთხრა. უპასუხოდ არ დასტოვებ მის შემოტევას, სანამ გულდასმით არ აწონ-
- სწორედ ასევე, შეგაკრთობდა თუ არა იმის მტკიცებაც, რომ დაწონი ჩვენის საწყისიდან ყველა შესაძლო შედეგს და არ
ათი ორითაა რვაზე მეტი და რომ პირველი რიცხვი სწორედ ამით დარწმუნდები, ეთანხმებიან თუ არა ისინი ერთმანეთს? ბოლოს, თუ
სჭარბობს მეორეს და არა რაოდენობით და რაოდენობის წყალობით? იძულებული გახდები ანგარიში ჩააბარო ვინმეს, განა საფუძვლად
ხოლო ორი წყრთა თითქოს იმითაა მეტი ერთ წყრთაზე, რომ ახალ საწყისს არ აიღებ, შენის აზრით ყველა ძველზე უფრო მაღალს
ნახევრით სჭარბობს ამ უკანასკნელს და არა სიდიდის თვისის და სრულფასოვანს, ვიდრე არ მიადგები სავსებით კმასაყოფელ
წყალობით? რადგან აქაც იგივე საფრთხე გემუქრება - გაბათილების. დასკვნას? ამასთან, თუ მოინდომებ არსთა შეცნობას, ერთმანეთში არ
- რა თქმა უნდა, - მიუგო მან. აურევ საწყისს და შედეგს, დავისმოყვარეთა[2] მსგავსად, რომელთაც
- მერე? როცა ერთს ერთი ემატება ანდა ერთი იყოფა ორად, ფეხებზე ჰკიდიათ ჭეშმარიტება და რომელნიც, მეტისმეტი
გაგიჭირდება თუ არა იმის მტკიცება, რომ პირველ შემთხვევაში სიბრძნის წყალობით, ყველაფერს ერთმანეთში ურევენ და ამითი
მიმატებაა მიზეზი ორის მიღებისა, ხოლო მეორეში - გაყოფა? მოაქვთ თავი. შენ კი, თუ მართლა ფილოსოფოსი ხარ, ვფიქრობ, ისე
აყვირდები თუ არა შენ, რომ არ იცი სხვა გზა, რომლითაც არსებობა მოიქცევი, როგორც მე გირჩევ.
ენიჭება თითოეულ საგანს, გარდა მისი თითოეულ იმ არსთან - თვით ჭეშმარიტება ღაღადებს შენი პირით! - ერთხმად
თანაზიარებისა, რომელიც თითოეულ მათგანს შეესაბამება და შესძახეს კებესმა და სიმიამ.
რომელსაც უნდა ეზიაროს იგი, და რომ, ამიტომ, არც ორის მიღების ეხეკრატე. ვფიცავ ზევსს, ისინი მართალნი იყვნენ, ფედონ.
სხვა მიზეზს იცნობ, გარდა ორებასთან თანაზიარებისას, რადგან ის, ვისაც ჭკუის ნასახი მაინც გააჩნია, ჩემის აზრით, უთუოდ უნდა
რაც ორი უნდა გახდეს, ორებას უნდა ეზიაროს უთუოდ, ხოლო ის, გაეგო სოკრატეს სიტყვები, ისე ნათლად და დამაჯერებლად
რაც ერთი უნდა გახდეს - ერთებას[1]. დაეხსნები თუ არა ყველა ამ ულაპარაკია მას.
გაყოფას, მიმატებას თუ სხვა ლამაზ-ლამაზ გარდაქმნებს, რათა ფედონი. ჰო, ჩემო ეხეკრატე, აგრე გვეჩვენა ჩვენც, მაშინ იქ
ასეთი პასუხებით მათ გააბრუონ მსმენელნი, ვინც შენზე მეტი იცის, მყოფთ.
ჩემო ძვირფასო; შენ კი, როგორც იტყვიან, საკუთარი ჩრდილისა და
უმეცრების შიშით შემკრთალი, ალბათ, ჩვენს მიერ მიღებულ

ეხეკრატე. და როგორც ხედავ, ჩვენც, თუმცა მაშინ იქ არ - ფედონიც იმიტომ როდია სიმიაზე უფრო დიდი, რომ ის
ვყოფილვართ და ახლა შენგან ვისმენთ სოკრატეს სიტყვებს. მაგრამ ფედონია, არამედ იმიტომ, რომ სიმიას სიმცირესთან შედარებით,
ბარემ ისიც გვითხარი, რა ითქვა მერე. სიდიდე მოსავს.
- აგრეა.
L - ამრიგად, სიმიას შეიძლება ერთდროულად ეწოდოს
დიდიც და პატარაც, რადგან ერთის სიმცირეს სიდიდით რომ
ფედონი. მას შემდეგ, რაც სოკრატეს დაეთანხმნენ და აღემატება, მეორის სიდიდეს ჩამოუვარდება სიმცირით და ამიტომ
აღიარეს, რომ თითოეული იდეა მართლაც არსებობს და რომ საშუალო ადგილი უჭირავს მათ შორის. - აქ მან გაიღიმა და - მგონი
საგნები, რომელნიც ამ იდეებს ეზიარებიან, სწორედ მათგან იღებენ მეტისმეტად დავწვრილმანდიო, თქვა, - მაგრამ რა ვქნა, როცა ეს
სახელს[1], თუ არ ვცდები, მან ასეთი კითხვა მისცა კებესს: მართლა ისეა, როგორც მე ვამბობ.
- თუ შენის აზრით ეს მართლაც ასეა, მაშინ, როდესაც იტყვი, კებესი აქაც დაეთანხმა.
სიმია სოკრატეზე უფრო დიდია, მაგრამ ფედონზე უფრო პატარაო, - ხოლო ამას იმიტომ ვამბობ, რომ მინდა, შენც ჩემსავით
სხვას რას იტყვი, გარდა იმისა, რომ სიმიაში ჰგიეს ორივე, სიდიდეც სჯიდე. მე კი მგონია, რომ სიდიდე თავის თავში არ შეიძლება
და სიპატარავეც? ერთდროულად დიდიც იყოს და მცირეც: ის კი არა, ჩვენში
- რა თქმა უნდა, მაგას ვიტყვი მხოლოდ და მხოლოდ. გამოვლენილი სიდიდეც არასოდეს იღებს მცირეს და არ ითმენს,
- მაგრამ შენ ამითი აღიარებ, რომ წინადადება - „სიმია უფრო რომ მას აღემატონ[2]. ორში ერთია: სიდიდე ან ილტვის და იმალება,
დიდია, ვიდრე სოკრატე“ - არასწორად ასახავს სინამდვილეს, როცა თავისი მოპირისპირე უახლოვდება - სიმცირე, ან თუ მცირე
რადგან სიმია სოკრატეზე უფრო დიდია არა იმიტომ, რომ ის სიმიაა, მიეახლა, წყვეტს არსებობას. მაგრამ მას არ შეუძლია მიიახლოს
არამედ მხოლოდ სიდიდის წყალობით, რომელიც მას ერგო წილად. სიმცირე, მიიღოს ის და, ამრიგად, დაჰკარგოს თავისი რაობა და სხვა
ზუსტად ასევე, სიმია სოკრატეზე უფრო დიდია არა იმიტომ, რომ რამედ იქცეს. მაგალითისათვის მე გამოვდგები: ახლოს რომ
სოკრატე სოკრატეა, არამედ იმიტომ, რომ, სიმიას სიდიდესთან მოვუშვი და მივიღე სიმცირე, სანამ მე მე ვარ, მცირე ვარ, ის კი ვერ
შედარებით, სოკრატეს სიმცირე ხვდა წილად. ითმენს სიმცირეს, რადგან დიდია. ზუსტად ასევე, ჩვენში
- მართალია. გამოვლენილი სიმცირეც ყოველთვის გაურბის სიდიდედ ქცევას
ანდა ყოფნას. და საერთოდ, ვერც ერთი მოპირისპირეთაგანი, ვიდრე
ისაა, რაც არის, ვერ ითმენს თავის მოპირისპირედ ქცევას ანდა

ყოფნას: ერთი ან ილტვის მეორისაგან, ან, თუ მეორე მიეახლა წყვეტს ერთმანეთისაგან. აქ მან კებესს გადახედა და უთხრა: - რაო, კებეს,
არსებობას. ხომ არ შეგაკრთო მისმა სიტყვებმა?
- მეც აგრე მგონია, - თქვა კებესმა. - არა, - მიუგო მან, - განა ისევ ისე მხდალი ვარ, თუმცა ვერ
ვიტყვი, აღარაფერს აღარ ძალუძს შემაკრთოს-მეთქი.
LI - მაშასადამე, - თქვა მან, - ჩვენ შევთანხმდით, რომ
მოპირისპირე თავის თავში არასოდეს არ იქცევა თავის თავის
ეს რომ ესმა, ერთმა ჩვენგანმა (კარგად არ მახსოვს, კერძოდ მოპირისპირედ.
რომელმა) თქვა: - ღმერთო დიდებულო, კი მაგრამ, წეღან ხომ იმაზე - ჭეშმარიტად, - მიუგო კებესმა.
შევთანხმდით, რაც პირდაპირ ეწინააღმდეგება ჩვენს ახლანდელ
მტკიცებას? მაშინ ჩვენ ვაღიარეთ, რომ მცირისაგან დიდი იღებს LII
დასაბამს და დიდისაგან - მცირე და რომ ყოველი მოპირისპირე
თავისი მოპირისპირესაგან იბადება მხოლოდ. ახალა კი ირკვევა, - ერთი ამასაც დაუკვირდი, - თქვა სოკრატემ, - და მითხარი,
რომ ეს შეუძლებელია. მეთანხმები თუ არა. შენ ხომ რაღაცას ცხელს უწოდებ და რაღაცას
სოკრატე მისკენ მიბრუნდა და უთხრა: - აფერუმ შენ ცივს?
ვაჟკაცობას, სწორედ დროზე გამახსენე ეგ. მაგრამ, როგორც ჩანს, ვერ - დიახ.
ამჩნევ განსხვავებას ჩვენს მაშინდელ და ახლანდელ სიტყვებს - მაგრამ რას გულისხმობ შენ: ცეცხლსა და თოვლს?
შორის. მაშინ ჩვენ ვამბობდით, რომ ყოველი მოპირისპირე საგანი - არა, ვფიცავ ზევსს.
თავისი მოპირისპირე საგნისაგან იღებს დასაბამს, ახლა კი ვამბობთ, - მაშასადამე, ცხელი განსხვავდება ცეცხლისაგან და ცივი -
რომ მოპირისპირე თავის თავში არასოდეს არ იქცევა თავისთავის თოვლისაგან, არა?
მოპირისპირედ, არც ჩვენში და არც ბუნებაში. მაშინ, ჩემო მეგობარო, - დიახ.
ლაპარაკი გვქონდა საგნებზე, რომელთაც მოპირისპირენი - მე მგონია, ჩვენი წეღანდელი მტკიცების თანახმად, შენ,
მოეძებნებათ და ამ მოპირისპირეთა სახელებით ვასახელებთ მათ, ალბათ, იმასაც აღიარებ, რომ თოვლი, თუ მან ცხელი მიიღო, უკვე
ახლა კი მხედველობაში გვყავს მოპირისპირენი თავის თავში, აღარ იქნება ის, რაც იყო, რადგან ერთად არ ეგების თოვლი და
რომელთაგანაც იღებენ სახელს ის საგნები, რომლებშიც ისინი ჰგიან, ცხელი. ამიტომ, ცხელი რომ მიეახლება, თოვლი ან უკან დაიხევს და
ხოლო თვით ეს მოპირისპირენი დასაბამს არასოდეს არ იღებენ ადგილს დაუთმობს მას, ან უთუოდ დაიღუპება[1].

