1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

Συγκριτικός: -ώτερος, ωτέρα, ώτερον Συγκριτικός: -ότερος,-οτέρα, -ότερον

Υπερθετικός: -ώτατος, ωτάτη, ώτατον Υπερθετικός: -ότατος, -οτάτη, -ότατον

1. Όταν πριν την κατάληξη –ος του αρσενικού του 1. Όταν πριν από την κατάληξη –ος του
επιθέτου υπάρχει αρσενικού του επιθέτου υπάρχει μακρό φωνήεν
βραχύ φωνήεν (ε,ο) (η,ω) ή δίφθογγος (αι, ει, οι,…)
π.χ. νέ-ος, νέ-α, νέ-ον Π.χ. ξη-ρός, ξη-ρά, ξη-ρόν
νε-ώτερος, νε-ωτέρα, νεώτερον Ξη-ρότερος, ξη-ροτέρα, ξη-ρότερον
νε-ώτατος, νε-ωτάτη, νε-ώτατον Ξη-ρότατος, ξη-ροτάτη, ξη-ρότατον
σο-φός, σο-φή, σο-φόν Δίκαι-ος, δικαί-α, δίκαι-ον
σο-φώτερος, σο-φωτέρα, σο- φώτερον Δικαι-ότερος, δικαι-οτέρα, δικαι-ότερον
Εξαιρούνται τα: κενός, ξένος, στενός, που σχηματίζουν Δικαι-ότατος, δικαι-οτάτη, δικαι-ότατον
τα παραθετικά τους σε: 2. Όταν πριν από την κατάληξη –ος του
–ότερος, -ότατος αρσενικού του επιθέτου υπάρχει θέσει μακρό
Π.χ. στενός, στενή, στενόν φωνήεν, δηλ. βραχύ φωνήεν που το ακολουθούν 2
Στενότερος, στενοτέρα, στενότερον ή 3 σύμφωνα ή 1 διπλό (ξ,ψ,ζ) (:Θέσει μακρά
2. Όταν πριν από την κατάληξη –ος του συλλαβή)
αρσενικού του επιθέτου υπάρχει δίχρονο φωνήεν
(α,ι,υ) το οποίο κατά κανόνα θεωρείται βραχύ Π.χ. θερμ-ός, θερμ-ή, θερμ-όν
Π.χ. δυνα-τός, δυνα-τη, δυνα-τον Θερμ-ότερος, θερμ-οτέρα, θερμ-ότερον
Δυνατώτερος, δυνατωτέρα, δυνατώτερον Θερμ-ότατος, θερμ-οτάτη, θερμ-ότατον
Δυνατώτατος, δυνατωτάτη, δυνατώτατον
Ένδοξ-ος, ενδ-οξος, ένδοξον
* * * Έχουν το δίχρονο μακρό και κατά συνέπεια Ενδοξ-ότερος, ενδοξ-οτέρα, ενδοξ-ότερον
τα παραθετικά τους γράφονται με –ο τα ακόλουθα: Ενδοξ-ότατος, ενδοξ-οτάτη, ενδοξ-ότατον
1. τα επίθετα: ἰσχυρός, ἀνιαρός, ψιλός, λιτός, τρανός,
φλύαρος, ἄκρατος.
Π.χ. τραν-ός, τραν-ή, τραν-όν
Τραν-ότερος, τραν-οτέρα, τραν-ότερον
Τραν-ότατος, τραν-οτάτη, τραν-ότατον
2. Όσα επίθετα έχουν δεύτερο συνθετικό τα
ουσιαστικά:
Θυμός, τιμή, νίκη, λύπη, κίνδυνος, κύρος
Π.χ. ἐπι-κίνδυνος, -ος, -ον
Ἐπικινδυν-ότερος, -οτέρα, -ότερον
Ἐπικινδυν-ότατος, -οτάτη, -ότατον
Ἔντιμος, -ος, -ον
Ἔντιμ-ότερος, -οτέρα, -ότερον
Ἔντιμ-ότατος, -οτάτη, -ότατον
 1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

ΚΑΝΟΝΙΚΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΟΝΟΛΕΚΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΩΝ

Τὰ μονολεκτικὰ παραθετικὰ τῶν ἐπιθέτων σχηματίζονται κανονικὰ ἀπὸ τὸ θετικό, ἀφοῦ

στὸ θέμα (τοῦ ἀρσενικοῦ γένους) προστεθοῦν ὁρισμένες καταλήξεις ποὺ λέγονται
παραθετικὲς καταλήξεις. Οἱ πιὸ συνηθισμένες παραθετικὲς καταλήξεις εἶναι:
γιὰ τὸ συγκριτικό: -τερος, -τέρα, -τερος
γιὰ τὸ ὑπερθετικό: -τατος, -τάτη, -τατον.
Ἔτσι τὰ παραθετικὰ ποὺ σχηματίζονται μὲ τὶς παραπάνω καταλήξεις εἶναι δευτερόκλιτα
ἐπίθετα, τρικατάληκτα μὲ τρία γένη. Π.χ.
πτωχός (θέμα: πτωχο-)
συγκρ. πτωχό-τερος, πτωχο-τέρα, πτωχό-τερον
ὑπερθ. πτωχό-τατος, πτωχο-τάτη, πτωχό-τατον
βαρύς (θέμα: βαρυ-)
συγκρ. βαρύ-τερος, βαρυ-τέρα, βαρύ-τερον
ὑπερθ. βαρύ-τατος, βαρυ-τάτη, βαρύ-τατον
ἀληθής (θέμα: ἀληθεσ-)
συγκρ. ἀληθέσ-τερος, ἀληθεσ-τέρα, ἀληθέσ-τερον
ὑπερθ. ἀληθέσ-τατος, ἀληθεσ-τάτη, ἀληθέσ-τατον
μέλας (θέμα: μελαν-)
συγκρ. μελάν-τερος, μελαν-τέρα, μελάν-τερον
ὑπερθ. μελάν-τατος, μελαν-τάτη, μελάν-τατον
χαρίεις (θέμα: χαριετ-)
συγκρ. χαριέσ-τερος, χαριεσ-τέρα, χαριέσ-τερον
ὑπερθ. χαριέσ-τατος, χαριεσ-τάτη, χαριέσ-τατον
ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΩΝ
Μερικὰ παραθετικὰ ἐπιθέτων διαμορφώνονται ἀπὸ ἀναλογία πρὸς τὰ παραθετικὰ ἄλλων
ἐπιθέτων καὶ λήγουν ὅπως αὐτά (ἐλαφρός-ἐλαφρύτερος ὅπως τὸ βαρύτερος, χοντρός-
χοντρύτερος ὅπως τὸ παχύτερος, ἀντὶ γιὰ τὰ κανονικὰ ἐλαφρότερος, χοντρότερος).
Ἔτσι διαμορφώνονται οἱ ἀκόλουθες ἀναλογικὲς παραθετικὲς καταλήξεις:
α) -έστερος, -έστατος
Κατὰ τὰ παραθετικὰ τῶν σιγμόληκτων ἐπιθέτων σὲ -ης, -ες(ἀληθής, ἀληθέσ-τερος,
ἀληθέσ-τατος) σχηματίζουν τὰ παραθετικά τους
τὰ τριτόκλιτα ἐπίθετα σὲ -ων, -ον (γεν. –ονος),
καθὼς καὶ τὰ ἐπίθετα ἄκρατος (=αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει ἀνακατευτεῖ μὲ ἄλλον,
ανόθευτος), ἄσμενος (=εὐχαριστημένος), ἐρρωμένος (=δυνατός) καὶ πένης:
σώφρων (θέμα: σωφρον-)
σωφρον-έσ-τερος, σωφρον-έσ-τατος
εὐδαίμων (θέμα: εὐδαιμον-)
εὐδαιμον-ἐσ-τερος, εὐδαιμον-έσ-τατος
ἄκρατος (θέμα: ἀκρατο-)
ἀκρατ-έσ-τερος, ἀκρατ-έσ-τατος (καὶ ἀκρατό-τατος)
ἄσμενος (θέμα: ἀσμενο-)
ἀσμεν-έσ-τερος (καὶ ἀσμενώ-τερος), ἀσμεν-έσ-τατος
(καὶ ἀσμενώ-τατος)
ἐρρωμένος (θέμα: ἐρρωμενο-)
 1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

