Professional Documents
Culture Documents
0 ئازاد فاضل چاككردن
0 ئازاد فاضل چاككردن
زىِٗٛ
ٖٚیزأطتی
زارتیخٛێٕذٔیتااڵٚتٛێژیٕٗ
ٖٚ
فاوٌٗتیئاداب
زأىۆیضۆراْ -
تٗغیِێژ ٚٚ
غٗڕیوأیِاضێ( )7987
پێػىٗغىردٔی
ئازادفازيعاٌی
رپٗرغتی
ضٗ
تٗ
َ.رێثازرزاق
9191-9179
أ
ضٛپاشٚپێسأیٓ :
تۆ خٛدای گەٚرە کە تٛأای ئەٚەی پێثەخػیُ کە ئەَ تٛێژیٕەٚەیە ئۀداَ تذەَ ،تۆ دایک ٚ
تاٚکی ئەزیسَ کە ٘ەِیػە پاڵپػت ٘ ٚأذەرَ ت ،ْٚٛتۆ ِاِۆضتای ضەرپەرغتیارَ کە زۆر
ٚە ((ئەیٍەَ ،فٛاد)) کە ٌە ٘ەِٛاْ زیاتر پاٌپػتُ ت٘ ،ٚٛەر ٌە ضەرەتاٚە تا کۆتای ٘اٚکار ٚ
یارِەتیدەرَت .ْٚٛ
ب
ٔاٚەرۆک
الپەرە تاتەت
ت
٘ێّاٚکٛرتکراٚەکاْ
٘ێّاکٛردیٛکاْ
الپەرە ي
چاٚپێکەٚتٓ چ
پارتەدەِٛکراتیکٛردضتاْ پ.د.ک
یەوێتیٔػتیّأیکٛردضتاْ ی.ْ.ک
دکتۆر د
ث
پێػەکی
تیٌٗ
تٗ
تایثٌٗیوٛردٖ
رزگاریخٛازیگٗ پێذٖریتساڤی
درێژٖ
ڕیوأیِاضێٌٗ
غٗ
ضٗرۆوی
ِٗضعٛد تارزأی)
دٚاتٗدٚای ضٗردأی تٗڕێس (
وٗ رٖ
غٗ
غۆڕٖغی گٛاڵْ ،
ٌٗ
وٗ
رٖ
غٗ
یٗ
چٗ
داٌٗٔٚا ٚ
ٌیوٛردیدٖ
ٔاٚترٔذیتساڤیرزگاریخٛازیگٗ
خارویٌٗ
ردٖٚاَ
تٗ
دٖضت پێذٖوات تاٖٚو )7987|9|91( ٛ
تٗرٚاری غٗٚی ( )7987|9|74_73
ئٗٚ
ضىٗٚتی زۆر ٘ٗت ٖٚ ْٚٛ
یٗ زیاْ ٚدٖ
ٚرٖ
گٗ
رٖ
دٖتێت تێ گِٛاْ ٌٗ ٚغٗ
َواتٚضاتٗدازۆر
ٚتٌٓٗرگٗ
وٗ ضتپێػّٗ
رتٗ
دَٖغٗ
یوٗ
ٌٗ
ٔگیأٗٚتٗ
خٗ ضىٗ
دٖ
تٚٛتۆوڕیٕیچٗنٚ
ویٚایٔٗرچا ٖٚ
یٗ
٘یچضٗ یپێػّرگٗ
رئٗ
ٖٚتٗ گرٔگت ٌْٗٚٛ
(ِٗضعٛد
ٚتٕٗ
روٗ
دٖضت ٘ێٕأی ئَٗ ضٗ
ئٗٔداِی تٗ
ٌٗ
دٖضت ٘ێٕأی چٗن ٖٚ .
تٗ
رگٗواْ ٚ
پێػّٗ
دٖضتخۆغی ٌٗ
تٗرٚاری ( )7987|9|78پیرۆزتای ٖٚ
ٌٗ
تارزأی)
دٖضت
تۆٔٗی تٗ
وٗ ورد تٗ
رٖ
خٗتات وٗر ٘ ِٛٗ٘ ٚاڤاي ٚوادیرأی تٗغذارتٛی غٗ
رِثٗردٚژِٓ .
ٌٗتٗ
یٗ
ٚرٖ
گٗ
ٚتٕٗ
روٗ
َضٗ
٘ێٕأیئٗ
ٚتٗیخٛگرافیای
ٌىٗ
ٗ٘ٚ
وٗ
رٖ
غٛێٕیغٗ
ئایٗ
واتوٗ
ٖٚ
دٖ تٗ
ئاِاژٖ
یٗ
ٖٚ
َتٛێژیٕٗ
ئٗ
رٖواْ
یٖٔٛذی ٔێٛاْ تٗ
پٗ
رٖ ورات ،ٚٛ
داتٗغی چٗٔذ تٗ
وٗ
رٖ
رٖ٘ٚا غٗ
٘ٗ
ٖٚ
وٗ
ٔاٚچٗ
چۆْتٚٛ؟
وأیٖٚ
رٚٚلۆٔاغٗ
ضپێىردٔیغٗ
َتاضیدٖ ٖٚ
یَٗتٛێژیٕٗ
غێىیتریئٗ ٘اٌٗ
تٗ ر ٖٚ ٘ٗ
ضتپێىردٔیلۆٔاغیدَٖٚٚچۆْ
د ٖٚ
دٖ ٖٚٚ
روٗ
ِیغٗ
وأیلۆٔاغییٗ
وٗ ضىٗ
ٚتٗدٖ
تٚٛ؟
ٔداِیئَٗ
ٌٗ
ئٗ واتوٗ
ٚزیأأٗ
دٖ
تاشٌٗ یٗ
ٖٚ
َتٛێژیٕٗ
رٖ
یئٗ ٖٚ
رٖ٘ٚاوۆتاتٗ
٘ٗ
1
رٖدا ٌٗرٚی ِعٕٗٚی ٌ ٚۆخیطتیىی
تٗوأی دٚٚژِٓ چث ٌَٗ ْٚٛغٗ
ضارٖ
خٗ
(ضٗرتازی)؟
خٛێٕٗر وٗ
تٗرخا ٚرٔٚیٗن تذرێتٗ
وٗ
یٗ
ٖٚ
ئٗ
ٚیٗ
ئٗٔداَ دأی ئَٗ تٛێژیٕٗ
ئاِأح ٌٗ
رگٗوأی
درێژٖی وار ٚچاالویٗوأی پێػّٗ
ٌٗ
تٗرٚاری ( )7987|9|74_73
تٌٗێ ٌٗ
وٛردضتاْ ٌٗ غۆرغی گٛالْ ٌٗ پێٕا ٚرزگار وردٔی وٛردضتاْ ٌٗ ز ٌّٛٚضتِٗی
یػتثٖٛ
درٔذٖی زٛوّٗتی تٗعص گٗ
وٗ
ِٗ
ردٖ
تٗتایثٗتی ٌٗ ٚضٗ
رٖ
ڤٗ
دٚژِٓ ٌٗ ٚدٖ
رگٗ
ْپێػّٗ
یٌٗ
الیٗ ٖٚ
تىردٔٗ
تٚرٖ
یزٛوِٗٛ ٚزٚڵُٚضتٗ
ِٗ
ٔداِیئٗ ٌٗ
ئٗ ٌٛتىٗ ،
یٗتٕاضێٕیٓ
ٚرٖ
گٗ
رٖ
َغٗ
ٖٚ
ئٗ تۆئٗ
تێرٚیتذاتایٗ ،
تّیتٚٛدٖ
غتێىیزٗ رٖ
َغٗ
ئٗ
رچاٚرٔٚیٗن
یتتٛأُتٗ غیگٛاڵْتۆئٗ
ٖٚ
غۆرٖ رخٕیگرٔگٌٗ
تٖٛخاٌێىی ٖٚ
چٗ وٗ
رضێىیٚایدایٗ دٚژِٓ
زٔٗ
دٖ ِٗ
ڕٖ
َغٗ
یوٛردضتاٌْٗ پێػّٗ
رگٗ روٗ
خٛێٕٗ
ِٗ
تذٖ
وأیٌٗدا٘ات .ٚٛ
ٚچاالویٗوردٖ
ٖٚدڵیٌٗ
ڕێتٚترضیخطتٗ
ٚیٌێتسٖ وٗ
خٗ
وٗ .
رٖ
وأیغٗ
غىاریٗ
داتٗ
وَٗ .
دٖ
وٗ
رٖ
غٗ
تاشٌٗ
ٖٚ
وٗ
ڕٖ
غٗ
وَٗ .
ردٖ
غٗ
ئٗٔداَ
تٗ
ئٗٔداَ گٗیأذٔی :تێ گِٛاْ ٌٗ
تٗ
وَٗ ٌٗ
ٖٚ
ردَٖ تٛێژیٕٗ
ضتٗوأی تٗ
رتٗ
تٗ
ٖٚی
ت٘ ٗٔٛۆی ئٗ
وٗ
ٖٚ
رتٗضت ت ِٗٛ
وَٗ تٛغی وۆِٗڵه تٗ
ٖٚ
ٚێژیٕٗ
گٗیأذٔی
تٗ
2
وَٗ
ٖٚ
رٖ٘ٚا دٚٚری غٛێٕی تٛێژیٕٗ
٘ٗ
وَٗ زیاتر ِٗیذأی ت ٖٚ ٚٛ
ٖٚ
تٛێژیٕٗ
غێٖٛزاری
رٖ٘ٚا وێػٗی غێٖٛزار وٗ
٘ٗ
ردُِٖ ٖٚ
تٗ ئاضتٗٔگێىی تٗٚاٚی خطتث ٖٚٛ
ٖٚ
ِٗظ وِٗێه ئاضتٗٔگی تۆ دٚٚرضت وردت َٚٛ
ئٗ
وٗ
ر ٖٚٚ
وٗ ورِأدی ضٗ
ٔاٚچٗ
رٖ٘ٚا
ژدارتٖٚٛوأی غٗر تٗ واری ضیاضی ٗ٘ ٚ
روردٖ
تٗ رٖ٘ٚا ضٗرلاٌثٔٛی ضٗ
٘ٗ
ترٚأاِٗیی تاواٌۆریۆش
وٗ پێیاْ ٚایٗ
ترٚأاِٗی تاواٌۆریۆش ،
گریٕگی ٔٗدأیاْ تٗ
رتٗضتی تر
ِأٗ ٚوۆٌِٗێه تٗ
ئٗ رزٖوأی تر ،
تٗ
راِثٗر ترٚا ٔاِٗ
تٗ ٔٚذٖ گرٔگ ٔیٗ ،
ئٗ
ٔذتىَٗ .