- რა თქმა უნდა. და სხვათა მიმართ: თითოეული მათგანი განსხვავდება ლუწისაგან,

- თავის მხრივ, ცეცხლიც, როცა მას ცივი მიეახლება, ან უკან მაგრამ მაინც ლუწია მუდამ. მეთანხმები თუ არა შენ?
დაიხევს, ან დაიღუპება; ხოლო თუ ცივი მიიღო, ცეცხლი უკვე აღარ - აბა, როგორ არ დაგეთანხმო, - მიუგო კებესმა.
იქნება ის, რაც იყო, რადგან ერთად არ ეგების ცეცხლი და ცივი. - ახლა დაფიქრდი, - თქვა სოკრატემ, - აი, რა მინდა გითხრა:
- მართალს ბრძანებ, - მიუგო მან. როგორც ჩანს, არა მარტო ეგ ურთიერთმოპირისპირე იდეები არ
- ამრიგად, არიან საგნები, რომელთა მიმართ შეიძლება იღებენ ერთიმეორეს, არამედ არც საგნები, რომლებიც თუმცა
ითქვას, რომ მარტო მათი იდეა კი არ ინარჩუნებს ყოველთვის ერთმანეთს არ უპირისპირდებიან, რაღაცას მაინც
ერთსა და იმავე სახელს, არამედ აგრეთვე სხვა რამ, რაც ამ იდეისაგან უპირისპირდებიან მუდამ. ამიტომ არ იღებენ იმ იდეის
განსხვავდება, მაგრამ მისი ფორმა აქვს მანამ, სანამ ეგ საგნები მოპირისპირე იდეას, რომელიც მათში ჰგიეს, და როცა ეგ იდეა
არსებობენ. თუმცა, იქნებ, ამ მაგალითმა უფრო ნათლად გითხრას უახლოვდებათ, ისინი ან იღუპებიან, ანდა ადგილს უთმობენ მას[2].
ის, რაც მე მსურს გითხრა: რას იტყვი, განა კენტი ყოველთვის იმ ვიტყვით თუ არა ჩვენ, რომ სამი, სანამ ის სამობს, უფრო უმალ
სახელით არ უნდა იწოდებოდეს, რასაც ჩვენ მას ვუწოდებთ ახლა? დაიღუპება, ან დაითმენს სხვა რამ ცვლილებას, ლუწ რიცხვად
- რა თქმა უნდა. იქცევა ვიდრე?
- მაგრამ საკითხავი აი ეს არის: მხოლოდ მას უნდა - რა თქმა უნდა, - მიუგო კებესმა.
ეწოდებოდეს ეს სახელი, თუ სხვა რამესაც, რაც, მართალია, თვით - მიუხედავად იმისა, რომ ორი არ უპირისპირდება სამს.
კენტი არაა, მაგრამ ყოველთვის იწოდება კენტის სახელით, რადგან - ცხადია.
ბუნება მისი ესეთია, რომ არასოდეს არ წყდება კენტს. ამას რომ - მაშასადამე, არა მარტო ურთიერთმოპირისპირე იდეები არ
ვამბობ, სამს ვგულისხმობ და მრავალ სხვა რიცხვს. ავიღოთ სამი. იკარებან სიახლოვეს ერთიმეორეს, არამედ ბევრი სხვა რამეც არ
როგორ გგონია, საკუთარ სახელთან ერთად სხვა სახელიც უნდა უშვებს მოპირისპირის მოახლოებას.
ეწოდოს თუ არა მას - კენტის სახელი, თუმცა კენტი სხვაა და სხვა - სრული სიმართლეა, - თქვა მან.
არის სამი? ასეთია ბუნება სამის, ხუთის და, საერთოდ, რიცხვთა
მთელი რაოდენობის ნახევრისა, რომელთაგან თითოეული, LIII
მართალია, განსხვავდება კენტებისაგან, მაგრამ ამასთან კენტია
მუდამ. იგივე ითქმის რიცხვთა მეორე ნახევრის, მაგ. ორის, ოთხის - ახლა, თუ გსურს, განვსაზღვროთ ისინი, - თქვა სოკრატემ,
- როგორც ძალგვიძს, ისე განვსაზღვროთ.

- ცხადია, მსურს. - აი, მე უკვე განვსაზღვრე ისინი, რომელნიც, მართალია,

- მაგრამ ისინი ხომ იმ ფენომენთა რიცხვს ეკუთვნიან, ჩემო სხვებს არ უპირისპირდებიან, მაგრამ მაინც არ იღებენ მათ. ისევ
ძვირფასო კებეს, რომელსაც, რაშიც არ უნდა გამოვლინდნენ, ჩვენს მაგალითს მივუბრუნდეთ: სამი არ უპირისპირდება ლუწს,
აიძულებენ მას, დაიმარხოს არა მარტო საკუთარი იდეა, არამედ მაგრამ მაინც არ იღებს მას, რადგან სამს ლუწის მოპირისპირე
იდეა მოპირისპირისაც, რომელსაც მიწყივ უპირისპირდება რაღაც[1]. მოჰყვება მუდამ; სწორედ ასევე, ორს კენტის მოპირისპირე მოსდევს,
- რას ამბობ? ცეცხლს - ცივისა და ასე შემდეგ. ახლა დაფიქრდი, ასე ხომ არ
- მხოლოდ მას, რასაც წეღან ვამბობდი. შენ რა თქმა უნდა, განსაზღვრავ ამას: არც ერთი მოპირისპირე არ იღებს თავის
იცი, რომ ის, რაშიც სამის იდეა ვლინდება, იძულებულია, არა მარტო მოპირისპირეს, მაგრამ მარტო მოპირისპირენი როდი გაურბიან
სამი იყოს, არამედ კენტიც. ერთიმეორეს. არა, ისიც, რასაც თან მოსდევს მოპირისპირე იმ
- რასაკვირველია. საგნისა, რომელსაც იგი უახლოვდება, არასდროს არ იღებს თავისი
- ჩვენ ვამტკიცებთ, რომ ამ საგანს ვერასდროს ვერ მიეახლება თანამდევის მოპირისპირეს. მოდი, ერთხელ კიდევ მიუბრუნდი
იმ იდეის მოპირისპირე იდეა, რომელიც ფორმას ანიჭებს მას. ზემოთქმულს (რადგან არ გვაწყენს მისი ხშირად გამეორება): ხუთი
- ვერა. არასდროს არ მიიღებს ლუწს, ხოლო ათი, მრჩობლი ხუთი, - კენტს,
- ხოლო მას ფორმას ანიჭებს კენტის იდეა, არა? დიახ, ეგ მრჩობლი (ხუთი) არასდროს არ მიიღებს კენტის იდეას,
- დიახ. მიუხედავად იმისა, რომ კენტი არ უპირისპირდება მას. სწორედ
- კენტის იდეას კი ლუწის იდეა უპირისპირდება. ასევე, ერთნახევარი, ნახევარი, მესამედი და სხვა მათი მსგავსი
- დიახ. არასდროს არ მიიღებს მთელის იდეას, თუკი ჩემს აზრს იზიარებ და
- მაშასადამე, ლუწის იდეა ვერასდროს ვერ გამოვლინდება მეთანხმები.
სამში. - ცხადია, ვიზიარებ და გეთანხმები, - მიუგო კებესმა.
- ვერასდროს.
- ამრიგად, სამი ლუწის იდეასთან წილუყრელია. LIV
- წილუყრელია.
- ესე იგი სამი - კენტია. - ახლა თავიდან დაიწყე, - განაგრძო სოკრატემ, - მაგრამ იმ
- დიახ. სიტყვებით კი ნუ მიპასუხებ, რომელთაც ჩემი კითხვები შეიცავენ,
არამედ მომბაძე მე. აი, რა მინდა გითხრა: გარდა პასუხის მიღების იმ

ზუსტი გზისა, რომელსაც ადრე მივმართავდით, ჩვენი ახლანდელი - სიკვდილი.

სიტყვების შემდეგ მე ვხედავ ახალ, არანაკლებ ზუსტ გზას. ვთქვათ, - ამრიგად, როგორც ზემოთ შევთანხმდით, სული არასდროს
მკითხე: რა უნდა გამოვლინდეს სხეულში, რომ ცხელი იყოსო იგი? არ მიიღებს მოპირისპირეს მისას, რაც მუდამ თანა სდევს მას[1]!
მე როდი გიპასუხებ - სიცხე-მეთქი, რადგან ეს იქნებოდა ზერელე, - რა თქმა უნდა, არასდროს, - თქვა კებესმა.
თუმცა ზუსტი პასუხი; არა, ჩვენს ახლანდელ სიტყვებს
გავითვალისწინებ და უფრო დახვეწილ პასუხს გაგცემ: ცეცხლი- LV
მეთქი, გეტყვი. თუ მკითხავ: რა უნდა გამოვლინდეს სხეულში, რომ
დასნეულდესო იგი? ჩემი პასუხი იქნება არა „სნება“, არამედ - მერე, რას ვუწოდებთ მას, რაც არ იღებს ლუწის იდეას?
„ცხელება“. ხოლო კითხვაზე: რა უნდა გამოვლინდეს რიცხვში, რომ - კენტს.
კენტი გახდესო იგი, მე არ გეტყვი კენტიო, არამედ ერთი და სხვა - ხოლო მას, რაც არ იღებს სამართლიანს ანდა მუსიკურს?
მისთანანი-მეთქი. დაუფიქრდი, კარგად გესმის თუ არა, რას - ერთს არასამართლიანს, - მიუგო მან, - მეორეს კი -
მოვითხოვ შენგან? არამუსიკურს.
- ძალიან კარგად, - მიუგო მან. - კეთილი და პატიოსანი. ახლა მითხარი, რას ვუწოდებთ მას,
- მაშინ მითხარი, - თქვა სოკრატემ, - რა უნდა გამოვლინდეს რაც არ იღებს სიკვდილს?
სხეულში, რომ ცეცხლი იყოს იგი? - უკვდავს, - მიუგო კებესმა.
- სული, - მიუგო კებესმა. - მაგრამ სული ხომ არ იღებს სიკვდილს?
- მაგრამ ყოველთვის ასეა ეს? - არა.
- აბა, როგორ? - თქვა მან. - მაშასადამე, სული უკვდავია.
- მაშასადამე, სულს ყოველთვის სიცოცხლე შეაქვს მასში, - უკვდავია.
რაშიც იგი ვლინდება, არა? - კეთილი, - თქვა მან. - როგორ გგონია, შეგვიძლია თუ არა
- რა თქმა უნდა, - იყო პასუხი. ვთქვათ, რომ ეს დამტკიცებულია?
- მაგრამ სიცოცხლეს უპირისპირდება თუ არ - დამტკიცებულია და სავსებით დამაჯერებლადაც, ჩემო
უპირისპირდება რაღაც? სოკრატე.
- უპირისპირდება, - მიუგო კებესმა.
- რა?

- მერედა, ჩემო ძვირფასო კებეს, - გააწყვეტინა მან, - თუ ვერაფერს მივუგებთ მათ, ვერ ვიტყვით, რომ კენტი არ დაიღუპება,
აუცილებელი იქნებოდა კენტი უხრწნელი[1] ყოფილიყო, განა თუკი უხრწნელი არ არის კენტი. მაგრამ თუ შევთანხმდებით, რომ
უხრწნელი არ იქნებოდა სამიც? ის უხრწნელია, ჩვენ ადვილად შევძლებთ ბრძოლაში ჩავებათ
- რა თქმა უნდა. მათთან და ვამტკიცოთ, რომ ლუწის მიახლებისას კენტი და სამი
- და თუ აუცილებელი იქნებოდა უხრწნელი ყოფილიყო ის, ილტვიან მისგან; იგივე შეგვიძლია ვთქვათ ცეცხლის, ცხელი და
რაც ცხელი არ არის, ყოველთვის, როცა ცხელს მიიტანდნენ ყველა სხვა საგნისთვისაც. აგრე არაა?
თოვლთან, განა ეს უკანასკნელი მყისვე უკუ არ იქცეოდა, უვნებელი - რა თქმა უნდა.
და დაუნდობელი? რადგან არ დაიღუპებოდა, არ დაჰკარგავდა - მაშასადამე, უკვდავისთვისაც, რომელზედაც ჩვენ
თავის რაობას და არ მიიღებდა ცხელს. ვმსჯელობთ ახლა, თუ ვაღიარებთ, რომ უკვდავი ამავე დროს
- მართალს ბრძანებ, - თქვა მან. უხრწნელიცაა, ცხადია, სული უკვდავი კი არ იქნება მხოლოდ,
- სწორედ ასევე, თუ აუცილებელი იქნებოდა უხრწნელი არამედ უხრწნელიც, ხოლო თუ ამას არ ვაღიარებთ, სხვა საბუთს
ყოფილიყო ის, რაც ცივი არ არის, ყოველთვის, როცა ცივს უნდა დავუწყოთ ძებნა.
მიიტანდნენ ცეცხლთან, ეს უკანასკნელი არ დაქრებოდა და - არა, ეგ უკვე ზედმეტად მიმაჩნია, - თქვა კებესმა, - რადგან
დაიღუპებოდა, არამედ უკუიქცეოდა, უვნებელი და დაუშრეტელი. თუ ხრწნა უწერია უკვდავსა და მარადის მყოფს, რა იქნება მაშინ
- უეჭველად, - თქვა კებესმა. უხრწნელი?
- მაშინ უკვდავისათვისაც იგი უნდა ითქვას აუცილებლად.
თუ უკვდავი ამავე დროს უხრწნელიცაა, შეუძლებელია სული LVI
დაიღუპოს, როცა სიკვდილი მიუახლოვდება მას. რადგან, როგორც
ზემოთქმულიდან გამომდინარეობს, ის არასდროს არ მიიღებს - მე მგონია, - თქვა სოკრატემ, - ყველა დაგვეთანხმება იმაში,
სიკვდილს და მკვდრად არ იქცევა, ისევე როგორც სამი არ იქცევა რომ ღმერთი, იდეა სიცოცხლისა და თუ ქვეყნად კიდევ არის რამე
ლუწად, ლუწი, თავის მხრივ, - კენტად, ხოლო ცეცხლი ანდა უკვდავი, არასოდეს არ იღუპება.
სიცხელე ცეცხლისა - ცივად[2]. თუმცა აქ შეუძლიათ შენიშნონ: - ვფიცავ ზევსს, - თქვა კებესმა, - მე მგონია, აქ ჩვენ
მართალია, ჩვენ შევთანხმდით, რომ ლუწის მიახლებისას კენტი არ დაგვეთანხმება ყველა კაცი, და, მით უმეტეს, ყველა ღმერთი.
იქცევა ლუწად, მაგრამ რა უშლის მას ხელს დაიღუპოს ამ მიახლების - მაგრამ თუ უკვდავი ამავე დროს უხრწნელიცაა, განა
შედეგად და ადგილი დაუთმოს ლუწს? ამ შენიშვნაზე ჩვენ შეიძლება უხრწნელი არ იყოს სული, რომელიც უკვდავია?

- არ შეიძლება. - მართალს ბრძანებ, - თქვა სიმიამ.

