RODZAJE PROCESU W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU ODPOWIEDZIALNOŚCI PRAWNEJ

1. Proces zasadniczy -w którym rozpatruje się główną kwestię odpowiedzialności ,czyli odpowiedzialność
karną
2. Akcję cywilną- czyli postępowanie zmierzające do załatwienia kwestii odpowiedzialności cywilnej
oskarżonego. Polega ona na rozstrzyganiu w toku procesu karnego roszczeń cywilnym ,wynikających
bezpośrednio z przestępstwa lub na nakładaniu obowiązku odpowiednich świadczeń z powodu
popełnienia przestępstwa. Akcje cywilną prowadzi się w celu szybszego załatwienia konfliktu sposób
całościowy. Akcja cywilna + postępowanie mediacyjne + postępowanie konsensualne = środek realizacji
idei sprawiedliwości naprawczej (przywracanie dobra które zostało naruszone przez przestępstwo)

TRYBY POSTĘPOWANIA

1.tryb ścigania z oskarżenia publicznego (z urzędu):

a) bezwarunkowy (znakomita większość spraw karnych w PL jak i w innych krajach jest inicjowana w tym
trybie )
b) Warunkowy ,uzależniony od :
- Wniosku pokrzywdzonego
- Zezwolenia właściwego organu
2. tryb ścigania z oskarżenia prywatnego - postępowanie ,które wszczyna się tylko na podstawie aktu
oskarżenia wniesionego do sądu przez pokrzywdzonego , który od tej chwili staję się oskarżycielem
prywatnym.

3.postępowanie zasadnicze - postępowanie w którym dąży się do zasadniczego rostzrygnięuia kwestii

odpowiedzialności prawnej oskarżonego ,a w więc udzielenia odpowiedzi na pytanie ,czy oskarżony popełnił
przestępstwo oraz czy i jaką powinien ponieść karę ,oraz z postępowaniami dodatkowymi , które prowadzi
się w związku z postępowaniem zasadniczym.

4. Postępowanie dodatkowe -również może zapaść decyzja dotycząca kwestii odpowiedzialności . Nie
będzie to jednak nigdy rozstrzygnięcie co do samej zasady odpowiedzialności .

Postępowania dodatkowe dzielą się na :

• Postępowania incydentalne - takie ,w toku których załatwia się kwestie dodatkowe (zwane najczęściej
wpadowymi , incydentalnymi) powstające podczas toczącego się postępowania zasadniczego np. Kwestia
tymczasowego aresztowania , zabezpieczenia roszczeń majątkowych ,kar porządkowych

• Postępowanie pomocnicze - takie ,podczas których usuwa się szczególne trudności ,jakie pojawiły się w
czasie procesu . Należą do nich :
- postępowanie transgraniczne - czyli zagraniczna pomoc prawna ..
- Pomoc prawna krajowa
- Postępowanie o odtworzenie akt (renowacyjne)
• Postępowanie następcze -prowadzone po uprawomocnieniu się wyroku w celu załatwienia kwestii które
się ujawniły po uprawomocnieniu ; należą do nich :
-postępowanie w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie , tymczasowe
aresztowanie lub zatrzymanie
-postępowanie ułaskawieniowe
-postępowanie w sprawie orzekania kary łacznej
Znamienne dla postępowań zastępczych jest to ,że dopuszczalne są one tylko pod warunkiem wyraźnego
przyzwolenia ustawy.

• Postępowania uzupełniające -jeśli wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia co do przepadku , zaliczenia okresu
rzeczywistego pozbawienia wolności ,okresu zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego
dokumentu sąd orzeka o tym postanowieniem na posiedzeniu

 CZYNNOŚCI PROCESOWE
Czynnością procesową jest zachowanie się uczestnika procesu , wywołujące skutki przewidziane przez
prawo procesowe.

Od czynności procesowej należy odróżnić :

1) zdarzenie procesowe- zaszłość w świecie zewnętrznym niewykazująca jakichkowiek cech zachowania
się człowieka , ale wywołującą skutki przewidziane przez prawo procesowe np. Śmierć lub choroba
oskarżonego ,pożar lub powódź które powodują zniszczenie akt sądowych
Zdarzeniem procesowym NIE jest upływ czasu.

Czynnością procesową:
• jest tylko działanie.
• Polega na wykonaniu uprawnienia lub obowiązku w procesie
• Zaniechanie może być tylko rezygnacją z uprawnienia lub niespełnienia obowiązku . Takie zaniechanie
staje się brakiem czynności procesowej.

KATEGORIE CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

Ze względu na cel czynności :

I. Rozpoznawcze (kognicyjne) -zmierzające do zbadania i rozstrzygnięcia określonej kwestii w procesie
II. wykonawcze( egzekucyjne) - zmierzające do wykonania decyzji procesowej.

Ze względu na sposób komunikowania rozróżnia się :

A. Czynności wyraźne ( ekspresywne) -komunikowanie przez oświadczenia ich uczestników np. Ustnie lub
pisemne oświadczenie pokrzywdzonego
B. Konkludentne ( dorozumiane ) - czyli komunikowanie przez samo zachowanie , które w konkretnej
sytuacji wskazuje na istotę czynności. O tej czynności mówi się zawsze dopiero wtedy, gdy nie
zastosowano się do formy czynności wyraźnej -która jest regułą- i gdy zastępujące te formę zachowanie
wywołuje te same następstwa, jakie wynikałyby z przestrzegania właściwej formy. Czynność
konkludentny jest zawsze wadliwą czynnością wyraźną ,na która godzimy się w pewnych
okolicznościach

Warunki niewadliwości konkludentnej :

- zachowanie się uczestnika w sposób niebudzący wątpliwości musi uzewnętrzniam jego wolę . W
szczególności chodzi o milczenie uczestnika procesu. Milczenie lub zachowanie jest wyrażeniem woli
pod warunkiem ,że motywem była chęć wywołania tych skutków prawnych jakie wynikają z tego
zachowania

- zachowanie się strony, do której odnosi się konkleudente oświadczenie woli organu procesowego , musi
wskazywać ze tak a nie inaczej strona zrozumiała zachowanie się organu .

- czynność konkludentny nie może zastępować decyzji , od której przysługuje środek zaskarżenia etapu ani
nie może być środkiem zaskarżenia .

Ze względu na podmiot :
Czynności organów procesowych
Czynności stron procesowych
Czynności innych uczestników procesu

 Ze względu na charakter :
• Oświadczenie procesowe - wyrażenia treści intelektualnej uczestnika procesu
Oświadczenia procesowe dzieli się na :
1. oświadczenia wiedzy np. Zeznania , opinia biegłego
2. Oświadczenia woli : postulujące (wnioski ,podania ,prośby) i władcze (imperatywne)
Oświadczenia władcze dzieli się na : polecenia , decyzje procesowe czyli rozstrzygnięcia
( orzeczenia ,zarządzenia ) (orzeczenia dzieła się na : wyroku ,postanowienia ,uchwały SN)
• Spostrzeżenia procesu - percepcję wyrażeń zmysłowych np. Przesłuchanie
• Czynności realne - polegające na stwarzaniu lub zmianach sytuacji faktycznych np. Przeszukanie , ujęcie
na gorącym uczynku

DOKUMENTACJA CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

2 formy :
1. Protokół
2. Notatka urzędowa

ad.1
Protokołem jest dokument pisany stwierdzający formę i treść czynności ,sporządzony w formie nakazanej
przez prawo i podpisany przez prowadzącego czynność oraz przez co najmniej drugą osobę w niej
uczestnicząca.

2 cechy protokołu :
- stwierdzenie treści i formy czynności w taki sposób ,aby czytelnik protokołu mógł uzyska możliwie
wierny obraz tej czynności
- Uwiarygodnienie tego stwierdzenia przez conajmniej dwa podpisy ; jest dokumentem weryfikowanym w
momencie powstania

Spisuje się go obligatoryjnie : z wszystkich czynności szczegółowo wymienionych w art 143 §1 kpk
Spisuje się go fakultatywnie : z innych czynności procesowych ,jeżeli przeprowadzający czynność uzna to za
potrzebne. Np .użycie probierza trzezowsoci ,pobranie próbki krwi

Protokół powinien zawierać : oznaczenie czynności , jej czasu i miejsca oraz osób w niej
uczestniczących ,przebieg czynności i treść oświadczenia oraz wniosków jej uczestników.

TERMINY
7 dni - można wnieść zażalenie lub sprzeciw

Terminy maksymalne (ad quem) - czyli takie w których należy wykonać czynność do momentu upływu
zakreślonego czasu. Maja na celu postulat szybkości procesu.

Terminy minimalne (ad quo) -czyli takie , które muszą upłynąć aby czynność mogła być dokonana. Mają na
celu zapewnienie lepszego przygotowania się do czynności.

Terminy zawite - takie po których upływie dokonana czynność jest bezskuteczna. Mogą być one
przywrócone przez sąd lub prokuratora ,przed którym należało dokonać czynności. Powodem przewrócenia
może być tylko przyczyna niezależna od strony np choroba.
Terminami zawitymi są tylko :
-terminy do wnoszenia środków zaskarżenia
-terminy , które ustawa za takie uznaje np.7 dniowy termin do zgłoszenia wniosku o sporządzenie na piśmie i
doręczenie uzasadnienia wyroku

Terminy prekluzyjne - tzw. materialno procesowe - czynności dokonanie po ich przekroczeniu są

bezskuteczne. Nie można ich przywracać . Są to na ogół terminy długie ,nawet wieloletnie .

Terminy instrukcyjne - porządkowe -po ich upływie dokonana czynność jest skuteczna ,lecz przekroczenie
takiego terminu może być przyczyną postępowania dyscyplinarnego lub służbowego wobec osób winnych.
Wiążą one organy procesowe.

Art. 555. [Terminy przedawnienia]

Roszczenia przewidziane w niniejszym rozdziale przedawniają się po upływie roku od daty
uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania i zadośćuczynienia, w
wypadku tymczasowego aresztowania - od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego
postępowanie w sprawie, w razie zaś zatrzymania - od daty zwolnienia.

Art. 641. [Przedawnienie ściągania kosztów]

Prawo do ściągnięcia zasądzonych kosztów procesu przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, kiedy
należało je uiścić.

Początek biegu terminu rozpoczyna się zawsze w dniu następnym po dniu , od którego liczy się
dany termin.

Koniec terminu oznaczonego w Tygodniach /miesiącach lub latach przypada na dzień tygodnia lub
miesiąca który odpowiada początkowi terminu.

 NACZELNE ZASADY PROCESU

Naczelnie zasady procesu to społecznie ważne ogólne dyrektyw uregulowania najbardziej istotnych
kwestii z zakresu procesu.

1.Zasada musi mieć znaczenie węzłowe w procesie tzn. Ze jej brak utrudniałby określenie modelu
procesu.

3 postulaty metodologiczne:

-należy zachować powściągliwość w mnożeniu zasad procesu

-nie należy formułować zasad procesu wyrażających prawdy banalne np.zasady sprawiedliwe
orzekanie

-należy widzieć w zasadach koncepcje wariantowych rozwiązań

2.zasada zawierać powinna określoną treść ideologiczną i społeczną. Treścią naczelnej zasady
procesu są wartości , o które toczyły się walki polityczne ,będące przedmiotem programów partii
politycznych.

3.zasadą procesu jest tylko , która dotyczy bezpośrednio procesu , bez względu na to, czy znana jest
w procesie cywilnym lub karnym.

4.zasada powinna mieć charakter dyrektywalny - zasada to nie tylko pewna prawidłowość ,ale
również regułą w sensie dyrektywy pewnego rozwiązania organizacyjnego lub zachowania się
(które w ten sposób ma stać się prawidłowością )

ZASADA ABSTRAKCYJNA PROCESU to ogólna idea rozstrzygnięcia węglowej kwestii prawnej

w procesie , niewdziana z konkretnym ustawodawstwem. Np zasada skarbowości w ujęciu
abstrakcyjnym

ZASADA KONKRETNA PROCESU-zasada abstrakcyjna, wtłoczona w ramy obowiązującego

ustawodawstwa ,,przykrojona’’ do konkretnych możliwości jej realizacji ,a szczególnie do potrzeby
ochrony wartości , których realizacji ma ona służyć. Nie ma wyjątków . Charakter absolutny.

Zasady konkretne dzielimy na :

Obie subkategorie mieszczą się w klasie zasad konkretnych.

1) zasady -dyrektywy :

-mają charakter optymalizacyjny

-dyrektywy które obowiązują w danym porządku prawnym ,ale nie w zakresie absolutnym.

-w obowiązującym systemie prawnym zasady-dyrektywy są obrośnięte wyjątkami w różnym

stopniu np. Zasada bezpośredniości

2) zasady-reguły :

-są dyrektywami krańcowym w ich konsekwencjach .

-realizacja ich musi być pełna ,do końca bez żadnych wyjątków

-prawo nie zezwala na żadne wyjątki , na żadne złagodzenia zasady-reguły

-np. Zasada domniemania niewinności

W toku procesu mona naruszyć zasadę konkretną ,lecz nigdy abstrakcyjną bo ta druga nigdy nie
obowiązuje.

ZASADA PRAWIE ZDEFINIOWANA(skodyfikowana) - zasada ,której definicję lub co najmniej

określenie w przybliżeniu zawiera obowiązujące ustawodawstwo.

-zasady prawdy materialnej ,zasada obiektywizmu ,zasada domniemania niewinności ,skargowości

ZASADA PRAWIE NIEZDEFINIOWANA (nieskodyfikowana ) -to zasada której obowiązywanie

wynika z wielu przepisów ustawy, tworzących z punktu widzenia tej zasady harmonijną całość.

-zasada bezpośredniości

-zasada uczciwego/rzetelnego procesu

 ZASADA KONSTYTUCYJNA- jest zasadą wymienioną przez konstytucje.

-zasada ta jeżeli została sformułowana w sposób umożliwiający jej zastosowanie bezpośrednie czyli
tzw . Normą samo wykonalną ,reguluje wprost określoną dziedzinę procesu

-przepisy kpk muszą być w zgodzie z wszystkimi przepisami konstytucji pod rygorem ich
niezgodności przez TK

-wyznacza odpowiedni kierunek wykładni przepisów prawa procesowego

-zasada prawdy materialnej, obiektywizmu, domniemania niewinności

WYJĄTKI OD ZASAD

-Wykluczone jest równoczesne obowiązywanie w tym samym czasie stadium procesu dwóch
sprzecznych zasad np. Zasad skargowości i ścigania z urzędu ,publiczności i tajności

-dotyczy zasad abstrakcyjnych jak i konkretnych

-nie wyklucza to możliwości obowiązywania przeciwnych sobie zasad w kolejnych stadiach

procesu

-nie sprzeciwia to łącznemu przedstawieniu zasad przeciwstanych ,pod warunkiem że są to zasady-

wzorce czyli zasady abstrakcyjne . Np w postępowaniu przygotowawczym obowiązują zasady
ścigania z urzędu , inkwizyscyjnosci i tajności z wyjątkami na rzecz zasad im przeciwnych

ZASADY PRAWDY MATERIALNEJ- Jest to dyrektywa ,w myśl której podstawę wszystkich

rozstrzygnięć powinny Stanowic ustalenia faktyczne zgodne z rzeczywistością.