ٌٗٚ
ِٗ َدٖ
وٗ ٖٚ
زیاترتٛێژیٕٗ
ٖٚ
تٛأٌُٗ
٘ۆوارتْٛوٗ
ٔٗ
3
وَٗ :
غییٗ
تٗ
وَٗ
رییٗ
تٗ
ٖٚ
دٖڤەریوأیِاضێ :
غٛێٕیخٛگرافیای
ٔازیٗی
لٗزای ئاِێذی ضٗر تٗ پارێسگای د٘ۆن ،
ٚێتٗ
وٗ دٖ
وٗ
یٗ
وأی ِاضێ ٔازیٗ
ٌٗضاڵی
ٚێتٗ ٔێٛاْ گٔٛذی ِایێ ٚدٚٚری ،
وٗ دٖ
تٗرٚاری تاال ،
ٚێتٗ
وٗ وأی ِاضێ دٖ
لٗزای
ٌٗ الی تاغٚٛر
ٖٚ
ٖٚضٕٛری ٌٗالی تاوٚٛر تٛرویایٗ
ٔازیٗ
تۆتٗ
( )7998
ٔازیٗ
ٖٚرۆژئاٚاغٗ
ٌٗ
ٖٚ
یٚرێىأیٕٗ
وأیٔێرٖٚ
التیعٔاٚچٗ
رۆژ٘ٗ ٌٗ
ٖٚ
ٌٗ
ئاِێذیٗ ،
ضٗر
ٚیتٗ
وٗ رۆژ٘ٗالتیع دٖ
تٛرویا ٌٗ ٚالی تاغٚٛر ٘ٗتا ضٗری چیاییِٗتیٓ ٌٗ ٚ
دٚرٖ(.ضیالڤ )51،9171،
ٖٚریغارید٘ۆوٗ
ضٗ
ٔتٗ ٌٗ
گٗر تِٗاغای ِێژٚٚی ٔاٚچەی وأی ِاضێ تىٗیٓ وٗ غٛێٕی خٛگرافیای گرٔگٗ
ئٗ
یوأیِاضێوردٔ(.ٖٚٚدُاٌذیٓیٛضفی )93،9176،
ٔاٚچٗ
رگٗ
ٌٗ ٔێٛاْ پێػّٗ
ٔاٚیغٗری وأی ِاضێ رٚی دا
ٚواتٗظ داغٗرێىی تری تٗ
ٌٗ
ٌٗ
ت ٗٔٚٛ
رٖ
ڤٗ
ٌَٗ دٖ
رٖ٘ٚا د ٚٚتٕىٗی ضٗروی غۆرظ
٘ٗ
ٖٚ
زٛوّٗتی ،عێراق
گٌٗی تێػیٍێ ٚتازێ ٚگٌٗێ ٘ٗضپا ت( .ْٚٛفارۆق ِٗال ِطتٗفا،
ئٗٚأیع ٌٗ
)793،9177
4
ٖٚدأیػتٛأی ٔازیىٗ ٚ
ٌٗ ( )59گٔٛذ پێه دێت
رٚتٗری ٔازی وأی ِاضێ 671وُ 4
ٖٚ
ِٛضٍّأٗواْ ( )31
ژِٚارٖی گٔٛذٖ
وٗ
ٚرٚتٗری زۆریٕٗیاْ ِٛضٍّأٓ وٗ
دٖ
ٌٗ
ٖٚ
یٗ
ٔٚاٚچٗ
4 ٖٚگٔٛذی ٘اٚتٗظ ْ٘ٗ ٌٗ
ضیسٗوأیع ( )95
ژِارٖی گٔٛذٖ
ِٗ
وٗ پێىذێٕێت
ٔسیىٗی ٔ %71اٚچٗ
غاخٗ ٚتٗ
وٗ
رٚٚی تۆپۆگرافیا ٖٚزیاتری ٔاٚچٗ
دٖواتٗ%71
وٗ
غتایٗ
ٖٚ
دٖ ِێٕتٗ
یدٖ ئٗ
ٖٚ ٖٚ
یٗ
پۆٌىٗ
گردٚٚتٗ
وٗ
دایٔاٚچٗ
ٌٗ%
ضٗ 91
ٔێرٖٚیٚ،یىیپیذیا) .
(
غىاریتٗرواْ
پالْدأأیغٗڕٚداتە
رۆویضٗرۆویپارتیدیٛوراتیوٛردضتاْ
ردأیتٗرێس(ِطعٛدتارزأی)
ضٗ
دٚایضٗ
گاتٗ
٘ٗڤاالٔی دٖ
گٗي وۆٌِٗێه ٌٗ
ٌٗ
تٗرٚاری ( )7986|9|99
ٌٗ
تۆ ٌمی (( )7پ.د.ن)
رٖغڤأی| )9173|66
(.ٖٚ
ِێٕێتٗ
گٔٛذیزێٛغىاْدٖوٗ
ٌٗٚ ڤرٖ
دٖ
ٖٚن خێگری
ڕِٖساْ غٗعثاْ)
ٖٚن تٗرپرضی ٌمی 7دأأی تٗڕێس (
ٔٛری غاٚێس)
وۆٌِٗێه گۆڕْ واری تر ِ ٚأٗٚی خۆی ٌٗٚێ ٚای ورد غۆرٖظ
تٗرپرضی ٌمی 7
غۆرٖظپێػتر
یوٗ
ئٗ
ٖٚدٚاتٗ دٚای
تایثٗتی
تچێتتٗ
ٖٚ
ٚتٛژأٗ
تٗ
رٖٔاٚچیٗ
ٖٚ
ٌٗ
رٖغڤأی| )9173|68
رٖ (.
ڤٗ
ٚدٖ
ٚالٚازیچٚٛت ٌٗٚٛ
ِێهتٗ
رٖ
وٗ
ضتیدٚٚژِٓدٖرتٙێٕرێت
رٚاریتاالٌٗ
دٖ
ریتٗ تێتدٖ
ڤٗ یتڕیاردراوٗ
دٖ دٚایئٗ
ٖٚ
تیٓ٘ٗتا
چیایِٗ ٔێٛاْرٚٚتاریخاپٛرٚزێیٌٗٚ
ٚێتٗ
وٗ یدٖ
یٗ ٔٚاٚچٗ
تیئٗتٗ
تایثٗ
تْٚٛپێه٘اتثٌْٗٚٛ
چیٗ
ٔٚا ٖٚ
أٗ
یٌٗ ئٗ٘ٚێس
ٖٚ
واتٗ611وُ 4
دٖ ضٕٛریتٛرویاوٗ
تٕىٗی پۆٌیطی
فٗٚخع ٘ی ٌٗغىری ت )77( ٖٚ ٚٛ
روردایٗتیاْ دٖورد )7( ٖٚ
ضٗ
5
روردایٗتی
اریتٗ
ضٗ ٖٚیزأی
گرٚٚپێهتۆوۆوردٔٗ
رٌِٗأگی()8
یٌێت ْٗ٘ٚٛ
ٔازیٗ
وارٖوأیاْ
ضتیاْتٗ
َگرٚپٗ
دٖ
واریئٗ
ورادٚایئاِادٖئاِادٖ
(د.رۆژٔٛریغاٚێس)
ٚزأیاریأٗ
تٗ پێی
ئٗ ضتیاْوٗٚت( ،ْٛچ،خاضتی| )9191
ٚزأیاریأٗ
یدٖ
ڕٚیئٗ
خطتٕٗ
ٚتٗظ
ٚرێىٗ
ضتپێثىاتئٗ
٘ێرظدٖ وراتٚٛتڕیارت ٌٗٚٛڕۆژی ()9|77
یوٗ
ڕێىٗ
ٚتٕٗ
رٌٗ
واْ٘ٗ
لاڕٖ
ِأٗ رگٗ
یٍٛيدأراتٚٛپێػّٗ
غیئٗ
ضپێىرٔیغۆرٖ
ٚیدٖ
نیادورٔٗ
ٖٚ
ضٗر
ٌٗ
ِٗر| )9191
تٗ
ضتپێىردٔیغٗڕ ( ،
واریاْوردتٚٛتۆدٖ ئاِادٖ
تٗرٚاری ()9|7
عصتٌٚٗٚٛ
تیتٗ
ورا٘ێرغیزٛوّٗ یپێػثیٕیٔٗ
دٖ الَئٗ
ٖٚ ٖٚ
تٗ تیٓوۆت ٗٔٛ
چیایِٗ
ٌِٗىۆ ضتۆیی)
تٗرٚاری (٘ )9|5ێسێه وٗ ٔاضرات ْٛتٗ ٘ێسی (
ٖٚت ٌٗ ٚٛ
واتٗ دا ئٗ
ئٗٚ
وٗ
ئٗردٔا)
تایثٗتی تریع گٔٛذی (
٘ێرغیاْ دٖضپێىرد تۆ ضٗر چیایی ِٗتیٓ تٗ
یئاِادٖ وراتٚٛ
٘ٚێسٖتْٚٛتۆیٗ
ئٗ رگٗ
ِٛیاْ٘یپێػّٗ
تْٗ٘ٚٛ ٚگٔٛذٖ
ِاالٔٗ
ٌٗ
رچیایِٗتیٓٔاچارتْٚٛتڕۆْتۆگٔٛذی
ریوأیِاضێٌٗ
ضٗ تۆڕزگاروردٔیدٖ
ڤٗ
رگٗ
پێػّٗ
وٗ ٚغىأذٔی ٘ێسی دٚٚژِٓ ٖٚ
ئٗردٔا) تۆ پاراضتٕی خٌٗىی گٔٛذٖ
(
ڕٖ داتٛأیاْزیأێىیتاظ
غٗ
ٌٗ
یدٚٚژٌِٓٗٚێت ،ٚٛ
گای٘ێسٖ
وٗ وٗ
تارٖ (ئیٕیػىی)
رگٗ
ِیعتۆپێػّٗ
ٚتێىیوٗویزۆریاٌْێتٛوژْٚدٖ
ضىٗ ٔٚٛژِارٖ
یٗ
دٚژِٓتذٖ ٌٗ
ویضٛوٛفیػٗنت(.ْٚٛضیالڤ| )9171|51
ٌێهچٗ ضتتێٕٓوٗ
وۆِٗ تٗ
دٖ
6
رید َٖٚٚ
تٗ
ٖٚ
یٗت :ٚٛ
َغێ ٖٛ
وأیغٗ
رتٗ
غىاریٗ
داتٗ
تٗریوأیِاضێ
وَٗ :
رییٗ
تٗ
رگٗوأی(چیا،غیریٓ،صالذاٌذیٓ76،ئاب77،ئادار،
پێػّٗ
٘اتثٌٗٚٛ
یٗپێه
رٖ
َتٗ
ئٗ
دیارتٗور
ریخراٖٚوأی (
ٌٗ (ي.ْ.ئاِێذیع)