- ამრიგად, როცა კაცს სიკვდილი უახლოვდება, როგორც
ჩანს, მისი მოკვდავი ნაწილი კვდება, ხოლო უკვდავი თავს აღწევს LVII
სიკვდილს და უვნებელი და უხრწნელი ეცლება მას.
- როგორც ჩანს. - ამრიგად, - განაგრძო მან, - მართებული იქნებოდა
- მაშასადამე, ჩემო ძვირფასო კებს, - თქვა მან, - სული უფრო შეგეგნოთ, კაცნო, რომ თუ სული უკვდავია, ის ზრუნვას მოითხოვს
უკვდავია და უფრო უხრწნელი, ვიდრე სხვა რამე და ამიტომ ჩვენი ჩვენგან არა მარტო იმ ხნის განმავლობაში, რასაც ამქვეყნიურ
სულები უთუოდ უნდა არსებობდნენ ჰადესში. სიცოცხლეს ვუწოდებთ, არამედ მთელი დანარჩენი დროის
- მე, ჩემო სოკრატე, - თქვა კებესმა, - არ შემიძლია რამე მანძილზეც. და თუ ვინმე აგდებით ეპყრობა სულს, ეს შეიძლება
დავუმატო შენს სიტყვებს, ისევე, როგორც არ შემიძლია არ საბედისწერო აღმოჩნდეს მისთვის. მართლაც, სიკვდილი რომ
დავეთანხმო მათ. მაგრამ თუ სიმიას ან სხვა ვინმეს რაიმეს თქმა ყველაფრისაგან გვიხსნიდეს, ის პირდაპირ მისწრება იქნებოდა
სურს, კარგი იქნებოდა ახლავე ეთქვა, რადგან არ ვიცი, როდის ბოროტთთათვის, რომელნიც მისი წყალობით თავს დააღწევდნენ
ჰპოვებს ამაზე უფრო ხელსაყრელ მომენტს, რათა შემდეგისათვის საკუთარ სხეულს და, საკუთარ სულთან ერთად, საკუთარ ბიწსაც.
გადასდოს ის, რისი თქმაც სურს ან გაგონება. მაგრამ რაკი სული უკვდავია, მას ბიწისგან თავის დაღწევასა და
- არა, - სიტყვა ჩაურთო სიმიამ, - მას შემდეგ, რაც უკვე ითქვა, ხსნის ერთადერთი გზა რჩება მხოლოდ: ამისათვის ის უკეთესი
არც მე შემიძლია არ დავეთანხმო სოკრატეს. მაგრამ ჩვენი საგანი ისე უნდა გახდეს და უფრო ბრძენი. რადგან საიქიოს რომ აშურებს,
დიდია, კაცის ბუნება კი ასე პატარა, რომ იძულებული ვარ ჩემდა სულს არაფერი მიჰყვება თან, გარდა იმისა, რაც მას ამქვეყნად
უნებურად კვლავ ეჭვის თვალით ვუცქირო მას, რაც ჩვენგან ითქვა. აცოცხლებდა და ზრდიდა და რასაც, როგორც ამბობენ, ჰადესს
- შენი შენიშვნა, ჩემო სიმია, - თქვა სოკრატემ, - მართებულია ჩასვლისთანავე მისთვის უდიდესი სარგებელი მოაქვს ანდა ზიანი.
არა მარტო ჩვენს ახლანდელ, არამედ პირველ საწყისთა მიმართაც: გადმოცემით, ამქვეყნად თითოეულ კაცს თავისი საკუთარი
რაგინდ სანდონიც არ უნდა ჩანდნენ თქვენს თვალში, ისინი უფრო დემონი[1] მფარველობს და ეგ დემონი სიკვდილის შემდეგ იქით
გულდასმით განხილვას მოითხოვენ მაინც. და როცა საფუძვლიანად მიუძღვის მას, სადაც ერთად თავშეყრილი მიცვალებულთა სულნი
გაარჩევთ მათ, თქვენთვის ისე სარწმუნონი გახდებიან ისინი, ელიან განაჩენს, რათა შემდეგ ჰადესს მიაშურონ იმ ჰეგემონთან
რამდენადაც კაცს შეუძლია ირწმუნოს ეს. ხოლო თუ მათ ერთად, რომელსაც ევალება აქედან საიქიოს გადაიყვანოს ისინი. და
გაიცხადებთ, სხვა რამეს აღარ დაუწყებთ ძებნას. როცა მიიღებენ მას, რაც უნდა მიიღონ და სათანადო ხანს დაჰყოფენ

იქ, დროის მრავალი და ხანგრძლივი მოქცევის შემდეგ სულნი LVIII

უკანვე ბრუნდებიან მეორე ჰეგემონის წინამძღოლობით. მაგრამ ეგ
გზა ისეთი როდია, როგორც ესქილეს ტელეფოსი[2] აღწერს. მისი მიწაზე მრავალი საოცარი სადგურია, თვითონ კი არც
სიტყვით, ჰადესს მიმავალი გზა სწორია და პირდაპირი, მე კი ისეთია და არც იმ ზომისა, როგორც წარმოუდგენიათ მათ, ვისაც
ვფიქრობ, რომ ის არც სწორია, არც ერთადერთი, რადგან, რა საჭირო სჩვევია ლაპარაკი მიწის შესახებ. ამაში ერთმა ვინმემ დამარწმუნა[1].
იქნებოდა ჰეგემონი, ან ვინ ასცდებოდა გზას, მხოლოდ ერთი რომ მაშინ სიმიამ - რას ამბობო, სოკრატე, - თქვა, - მიწის შესახებ
იყოს იგი? ჩემის აზრით, მას მრავალი განტოტება აქვს და მებოძირი, მეც ბევრი რამ მსმენია, მაგრამ არა ის, რამაც შენ დაგარწმუნა, ამიტომ
როგორც ჩვენი სამსხვერპლო და საწესო რიტუალები მოწმობენ ხალისით დაგიგდებ ყურს.
ამას[3]. გონიერი და ბრძენი სული მორჩილად მისდევს ამ გზაზე - მე მგონია, ჩემო სიმია, ამის გადმოცემა სრულიადაც არ
თავის წინამძღოლს და ისიც იცის, რისთვის მისდევს[4]. ხოლო მოითხოვს გლავკოსის ხელოვნებას[2], მაგრამ იმის
სხეულს ვნებებით მიჯაჭვული სული, როგორც ზემოთ ვთქვით, დასამტკიცებლად, რომ ეს მართლაც ასეა, ჩემის აზრით, თვით
კვლავ დიდხანს ურჩობს და იტანჯება, ვიდრე მისი მფარველი გლავკოსის ხელოვნებაც არ იკმარებდა. მე, ალბათ, ვერ შევძლებდი
დემონი, ბოლოს და ბოლოს, ძალით არ წარიტაცებს მას. და როცა ამას, მაგრამ კიდევაც რომ შემძლებოდა, უკვე ისე ცოტა დრო დამრჩა,
მიაღწევს იმ ადგილს, სადაც სხვა სულნი ჰგიან, ამ უწმინდური, ჩემო სიმია, რომ ჩემი სიცოცხლე არ ეყოფოდა ამოდენა რამის
უსამართლო მკვლელობით თუ სხვა მსგავსი ბოროტებით გასვრილი მტკიცებას, თუმცა იმაში მაინც არაფერი მიშლის ხელს გიამბო,
სულის დანახვაზე კრთებიან ისინი, ზურგს აქცევენ და გაურბიან როგორია, ჩემი რწმენით, სახე მიწისა და როგორი ადგილები აქვს
მას, რადგან არ სურთ თან გაიყოლონ ან იახლონ იგი. მაშინ ის კვლავ მას.
ბორიალს იწყებს, ტკივილებით განაწამები, ვიდრე არ დაჰკრავს ჟამი - ეგეც საკმარისი იქნება, - თქვა სიმიამ.
და მისთვის განკუთვნილი ტანჯვის სადგურისაკენ არ წარიტაცებს - უპირველეს ყოვლისა, - თქვა სოკრატემ, - მე მწამს, რომ თუ
აუცილებლობა. ხოლო სულს, რომელმაც წმინდად და მიწა სამყაროს ცენტრში მდებარეობს და თუ მრგვალია მიწა, მას არ
შეურყვნელად განვლო წუთისოფელი, თვითონ ღმერთები სჭირდება არც ჰაერი და არც სხვა მსგავსი რამ საყრდენი ვარდნის
მიუძღვიან იმ სადგურისაკენ, რომელსაც იმსახურებს იგი. თავიდან ასაცილებლად. ამისთვის საკმარისია მის ირგვლივ
თანაბრად გარშემოწერილი ცა და თვითონ მიწის წონასწორობა,
რადგან გაწონასწორებული სხეული, მოთავსებული მეორე, მასავით
გაწონასწორებული სხეულის ცენტრში, არასდროს არ გადიხრება

აქეთ ან იქეთ და თანაბრად გადუხრელი დარჩება მუდამ[3]. ერთ ჯურღმულში ვცხოვრობთ, მაინც მის ზედაპირზე
უპირველეს ყოვლისა, - გაიმეორა მან, - მე აი, ეს მწამს. წარმოგვიდგენია თავი. ჰაერს ვეძახით ცას და გვგონია, მართლაც
- და მართებულადაც, - თქვა სიმიამ. ჰაერში ბრუნავენ ვარსკვლავები. და ეს იმიტომ, რომ ჩვენი
- მერე, - განაგრძო მან, - მე მწამს, რომ მიწა უზარმაზარი სისუსტისა და სიმძიმის წყალობით არ შეგვიძლია თავზე
სხეულია და რომ ჩვენ მის მახლობლად უმნიშვნელო ნაწილზე მოვევლოთ ჰაერის ზედა ფენებს, რადგან თუ კაცი მიაღწევდა ამ
ვსახლობთ, ფაზისიდან მოკიდებული ჰერკულესის სვეტებამდე[4], სიმაღლეს, ანდა ფრთებით აფრიანდებოდა და გასცდებოდა
ზღვის გარშემო მიმოფანტულნი, ჭაობის პირას თავშეყრილი ჰაეროვანი სივრცის საზღვრებს, უცხო სანახავს იხილავდა იმ
ჭიანჭველებისა თუ ბაყაყების მსგავსად. მრავალი სხვა ხალხი თევზთა მსგავსად, ზღვის სიღრმიდან რომ იჭრებიან ხოლმე ჰაერში.
ბინადრობს მრავალ ასეთსავე ადგილას. რადგან დედამიწის და მერე, თუ ეგ კაცი დასძლევდა საკუთარი ბუნების სისუსტეს და
ზურგზე მიმოფანტულია მრავალი სხვადასხვა სახისა და სიდიდის თვალს გაუსწორებდა ამ უცხო სანახავს, შეიცნობდა, რომ სწორედ
ჯურღმული, რომლებშიც წყალი, ღრუბელი და ჰაერი გროვდება. ესაა ჭეშმარიტი მიწა; რადგან ჩვენი მიწა, ჩვენი ქვები და, საერთოდ,
ხოლო თვით მიწა, წმინდა მიწა, უფრო ზემოთ ჰგიეს, ზეცის წმინდა ჩვენი საცხოვრისი ისეა დაღრღნილი და დახრული, როგორც ზღვაში
და ვარსკვლავიან სივრცეში, რომელსაც ეთერს უწოდებენ ისინი, მეჩეჩები მლაშე წყლის მიერ; ზღვაში, სადაც არა არის რა
ვისაც სჩვევია ლაპარაკი ამის შესახებ. სწორედ ეთერის ნალექია ის, სრულქმნილი და სრულფასოვანი, სადაც მხოლოდ მღვიმეებია,
რაც მიწის ჯურღმულებში გროვდება. ამ ჯურღმულებში კი ჩვენ ქვიშა და შლამი. ასე რომ, ჩვენი საცხოვრისის მშვენებასთან
ვცხოვრობთ, თუმცა არ ვიცით ეგ და ამიტომ მიწის ზედაპირზე შედარებაც არ შეიძლება მისი, რასაც ზღვის სიღრმე იმარხავს, ხოლო
გვგონია თავი. ეს იმას ჰგავს, ზღვის სიღრმეში ცხოვრობდეს კაცი, ის, რაც მიწის ჭეშმარიტ ზედაპირზეა, თავის მხრივ, გაცილებით
თავი კი მის ზედაპირზე წარმოედგინოს და წყლის წიაღიდან მზისა ლამაზია ამ ჩვენს ჯურღმულზე. თუ საჭიროა, მე შემიძლია გიამბოთ
და სხვა ვარსკვლავთა მჭვრეტელს ზღვა მიაჩნდეს ცად. თავისი მომხიბლავი მითი იმ წმინდა მიწის სილამაზეზე, რომელსაც
სიმძიმისა და სისუსტის გამო ეგ კაცი ვერასოდეს მიაღწევდა ზღვის უშუალოდ ეთერი ეკვრის და ღმერთმანი, ღირს მისი მოსმენა, ჩემო
ზედაპირს, ვერ ამოყვინთავდა წყლის სიღრმიდან, ვერ იხილავდა, სიმია.
რამდენად უფრო წმინდაა და უფრო ლამაზი ჩვენი საცხოვრისი მის - და ჩვენც სიამოვნებით მოვისმენთ მას, ჩემო სოკრატე, -
სამყოფელზე და არათუ თვითონ ვერ იხილავდა, ვერც ჩვენს მიუგო მან.
მხილველს ჰპოვებდა ვინმეს, რათა მისი მეშვეობით შეეცნოს ეს.
სწორედ მაგ კაცის დღეში ვართ ჩვენც, რადგან, თუმცა მიწის ერთ-