-pojęcie prawdy materialnej zostało powszechnie przyjęte przez naukę procesu , choć można tez
spotkać określenia : zasada instrukcyjności kładące nacisk na aktywną role sądu w dochodzeniu
prawdy lub ,,zasada prawdy rzeczywistej’’. Władysław Daszkiewicz określił te zasadę jako zasadę
prawdy

-jest to kluczowa zasada procesu karnego. Wszystkie inne zasady są jej podporządkowane.
Zadaniem ich jest tworzenie warunków ,w których realne będzie poczynienie prawdziwych ustaleń
faktycznych , a w konsekwencji wydanie decyzji sprawiedliwej

-zasady podporządkowane zasadzie prawdy materialnej są znacznie bardziej szczegółowe , godz ich
działania wyznaczają cele ,które dopiero razem wzięte składają się na cel zasady prawdy
materialnej.

-jeżeli by się okazało na pewnym etapie rozwoju historycznego procesu i w konkretnych warunkach
,że któraś z zasad podporządkowanych nie pomaga w poznaniu prawdy to należy z niej
zrezygnować i przyjąć zasadę przeciwna ,tak modyfikując aby zaczęła spełniać zadanie

 ZASADA IN ABSTRACTO

Prawda materialna - prawdą jest sąd zgodny z rzeczywistością

-przymiotnik ,,materialna’’ oznacza przeciwstawienie sądu o rzeczywistości faktycznie z nią

zgodnego prawdzie formalnej , czyli takiemu sądowi o rzeczywistości ,który uznaje się za
prawdziwy , jeśli mieści się w pewnych regułach z góry ustalonych.

-orzeczeniem prawdziwym będzie orzeczenie zapadłe na podstawie oświadczeń stron, gdy prawo
procesowe nie żąda badania czy maja one pokrycie w rzeczywistości. Będzie nim orzeczenie
wydane na podstawie dowodów albo domniemań ,które prawo nakazuje przyjąć jako podstawę
ustaleń

-,,prawda obiektywna’’- sąd w rzeczywistości pokrywa się faktami , a nie z apriorycznie założonym
wyobrażeniem o rzeczywistości. Ostatecznie sprowadza się to do prawdy materialnej czyli
wskazuje na zgodność ustaleń faktycznych z rzeczywistością.

-ustalenia faktyczne- są to stwierdzenia faktów dokonane w procesie , mające znaczenie dla decyzji
procesowej

-na podstawie tylko domniemań nie może zapaść wyrok skazujący w procesie karnym

-ustalenia faktyczne mogą mieć formę procesową albo pozaprocesową .

Procesowe ustalenia faktyczne to takie twierdzenia faktów ,do których dochodzi w wyniku
czynności procesowych. Takie należy przyjmować przede wszystkim za podstawę decyzji
procesowych . Ustalenie fatycznej podstawy rozstrzygnięcia +ustalenie obowiązywania +ustalenie
treści zastosowanego przepisu prawa= warunek niezbędny podjęcia jakiejkolwiek decyzji
procesowej.

Pozaprocesowa ustalenia faktyczne ,dokonywane poza procesem lub podczas niego coraz częściej
mają wpływ na decyzje procesowe np. Na postanowienie o wszczęciu postępowania
przygotowawczego lub o jego odmowie

-ustalenia faktyczne są przesłanką mniejszą które mają ilustrować logiczny model podejmowania
decyzji procesowych , przesłanką większą jest norma prawna a konkluzją -decyzja procesowa.

-zasada ta wynika z trzech przepisów konstytucji : art 2, art 7 , art 45.

-jest to zasada prawie zdefiniowana :podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny Stanowic

prawdziwe ustalenia faktyczne

-organy procesowe obowiązane są do podejmowania wszelkich starań , aby ich ustalenia faktyczne
były zgodne z prawdą . Za zgodą obecnych stron sąd może przeprowadzić postępowanie dowodowe
tylko częściowo , jeżeli wyjaśnienia oskarżonego ,przyznającego się do winy , nie budzą
wątpliwości

-fundamentalne gwarancje zasady prawdy materialnej :

1. Obowiązek zrealizowania celów postępowania przygotowawczego oznaczonych w art

279§1 ,spoczywający na organach tego postępowania ,a także nałożony na sąd w postępowaniu
sądowym obowiązek inicjatywy dowodowej

2. Kontradyktoryjności rozprawy sądowej i jej elementy w postępowaniu przygotowawczym

3. Koncentracja czasowa i miejscowa procesu w czasie rozprawy sądowej i ustawowej okresy

postępowania przygotowawczego

4. Kontrola sądowa postępowania przygotowawczego mająca na celu zapobieżenie prowadzeniu

rozprawy w sprawie , w której zachodzi oczywisty brak faktycznych podstaw oskarżenia

ZASADA OBIEKTYWIZMU - jest to dyrektywa zgodnie z którą organ procesowy powinien mieć
bezstronny stosunek do stron i innych uczestników procesu oraz nie powinien kierunkowo
nastawiać się do samej sprawy
- nie należy utożsamiać bezstronności z obiektywizmem . Bezstronność to niezawisłość sądu oraz
brak uprzedniego nastawienia do stron i innych uczestników procesu . Obiektywizm to
niezawisły jednakowy stosunek do każdej ze stron , także brak kierunkowego nastawienia do
samej sprawy i nieprzesądzanie jej wyniku

ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI W POLSKIEJ PROCEDURZE KARNEJ

-Jest to zasada konstytucyjna : każdego uważa się za niewinnego dopóki jego wina nie zostanie
stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

-konstytucja ,kpk i oba akty międzynarodowe które są częścią prawa krajowego definiują zasadę
domniemania niewinności od strony pozytywnej.

-nakaz ten wyraża powinność traktowania oskarżonego jak niewinnego i krytycznego nastawienia
do zarzutu wysuniętemu przeciwko niemu

-domniemanie niewinności należy do domniemań prawnych wzruszalnych

-wzruszeniem (obaleniem) tego domniemania może być tylko udowodnienie winy i stwierdzenie jej
prawomocnym wyrokiem ,a zatem : prawomocny wyrok skazujący oskarżonego lub prawomocny
wyrok warunkowo umarzający postępowanie

-warunkowe umorzenie na płaszczyźnie pozaprocesowej nie oznacza stwierdzenia winy.

Oskarżony ma być dalej traktowany w społeczeństwie jako niewinny , tylko na płaszczyźnie organ -
oskarżony dochodzi do wyłączenia domniemania niewinności ale tylko ,prowizorycznego’

-Marian Cieślak : warunkowe umorzenie obala domniemanie niewinności, a zarazem powstaje

fikcja prawna polegająca na uważaniu oskarżonego za niewinnego, gdyż taki nakaz statuuje ustawa.

-Jerzy Muszyński i Władysław Wolter : warunkowe umorzenie w ogóle nie obala domniemania
niewinności .

Co oznacza pojęcie ,że traktuje się oskarżonego jak niewinnego ? :

1. Ujęcie subiektywistyczne - nakaz zakładania przez organy procesowe ,że oskarżony jest
niewinny i odpowiedniego do niego traktowania ( do czasu prawomocnego skazania). Marian
Cieślak i Andrzej Zoll.

2. Ujęcie obiektywistyczne- Leon Schaff, Wiesław Daszkiewicz , Andrzej Murzynowski .. w tym

ujęciu ustawa nakazuje uważać oskarżonego za niewinnego, a rzeczą organu procesowego jest,
jakie ma osobiste zdanie na ten temat. Powinien go roznieś traktować jako niewinnego ,ale nie
dlatego ,że zakłada jego niewinność .

3. Ujęcie humanistycznego sceptycyzmu :

A. Traktowanie oskarżonego jak niewinnego , a więc takiego odnoszenia się do niego i takiego
jego statusu procesowego ,który podkreślałby ,że nie został uznany za niewinnego

B. Krytycznego nastawienia do zarzutu wysuniętego wobec oskarżonego - chodzi o to aby organ

miał w sobie na tyle krytycyzmu ,by był w stanie powątpiewać -do chwili udowodnienia -w
twierdzenie o winie oskarżonego.

PROCESOWY ASPEKT ZASADY DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI

• Zasada obowiązuje w trzech pierwszych stadiach procesu ,a więc już od pierwszej chwili
postępowania przygotowawczego

• Momentem końcowym jest uprawomocnienie się wyroku skazującego lub orzeczenia o

warunkowym umorzeniu postępowania

POZAPROCESOWY ASPEKT ZASADY DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI

• Cale społeczeństwo jest adresatem zasady domniemania niewinności w aspekcie

pozaprocesowym

• 3 kategorie adresatów : osoby fizyczne ; organy administracji i władzy oraz organy kierujące
przedsiębiorstwami , instytucjami i organizacjami społecznymi ; prasę.

Osoby fizyczne - każdy człowiek ma prawo do dobrego imienia ,każdy ma obowiązek

powstrzymywania się od podejmowania niekorzystnych kroków wobec oskarżonego zanim wina
zostanie mu wykazana

Organy administracji i władzy oraz organy kierujące przedsiębiorstwami ..- nie wolno zwalniać z
pracy ani usuwać z organizacji społecznych przed sądowym rozstrzygnięciem kwestii
odpowiedzialności karnej za zarzucone przestępstwo. WYJĄTEK : oczywistość przestępstwa a
zwłaszcza ujęcie na gorącym uczynku .

Prasa(wszystkie środki masowego przekazu ) - niedopuszczalne jest przesądzanie w

sprawozdaniach , reportażach i felietonach wyniku niezakończonego procesu

ZASADA IN DUBIO PRO REO W POLSKIEJ PROCEDURZE KARNEJ

• Obowiązuje w wersji pozytywnej : niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść
oskarżonego

• Należy je rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego dopiero po starannym i dociekliwym

postępowaniu dowodowym ,gdy staje się jasne ,że wszystkie dopuszczone przez prawo środki
dowodowe zostały wyczerpane , a wszelkie sposoby wytłumaczenia wątpliwości należałoby
uznać za nieracjonalne

• Zasada ma zastosowanie nie tylko wątpliwości faktycznych ,lecz także prawnych.

• Zasada ta daje o sobie znać zwłaszcza w wypadku nadzwyczajnego uzupełnienia dowodów czyli
zakreślenie przez sąd oskarżycielowi publicznemu terminu do przedstawienia dowodów , gdy
dostrzeże w czasie rozprawy istotne braki postępowania przygotowawczego ,których usunięcie
przez sąd stosujący przepisy o czynności sędziego uniemożliwiałoby wydanie przez sąd wyroku
w rozsądnym terminie. W takim przypadku sąd może przerwać lub odroczyć rozprawę

• Zasada ta w wersji negatywnej jak i pozytywnej zakazuje tzw. Ustaleń alternatywnych. Nie wolno
ani w akcie oskarżenia ani w wyroku ustalać ,że oskarżony popełnił czyn a albo czyn b ,że
kwalifikacja prawna tego czynu jest albo z przepisu x albo z y. Nie wolno więc alternatywnie
ustalać żadnych okoliczności , które mogłyby mieć wpływ na winę ,karę lub środki
zabezpieczające. WYJĄTKI :

1.wolno obejmować alternatywą okoliczności leżące poza obrębem znamion istoty czynu , jeśli nie
wpływają na karalność cynu np. Okoliczności czasu lub miejsca ,jeżeli nie wywierają wpływu na
przedawnienie ,właściwość lub tryb

2. można alternatywnie ustalać desygnaty tego samego ustawowego znamienia istoty czynu ,ale
również pod warunkiem braku wpływu na karalność oskarżonego

3.Dopuszczalna jest alternatywa dotyczącą znamion istoty czynu , które już w da tej normie ujęte są
alternatywnie np. Oskarżony upijał małoletniego dając mu alkohol

CIĘŻAR DOWODU I JEGO ROZŁOŻENIE

- kto powołuje się na jakieś fakty powinien je udowodnić

- ciężar dowodu jest powinnością udowodnienia ze względu na swój własny interes. ‚nieudanie’
się dowodu powoduje ujemne następstwa w sferze tego interesu.
- Obowiązek dowodzenia jest powinnością udowodnienia ze względu na cudzy interes prawny
np.interes Kliena
- 3 pojęcia ciężaru dowodu:
1. Ciężar w znaczeniu materialnym -czyli powinność (kogokolwiek) udowodnienia twierdzenia
pod rygorem odrzucenia :

A. Następstwem nieudowodnienia twierdzenia obciążającego tego, kto wysunął twierdzenie ,a

zatem zarzut ,że oskarżony popełnił przestępstwo ,obarcza oskarżyciela ciężarem jego
udowodnienia . Oskarżyciel powinien co najmniej ponieść koszty procesu w razie
uniewinnienia oskarżonego

B. Obojętne jest , kto udowodni twierdzenie ,ponieważ zostanie ono uwzględnione także wtedy ,
gdy udowodni je organ procesowy ,a nawet przeciwnik procesowy

2. Ciężar w znaczeniu formalnym - czyli powinność udowodnienia twierdzenia wyłącznie przez

tego ,kto je wysunął -nikt inny jak tylko ten ,kto twierdzi ,może udowodnić twierdzenie

3. Ciężar w znaczeniu prakseologicznym/ogólnym - powinność udowodnienia własnej tezy , godz

w przeciwnym razie osłabiona zostanie szansa jej uwzględnienia ,a zwiększy się niebezpieczeństwo
przyjęcia tezy przeciwnika.
- w polskim procesie karnym ciężaru formalnego w zasadzie nie ma.
- Przerzucenie ciężaru dowodu -w znaczeniu materialnym - na oskarżonego nie jest dopuszczalne.