ٖٚ
ِٗدار)
ضٗ
ٌ٘ٗۆ ،پیرش ،
چارچرا ،تیاری ،
ي.ْ.زاخۆتٗغذارتٛاْ
ٌٗ
ٖٚ
خٗتاتٚخاْ) (چ،خاضتی| )9191
رێٕدثٗراْ ،
یٕساٌٗ ،
عٗ
ٌٗ ي.ْ.غێخاْ
ٖٚ
ٔذاٌَێژٔٗ ت ٚٛ
ٚواتئٗوٗ
ئٗ رتٗضتضٕذٚری)
ضٗ
رپٗرغتی (
ضٗ تٗ
ِاضێ،ترٔاِیدۆوۆِێٕتاری )9177،
تٛایٗ وۆٔترۆٌی
دٖ ٔتٗری ٔازیٗی وأی ِاضێ تۆ دیاری ورات ٚٛوٗ
ضٗ
ئَٗ گرٚپٗ
رپرشتٌٗٚٛ
یٗ
تٗ رٖ
َتٗ
یئٗ
ٖٚ
رئٗ
تٗ ت ٌٗٚٛ
رٖ
ویتریٓتٗ
ضٗ
رٖیٗ
رٖ
َتٗ
ئٗ ْوٗ
تىٗ
ٚرٚتٗرێوأیِاضێدٚایگرتٕی
یٕٗ
دٖ رٖ
تٗ
ٌٗ
)97( ٖٚ
واْٚپۆٌیطیٔازیٗ
غىریٗ
ٌٗ
غێىیاْتۆرۆژ٘ٗالتیوأی
تثاْتٗرٖ
غیدٚٚتٗ
٘ٚێسٖ
داتٗ تٛایٗ
ئٗ دٖ ٔٚاٚچأٗ
ئٗ
ضٗر
ٌٗ
ضٗرزێری)
ٔاٚچٗی (
رٖی تر ٌٗ
تٗ
ِاضێ ٚضٗرضٕٛری تٛرویا ٚگرتٕی ( )7
ٚخیخاغٗوأی
دٚٚفٗ یترتۆرۆژئاٚایوأیِاضێوٗ
غٗ
وٗتٗ
ٛرویا ٖٚ
ضٕٛریت
دیاریوراٖٚیگٔٛذی(راڤأا)(ضیالڤ .)59،9171،
تٗ
ٌێت ْٚٛ
دٖتٛأیٓ تٍێیٓ
رگٗواْ غایٗوی تاغیاْ ورد
پێػّٗ
ٖٚی غایٗویاْ تٗضت
دٚای ئٗ
ٔسیىٗی
رگٗ
یپێػّٗ
ژِارٖوٗ
دیالٔٗ
ژدارتٚ ٌْٗٚٛغایٚ
واْتِٗٚٛپێػٗ
رگٗ
٘ٗ
ضێهدٖت(.ْٚٛچ،تەِەر )9191،
311
وٗ
7
رگٗوأی ئَٗ
پێػّٗ
تٗرٚاری ( )7987|9|73
ٌٗ
وٗ
دٚای وۆتای ٘اتٕی غای ٚدیالٔٗ
ئَٗ
واْتٗٔٙێٕی (وأیِاضێ ،ترٔاِیدۆوۆِێٕتاری )9177 ،
عصٚخاغٗ
تیتٗ
زٛوّٗ
رٖٚ
تٗ
ٔیػأٗی دٖضپێىردٔی غٗر تریتی ت ٌٗ ٚٛتٍٕذ تٔٚٛی ِأگ ت ٚٛ
غٗرت ٚٛوٗ
ٔاٚراضتیئاضّاْ(.ضیالڤ )51،9171،
رٖیچیایگاتٕێروی :
َ:تٗ
یدٖٚٚ تٗ
رٖ
تارٖگایي.ْ.ئاِێذ،
٘ێسێهٌٗ
پێه٘اتث(ٌٗٚٛ
رپٗرغتی(تێٍیتٕاڤی)
ضٗ
تٗ
یٗ
رٖ
َتٗ
ئٗ
ٔێرٖٚی،
یٗنتاظتٚٛچاالویاْزیاترت(ٚٛ
تارادٖ
یىٗتیٔیػتّأیوٛردضتاْ)
گٗي(
ٌٗ
َ٘ێسٖتگرْ(چ،عثّاْ )9191،
ٌٗ
8
یفٗٚخاضۆتىیٚگٔٛذێتیػێ :
رٖ َ:تٗ
ضێیٗ
رٖی
تٗ
واْت( ٌٗٚٛضۆتىی)
ٚچیخاغٗ
ِارۆدأیفٗ
داگیروردٔییاْگٗ یٗ
رٖ
َتٗ
ئاِأدیئٗ
دۆوۆِێٕتاری .)9177،
رێزِٗێ
رٖیچیایی
ضٗ َ:تٗ
یچٛارٖ تٗ
رٖ
ئٗروی ئَٗ
تٗرگری ِیٍی)
.ْ.ئاِێذی،رێخراٚا غۆرٖظ ٌٗ ي.ْ.د٘ۆن ٘ ٚێسٖن ٌٗ
رۆژ٘ٗالتی تێگۆڤاٚ
ٚێتٗ تاوٚٛری
وٗ دٖ
وٗ
زِٗێ)
تریتیت ٌٗٚٛگرتٕیچیای (
یٗ
رٖ
تٗ
ِاضێ،ترٔاِیدۆوۆِێٕتاری .)9177،
زرێسٖ)
رٖی(
َ:تٗ
یپێٕدٗ
تٗ
رٖ
ٖٚتڕیٕی
ٌیزرێسٖ)
ٚرٚتٗری(
گٗ ٚاتٗ
دٖ یٗ ٔٚاٚچٗ
رٖیدٚژِٓ
ٌٗ گرتٕیتٗ
یٗ
رٖ
َتٗ
ئٗ
زاخۆ ٖٚگّارۆدأیٌیٛا
فرلٗی
ٌٗ
٘اٚواریاْپێٕٗگات
دٚٚژِٓوٗ
ڕێگای٘اٚواریٌٗ
9
ٌٗیالْ،
ٚرێخراٖٚوأی (
رگٗ
پێػّٗ
یعپێه٘اتث ٌْٗٚٛ
َتٗ
رٖژدارتٛأیئٗ
تێگۆڤاتٗ
.ئَٗ
ٌێژٔٗی زاخۆ ت،( ْٚٛچ،عثّاْ )9191،
ضٗر تٗ
گۆڤٗٔذ ،دٌثریٓ)
غٗٔگايِ ،اردیٓ ،
ترٔاِیدۆوۆِێٕتاری )9177،
11
غید َٖٚٚ
تٗ
وَٗ
ییٗ
رٖ ٖٚ
تٗ
وٗ
رٖ
ٔداِذأیغٗ
وأیئٗ ٘ۆوا
رٖ
دیارتٚٚٛاتٗ
روردایتیپێٖٛ
یٍٛيتادیٕاْتێٔازیضٗ
غیئٗ
غۆرٖ رٌٗدٚای
٘ٗ -7
ئیٛارٖی
تٗالَ ٌٗ
روردایٗتی غۆرغی ٌێ دٚٚر ت( ٚٛضیالڤ )57 ،9171،
ضٗ
یهگۆرأىاریٌٗ
وۆِٗ
ٌٗ یٗ
ِا ٖٚ
ٌٗ ٚ
ِٗر )9191،
تٗ
( ٖٚچ ،
ٚێِایٗ
ظِأگٌٗ
غٗ
نتٗرپرضیٌمی،7
ٚأٗ دأأی (د.رۆژٔٛریغاٚێص)
ٖٚ داٌٗ
ویئٗٔداَ
ٌمی7
ٚأٗظداضتأیوأی
ٌْٗ
ٔداَتذٖ
ڵێهخاالویئٗ
ٚیوۆِٗ
٘ۆیئٗ تٗٔٛ
تارزأی)
ِاضێت(ٚٛضیالڤ )57،9171،
ٌٗ ضاڵی
-9تار ٚٚدۆخی عێراق ٌٗ ضااڵٔی وۆتای خٗٔگ زۆر خراپ ت ٚٛتۆیٗ
ِسٖ
روردایٗتی (ِسّذ زٗ
٘ٗٚڵی گرتٕی تٗٚاٚی وٛردضتأیاْ دا تٗ
ضٗ 7985
تٗٚاٚیوٛردضتاْ
ٖٚیتتٛأێت
ظِأگدراپێیتۆئٗ
یغٗ وٗ
ِاٖٚ زٚتٗیذی)
تٗالَ
ٖٚ
وٗی تۆ درێژ ورایٗ
ِا ٖٚ
تۆیٗ
روٗٚتٗٔ ٛت ،ٚٛ
وۆٔترۆي تىات تٗالَ ضٗ
رپرضیئَٗ
خیذوراتٗ
تٗ ْئٗ
ٌّٗ ضٗ
ٌیزٗ
تٚٛتۆیٗ
عٗ
ٚتٗٔٚٛضٗ
روٗدٚٚتارٖ
دیىتاتۆرٖوأیتٛتاٌیتاری
رۆوٗ
ٔٙاضٗ
وٗ
تٗ درایٗ
ضٗالتێىیٚای
دٖ
ٖٚ
یٗ
رٖ
تٗ
٘ٗیاْت(.ٚٛچ،تەِەر )497،9179،
تْٚٛتٗ
یٌٗٔێٛاْ (پ.د.ن)( ٚی.ْ.ن)
٘ٗ ٍِِّٚٛالٔێٚوێػأٗ
دٚایئٗ
ٗ٘ٚ -3
رٖٚ
تٗ
٘ٗٚي ِ ٚأذ ٚٚتٔٚٛی ئیذریص ِطتٗفا تارزأی تٛأی ئَٗ ئاٌۆزیأٗ
11
ِايِٛرتىٗ تێت
یخٗ تٗ
لطٗ ریوٛردضتأیوٗ
رأذٔیتٗ تاغیتثات ٖٚداِس
تٗرٚاری
ٌٗ
چٔٛىٗ
داچ ٖٛ
ٌٗ
٘ٗ
تٗالَ تٗ
تٗرٚاری ( )7987،5،9
دٌٖێ ٌٗ
ٔذیأٗ
َپٗ
یٖٛتاظتٔٚٛیئٗ
تٗ
ٖٚ
ریوٛردضتأیدٚرضتت ،ٖٛ
( )7986،5،79
تٗ
ظدائٗٔداَدأی
َچاالویأٗ تێت ٖٚ
ٌٗ
غیاْ٘ٗ
ٚیچاالوی٘اٚتٗ
٘ۆیئٗ تٖٚٛ
