06.03.

2013 MATEMATİK VE HAYAT 2

 MATEMATİK NEDİR?

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 3

 Hayatımızda matematiğin yerini, matematiğin ne işe yaradığını,
nerelerde kullanabileceğimizi düşünmeden önce matematiğin tanımını
seçip; tanımlayabildiğimiz matematiğe uygun bir düşünce sistemi
oluşturmamız gerekir. Matematiğin tanımını seçmek denilince akıllarda
bir ikilem oluşması olasıdır. Matematiğin tek bir tanımı yoktur ne yazık
ki. Aslında size tavsiyem kendi tanımınızı oluşturmanızdır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 4

 Matematik nedir?
sorusuna bugüne kadar sayı, şekil, ölçü ve bunlara bağlı kavramlara
dayalı olarak pek çok cevaplar verilmiştir
(Göker 1993).

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 5

 Matematiğin özellikleri, doğası ve öğeleri dikkate alındığında ise, bu
soruyu tek bir tanımla cevaplamanın güç olduğu gerçeği ortaya
çıkmaktadır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 6

Çünkü, cevaplar insanların matematiğe başvurmadaki amaçlarına, belli
bir amaç için kullandıkları matematik konularına, matematikteki
tecrübelerine, matematiğe karşı tutumlarına ve matematiğe olan ilgi
derecelerine göre değişim göstermektedir (Baykul 1995).

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 7

 En yalın anlatımla matematik bir örüntüler ve düzen bilimi olarak
tanımlanmaktadır.
(Goldenberg, Couco ve Mark, 1998)

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 8

 Matematik, çevresini bağımsız olarak düzenleyen, organize eden ve
denetleyen işlemlerin özellikleri ile ilgilidir. (Peel)

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 9

 Matematik; şekil, sayı ve çokluklar ile matematiksel konu ve
kavramların yapılarını, özelliklerini ve aralarındaki ilişkileri, farklı
yaklaşım ve yorumlarla bir mantık sistemi içinde inceleyen bilim
dalıdır. (Çakmak 1988).

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 10

 Matematiğin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür;

Matematik bir disiplindir,

Matematik varlıkların kendisiyle değil, aralarındaki ilişkilerle ilgilenir,

Matematik birçok bilim dalının kullandığı bir araçtır,

Matematik matematikçilerin oynadığı bir oyundur,

Matematik mantıksal bir sistemdir,

Matematik insan beyninin ortaya çıkardığı bir soyutlamadır...

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 11

 Bu kadar çeşitli tanımlar içerisinde matematiğin nasıl görüldüğü

konusundaki düşünceleri şöyle gruplayabiliriz;

1) Matematik, günlük hayattaki problemleri çözmede başvurulan

sayma, hesaplama, ölçme ve çizmedir

2) Matematik, bazı sembolleri kullanan bir dildir

3) Matematik, insanda mantıklı düşünmeyi geliştiren mantıklı bir

sistemdir

4) Matematik, dünyayı anlamamızda ve yaşadığımız çevreyi

geliştirmede başvurduğumuz bir yardımcıdır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 12

 Günümüzde matematik;
“Ardışık soyutlama ve genellemeler süreci olarak geliştirilen fikirler
(yapılar) ve bağıntılardan (ilişkilerden) oluşturulan bir sistem”
olarak görülmektedir.

(Australian Council for Educational Research)

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 13

 Bu tanımda üç nokta dikkat çekicidir.
Bunlar;
Matematiğin bir sistem oluşu
Matematiğin yapılardan ve bağıntılardan oluşturulduğu
Yapılan oluşturulma sürecinin ardışık ve genellemeler
olduğudur.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 14

 MATEMATİĞİN YAPISINDAKİ
ÖGELER
Matematiğin yapısındaki öğeleri aşağıdaki diyagramda
görüldüğü gibi temsil edebiliriz;

Matematik

Tanımsız
Tanımlar Aksiyomlar Teoremler
kavramlar

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 15

TANIMSIZ KAVRAMLAR
?
 TANIMSIZ KAVRAMLAR

Matematikte varlığı kabul edilen ve tanımı yapılamayan kavramlara

tanımsız kavram adı verilir.