ἐρρωμεν-έσ-τερος, ἐρρωμεν-έσ-τατος
πένης (θέμα: πενητ-)
πεν-έσ-τερος, πεν-έσ-τατος
β) –ούστερος, -ούστατος
Τὸ ἐπίθετο ἁπλοῦς καὶ τὰ συνηρημένα ἐπίθετα τῆς β’ κλίσης μὲ β’ συνθ. τὸ
ὄνομα νοῦς σχηματίζουν τὰ παραθετικά τους σὲ -ούστερος, -ούστατος (κατὰ τὰ
παραθετικὰ σὲ -έστερος, -έστατος μὲ συναίρεση):
ἁπλοῦς (θέμα: ἁπλοο-)
ἁπλούστερος, ἁπλούστατος
(ἀπὸ τό) ἁπλο-έσ-τερος, ἁπλο-έσ-τατος
εὔνους (θέμα: εὐνοο-)
εὐνούστερος, εὐνούστατος
(ἀπὸ τό) εὐνο-έσ-τερος, εὐνο-έσ-τατος
γ) -ίστερος, -ίστατος
Τὰ μονοκατάληκτα ἐπίθετα ἅρπαξ, βλάξ, λάλος(=φλύαρος), κλέπτης, πλεονέκτης
σχηματίζουν τὰ παραθετικά τους σὲ -ίστερος, -ίστατος (κατὰ τὰ παραθετικὰ τοῦ ἄχαρις:
ἀχαρίστερος, ἀχαρίστατος)
ἅρπαξ (θέμα: ἁρπαγ-)
ἁρπαγ-ίσ-τερος, ἁρπαγ-ίσ-τατος
βλάξ (θέμα βλακ-)
βλακ-ίσ-τερος, βλακ-ίσ-τατος
λάλος (θέμα: λαλο-)
λαλ-ίσ-τερος, λαλ-ίσ-τατος
κλέπτης (θέμα: κλέπτα-)
κλεπτ-ίσ-τερος, κλεπτ-ίσ-τατος
πλεονέκτης (θέμα: πλεονεκτα-)
πλεονεκτ-ίσ-τερος, πλεονεκτ-ίσ-τατος
δ) –αίτερος, -αίτατος
Τὸ ἐπίθετο παλαιὸς σχηματίζει τὰ παραθετικά του μὲ θέμα τὸ ἐπίρρημα πάλαι σὲ -
αίτερος, -αίτατος:
Παλαιός, παλαίτερος, παλαίτατος
Ἀνάλογα πρὸς αὐτὸ σχηματίστηκαν τὰ παραθετικά:
γεραιός (=γέροντας, σεβαστός), γεραί-τερος, γεραί-τατος
σχολαῖος (=ἀργός, ἀργοκίνητος, σχολαί-τερος, σχολαί-τατος
Ἀπὸ αὐτὰ ἀποσπάστηκε ἡ κατάληξη –αίτερος, -αίτατος, μὲ τὴν ὁποία σχηματίζουν τὰ
παραθετικά τους ὁρισμένα ἐπίθετα σὲ -ος:
ἴσος, ἰσ-αί-τερος, ἰσ-αί-τατος, ὄψιος (=ὄψιμος), ὀψι-αί-τερος, ὀψι-αί-τατος
πλησίος, πλησι-αί-τερος, πλησι-αί-τατος, πρῷος (ἀπὸ τὸ πρώιος=πρωινός), πρῳ-αί-τερος,
πρῳ-αί-τατος, κ.ά.
 1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ (ΣΕ –ΊΩΝ, -ΙΣΤΟΣ)