WYJĄTKI :

W sprawie o pomówienie na oskarżonym spoczywa ciężar tzw. Dowodu prawdy ,a więc

udowodnienia ,że postawiony zarzut był prawdziwy. 3 zakresy tego dowodu :

• Jeżeli zarzut został postawiony publicznie ,na oskarżonym spoczywa ciężar udowodnienia ,że
zarzut był prawdziwy m a nadto że dotyczył postępowania osoby pełniącej funkcje publiczną

• Jeżeli zarzut postawiony publicznie dotyczył życia prywatnego lub rodzinnego , oskarżony ma
prawo do udowodnienia prawdziwości zarzutu tylko wtedy gdy zarzut miał zapobiec
niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka

W razie skazania za przestępstwo ,z którego popełnienia została osiągnięta korzyść majątkowa

znacznej wartości ,albo z przestępstwa z którego została osiągnięta korzyść

ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW W POLSKIEJ PROCEDURZE KARNEJ

-jest to zasada prawnie zdefiniowana : organy postępowania kształtują swe przekonanie na

podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów , ocenianych swobodnie z uwzględnieniem
zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

-czynniki które łącznie wpływają na przekonanie :

1. Wszystkie przeprowadzone dowody - nie można pomijać jakichkolwiek istotnych dla wydania
orzeczenia dowodów w czasie wykonywania ustaleń dowodowych

2. Zasada prawidłowego rozumowania , czyli reguły logiki formalnej

3. Wskazania wiedzy ,czyli : stan nauki w danej dziedzinie

4. Wskazania płynące z doświadczenia zybcwioego oceniającego dowody

-kodeks postępowania karnego nie przewiduje żadnych reguł nakazujących uznanie pewnych
faktów za udowodnione lub za nieudowodnione

-wyjątki w sferze ocen apriorycznych :

A. Zakazy dowodowe - są następstwem przyznawania pierwszeństwa innym dobrom przed

rzeczywistą wartością dowodu w określonych okolicznościach lub są wyrazem potępienia
pewnych metod uzyskiwania dowodu. Oddala się wniosek dowody jeżeli przeprowadzenie
dowodu jest niedopuszczalne

B. Domniemania prawne niewzruszalne -jest ich niewiele ,a inne domniemania nie ograniczają
zasady swobodnej oceny dowodów . Nie wyłączają one przeciwdowodu.

Ocena aprioryczna dowodu w polskim procesie powinna być przeprowadzona bardzo ostrożnie,
według następujących kryteriów :

• czy dowód ten jest prawnie dopuszczalny

 • czy dowód ten jest przydatny do stwierdzenia danej okoliczności lub czy da się go przeprowadzić
np. Na podstawie zeznań świadka X stojącego na ulicy można ustalić ,że oskarżony jechał z
nadmierną oceną szybkością ,czy przekazać do ekspertyzy materiał uzyskany w czasie oględzin
drogi .

Nie można uznać z góry za niewiarygodny dowód ,kwoty jeszcze nie został przeprowadzony

-ocena aposterioryczna jest podstawową oceną dowodu- w jej trakcie tez należy uwzględnić zakazy
dowodowe , które przypadkiem mogły zostać niezauważone w chwili dopuszczenia dowodu

-mówi się ze jedynym ograniczeniem swobodnej oceny dowodów są decyzje zapadłe w innych
procesach lub wyjątkowo w danym procesie (ale wydane przez inny organ) ,lecz wszystkie te
decyzje nie są dowodami w sensie środka lub źródła dowodowego . Są to fakty będące elementami
zdarzenia badanego za pomocą dowodów. Dowodem istnienia jest dokument lub oświadczenie -te
dowody ocenia się swobodnie choćby sama decyzja była wiążąca .

-zasada swobodnej oceny dowodów w Polsce jest zasadą kontrolowanej oceny dowodów.

Kontrola przebiega dwustronnie :

1. Organ procesy musi się wytłumaczyć ,dlaczego oparł się na tych a nie innych dowodach i
dlaczego nie uznał innych . Uzasadnione muszą być wszystkie orzeczenia i akty procesowe
przesuwające proces do następnego etapu ,zwłaszcza :

A) postanowienie o wszczęciu śledztwa ,które powinno posiadać uzasadnienie

B) Ostanowienie o przedstawieniu zarzutów w śledztwie ,którego uzasadnienie sporządza się na

żądanie podejrzanego

C) Akt oskarżenia do którego dołącza za się jego uzasadnienie , w którym przytacza się fakty i
dowody ,na których oskarżenie się opiera ,a w miarę potrzeby wyjaśnia się podstawę prawna
oskarżenia i omawia okoliczności na które powołuje się oskarżony w swojej obronie

D) Uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji jedynie na wniosek strony. Musi zawierać
wskazanie jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione. Pojawia się obowiązek
podania ustnie najważniejszych powodów wyroku.

-wyrok nakazowy może NIE zawierać uzasadnienia

-uzasadnienie wyroku sądu I instancji ,w tym wyroku nakazowego i wyroku łącznego ,oraz wyroku
sądu odwolalawczego i wytoku wydanego w postępowaniu ów wznowienie postępowania
sporządza się na formularzu według ustalonego wzoru

2. organ rozpoznający środek odwoławczy kontroluje swobodną ocenę dowodów dokonana przez
organ pierwszej instancji -> orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia błędu w
ustaleniach faktycznych ,przyjętych za podstawę orzeczenia , jeśli mógł on mieć wpływ na treść
tego orzeczenia

-systemy: apelacyjny i zażaleniowym zbudowane są m.in. właśnie na koncepcji kontroli oceny

ustaleń dowodowych sądu pierwszej instancji

-system kasacyjny ,w którym zasadą jest, że nie czyni się ustaleń faktycznych

 -dużą role w przestrzeganiu zasady swobodnej oceny dowodów odegrał Sąd Najwyższy -
przestrzeganie sądów przed przyznawaniem z góry określonym dowodom większej wagi bądź
przed niedopuszczeniem niektórych tylko dlatego ,że z góry nie budziła zaufania ich
wiarygodności.

ZASADA SKARGOWOŚCI W POLSKIEJ PROCEDURZE KARNEJ

Zasada skarbowości to tylko częściowo zdefiniowana przez kodeks dyrektywa

Art 41§1 - wszczęcie postępowania sądowego następuje na żądanie uprawnionego oskarżyciela

lub innego uprawnionego podmiotu. Przepis ten nie uzależnia postępowania sądowego tylko od
aktu oskarżenia-> wszystkie postępowania sądowe (główne, apelacyjne, kasacyjne , dotyczące
wznowienia oraz następcze -są domeną zasady skarbowości )

Postępowania przygotowawcze i wykonawcze zostały uregulowane zgodnie z zasadą ścigania z

urzędu - art 9§1 - organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu ,
chyba ,że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby , instytucji lub organu abo
zezwolenia władzy.

Podstawowym pojęciem jest pojęcie SKARGI- to wniosek podmiotu bezpośrednio

zainteresowanego rozstrzygnięciem o wszczęcie i przeprowadzenie stosownego postępowania .
Podmiotem bezpośrednio zainteresowanym nie musi być tylko strona.

Skargę może złożyć również inny uczestnik postępowania ,jeśli prawo przyznaje mu taką
możliwość wiążącego zainicjowania postępowania.

SKARGI DZIELIMY NA :

1. Skargi zasadnicze -takie ,które inicjują stadium procesu ; uzależnienie wszczęcia stadium od tej
skargi jest właśnie istotą skargowości. Zaliczamy do nich :

A. Akt oskarżenia

B. Substytuty aktu oskarżenia ,czyli takie skargi , które zastępują akt oskarżenia :

-wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym , który zastępuje w tym trybie akt
oskarżenia

-wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym

kar lub innych środków za zarzucany mu występek

-wniosek prokuratora o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających

-wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania

2. Skargi instrumentalne- takie , które służą do uruchamiania poszczególnych etapów w obrębie

stadiów, wszczęcia nadzwyczajnego postępowania kontrolnego bądź postępowań incydentalnych.
Dzielimy je na:

A. Etapowe ,czyli przesuwające proces do następnego etapu czyli:

-apelacja

-zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego

 -zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego

-sprzeciw od wyroku nakazowego

-skarga na wyrok sądu odwoławczego ; jej osobliwością jest to ,że ma ona na celu ..zapobieżenie
przesunięciu procesu do następnego etapu

B. Warunkujące kontrolę nadzwyczajną:

-kasacja

-wniosek o wznowienie postępowania przygotowawczego lub sądowego

-skarga nadzwyczajna

C. Incydentalne ; wśród tych ostatnich szczególne znaczenie mają zażalenia w kwestii środków
zapobiegawczych.

Każda skarga spalania 3 funkcje : impulsu procesowego , obligującą i informacyjną.

1. Funkcja impulsu procesowego -polega na tym ,że skarga inicjuje odpowiednie postępowanie .
Moment jej wniesienia przerywa bieg terminu i oznacza początek postępowania

2. Funkcja obligująca -ma dwa aspekty : pozytywny i negatywny.

Aspekty pozytywny - polega na tym ,że wniesiona skarga zobowiązuje organ procesowy do
wszczęcia i kontynuacji postępowania . Organ procesowy jest więc zobowiązany skargą do
rozpoznania kwestii będącej jej przedmiotem.

Aspekt negatywny - to dwa obowiązki organu procesowego :

a) nie wolno wszczynać postępowania, dopóki nie zostanie wniesiona skarga. Bez skargi
uprawnionego podmiotu nie ma postępowania .

b) Nie wolno organowi procesowemu wychodzić poza granice zakreślone skargą ,czyli
rozpoznawać sprawy innej osoby niż oskarżonego i innego niż wymieniony w skardze

3. funkcja informacyjna -polega na informowaniu organu procesowego i pozostałych stron o

zapatrywaniu strony na kwestię faktów oraz prawa . Skarga zarazem zawiera propozycję żądanego
rozstrzygnięcia .

Dodatkowo do tych trzech funkcji należy wymienić jeszcze jedną ,która cechuje tylko jeden rodzaj
skargi ,a mianowicie AKT OSKARŻENIA W SPRAWIE Z OSKARŻENIA PUBLICZNEGO:

-jest to funkcja bilansująca ,która polega na podsumowaniu postępowania przygotowawczego.

 Art. 12. [Ściganie na wniosek pokrzywdzonego]

§ 1.
W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek postępowanie z chwilą złożenia wniosku toczy się
z urzędu. Organ ścigania poucza osobę uprawnioną do złożenia wniosku o przysługującym jej
uprawnieniu.
§ 1a.
Uzyskanie wniosku o ściganie należy do oskarżyciela. Jeżeli powodem uzyskania wniosku jest
wyłącznie uprzedzenie przez sąd stron o możliwości zakwalifikowania czynu według innego
przepisu prawnego, przewidującego ściganie na wniosek, uzyskanie wniosku o ściganie należy do
sądu.
§ 2.
W razie złożenia wniosku o ściganie niektórych tylko sprawców obowiązek ścigania obejmuje
również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we
wniosku, o czym należy uprzedzić składającego wniosek. Przepisu tego nie stosuje się do
najbliższych osoby składającej wniosek.
§ 3.
Wniosek może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w
postępowaniu sądowym za zgodą sądu - aż do zamknięcia przewodu sądowego na pierwszej
rozprawie głównej. W sprawach, w których akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publiczny, cofnięcie
wniosku po rozpoczęciu przewodu sądowego jest skuteczne, jeżeli nie sprzeciwi się temu
oskarżyciel publiczny obecny na rozprawie lub posiedzeniu. Ponowne złożenie wniosku jest
niedopuszczalne.

PRAWO DO OBRONY

-Zasadą jest prawo do obrony , a więc przyznane przez porządek prawny uprawnienie
-każdy przeciwko komu prowadzone jest postępowanie karne , ma prawo do obrony we wszystkich
stadiach postępowania

Art. 6. [Zasada prawa do obrony]

Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o
czym należy go pouczyć.

 Art. 79. [Obrona obligatoryjna]

§ 1.
W postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:
1)
nie ukończył 18 lat;
2)
jest głuchy, niemy lub niewidomy;
3)
zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania
swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym
stopniu ograniczona;
4)
zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w
postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny.
§ 2.
Oskarżony musi mieć obrońcę również wtedy, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na inne
okoliczności utrudniające obronę.
§ 3.
W wypadkach, o których mowa w § 1 i 2, udział obrońcy jest obowiązkowy w rozprawie oraz w
tych posiedzeniach, w których obowiązkowy jest udział oskarżonego.
§ 4.
Uznając za uzasadnioną opinię biegłych lekarzy psychiatrów, że czyn oskarżonego nie został
popełniony w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia
czynu lub kierowania swoim postępowaniem i że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala
na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny, sąd orzeka, że
udział obrońcy nie jest obowiązkowy. Prezes sądu albo sąd zwalnia wówczas obrońcę z jego
obowiązków, chyba że zachodzą inne okoliczności przemawiające za tym, aby oskarżony miał
obrońcę wyznaczonego z urzędu.

 II. SĄD

1.Wył czenie s dziego 


Wyłączenie sędziego z mocy prawa (judex inhabilis).
§ 1. Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:

1) sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio;

2) jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub
przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób;

3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi
rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem
przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w
charakterze świadka lub występował jako biegły;

5) brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony,
albo prowadził postępowanie przygotowawcze;

6) brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie;

7) brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone;

9) brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw;

10) prowadził mediację.

§ 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego

pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie,
zaskarżonego w trybie kasacji lub objętego skargą nadzwyczajną, nie może orzekać co do tego
wniosku, kasacji lub skargi.

Sędzia ulega wyłączeniu również na podstawie

Art.  41.  [Iudex suspectus]

§  1.  Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać
uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.

§  2. Wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie § 1 po rozpoczęciu przewodu

sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała
się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu.

Art.  42.  [Postępowanie w przedmiocie wyłączenia]

§  1. Wyłączenie następuje na żądanie sędziego, z urzędu albo na wniosek strony.

§  2. Jeżeli sędzia uznaje, że zachodzi przyczyna wyłączająca go z mocy art. 40, wyłącza się,
składając oświadczenie na piśmie do akt, a na jego miejsce wstępuje inny sędzia.

§  3. Sędzia, co do którego zgłoszono wniosek o wyłączenie na podstawie art. 41, może złożyć do
akt stosowne oświadczenie na piśmie. Wniosek rozpoznaje się niezwłocznie. Z chwilą wyłączenia
sędziego czynności procesowe dokonane z jego udziałem po złożeniu wniosku stają się
bezskuteczne.

§  4. Poza wypadkiem określonym w § 2 o wyłączeniu orzeka sąd, przed którym toczy się
postępowanie; w składzie orzekającym w kwestii wyłączenia nie może brać udziału sędzia,
którego dotyczy wyłączenie. W razie niemożności utworzenia takiego składu sądu, w kwestii
wyłączenia orzeka sąd wyższego rzędu.

ą
ę
 2. Wła ciwo rzeczowa s du rejonowego 

Art.  24.  [Sąd rejonowy – właściwość rzeczowa]
§  1. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw
przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.

§  2. Sąd rejonowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze w wypadkach wskazanych w ustawie.