Tanımsız kavramlar tanımlanamamakla birlikte, insanın zihninde açık

bir fikir oluştururlar.

Örneğin nokta tanımsız bir kavram olmakla birlikte, zihnimizde ne olduğu

hakkında açık bir fikir oluşmaktadır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 17

Noktayı, “ Bir kalemin sivri ucunun kağıt üzerinde bıraktığı
iz” olarak açıklarız. Bu ifade noktanın tanımı değil, onun
neye benzediği hakkında bir açıklamadır.

Benzer şekilde düzlemde ve doğruda tanımsız kavramlara

örnek olarak verilebilir.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 18

TANIM
?
 TANIM
Buna göre; önceden tanımlanmış kavramlar ve tanımsız kavramlar
yardımıyla açıklanan kavramları belirten ifadelere tanım denir.

Bir ifadenin tanım olabilmesi için; Tanımsız elemanlara ve daha

önce tanımlanmış kavramlara dayanmalıdır.

Anlamlı ve açıkladığı kavramla anlam yönünden tutarlı olmalı.

Açıkladığı kavramla ilgili olası bütün durumları içermeli.

Efradına cami ağyarına mani bir tanım olmalıdır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 20

AKSİYOM
?
 AKSİYOM

Matematikte doğruluğunu ispata gerek kalmadan apaçık kabul ettiğimiz

önermelere aksiyom denir.

Öklid geometrisinin aksiyomları şunlardır:

1- Aynı şeye eşit olan şeyler birbirlerine de eşittirler.

2- Eğer eşit miktarlara eşit miktarlar eklenirse, elde edilenler de eşit

olur.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 22

3- Eğer eşit miktarlardan eşit miktarlar çıkartılırsa, eşitlik
bozulmaz.

4- Birbirine çakışan şeyler birbirine eşittir.

5- Bütün, parçadan büyüktür

 Öklid geometrisinin postülatları ise şunlardır.

1- İki yol arasını birleştiren en kısa yol, doğrudur

2- Doğru doğru olarak sonsuza kadar uzatılabilir.

3- Bir noktaya eşit uzaklıkta bulunan noktaların geometrik

yeri çemberdir.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 24

 4- Bütün dik açılar birbirine eşittir.
5- İki doğru bir üçüncü doğru tarafından kesilirse, içte
meydana gelen açıların toplamının 180 dereceden küçük
olduğu tarafta bu iki doğru kesişir.
6- Bir üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir.
7- Bir doğruya dışındaki bir noktadan yalnızca bir tek
paralel çizilebilir.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 25

TEOREM
?
 TEOREM

Doğru veya yanlış bir hüküm bildiren ifadelere önerme adı verilir.

Doğruluğu ispatlandıktan sonra kabul edilen önermelere ise teorem denir.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 27

 Çoğu zaman neye inanacağınızı şaşırırsınız
Bazen 3 ile 3 ün bazen 4 ile 2’nin toplamı 6 eder.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 28

 Bazen hocaların bir dedikleri bir dediklerini tutmaz.
Dün dündür bugün bugündür Öğretmenim dün x in ikiye eşit olduğunu
söylemiştiniz.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 29