Τὰ παραθετικὰ αὐτὰ σχηματίζονται πολλὲς φορὲς μὲ διάφορες φθογγικὲς παθήσεις ἤ καὶ
μὲ θέμα διαφορετικὸ ἀπὸ τὸ θέμα τοῦ θετικοῦ, γι’ αυτὸ λέγονται ἀνώμαλα παραθετικά.
Τὰ ἐπίθετα αὐτὰ εἶναι:
Θετικός Συγκριτικός Ὑπερθετικός Θέμα
αἰσχρός ὁ,ἡ αἰσχίων αἰσχιστος αἰσχ- (πβ. αἶσχ-ος)
τὸ αἴσχιον
ἐχθρός ὁ,ἡ ἐχθίων ἔχθιστος ἐχθ- (πβ. ἔχθ-ος=ἔχθρα)
τὸ ἔχθιον καὶ ὀμαλά: ἐχθρο-
καὶ ὀμαλά: ἐχθρό-τατος
ἐχθρότερος
ἡδύς ὁ, ἡ ἡδίων ἥδιστος ἡδ-
τὸ ἥδιον
καλός ὁ,ἡ καλλίων κάλλιστος καλλ- (πβ. κάλλος)
τὸ κάλλιον
μέγας ὁ,ἡ μείζων μέγιστος μεγ-
τὸ μεῖζον
ῥᾴδιος ὁ,ἡ ῥᾴων ῥᾷστος ῥα-
τὸ ῥᾴον
ταχύς ὁ,ἡ θάττων τάχιστος θαχ-
τὸ θᾶττον
ἀγαθός ὁ,ἡ ἀμείνων ἄριστος ἀμεν- καὶ ἀρ- (πβ. ἀρ-
τὸ ἄμεινον βέλτιστος ετή)
ὁ,ἡ βελτίων κράτιστος βελτ-
τὸ βέλτιον λῷστος κρετ-, κρατ- (πβ. κράτ-
ὁ,ἡ κρείττων ος)
τὸ κρεῖττον λω-
ὁ,ἡ λῴων
τὸ λῷον
κακός ὁ,ἡ κακίων κάκιστος κακ-
τὸ κάκιον χείριστος χερ-, χειρ-
ὁ,ἡ χείρων
τὸ χεῖρον
μακρός μακρό-τερος μακρό-τατος ὀμαλά
μήκιστος μηκ- (πβ. μῆκ-ος)
μικρός μικρό-τερος μικρό-τατος ὀμαλά
ὁ,ἡ ἐλάττων ἐλάχιστος ἐλαχ-
τὸ ἔλαττον ἐπιρρ. ἥκιστα ἡκ-
ὁ,ἡ ἧττων
τὸ ἧττον
ὀλίγος ὁ,ἡ μείων ὀλίγιστος με-, ὀλιγ-
τὸ μεῖον
πολύς ὁ,ἡ πλείων πλεῖστος πλε-
τὸ πλέον
 1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΩΝ ΣΕ –ΊΩΝ, -ΙΟΝ (ΚΑΙ –ΩΝ, -ΟΝ)

Τὰ συγκριτικὰ σὲ -ίων, -ίον (ἤ -ων, -ον) εἶναι δικατάληκτα ἐπίθετα τῆς γ΄ κλίσης μὲ τρία
γένη καὶ κλίνονται κατὰ τὸ ἀκόλουθο παράδειγμα:
Θέμα: βελτιον-, βελτιοσ-
Ἐνικός Πληθυντικός Δυϊκός
ὀνομαστική ὁ,ἡ βελτίων οἱ,αἱ βελτίον-ες τὼ βελτίον-ε
τὸ βέλτιον ἤ βελτίους τὼ βελτίον-ε
τὰ βελτίον-α ἤ
βελτίω
Γενική τοῦ,τῆς βελτίον-ος τῶν βελτιόν-ων τοῖν βελτιόν-οιν
τοῦ βελτίον-ος τῶν βελτιόν-ων τοῖν βελτιόν-οιν
Δοτική τῷ,τῇ βελτίον-ι τοῖς,ταῖς βελτίοσι(ν) τοῖν βελτιόν-οιν
τῷ βελτίον-ι τοῖς βελτίοσι(ν) τοῖν βελτιόν-οιν
Αἰτιατική τὸν,τὴν βελτίον-α τοὺς,τὰς βελτίον-αςἤ τὼ βελτίον-ε
ἤ βελτίω βελτίους τὼ βελτίον-ε
τὸ βέλτιον τὰ βελτίον-α ἤ βελτίω
Κλητική ὦ βέλτιον ὦ βελτίον-ες ἤ ὦ βελτίον-ε
ὦ βέλτιον βελτίους ὦ βελτίον-ε
ὦ βελτίον-α ἤ βελτίω

ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ. ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΜΕΤΟΧΩΝ

Τὰ περιφραστικὰ παραθετικὰ σχηματίζονται στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ, ὅπως καὶ στὴ νέα, μὲ
τὸ θετικὸ τοῦ ἐπιθέτου καὶ μὲ ὁρισμένο ποσοτικὸ ἐπίρρημα ἐμπρὸς ἀπὸ αὐτό. Ἔτσι ὁ
συγκριτικὸς βαθμὸς σχηματίζεται μὲ τὸ ἐπίρρημα μᾶλλονκαὶ ὁ ὑπερθετικὸς μὲ τὸ
ἐπίρρημα μάλιστα ἐμπρὸς ἀπὸ τὸ θετικό:
ἐπιμελής, μᾶλλον ἐπιμελής, μάλιστα ἐπιμελής
(πβ. μικρός, πιὸ μικρός, ὁ πιὸ μικρὸς ἤ πολὺ μικρός)
Ὅλα τὰ ἐπίθετα ποὺ σχηματίζουν μονολεκτικὰ παραθετικὰ μποροῦν νὰ σχηματίσουν
παράλληλα καὶ περιφραστικὰ παραθετικά. Σχηματίζουν τὰ παραθετικά τους μόνο
περιφραστικὰ οἱ μετοχὲς καὶ μερικὰ μονοκατάληκτα ἐπίθετα ποὺ χρησιμοποιοῦνται καὶ
ὡς οὐσιαστικά.
1) μετοχές: δυνάμενος – μᾶλλον δυνάμενος – μάλιστα δυνάμενος΄ συμφέρων –
μᾶλλον συμφέρων – μάλιστα συμφέρων΄ ὠφελῶν – μᾶλλον ὠφελῶν – μάλιστα
ὠφελῶν.
2) μονοκατάληκτα ἐπίθετα: εἴρων – μᾶλλον εἴρων – μάλιστα εἴρων΄ ἔνδακρυς –
μᾶλλον ἔνδακρυς – μάλιστα ἔνδακρυς.
Ἔτσι καὶ τὰ εὔελπις, κόλαξ, ὑβριστής, φιλόγελως κ.ἄ.
 1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Σὲ μερικὰ ἐπίθετα λείπει ὁ θετικὸς βαθμὸς ἤ καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο ἄλλους βαθμούς. Τὰ
παραθετικὰ τῶν ἐπιθέτων αὐτῶν λέγονται ἐλλειπτικὰ παραθετικά.
Τὰ περισσότερα ἐλλειπτικὰ παραθετικὰ παράγονται ἀπὸ ἐπιρρήματα, προθέσεις ἤ
μετοχές:
ἄνω, ἀνώ-τερος, ἀνώ-τατος, κάτω, κατώ-τερος, κατώ-τατος, πρό, πρό-τερος, πρῶτος (πρό-
ατος), ὑπέρ, ὑπέρ-τερος, ὑπέρ-τατος, ἐπικρατῶν, ἐπικρατ-έστερος, προτιμώμενος,
προτιμό-τερος
Μερικὰ ἐπίθετα δὲν σχηματίζουν παραθετικά, γιατὶ φανερώνουν ἰδιότητα, ποιότητα ἤ
κατάσταση ποὺ δὲν παρουσιάζει βαθμούς. Τέτοια ἐπίθετα εἶναι:
1) ὅσα φανερώνουν ὕλη: λίθινος, ἀργυροῦς, γήινος΄τοπικὴ ἤ χρονικὴ