LIX ჩვენს ქვებს, ჩვენს მიწას, ჩვენს ცხოველებს და მცენარეებს. გარდა

ძვირფასი თვლებისა, მაგ წმინდა მიწას ოქრო, ვერცხლი და სხვა
- კეთილი, ჩემო მეგობარო, - თქვა მან, - უპირველეს კეთილშობილ ლითონთა სიმრავლე ამკობს. ისინი პირდაპირ
ყოვლისა, ამბობენ, რომ მაღლიდან დანახული მიწა კაცს მიწაზე ყრიან, მის მთელ სივრცეზე ვეება ხვავებად მიმოფანტულნი.
წარმოუდგება როგორც ჭრელი, თორმეტი სხვადასხვა ფერის ასე რომ მისი ჭვრეტა ნეტარებით ავსებს სულს. ამ მიწაზე ცხოველთა
ნაჭრისაგან ნაკეცი ბურთი. ჩვენი მხატვრები დაახლოებით იმ და კაცთა დიდი სიმრავლე ცხოვრობს, რომელთაგან ზოგს მისი შუა
ფერებს იყენებენ, რითაც ეგ მიწა არის ნაფერი. ოღონდ იქ ფერები ნაწილი უჭირავს, ზოგი ჰაეროვანი სივრცის გარშემო სახლობს,
გაცილებით უფრო ბრწყინვალეა და უფრო წმინდა. მიწის ერთი როგორც ჩვენ - ზღვის ირგვლივ, ზოგიც კიდევ - ეპეიროსის[1]
ნაწილი ძოწისფერია, განსაცვიფრებელი სილამაზისა, მეორე - ახლომახლო მიმოფანტულ კუნძულებზე, რომელთაც ჰაერის ოკეანე
ოქროცურვილი, მესამე - თეთრი, უფრო თეთრი, ვიდრე ცარცი ან ეკვრის გარს. ერთი სიტყვით, ის, რაც ჩვენთვის წყალია და ზღვა,
თოვლი, მოკლედ რომ ვთქვათ, მის ყველა ნაწილს ჩვენს ფერებზე მათთვის იგივეა ჰაერი, ხოლო ის, რაც ჩვენთვის ჰაერია, მათთვის
გაცილებით უფრო სავსე და ლამაზი ფერები ფარავს. თვით მიწის იგივეა ეთერი. წელიწადის ყველა დრო იქ ისე რბილია და კეთილად
ჯურღმულები, წყლით და ჰაერით სავსე ჯურღმულები, შეზავებული, რომ ამ ნეტარი მიწის მცხოვრებლებმა არ იციან, რა
თავისებურად ბრწყინავენ სხვა ფერთა სიმრავლეში, ასე რომ მიწა არის ავადმყოფობა და გაცილებით უფრო დიდხანს ცხოვრობენ,
მიწყივ სხვადასხვა სახით წარმოგვიდგება ჩვენ, თუმცა სახე ერთია ვიდრე ჩვენ. ხედვის, სმენისა და ყველა სხვა გრძნობის ნიჭითა და
მისი. ამ სრულქმნილ მიწაზე ყველაფერი მისებრ სრულქმნილია - გონების სიძლიერით ისინი იმდენად მაღლა დგანან ჩვენზე,
მცენარეები, ხეები, ყვავილები, ნაყოფები. ასევე სრულქმნილია მისი რამდენადაც სიწმინდით ჰაერი - წყალზე, ხოლო ეთერი - ჰაერზე.
მთები და მისი ქვები, გლუვი, გამჭვირვალე და ჯადოსნური მათს წმინდა ჭალებსა და ტაძრებში მართლაც ბინადრობენ
ფერებით მოელვარე მთები და ქვები. ჩვენი კენჭები, ჩვენი ძვირფასი ღმერთები, რომლებიც ნიშებითა და წინასწარმეტყველებით
თვლები - სარდიონები, იასპები და სმარაგდები მხოლოდ მათი იმდენად საგრძნობი ხდებიან მათთვის, რომ ისინი უშუალოდ
ნამუსრევია. სხვა არაფერი. იქ კი ყველაფერი კიდევ უფრო ლამაზია უკავშირდებიან უკვდავთ. მზეს, მთვარეს და სხვა ვარსკვლავებს
და მშვენიერი. ეს იმიტომ, რომ იქ ყველა ქვა წმინდაა, მაშინ როდესაც ისინი ხედავენ ისე, როგორც სინამდვილეშია თითოეული მათგანი.
ჩვენი ქვები დაღრღნილია და დახრული ზღვის სიმლაშითა და იმ და ყოველივე ამას გამოუთქმელი ნეტარება ახლავს თან.
ნალექთა გამხრწნელი ზემოქმედებით, რომელნიც ჩვენს
ჯურღმულებში ჩამოედინებიან და ამახინჯებენ და ასნეულებენ

LX მას და არა მარტო ის, არამედ ბევრი სხვა პოეტიც. სწორედ ამ

უფსკრულში ჩაედინება ყველა ნაკადი და მერე ხელახლა
ასეთია ბუნება მთელი მიწისა და მისი, რაც მას გარს აკრავს. ამოედინება მისგან; ამასთან თითოეული მათგანი ისეთი ხდება,
გარდა ჩვენი ჯურღმულებისა, მიწის სიღრმე იმარხავს წრიულად როგორიცაა მიწა, რომელზედაც მიედინება იგი. ხოლო მიზეზი
განფენილ უფსკრულთა დიდ სიმრავლეს, რომლებიც მათ იმისა, თუ რატომ ჩაედინება მასში ყველა ნაკადი და რატომ
გაგრძელებებს წარმოადგენენ და რომელთაგან ზოგი უფრო ღრმაა ამოედინება მისგან, ისაა, რომ მთელ ამ თხიერ მასას არც ფსკერი
და უფრო ფართო, ვიდრე ჩვენი საცხოვრისი, ზოგი უფრო ღრმა, გააჩნია და არც ბაზისი. ამიტომ ტორტმანებს და ირწევა ზემოთ და
მაგრამ უფრო ვიწრო, ზოგი კი, პირიქით, სიღრმით რომ ქვემოთ. მისი თანმხლები ჰაერის დინება კი იმეორებს ამ მოძრაობას,
ჩამოუვარდება, სიფართოვით აღემატება ჯურღმულებს ჩვენსას. რადგან მიწყივ თანა სდევს მას, მაშინაც, როცა ის მაღლა იწევს და
ყველა ეს მიწისქვეშა უფსკრული მეტ-ნაკლებად ფართო მაშინაც, როცა დაბლა ეშვება; და როგორც სუნთქვისას ჩასუნთქვა და
გვირაბებით უკავშირდება ერთიმეორეს, რომლებითაც ერთი ამოსუნთქვა იწვევს ფშვინვას, ისე აქაც, ამ თხიერ ნაკადთა
უფსკრულიდან მეორეში, როგორც კრატერიდან კრატერში, უხვად თანმხლები ჰაერის დინება მძვინვარე გრიგალებს აჩენს ჩასვლისას
ისხმება წყალი. მიედინებიან მიწის ქვეშ ცხელი და ცივი წყლის და ამოსვლისას. როცა ეგ ნაკადები დაბლა ეშვებიან, მიწისქვეშა
უზარმაზარი, მარადმედინი მდინარეები, ცეცხლის ვეება სადინარებში იღვრებიან და ავსებენ მათ, როგორც ჩვენ ვავსებთ
ჩანჩქერები, შლამის საშინელი, ალაგ წმინდა, ალაგ მღვრიე არხებს ტუმბოთი, ხოლო როცა ქვესკნელს ტოვებენ და მაღლა
ნაკადები, რომლებიც სიცილიაში ლავის წინ დაქანებულ ტალახის იწევენ, ჩვენი მდინარეების კალაპოტებს ავსებენ და მერე ამ
მდინარეებს მოგვაგონებენ და თვითონ ლავას. წყლის, ცეცხლისა და კალაპოტებით მიიგრაგნებიან მიწის ზედაპირზე და ჰქმნიან ზღვებს,
შლამის ეს ნაკადები რიგ-რიგობით ავსებენ უფსკრულებს, იმის ტბებს, მდინარეებს და ნაკადულებს, ბოლოს კვლავ მიწის სიღრმეში
მიხედვით, თუ როდის და რა მიმართულებას იღებს თითოეული ეშვებიან და იქ მიიკვლევენ გზას, ხან გრძელსა და მიხვეულ-
მათგანი. ყველაფერი ეს მოძრაობს ზემოთ და ქვემოთ, თითქოს მოხვეულს, ხან მოკლეს და ნაკლებად კლაკნილს, ვიდრე
საქანელა ირწევაო მიწის სიღრმეში; მოძრაობით კი ასე მოძრაობს: ტარტაროსში არ დაინთქმებიან ხელახლა. ხოლო დანთქმით
მიწის უფსკრულთა შორის თავისი სიდიადით გამოირჩევა ერთი, ინთქმებიან მეტ-ნაკლებად დაბლა, მაგრამ ყოველთვის იმ ადგილზე
რომელიც მთელს სიღრმეზე განწონის მიწას. სწორედ ამ უფსკრულს უფრო დაბლა, საიდანაც ამოედინებიან ისინი. ზოგი ტარტაროსში
გულისხმობს ჰომეროსი, როცა ამბობს - არისო შორს მიწის ქვემოთ იმის საპირისპირო მხრიდან ეშვება, საიდანაც ამოდის, ზოგი იმავე
უსასრულო უფსკრული ერთი[1]. სხვაგან ის ტარტაროსს უწოდებს მხრიდან, ზოგი კი წრეს კრავს მიწის გარშემო და ერთხელ ან

მრავალგზის გველივით რომ ეხვევა მას, ღრმად, რაც შეიძლება ამოაფრქვევს ხოლმე აქა-იქ. პირიფლეგეთონის საპირისპიროდ,
ღრმად ეშვება ქვესკნელში. მაგრამ ისიც უნდა ითქვას, რომ ვერც შემზარავ და ველურ ტაფობზე, რომელიც მუქი ლურჯი ფერისაა და
ერთი ნაკადი ვერ ჩაეშვება ტარტაროსის ცენტრზე უფრო დაბლა, რომელსაც სტიგიოსი ეწოდება, მიიგრაგნება მეოთხე ნაკადი. ეს
რადგან აქედან უკვე აღმასვლა იწყება მათი. ნაკადი აქ ქმნის სტიქსის ტბას, რომლის წყლებშიც საშინელ ძალას
იძენს და მერე მიწის ქვეშ იკარგება, სადაც პირიფლეგეთონის
LXI საპირისპიროდ მიედინება კლაკნილი გზით და ბოლოს
აქერუსიადის ტბის მეორე, მოპირისპირე ნაპირთან ხვდება მას. არც
არის ბევრი სხვა დიდი და მრავალფეროვანი ნაკადი. მათ ეს ნაკადი ირევს სხვა წყლებს და, წრეს რომ შეჰკრავს, ტარტაროსში
შორის უმთავრსია ოთხი, რომელთაგან ერთი, უდიდესი და ინთქმება ისიც, პირიფლეგეთონის პირდაპირ. როგორც პოეტები
უკიდურესი, დედამიწას უვლის გარშემო. მას ოკეანოსს ვუწოდებთ ამბობენ, ამ ნაკადს კოციტოსი ჰქვია სახელად[1],
ჩვენ. ოკეანოსს უპირისპირდება აქერონი, რომელიც მის
საპირისპირო მიმართულებით მიედინება უდაბურ ადგილთა წიაღ LXII
და აქერუსიადის ტბას ერთვის მიწის ქვეშ. სწორედ ამ ტბასთან
გროვდებიან გარდასულთა სულნი, რომლებიც, მათთვის მიზომილ ბუნებამ ასე ააგო ქვესკნელი. როცა მიცვალებულნი
დროს რომ დაჰყოფენ იქ (ეს დრო ზოგისთვის უფრო გრძელია, მიაღწევენ იმ ადგილს, რომლისკენაც თითოეულს მისი დემონი
ზოგისთვის უფრო მოკლე), ახალი სიცოცხლისათვის იგზავნებიან მიაცილებს, განისჯებიან უპირველეს ყოვლისა, განისჯებიან
უკან. მესამე ნაკადი, რომელიც იმ ორთა შორის იღებს დასაბამს, როგორც ისინი, ვინც მართლად და წმინდად განვლო წუთისოფელი,
სათავის ახლოს ერთ ცეცხლმოდებულ ტაფობზე გადის, სადაც ჩვენს ისე ამქვეყნად ბიწით გასვრილნიც. ხოლო ისინი, რომელთაც
ზღვაზე უფრო დიდ ტბას ქმნის; ამ ტბაში წყალი და ტალახი სრული სათნოება არ შეუმოსავთ, მაგრამ არც ბიწს დაჰმონებიან
თუხთუხებს ერთთავად. მერე კი წრიულად აგრძელებს თავის მთლად, აქერონისაკენ ეშურებიან; აქ მათთვის წინასწარ
ზიგზაგოვან გზას მღვრიე და პირქუში, და აქერუსიადის ტბის გამზადებულ ნავებში სხდებიან და მდინარის ტალღებით აღწევენ
ნაპირს აღწევს, მაგრამ არ ირევს მის წყალს და, მიწის ქვეშ აქერუსიადის ტბას, სადაც ივანებენ, სასჯელს იხდიან, იწმინდებიან
რამდენჯერმე რომ შეჰკრავს წრეს, ტარტაროსის სიღრმეში ინთქმება. ყველა ძველი ბოროტებისაგან და თავისუფლდებიან. სათნოების
ეს ის ნაკადია, რომელსაც პირიფლეგეთონს ვუწოდებთ ჩვენ და სანაცვლოდ კი სიკეთეს იმკიან, დამსახურების მიხედვით. რაც
რომელიც თავის ცეცხლოვან ლავას მიწის ზედაპირზეც შეეხება მრავალი საზარელი მკრეხელობით, უსამართლო ხოცვა-