3. Wła ciwo rzeczowa s du okr gowego 


Art.  25.  [Sąd okręgowy – właściwość rzeczowa]

§  1. Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:

1) o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczególnych;

2) o występki określone w rozdziałach XVI i XVII oraz w art. 140-142, art. 148 § 4, art. 149, art. 150
§ 1, art. 151-154, art. 158 § 3, art. 163 § 3 i 4, art. 165 § 1, 3 i 4, art. 166 § 1, art. 173 § 3 i 4, art.
185 § 2, art. 189a § 2, art. 210 § 2, art. 211a, art. 252 § 3, art. 258 § 1-3, art. 265 § 1 i 2, art. 269,
art. 278 § 1 i 2 w zw. z art. 294, art. 284 § 1 i 2 w zw. z art. 294, art. 286 § 1 w zw. z art. 294, art.
287 § 1 w zw. z art. 294, art. 296 § 3 oraz art. 299 Kodeksu karnego;

3) o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu okręgowego.

§  2. Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi

okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde przestępstwo, ze względu na
szczególną wagę lub zawiłość sprawy.

§  3. Sąd okręgowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w

pierwszej instancji w sądzie rejonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

4. Wła ciwo rzeczowa s du apelacyjnego 


Art.  26.  [Sąd apelacyjny – właściwość funkcjonalna]

Sąd apelacyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej
instancji w sądzie okręgowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.

5. Skład s du na rozprawie i posiedzeniu 


Art.  28.  [Rozprawa główna – skład sądu]

§  1. Na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sędziego, jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej. Sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego.

§  2. W sprawach o zbrodnie sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników.

§  3. Ze względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę sąd pierwszej instancji może
postanowić o jej rozpoznaniu w składzie trzech sędziów albo jednego sędziego i dwóch ławników.

§  4. W sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia

wolności, sąd orzeka w składzie dwóch sędziów i trzech ławników.

Art.  29.  [Rozprawa apelacyjna i kasacyjna – skład sądu]

§  1. Na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej sąd orzeka w składzie trzech sędziów, jeżeli ustawa nie
stanowi inaczej.

§  2. Apelację lub kasację od wyroku orzekającego karę dożywotniego pozbawienia wolności albo
wnoszącą o wymierzenie takiej kary rozpoznaje sąd w składzie pięciu sędziów.

Art.  30.  [Posiedzenie – skład sądu]

ś
ś
ś
ą
ś
ś
ś
ć
ć
ć
ą
ą
ą
ę
 §  1. Na posiedzeniu sąd orzeka jednoosobowo, chyba że ustawa stanowi inaczej albo ze
względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę prezes sądu zarządzi jej rozpoznanie w
składzie trzech sędziów.

§  2. Sąd odwoławczy na posiedzeniu orzeka jednoosobowo, a w składzie trzech sędziów

wówczas, gdy zaskarżone orzeczenie wydano w składzie innym niż jednoosobowy albo ze
względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę prezes sądu zarządzi jej rozpoznanie w
składzie trzech sędziów, chyba że ustawa stanowi inaczej.

III. STRONY, PEŁNOMOCNICY, OBROŃCY, PRZEDSTAWICIEL SPOŁECZNY.

1. Kiedy udział oskar yciela publicznego w rozprawie jest obowi zkowy? 


Art.  46.  [Obowiązkowy udział oskarżyciela publicznego w rozprawie]

§  1. W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego udział oskarżyciela
publicznego w rozprawie jest obowiązkowy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

§  2. Jeżeli postępowanie przygotowawcze zakończyło się w formie dochodzenia,

niestawiennictwo oskarżyciela publicznego na rozprawie nie tamuje jej toku. Przewodniczący lub
sąd mogą uznać obecność oskarżyciela publicznego za obowiązkową.

2. Wył czenie prokuratora i innych osób prowadz cych post powanie

przygotowawcze 


Art.  47.  [Wyłączenie oskarżyciela publicznego]

§  1. Przepisy art. 40 § 1 pkt 1-4, 6 i 10, § 2 oraz art. 41, art. 41a i art. 42 stosuje się odpowiednio
do prokuratora, innych osób prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz innych
oskarżycieli publicznych.

§  2. Osoby wymienione w § 1 ulegają również wyłączeniu, jeżeli brały udział w sprawie jako
obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel społeczny albo przedstawiciel ustawowy strony.

Art 40
§ 1. …. jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:

1) sprawa dotyczy tego …. bezpośrednio;

2) jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub
przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób;

3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi
rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem
przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w
charakterze świadka lub występował jako biegły;

6) brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie;

10) prowadził mediację.

§ 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego

pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.

ą
ż
ą
ę
ą
Art.  41.  [Iudex suspectus]
§  1.  …. ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać
uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.

§  2. Wniosek o wyłączenie…., zgłoszony na podstawie § 1 po rozpoczęciu przewodu sądowego,

pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie
wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu.

Art.  41a.  [Pozostawienie wniosku o wyłączenie sędziego bez rozpoznania]

Wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych podstawach faktycznych co wniosek
wcześniej rozpoznany pozostawia się bez rozpoznania; przepisu art. 42 § 3 nie stosuje się.

Art.  42.  [Postępowanie w przedmiocie wyłączenia]

§  1. Wyłączenie następuje na żądanie…., z urzędu albo na wniosek strony.

§  2. Jeżeli …. uznaje, że zachodzi przyczyna wyłączająca go z mocy art. 40, wyłącza się,
składając oświadczenie na piśmie do akt, a na jego miejsce wstępuje inny …..

§  3. …., co do którego zgłoszono wniosek o wyłączenie na podstawie art. 41, może złożyć do akt
stosowne oświadczenie na piśmie. Wniosek rozpoznaje się niezwłocznie. Z chwilą wyłączenia …..
czynności procesowe dokonane z jego udziałem po złożeniu wniosku stają się bezskuteczne.

§  4. Poza wypadkiem określonym w § 2 o wyłączeniu orzeka sąd, przed którym toczy się
postępowanie;

§  2. Osoby wymienione w § 1 ulegają również wyłączeniu, jeżeli brały udział w sprawie jako
obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel społeczny albo przedstawiciel ustawowy strony.

3. Pokrzywdzony – podaj de nicj i moment nabywania przez

pokrzywdzonego statusu strony 

Art.  49.  [Pokrzywdzony – de nicja]
§  1. Pokrzywdzonym jest osoba zyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio
naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.

§  2. Pokrzywdzonym może być także niemająca osobowości prawnej:

1)instytucja państwowa lub samorządowa;

2)inna jednostka organizacyjna, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.

§  3. Za pokrzywdzonego uważa się zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył szkodę
wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia.

§  3a. W sprawach o przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, o

których mowa w art. 218-221 oraz w art. 225 § 2 Kodeksu karnego, organy Państwowej Inspekcji
Pracy mogą wykonywać prawa pokrzywdzonego, jeżeli w zakresie swego działania ujawniły
przestępstwo lub wystąpiły o wszczęcie postępowania.

§  4. W sprawach o przestępstwa, którymi wyrządzono szkodę w mieniu instytucji lub jednostki
organizacyjnej, o której mowa w § 2, jeżeli nie działa organ pokrzywdzonej instytucji lub jednostki
organizacyjnej, prawa pokrzywdzonego mogą wykonywać organy kontroli państwowej, które w
zakresie swojego działania ujawniły przestępstwo lub wystąpiły o wszczęcie postępowania.

Nabycie statusu strony w charakterze podejrzanego następuje z chwilą wydania

postanowienia o przedstawieniu zarzutów lub w momencie przystąpienia do przesłuchania
w charakterze podejrzanego.

4.Czynno ci poprzedzaj ce wniesienie subsydiarnego aktu oskar enia 


Przed wniesieniem subsydiarnego aktu oskarżenia jest konieczne:

ś
ą
fi
fi
fi
ę
ż
- wydanie przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania
przygotowawczego;

- wniesienie przez pokrzywdzonego zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia lub

umorzeniu postępowania;

- uchylenie przez sąd postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub

odmowie jego wszczęcia;

- powtórne wydanie przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzeniu

postępowania (w sytuacji, gdy prokurator nadal nie znajduje podstaw do wniesienia aktu
oskarżenia).

Pokrzywdzonemu nie przysługuje uprawnienie do wniesienia aktu oskarżenia, jeśli sąd utrzymał w
mocy postanowienie prokuratora albo jeśli prokurator wydał powtórne postanowienie o umorzeniu
albo o odmowie wszczęcia postępowania po uprzednim uchyleniu postanowienia o umorzeniu
albo odmowie wszczęcia postępowania w trybie samokontroli, czyli w sytuacji, gdy sam
prokurator postanowił podjąć dalsze czynności w sprawie.

Powtórne postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa albo dochodzenia nie może być
zaskarżone zażaleniem. Pokrzywdzony może w tym wypadku wnieść do sądu subsydiarny akt
oskarżenia.

Akt oskarżenia należy wnieść w terminie miesiąca od dnia doręczenia zawiadomienia o

powtórnym wydaniu przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia albo o umorzeniu
postępowania.

Opisz drogę do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia (kolos)

1. Składamy zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

2. Postanowienie o odmowie wszczęcia postanowienia- zażalenie do sadu który jest właściwy

do rozpoznania sprawy w I instancji

3. Sad stwierdzi ze postanowienie prokuratora nie jest zasadne- musi uchylić postanowienie,
jeżeli nie to mamy zamknięta drogę do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia

4. Sprawa dalej tra a do prokuratora i może odmówić wszczęcia postępowania albo je wszcząć i
umorzyć- w obu sytuacjach możemy wnieść zażalenie

5. Jeżeli drugi raz jest wydawane tożsame zażalenie, np umorzenie i umorzenie, odmowa i
odmowa- to wtedy kierujemy zażalenie do prokuratora nadrzednego

6. Jeżeli nie są tożsame, np umorzenie i odmowa, odmowa i umorzenia- zażalenie do sądu

kierujemy

Subsydiarny akt oskarżenia- pokrzywdzony musi napisać to tak aby odpowiadać przepisom które
regulują wniesienie publicznego aktu oskarżenia. Subsydiarny akt oskarżenia nie jest
uproszczonym aktem oskarżenia.

5. Ingerencja prokuratora w sprawy cigane z oskar enia prywatnego 


Art.  60.  [Objęcie czynu ściganego z oskarżenia prywatnego przez prokuratora]
§  1. W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator wszczyna
postępowanie albo wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes
społeczny.

§  2. Postępowanie toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony, który przedtem wniósł

oskarżenie prywatne, korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego; do pokrzywdzonego, który
przedtem nie wniósł oskarżenia prywatnego, stosuje się art. 54, 55 § 3 i art. 58.

§  3. Jeżeli prokurator, który wstąpił do postępowania, odstąpił potem od oskarżenia,

pokrzywdzony powraca w dalszym postępowaniu do praw oskarżyciela prywatnego.

§  4. Pokrzywdzony, który nie wniósł oskarżenia, może w terminie zawitym 14 dni od daty
powiadomienia go o odstąpieniu prokuratora od oskarżenia złożyć akt oskarżenia lub
oświadczenie, że podtrzymuje oskarżenie jako prywatne, a jeżeli takiego oświadczenia nie złoży,
sąd lub referendarz sądowy umarza postępowanie.

6. Gwarancje niezale no ci prokuratora 


fi
ż
ś
ś
ż
Art.  7.  [Niezależność prokuratora; polecenia służbowe; zwrócenie uwagi; wytknięcie
uchybienia; wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec prokuratora]
§  1. Prokurator przy wykonywaniu czynności określonych w ustawach jest niezależny, z
zastrzeżeniem § 2-6 oraz art. 8 i art. 9.

§  2. Prokurator jest obowiązany wykonywać zarządzenia, wytyczne i polecenia prokuratora

przełożonego.

§  3. Polecenie dotyczące treści czynności procesowej prokurator przełożony wydaje na piśmie, a

na żądanie prokuratora - wraz z uzasadnieniem. W razie przeszkody w doręczeniu polecenia w
formie pisemnej dopuszczalne jest przekazanie polecenia ustnie, z tym że przełożony jest
obowiązany niezwłocznie potwierdzić je na piśmie. Polecenie włącza się do akt podręcznych
sprawy.

§  4. Jeżeli prokurator nie zgadza się z poleceniem dotyczącym treści czynności procesowej,
może żądać zmiany polecenia lub wyłączenia go od wykonania czynności albo od udziału w
sprawie. O wyłączeniu rozstrzyga ostatecznie prokurator bezpośrednio przełożony nad
prokuratorem, który wydał polecenie.

§  5. Żądanie, o którym mowa w § 4, prokurator zgłasza na piśmie wraz z uzasadnieniem

przełożonemu, który wydał polecenie.

§  6. W przypadku gdy w postępowaniu sądowym ujawnią się nowe okoliczności, prokurator
samodzielnie podejmuje decyzje związane z dalszym tokiem tego postępowania. Jeżeli
następstwem decyzji może być konieczność dokonania wydatku przewyższającego kwotę
ustaloną przez kierownika jednostki organizacyjnej, prokurator może podjąć decyzję po uzyskaniu
zgody kierownika jednostki organizacyjnej.

§  7. 

Prokuratorowi, który dopuścił się:

1)istotnego uchybienia w zakresie sprawności postępowania przygotowawczego - prokurator

przełożony może zwrócić uwagę na piśmie na zasadach określonych w art. 139;

2)oczywistej obrazy przepisów prawa przy prowadzeniu sprawy - prokurator przełożony wytyka to
uchybienie na zasadach określonych w art. 140.

§  8. W razie stwierdzenia oczywistej i rażącej obrazy przepisów prawa prokurator przełożony jest
obowiązany żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko prokuratorowi, który
obrazy się dopuścił.

7. Zakres obrony obligatoryjnej 


Art.  79.  [Obrona obligatoryjna]

§  1. W postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:

1) nie ukończył 18 lat;

2) jest głuchy, niemy lub niewidomy;

3) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub
kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w
znacznym stopniu ograniczona;

4) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w
postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny.

§  2. Oskarżony musi mieć obrońcę również wtedy, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na
inne okoliczności utrudniające obronę.

§  3. W wypadkach, o których mowa w § 1 i 2, udział obrońcy jest obowiązkowy w rozprawie oraz
w tych posiedzeniach, w których obowiązkowy jest udział oskarżonego.

Art.  80.  [Obrona obligatoryjna przed sądem okręgowym]

Oskarżony musi mieć obrońcę w postępowaniu przed sądem okręgowym, jeżeli zarzucono mu
zbrodnię. W takim wypadku udział obrońcy w rozprawie głównej jest obowiązkowy.