ي )67
12
ید :َٖٚٚ
ٖٚ
رٖ تٗ
ضتپێىردٔیغٗر
دٖ
زٛوّٗتی
ضٗر دٚٚژِٓ (
یٗن پێه دێت تۆ ٘ێرظ وردٔٗ
رٖ
چٗٔذ تٗ
ٌٗ
رٖ
ئَٗ غٗ
یٗوی
رٖ
ٔذتٗ
غیچٗ
یداتٗ رئٗ
ٖٚتٗ ت ٌٗٚٛ
رٖ
تٗ
رٖویتریٓ
ضٗ
َوٗ
وٗ یٗ
رٖی
تٗ
عێراق)
دٖورد(.چ،تەِەر )9191،
وٗتۆیاْدیاریورات(ْٛچ،عثّاْ )9191،
غٛێٕٗی
رٖیچیای
َتٗ
ید ٖٚٚ
تٗ
رٖ رٖیوأیاتاٚچیاییتاوٚٛریوأیِاضێ
تٗ
وَٗ
ییٗ
رٖ تٗ
(
رپٗرغتیخاٌذصاٌرٚزاخیخذر (وأیِاضێ،
ضٗ
تٗ
تارۆشٌٗ تاغٛریوأیِاضێ
ترٔاِیدۆوۆِێٕتاری )9177،
رپٗرغتی ِسّذ
ضٗ
رۆژ٘ٗالتی وأی ِاضێ تٗ
ٌٗ
رٖی (گرێ ضۆر)
رٖی ضێیَٗ تٗ
تٗ
صاٌرتۆتی(چ،تەِەر )9191،
وٗ
ٌٗ ٔا ٚگٔٛذی (ِایێ)
وٗ
٘ێرغٗ
رٖ ت ٌٗ ٚٛ
رٖوی تریٓ تٗ
ضٗ
رٖی چٛارَٖ وٗ
تٗ
ٌٗٔاٚوأیِاضێ(چ،عثّاْ )9191،
تٗزص)
ٌٗغىری(
وأیِاضێت ٗٔٛضێ
ٚجٌٗ
یأذٖ تٓدیٛاری
فٗ خۆیاْگٗ
وٗ
وییٗی
رٖ ضٗ
ٚگرٚپٗ
ئٗ
ٌٗتاغٛریرۆژئاٚاگرٚپی
ٖٚ
ٚوأیِاضێِأٗ
یهٌٗٔاٚگٔٛذیدێریػىی
تٗ
رٖ رٖ
تٗ
13
وٗ گرٚپی ضێیَٗ
٘ٗر ٌَٗ گرٚپٗ
دیٛارٖوأی فٗٚج
یأذٖ
ٖٚخۆیاْ گٗ
تاوٛرٖ
ورد ٌٗ
زگارویطتٗیت(ٚٛچ،خاضتی )9191،
ضٗر
وٗ
ضپێىردٔیغٗر
نخاٌیدٖ
التٕیِأگٖٚ وٗ
٘ٗ ٌٗٚێچاٚرٚأیواتژِێریضفرت ،ْٚٛ
زٗپیٓٚ
ضتیاْتٗ
واْدٖٚجضٗ
گٗ
ژێردیٛاریفٗ یأذٖ
یخۆیاْگٗ
دأراتٚٛدٚایئٗ
ٖٚ
(ضیالڤ )57،9171،
فٗٚج خاغا ٚپۆٌیطا ٌٗ ٔێٔ ٛازیا وأی ِاضێ ٘یچ٘ێسێىیاْ تۆ تٗرخاْ
٘ٗٔذێه ٌٗ
وٗ(وأیِاضێ،ترٔاِیدۆوۆِێٕتاری )9177،
رٖ
ِیغٗ
دٖٚٚ
واْتٗپێی
ظواریٗ ت ْٖٚٚٛ
داتٗ
شدٖ رگٗ( )351_311
وٗ غذارتٛاْپێػّٗ
ژِٚارٖ
یتٗ
التٕاِأگٗ
ٚچاٚری٘ٗ ڕٖ
ضتپێىرٔاغٗ
یدٖ
یئاِادٖ گۆراْپێػّٗ
رگٗ
واْدٖ
ٔٛختٗ
(چ،عٛتێذ .)9191،
ِأگتطتێهٌٗ چیاتٍٕذتٚٛ
ضعاتت)77:75( ٖٚٛ
یئاِادٖ تٚٛتۆ٘ێرظ ،
پێػّٗ
رگٗ
(.ٖٚضیالڤ )51،9171،
لیٕٗ
رٚٚیدٚژِٓتٗ
ئاگرتٗ
نٌٗ
یٗ پارچٗ
14
ِٗتیٓ)
ٌٗرۆژئاٚاچیای(
التٗ٘ٚتارٚتاری(خاتٚٛر)
رۆژ٘ٗ ٌٗ
رٌٗرٚتاری(زێ)
٘ٗ
نٌٗ ئاگر
یٗ پارچٗ
ت ٖٚٛ
رٖ
ڤٗ
َدٖ
تاوٚٛرئٗ
تأسیهضٕٚٛریتٛرویاٌٗ
تاغٚٛر٘ٗ ٌٗ
ردٚٚژِٓدٖتاری(.چ،عثّاْ )9191،
رضٗ نتٗضٗ
رالیٗ
ٌٗ
٘ٗ
داِٗزراتٚٛ
وٗ
ٚخٗ
ٌٗٔا ٚفٗ
وٗ
ضییٗ
وٗ گٗي دٖضپێىردٔی غٗر ئٗ ٚگرٚپٗ (پێٕح)
ٌٗ
ری٘ٗتٚٛ
ٚرێىیواریگٗوٗضی
دٖ ٚگرٚپٗ( )5
روردئٗ
ٚغٗتٗ
لٗضتیاْتٗ
ٚأیعدٖ
ئٗ
ٔاٚفٗٚخیدٚٚژِٓ( .چ،تەِەر،
ٗٔٛ
یگٗیػتث
رئٗ
ٖٚتٗ دٚٚژٌِٓٗ
ٚازٖ وردٔی
رتٗ
پٗ
ٌٗ
)9191
ٔٚاٚچٗیتۆیاْ
خ ٌٗٛ
نئٗ یپازدٖ
ٚخێتٗ
ِاٖٚ
تاوٚٛریفٗوٗٚتثٖٛ
یوٗ
٘ٚێسٖ
ئٗ
دیاری ورات ٚٛتگرْ (چ،خٛضتی . )9191،ئٗ ٚگرٚپٗی ٌٗ تاغٚٛری رۆژئاٚا دٚای
ضتیخۆیاْئإِحٚپالٔیئَٗدٚٚ
تٓدٖٔٗ
ٚریعتخٗ
غٗرێىیلٛرشتٛأیاْتاغٛ
نتٗٚاٚی
یػتٓتٗ
یٗ نتگرْتٗ
گٗ
ْٚیٗ
نتگٗراضتتٗ
یٗ ٌٗ
ٔاٖٚتٚٛوٗ
ٖٚ
ئٗ
٘ێسٖ
ٌٗ
ِٗٔی دٚژِٓ وٗ
لٗ
وٗ تگرْ تٗالَ تٗ٘ۆی گڕگرتٕی وۆگای چٗو ٚٛتٗ
ٚخٗ
فٗ
ئٗٚ
چٔٛىٗ
َد٘ٚٚێسٖ
غتٕیئٗ
نگٗ تٗ
یٗتٌٗ
رتٗض
تٗ
تٚٛت ٖٛ
وٗ
ٚخٗ
راضتیفٗ
ٔاٖٚ
ٚرٚتٗری
ِٗتری دٖ
ضاچّٗوأی تۆ ( )911
ٖٚ
لیٗ
تٗ
ٔیٗی ٌٗٔاٚی دات ٚٛدٖ
ِٗ لٗ
تٗ
ٖٚتٚٛ
ِاْواتخاٌیئیداتیػیئٗ
ٌٗ
٘ٗ ( ٖٚچ،عثّاْ )9191 ،
ت ٗٔٛ
تالٚدٖ
دٖرۆیػت ٚ
(ٖٚچ،تەِەر .)9191،
یرٔٚانوردتث ٖٛ
ٔاٚچٗ
وٗ وٗ
گْٗ
نٔٗ
یٗ تٗ
َد٘ٚٚێسٖ
ٖٚ
یئٗ ٘ۆیئٗ
ت ٖٚٛ
الَٔٗ
ضتتٗ تٗ
رتٗت ٖٚٛ
ِٗ
ئٗ
راضتٗ
یػتٌٓٗ
نگٗ يٚئاگرتٗ
یٗ
ٔاٚدٚٚوٗ فٗٚج
ٌٗٚ ٔاٖٚڕاضتی
ٌٗ َد٘ٚٚێسٖ
تٚٛئٗ ٖٚ
ئٗ
دٖضتیاْ تٗ
ِ٘ٗ ٚٛتارٖگاوأی دٚٚژِٓ وۆٔترۆي وراْ ٖٚ
ردٖٚاَ ت ٖٚ ٚٛ
تٗ
رخۆیاْزٗغار
ٚرٚتٗ
وأیدٖ تٔٛێًٚغٛێٕٗ
ٌٗ
وردوٗ
رتازأٗ
ٚضٗ ٖٚ
یئٗ وۆورٔٗ
15
رگٗ تێ زیاْ ت ٚٛتٗاڵَ ٌٗ الی تاوٛر غٗ٘یذێه ٚ
دات ٌٗ ٚٛالی تاغٛر پێػّٗ
ارێه٘ٗت(.ْٚٛچ،خاضتی )9191،
تریٕذ
تٗرپرضی
وٗ
رِأذٖ (ِسّذصاٌرتۆتی)
ٚاڵیغٗ٘یذتٔٛی
فٗ غٗ
ٌٗ٘ٚٗ ضعات ( )9
ِاضێ،ترٔاِیدۆوۆِێٕتاری )9177،
لاِٗٚتێذا
ریتێذاڕٚٚیذاِٗ وٗ
غٗ خأٗ)
ضتٗ ٌٙێٚخٗ
تٔٚٛی٘ێسێىیخاغاٌْٗ(
وٗ
٘ٗ
ٖٚ
یٕێتٗ
تیگٗ
ٖٚ
رٖوأی خٗٔگ تىێػێتٗ
تٗ
ٌٗ
رِأذٖ (ِسّذ صاٌر تۆتی)
غٗ٘یذی فٗ
گٔٛذی(تێذ٘ٚێ)(.ضیالڤ،9171،ي )57
غىریئاِادٖوراٚتٚٛ
ٚخیٌٗ
گایفٗ
ٔاٚتارٖتٌٗ
ظت٘ٚٛێسێىیتایثٗ
رئٗ
ٖٚتٗ رٌٗ
٘ٗ
خاغاْدٖضپێىرد٘ٚێسیىیتریع
رفٗٚخی
خێرایتیػه٘ێرغیتۆضٗ
تٗ
٘ێسٖ
ئَٗ
ٌٗ