Matematiksel bilgi kavramsal ve işlemsel
bilgi olmak üzere ikiye ayrılır
Kavram Nedir?
 Kavram
Kavram bir görüş veya düşüncenin, özellikle nesnelerin bir sınıfının
genelleştirilmiş halidir.
Kavram, psikolojide tanımlandığı şekliyle birbirinden bağımsız çeşitli
elemanların bir bütün oluşturacak şekilde birleştirilmesinden doğan
net bir fikirdir (Guralnik, 1986).
Morris (1996) kavramı, bir düşüncenin zihindeki görüntüsü olarak
tanımlamıştır.
Altun‟a (2001) göre kavram; sözcük olarak “belirli ortak özellikleri
taşıyan nesne ve olayların adıdır”.
Açı, üçgen, yüzey, benzerlik, limit, türev vs. birer matematik
kavramlarıdır.
Kavram Bilgisi Nedir?
 Kavramsal Bilgi
Kavramlar bilgi yapılarının ve anlam yapılandırmalarının temel
elemanlarıdır. Kavramsal bilgi ise iyi yapılandırılmış ve
sağlam ilişkilendirilmiş bilgi ağıdır. Kavramsal bilgi,
depolanmış ve izole bir bilgi parçası değil, geniş ve iyi
yapılanmış bir ağın parçasıdır. Buna göre kavramsal bilgi
düzeyi; öğrencinin konuyu ya da kavramı bilme, hakkında fikir
yürütebilme düzeyidir (Rittle-Johnson ve Koedinger, 2002;
Star, 2002). Dolayısıyla kavram bilgisi matematiksel
kavramların kendilerini ve bunlar arasındaki ilişkileri kapsar.
Diğer bir deyişle matematiksel kavramların kendileri birer
ilişkidirler, bu ilişkiler başka kavramlarla ilişkilidir.
Örneğin; doğru tanımsız elemandır, fakat noktalardan
oluşmuştur. O halde doğru kavramı nokta kavramıyla
ilişkilidir. Daha iyi bir deyişle doğru kavramı, bir noktalar
ilişkisidir. Sayılar arasındaki büyüklük, küçüklük
kavramları da sayılar arasında birer ilişkidir. Bu örnekler
matematikteki bütün kavramlara genellenebilir (Hiebert,
1992).
Kavramın tanımı ve özellikleri ile ilgili düşünme biçimini
değişik şekillerde ortaya koyabilme, bunu yaparken
terim, sembol ve işaretleri yerinde kullanma, tanım ve
uygulamalarda matematiksel ilkeleri kullanabilme,
kavramları örnekleme-karşı örnek verebilme, kavram ve
ilkelerin ortak ve ayrık yanlarını belirleyerek karşılaştırma
yapabilme, kavramların değişik biçimlerinin ve kullanım
alanlarının matematiksel model ve yapılar ile
bağlantılarını kurabilme, sonucu tahmin etme ve
açıklayabilme gibi kazanımları içermektedir
(NCTM, 2000).
İşlem Bilgisi Nedir?
 İşlem Bilgisi
İşlem bilgisi, onu meydana getiren iki ayrı kısımla birlikte
açıklanmaktadır. İşlem bilgisinin birinci kısmını
matematiğin sembolleri ve dili oluşturur. İşlem bilgisinin
ikinci kısmı ise kuralları, matematiksel problemi çözmek
için kullanılan bağıntıları, somut nesneler üzerindeki
işlemleri, görsel diyagramları, zihinsel hayalleri veya
matematiksel sistemimizin standart olmayan diğer
nesnelerini içerir (Hiebert ve Lefevre, 1986).
Öğrenciler işlemsel bilgilerini; uygun işlemi seçip doğru
biçimde uygulama; sembolik yöntemler ve somut
modeller kullanarak işlemin doğruluğunu ispatlama;
problem durumun gerektirdiği ölçüde işlemi değiştirme
veya genişletme davranışlarıyla sergilerler. İşlemsel bilgi
genellikle öğrencinin problem durumu uygun bir
algoritmik süreçle ilişkilendirmesi, bu süreci doğru
şekilde uygulaması ve sonuçları bu problem durum
açısından açıklayabilmesi ile yansır (Porter ve Masingila,
2000; Camacho, 2002).
 Dolayısıyla özet olarak işlemsel bilgi; temel aritmetik işlemleri
uygulayabilmek, gereken işlemi uygun olarak seçmek ve kullanmak,
herhangi bir durum ile ilgili muhakeme yapabilmek, karşılaşılan bir
problem durumun çözüm basamakları arasında bağlantıları kurmak,
karşılaştırmak ve ilişkilendirmek, çevrede görülen ya da sunulan bir
durumu hesap yapmadan tahmin etmek ve yorumlamak; geometrik
yapı oluşturmak, grafik çizebilmek, onları okuyabilmek,
sıralayabilmek; problem çözümünde verileri değiştirebilmek ve
genişletebilmek, sembolik ya da somut modeller kullanarak
yöntemin doğruluğunu ispatlayabilmek gibi kazanımları içermektedir.
 Kavramsal ve İşlemsel Bilgiler
Arasındaki İlişkiler
Kavramsal ve işlemsel ilişkiler arasındaki bağı kurma, uygun kavramları
temsil etmede ve açıklamada kurallar ve işlemler bilgisini
kavramlara uygun, anlamlı bir akıl yürütme ve semboller temeline
oturtmadır. (Hiebert ve Levefre, 1986).
İşlemsel bilgide, bir kavram ya da işlemin nedenini bilmeye gerek
görmeden yalnızca nasıl kullanılacağını bilmek durumu söz konusu
iken, kavramsal bilgide kavrama durumu öne çıkmaktadır (Baki
1998).
 Matematik öğretiminde hem işlemsel bilgi hem de
kavramsal bilgi önemli rol oynamaktadır. Ancak
okullardaki matematik öğretimine bakıldığında daha çok
işlemsel bilgi üzerinde durulmaktadır. İşlemsel bilgi ile
kavramsal bilgi arasındaki ilişkiyi oluşturamayan
öğrenciler matematiksel kavramları yanlış algılamakta ve
matematik öğretiminde çeşitli güçlükler yaşamaktadır
(Ersoy & Erbaş, 2003).
 MATEMATİĞİN ÖNEMİ