Pełnomocnikiem nazywamy profesjonalnego przedstawiciela — adwokata, radcę prawnego —

ustanowionego przez kogoś innego niż oskarżony. Może reprezentować interesy na przykład
poszkodowanego czy oskarżyciela posiłkowego. Obrońca jest przedstawicielem tylko i wyłącznie
oskarżonego — osoby, której przedstawiono zarzuty.

 8. Obro ca a pełnomocnik – wska ró nice 


Art.  82.  [Obrońca oskarżonego]

Obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury
lub ustawy o radcach prawnych.

Art.  83.  [Upoważnienie do obrony]

§  1. Obrońcę ustanawia oskarżony; do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego
pozbawionego wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba, o czym niezwłocznie zawiadamia
się oskarżonego.

§  2. Upoważnienie do obrony może być udzielone na piśmie albo przez oświadczenie do

protokołu organu prowadzącego postępowanie karne.

Art.  85.  [Obrona wielu oskarżonych]

§  1. Obrońca może bronić kilku oskarżonych, jeżeli ich interesy nie pozostają w sprzeczności.

§  2.   Stwierdzając sprzeczność sąd wydaje postanowienie, zakreślając oskarżonym termin do

ustanowienia innych obrońców. W wypadku obrony z urzędu sąd wyznacza innego obrońcę. Na
postanowienie przysługuje zażalenie.

§  3. W postępowaniu przygotowawczym uprawnienia sądu określone w § 2 przysługują

prezesowi sądu właściwego do rozpoznania sprawy.

4 Art. 85 § 2 częściowo został uznany za niezgodny z art. 42 ust. 2 w związku z art. 78 i art. 32
ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27
kwietnia 2022 r. sygn. akt SK 53/20 (Dz.U.2022.958) z dniem 6 maja 2022 r. Zgodnie z tym
wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości
wniesienia zażalenia na zarządzenie prezesa sądu, w którym stwierdza się, że interesy kilku
podejrzanych, reprezentowanych przez tego samego obrońcę, nie pozostają w sprzeczności.

Art.  86.  [Czynności obrońcy a oskarżony]

§  1. Obrońca może przedsiębrać czynności procesowe jedynie na korzyść oskarżonego.

§  2. Udział obrońcy w postępowaniu nie wyłącza osobistego działania w nim oskarżonego.

Art.  87.  [Udział pełnomocnika]

§  1. Strona inna niż oskarżony może ustanowić pełnomocnika.

§  2. Osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w
toczącym się postępowaniu.

§  3. Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do

udziału w postępowaniu pełnomocnika, o którym mowa w § 2, jeżeli uzna, że nie wymaga tego
obrona interesów osoby niebędącej stroną.

Art.  88.  [Uprawnienie do pełnienia roli pełnomocnika]

§  1. Pełnomocnikiem może być adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej
Rzeczypospolitej Polskiej. Pełnomocnika z urzędu wyznacza prezes lub referendarz sądowy sądu
właściwego do rozpoznania sprawy. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepisy art. 77,
art. 78, art. 81 § 1a-2, art. 81a § 1-3, art. 83, art. 84, art. 86 § 2 oraz przepisy wydane na
podstawie art. 81a § 4.

§  2. Na zasadach określonych w odrębnej ustawie czynności zastępstwa wykonuje Prokuratoria

Generalna Rzeczypospolitej Polskiej.

9. Wska mo liwe sposoby nawi zania stosunku obro czego i kto mo e

udziela upowa nienia do obrony 

Art.  84.  [Zakres udziału obrońcy]
ć
ń
ż
ż
ż
ą
ż
ż
ń
ż
§  1. Ustanowienie obrońcy lub wyznaczenie obrońcy z urzędu uprawnia go do działania w całym
postępowaniu, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera
ograniczeń.

§  2. Wyznaczenie obrońcy z urzędu nakłada na niego obowiązek podejmowania czynności

procesowych do prawomocnego zakończenia postępowania. Jeżeli jednak czynności należy
dokonać poza siedzibą lub miejscem zamieszkania obrońcy z urzędu, prezes sądu, przed którym
ma być dokonana czynność, lub referendarz sądowy tego sądu, a w postępowaniu
przygotowawczym prezes sądu rejonowego miejsca czynności lub referendarz sądowy tego sądu,
na uzasadniony wniosek dotychczasowego obrońcy może wyznaczyć do dokonania tej czynności
innego obrońcę spośród miejscowych adwokatów lub radców prawnych.

§  3. Obrońca wyznaczony z urzędu w postępowaniu kasacyjnym, w postępowaniu o uchylenie

wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego
sprawę do ponownego rozpoznania lub w postępowaniu o wznowienie postępowania powinien
sporządzić i podpisać kasację, skargę od wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu
pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania lub wniosek o
wznowienie postępowania albo poinformować na piśmie sąd, że nie stwierdził podstaw do
wniesienia kasacji, skargi lub wniosku o wznowienie postępowania. Jeżeli kasacja, skarga lub
wniosek zostaną wniesione, obrońca ten jest uprawniony do udziału w toczącym się
postępowaniu.

IV. CZYNNOŚCI PROCESOWE

1.Czyn w procesie karnym i kryteria to samo ci czynu 


Czyn- pewne zdarzenie faktyczne, które jest przedmiotem procesu - w prawie karnym
procesowym

Ten czyn który zarzucono w akcie oskarżenia musi odpowiadać czynowi, za który został skazany.

Postępowanie toczy się o popełniony czyn.

Nie można dwukrotnie prowadzić procesu karnego o ten sam czyn, jeżeli jakiś czyn został już
osadzony, to nie możemy prowadzić procesu karnego o ten sam czyn.

W trakcie postępowanie może dojść do zmiany w opisie czynu, w każdym akcie oskarżenia a
później wyroku skazującego jest opis czynu. Opis czynu może być mody kowany w każdym
czasie do momentu gdy mamy do czyniena z tym samym czynem wciąż.

Jeżeli okaze się ze mamy do czynienia z innym czynem to sprawę o czyn co do którego
wniesiono akt oskarżenia musi być umorzona i później prokurator od nowa wszcząć
postępowanie przygotowawcze i wysłać akt oskarżenia

Kiedy mamy do czynienia z tym samym czynem:

-negatywne kryteria tożsamości czynu- sytuacje w których dojdzie do takich mody kacji gdzie
mamy do czynienia z innym czynem :

Zmiana osoby sprawcy- zawsze jest to inny czyn

Zmiana dobra prawnego

Zmiana pokrzywdzonego i jednocześnie jednej okoliczności jak miejsce czynu, czas,
przedmiot zamachu
Zmieniają się miejsce popełnienia czynu, czas czynu, przedmiot zamachu, ustawowe
znamiona czynu
Kryterium pomocnicze- jeżeli wedle racjonalnej oceny nie możemy stwierdzić ze mamy do
czynienia z tym samym zachowaniem.

2. Terminy zawite i ich przywracanie 


Art.  122.  [Termin zawity]

§  1. Czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bezskuteczna.

ż
ś
fi
fi
§  2. Zawite są terminy do wnoszenia środków zaskarżenia oraz inne, które ustawa za zawite
uznaje.

Art.  123.  [Zasady obliczania terminu]

§  1. Do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin.

§  2. Jeżeli termin jest oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach, koniec terminu przypada
na ten dzień tygodnia lub miesiąca, który odpowiada początkowi terminu; jeżeli w danym
miesiącu nie ma takiego dnia, koniec terminu przypada na ostatni dzień tego miesiąca.

§  3. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wolny od pracy lub
na sobotę, czynność można wykonać następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani
sobotą.

Art.  124.  [Nadanie pisma przed terminem]

Termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w placówce podmiotu
zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej, w polskim urzędzie
konsularnym lub złożone przez żołnierza, z wyjątkiem żołnierza pełniącego terytorialną służbę
wojskową dyspozycyjnie, w dowództwie jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną
wolności w administracji odpowiedniego zakładu, a przez członka załogi polskiego statku
morskiego - kapitanowi statku.

Art.  125.  [Niewłaściwe wniesienie pisma]

Pismo omyłkowo wniesione przed upływem terminu do niewłaściwego sądu, prokuratora, organu
Policji albo innego organu postępowania przygotowawczego uważa się za wniesione z
zachowaniem terminu.

Art.  126.  [Warunki przywrócenia terminu zawitego]

§  1. Jeżeli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych, strona
w zawitym terminie 7 dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie
terminu, dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana; to samo
stosuje się do osób niebędących stronami.

§  2. W kwestii przywrócenia terminu orzeka postanowieniem organ, przed którym należało
dokonać czynności.

§  3. Na odmowę przywrócenia terminu przysługuje zażalenie.

Art.  127.  [Wniosek o przywrócenie terminu a wykonanie orzeczenia]

Wniosek o przywrócenie terminu nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, jednakże organ, do
którego wniosek złożono, lub organ powołany do rozpoznania środka zaskarżenia może
wstrzymać wykonanie orzeczenia; odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia.

Art.  127a.  [Zawieszenie terminu]

§  1. Jeżeli warunkiem skuteczności czynności procesowej jest jej dokonanie przez obrońcę lub
pełnomocnika, termin do jej dokonania ulega zawieszeniu dla strony postępowania na czas
rozpoznania wniosku o przyznanie pomocy prawnej w tym zakresie.

§  2. W wypadku wyznaczenia obrońcy lub pełnomocnika z urzędu termin do dokonania

czynności przez wyznaczonego przedstawiciela procesowego rozpoczyna bieg od daty
doręczenia mu postanowienia lub zarządzenia o tym wyznaczeniu.

Art.  127b.  [Obliczanie terminów przy stosowaniu środków przymusu]

Jeżeli czas trwania środków przymusu jest określony w tygodniach, miesiącach lub latach,
przyjmuje się, że tydzień liczy się za dni 7, miesiąc za dni 30, a rok za dni 365.

Art.  127c.  [Dzień trwania środka przymusu]

Za dzień trwania środka przymusu skutkującego pozbawieniem wolności przyjmuje się okres 24
godzin liczony od chwili rzeczywistego pozbawienia wolności.

3.Rodzaje terminów w procesie karnym ze wzgl du na nast pstwa ich

niezachowania 

Terminy- dzielimy na 3 kategorie

ę
ę
Instrukcyjne- zastrzeżone dla organów procesowych, sad czy prokurator; przekroczenie tego
terminu nie powoduje nieważności albo bezskuteczności czynności; co najwyżej może wiązać się
z odpowiedzialnością dyscyplinarną.

Zawite- jako jedyne zde niowane, art 122 par 2 kpk- terminy do wnoszę nią środków
zaskarżenia, terminy które ustawa za zawite uznaje; zażalenie, apelacja, kasacja- zwyczajne jak i
nadzwyczajne środki zaskarżenia są wnoszone w terminie zawitym ; art 422 par 1 kpk;
przekroczenie terminu zawitego wiąże się z bezskutecznością czynności procesowej, o tym ze
czynność jest bezskuteczna- art 122 par 1 kpk; terminy zawite mogą podlegać przywróceniu- art
126 kpk; przywrócić można wyłącznie wtedy jeżeli przekroczenie terminu zawitego z przyczyn od
strony niezależnej- jest to jedyny wymóg, np na które strona nie koala wpływu- siłą wyższa,
choroba strony potwierdzona zaświadczeniem lekarskim; w terminie 7 dni od ustania przeszkody
musi zgłosić wniosek o przywrócenie terminu, wraz w wnioskiem o przywrócenie terminu musimy
dokonać czynności procesowej, której nie dokonaliśmy w terminie- robimy to tak ze w jednym
piśmie procesowym składamy apelacje wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu- musi być
jedno pismo procesowe; terminy zawite są dla stron procesowych.

Prekluzyjne- wiążą się z tym, ze czynność procesowa po ich przekroczeniu także jest
bezskuteczna, różnica jest taka ze te terminy nigdy nie podlegają przywróceniu

Art 55 kpk- subsydiarny akt oskarżenia i tam jest podany termin miesięczny i jest to jeden z
przykładu terminu prekluzyjnego.

4. Głosowanie przy wyrokowaniu 


Art.  108.  [Zasada tajności narady i głosowania]
§  1. Przebieg narady i głosowania nad orzeczeniem jest tajny, a zwolnienie od zachowania w tym
względzie tajemnicy nie jest dopuszczalne.

§  2. Podczas narady i głosowania oprócz członków składu orzekającego może być obecny
jedynie protokolant, chyba że przewodniczący uzna jego obecność za zbędną.

Art.  109.  [Kolejność głosowania]

§  1. Naradą i głosowaniem kieruje przewodniczący, a jeżeli co do porządku i sposobu narady
oraz głosowania podniesione zostaną wątpliwości, rozstrzyga je skład orzekający.

§  2. Po naradzie przewodniczący zbiera głosy poczynając od najmłodszego, najpierw od

ławników według ich wieku, następnie od sędziów według ich starszeństwa służbowego, a sam
głosuje ostatni. Sprawozdawca, jeżeli nie jest przewodniczącym, głosuje pierwszy.

Art. 110. Narada i głosowanie nad wyrokiem

Narada i głosowanie nad wyrokiem odbywają się osobno co do winy i kwali kacji prawnej czynu,
co do kary, co do środków karnych, co do przepadku, co do środków kompensacyjnych oraz co
do pozostałych kwestii.

Art. 111. Głosowanie nad orzeczeniem

§ 1. Orzeczenia zapadają większością głosów.

§ 2. Jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej
korzystne dla oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do uzyskania
większości.

Art. 112. Wstrzymanie się sędziego od dalszego głosowania

Sędzia, który głosował przeciwko uznaniu oskarżonego za winnego, może wstrzymać się od
głosowania nad dalszymi kwestiami; wówczas głos tego sędziego przyłącza się do zdania
najprzychylniejszego dla oskarżonego.

Art. 113. Podpisywanie orzeczenia

fi
fi
Orzeczenie podpisują wszyscy członkowie składu orzekającego, nie wyłączając
przegłosowanego, chyba że orzeczenie zamieszczono w protokole.

Art. 114. Zdanie odrębne członka składu orzekającego

§ 1. Przy składaniu podpisu członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć na orzeczeniu
swoje zdanie odrębne podając, w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie.

§ 2. Zdanie odrębne może dotyczyć również samego uzasadnienia orzeczenia; wówczas zdanie
to zaznacza się przy podpisywaniu uzasadnienia.

§ 3. Jeżeli ustawa nie wymaga sporządzenia uzasadnienia wraz z wydaniem orzeczenia, w razie
zgłoszenia zdania odrębnego, uzasadnienie należy sporządzić z urzędu w terminie 7 dni od
wydania orzeczenia, a składający zdanie odrębne dołącza w ciągu następnych 7 dni jego
uzasadnienie; obowiązek ten nie dotyczy ławnika.