٘ٚێسٖ
یطیٚئارپێدیپػتیٛأیٌێوردئٗ غىریتٗ
تیىٗ
ٚخیٌٗ
گایفٗرٌٗ
تارٖ ٘ٗ
تٗتێزیاْ(.چ،خاضتی )9191،
(تارۆخی)٘ات
گرٔگٗواْ وۆٔترۆي
ِ٘ٗ ٚٛغٛێٕٗ
ٌٗ چیایی (ژۆری) دێت ،
لٗ
یأیٗ ٚدٖٔگ تٗ
تٗ
ی٘ٗرٌێ
ٔگتٗ
لٗ
ٚاَتٚٛدٖ چیایتاوٚٛریوأیِاضێتٗ
ردٖ رٌٗ
ٔٙاغٗ
وراتْٚٛتٗ
یػتٗ غٛێٕی
خۆیگٗ
رگٗ
٘ێسێىیپػتیٛأیپێػّٗ
تٗیأی ،
٘اتٚضعاتت )6( ٖٚٚٛ
دٖ
وۆٔترۆيتىْٗ(.ضیالڤ،9171،ي )59
یٗ
ٔٚاٚخٗ
ٚتٛأیاْئٗوٗ
رٖ
غٗ
16
رتازأٗی
ٚضٗ
وردٌٗٔٚاٚچأٗ
ٖٚ
یئٗ پاورٔٗ
ضتیتٗ
رگٗ
دٖ پێػّٗ
ٖٚ
واتێرۆژت ٖٚٛ
ِٛٔٚٛختٗواْ
دیًگرت٘ٗ تٗ
ِ٘ٗٛیاْ
رگٗ
ِاتْٚٚٛخۆیاْزػارداتٚٛپێػّٗ
وٗ
ئاِادٖیلۆٔاغی
رگٗ
پێػّٗ
تۆیدیاریوراتٚٛتۆیٗ
رگٗ
پێػّٗ
رگیراْوٗ
ضتتٗ
ضٗ
دٖ
وٗت(.ٚٛعٛتێذ )9191،
رٖ
َغٗ
دٖٚٚ
وَٗ
وأیلۆٔاغییٗ
ضىٗ
ٚتٗ دٖ
ٌٗغىر،
فٗٚخێىی
ضٗر دا گیرات ( ْٚٛ
رٖی وأی ِاضێ دٖضتی تٗ
تٗ
ئٗ ٚغٛێٕأٗی ٌٗ
ٚغٛێٕأٗی
داتْٚٛئٗرگٗ
ضتیپێػّٗ
تٓدِٖ ٌٗٚٛ
چیاوأیتاوٚٛریوأیِاضێ٘ٗ
رٖوأی
ٔىٗی پۆٌیص ٌٗ ٔا ٚوأی ِاضێ ٚتٗ
ٌٗ وأی ِاضێ تٗٔٙا تٗ
ٖٚ
ِات ٗٔٚٛ
وٗ
٘ێسٖوأی
ضٗر ضٕٛری تٛرویا ،
رۆژ٘ٗالت ٚتاوٛری وأی ِاضێ ٌٗ
ٌٗ
ضٗرزێری)
(
تٗ
چیایٗ
تٕىٗ ٚتارٖگای خاغٗواْ یاْ گرت ٚئٗ ٚزٔدیرٖ
رٖی گاتٕێروی ( )5
تٗ
ضٗررێگای
ٌٗ
ئٌٗىٛغىێٚتاتۆفا)
ٌٗتاغٛریگٔٛذی(
َ٘ێسٖ
٘ٗ
رئٗ خاغایٌێت ،ٚٛ
گْٗ تٗ
ٖٚی ٔٗ
(وأی ِاضێ_تێگۆڤا) رێگای ٘ٗالتٓ یاْ ٌٗ دٚٚژِٓ گرت تۆ ئٗ
ئاِادٖ
رۆنخاغێهوٛژراوٗ
ظضٗ
َرێگایٗ ٘ٗ
رٌٗ ٖٚ
ٚخٗوأی (ضسٔىی_تێگۆڤا)
فٗ
ٖٚتذات(.ضیالڤ،ي )9171.57
ضتٗ
دٖ تٚٛخۆیتٗ
ٔٗ
تیػٗ) ٚ
ضٗر گٔٛذی (
دٖی ڕٚأیٗ
وٗ
رٖی فٗٚخا ضۆتىی چیای (تادۆوی)
تٗ
ٌٗ
دٖضت
ٚتٗ
ِٚٛوٗ
ٚخیضۆتىی٘ٗ
تاوٛریفٗیگٔٛذیخػخاغاٌٗ
رٖ
ٖٚوأیضٗ
تٗ
رٖ
وٗ
رێزِٗێ)
رٖیچیای (
ضٗ تٗ
یعوۆٔترۆيوراٌٗ
َتٗ
رٖئٗ یٗ
َغێ ٖٛ
رگٗ
تٗ پێػّٗ
یدٚٚژٔیٌێتِْٚٛٗ٘ٚٛی
التیتێگۆڤاوٗ( )5
تٕىٗ
تاوٛریرۆژ٘ٗٚێتٗ
وٗ دٖ
وٗ
چیایٗ
17
تٕىٗیتریٌێ
َتٕىأٗ ( )4
خیاٚازٌٗ ٖٚ
ٚاٚیپانورایٗ
تٗ
تٗ وۆٔترۆيورأٚٛچیاوٗ
ئٗٚأیع وۆٔترۆي
وٗ
ضٗر رێگای (وأی ِاضێ_تێگۆڤا)
ٌٗ
ٔاٚچٗی (گرواْ)
ت ٌٗ ْٚٛ
تٗرگری دات.ْٚٛ
تٗر تٔٛی ٌیٛا تێگۆڤا ٌٗ
ٌٗ
یٗ
رٖ
وراْ تٗالَ ٘ێسٖوأی ئَٗ تٗ
ِٗر )9191،
تٗ
(چ ،
خاغٗواْ
فٗٚخی ()94
ضٗرداتگرْ ،
ضتیتٗ
یدٚٚژِٓوۆٔترۆيتىاتٚدٖ
گایأٗ
تارٖ
زریسٖ) ظ
رٖی (
تٗ
ٌٗ
رٖیێىی تریع ٌیٛا تێگۆڤا تێه تػىێٕێت ٖٚ
تٗ
ٌٗ ضۆتىی ٌٗ
ِٗر )9191،
تٗ
واْزىِٗٛتتێت(.چ ،
ضتخٛاردٖٚ تۆ٘ێسٖ
غىٗ زاخۆٖٚ
ٖٚی
گٛاضتٕٗ
ٌ٘ٗطاْ تٗ
رگٗ
ٖٚی وۆِٗڵێه پێػّٗ
رۆژی ( )9|74دٚای ئٗ
گٌٗیٔێٛاْگٔٛذی(ِایێ
ْتٗ
یٕٗ
یتیاْگٗ
واْتۆئٗ
ٖٚ
واْتۆٔاٚئۆتۆِثێٍٗ ضىٗ
ٚتٗدٖ
گایفٗٚج
تاغٛریتارٖ ٘ێسێىیترٌٗ
یوأیِاضێ ٖٚ
ٌٗ تاوٛریرۆژئاٚا
ٚتێذ٘ٚێ)
ْتٗ
خۆیاْتذٖ
دٚژِٓوٗ
داریاْداتٗ
رٖتی،ئاغٛری)
ئاگٗ عٗ
٘ٗرضێزِأی (وٛردی ،
ٖٚ
وأیاْتّێٕٗ
ٌٗ
ِاڵٗ وٗ
وٗ
ٔاٚچٗ
دٖٔی
ڵىیِٗ
٘ائاگاداریاْداتٗ
خٗ ٘ٗ
رٖٚ ،ٖٚ
ضتٗ
دٖ
تذْٖ،
ٖٚ
ضتٗ
دٖ تْٚٛخۆیاْتٗ
یدٚژِٓئاِادٖ
ٔٗ وۆتایدێت.دٚایئٗ
ٖٚ وٛغٗر
تاٖٚ
ختتٚٛتۆچٗٔٛ
زۆرزاضێٛضٗ الَتٕىٗیپۆٌیص
ضتپێىردتٗ
٘ێرغیدٖ رگٗ
پێػّٗ
یٕێتٗ ٔاٚ
تگٗ ضٗر تٕىٗی پۆٌیص
٘ٗٚڵذا وادیرێىی ٌٗ
رگٗ
ٖٚت ٚٛپێػّٗ
ٖٚیاْ ئٗ
ژٚرٖ
تٗ دیً
رگا٘ ٖٚێرغیاْ ورد تٛأیاْ ِ٘ٗ ٚٛتٕىٗ
ٌٗ
دٖ رگٗ
تٗالَ د ٚٚپێػّٗ
وٗ
تٕىٗ
یوأیِاضێٖٚ
پاورٔٗ
ٖٚ تٗ
یٗ
رٖ
َتٗ
وأیئٗ
ِٚٛپێػّٗ
رگٗ تگرٌْٗرۆژی ( )9|74
٘ٗ
18
واْتٗ دیًتگرْ.
رتازٖ عێ
رالیٗ
داْخاظٚضٗ تٗ
ضٗ ٖٚتٚٛتٛأیاْ
ریهتْٚٛئٗ
خٗ
(چ،خاضتی )9191،
رگٗ
دٖضتی پێػّٗ
ٔأٗت یٗن ٘اٚاڵتیع تٗ
تٗ ٖٚی وٗ
ئٗ
رٔدٗ
ئٗٚی خێگای ضٗ
خٌٗىی
وأیاٌْٗ
یتفٗ
ٔگٗ
تٌٌٗٛٚٛئاِادٖ
ٔٗ رگٗ
ٚغتیپێػّٗ
الَخٛڕٖ
زػارداتٚٛتٗ
ضڤیًتىات(.چ،عثێذ )9191،
٘ێسٖ غىطت
رێىٗٚت تۆ گٗیأذٔی ٘اٚواری تٗ
تٗ تێگۆڤا ٖٚ
خٗٔگی ئاِادٖ ورد ٌٗ ٚ
رێزِٗێ)تٛأیگٛرزێىی
رٖی(گروا–
ضٗ تٗ
ٌٗ
رگٗ
الَ٘ێسیپێػّٗ
وأیاْتٗ
اردٖٚ خٛ
تذاتٚرا ٖٚدٚیاْتٕێتتۆٔێٛ
َ٘ێسٖ
ٚیٌٗرٚیِٗ
عٕٗ رٚیِادی ٗ٘ٚ
ٌَٗ
گراٌْٗ
ٌیٛایتێگۆڤا(.چ،عثّاْ )9191،
وٗ :
رٖ
لۆٔاغاوۆتایغٗ
رٖی
ٚاٖٚتی ٘ێسٖوأی ئَٗ تٗ
تٗ ٌٗ رۆژی ( )9|75دٚای رزگار وردٔی وأی ِاضێ تٗ
رپٗرغتی(د.