Hızla gelişen ve değişen dünyamızda, genellikle öğrencilere sıkıcı,

sevilmeyen ve soyut, (öğrenci diliyle zor, kabus,...) bir disiplin olarak
görülen Matematiğin yeri ve önemi giderek artmaktadır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 43

 Bir Düşünce biçimi ve evrensel bir dil olan matematik günümüzün
gelişen dünyasında birey, toplum, bilim ve teknoloji için vazgeçilmez
bir alandır.

Günlük yaşamda, iş ve meslekte gerekli olan çözümleyebilme,

usavurabilme,iletişim kurabilme, genelleştirme yapabilme, yaratıcı
ve bağımsız düşünebilme gibi üst düzey davranışları geliştiren bir
alan olarak matematiğin öğrenilmesi kaçınılmazdır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 44

 Günümüz toplumunun, sorunların üstesinden gelebilecek, problem
çözebilecek bireylere gereksinmesi vardır.

Matematik öğretiminin her aşamasında matematik öğretiminin amaçları

ve öğretimde kullanılacak genel ilkeler göz önünde
bulundurulmalıdır.

Matematik her biri üzerine kurularak gelişen bir alan olduğundan, ön

öğrenmelerin önemi büyüktür. Bu durum her zaman hatırlanmalı ve
her aşamada ölçme ve değerlendirme yapılmalıdır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 45

 Ayrıca, matematik öğretiminde duyuşsal özellikler dikkate alınmalı ve
öğrencilerin matematiğe ve matematik dersine karşı olumlu tutumlar
geliştirmelerine yardımcı olunmalıdır.

Planlı öğretimin tüm ilkelerine matematik öğretiminde de uyulmalıdır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 46

 Okulda Matematik Eğitimi, çocukların gerçek hayat durumlarındaki
matematiği algılayabilmelerini, onu somut nesneler ve resimlerle
ifade edebilmelerini ve nihayet onu zamanı geldikçe sembolik dile
aktarabilmelerini, bir yandan da her zaman bu bilgileri sözel dili
kullanarak açıklayabilmelerini sağlamaya çalışır.

06.03.2013 MATEMATİK VE HAYAT 47