Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / ......

Imię i nazwisko ................................

1 Przyporządkuj podane terminy (A–D) do właściwych wyjaśnień (1–4).

A. władza polityczna
B. władza państwowa
C. władza samorządowa
D. władza publiczna

1. Polega na rozstrzyganiu o sprawach wspólnych dla wszystkich członków danej

zbiorowości oraz na narzucaniu im swoich decyzji. Do jej form należy np. władza
polityczna.
2. Jest najwyższą formą władzy publicznej, niezależną od innych form władzy
istniejących w danym państwie. Funkcjonuje dzięki pracy różnego rodzaju organów,
urzędów i instytucji, które tworzą skomplikowany system. Zawiera element przymusu.
3. Polega na możliwości podejmowania pewnych decyzji w imieniu mieszkańców
określonej części terytorium państwa lub innej zbiorowości.
4. To możliwość wpływania na decyzje, działania i cele organów państwowych. Władzę
tego typu sprawuje np. partia polityczna, która zwyciężyła w wyborach i po utworzeniu
rządu realizuje swój program.

2 Połącz wymienione funkcje państwa (1–6) z odpowiednimi wyjaśnieniami (A–F).

1. funkcja wewnętrzna
2. funkcja zewnętrzna
3. funkcja gospodarsko-organizatorska
4. funkcja socjalna
5. funkcja kulturalno-oświatowa
6. funkcja wychowawcza

A. Prowadzenie korzystnej dla państwa i jego obywateli polityki międzynarodowej.

B. Finansowanie służby zdrowia, organizacja pomocy społecznej, zwalczanie bezrobocia.
C. Promowanie w społeczeństwie określonych wartości, norm postępowania, poglądów
politycznych i filozoficznych; kształtowanie postaw obywateli.
D. Zapewnienie porządku i bezpieczeństwa na obszarze całego państwa, m.in. dzięki
działalności policji i sądownictwa.
E. Utrzymanie systemu edukacji, wspieranie inicjatyw kulturalnych i artystycznych,
finansowanie działalności bibliotek i muzeów.
F. Regulowanie procesów ekonomicznych i stwarzanie warunków dla rozwoju
gospodarki.
3 Wskaż właściwe uzupełnienia podanych zdań.

1) Instytucja obywatelstwa wykształciła się w (średniowieczu / starożytności).

2) W większości państw europejskich, w tym w Polsce, podstawową zasadą nabywania
obywatelstwa jest (prawo krwi / prawo ziemi).
3) Mimo że w każdym państwie istnieją przepisy gwarantujące nabycie obywatelstwa z
chwilą urodzenia, wciąż istnieje duża grupa (azylantów / apatrydów), czyli osób bez
żadnej przynależności państwowej.

Grupa A | strona 1 z 3
4 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F
– jeśli jest fałszywe.
Stan narastającego napięcia, a nawet wrogości i agresji między
co najmniej dwoma podmiotami polityki – np. partiami
1. P F
politycznymi, organami władzy, grupami społecznymi czy
organizacjami pozarządowymi – to walka polityczna.

Jedną z konstruktywnych strategii rozwiązywania konfliktu

2. jest bierny opór, zastosowany m.in. przez Mahatmę P F
Gandhiego podczas hinduskiej walki o niepodległość.

Kooperacja to w polityce współdziałanie mające na celu

3. realizację interesów i potrzeb wszystkich skonfliktowanych P F
stron, np. partii politycznych lub grup społecznych.

Zgodnie z klasyczną koncepcją polityki podstawowymi

4. aspektami życia politycznego są rywalizacja, agresja, walka i P F
przemoc.

5 Zapoznaj się z przytoczonym fragmentem Konstytucji RP i wykonaj polecenia.

Rozdział I
RZECZPOSPOLITA
Art. 1.
Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli.
Art. 2
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym
zasady sprawiedliwości społecznej.
Art. 3
Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym.
Art. 4
1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.
2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

1) Podaj, do których ideologii politycznych nawiązuje treść artykułu 2. Konstytucji

RP. Uzasadnij swoją odpowiedź.
2) Wyjaśnij, co oznacza treść artykułu 4. ustawy zasadniczej. Kiedy Naród sprawuje
władzę bezpośrednio, a kiedy – przez przedstawicieli?

6 W każdym nawiasie zaznacz właściwe imię i nazwisko, tak by powstały zdania

prawdziwe.

1) W połowie lat 80. XX w. przywódca ZSRR (Borys Jelcyn / Michaił Gorbaczow / Jurij
Andropow) podjął próbę zreformowania państwa.
2) Pierwszym polskim premierem wybranym w wyniku częściowo wolnych wyborów w
1989 r. był (Tadeusz Mazowiecki / Lech Wałęsa / Bronisław Geremek).

Grupa A | strona 2 z 3
7 Wymień dwie korzyści i dwa zagrożenia wynikające dla obywateli i państwa z
funkcjonowania ustroju demokratycznego.

8 Zapoznaj się z fragmentem obowiązującej Konstytucji RP i odpowiedz na podane

pytania.

Preambuła
W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość
suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy
obywatele Rzeczypospolitej, […] wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o
niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim
dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach, nawiązując do najlepszych tradycji
Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej, […] ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej
Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i
sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie
pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot […].

1) Które okresy z polskiej historii zostały wskazane w preambule jako źródła

tradycji i wartości szczególnie istotnych w demokratycznej Rzeczypospolitej
Polskiej?

2) Na czym – w świetle początkowego fragmentu preambuły – polegała

transformacja ustrojowa, do której doszło w Polsce w 1989 r.?

3) Z czego wynika szczególne znaczenie Konstytucji RP w ustroju Rzeczypospolitej

Polskiej? Odpowiedz, odwołując się do przytoczonego fragmentu.

Grupa A | strona 3 z 3