ضٗ
َتٗ
د ٖٚٚ
،ٖٚ
ٔاٚوأیِاضێِایٗ
ویاٌْٗتْٚٛیٗ
وٗ رٖ
غیضێتٗ
داتٗ
تٗضتی گٗیأذٔی
ِٗ
رێىٗٚتٓ تۆ رۆژ ئاٚا تٗ
تٗ ئۆتۆِثێً تٗ
رۆژ ٔٛری غاٚێص)
تٛأیاٌْٗٚێ
ٖٚ
رپٗرغتی(تێٍیتٕاڤی)
ضٗ
تٗ
رٖی(گابٔێروی)
٘ێسوأیتٗ
٘اٚواریتٗ
ْ ٖٚتٛأیاْ
ضتپێتىٗ
رگٔٛذٖوأی (راڤیٕاٚتراضتی)
دٖ
نتگرْ٘ٚێرظتۆضٗ
یٗ
19
پیاٚێهتٗ داضێهتٛأیت9ٚٛخاظ
وٗ
یٗ (
ٚرٚدا ٖٚ
ضٍّێٕێتئٗ
ظدٖ َلطٗ
یٗ
ٚیئٗ
ئٗ
وٗپێی)(ضیالڤ،9171،ي )59
ٚایاْزأیتٚٛچٗ
دیًتگرێتوٗ
تٗ
تٛأیاْرا ٖٚدٚٚی
َ٘ێسٖ
تٚٛئٗ
یتٔٛیاْ٘ٗ َتٗ
رٖیدٚٚژٌِٓٗ
ٔٛختٗٔسیىٗی ()71
َدٚٚخاٌٗ
رضٕٛریتٛرویاتْٚٛخۆیاٌْٗ ٚأیعٌٗ
ضٗ
یدٚٚژِِٓاتْٚٛئٗ
ٔٛختٗ
غٛێٕێىیزۆرتٗرزٚگرٔگ
ٖٚ
ضٗرچیای (وٛرێزێری)
ٚتث ٗٔٚٛ
َوردتٚٛوٗ
وٗ
لایٗ
ٌٗالی
دٖغتأێ ٚلٗزا خٌٗێ)
ضٗر (
ٚتٗ
وٗ
ضٗر ضٕٛر دٖ
ٚتٗ
وٗ ٖٚی دٖ
تٗر ئٗ
ت ٌٗ ٚٛ
ٔٚاٚچٗیٗ
یىیوٗ
َئٗ تٛأیٌٗ
ِاٖٚ رگٗ
الَپێػّٗ
ختێعتٚٛتٗ
غٛێٕێىیضٗ تٛرویاٖٚ
ضٗرتگرْ(.ضیالڤ،9171،ي )59
ضتتٗ
دٖ
زایٗ تٚٛ
رگٗ ئإِدی گرتٕی ئٗ ٚتٗ
دٖرچٔٚٛی پێػّٗ
ضٗرتای رۆژی ( )9|75
٘ٗر ٌٗ
ٖٚی ٔاٚچٗوأی
تٗر ئٗ
ٖٚی تٗ گرتٕی ئَٗ تٗر زاییٗ ت ٌٗ ٚٛ
تٗر ئٗ
ٌٗ
یٗوی
غێ ٖٛ
خٌٗێ)
تٗ لٗزای
دٖغتأی ،
ضٗر ضٕٛریع (
ٌٗ
ٌ )ٖٛ
٘ٗ تٗرتیرێ ،
ضٗرزێر ،
(
ٚیطتیاْئٗٚ
ختتٚٛتۆیٗ
یىیضٗ
ٔاٚچٗیٗ
َٔاٚچٗ
وراٚئٗ
ئاضأترپارێسگاریٌێدٖ
ٔاٚچایٗتگرْ(.چ،عٛتێذ )9191،
ڕأذیٗوێه
ضتێىی٘اتثاتێعتێیدٖ
پٗ رتٗ
رتٗ ٘ٗ
غىطت ٖٚ
٘ێسترتٌٗٚٛ
رگٗ
تٗ پێػّٗ
ضروردٖواْ ئٗٚ
رگٗ تیٕی تێ خٛاردْ ٚخۆراوی ت ٚٛوٗ
تیأٗی پێػّٗ
زّٗ ٌٗ ٚزٖ
ْئٗٚیع
تیرزگارتىٗ
ترضیٗٔٚٛخۆیاٌْٗ
یذاتىٗ
خۆیتٛأیخٛاردْپٗ رگٗ
تٗ پێػّٗ
وۆٌِٗیهدارگٛیسیزۆری
وٗ
ضٗرگٛزێ)
گٌٗی
ٔاٚچٗی (
ٌٗ
وٗ
تٗ خٛاردٔی (گٛێس)
ِٗر )9191،
تٗ
خاویتٛرویا(چ ،
21
ٖٚ
ضأٗ
ٔ ٖٚێ ٛوأی ِاضێ تۆ زٗ
رایٗ
گٗ رگٗ
پێػّٗ
دٚای ئِٗ ِٚٛٗ٘ ٚأذ ٚٚت ٗٔٛ
ٖٚتٚٛ
ردٖٚاَ ت ٚٛئٗ
خٛاردٔی ٔأێىی گٗرَ وٗ د ٚٚرۆژ ٚد ٚٚغٗ ٚت ٚٛغٗر تٗ
پێػٛازێىیگٗرِیاٌْێىردْ
وٗ
ٌىیٔاٚچٗ
تْٚٛوٗ
خٗ وٗ
وأیٔازیٗ
رِاٌٗ
غیضٗ
داتٗ
الَپێعگٗیػتٕی
یٗ
تٗ رٖ
ٚتٗ
ئٗ
یأذتٗ
خۆیاْگٗ تٛایٗ
دٖ چٔٛىٗ
وٗتخۆْ،
یٙێػتٔأٗ
ٔٗ
رگٗ(.ضیالڤ،9171،
ضتپێػّٗ
ٚتٗ
دٖ ظوٗ
ٔٚاٚچیٗ
روۆتای٘اتثٚٛئٗ َ٘ێسٖ
غٗ
ئٗ
ي )59
یػتٌٌٗیٛاتێگۆڤاتۆ٘ێرظ
وردٔی٘ێسێىیدٚٚژِٓگٗ یخۆئاِذٖ
٘ٗ
ٚاڵٗ ٖٚ
دٚایئٗ
دٖتٚٛ
رگٗ وۆٔترۆي ورات ْٛتۆیٗ
ٌٗالیاْ پێػّٗ
ئٗٔ ٚاٚچأٗی وٗ
ضٗر
وردٔٗ
یٗ لایّتر
رٖ
َتٗ
ئٗ رگٗ
َپێػّٗ
٘اتٕیئٗ الَتٗ
ِێ_گروادأراتٚٛتٗ
ریزٗ
ٚضٗ
زریسٖ
ژێرزٛوّیئَٗ
تٕٗ
الوٗ
لٗ چٗ
اڵیتێگۆڤأٚاٚخٗی
ٌیٛاتێگۆڤا ٖٚ
لٗ رٌٗ
دأرات ٗ٘ٚٛ
روٗٚتٕی
زۆرتاظتۆضٗ
پػتیٛأیٗوی
ت ٖٚٛ
ِٗ
چٚٛئٗ
زایٗذ
ٔٗ تۆپیعتٗ
ٚیٗن
تۆپٗ
ٌیىۆپتٗری
ٌٗ رۆژی (٘ )9|75ێرغی دٚٚژِٓ تٗ پػتیٛأی (تأه،تۆپ ،
٘ٗ رگٗ
پێػّٗ
رگٗ تٛأی ئَٗ ٘ێرغٗ تێه تػىێٕێت ٚوۆِٗڵێىی زۆریاْ ٌێ تىٛژْ
پێػّٗ
وٗی
تٗخێ ِاْ( ،اضّاعیً )9191،دٚای غىطتٗ
رٖوأی خٗٔگ
تٗ
ٔازٖوأیاْ ٌٗ
خٗ
دٚٚال٘ ٖٚێرغی
دٚٚژٌِٓٗ
داٚاتٗ ()9|75
ٚٚرۆژٖ
٘ٗ
رٌٗ غٗ٘یذت ،ْٚٛ
رگٗ
پێػّٗ
21
٘ ٖٚێسێىیتریاْ
تارٖگایٌیٛای (تێگۆڤا)
ٌٗ
ٖٚ
التٗ
رۆژ٘ٗ
وأیاٌْٗ
،9171ي )59
٘ێسٖ
ٚخارٖ
الَدٚٚژِٓئٗ ٘ێرغیاْدٖضتپێىرد ،
تٗ تارٖگایٌیٛای (تاتٛفا)
ٌٗ
رۆژئاٚا ٖٚ
ٌٗ
وۆِٗڵێه
رگٗ
یپێػّٗ
روٗ
ٚتٕٗٚضٗ
گٗ
يئٗ ٚێتٌٗ
رتىٗ
یتٛأیضٗ
غىطتیخٛاردٗٔٚٚ
یٗوی
ٖٚتٛٔ ٚٛختٗ
٘ٗٚڵیذا خۆی لایُ تىات ئٗ
ئَٗ خارٖ
رگٗ
ٚتٕٗی پێػّٗ
روٗ
ضٗ
ضٗر
یىیتریاٌْٗ
ٔٛختٗ یزریسٖ ،
تٗ
رٌٖٗ
ضٗررێگای (تێگۆڤا_تاتٛفا)
رگریوردٌْٗ
تٗ
لٗال_تریفىا_گروا)
غتاچٗ
رێگای (وأی ِاضێ_تێگۆڤا) تۆ پاریسگاری ٚتٗرگری ٌٗ (
دٖ
ٌمییٗن)
رگٗوأی (
پێػّٗ
ٖٚ
رگریٍِیي.ْ.ئاِێذیٗ
َ٘ێسٖ
واتٗ
یدٖٚٚ تٗ
رٌٖٗ
ت ،ْٚٛ
ٌٗ
ئٗ٘ ٚێسٖی وٗ
ضٗر تٗ ي.ْ.د٘ۆن تٌٗ.ْٚٛرۆژی ( )9|76
وٗ
غۆرٖظ)
رێخراٚی (
لالٚتریفىاِ٘ٗٛیاْیێهخراْٚخۆیاْ
ِێٚچٗ
رێزٗ
چیایێضٗ یێىیاْگرتتٌٗٚٛ
رگٗ
دٖضت پێػّٗ
ٚتث ٗٔٛ
دٖضتیاْ دات ٚ ْٚٛوٗ
ٌٗ
ٖٚی ئٗٔ ٚاٚچأٗی وٗ
گرتٕٗ
تاٖٚوٛگٔٛذی
یگٔٛذیچٌٗىایوۆْ)
دٚاٖٚزِٗێ (
چیایضٗرێ
رٌٗ
٘ٗ رگٗ ،
پێػّٗ
ٚتت ٖٚٛگٔٛذی
رِتریٓخاٌیغٗ
روٗ
الَگٗ
ضتیپێىردتٗ
رَدٖ
رێىیگٗ
تریفىاْغٗ
رگٗ
پێػّٗ
یٗ
رٖ
ٚتٗ
ٌٗ ضٗرضێریأی (وأیِاضێ_تاتیری_تێگۆڤا)
ٚتث ٖٚٛ
تریفىاوٗ
وٗ
ٌٗالیاْ
رٖوی ٔێٛاْ (عێراق_تٛرویا) تڕیٕی ئٗ ٚڕێگایٗ
تایثٗتی رێگای ضٗ
ٔاٚچأٗی تٗ
22
زٛوّٗتی عێراق زیاتر تٛرٖ ورد ٔاچار پٗٔای تۆ زٛوِٗٛتی تٛرویا ترد
رگٗ
پێػّٗ
تٚٛضٛپایخۆیاْتٗ ٘ێٍی
ٖٚ
وارتٙێٕٓئٗ
خاویتٛرویاتٗ رێىٗٚتٓوٗ
ٖٚ
رئٗ
ضٗ ٌٗ
ٚڵٗغیاْ
دٖغتأێ) ٔێ ٛخاوی تٛرویا تٗالَ ئٗ ٗ٘ ٚ
ٖٚتۆ (
گٛاضتٗ