ჟლეტითა და სხვა მიუტევებელი ცოდვებით დამძიმებულ სულებს, ძალზე შორს წაგვიყვანდა, მე კი დრო ხელში მადნება უკვე. თუმცა,
ბედისწერა პირდაპირ ტარტაროსში უძახებს მათ, ტარტაროსში, რაც ითქვა, ჩემო სიმია, ისიც სავსებით საკმარისია, რათა ჩვენი
საიდანაც ვეღარასოდეს ამოვლენ უკან. და მარტო მათ კი არა, სიცოცხლის მიზნად ვთვლიდეთ სათნოების და სიბრძნის მოხვეჭას,
ტარტაროსში ტყვეობა არც იმ სულებს ასცდებათ, რომლებმაც მძიმე, რადგან ჯილდო კეთილია და იმედი დიდი.
მაგრამ მაინც ასე თუ ისე მისატევებელი ცოდვები ჩაიდინეს (როცა
რისხვით ცნობამიხდილთა ხელი აღმართეს მშობლებზე და მერე LXIII
მთელი სიცოცხლის მანძილძე ინანიებდნენ ამას, ან უნებურად
გაისვარეს სხვის სისხლში ხელი); ოღონდ იმ განსხვავებით, რომ, იმის დაჟინებით მტკიცება, რომ ყველაფერი ეს მართლა ისეა,
როცა ტარტაროსში ყოფნის ყავლი გაუვათ, ტალღა უკანვე როგორც მე დაგიხატეთ, რა თქმა უნდა, არ შეჰფერის გონიერ კაცს.
ამოისვრის მათ და მაშინ კაცისმკვლელთ კოციტოსი წარიტაცებს, მაგრამ თუ სული მართლა უკვდავია, მას დიახაც შეჰფერის და
ხოლო დედის ან მამის მკვლელთ - პირიფლეგეთონი. და რა ჰმართებს კიდეც ამტკიცოს, რომ ყველაფერი, რაც ჩვენს სულებს
მიაღწევენ აქერუსიადის ტბას, ყივილს იწყებენ ისინი: მკვლელნი შეეხება და მათ სავანეთ, მთლად ისე თუ არა, დაახლოებით მაინც
უხმობენ მათ მიერ მოკლულთ, შეურაცხოფილნი კი - ისეა, როგორც მე ვამბობ. და ამის მტკიცება, ღმერთმანი, ღირს
შეურაცხყოფილთ და ევედრებიან ნება დართონ ტბაში შესვლისა და რისკად, რადგან ეგ რისკი იმდენად მშვენიერია, რომ ჩვენ თვითონვე
შეიწყნარონ საწყალობელნი. თუ შესძლეს მათი გულის მოლბობა, უნდა ვიჯადოებდეთ თავს მაგ ჯადოსნურ საგალობელთა
ტბაში შედიან და მათ ტანჯვასაც ეღება ბოლო, თუ ვერა და - გალობით. აკი მიტომაც აგრე გამიგრძელდა მითი. ამრიგად, მას,
ტარტაროსში ცვივიან ისევ, საიდანაც ხელახლა ბრუნდებიან უკან, ვინც მთელი სიცოცხლის მანძილზე ეკრძალებოდა ყველა ხორციელ
და ასე გრძელდება მათი ტანჯვა, გრძელდება მანამ, სანამ არ ვნებას, ვინც არად აგდებდა სულისთვის უცხო სამკაულებს, რადგან
მოლბებიან ისინი, რომელთა წინაშეც სცოდეს. მსაჯულებმა ასეთი სწამდა, რომ მათ მხოლოდ წარწყმედა შეეძლოთ სულის, ვინც
სასჯელი არგუნეს მათ. და ბოლოს, სულნი, რომელთაც წმინდად და ვნებიანად მხოლოდ ცოდნას ეწაფებოდა და ყალბი კი არა,
შეურყვნელად განვლეს წუთისოფელი, თავს აღწევენ ქვესკნელის ჭეშმარიტი სამკაულებით - ზომიერებით, სამართლიანობით,
ტყვეობას, ზესკნელის წმინდა სივრცისაკენ ისწრაფვიან და იქ სიმამაცით, თავისუფლებითა და სიმართლით - იმკობდა სულს,
ივანებენ. მათ შორის ფილოსოფიით გაწმენდილი სულები შეუძლია მშვიდად იყოს სულისთვის და, როცა ბედი მოუხმობს,
საბოლოოდ თავისუფლდებიან ნივთიერი ბუნებისაგან და კიდევ უდრტვინველად დაადგეს ჰადესის გზას, რადგან ამისთვის უკვე
უფრო მშვენიერ სავანეთა მკვიდრნი ხდებიან. მაგრამ მათი აღწერა განამზადა თავისი თავი. ამ გზას თავის დროზე თქვენც დაადგებით,

ჩემო ძვირფასო სიმია და კებეს, თქვენც და თქვენი მეგობრებიც. მე წარმართავს ჩვენსას. მას ჰგონია მე ვარ ის, ვისაც მალე უსულოდ
კი, როგორც ტრაგიკოსი იტყოდა, ახლავე მიხმობს ბედი და დროა მდებარეს იხილავს და მიტომ მეკითხება: როგორ მიგაბაროთ მიწას?
განბანვას შევუდგე უკვე, რადგან, ვფიქრობ, უმჯობესია თვითოვნე და ეს მას შემდეგ, რაც ასე დიდხანს და დაჟინებით ვამტკიცებდი,
განვიბანო შხამის მიღების წინ, რათა ქალები არ გავტანჯო შხამს რომ მივიღებ, თქვენთან კი აღარ დავრჩები, ნეტართა სადგურს
უსიცოცხლო გვამის განბანვით. მივაშურებ და მათ აუმღვრეველ ბედნიერებას ვეზიარები-მეთქი.
მაგრამ, როგორც ჩანს, ამაოდ. მას ჰგონია, რომ ამითი მხოლოდ თავს
LXIV ვინუგეშებდი და განუგეშებდით თქვენც. მაშ, მოდით და
თავმდებად დამიდექით კრიტონის წინაშე. მაგრამ ისეთ
როცა სოკრატე ლაპარაკს მორჩა, კრიტონმა თქვა: თავმდებობას კი არ მოვითხოვ, როგორიც მან მსაჯულთა წინაშე
- კეთილი, ჩემო სოკრატე, მაგრამ ხომ არას დაგვიბარებ გამიწია, არამედ სულ სხვას, საპირისპიროს. ის მთავდებობდა, რომ
განშორების წინ? იქნებ შვილებზე ზრუნვა დაგვავალო, ანდა სხვა აქ დავრჩებოდი, თქვენ კი მითავმდებებთ, რომ სიკვდილის შემდეგ
რამე? თქვი, ჩვენ მზად ვართ სამსახურისთვის! მე დავტოვებ აქაურობას. ასე აჯობებს კრიტონისთვისაც, რადგან,
- მე ახლაც მხოლოდ მას გეტყვით, ჩემო ძვირფასო კრიტონ, როცა დაინახავს როგორ წვავენ ჩემს გვამს, ანდა როგორ ფლავენ
- მიუგო მან, - რასაც მუდამ გეუბნებოდით: იზრუნეთ თქვენზე! მიწაში, აღარ შეაჩვენებს ჩემს, მისი აზრით, შავ ბედს და აღარც ამ
იზრუნეთ და ეგ იქნება ყველაზე დიდი სამსახური ჩემთვის, სიტყვებს დახარჯავს ჩემი გასვენებისას: ვაიმე, ეს ვინ გამომაქვს, ეს
ჩემიანების და თვით თქვენი თავისთვისაც. იზრუნეთ! მე მოვითხოვ ვინ მიმაქვს, ეს ვის ვმარხავო. უნდა იცოდე, ჩემო ძვირფასო კრიტონ,
საქმეს და არა აღთქმას! რადგან თუ თქვენზე არ იზრუნებთ და ჩემს რომ მცდარი სიტყვა ამ შემთხვევაში მარტო ენას კი არ ამღვრევს,
ანდერძს არ აღასრულებთ, აღთქმა აღთქმად დარჩება და რა ფასი არამედ სულსაც[1]. ამიტომ შორს შიში და გწამდეს, რომ მე კი არ
აქვს მაშინ მას. მმარხავ, გვამს მარხავ ჩემსას. დამარხვით კი ისე უნდა დამარხო იგი,
- ვეცდებით აღვასრულოთ, - მიუგო კრიტონმა, - მაგრამ როგორც თვითონ მოგეპრიანება და როგორც ჩვენი ადათი მიიჩნევს
როგორღა მიგაბაროთ მიწას? უკეთესად.
- როგორც გენებოთ, - მიუგო მან, - თუკი დამიჭერთ და
ხელიდან არ გაგისხლტებით. - აქ მან წყნარად გაიცინა. მზერა
მოგვავლო და თქვა: - მე მაინც ვერ შევძელი, კაცნო, დამერწმუნებინა
კრიტონი, რომ სოკრატე - ეს მე ვარ, ვინც ლაპარაკობს და საუბარს

LXV რადგან შენ უფრო იცნობ ნამდვილ დამნაშავეთ. მაშ ასე, შენ უკვე
იცი, რისთვის გაწუხებ. მშვიდობით, ეცადე მშვიდად შეეგებო
ამ სიტყვებით ის ადგა და გვერდით სენაკისაკენ გაემართა გარდუვალს. აქ მას ცრემლები წასკდა, პირი იბრუნა და ქვითინით
განსაბანად. კრიტონმა უკან გასდია, ჩვენ კი გვიბრძანა გავარდა გარეთ. სოკრატემ მზერა გააყოლა გაქცეულს და მშვიდად
დავრჩენილიყავით. ჩვენც დავრჩით და ჩურჩული დავიწყეთ წარმოსთქვა: - მშვიდობით! ვეცდები შევასრულო შენი სიტყვები.
ერთმანეთს შორის: ხელახლა ვარჩევდით მას, რაც ითქვა და მერე ჩვენ მოგვიბრუნდა და გვითხრა: აი, კეთილშობილი კაცი.
დავსტიროდით თავსდატეხილ უბედურებას. ისეთი განცდა ადრეც ხშირად მნახულობდა, მესაუბრებოდა და ყოველთვის
გვქონდა, თითქოს მამას ვკარგავდით და ობლებად უნდა საუცხოო შთაბეჭდილებას ახდენდა ჩემზე. ახლა კი, ხედავთ, რა
ვყრილიყავით აწი. გულწრფელად დამტირის მე. მაგრამ მოდი, სათხოვარი
განბანას რომ მორჩა, შვილები მიჰგვარეს მას (სოკრატეს სამი შევუსრულოთ მას, ჩემო კრიტონ. უბრძანე, მომართვან საწამლავი,
ვაჟი ჰყავდა - ორი პატარა, ერთი მოზრდილი). მოვიდნენ თუ გახსნილია, თუ არა და, გამიხსნან იგი.
დედაწულნიც მისი სახლისა. სოკრატე კრიტონის თანდასწრებით - კი მაგრამ, ჩემო ძვირფასო სოკრატე, - შეკრთა კრიტონი, -
ესაუბრა ქალებს, ზოგიერთი მითითება მისცა მათ და მერე მზე ჯერ კიდევ არ მიჰფარებია მთებს. მე ხომ ვიცი, სხვები ბრძანებას
ბავშვებითურთ უკან გაისტუმრა ისინი. თვითონ კი ისევ ჩვენ რომ მიიღებენ, მაშინვე როდი იღებენ შხამსაც; ჯერ მაძღრისად
დაგვიბრუნდა. სვამენ და ჭამენ, ხოლო ზოგი სასიყვარულო განცხრომასაც კი
მზე იხრებოდა: სოკრატემ დიდი დრო მოანდომა განბანას ეძლევა სატრფოსთან ერთად. მაშ, რა გვაჩქარებს? დრო კიდევ
და გამოთხოვებას. დაბრუნებული თავის ძველ ადგილზე ჩამოჯდა გვრჩება.
და მერე ბევრი აღარაფერი უთქვამს. შემოვიდა თერთმეტთა - ე, ჩემო კრიტონ, მე მესმის მათი, - მიუგო მან, - მათ ხომ
მსახური, მიუახლოვდა სოკრატეს და უთხრა: მე შენზე სამდურავი ჰგონიათ, რომ რაღაცას იგებენ ამით. მაგრამ არ მესმის, რატომ უნდა
არ მეთქმის, სოკრატე, სხვებს როდი ჰგევხარ: ისინი ცოფმორეულნი მივბაძო მათ. დაყოვნებით სხვას რას მოვიგებ, გარდა იმისა, რომ
მაგინებენ, როცა თერთმეტთა განკარგულებით ვუცხადებ, რომ სასაცილო აღმოვჩნდები ჩემსავე თვალში. ჰოდა, რად უნდა
საწამლავი უნდა დალიონ. ამ ერთი თვის განმავლობაში კარგად ჩავებღაუჭო სიცოცხლეს, რატომ არ უნდა ვკრა ხელი მას, რაც ბეწვზე
გაგიცანი შენ და ვიცი, ვინც ხარ: ყველაზე ღირსეული, ყველაზე ჰკიდია უკვე. მაშ, გასწი, ნუ მეურჩები და გააკეთე ის, რასაც
მშვიდი და ყველაზე უკეთესი მათ შორის, ვინც აქ ოდესმე მჯდარა. გეუბნები.
ამიტომ, იმედი მაქვს, რომ არც ახლა აღშფოთდები ჩემს წინააღმდეგ,

