Anouk Van der Reysen 4BAV

Het Lam Gods

Wie heeft het gemaakt?
De gebroeders Jan en Hubert Van Eyck

Welk soort luik is dit werk?

Een veelluik. Dit is een kunstwerk dat uit meer dan drie delen bestaat.

Datering?
Tussen 1430 en 1432

Voor wie is het gemaakt? (opdrachtgever)

Het werd uitgevoerd in opdracht van de burger-koopman Joos Vijd.

Waar hangt het?

Je kan het bewonderen in de Sint-Baafskathedraal van Gent.

HET OPEN LUIK

Bespreek alle onderwerpen die je ziet

De bovenste panelen tonen van links naar rechts:

1. Adam; daarboven het offer van Kaïn en Abel

2. zingende engelen
3. Maria
4. God op de troon
5. Johannes de Doper
6. musicerende engelen
7. Eva; daarboven de moord van Kaïn op Abel
Panelen 3,4 en 5 samen vormen de deësis
Anouk Van der Reysen 4BAV

De onderste panelen tonen aan van links naar rechts:

1. de Rechtvaardige Rechters onderweg naar de aanbidding van het Lam

2. de Ridders van Christus onderweg naar de aanbidding van het Lam
3. de aanbidding van het Lam
4. de kluizenaars onderweg naar de aanbidding van het Lam
5. de pelgrims op bedevaart onderweg naar de aanbidding van het Lam

Bespreek 4 kenmerken van de Vlaamse Primitieven (zoek hierbij afbeeldingen om die

kenmerken te laten zien - close-ups)
-wooninterieur
-kleurvlakken: ze werken met grote (soms) felle kleurvlakken
-veel details: er komen erg veel details in de werken zoals in de gezichten, de kleding,
juwelen,…
-open raam met stadszicht: ze werken met dieptezicht en doen pogingen tot perspectief

Bespreek de iconografie van het middenpaneel - Het Lam Gods

De tang met de tong
Op het centrale paneel staan heel wat figuren afgebeeld, maar wie dacht dat Van Eyck
zomaar een hele hoop mensen op een doek zou gooien. Het is duidelijk dat de hij heel goed
heeft nagedacht over de aanbidders van het Lam Gods. In de uiterst rechtse groep kan je
namelijk twee heiligen onderscheiden: de heilige Livinus en de heilige Stefanus. Livinus is te
herkennen aan de tang met tong die hij vasthoudt. Vlak voor hem staat de heilige Stefanus
die in zijn dalmatiek een stapel stenen draagt.
Anouk Van der Reysen 4BAV

Pelikaan
Het lijkt wel of Van Eyck er een sport van heeft gemaakt om zoveel mogelijk details in het
werkstuk te verstoppen. Achter de centrale Godsfiguur hangt een wandtapijt met
pelikanenmotief. De pelikaan opent zijn bek om de jongen te voederen. Een symbool dat
tijdens de Middeleeuwen vaak werd gebruikt en de offerdood van Christus symboliseert.
Boven de pelikaan is een tekst afgebeeld: IHESVS XPS, ofwel Jezus Christus. Om een idee
te geven hoe indrukwekkend zijn detailwerk is: de pelikanenjongen op het tapijt zijn slechts 1
centimeter groot!

Wanneer kon je het open luik bekijken?

Het kunstwerk dat nu in geopende toestand, streng beveiligd in de doopkapel opgesteld
staat, werd vroeger slechts op de bijzondere feestdagen van de kerk geopend
zoals Kerstmis, Pasen en Allerheiligen.

HET GESLOTEN LUIK

Bespreek alle onderwerpen die je ziet
Anouk Van der Reysen 4BAV

De onderste panelen tonen van links naar rechts:

 De schenker Joos Vijd
 Johannes de Doper, als standbeeld in grisailletechniek
 Johannes de Evangelist/Apostel, als standbeeld in grisailletechniek
 De vrouw van de schenker, Lysbette Borluut
Daarboven aan de linkerkant de aartsengel Gabriël en aan de rechterkant de Heilige Maagd.
Bovenaan, van links naar rechts:

 De profeet Zacharia
 De Sibille van Erythrae
 De Sibille van Cumae
 De profeet Micha.

Bespreek 2 kenmerken (Vlaamse primitieven)

- Kunstenaar treedt uit de anonimiteit: de werken worden gesigneerd
- meer details: er word realistischer geschilderd

Benoem de 2 heiligen die je ziet en bespreek de iconografie (attributen)

Johannes de Doper
Johannes de Doper is te herkennen aan het lam dat hij vasthoudt, wat duidt op zijn woorden
"zie het Lam van God" waarmee hij naar Jezus wijst.
Johannes de Evangelist/Apostel
Johannes de Evangelist/Apostel is te herkennen aan de miskelk met slangen die hij
vasthoudt. De miskelk verwijst naar de legende waarin de priester van de tempel van Diana
van Efeze Johannes te drinken gaf uit een vergiftigde beker om diens geloof op de proef te
stellen. De miskelk staat symbool voor het christelijk geloof en de slang voor Satan.

Bijkomende vragen:
Hoe lang werd het werk onlangs gerestaureerd?
Vanaf oktober 2012 onderging het werk voor vijf jaar lang een ingrijpende restauratie. Men
startte met de acht buitenluiken. Deze waren klaar rond eind 2016. Meteen startte ook de
tweede fase en werden de panelen uit het onderste register van het altaarstuk overgebracht
naar het museum. In december 2019 was het volledige werk gerestaureerd en kunnen we
voor het eerst sinds 400 jaar de echte schilderijen zien zoals de gebroeders Van Eyck ze
hadden geschilderd. De restauratie kostte ongeveer 1,4 miljoen euro.

Welke elementen werden ontdekt tijdens de restauratie

Anouk Van der Reysen 4BAV

Er werden grote overschilderingen gevonden, dus kregen de restaurateurs meer tijd om de

originele Van Eyck bloot te leggen.