Art. 115. Podpisywanie uzasadnienia

§ 1. Uzasadnienie orzeczenia podpisują osoby, które orzeczenie wydały, nie wyłączając osoby
przegłosowanej.

§ 2. W sprawach rozpoznawanych w składzie sędziego i dwóch ławników uzasadnienie podpisuje

tylko przewodniczący, chyba że zgłoszono zdanie odrębne. W sprawach rozpoznawanych w
składzie dwóch sędziów i trzech ławników uzasadnienie podpisują obaj sędziowie, chyba że
zgłoszono zdanie odrębne.

§ 3. Jeżeli nie można uzyskać podpisu przewodniczącego lub innego członka składu
orzekającego, jeden z podpisujących czyni o tym wzmiankę na uzasadnieniu z zaznaczeniem
przyczyny tego faktu.

Jedną z najważniejszych zasad towarzyszących naradzie i głosowaniu nad wyrokiem jest zasada
tajności. Chodzi o to, że przebieg tych czynności objęty jest klauzulą tajemnicy i nikt nie może
być w żaden prawny sposób zwolniony od jej zachowania. Podczas wskazanej narady nikt nie
może być obecny na sali (w pokoju sędziów) z wyjątkiem protokolanta, którego również
przewodniczący może wyprosić, uznając jego obecność za zbędną. Reguła ta dotyczy orzekania
przez sąd w każdym składzie, w tym również jednoosobowym.

5. Sztuczna wi kszo na naradzie s dziowskiej 


Większość sztuczna – zwyczajowa, potocznie stosowana w dogmatyce prawa nazwa sposobu
ustalania treści orzeczenia, gdy na skutek rozkładu głosów pomiędzy członkami składu
orzekającego, zazwyczaj składu sądu żaden z możliwych wariantów rozstrzygnięcia nie uzyska
wymaganej większości głosów.

Art. 111. Głosowanie nad orzeczeniem

§ 1. Orzeczenia zapadają większością głosów.

§ 2. Jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej
korzystne dla oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do
uzyskania większości. - sztuczna większość

Przykład:

Przedmiot głosowania: Ustalenie kary dla oskarżonego w sprawie o zabójstwo.

Liczba członków składu orzekającego: dwóch sędziów, trzech ławników.

Rozkład zdań:

1. sędzia: 25 lat pozbawienia wolności

2. sędzia: 10 lat pozbawienia wolności

1. ławnik: 9 lat pozbawienia wolności

2. ławnik: dożywotnie pozbawienie wolności

3. ławnik: 15 lat pozbawienia wolności

Najbardziej niekorzystnym dla oskarżonego zdaniem jest zdanie drugiego ławnika. Kolejne
najbardziej niekorzystne zdanie to zdanie pierwszego sędziego. Ponieważ skład jest
pięcioosobowy, konieczne jest przyłączenie kolejnego, najmniej korzystnego dla oskarżonego
zdania, tj. zdania trzeciego ławnika. W związku z tym, że po przyłączeniu do zdań drugiego
ławnika i pierwszego sędziego zdania trzeciego ławnika osiągnięto "większość" (tj. 3 z 5 zdań),
ę
ś
ć
ę
 jako karę przyjmuje się zdanie trzeciego ławnika. Oskarżonemu wymierzono więc karę 15 lat
pozbawienia wolności.

6. Uzupełnianie braków formalnych pisma procesowego 


Art.  120.  [Uzupełnienie braków formalnych]

§  1. Jeżeli pismo nie odpowiada wymaganiom formalnym, przewidzianym w art. 119 lub w
przepisach szczególnych, a brak jest tego rodzaju, że pismo nie może otrzymać biegu, albo brak
polega na niezłożeniu należytych opłat lub upoważnienia do podjęcia czynności procesowej,
wzywa się osobę, która wniosła pismo, do usunięcia braku w terminie 7 dni.

§  2. W razie uzupełnienia braku w terminie, pismo wywołuje skutki od dnia jego wniesienia. W
razie nieuzupełnienia braku w terminie, pismo uznaje się za bezskuteczne, o czym należy pouczyć
przy doręczeniu wezwania.

§  3. W postępowaniu przed sądem zarządzenia w sprawach, o których mowa w § 1 i 2, może

wydać także referendarz sądowy.

W postępowaniu przygotowawczym obowiązują zupełnie inne niż na etapie postępowania

sądowego zasady dostępu stron do akt sprawy. W przeciwieństwie do postępowania sądowego
(objętego zasadą pełnej jawności akt sprawy dla stron postępowania) postępowania
przygotowawcze objęte jest zasadą tajności. Wynika to z specy ki postępowania
przygotowawczego, w którym ustalane jest dopiero potencjalne sprawstwo danej osoby i
wery kowane są okoliczności sprawy. Dobro tego postępowania nakazuje aby nie ujawniać
pewnych faktów i informacji przedwcześnie, albowiem uczynienie tego mogłoby zniweczyć
starania śledczych.

Wskazana zasada tajności akt postępowania przygotowawczego przejawia się w tym, iż (zgodnie
z treścią przepisu art. 156 § 5 Kodeksu postępowania karnego) w toku postępowania
przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym
udostępnia się akta (oraz umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii, w tym uwierzytelnionych)
jedynie za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Za zgodą prokuratora akta
mogą być udostępniane w wyjątkowych przypadkach osobom trzecim.

Udostępnienie akt następuje w drodze zarządzenia, na które stronom (i tylko im) służy zażalenie,
jeśli zapada decyzja odmowna (art. 159 Kodeksu postępowania karnego). Należy podkreślić, iż
nie są określone przez ustawodawcę żadne przesłanki warunkujące wyrażenie zgody na
udostępnienie akt stronom na tym etapie, za wyjątkiem uregulowania dotyczącego udostępniania
akt sprawy w części zawierającej dowody wskazane w wniosku o zastosowanie lub przedłużenie
tymczasowego aresztowania (art. 156 § 5a KPK). Należy zatem uznać, iż decyzję każdorazowo i
autonomicznie podejmował będzie organ prowadzący dane postępowanie, zaś nadrzędną
wartością którą będzie się kierował będzie dobro postępowania.

7. Dost p stron do akt post powania przygotowawczego 


Art.  156.  [Przeglądanie akt sprawy, czynienie odpisów i kserokopii]

§  1. Stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta
sprawy sądowej oraz daje możność sporządzenia z nich odpisów lub kopii. Za zgodą prezesa
sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom. Informacje o aktach sprawy mogą
być udostępnione także za pomocą systemu teleinformatycznego, jeżeli względy techniczne nie
stoją temu na przeszkodzie.

§  2. Na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatnie kopie dokumentów z akt
sprawy. Kopie takie wydaje się odpłatnie, na wniosek, również innym stronom, pełnomocnikom i
przedstawicielom ustawowym. Zarządzenie w przedmiocie wniosku może wydać również
referendarz sądowy. Od kopii wykonanej samodzielnie nie pobiera się opłaty.

§  3. Prezes sądu lub referendarz sądowy może w razie uzasadnionej potrzeby zarządzić wydanie
odpłatnie uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy.

fi
ę
ę
fi
§  4. Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajności
"tajne" lub "ściśle tajne", przeglądanie akt, sporządzanie odpisów i kopii odbywa się z
zachowaniem rygorów określonych przez prezesa sądu lub sąd. Uwierzytelnionych odpisów i
kopii nie wydaje się, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§  5. Jeżeli nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony
ważnego interesu państwa, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom,
pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie
odpisów lub kopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kopie. W przedmiocie
udostępnienia akt, sporządzenia odpisów lub kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów lub
kopii prowadzący postępowanie przygotowawcze wydaje zarządzenie. W wypadku odmowy
udostępnienia akt pokrzywdzonemu na jego wniosek należy poinformować go o możliwości
udostępnienia mu akt w późniejszym terminie. Z chwilą powiadomienia podejrzanego lub obrońcy
o terminie końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego
pokrzywdzonemu, jego pełnomocnikowi lub przedstawicielowi ustawowemu nie można odmówić
udostępnienia akt, umożliwienia sporządzania odpisów lub kopii oraz wydania odpisów lub kopii.
Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych
wypadkach udostępnione innym osobom. Prokurator może udostępnić akta w postaci
elektronicznej.

§  5a. W razie złożenia w toku postępowania przygotowawczego wniosku o zastosowanie albo

przedłużenie tymczasowego aresztowania podejrzanemu i jego obrońcy udostępnia się
niezwłocznie akta sprawy w części zawierającej treść dowodów dołączonych do wniosku, z
wyłączeniem dowodów z zeznań świadków, o których mowa w art. 250 § 2b.

§  5b. Przepis § 5 stosuje się odpowiednio do udostępniania akt zakończonego postępowania

przygotowawczego.

§  6. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty za wydanie

kopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy, mając na uwadze koszt
wykonania takich kopii i odpisów.

V. Przesłanki procesowe



Przesłanki procesowe to stany (sytuacje, okoliczności) warunkujące dopuszczalność wszczęcia i
kontynuacji procesu lub poszczególnych czynności procesowych.


Art.  17.  [Negatywne przesłanki procesowe]

§  1.   Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:

1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego
popełnienia;

2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia
przestępstwa;

3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma;

4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze;

5) oskarżony zmarł;

6) nastąpiło przedawnienie karalności;

7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie
zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się;

8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych;

9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela;

10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby
uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej;

11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.

§  2. Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia władzy, od których ustawa uzależnia ściganie,
organy procesowe dokonują tylko czynności niecierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów
i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony lub
zezwolenie będzie wydane.

§  3. Niemożność przypisania winy sprawcy czynu nie wyłącza postępowania dotyczącego

zastosowania środków zabezpieczających.

§  4. Istnienie okoliczności określonych w § 1 pkt 4-6 nie wyłącza postępowania w przedmiocie

przepadku, o którym mowa w art. 45a § 2 Kodeksu karnego i art. 43a Kodeksu karnego
skarbowego.

VI. DOWODY

1. Elementy wniosku dowodowego.

art. 169 k.p.k.
§ 1. We wniosku dowodowym należy podać oznaczenie dowodu oraz okoliczności, które mają
być udowodnione. Można także określić sposób przeprowadzenia dowodu.

§ 2. Wniosek dowodowy może zmierzać do wykrycia lub oceny właściwego dowodu.

Dowód musi być oznaczony w taki sposób, aby możliwe było jego przeprowadzenie. Chodzi o
wskazanie kluczowych danych: adresu powoływanego świadka, wskazanie miejsca dokumentu,
który ma być sprawdzany, oznaczenie nieruchomości itp.

We wniosku dowodowym wzmiankę o chęci przeprowadzenia dowodu przedstawiamy

oznaczając dowód i wskazując okoliczność.

Przykład:

„Wnoszę o przeprowadzenie dowodu z aktu małżeństwa X i Y oznaczonego numerem C/

HG1/1900, zawartym dnia 01.01.1900 na okoliczność dowiedzenia, że X i Y są małżeństwem”

Źle oznaczony dowód nie zostanie dopuszczony przez sąd. Warto zapoznać się z przesłankami
oddalenia wniosku dowodowego z art. 170 k.p.k. Należy pamiętać, że wniosek dowodowy nie
musi być złożony jedynie pisemnie, ale również ustnie do protokołu.

2. Sposoby wprowadzania dowodów do procesu karnego

Wprowadzanie dowodów do procesu- czynność polegająca na włączeniu do procesu karnego
źródeł dowodowych w celu wykorzystania w postępowaniu przed danym organem procesowym
pochodzących od nich środków dowodowych.

Inicjatywa dowodowa- uprawnienie do wprowadzania dowodów do procesu; przysługuje

organom procesowym, w tym sądowi, które mogą wprowadzać dowody z urzędu, oraz stronom, a
w ograniczonym zakresie także biegłym.

Art. 167 k.p.k.

„Dowody przeprowadza się na wniosek stron albo z urzędu”

WNIOSEK DOWODOWY -- DOPUSZCZENIE DOWODU -- PRZEPROWADZENIE DOWODU

3. Wyjaśnij co oznacza, że tajemnica obrończa jest zakazem dowodowym

bezwzględnym i niezupełnym.
Art.  178.  [Tajemnica obrończa, tajemnica spowiedzi]
Nie wolno przesłuchiwać jako świadków:

1) obrońcy albo adwokata lub radcy prawnego działającego na podstawie art. 245 § 1, co do
faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę;

2) duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.

Ogólna zasada z ćwiczeń: Zakazy dowodowe oparte są o pewne wartościowanie, ustawodawca

uznał, że w niektórych sytuacjach ważniejsze od prawdy materialnej i dobra procesu są inne
wartości chronione prawnie. W polskim prawie obowiązuje zamknięty katalog zakazów
dowodowych:

A) zupełne - zakazy dowodowe dotyczące okoliczności, których nie można ustalić na podstawie
żadnego innego dowodu (przykład: art. 108 kpk - tajemnica narady sędziowskiej - podsłuchanie
narady sędziowskiej nie może być dowodem w sprawie)

B) niezupełne - zakazy dowodowe dotyczące okoliczności, które mogą być ustalone na

podstawie innych dowodów (przykład: art. 178 kpk - tajemnica obrończa - podsłuchanie rozmowy
adwokata i klienta może być dowodem w sprawie)

 Zakazy dowodowe dzielimy ze względu na moc ich obowiązywania na

1) względne - takie, z których można zostać zwolniony (przykład: art. 180 § 2 kpk - tajemnica
adwokacka, radcowska, lekarska, prokuratorii generalnej…)

2) bezwzględne - te zakazy dowodowe, których nigdy nie można uchylić (przykład: art. 178 kpk –
tajemnica obrończa)

Tajemnica obrończa ≠ tajemnica adwokacka/radcowska

Klienci adwokatów, radców i innych osób jako obrońców chronieni są tajemnicą obrończą na
podstawie art. 178 k.p.k. Tajemnica ta obowiązuje nawet po śmierci klienta, nawet po porzuceniu
zawodu adwokata/radcy przez obrońcę. Chodzi o wszystkie tajemnice związane z wykonywaniem
zawodu, również te proceduralne.

Klienci adwokatów/radców prawnych jako pełnomocników (nie obrońców wg art. 178) chronieni
są tajemnicą adwokacką/radcowską na podstawie art. 180 § 2 – z tej tajemnicy pod warunkiem
zapisanym w niniejszym przepisie pełnomocnicy/lekarze/dziennikarze… mogą być zwolnieni

Odpowiedź na pytanie: Tajemnica obrończa jest zakazem dowodowym bezwzględnym, ze

względu na to, że nie może być ona uchylona i obrońcy w żadnym wypadku nie mogą być
przesłuchiwani co do faktów obrony. Tajemnica obrończa jest zakazem dowodowym niezupełnym
tzn.że pewne okoliczności można dowieść na podstawie innych dowodów, a w przypadku
dowiedzenia się przez osoby trzecie o faktach co do obrony, ich zeznanie o wiedzy na temat
danych okoliczności mogą być dowodem w prawie (inaczej w przypadku zakazu dowodowego
zupełnego, gdzie zeznania osoby trzeciej np. co do przebiegu narady sędziowskiej nie mogą być
dowodem w sprawie).