LXVI ამ სიტყვებით მან ბაგესთან მიიტანა ფიალა და მშვიდად,

ნელ-ნელა დასცალა იგი. აქამდე ჩვენ, ასე თუ ისე, კიდევ
მაშინ კრიტონმა წამუყო იქვე მდგარ მსახურს. ისიც გავიდა ვიკავებდით თავს. აქ კი, როცა დავინახეთ, როგორ მოიყუდა ფიალა
და ცოტა მოგვიანებით შემობრუნდა იმ კაცთან ერთად, ვისაც შხამი და როგორ დასცალა იგი, ნებისყოფამ გვიმტყუნა ყველას. მე, ჩემდა
უნდა შემოეტანა. მოჰქონდა კიდეც ფიალით. ახლად შემოსულის უნებურად, თვალთაგან ღვარად წამსკდა ცრემლი. მოსასხამში
დანახვისას სოკრატემ ასე მიმართა მას: თავჩარგული ვტიროდი მე, მას კი არა, ჩემს თავს დავსტიროდი, ჩემს
- კეთილი, ჩემო ძვირფასო, ახლა, როგორც გამოცდილმა უბედურ თავს: ვის ვკარგავდი?! კრიტონი, რომელსაც ჩემზე ადრე
მითხარი, რა ვქნა, რაა საჭირო? წასკდა ცრემლი, გარეთ გავიდა. რაც შეეხება აპოლოდოროსს, ის
- ბევრი არაფერი, - მიუგო მან, - საწამლავს რომ დალევ, ადრეც სულმოუთქმელად ტიროდა, ახლა კი ისე მწარედ იბღავლა,
უნდა იარო, სანამ ფეხები არ დაგიმძიმდება, მერე კი მიწვე. მაშინ რომ ყველა ჩვენგანი შეირყა, სოკრატეს გარდა.
შხამი თვითონვე იზამს თავისას. - ამას რას ვხედავ, ჩემო საყვარლებო, - თქვა მან, - მე ქალებიც
ამ სიტყვებით მან ფიალა გაუწოდა სოკრატეს. - ო, ეხეკრატე! სწორედ იმიტომ გავისტუმრე, რომ ცრემლი არ მენახა მათი.
- სოკრატემაც მშვიდად და წარბშეუხრელად ჩამოართვა იგი. გამიგონია, როცა კაცი კვდება, მხოლოდ ლოცვა უნდა ისმოდესო
მხოლოდ, ჩვეულებისამებრ, თავისი ბასრი მზერა ესროლა მსახურს ირგვლივ. მაშ, დამშვიდდით, რა ვაჟკაცის საქმეა ცრემლი?
და ჰკითხა: ჩვენ შეგვრცხვა და ცრემლი შევიშრეთ. ის კი სიარულს
- რაო, რას იტყვი ამ სასმისზე? შეიძლება თავი წავუქციოთ მოჰყვა საკანში. მალე ფეხებში სიმძიმე იგრძნო და გულაღმა წამოწვა,
მას რომელიმე ღვთაების პატივსაცემად თუ არ შეიძლება? როგორც შხამის მომტანმა ურჩია. ამ უკანასკნელმა კი სინჯვა
- ჩვენ მხოლოდ შხამს ვიძლევით, სოკრატე, რამდენიც დაუწყო სოკრატეს ფეხებს, სოკრატეს წვივებს, მერე კანჭზე დააჭირა
საჭიროა, - მიუგო მან. თითი და ჰკითხა, გრძნობო თუ არა ამას. - არაო, - იყო პასუხი. მაშინ
- გასაგებია, - თქვა სოკრატემ, - მაგრამ ლოცვა ხომ მაინც მსახური ზემოთ აჰყვა სოკრატეს ფეხებს, თან გვანიშნებდა, -
შეიძლება ღმერთების მიმართ? შეიძლება და უნდა ვილოცოთ ცივდებაო უკვე. ბოლოს ერთხელ კიდევ შეეხო მას და გვითხრა,
კიდეც, რათა მათ კურთხეულჰყონ ჩვენი მგზავრობა და კეთილად როცა სიცივე გულამდე მიაღწევს, ყველაფერი დამთავრდებაო.
დააგვირგვინონ იგი. ჰოდა, აი მეც ვლოცულობ და თავს ვავედრებ სიცივემ უკვე მუცელს უწია, როცა სოკრატემ გადაიძრო ზეწარი,
ღმერთებს. რომელიც მას ფარავდა და თქვა:

- კრიტონ, - ეს იყო მისი უკანასკნელი სიტყვები. - ჩვენ შენიშვნები

მამალი უნდა დავუკლათ ასკლეპიოსს[1]. არ დაგავიწყდეთ,
შესწირეთ იგი. I
- შევსწირავთ, - მიუგო კრიტონმა, - მაგრამ რას გვეტყვი
კიდევ? 1 ↑ ფლიუნტი - პატარა ქალაქი ჩრდილო-აღმოსავლეთ
ამ კითხვას პასუხი აღარ მოჰყოლია. მალე უკანასკნელად პელოპონესში, სადაც ევრიტე ტარანტელმა, ფილოლაოსის მოწაფემ,
შეირხა და მაშინ მსახურმა ზეწარი გადახადა სოკრატეს. მზერა პითაგორელთა წრე ჩამოაყალიბა.
გაჰყინვოდა. კრიტონი დაიხარა და ბაგეები და თვალები დაუხურა 2 ↑ დელოსი - პატარა კუნძული ეგეოსის ზღვაში. ძველი ბერძნები
მას. აპოლონის და არტემიდეს დაბადების ადგილად მიიჩნევდნენ მას.
3 ↑ თეზევსი - ათენის ლეგენდარული დამაარსებელი. გადმოცემით,
LXVII ატიკელებმა ვერაგულად მოჰკლეს კრეტის მეფის - მინოსის ვაჟი
ანდროგეოსი. მაშინ მინოსი ატიკაში შეიჭრა და მოაოხრა იგი.
ასეთი იყო ჩვენი მეგობრის აღსასრული, ძვირფასო გამძვინვარებული მეფის გული რომ მოელბოთ, ატიკელებმა მძიმე
ეხეკრატე. ჩვენ ბევრი ნაცნობ-მეგობარი გვყავს და გვყოლია, მაგრამ ხარკის გაღება იკისრეს: ყოველწლიურად შვიდი წყვილი ქალ-ვაჟი
ის იყო ყველაზე ბრძენი და ყველაზე მართალი. უნდა წარეგზავნათ კრეტაზე, სადაც მათ საშინელი ურჩხული -
მინოტავრი ნთქავდა იდუმალებით მოცულ სასახლეში -
ლაბირინთში. ატიკის მეფის - ეგეოსის ვაჟმა - თეზევსმა მოკლა
მინოტავრი და ამით საბოლოოდ დაიხსნა საშინელი ხვედრისაგან
ათენელი ქალ-ვაჟნი.
4 ↑ ქსენოფონტეს მიხედვით 30-მა დღემ (Memorabilia, IV, 8, 2).
II
1 ↑ აპოლოდოროსი - ფალერონელი, სოკრატეს ფანატიკურად

ერთგული მოწაფე და თანამიმდევარი.

2 ↑ კრიტობულე - მომხიბლავი ათენელი ჭაბული, კრიტონის ვაჟი. დასაწყ. ძვ. წ. ა.) მეგარელთა სკოლის მეთაური. ევკლიდეს და
ქსენოფონტეს „ნადიმში“ სოკრატე ერთობა იმის მტკიცებით, რომ ის ტერპსიონის საუბრით იხსნება პლატონის „თეეტეტი“.
უფრო ლამაზია, ვიდრე კრიტობულე. კრიტონი - სოკრატეს ერთ- 4 ↑ არისტიპე (IV ს. ნახევ. ძვ. წ. ა.) - კირენელთა სკოლის
ერთი უერთგულესი მოწაფე, მისი ტოლი და მეგობარი. კრიტონის დამაარსებელი. კლეობროტე - სოკრატეს მოწაფე. გადმოცემით
სახელი ეწოდება პლატონის ერთ-ერთ დიალოგს. ჰერმოგენე - „ფედონმა“ ისე იმოქმედა მასზე, რომ მისი წაკითხვის შემდეგ
მდიდარი ათენელი მოქალაქის, ჰიპონიკოსის ძე, კალიასის ზღვაში გადაეშვა ძახილით „სალამი შენდა, მზეო!“ და დაიღუპა.
უმცროსი ძმა. ეს ის კალიასია, რომლის სახლშიც იშლება მოქმედება 5 ↑ ეგინა - კუნძული ეგეოსის ზღვაში.
პლატონის დიალოგისა „პროტაგორა“. პლატონის მეორე
დიალოგიდან - „კრატილე“ ირკვევა, რომ ჰერმოგენე უპოვარი კაცი Ш
ყოფილა, მაგრამ არ ჩანს რამ გააღატაკა იგი. ჰერმოგენე სოკრატეს
ერთ-ერთ უერთგულეს მოწაფედ ითვლებოდა (პროკლე მას 1 ↑ თერთმეტი (οί ενδεκα) - დილეგის მცველნი (οί έπιμεληταί τών
უწოდებს ∑ωκρατικός-ს თავის კომენტარებში „კრატილესადმი“). κακούργων).
ეპიგენე - როგორც ჩანს, ეს ის ეპიგენეა, რომლის მამას - ანტიფონეს
თავის მეგობრებს შორის ასახელებს სოკრატე პლატონის IV
დიალოგში „სოკრატეს აპოლოგია“ (22 e). ესხინე - სოკრატეს
მოწაფე. იხსენიება აგრეთვე პლატონის ორ სხვა დიალოგშიც - 1 ↑ ევენე პაროსელი - ცნობილი სოფისტი და პოეტი.
„ევთიდემოსი“ და „ლისია“. ანტისთენე - (დაახლ. 444-368) 2 ↑ მუსიკურობა - ყველაფერი, რაც ხელოვნების სფეროს
სოკრატეს მოწაფე; კინიკოსთა სკოლის დამაარსებელი. კტესიპე მიეკუთვნება (დედნისეულ μουσικήν ποιείν ასტი თარგმნის - artem
პეანიელი - იხსენიება პლატონის დიალოგებში - „ევთიდემოსი“ და facere, factitare sive exercere)
„ლისია“; ამ უკანასკნელშივე იხსენიება მენექსენეც, რომლის
სახელსაც ატარებს პლატონის ერთ-ერთი დიალოგი. V
3 ↑ სიმია და კებესი - ორივე თებელია; ვიდრე სოკრატეს
დაემოწაფებოდნენ, ისინი ისმენდნენ ცნობილი პითაგორელი 1 ↑ იხ. შენ. II, 3
ფილოსოფოსის - ფილოლაოსის (V ს. ძვ. წ. ა.) ლექციებს. 2 ↑ დედანშია: διασκοπείν τε καί μυθολογείν, ოტო აპელტი აქ ხედავს
ფედონდეს შესახებ ცნობები არ მოგვეპოვება. ევკლიდე - (IV ს. ერთგვარ დისპოზიციას მთელი დიალოგისას, რომელიც

დიალექტიკურ და მითიურ ნაწილებად იშლება (in einen XI

dialektikischen und mytischen Teil zerfällt).
3 ↑ ოლიმპიოდოროსის მოწმობით, ათენში წესი ყოფილა ასეთი: 1 ↑ ლეონ რობენი მართებულად ავლებს პარალელს ამ ადგილსა და
სიკვდილმისჯილთ მხოლოდ მზის ჩასვლის შემდეგ სჯიდნენ. დეკარტეს სიტყვებს შორის: „ახლა მე დავხურავ თვალებს, დავიცობ
ყურებს, შევაკავებ ყველა ჩემს გრძნობას... და, ამრიგად, მექნება რა
VI საქმე მხოლოდ ჩემს თავთან, მე ვეცდები“... ) დეკარტე,
მეტაფიზიკური განაზრებანი, პროფ. ს. დანელიას თარგმანი).
1 ↑ ლებედევის აზრით, აქ უნდა იგულისხმებოდეს ის მისტიური, 2 ↑ ეს ბერძნული სიტყვა (σειρά - წყება), აგრე ხშირად ხმარებული
იდუმალების ბურუსით მოსილი ენა, რომელშიც პითაგორელნი პროკლეს „კავშირთა“ პეტრიწისეულ თარგმანში და ერთგან -
ახვევდნენ თავიანთ აზრებს (ფილოლაოსი პითაგორელი იყო). რუსთაველის მიერ, დედანში არაა. მე მათი გავლენით ვიხმარე.
2 ↑ თავის, ე. ი. ბეოტიკურ კილოზე (ϊττω Ζεύς – ϊστω Ζεύς- ის
ნაცვლად) XII
VII 1 ↑ ლეონ რობენის აზრით, აქ ორფიზმი იგულისხმება.