σχέση: χερσαῖος, θαλάσσιος, θερινός, ἡμερήσιος΄ μέτρο: σταδιαῖος,
πηχυαῖος΄καταγωγή, συγγένεια: πατρῷος, μητρικός΄ μόνιμη
κατάσταση: θνητός, νεκρός κ.ἄ.
2) μερικὰ σύνθετα μὲ α’ συνθετικὸ τὸ στερητικὸ ἀ-:ἀθάνατος, ἄυλος, ἄυπνος,
ἄψυχος κ.ἄ.
3) μερικὰ συνθετικὰ μὲ α’ συνθετικὸ τὸ ἐπίθετο πᾶς ἤ τὴν πρόθεση ὑπέρ (ποὺ
ἔχουν μόνα τους ὑπερθετικὴ σημασία): πάνσοφος, πάντιμος, πάγκαλος -
ὑπερμεγέθης, ὑπέρλαμπρος κ.ἄ.
ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ
Πολλὰ ἐπιρρήματα τῆς ἀρχαίας ἐπιδέχονται σύγκριση καὶ γι’ αυτὸ σχηματίζουν
παραθετικά.
Σχηματίζουν ἔτσι παραθετικὰ στὴν ἀρχαία ἑλληνική:
1) ἐπιρρήματα σὲ -ως ποὺ παράγονται ἀπὸ ἐπίθετα. Τὰ ἐπιρρήματα αὐτὰ στὸν
συγκριτικὸ ἔχουν τύπο ὄμοιο μὲ τὴν ἐνικὴ αἰτιατικὴ τοῦ οὐδέτερου τοῦ συγκριτικοῦ
ἐπιθέτου καὶ στὸν ὑπερθετικὸ ἔχουν τύπο ὄμοιο μὲ τὴν πληθυντικὴ αἰτιατικὴ τοῦ
οὐδέτερου τοῦ ὑπερθετικοῦ ἐπιθέτου:
(δίκαιος), δικαίως, δικαιότερον, δικαιότατα
(σοφός), σοφῶς, σοφώτερον, σοφώτατα
(ἀληθής), ἀληθῶς, ἀληθέστερον, ἀληθέστατα
(σώφρων), σωφρόνως, σωφρονέστερον, σωφρονέστατα
(ἡδύς), ἡδέως, ἥδιον, ἥδιστα
(καλός), καλῶς, κάλλιον, κάλλιστα κ.ἄ.
2) τὰ ἐπιρρήματα εὖ (ἀντίστοιχο τοῦ ἐπιθέτου ἀγαθός),ὀλίγον καὶ πολύ:
εὖ, ἄμεινον, ἄριστα καὶ βέλτιον, βέλτιστα καὶ κρεῖττον, κράτιστα
ὀλίγον, μεῖον, ὀλίγιστα καὶ ἔλαττον, ἐλάχιστα καὶ ἧττον, ἥκιστα
πολύ, πλέον, πλεῖστα (ἤ πλεῖστον)
3) τὸ ἐπίρρημα μάλα (=πολύ), ποὺ οἱ τρεὶς βαθμοί του εἶναι: θετ. μάλα, συγκρ. μᾶλλον,
ὑπερθ. μάλιστα
4) μερικὰ τοπικὰ ἐπιρρήματα ποὺ παίρνουν παραθετικὲς καταλήξεις –τέρω, -τάτω:
ἄνω, ἀνωτέρω, ἀνωτάτω
ἄπωθεν (=μακριά), ἀπωτέρω, ἀπωτάτω
ἐγγύς (=κοντά), ἐγγυτέρω, ἐγγυτάτω καὶ ἐγγύτερον, ἐγγύτατα καὶ ἔγγιον, ἔγγιστα
ἔξω, ἐξωτέρω, ἐξωτάτω
ἔσω (καὶ εἴσω), ἐσωτέρω, ἐσωτάτω
 1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