وۆپتێر ٌٗ زاخۆ
تٗرٚاری ()9|77
ٌٗ
ِٗر )9191،
تٗ
رگٗ( ،چ ،
یپێػّٗ
رچاٚوراٖٚ ت ٌٗٚٛ
تٗ
ٚتٗٔٚٛضٗ
روٗ
خارێىی تر دٚٚژِٓ تٗپاٌپػتی تۆتخأٗ٘ ٚێٍیىۆپتٗری خٗٔگی ٚتأه ٚزرێپۆظ ٌٗ
لٗال)
چٗ
رێزِٗێ ،
زرێسٖ ،
ضٗ رٔاٚخٗوأی(
٘ێرظوردتۆضٗ ضتیاْتٗ
ٖٚ
دٖ یأیٗ
رتٗ
تٗ
ِٗیذأی
تٗرِی وٛژراٖٚوأیاْ ٌٗ
ٖٚ
رٖی زرێسٖ دٚٚژِٓ ٘ٗر ز ٚٚغىا وػایٗ
تٗ
ٌٗ
ِدارٖظ
تٗالَ ئٗ
یٗ
رٖ
لٗال دٚٚژِٓ چٛارَٖ ٘ێرغی ورد تۆ ضٗر ئَٗ تٗ
گروا_چٗ
ضٗر دٚٚژِٓ،
رگٗ ئاگری تارأذٖ
پێػّٗ
وٗ
رٖ
ضٗرتای غٗ
غىطتی خٛارد ٘ٗر ٌٗ
دٔٚٚراتۆتارٖگایٌیٛاتێگۆڤا
رێزِٗێدٚٚژِٓ
راٖٚ ٌٗ
ضٗ (ضیالڤ ،9171 ،ي )53
ظتٗٔاٚتأگ
رتٗ
ٖٚیٌێث ٗ٘ٚٛ
ٍِیُپێػّٗ
رگٗ الوٗ تۆپێىی 791
لٗ غتیچٗ
ٌٗ
دٖ ٖٚ
تۆپٗوأی تٗ زایع ٔاچٓ ئٗٚت ٚٛتۆردِٚأی ئٗ٘ ٚێسأٗی دٖضت پێىردت ٚٛوٗ
ت ٚٛوٗ
تارٖگای
ٚأٗی ٌٗٔاٌ ٚیٛاٚی تێگۆڤات ْٚٛوٗ
ٖٚت َٗ٘ ٚ ْٚٛئٗ
خٗریىی وػأٗ
وٗ
ضٗرتای ٘ێرغٗ
ٌٗ
رگٗ
رٖظ پێػّٗ
چٔ ٗٔٚٛاِ ٚاٌٗوأی تێگۆڤا ٌَٗ غٗ
چرٖ
دٖ
ڕأٗی وٗ
ضٗرێ زِٗێ( ،چ،عٛتێذ )9191،دٚای ئٗ ِٚٛٗ٘ ٚغٗ
غٗ٘یذێىی ٘ٗت ٌٗ ٚٛ
رگٗ ٚ
تٗر ئاگری تۆپخأٗی پێػّٗ
ٚتث ٗٔٛ
ٖٚی تارٖگا وأیاْ وٗ
تایثٗتی دٚای ئٗ
تٗ
ئاِادٖواری ٘ێرغێىی
ٌٗ رۆژی ( )9|78
ِٗر )9191 ،
تٗ
غٗری ِأِٗٔ ٚٛاْ تىات( ،چ ،
رٖی
تٗ
ٖٚت ٌٗ ٚٛ
رگٗ چا ٚورا ٖٚت ٚٛئٗ
خ ٌٗٚٛورد تٗالَ پێػّٗ
دٖضتیاْ تٗ
23
لٗیاْ ٌٗ دٚژِٓ ٔٗورد تاٖٚؤ ٛسیه ویٍۆِٗترێىی ٌٗ
تٗ
لٗال،گروا،تریفىا)
چٗ
(
یػتٕٗ ضێریأی
وأیدٚژِٓگٗ
یػتٕی٘ێسٖ گٗ
يگٗ یأیٌٗ
واتژِێرچٛاریتٗ خاضٛش)
ِارۆیئٗٚ
ئاگرتارأیدٚٚژِٕیاْوردگٗ وٗ
ِٚٛالیٗ
یٌٗ
٘ٗ رگٗ پێػّٗ
یػتٕٗ
گٗ
ڵگٗ ٌٗ
خاغٗواْٚ
وأیدٚٚژِٓپێىٙاتث ٌْٗٚٛ
ٔاٚیێه٘ێسٖ ٚتٕٗ
واْوٗ
غیاْدا٘ێسٖ
٘ێسٖ
ٌ٘ٗٙاتٓ
رتازأٗی وٗ
ئٗ ٚضٗ
ٖٚ
وٗ ز ٚٚخۆیاْ دٖرتاز ورد (چ،خاضتی ،)9191،
ٔاٚچٗ
تاٖٚؤ ٛۆی
٘ٗر ٌٗ وادژِێر چٛاری تٗیأی ٘ٗ
وٗ
رٖ
ٌٗوأیاْ خێ ٘ێػت غٗ
ٌٛپٗ
وٗ
را ٖٚدٚٚی
رگٗ
پێػّٗ
٘اتثٌْٔٗٚٛاٚچ،ْٚٛ
یوٗ
٘ٚێسٖردٖٚاَت 51 ،ٚٛ
%ئٗ یأیتٗ
تٗ
ئَٗ ٌیٛایٗ
رٌٖ ٚیٛای تێگۆڤا وٗ
تٗ
ٖٚ
ێػٗ
ٖٚ
لٗالْ ٌٗ ٚ
دٚژِٕی ٔا تۆ دٖغتی چٗ
٘ێٍیىۆپتٗر ٘اٚواری
رگٗ،دٚٚژِٓ ٚیطتی تٗ
ٚتث ٖٚٛژێر زٛوّی تۆپٗوأی پێػّٗ
وٗ
ٔٗیاْ
رگٗ
ٛاردٖٚوأیاْ تٗالَ ٌٗ ترضی ئارپێچیٗوأی پێػّٗ
٘ێسٖ غىطت خ
یٕێتٗ
تگٗ
چٗوی
رگٗ
ٖٚی دٖیاْ زأی پێػّٗ
تایثٗتی دٚای ئٗ
دٖتٛأی خۆیاْ ٔٗٚی تىْٗ تٗ
یاٌْٗ
تٕىٗ
وٗ تْٚٛوٗ
یادیارٔٗ
ٚرۆژٖ
یالتٌْٗٚٛچٗ
وأٗیئٗ ٚ
٘ٚێسٖ
ٔذٖ
ئٗ رچٗ
٘ٗ
دٚٚدٖٔا(.چ،خاضتی )9191،
یاْراٖٚ
وأیاْئٗ٘ٚێ
سٖ
ئارپێچیٗتٗ
رگٗ
پێػّٗ
ژِارٖی
ٌٗ دٚای 9|75
وٗ
رگٗ
ٖٚن پێػتریع تاضّاْ ورد تۆپٗ ٍُِ791پێػّٗ
ئَٗ تۆپخأٗی
تۆپٗواْ زیادی ورد ت ْٚٛتٗ د ٚٚتۆپی ( 791چ،خاضتی )9191 ،
یٌٗ
ٖٚ تیدٚایئٗ
تٗتایثٗ
رگٗ
وأیپێػّٗ
روٗ
ٚتٕٗضٗ
ٚرێىیتاغیتیٌٓٗ
رگٗ
دٖ پێػّٗ
24
رێگٗی تێتٗي ٚتٗرزی
ٌٗ رگٗ
گٗي پێػّٗ
ِإ٘گیٗوی تاغی ٌٗ
ٖٚ
٘ٗ (ٔاڤگرا) دأرا ،
ٖٚ
رگٗ
ئاگٗداری ِ٘ٗ ٚٛخٌٗٛوأی دٚٚژِٓ ت،ْٚٛئاگاداریاْ دٖدا پێػّٗ
وٗ
ٔاٚچٗ
تۆپخأٗی
ئَٗ
ٖٚ
ٖٚئاگر تارأی دٚژِٕیاْ دٖورد( ،ضیالڤ ،9171 ،ي )53
یێىٗ
تٗ
لیمیٌٗ
ت ٖٚٚٛ
دٖ دٚٚژِٓترضی٘ٗ
ر٘ٗ ٔاٌٚیٛایتێگۆڤاتۆیٗ
یػتٕٗ
وأیدٖ
گٗ
تۆپٗ
دٖدێئَٗ تۆپا791
زا٘ێروٛڕویعٗ
وأیدٚژِٕیزیاترتۆلأذتٚٛوٗ
پێىأیئاِأدٗ
ٌٚیاْدٖداغٛێٕی
زأیتۆیٗ
٘ٗ یٔٗ
دٖٚتۆپٗ
دٚٚژِٓغٛێٕیئٗ ت( ٚٛچ،عثّاْ)9191 ،
تارٖگای
ضٗر لٗاڵی تێگۆڤا وٗ
ٌٗ
ٖٚت ٚٛرادارێىیاْ دأٗ
ئٗ
ئٗ ٚتۆپٗ دیار تىْٗ ،
گٗي ئٗٚ
رگٗیٌێیذا ٌٗ
خاغٗوأیٌێ ت ٚٛئٗٚت ٚٛراداریاْ دأا تٗالَ ٘ٗر ز ٚٚپێػّٗ
ٖٚن پێػتر
ِٗر )9191 ،
تٗ
رگٗ دٚٚژِٓ زیاتر ترضی ٌێٕیػت (چ ،
٘ێرغٗی پێػّٗ
یأذٖ
ٌٗرێگای گٔٛذی چٌٗىا خۆیاْ گٗ
ٖٚ
پػتٗ
ٖٚی غٗر دٖضت پێ تىٗت ٌٗ
پێع ئٗ
تٗالَ ئَٗ
رگٗ
ضٗر پێػّٗ
ٔٗ
ٖٚظ ٘ێرغێ تىٗ
پػتٗ
ٖٚی ٌٗ
گٔٛذی ٘رۆری تۆ ئٗ
ٚتأىٛچٗویٔٛێػیاْ
فرۆوٗیوٗ
ٖٚ رایئٗ
خٛاردٚٚضٗ
رٖ خارٖظدٚٚژِٓغىطتی
دٚٚژِِٓ٘ٗٚٛ
ٚرۆژٖ
ظ٘ٗ
رٌٗ
یزریسٖ تٗ
رٌٖٗ
تٗوار٘یٕا( ،ضیالڤ ،9171 ،ي )53
ئٗٚی وٗ
رگٗ دٚٚژِٕی غىأذ ٖٚ
تٛأاوأی خۆی خطتٗ وار تٗالَ ئِٗدارظ پێػّٗ
چٗویئیطترێالی
تٗ
ِٗر ))9191 ،
تٗ
( ٖٚچ ،
خٛارٖ
ٌیىۆپتٗرێىیخطتٗ
رگٗ
٘ٗ تیٕراپێػّٗ
ئَٗ ٘ێرغٗیا
وۆٌِٗیه تاوتیىی ٔٛێی تێذا تٗوار ٘یٕا تٗالَ ٘ٗر غىطتی خٛارد
دٖضتی تٗ
٘ٗڵگرت (چ،خاضتی )9191 ،
رگٗ
ضٗر پێػّٗ
دٚٚژِٓ دٖضتی ٌٗ ٘ێرظ تۆ
25
وٗٚتٓ (خأىی ،گٛیٍىا ،تێطیٍێ،
ٚغاال ٖٚ
یتٗ
رئٗ ٚگٔٛذأٗ
چ( ٚٛچ،عٛتێذ )9191 ،
ئٗ
یهغٗ٘یذیاْداْ(.ضیالڤ،9171،ي )54
وۆِٗ
ٌٗ وراْ ،
26
غیضێیَٗ
تە
وَٗ :
ییٗ
رٖ ٖٚ
تٗ
وأیخٗٔگ
زیأٗ
وٗیٓ .