2 ↑ გავიხსენოთ თუნდაც მითი ორფეოსისა და ევრიდიკეს შესახებ.
1 ↑ არქტონი - წინამძღოლი, ბელადი.
XIII
X
1 ↑ დედანში სიტყვების თამაშია: ούκ... φιλόσοφος, άλλά τις
1 ↑ ოლიმპიოდოროსი ასე განმარტავს ამ ადგილს: „პოეტთაგან φιλοσώματυς.
იგულისხმებიან პარმენიდე, ემპედოკლე და ეპიხარმე. ისინი ხომ 2 ↑ ვიტენბახის მტკიცებით, სათნოების ოთხ ნაწილად დაყოფა
ამტკიცებენ, რომ გრძნობებით ვერას შევიცნობთ ნათლად. ასე მაგ., (თავდაჭერილობა, სამართლიანობა, სიმამაცე, სიბრძნე)
ეპიხარმე ამბობს: გონება ჭვრეტს და გონება ისმენს, სხვა პითაგორელთაგან უნდა მომდინარეობდეს.
ყველაფერი ბრმაა და ყრუ“. 3 ↑ დედანშია: „ναρθηχοφόροι μέν πολλοί, βάκχοι δέ τε παύροι“; ამ
2 ↑ დედანში ზუსტად ასეა: θηρεύειν. ორფიკული ლექსის პირდაპირი თარგმანი ასეთია: „ფერულა ბევრს

მოაქვს, ვაკხანტი (ვაკხის ქურუმი) კი ცოტაა“. (ვაკხანალიებზე , XVII

ვაკხისადმი მიძღვნილ დღესასწაულებზე ხალხს ფერულას
კვერთხი ეჭირა ხელში). როგორც სამართლიანად აღნიშნავს 1 ↑ ენდიმიონი - მარადიული ძილით მოცული მომხიბლავი
პლატონის თითქმის ყველა, ძველი თუ ახალი დროის ჭაბუკი, მთვარის - სელენეს მიჯნური. მითის მიხედვით
კომენტატორი, მისი აზრი ზუსტად იგივეა, რაც ქრისტეს ენდიმიონმა თვითონვე ისურვა მარადიული ძილი, უკვდავება და
სიტყვებისა: „მრავალნი არიან ჩინებულ, ხოლო მცირედნი რჩეულ“ სიჭაბუკე. სელენას თხოვნით ზევსმა სურვილი შეუსრულა მას.
(მათე 20,16). ფიშერი კარგად განმარტავს: Multi prae se ferunt 2 ↑ იგ. ანაქსაგორას ცნობილი თეზისი: πάντκ χρήματκ ήν δμού, είτα
amorem et stadium philosophiae, pauci sunt philosophi. νούς έλθών αύτά διεκόσμησε (Diog. Laert. II 6). ყველა საგანი ერთად
ეგო, მერე მოვიდა გონება და განაწესრიგა ისინი.
XIV 3 ეს უკანასკნელი სიტყვები (კეთილთა ხვედრი გაცილებით
უკეთესია ბოროტთა ხვედრზე) შტალბაუმმა სრულიად
1 ↑ შდრ. სოკრატეს აპოლოგია, 19 c – d. დაუსაბუთებლად მიიჩნია ინტერპოლაციად. შტალბაუმის
გავლენით ზოგი მთარგმნელი (მაგ. ჟებელიოვი) მათ არც კი
XV თარგმნის, ხოლო ზოგი ფრჩხილებში სვამს ამ სიტყვებს და,
ამრიგად, არაპირდაპირ მაინც ეთანხმება გერმანელ მეცნიერს.
1 ↑ პლატონის კომენტატორთა აზრით, აქ შეიძლება თანამედროვე მკვლევარებმა (მაგ., ლ. რობენი) სამართლიანად
იგულისხმებოდეს ორფიზმი, პითაგორეიზმი ან ემპედოკლეს უარყვეს შტალბაუმის ეს მცდარი აზრი, მართლაც, საკმარისია
ფილოსოფია. შევადაროთ XVII თავის დასკვნითი სიტყვები მას, რაც ზემოთ VIII
ან ქვემოთ XXIX, XXX, XXXII, LVII, LXII თავებშია ნათქვამი, და
XVI ჩვენთვის ცხადი გახდება შტალბაუმის შეხედულების სრული
უსაფუძვლობა.
1 ↑ არ შეიძლება გურამიშვილის ენიგმური სიტყვები არ
გაგვახსენდეს აქ: „ცოცხალნი შობენ მკვდართა და მკვდარნი
ცოცხალთა ჰბადებენ“.

XVIII 1 ↑ სული სხეულის ზნე-ჩვეულებითაა ინდივიდუალიზებული;

სხეულის სიბილწეთაგან განწმენდა ესაა აბსოლუტურ აზრში (dans
1 ↑ გავიხსენოთ პლატონის დიალოგი „მენონი“, სადაც ბიჭი, la pensée absolue) დეზინდივიდუალიზაცია. ეს პრინციპი
რომელსაც გეომეტრიის არა გაეგება რა, სოკრატეს მიერ სწორად პლატონის ესხატოლოგიის საფუძველია: კაცის სხეულში
დასმულ კითხვების მეოხებით გარკვეულ ცოდნას ამჟღავნებს დასადგურებული, მაგრამ ცხოველურ ვნებებს დამონებული სული
მათემატიკის ამ დარგში. სიკვდილის შემდეგ იმ ცხოველის სხეულში უნდა გადავიდეს,
რომელსაც ზნით ჰგავდა სიცოცხლეში (ლ. რობენის შენიშვნა).
XXIX
XXXIV
1 ↑ პლატონს უყვარს ეგვიპტეზე ლაპარაკი (შდრ. ფედროს, 274c,
ტომაიოს, 21c და სხვ.). 1 ↑ პენელოპა ღამით არღვევდა მას, რასაც დღისით ქსოვდა.
2 ↑ თუმცა „კრატილეში“ პლატონი უარყოფს ეტიმოლოგიას გადატანით ეს აგებულის დანგრევას ნიშნავს. როცა მერყევი სული
„ჰადესი < უხილავი, უჩინარი“ (Αιδης < άειδές) და „ცოდნისაგან“ ფილოსოფიის დახმარებით მხოლოდ იმიტომ თრგუნავს ხორციელ
(είδέναι) გამოჰყავს ქვესკნელის უფლის სახელი. ვნებებს, რომ შემდეგ კვლავ მათკენ მიიქცეს და ააღორძინოს ისინი,
ცხადია, ისიც პენელოპას დაუსრულებელი რუდუნების გზას
XXX ადგება, ოღონდ საპირისპირო მხრივ (ჯერ ანგრევს და მერე აგებს).
1 ↑ დედანშია. έμβριθές: აპელტი (და ასტიც თავის ლექსიკონში) XXXV

ძალიან კარგად თარგმნის მას - niederdrückend; დავით
აღმაშენებლის ისტორიკოსთან ვპოვე აბსოლუტურად იდენტური 1 ↑ ძველებს სწამდათ, რომ გედები სიკვდილის წინ მღერიან, ამას
სიტყვა - ქვე-დამზიდველი („...ხორცთა ამათ ქუე- ახალი დროის ზოგი ნატურალისტიც ადასტურებს.
დამზიდველთა“...). 2 ↑ იგ. მითი ფილომელას და პროკნას შესახებ. ათენის მეფის
პანდიონის ასული - პროკნა ცოლად გაჰყვა თრაკიის მეფეს
XXXI ტერევსს. მშობლიურ სახლს მოწყვეტილმა ქალმა თავისიანები
მოინატრა და მაშინ ფოკიდაში უმცროსი და - ფილომელა ეწვია მას.

ფილომელას სილამაზით მოხიბლულმა ტერევსმა ცოლისდას ჯერ Deposto il periglioso e mortal velo? (LXXXVII).
ნამუსი აჰხადა, მერე კი დანაშაულის დაფარვის მიზნით, ენა
მოჰკვეთა მას. ფილომელამ მოსასხამზე ამოქარგა და ასე ამცნო დას
თავისი უბედურების ამბავი. რისხვით გონდაკარგულმა დებმა XXXVIII
საზარელ შურისძიებას მიმართეს: დაკლეს ტერევსის ვაჟი იტისი
და ვახშმად მიართვეს მამას. ტერევსი მოსაკლავად დაედევნა დებს, 1 ↑ ძველი ბერძნები თმას იჭრიდნენ გლოვის ნიშნად და
მაგრამ ზევსმა ფრინველებად აქცია სამთავე: პროკნა - ბულბულად, მიცვალებულის სამარეზე აფენდნენ მათ.
ფილომელა - მერცხლად, ტერევსი - ოფოფად. 2 ↑ როცა ლეკედემონელებმა დაამარცხეს არგოსელნი და ქალაქი
3 ↑ გედი მიაჩნდათ აპოლონის წმინდა ფრინველად. ტირეა წაართვეს მათ, ამ უკანასკნელთ ფიცი დასდეს. მანამდე არ
მოეშვათ თმა, სანამ უკან არ დაიბრუნებდნენ დაკარგულ ქალაქს
XXXVII (ჰეროდოტე I, 82).
3 ↑ იოლეოსი (იოლაოსი) - ჰერაკლეს ძმისწული, მისი მეგობარი და
1 ↑ აქ კებესი უარყოფს სიმიას არგუმენტს და, ამდენად, მისი თანმხლები. იოლეოსმა განსაკუთრებით დიდი დახმარება გაუწია
ყურადღებაც ისევე სჭირდება, როგორც სოკრატესი. ჰერაკლეს ლერნეს ჰიდრასთან ბრძოლის დროს.
2 ↑ ორფიზმი სხეულს სულის სამოსს უწოდებს; შდრ. ემპედოკლე
(fr. 126, Diels): σκρκών άλλογνώτι περιτστέλλουσκ Χιτώνι – დილსი XXXIX
აღადგენს: (Ein weiblicher) Daimon, der (die Seelen) mit fremdartiger
Fleischeshülle umkleidet. (მდედრი დემონი, რომელიც სულს ხორცის 1 ↑ მიზოლოგია (μισόλογος) - სიტყვის, განსჯის, სიბრძნის მოძულე.
უცხო სამოსით მოსავს). შდრ. მიქელანჯელო: 2 ↑ ევრიპოსი - მიწყივ მფრთონავი ვიწრო სრუტე ბეოტიასა და
ევბეას შორის, სადაც ზღვის მიქცევა და მოქცევა ყოველდღე
Per qual mordace lima შვიდჯერ ენაცვლება ერთიმეორეს.
Discresce e manca ognor tuo stauca spoglia,
Anima inferma, or quando sie ti scioglia
Da quell ail tempo, e torni, ov’ eri, in cielo,
Candida e lieta prima,

XLIII 4 ↑ ანაქსიმნეეს მოძღვრება იგულისხმება: οίον ή ψυχή φησίν, ή

ήμετέρα άήρ ούσα συγκρατεί ήμάς, καί όλον τόν κόσμον πνεύμα καί
1 ↑ ოდისეა, XX, 17 -18; ბერძნული სიტყვა κραδίη გულსაც ნიშნავს άήρ περιέχει; (დილსი, 2) - როგორც ჩვენი სული ანუ ჰაერი ერთად
და სულსაც. გვაკრავს ჩვენ, მთელს კოსმოსსაც ასე ჰკრავს და მოიცავს ქროლვა
(Hauch) და ჰაერი.
XLIV 5 ↑ ჰერაკლიტე: λέγει δέ καί φρόνιμον τούτο είναι τό πύρ καί τής
διοικήσεως τών όλων αϊτιον; დილსი, 64 - ამბობს (ჰერაკლიტე)
1 ↑ იგ. ჰარმონია - არესისა და აფროდიტეს ასული, თებეს ცეცხლიაო გონება და სამყაროჲს მართვის (Weltregierung) მიზეზი.
ლეგენდარული დამაარსებლის - კადმოსის მეუღლე (გავიხსენოთ: 6 ↑ ალკმეონ კროტონელის აზრი.
სიმიაც და კებესიც თებელები არიან). 7 ↑ იგ. ანაქსაგორას ჰომოიომერიზმი, რომლის მიხედვითაც მთელი
თვისობრივად არ განსხვავდება თავისი ნაწილისაგან, რაგინდ
XLV მცირეც არ უნდა იყოს იგი. ამიტომ თმა მხოლოდ მსგავსისაგან
იღებს დასაბამს. შდრ. ლუკრეციუსი, საგანთა ბუნებისათვის, I, 834
1 ↑ დედანში: τής σοφίας ήν δή κκλούσι περί φύσεως ίστορίαν (ლ. და შმდ.
რობენი თარგმნის - enquête sur las Nature; ო. აპელტი - Naturkunde; ჰომოემერზე საგნებისა ოდეს გვამცნობენ,
დასიე - la physique; რ. ბონგი - notizia della natura; დ. ლებედევი - უეჭველია, რომ ჰგონებენ მცირის უმცირეს
наука о природе; ს. ჟებელოვი - исследование природы). ვიტენბახის შენდება ძვლები ძვლებისაგან, ხოლო კუნთები
განმარტებით ίοτορία φύσεως anatiquo usu universe significant მცირის უმცირეს კუნთებისაგან, ხოლო სისხლი კი
cognitionem et scientiam naturae ex contemplation et ratione i. e. tam სისხლის უმცირეს მრავალ წვეთთა შეერთებისაგან,
experiential quam theoria ductam. ოქროც იქმნება ოქროს ნაწილთ თავყრილობისაგან,
2 ↑ მკვლევართა აზრით, აქ ანაქსაგორა და არხელაოსი მომატებისაგან ციცქნა მიწის მიწაც იზრდება,
იგულისხმებიან. ცეცხლი ცეცხლისაგან წარმოიშვას, სითხე -
3 ↑ სე ფიქრობდა ემპედოკლე: „კაცთა აზრია სისხლი, რომელიც სითხისაგან,
გულის ირგვლივ მიმოიქცევა (αίμα περικάρδιον); დილსი თარგმნის: ამგვარ შერევით იქმნებაო ვითომც ყოველი.
das um das Herz wallenende Blut ist den Menschen die Denkkraft. (პროფ. პ. ბერაძის თარგმანი).