4. Opisz jedną z niedozwolonych metod dowodzenia wybraną przez siebie

Jeśli chodzi stricte o niedozwolone METODY dowodzenia, k.p.k. wyróżnia dwie podstawowe,
wymienione w art. 171 §  5:

„Niedopuszczalne jest:

1) wpływanie na wypowiedzi osoby przesłuchiwanej za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej;

2) stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych wpływających na procesy

psychiczne osoby przesłuchiwanej albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej
organizmu w związku z przesłuchaniem.”

Nie wprost kodeks wskazuje w § 1 a contrario, że każde naruszenie swobody wypowiedzi osoby
przesłuchiwanej w granicach określonych celem danej czynności jest niedozwoloną metodą
dowodzenia. Zasada jest prosta: Podczas przesłuchania najpierw osoba przesłuchiwana może
swobodnie wypowiedzieć się co do okoliczności określonych celem przesłuchania, natomiast
później można kierować do niej pytania.

5. Przesłanki powołania biegłego w procesie karnym

Powyższe regulują przepisy od art. 193 k.p.k.

Przesłanka warunkująca powołanie biegłego z art. 193 k.p.k.

§ 1. Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy

wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych.

Dodatkowo: przesłanka formalna o dopuszczeniu dowodu z art. 194 k.p.k.

„O dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego wydaje się postanowienie, w którym należy wskazać:

1) imię, nazwisko i specjalność biegłego lub biegłych, a w wypadku opinii instytucji, w razie
potrzeby, specjalność i kwali kacje osób, które powinny wziąć udział w przeprowadzeniu
ekspertyzy;

2) przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformułowaniem, w miarę potrzeby, pytań szczegółowych;

3) termin dostarczenia opinii.”

Należy pamiętać o biegłych ad hoc, o instytucji wyłączenia biegłego, a opiniach łączonych, o

konieczności złożenia przysięgi przez biegłego, konieczności zachowania tajemnicy oraz o formie
i treści opinii (art. 200). Biegły nie jest upoważniony do oceny wiarygodności dowodu!

fi
6. Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego
Wyczerpująco o tym art. 202 k.p.k.

„Art.  202.  [Opinia o stanie zdrowia psychicznego]

§ 1. W celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego sąd, a w postępowaniu
przygotowawczym prokurator, powołuje co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów.

§ 2. Na wniosek psychiatrów do udziału w wydaniu opinii powołuje się ponadto biegłego lub
biegłych innych specjalności.

§ 3. Do udziału w wydaniu opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego, w zakresie

zaburzeń preferencji seksualnych, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, powołuje
biegłego lekarza seksuologa.

§ 4. Biegli nie mogą pozostawać ze sobą w związku małżeńskim ani w innym stosunku, który
mógłby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do ich samodzielności.

§ 5. Opinia biegłych powinna zawierać stwierdzenia dotyczące zarówno poczytalności

oskarżonego w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu, jak i jego aktualnego stanu zdrowia
psychicznego, a zwłaszcza wskazanie czy stan ten pozwala oskarżonemu na udział w
postępowaniu i na prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny, a w razie potrzeby
także stwierdzenia co do okoliczności wymienionych w art. 93b Kodeksu karnego.

Warto przeczytać 203 o obserwacji w zakładzie leczniczym.

7. Przesłanki zarządzenia kontroli i utrwalenia treści rozmów telefonicznych.

Długi i wyczerpujący art. 237 (z ćwiczeń: należy pamiętać, że utrwalania TREŚCI rozmów
telefonicznych nie można zarządzić na podstawie art. 218 – na tej podstawie tylko wykazy
połączeń, lokalizacja itp.)



Art.  237.  [Warunki zastosowania, organ, podmioty kontrolowane, odtwarzanie zapisów]

§ 1. Po wszczęciu postępowania sąd na wniosek prokuratora może zarządzić kontrolę i utrwalanie
treści rozmów telefonicznych w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się
postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

§ 2. W wypadkach niecierpiących zwłoki kontrolę i utrwalanie treści rozmów telefonicznych może
zarządzić prokurator, który jest obowiązany zwrócić się w terminie 3 dni do sądu z wnioskiem o
zatwierdzenie postanowienia. Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie wniosku w terminie 5 dni
na posiedzeniu bez udziału stron. W wypadku niezatwierdzenia postanowienia prokuratora sąd w
postanowieniu wydanym w przedmiocie wniosku zarządza zniszczenie wszystkich utrwalonych
zapisów. Zaskarżenie postanowienia wstrzymuje jego wykonanie.

§ 3. Kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych są dopuszczalne tylko wtedy, gdy toczące
się postępowanie lub uzasadniona obawa popełnienia nowego przestępstwa dotyczy:

1) zabójstwa;

2) narażenia na niebezpieczeństwo powszechne lub sprowadzenia katastrofy;

3) handlu ludźmi;

4) uprowadzenia osoby;

5) wymuszania okupu;

6) uprowadzenia statku powietrznego lub wodnego;

7) rozboju, kradzieży rozbójniczej lub wymuszenia rozbójniczego;

8) zamachu na niepodległość lub integralność państwa;

9) zamachu na konstytucyjny ustrój państwa lub jego naczelne organy, albo na jednostkę Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

10) szpiegostwa lub ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne";

11) gromadzenia broni, materiałów wybuchowych lub radioaktywnych;

12) fałszowania oraz obrotu fałszywymi pieniędzmi, środkami lub instrumentami płatniczymi albo
zbywalnymi dokumentami uprawniającymi do otrzymania sumy pieniężnej, towaru, ładunku albo
wygranej rzeczowej albo zawierającymi obowiązek wpłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach
lub stwierdzenie uczestnictwa w spółce;

12a) podrabiania lub przerabiania faktur lub używania faktur podrobionych lub przerobionych w
zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności
publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym oraz
wystawiania i używania faktur poświadczających nieprawdę co do okoliczności faktycznych
mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu
albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym;

13) wytwarzania, przetwarzania, obrotu i przemytu środków odurzających, prekursorów, środków

zastępczych lub substancji psychotropowych;

14) zorganizowanej grupy przestępczej;

15) mienia znacznej wartości;

16) użycia przemocy lub groźby bezprawnej w związku z postępowaniem karnym;

16a) składania fałszywych zeznań oraz przedstawienia przez biegłego, rzeczoznawcę lub

tłumacza fałszywej opinii, ekspertyzy lub tłumaczenia;

16b) fałszywego oskarżenia innej osoby o popełnienie przestępstwa, przestępstwa skarbowego

lub wykroczenia skarbowego;

16c) tworzenia fałszywych dowodów lub innych podstępnych zabiegów, kierujących przeciwko

innej osobie ściganie o przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe albo
podejmowania takich zabiegów w toku postępowania;

16d) zatajenia dowodów niewinności osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa,

przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;

16e) zawiadomienia organu powołanego do ścigania o niepopełnionym przestępstwie lub

przestępstwie skarbowym;

16f) poplecznictwa;

16g) niezawiadomienia o przestępstwie;

17) łapownictwa i płatnej protekcji;

18) stręczycielstwa, kuplerstwa i sutenerstwa;

19) przestępstw określonych w rozdziale XVI ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.
U. z 2020 r. poz. 1444 i 1517) oraz w art. 5-8 Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału
Karnego, sporządzonego w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r. (Dz. U. z 2003 r. poz. 708 oraz z 2018 r.
poz. 1753), zwanego dalej "Statutem".

§ 3a. Kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych są dopuszczalne również w celu

ujawnienia mienia zagrożonego przepadkiem, o którym mowa w art. 45 § 2 Kodeksu karnego albo
art. 33 § 2 Kodeksu karnego skarbowego.

§ 4. Kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych są dopuszczalne w stosunku do osoby

podejrzanej, oskarżonego oraz w stosunku do pokrzywdzonego lub innej osoby, z którą może się
kontaktować oskarżony albo która może mieć związek ze sprawcą lub z grożącym
przestępstwem.

§ 5. Urzędy i instytucje prowadzące działalność telekomunikacyjną oraz przedsiębiorca

telekomunikacyjny w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne,
obowiązani są umożliwić wykonanie postanowienia sądu lub prokuratora w zakresie
przeprowadzenia kontroli rozmów telefonicznych oraz zapewnić rejestrowanie faktu
przeprowadzenia takiej kontroli.

§ 6. Prawo odtwarzania zapisów ma sąd lub prokurator, a w wypadkach niecierpiących zwłoki, za

zgodą sądu lub prokuratora, także Policja.

§ 7. Prawo zapoznawania się z rejestrem przeprowadzonych kontroli rozmów telefonicznych ma

sąd, a w postępowaniu przygotowawczym - prokurator.

8. Notoryjność jako surogat udowodnienia.

z łac. notorius – znany.

Chodzi tu o fakty powszechnie znane (notoryjność powszechna), które nie wymagają dowodu.
Powoływanie się na fakty notoryjne w treści pisma procesowego nie wymaga przedstawienia
dowodu na prawdziwość okoliczności faktycznych, powszechnie znanych/obowiązujących.

Zwięźle opisuje to art. 168 k.p.k. noszący tytuł (z lex) „fakty notoryjne”

„Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. To samo dotyczy faktów znanych z urzędu,
należy jednak zwrócić na nie uwagę stron. Nie wyłącza to dowodu przeciwnego.”

Wyróżniamy również notoryjność sądową. Notoryjność sądowa to wiedza, którą

posiada sąd uzyskana w toku wykonywania przez niego działalności urzędowej. Sąd zobowiązany
jest do zwracania stronie uwagi na to, które wiadomości stanowią dla niego fakty notoryjnie
urzędowo. Przykładowo wiedzą notoryjną sądową może być to, kto wykonuje stanowisko
dyrektora w danym szpitalu lub kto z biegłych sądowych jaką posiada specjalność.

9. Domniemania prawne w procesie karnym.

Obok notoryjności oraz oczywistości wyróżnia się jeszcze w procesie karnym instytucję
domniemania. Chodzi o domniemanie prawne, czyli takie które znajduje swoje umocowanie w
treści konkretnych przepisów (w przeciwieństwie do domniemania faktycznego, które można
zawsze obalić dowodem).

Można wyróżnić domniemanie prawne dwojakiego rodzaju: wzruszalne i niewzruszalne. Istotą

domniemania wzruszalnego jest naturalnie możliwość udowodnienia stanu przeciwnego do tego
ustanowionego przez domniemanie. Spośród domniemań wzruszalnych najważniejszą rolę
odgrywa domniemanie niewinności, które zakazuje traktować oskarżonego jako sprawcy
przestępstwa, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem skazującym
lub warunkowo umarzającym postępowanie. Domniemaniem wzruszalnym jest również
domniemanie prawidłowości wyroku (można zmienić wyrokiem zmieniającym alko uchylającym)

W procedurze karnej domniemań prawnych niewzruszalnych (czyli takich wobec których nie
można wyprowadzić kontr-dowodu) jest zaledwie kilka. Wynika to z uwagi na ich rangę i
znaczenie dla procesu, albowiem ustalają one pewne niesporne i nie mogące ulec zmianie do
końca procesu fakty oraz mogą wywoływać istotne skutki procesowe.

Przykłady:

40 KPK (domniemanie braku obiektywizmu sędziego)

125 KPK (pismo omyłkowo wniesione przed upływem terminu do niewłaściwego organu uważa
się a wniesione w terminie)

138 KPK (dot. adresu do doręczeń)

139 § 1 KPK (dot. zmiany miejsca zamieszkania bez podania nowego adresu)

439 KPK (domniemanie możliwości wpływu uchybienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej na

treść zaskarżonego wyroku)

447 § 1 KPK (apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku)

491 § 1 KPK (niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzenie

pojednawcze bez uzasadnionej przyczyny uważa się za odstąpienie od oskarżenia)

496 § 3 KPK (niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie

głównej bez usprawiedliwionej przyczyny uważa się za odstąpienie od oskarżenia)

Domniemania niewzruszalne:

nie mogą być obalone przeciwdowodem

wprowadzane wyjątkowo przez ustawodawcę

nie dotyczą głównego celu postępowania dowodowego (tzn. przestępstwa zarzucanego

oskarżonemu)

ich funkcją jest przyspieszenie procesu

10. Wskaż i zwięźle scharakteryzuj sytuacje, uprawniające świadka do odmowy składania zeznań.

Co do zasady zgodnie z art. 177 każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek
stawić się i złożyć zeznania.

Za art. 182 i 183 można jednak w szczególnych przypadkach odmówić składania zeznań bądź
odpowiedzi na pytania.



Art.  182.  [Prawo odmowy zeznań]
§ 1. Osoba najbliższa dla oskarżonego może odmówić zeznań.

§ 2. Prawo odmowy zeznań trwa mimo ustania małżeństwa lub przysposobienia.

§ 3. Prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest
oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem.

(Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub
stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a
także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. – art. 115 k.k.)

Art.  183.  [Prawo do odmowy udzielenia odpowiedzi na pytanie]

§ 1. Świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby
narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub
przestępstwo skarbowe.

 § 2. Świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść
zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą.

11. Dopuszczalność stosowania poligrafu w procesie



Art.  199a.  [Zgoda badanego na przeprowadzenie badań poligra cznych (wariografem)]
Stosowanie w czasie badania przez biegłego środków technicznych mających na celu kontrolę
nieświadomych reakcji organizmu badanej osoby możliwe jest wyłącznie za jej zgodą. Przepisu
art. 199 nie stosuje się. – art. 199 stanowi o tajemnicy biegłego i tajemnicy udzielającego pomocy
medycznej.

12. Co to są poszlaki? Jakie warunki muszą być spełnione, aby mogły

stanowić podstawę ustaleń faktycznych?
/wziąłem z infor/

W potocznym znaczeniu poszlaką, czy też dowodem poszlakowym jest dowód obciążający
jednak nie przeświadczający jednoznacznie o czyjeś winie.

Co jest uznawane za poszlakę

W postępowaniu dowodowym za poszlakę uznaje się fakt uboczny, co do którego nie zachodzą
wątpliwości, nie wskazujący wprost, że przestępstwa dokonała dana osoba, jednak pozwalający
na wnioskowanie co do tej okoliczności.

Poszlakami są więc fakty poboczne, dzięki którym można wnioskować co do faktu głównego,
którym jest ustalenie sprawcy przestępstwa.