κάτω, κατωτέρω, κατωτάτω

πόρρω, πορρωτέρω, πορρωτάτω
πέρα, περαιτέρω, -
5) μερικὰ χρονικὰ ἐπιρρήματα μὲ παραθετικὲς καταλήξεις
–(αί)τερον, -(αί)τατα:
πάλαι, παλαίτερον, παλαίτατα
πρωί, πρωιαίτερον, πρωιαίτατα ἤ πρῳαίτερον, πρῳαίτατα
ὀψέ (=ἀργά), ὀψιαίτερον, ὀψιαίτατα
Καὶ τὰ παραθετικὰ τῶν ἐπιρρημάτων, ὅπως καὶ τῶν ἐπιθέτων, ἐκφέρονται κάποτε
περιφραστικὰ μὲ τὸμᾶλλον, μάλιστα καὶ τὸ θετικό, π.χ.:
σοφῶς, μᾶλλον σοφῶς, μἀλιστα σοφῶς
ἡδέως, μᾶλλον ἡδέως, μάλιστα ἡδέως
 1ο Γυμνάσιο Σητείας Γ΄Γυμνασίου

Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσετε τα κενά βάζοντας τα επίθετα που βρίσκονται στην παρένθεση
στον τύπο που σας ζητείται.
(-ότερος,-α,-ον/-ότατος,-η,-ον ή- ώτερος,-α,-ον/ -ώτατος,-η,-ον)
1. Μὴ γίγνου πρεσβυτέρων_____________(πρᾶος, αρσ. συγκριτικός) καὶ
ἐπισκόπων______________(ὁσιος, αρσ. συγκριτικός).
2. Ἐπεὶ τοῖς γε κομψοτέροις καὶ ______________(γλαφυρός, δοτ. πληθ. αρσ. συγκριτικός ) τῶν
ζῴων οὐκἔστι φυγὴ κακοῦ τέλος.
3. Ὑμεῖς δὲ ὄντες _______________ (πλούσιος, ονομ. πληθ. αρσ. συγκριτικός
) πάντων πεποιήκατε πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων.
4. Πάντα δὲ περιεσκεμμένως δραματουργῶν τὰς πρὸς Ἡρώδην ὁδοὺς ταῖς διαβολαῖς ἐποιεῖτο ___
____________(τεχνικός, θηλ. αιτ. πληθ. υπερθετικός).
5.Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ____________ ( τίμιος, ονομ. ουδ. συγκρικτικός)
καὶ ______________(σεμνός, ονομ. ουδ. συγκρικτικός) καὶ ______________ (ἅγιος, ονομ. ουδ.
συγκρικτικός).
6. ________________(αἱρετός, ονομ. αρσ. συγκρικτικός) ἐστι ὁ θάνατος τοῦ ἀτίμου βίου.
7. Πάντα γὰρ Ἀντίπατρος ἦν, καὶ τὰ πικρότατον Ἀλεξάνδρῳ, πάντα ἦν ἡ Ἀντιπάτρου μήτηρ,
σύμβουλος κατ’ αὐτῶν μητρυιᾶς_______________ (χαλεπός,ονομ.ενικού.θηλ.
συγκριτικός)καὶ _____________ τι (πολύ, ουδ. αιτ. ενικού,
συγκριτικός) προγόνων μισοῦσα τοὺς ἐκ βασιλίδος.
8. Βοιωτοὶ _______________ ( βάρβαρος, ονομ. πληθ., αρσ. συγκριτικός) τυγχάνουσι ὄντες ἢ
Θετταλοί.
9. _________________ (σκληρός, ονομ. ενικού ,αρσ. συγκριτικός) σοι πρὸς κέντρα λακτίζειν.
10. Σοφοῖς ὁμιλῶν ἐκβήσει______________ (σοφός, ονόμ. ενικού ,αρσ. συγκριτικός).
11. Τί γὰρ ἂν τούτων ____________ (ἀνιαρός, αιτ. ενικού, ουδ. συγκριτικός) ἀκούσειεν;
12. Τὸ τῶν κρηνῶν ὕδωρ _____________ (ψυχρός, ονομ. ουδ. υπερθετικός) καὶ
_____________(διαυγής, ονομ. ουδ. υπερθετικός) ἐστι.
13.Ἐθεράπευον Ἀντίπατρον ἤδη, συναφίστα δ’ ἕκαστον τὰ τοῦ βασιλέως προστάγματα, παραγγεί
λαντος τοῖς _____________ (τίμιος, αρσ. δοτ. πληθ. υπερθετικός) μήτε προσιέναι
μήτε προσέχειν τοῖς περὶ Ἀλέξανδρον.
2) Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των παρακάτω επιθέτων σε - ότερος, - οτατος ή σε -
ωτερος,- ωτατος.
θερμ….. τέρους
ἠρεμ….. τάτην
νε….. τατος
ἐντον…τατος
σοφ….. τέρους
δικαι….τεροι
ὠφελιμ…τατοι
φοβερ…τέραν
ἐνδοξ….τατον
σεμν… τέρας
γενναι….τατος
ἐντιμ....τατος