XLVI ატრიალებენ. ანაქსიმენე კი ფიქრობდა, რომ მიწა ჰაერზეა

დაყრდნობილი.
1 ↑ Νσύς έστιν ό διακοσμών τε καί πάντων αϊτιος - ანაქსაგორას 6 ↑ ატლანტი - ტიტანი, პრომეთეს ძმა, რომელსაც მხრებით
ცნობილი თეზისია. უჭირავს ცის თაღი.
2 ↑ დედნის πάσχειν ή ποιείν მე ასე ვთარგმნე, რადგან ჟებელიოვის 7 ↑ შდრ. XXXV თავის დასასრ.
მართებული შენიშვნით აქ მხოლოდ პასიურ ან აქტიურ
მდგომარეობაში ყოფნა იგულისხმება, სხვა არაფერი. XLVIII
3 ↑ მიწას ბრტყელ, ბადროს ფორმის მქონე სხეულად იონიელი 1 ↑ ის, ვინც გრძნობებით ჭვრეტს არსს, იმ კაცს ემსგავსება,
ფიზიკოსები მიიჩნევდნენ, ხოლო სფეროსებრ სხეულად - რომელიც ცდილობს მზეს გაუსწოროს თვალი.
პითაგორელნი და პარმენიდე. 2 ↑ არსს აზრით უნდა წვდებოდეს კაცი, და წვდებოდეს თავის
4 ↑ მიწას სამყაროს ცენტრში იონიელები და ელეელები იდეაში, რომელიც არსის უბრალო ხატი როდია მხოლოდ.
ათავსებდნენ.
XLIX
XLVII
1 ↑ ორება (δυάς) და ერთება (μονάς) სამების ანალოგიით გავაკეთე
1 ↑ ანაქსაგორას პლატონისეულ კრიტიკას სავსებით იზიარებს (წმინდა სამება).
არისტოტელეც (მეტაფიზიკა, IV, 984 b – 985 a). 2 ↑ Οί αντιλογικοί - სოფისტები იგულისხმებიან.
2 ↑ ფიცის ფართოდ გავრცელებული ფორმულა.
3 ↑ მეგარა და ბეოტია - ატიკის მომიჯნავე პროვინციები. (შდრ. L
კრიტონი, 45 b; 53 b).
4 ↑ ჭეშმარიტი მიზეზი და მისი მოქმედებისათვის საჭირო 1 ↑ იდეას რომ ეზიარება, როგორც ზემოთ იყო ნათქვამი, საგანი
მეორეული პირობა იგულისხმება. მისი „სეხნია“ ხდება.
5 ↑ ემპედოკლე მიწის სტაბილურობას მისი გარემომცველი ცის 2 ↑ პლატონის კონცეფციით, არა მარტო სიდიდე თავის თავში არ
ბრუნვით ხსნიდა: ასე წყალი რჩება ჭიქაში, რომელსაც სწრაფად შეიძლება ერთდროულად დიდიც იყოს და მცირეც, არამედ არც
სიდიდე, რომელიც ჩვენში ჰგიეს სუბიექტის ატრიბუტის სახით.

ამიტომ, როცა ვამბობთ სიმია, ერთსა და იმავე დროს, სოკრატეზე რომელიც სიცივეს ეწინააღმდეგება). არათუ საწინააღმდეგოები
უფრო დიდია, ხოლო ფედონზე უფრო პატარაო, ჩვენ ვამტკიცებთ, (იდეები) არ უშვებენ ერთიმეორეს, არამედ საგანიც არ უშვებს მასში
რომ სიმიაში ერთდროულად ჰგიეს ორივე - სიდიდეც და მონაწილე იდეის საწინააღმდეგოს, თუმცა საგანი და მასში
სიპატარავეც; მაგრამ ერთსა და იმავე სუბიექტში საპირისპირო მონაწილე იდეის საწინააღმდეგო იდეა ერთიმეორეს არ
ატრიბუტთა თანაარსებობა მხოლოდ სხვა სუბიექტთან მისი ეწინააღმდეგებიან - „ (პროფ. ს. წერეთლის ლექციიდან).
მიმართებითაა განპირობებული, რადგან მხოლოდ ამ მიმართების
წყალობით ეზიარება იგი ამა თუ იმ იდეას. LIII
LII 1 ↑ ის რაც სამის იდეას ეზიარება, სამი ხდება, მაგრამ ამ ზიარების

წყალობითვე ხდება ის კენტიც, რომელსაც მიწყივ უპირისპირდება
1 ↑ სიმია შეიძლება „დიდიც“ იყოს და „მცირეც“, მაგრამ არ ლუწი. როგორც ლეონ რობენი შენიშნავს, კენტი რომ ხდება, ის
შეიძლება „ცხელი თოვლი“, რადგან თოვლი ისე ვერ დაჰკარგავს უარიყოფა (il se nie), როგორც ლუწი. ასეთია ზიარების მრჩობლი
ატრიბუტს „ცივს“, რომ არ დაჰკარგოს თავისი რაობაც. ეფექტი - პოზიტიური და ნეგატიური.
2 ↑ „ერთი და იგივე საგანი შეიძლება ორ იდეას შეიცავდეს, ორ
იდეას ეზიარებოდეს, მაგ. სამიანი სამიც არის და კენტიც, მაგრამ არ LIV
შეიძლება ორ საწინააღმდეგო იდეას შეიცავდეს. საგანი, რომელიც
რაიმე იდეით არის გაფორმებული, აზრდებული, არ შეიძლება 1 ↑ რაკი სულში სიცოცხლე აუცილებლობითაა გამოვლენილი
საწინააღმდეგო იდეასაც შეიცავდეს. სამიანი კენტია და არ მსგავსად სნებისა - ცხელებაში და ცხელისა - ცეცხლში, ამიტომ
შეიძლება ამავე დროს ლუწიც იყოს. ცოცხალი ისევე უპირისპირდება მკვდარს, როგორც ჯანსაღი -
შეიძლება ერთი რაიმე მეორის საპირისპირო არ იყოს, სნეულს და ცხელი - ცივს.
მაგრამ მას მაინც გამორიცხავდეს. სამიანი არ ეწინააღმდეგება
ლუწს (ამას კენტი ეწინააღმდეგება; საგანი და იდეა კი არ LV
ეწინააღმდეგება ერთმანეთს, არამედ ასეთნი იდეები შეიძლება
იყვნენ), მაგრამ სამიანი შეიცავს ისეთ რამეს (კენტს), რომელიც მას 1 ↑ დედანში: άνώλεθρος. ეს სიტყვა არ უნდა მივიჩნიოთ
(ლუწს) ეწინააღმდეგება (ისე როგორც ცეცხლი შეიცავს ისეთ რამეს, „უკვდავის“ (άθάνατος) სინონიმად. άθάνατος ნიშნავს მას, რასთანაც

ხელი არა აქვს სიკვდილს (expers mortis; immortel; unsterblich; ჰესიოდე ამტკიცებს და მას სხვა პოეტებიც ემოწმებიან, რომ
бесемертный), ხოლო άνώλεθρος - მას, რასთანაც ხელი არა აქვს სიკვდილის შემდეგ კეთილი კაცი სიცოცხლეშიც და სიკვდილშიაც
დაღუპვას (expers interitus; impérissable; unzerstörbar; негибнущий. დემონურ (δαμόνιον) ბუნებასთან წილნაყარია და მართებულად
პეტრიწი თარგმნის: უხრწნელი. იწოდება დემონად“ (კრატილე; თარგმანი ჩემია - ბ. ბ.).
2 ↑ სული არ იღებს სიკვდილს: სული არა-ცოცხალი ისეთივე 2 ↑ ტელეფოსი - მითიური გმირი, ჰერაკლეს ძე. მისი სახელი
აბსურდია, როგორც ცხელებიანი - არა-სნეული და ცეცხლი - არა- ეწოდება ესქილეს ერთ ტრაგედიას, რომელმაც მხოლოდ
ცხელი. ფრაგმენტების სახით მოაღწია ჩვენამდე.
3 ↑ თითქმის ყველა მებოძირზე, გზაჯვარედინზე იყო საიქიოს
LVII დედოფლის, აჩრდილთა ქალღმერთის - ჰეკატეს სამსხვერპლო.
თეოკრიტე ასეც უწოდებს მას - გზაჯვარედინთა ქალღმერთი (ά
1 ↑ დემონი - მფარველი სული. როგორ ესმის პლატონს „დემონი“? – θεός έν τριόδοισι).
„დემონი ღმერთებს ამცნობს და გადასცემს კაცთა ცოდვა-ვედრებას 4 ↑ მან იცის, რომ ესაა მისი რეგენერაციის გზა.
და შესაწირავებს, ხოლო ღმერთთა ნება-სურვილსა და წყალობას -
ადამიანებს. საშუალო ადგილი რომ უჭირავს კაცთა და ღმერთთა LVIII
შუა, ის მთელს სივრცეს ავსებს მათ შორის და, ამრიგად, შინაგანი
კავშირით აერთებს ყველას და ყველაფერს. სწორედ მისგან იღებს 1 ↑ ვინ? უცნობია. ჩვენ ისიც ვიცით, რომ პლატონი თავის აზრს
დასაბამს მთელი მანტიკა და ქურუმთა ხელოვნებაც, რამდენადაც ზოგჯერ სხვას მიაწერდა ხოლმე. შტალბაუმი ამ ადგილას
მას მსხვერპლშეწირვასთან, ზიარებასთან და, საერთოდ, შენიშნავს: haec ad certos auctores non sunt referenda, sed plato hac et
გრძნეულებასა და მაგიასთან აქვს საქმე. უკვდავნი არ ერევიან similibus dicendi rationibus suam opinionem nonnumquam significant.
მოკვდავთა შორის და მხოლოდ დემონის მეშვეობით ესაუბრებიან 2 ↑ ჩვენ არ ვიცით, რომელ გლავკოსს გულისხმობს პლატონი, ლეონ
და უკავშირდებიან მათ, როგორც ძილის, ისე ღვიძილის დროსაც“ რობენის მართებული შენიშვნით, აზრი აქ იგივეა, რაც ფრანგული
(ნადიმი; თარგმანი ჩემია ბ. ბ.). „...ჩემის აზრით, სწორედ ეს ხსნის გამოთქმისა „ce n’est pas sorcier” (ეგ არც ისე ძნელი საქმეა).
დემონთა სახელს. გონიერნი რომ იყვნენ და მრავლისმცოდნენი 3 ↑ არისტოტელე (de coelo II, 13) ამ თეორიის შემქმნელად
(δαήμονες), მიტომაც დემონები (δαίμονες) უწოდა მათ ჰესიოდემ. ანაქსიმანდრეს მიიჩნევს: είσί δέ τινες, οϊ διά τήν όμοιότητά φκσιν
ჩვენს ძველს ენაში ეგ სიტყვა სწორედ ამ მნიშვნელობით იხმარება. αύτήν (τήν γήν - ბ. ბ.) μένειν; ώσπερ τών άρχκίων Αναςίμανδρος.

4 ↑ ხმელთაშუა ზღვის აუზი იგულისხმება. LVI
LIX 1 ↑ ასკლეპიოსი - მკურნალობის უფალი. გარდა გველისა,

ასკლეპიოსის წმინდა ცხოველად ითვლებოდა მამალი. ავადმყოფი
1 ↑ ეპიროსი (ήπειρος)- ხმელი, კონტინენტი. რომ მორჩებოდა, ასკლეპიოსს სამადლობლად უკლავდნენ მამალს.
ამ სიტყვებით სულთმობრძავი სოკრატე ამბობს: ვიდრე
ვცოცხლობდი, ავად ვიყავი; მე ვრჩები ახლა...
LX
1 ↑ ილიადა, VIII, 14.
LXI
1 ↑ ჟებელიოვი თარგმნის: Эта река называется Стигийскою.

კურიოზული შეცდომაა (დედანში ნათლადაა ნათქვამი, რომ
სტიგიოსი Στύγιος ეწოდება არა მდინარეს, არამედ ადგილს,
რომელზეც ის მიედინება). კურიოზული იმიტომ, რომ ასე 4
ნაკადის ნაცვლად (ამ რიცხვს ის სწორედ თარგმნის: В числе этих
потоков выделяются четыре) ის იღებს ხუთს: 1. Океан, 2. Ахеронт, 3.
Пирифлегефонт, 4. Стигийская река, 5. Коккит.
LXIV
1 ↑ ყველა ძველი ხალხის მსგავსად ბერძნებიც მაგიურ ძალას

ანიჭებდნენ სიტყვებს.

Phaedo PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phaedo PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.

ეხეკრატე. შენ თვითონ იყავი, ფედონ, სოკრატესთან იმ

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

ეხეკრატე. ვიცი. საპყრობილის კარს. გაღებით კი გვიან გვიღებდნენ. მაშინ ჩვენ

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

გამომყვეს. მე კი, როგორც ჩანს, დღეს გავუყვები საიქიოს გზას; ასე VI

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

- არა, - მიუგო მან. იფიქრებდა, გაიქცეოდა კიდეც უგუნური, გონიერი კი ისურვებდა

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

- რა თქმა უნდა. XVI

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

- დიახ. - ამრიგად, ჩვენ შევთანხმდით უკვე, რომ ცოცხალნი

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

XXIII სიკვდილისგან იბადება მხოლოდ, ცხადია, ჩვენი სიკვდილის

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

ეწვიოთ, ყველგან გამოიკითხოთ, ყველგან ეძიოთ ეგ ჯადოქარი, - აგრეა, - თქვა კებესმა.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

სხეულთან მუდმივი ერთობა და ურთიერთობა, სხეულისთვის XXXI

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

XXXVIII ფედონი: მართალი გითხრა, ჩემო ეხეკრატე, მე არა ერთხელ

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

- რა თქმა უნდა, არ გაიკარებს. - რა თქმა უნდა.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

XLIX გულუბრყვილოდაც ვუპასუხებ - საგანი მშვენიერია-მეთქი იმიტომ,

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

- რა თქმა უნდა. და სხვათა მიმართ: თითოეული მათგანი განსხვავდება ლუწისაგან,