Poszlaki nie dotyczą więc znamion przestępstwa, ale innych okoliczności, pełnią rolę pomocniczą
dla ustalenia tych znamion, mają charakter incydentalny.

Poszlakami są np.:

zabezpieczone na miejscu przestępstwa ślady linii papilarnych,

ślady butów, stóp,

ślady zapachowe, 

natomiast faktami głównymi zeznania naocznego świadka zdarzenia.

Do czego mogą służyć poszlaki 

Na podstawie poszlak mogą być tworzone również wersje kryminalistyczne. Ważne jest aby nie
wpadać przy tym w spiralę poszlak i nie tworzyć tzw. poszlak pośrednich, czyli wydedukowanych
z innych poszlak.

Aby bowiem dokonywać wnioskowania na podstawie poszlaki musi być ona pewna i stwierdzona.

W przypadku bowiem wątpliwości co do poszlaki, dalsze wnioskowanie na jej podstawie również
jest wysoce wątpliwe.

Wykorzystanie poszlak 

Oskarżenie opierające się na dowodach poszlakowych i tzw. proces poszlakowy w praktyce

wymagają od organów pricesowych wiele wysiłku. Sprawy takie często nazywane są jako takie w
których materiał dowodowy jest zbyt “mocny”, aby postępowanie umorzyć, oraz zbyt “słaby” aby
skierować akt oskarżenia.

Co stwierdził Sąd Najwyższy

De niując tę proces poszlakowy, Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń stwierdził: "Przez proces
poszlakowy należy rozumieć proces, w którym nie ma bezpośrednich dowodów winy, gdyż
poszlaki są dowodami niepełnymi, okolicznościami, na podstawie których można jedynie
wnioskować o winie; natomiast wyjaśnienia współoskarżonych, stwierdzających konkretne fakty
świadczące o winie oskarżonego, nie są poszlakami, lecz dowodami bezpośrednimi, i na taki ich
charakter nie ma wpływu ocena ich wiarygodności" (wyrok SN z 24.04.1975 r, OSNKW 1975, nr 8,
poz. 111).

Zamknięcie łańcucha poszlak

fi
fi
 W procesie poszlakowym łańcuch wiążących się ze sobą poszlak można uznać za zamknięty
tylko wówczas, gdy każda z poszlak będąca ogniwem tego łańcucha ustalona została w sposób
nie budzący wątpliwości i uniemożliwiający jakiekolwiek inne rozważania.

Takie prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione przez sąd uzależnione są od rozważenia

wszystkich okoliczności mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego.

W przeciwnym wypadku bowiem, pominięcie bądź nierozważenie przez sąd okoliczności

mogących podawać w wątpliwość chociażby tylko jedną z poszlak, nie tylko uniemożliwia
podjęcie prawidłowego rozstrzygnięcia o winie oskarżonego, ale także przeprowadzenie należytej
kontroli apelacyjnej, a także i kontroli kasacyjnej.

Udowodnienie faktu głównego

O dowodzie z poszlak jako pełnowartościowym dowodzie winy oskarżonego można mówić

dopiero wówczas, gdy zespół (łańcuch) poszlak rozumianych jako udowodnione fakty uboczne
prowadzi pośrednio do stwierdzenia jednej tylko wersji zdarzenia (fakt główny). Z niej powinno
wynikać, że oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu.

W konsekwencji, brak jest więc podstaw do przyjęcia, że dowód z poszlak pozwala na uznanie
winy oskarżonego, jeżeli zgromadzone poszlaki nie pozwalają na wykluczenie - stosując
określoną w art. 5 § 2 k.p.k. zasadę, iż nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na
korzyść oskarżonego - możliwości jakichkolwiek innych wersji zdarzenia (wyrok SN z 21
października 2002 r., V KKN 283/01).

W procesie poszlakowym ustalenie faktu głównego (winy oskarżonego) jest możliwe wtedy, gdy
całokształt materiału dowodowego pozwala na stwierdzenie, że inna interpretacja przyjętych
faktów ubocznych - poszlak (poza ustaleniem faktu głównego) nie jest możliwa. Poszlaki należy
uznać za niewystarczające do ustalenia faktu głównego, gdy nie wyłączają one wszelkich
rozsądnych wątpliwości w tym względzie, czyli inaczej - gdy możliwa jest także inna, od
zarzucanej oskarżonemu, wersja wydarzeń (wyrok SN z 15 października 2002 r., III KKN 68/00).

Podsumowanie

Prawidłowe orzekanie w procesie poszlakowym ma miejsce wówczas gdy każda z

rozpatrywanych poszlak została udowodniona w sposób niebudzący wątpliwości a w sprawie nie
znajdują się dowody pozwalające podważyć niekorzystną dla oskarżonego wersję wydarzeń oraz
gdy poszlaki te zazębiają się, tworzą łańcuch poszlak których ocena nie pozwala na przyjęcie
innej wersji wydarzeń, wykluczającej sprawstwo danej osoby odnośnie popełnionego
przestępstwa.







1. Ujęcie inflagranti

Ujęcie inflagranti - ujęcie sprawcy na „gorącym uczynku” czyli w momencie popełnienia przez niego
czynu zabronionego lub w pościgu zaraz po nim. Każdy ma prawo do zatrzymania takiej osoby jeżeli
zachodzi obawa że taka osoba może się ukryć lub nie będzie można ustalić jej tożsamości. Takiego
delikwenta należy oddać w ręce Policji.

2. Poręczenie majątkowe

Poręczenie majątkowe - ma służyć zabezpieczeniu że oskarżony po opuszczeniu aresztu

tymczasowego będzie się stawiał na każde wezwanie organów ścigania. Poręczenie może zostać
wpłacone przez oskarżonego lub inną osobę, mogą je stanowić:

a) pieniądze,
b) papiery wartościowe,
c) zastaw
d) hipoteka

Sąd lub prokurator może przed przyjęciem poręczenia zażądać wykazania źródła pochodzenia
przedmiotu poręczenia, ponieważ nie może ono pochodzić z przestępstwa. Wysokość i termin do
złożenia poręczenia określa się w postanowieniu, jest ona zależna od stanu majątkowego
oskarżonego i od szkodliwości zarzucanego mu czynu. W przypadku ucieczki lub ukrycia się
oskarżonego poręczenie przepada lub jest ściągnięte. Przepadek następuje na rzecz Skarbu Państwa
i może z niego skorzystać pokrzywdzony na zaspokojenie swoich roszczeń z przestępstwa jeżeli nie da
się w inny sposób naprawić szkody. W momencie ustania poręczenia zwraca się je do poręczyciela,
jednak w przypadku prawomocnego skazania oskarżonego zwrot następuje dopiero po rozpoczęciu
odbywania kary, a w przypadku niestawiennictwa do odbycia kary poręczenie przepada. Cofnięcie
poręczenia następuje w momencie przyjęcia nowego poręczenia majątkowego, zastosowania innego
środka zapobiegawczego lub odstąpienia od stosowania tego środka. Poręczyciela informuje się
każdorazowo o wezwaniu oskarżonego do wstawiennictwa.

Poręczenie regulują art. 266-274 KPK:

art. 266 - poręczenie majątkowe - przedmiot i podmiot
art. 267 - prawa poręczyciela
art. 268 - przypadek, ściągnięcie sumy poręczenia
art. 269 - Ustanie, cofnięcie poręczenia majątkowego
art. 270 - Przepadek poręczenia – organ, posiedzenie
art. 271 - Przyjęcie poręczenia społecznego (poręczenie może złożyć również pracodawca
oskarżonego, kierownik szkoły/uczelni oskarżonego, ogranizacja społeczna której oskarżony jest
członkiem)
art. 272 - Przyjęcie poręczenia indywidualnego (poręczenie od osoby godnej zaufania)
art. 273 - Prawa i obowiązki poręczającego
art. 274 - Skutki uchybienia zasadom poręczenia
3. Terminy stosowania tymczasowego aresztowania

Terminy stosowania tymczasowego aresztowania - Okres tymczasowego aresztowania liczy się od

dnia zatrzymania (art. 265 KPK). W postępowaniu przygotowawczym sąd stosuje tymczasowe
aresztowanie, co do zasady, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. W przypadku kiedy przez szczególne
okoliczności dotyczące sprawy nie można ukończyć postępowania przygotowawczego w tym
terminie, sąd rozpoznający sprawę na wniosek prokuratora może wydłużyć tymczasowe
aresztowanie do łącznie -12 msc jeżeli zachodzi taka potrzeba. Łączny okres stosowania
tymczasowego aresztowania nie może przekroczyć 2 lat do chwili wydania wyroku w pierwszej
instancji. Jeżeli zachodzi potrzeba stosowania tymczasowego aresztowania po wydaniu pierwszego
wyroku przez sąd pierwszej instancji, każdorazowe jego przedłużenie może następować na okres nie
dłuższy niż 6 miesięcy.

Przedłużenie tymczasowego aresztowania na okres przekraczający terminy wyżej jest możliwe, tylko
przez sąd apelacyjny na wniosek sądu, a na etapie postępowania przygotowawczego na wniosek
prokuratora przełożonego dla prokuratora prowadzącego sprawę - niezbędne jest istnienie któraś z
przesłanek:

a) konieczność zawieszenia postępowania karnego

b) czynności zmierzające do ustalenia/potwierdzenia tożsamości oskarżonego
c) prowadzenie czynności dowodowych w sprawie szczególnie zawiłej lub poza granicami
d) celowe przewlekanie postępowania przez oskarżonego.

Terminy tymczasowego aresztowania określa art. 263 KPK

4. Przesłanki ogólne stosowania środków zapobiegawczych

Przesłanki ogólne stosowania środków zapobiegawczych - stosuję się, aby zabezpieczyć prawidłowy
tok postępowania, a w niektórych przypadkach aby sprawca nie popełnił nowego ciężkiego
przestępstwa. Środki zapobiegawcze można stosować tylko i wyłącznie wtedy gdy dowody wskazują
na DUŻE prawdopodobieństwo popełnienia czynu przez oskarżonego. Zachodzi obowiązkowa
przesłanka iż osoba musi mieć przedstawione zarzuty. Środki zapobiegawcze można stosować tylko
do chwili rozpoczęcia wykonywania kary!

5. Wniosek o zmianę lub uchylenie środka zapobiegawczego

6. Przedłużenie tymczasowego aresztowania

Przedłużenie tymczasowego aresztowania - Terminy i sposób przedłużenia tymczasowego

aresztowania opisane w pkt 3 o terminach. W skrócie nie dłużej niż 12 miesięcy jednorazowo i nie
dłużej niż łącznie 2 lata. Na przedłużenie ponad te granicę potrzeba decyzji sądu apelacyjnego.

W §2 chodzi o to że jeżeli prokurator w materiale dowodowym ma coś co działa na korzyść

oskarżonego, a tego nie ujawnił drugiej stronie, to sąd to ujawnia i uwzględnia w decyzji o
tymczasowym aresztowaniu.
7. List gończy

Przykład postępowania przy wydaniu listu gończego:

Oskarżony został wezwany przez sąd do stawienia się na badania sądowo-psychiatryczne. Oskarżony
nie stawił się na kilka wyznaczonych przez sąd terminów. Sąd wydał postanowienie o poszukiwaniu
go listem gończym. Oskarżany został zatrzymany i doprowadzony do aresztu. Po wykonaniu badań
sądowo-psychiatrycznych sąd zwolnił oskarżonego z tymczasowego aresztowania.

W liście gończym podaje się:

1) Sąd lub prokuratora, który wydał postanowienie o poszukiwaniu listem gończym

2) Dane o osobie, które mogą ułatwić jej poszukiwanie, a przede wszystkim personalia, rysopis,
miejsce zamieszkania i pracy z dołączeniem fotografii poszukiwanego
3) Informacje o treści zarzutu postawionego oskarżonemu oraz o postanowieniu o jego
tymczasowym aresztowaniu albo o zapadły wyrok
4) Wezwanie każdego, kto zna miejsce pobytu poszukiwanego, do zawiadomienia o tym
najbliższej jednostki Policji, prokuratora lub sądu
 5) Ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej za ukrywanie poszukiwanego lub dopomaganie mu w
ucieczce

Można również podać nagrodę za ujęcie, a także udzielić zapewnienia o utrzymaniu tajemnicy co do
osoby informującej!

Publikacja:

1) List gończy rozpowszechnia się, zależnie od potrzeby, przez rozesłanie, rozplakatowanie lub
opublikowanie, w szczególności za pomocą prasy, radia, telewizji i Internetu
2) List gończy podlega rozpowszechnieniu przez opublikowanie za pomocą Internetu, chyba ze
sąd lub prokurator postanowi inaczej

8. Zakazy stosowania tymczasowego aresztowania (negatywne przesłanki stosowania

tymczasowego aresztowania)

W skrócie:

Pierwszy zakaz względny – art. 259 par 1

Drugi zakaz względny – art. 259 par 2

Trzeci zakaz względny – art. 259 par 3

Wyjątek – art. 259 par 4

9. Tymczasowe aresztowanie względnie predeliktualne

Art. 258 par 3 – Pozbawienie oskarżonego wolności w oparciu o podstawę z art. 258 par 3 kpk ma
chronić społeczeństwo przed dokonywaniem przez tę osobę kolejnego ciężkiego czynu przestępnego.
Tego typu tymczasowe aresztowanie określa się mianem względnie predeliktualnego

10. Proszę przedstawić dwa rodzaje poszukiwania oskarżonego

1) Art. 279 par 1 kpk – list gończy (opisany w pkt 7)

2) Art. 278 par kpk – zarządzenie sądu lub prokuratora o poszukiwaniu podejrzanego,
oskarżonego lub skazanego w celu ustalenia miejsca pobytu. Miejsce pobytu takiej osoby
musi być nieznane!

Pkt 2 cd. – Jest to forma „zwykłego poszukiwania” – zarządza się zarządzeniem, może być ono
zarządzone przez Policję (w przepisie ani w książce nie znalazłem infa czy rzeczywiście przez Policję,
ale na 100% mówił o tym Piechu na ćwiczeniach). Informacje o poszukiwaniu znajdują się wyłączenie
w rejestrze policyjnym, nie jest podawana wiadomość opinii publicznej.

Różnica między 279 a 278:

Poszukiwanie zwykłe (278) jest przeprowadzane w momencie kiedy nie jest znane miejsce pobytu
oskarżonego lub osoby podejrzanej, natomiast list gończy (279) w momencie kiedy w stosunku do
oskarżonego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, bez względu na to czy nastąpiło
przesłuchanie oskarżonego oraz oskarżony się ukrywa! 2 przesłanki
11. Policja sesyjna (czyli środki wymuszające zachowanie porządku w czasie rozprawy)

Dobrze opisane w książce!