واْدٖ
ٚتٚزیأٗدٖ
ضىٗ غٗتاضی
َتٗ
گۆرێٌٓٗ
رێىیتردٖ
رێهتۆغٗ
غٗ
ٚأٗ
ضتدراٌْٗ
ِاٌْٗ
دٖ داوۆٍِیهرۆٌٗی
لارٖ ٌْێرٖ
ٚتٓتۆِارتىٗضٗ
روٗ
غٗ٘یذتٚٛ
ِسّذصاٌعضٍیّاْتۆتیتٗرپرضیيْ.ئاِێذی ( )7987|9|74_73
-7
(زێثاری،9175،ي)417
ٚ -9صفی ضٍّاْ تێذ٘ٚی تٗرپرضێ رێخراٚا غۆرٖظ ضٗر تٗ ي ْ.د٘ۆن
ِێغٗ٘یذت(ٚٛضیالڤ،9171،ي)54
رێزٗ ٌٗ
ضٗ ( )7987|9|77
ِٗر)9191،
تٗ
-3یٛضفصاٌعضێٍىی()7987|9|74_73وأیِاضێ(چ ،
ي)54
ِٗر)9191،
تٗ
غٗ٘یذت(ٚٛچ ،
زریسٖ
ٌٗ
-5عٍیغىریخٛٙر( )7978|9|77
ریگرواغٗ٘یذت(ٚٛضیالڤ،9171،ي)54
ٌٗ
تٗ -6صاٌرضٍیُ( )7987|9|74_73
گرواغٗ٘یذت ٚٛ
ٌٗ
-7ضیذیاضیٓعثذاٌغفار( )7987|9\74
وأی٘ٗغتتریٕذارت(ْٚٛچ،عثّاْ )9191،
یتریٕذارٖ
ژِارٖ
27
ٌٗ
ژِارٖی غٗ٘یذأی تٗرگری ِیٍی د ٚٚغٗ٘یذ ت ْٚٛوٗ ِاِ ٚٛترازا ت ْٚٛوٗ
غٗ٘یذت ْٚٛ
( )7987|9|75
-7عسیسِسّذزطیٓ
وأیخٌٗىیضڤیً :
زیأٗ
گٔٛذیخأىیغٗ٘یذت ٚٛ
شٌٗ
ظوٗ ٌٗرۆژی( )7987|9|77
غٗ
-7عٍیعساٌذیٓعٍی
-9رغیذعساٌذیٓعٍی
غىریضٍیّاْعثذاٌٍٗ
-3
زطِٓٛضٓخّعٗ
-4
٘یذتْٚٛئٗٚأیع
تیعغٗ
دٚٚئافرٖ ٖٚ
-7پیرۆزعثذاٌغفٛر
-9ضاویٓفریك(چ،تەِەر )9191،
دٖٔی
ضٗر خٗن ِٗ
رۆژٖوأی ( )7987|9|93|78\76تۆردِأێىی چر ورایٗ
ٌٗ
ٖٚ
یٗوێىػیاْ
دٚأیاْپیاٚضێػیاْژْ ٖٚ
٘یذتْٚٛوٗ
یغٗ ظوٗضید
یغٗ
ِٚاٖٚ
ٌٗ
وٗ( ،ضیالڤ،
تۆردِأیٔاٚچٗ
ضتیاْدایٗ
ِٕايت )7987|9|95|94|93\78|77|76( ٌٗٚٛ
دٖ
دٖضت
ٚتٗ
ژِاریٗن زۆر دیً وٗ
ٖٚ
زیأٗوأی زٛوّٗت ٌٗرٚی ِرۆیٗ
،9171ي )54
زۆریٕٗیاْخاظتْٚٛ
رگٗ
ضتپێػّٗ
ٚتٕٗ
دٖ وٗ یوٗ
ٚدیالٔٗرگٗ
ئٗ وأیپێػّٗ
٘ێسٖ
واْضی٘ٗزاردیٕار
یاْفرۆغتٓٔرخیخاغٗ چٔٛىٗ
ئٗ رگٗ (چ،خاضتی)9191 ،
ّٗ پێػ
28
ژِٚارٖی دیٍٗواْ
تٗی ٖٚ
گٗر پٍٗ دار تا گرأتر دٖ ت ٚٛویط
ٚئٗٚی ِغاٚیرظ ئٗ
رتازدٖتْٚٛ
یِغاٚیرٖواْ ( )311
ضٗ
ژِارٖ ٖٚ
ِٗر )9191 ،
تٗ
شدٖت ( ْٚٛ
( )7111
وٗ
ریاٌْٗٔاٚت( ْٚٛضیالڤ،9171،ي)53
ئٗ
فطٗ پأسٖ
رۆنخاظت ْٖٚٚٛ
دٚٚضٗ ٖٚ
یتیٕراتٚٛتٗٔٙا
الَئٗ
ٖٚ
رتْٚٛتْٚٛتٗ واْد٘ٚٚێٍیوٗ
پتٗ
ئاضّأیٗزیأٗ
ٖٚ ،)9191
(.ٖٚچ،عٛتێذ )9191،
وار٘اتٗ
دٚاتردژیتٗضتدراْوٗ
ٌٗ
دٖ
29
ید َٖٚٚ
ٖٚ
رٖ تٗ
رگٗ
وأیپێػّٗ
ضىٗ
ٚتٗ دٖ
ٚخیزٛوّٗتتٚٛ
وێىیعفٗچٛاریاْخاظت ْٖٚٚٛ
یٗ ٚجوٗ
پێٕحفٗ .7گرتٕی (
وُچٛارگۆغٗ(چ،خاضتی)9191،
وأیّاضێٖٚرزگاروردٔی611
ِٗر)9191 ،
تٗ
دٖضت ٘ێٕأی چٗوی ٔٗت( ٚٛچ ،
رچاٖٚیىی تٗ
رگٗ ٘یچ ضٗ
پێػّٗ
.9
یىیزۆروَٗ
غێٖٛ
ٚواتیٌیثیاتٗ
رۆویئٗ تێتوٗ (ِسّذلسافی)
ضٗ ٔٙائٗ
ٗٔٚ
تٗ
وێىیوالغیٓوۆفیوٛتیوٗ
ٌٗ
چٗ یداتٚٛوۆِٗ
تیپێػّٗ
رگٗ
ٙٔٚێٕییارِٗ
تٗ لاخاغ
رێگٗی ضٛریا ٖٚ
دٖورد ٌٗ
تێپٗری ٔٗ
دأٗ
ژِارٖیاْ ٌٗ پێح ضٗد
ٚواتغٗریئێراْعێرالیع
ٖٚ
ئٗ رگٗ (چ،عٛتێذ )9191،
ضتیپێػّٗ
گیٕرأٗ
دٖ
دٖ
ِاْتۆیٗ
خێدٖ ِیذاْتٗ
وأیػیاٌْٗ
ردٚٚنالغىطتیاْخٛاردچٗ
وٗ وٗ
٘ٗ
دٖتٛأیٓ
ضتتێٕێتوٗ
تٗ
دٖ رأٗ
ٚغٗ
ڵێهچٗ
نٌٗ
تٛأیتٚٛیوۆِٗ رگٗ
پێػّٗ
وٗٚت
دٖضت دٖ
تٗ
أٗ
ٌٗ ٚغٗر
رگٗ
تٍێیٓ زۆرتٗی چٗوی پێػّٗ
(چ،خاضتی )9191،
دٖضتی٘ێٕاْ
تٗ
رگٗ
پێػّٗ
یوٗ
ٚتأٗ
ضىٗ
ٚدٖ
یئٗ
ژِارٖ
.7دٚٚتۆپیٍِ791یُ
دٚٚتۆپیعٛلذٖ .9
.3پێٕحتۆپیٍِ89یُ
پازدٖتۆپیٍِ61یُ
.4
.5تیطتٚپێٕحئاڕپێچی
رٖغاغیدوتاریۆف
غازدٖ
.6
31
غتتیىٗیطی
.7
٘ٗ
زارٚدٚٚضٗدوالغیٓوۆف(رۆژٔاِاضیالڤي)9177|53
.8
٘ٗ
ِٗر )9191،
تٗ
ِأچٗٔٚارٔدۆن(چ ،
ودارزۆریدٖ
وییٗژِارٖ
یٗ .9
ٚخثٗخأٗ
وأیگٌٗٛ
ٖٚ
تٗ ضىٗ
دٖ
َتْٚٛتۆیٗ گرٔگت713،ْٚٛ
زۆروٗتۆپأٗ
گ ٌٗٛ
َخۆرٖ
وٗ
ئٗ گ ٌٗٛتۆپی 791
435
وٌٗٛ
گ ٌٗٛتۆپی ٍِ 61یُ 689 ،
گ ٌٗٛتۆپی 3339 ،ٍُِ 89
گ ٌٗٛتۆپی عٛلذٖ 4878،
رگٗ
پێػّٗ
یارٖ
تارٖت تٗ تأى ٛضٗ
ضٗ رۆژٔاِٗیضیالڤ ،9171 ،ي ،)53
تٗٔذٚرضتی (
ٖٚی
رئٗ
تٌٚٛثٗ
یارٚتأهٔٗ الَپێٛیطتیتٗ
ضٗ
ٚێتتٗ
ضتوٗ
رغتێىیدٖ
یتٛأی٘ٗ
ئٗ
ٚتثٚٛدرایٗ
ضتوٗ وٗ
دٖ یدٖ
ضٛوٗ
ٚچٗوٗ
یاْتٍێیٓئٗ
یوٗ
ٚتأٗ
ضىٗ
ٚدٖ
ئٗ
،)9191
.)9191
31
رچا :ٖٚ
ٌیطتیضٗ
وٛردیٗواْ
وتێثٗ
ٖٚیی
تٗ
تٗر ٔێرٖٚی ،چاپی د )9179( ،َٖٚٚتساڤی رزگاریخٛازی ٔٗ
تٗ
د.عٌٗی
-7
وأیخٗٔگیعێراق_ئیراْدا(،)7988_7981
وٛردضتأیعێراقٌٗضاڵٗ
وٛردٌٗ
چاپخأٗیرأّی_ئیراْ .
چاپخأٗ
غۆرٖغا گٛالٔێ ،7997_7976
زّٗد زٛضێٓ ،9117 ،
تٗیاْ ئٗ
-9
خأی_د٘ۆن .
رڤٗی ،چاپخأا
دڵٛپٗن ژ خٗتاتا پێػّٗ
رٖغڤایی ،9174 ،
-3ضٛتسی عٛتٗیذٌٚال
گٗ٘اد٘ٛوێ_د٘ٛن_وٛردضتاْ .
پارێس
التٌ٘ٗٚێر .
چاپخأارۆژ٘ٗ گٛالٔێدا،
پخأٗیٌٛتٕاْ .
رییٗوأُ،چا
ٖٚتیرٖ
وَٗ ،9177،
رگییٗ
الِطتٗفا ،
تٗ
فارۆقِٗ -5
ٚتۆچ،ْٚٛچاپخأاد٘ۆن .
چاپخأٗی٘ێڤی .
،7988ٖٚ
ٔٚٛضێتٗ
چیاخۆیدٖ ِايِٛرتىٗ،9117،
-7
خٗ
ٌىترۆٔیٗواْ
ضایتٗ
ئٗ
غێرزادٔێرٖٚیٔازیاوأیِاضێ .www.amedye.com
-7
.9177
32
رۆژٔاِەٚگۆڤار
رزگارویطتٗی،54_51ئاِێذی
-7ضیالڤ،9171،
چاٚپێىٗٚتٓ
ٌٗدان ت،ٖٚٛ
ٌٗ زاخۆ ٌٗ 7939
رێٛتٗری دٖزگای ئٗیٍٚٛي
ئاورێ ،ئیطتا تٗ
یٍ9191،7،93ٌٗٛزاخۆ .
غیئٗ
یغۆرٖپێػّٗ
رگٗ ،7967
غیئٗیٍٛي
غۆرٖ ٌٗ
دانت ٖٚٛ
ر_غٛوریٔێرٖٚی 7945،
ٌٗ رتٗ
ِٗ -9غٛوریضاڵ
رگرت ٖٛوۆتا
زۆرپۆضتیخۆراٚخۆریٖٚ چۆتٗ ٘ۆٌٕذا ،
رگٗ 7975
پێػّٗ
تۆتٗ
رٌِٗأتار9191،7،99 ،
پٗ پۆضتی ٌٗ خٌٛی د َٖٚٚپٗرٌِٗأی وٛردضتاْ تۆتٗ
د٘ۆن .
تٗرپرضی
پێػّٗرگٗ ،
تۆتٗ
دانت 7979 ،ٖٛ
ٌٗ
دیِٓطتٗفاعٛتێذ 7957 ،
ٔٗ
خّٗ -3
داضتأیوأیِاضێتٗ ضٛویتریٕذار
ٌٗ
ئادارٌٗ ضاڵی ،7986
رێىخراٚی 77
ئاِر٘ێسیٌٗضٛپای9زێرڤأیتا .9178
ت،ٖٛ
ٌٗ
ٖٚ
ٌٗ ِٛضً ،
ٌٗدایه ت ٖٚٛزیٕذأی ضیاضی ت ٖٚٛ
-4رزگار طٗ عثّاْ 7967 ،
ٖٚ
خأٖٚی وۆِٗڵێه پٗرتٛوی غعریٗ
رگٗ ،
پێػّٗ
تۆتٗ
ضاڵی 7989
دٚٚتٗرگ .
ٌٗ
ٖٚ
تٗ
خۆیٔٛضی ٖٛ
ٚریٗوأی
تیرٖ
33