Macierz transformacji – tworzywa

Zmiana postaci zewnętrznej-zmiana kształtu i rozmiar(gięcie,miażdżenie)/

Zmiana postaci wewnętrznej-zmiana własności bez zmiany kształtu(hartowanie,wyżarzanie)/
Zmiana położenia-transport ciał stałych(przewody, rurociągi, zsypy)/
Podział-cięcie, rozdrabnianie/
Łączenie-spawanie,montaż,klejenie,połączenie gwintowe/
Przechowywanie-magazynowanie,składowanie

Analogie spadku i przepływu z przykładami

Dla układów elektrycznych zmiennymi są:
• przepływu - natężenie prądu [A]
• spadku - napięcie [V]
Dla układów mechanicznych zmiennymi są:
• przepływu - siła [N] lub moment siły [Nm]
• spadku - prędkość liniowa [m/s] lub prędkość kątowa [rad/s]
Dla układów termicznych zmiennymi są:
• przepływu - szybkość przepływu ciepła [J/s⋅K]
• spadku - temperatura [K]
Dla układów hydraulicznych zmiennymi są:
• przepływu - natężenie przepływu [m3/s]
• spadku - ciśnienie lub różnica ciśnień [Pa]

3.Silnik cieplny i pompa cieplna – przykłady i definicje

Silnik cieplny - Cykl Carnota jest cyklem składającym się z dwóch przemian izotermicznych oraz
dwóch przemian izoentropowych; jest cyklem o największej możliwej sprawności.

Korpus – definicja i przykład

Korpusami nazywa się te części maszyny, które łączą w jedną całość pozostałe jej elementy.
Zadaniem korpusów jest utrzymanie elementów maszyny w określonych wzajemnych położeniach i
przejmowanie obciążeń.

Definicja Maszyna-mechanizm lub zespół mechanizmów przeznaczony do wykonania zadanej

pracy użytecznej związanej z procesem wytwarzania lub przemiany energii.

Klasyfikacja maszyn z punktu widzenia ich przeznaczenia i dla kryterium energetycznego. 

-Maszyny technologiczne - służą do przetwarzania surowców lub półwyrobów polegającego na
zmianie ich kształtu, własności fizycznych, chemicznych, barwy i przekształcenia ich
Maszyny transportowe - służą do zmiany miejsca położenia ciał stałych, cieczy i gazów
• bliskiego zasięgu – transport wewnętrzny w obrębie danego zakładu
• dalekiego zasięgu
Maszyny energetyczne - maszyny przetwarzające energię, przykładowo: generatory elektryczne,
generatory hydrauliczne, transformatory, pompy, silniki
Maszyny cybernetyczne - maszyny matematyczne służące do przetwarzania informacji (np.
komputer, kalkulator)
Maszyny pomiarowe i sterujące - maszyny służące do identyfikacji wartości oraz generowania
sygnałów sterujących, zgodnie z wcześniej zaimplementowanym schematem działania
Maszyny bioniczne - maszyny zastępujące elementy lub całe systemy występujące w sposób
naturalny w przyrodzie

Różnica między koparką a ładowarką…

Koparka - maszyna samojezdna przeznaczona do odspajania gruntu (w robotach ziemnych) lub
kopaliny (w górnictwie odkrywkowym), przemieszczania urobku na niewielką odległość,
ładowania na środki transportu lub odkładania.
Ładowarka - maszyna służąca do ładowania towarów na środki transportu.Przykład zespołów
maszyn pracujących przy urabianiu złoża rudy miedzi

Pojęcie układu napędowego.

Napędami nazywa się ogólnie urządzenia służące do przekazywania energii ruchu z miejsca jej
wytwarzania (silnik) do urządzenia zużytkowującego energię.

Podstawowe parametry silników tłokowych:

• ilość cylindrów (szt.)
• średnica i skok cylindrów [mm]
• pojemność skokowa [dm3]
• stopień sprężania [-]
• max prędkość obrotowa [obr/min]
• max moment [Nm]
• max moc [kW]

Parowy silnik tłokowy (maszyna parowa)

Para wytworzona w oddzielnym kotle parowym jest wprowadzana przez zawór (przepustnicę) i
zawory sterujące do cylindra, w którym rozpręża się i przesuwając tłok wykonuje pracę.
Niewykorzystane ciepło jest odprowadzane przez skraplacz na zewnątrz (q0).

Turbina Gazowa
Sprężarka dostarcza sprężone powietrze do komory spalania. W komorze następuje spalenie paliwa
bezpośrednio w sprężonym powietrzu. Spaliny przepływając przez wirnik turbiny generują moc
mechaniczną na wale wirnika napędzając jednocześnie zamocowaną na nim sprężarkę. Jeśli na
turbinie generowana jest większa moc od mocy pobieranej przez sprężarkę to jej nadmiar może
zostać dowolnie odprowadzony. 
Silniki odrzutowe
Silnik odrzutowy jest silnikiem spalinowym, który przekształca ciepło otrzymane ze spalania
paliwa na energię kinetyczną gazów wypływających przez dyszę. Wyrzucane z dużą prędkością
gazy tworzą siłę ciągu skierowaną w przeciwną stronę do wylotu.

Silniki elektryczne
Silnik elektryczny przetwarza energię elektryczną na energię mechaniczną, czyli prąd elektryczny
dostarczony do silnika powoduje wprawienie go w ruch.

Dzielimy
silniki elektryczne prądu stałego,
silniki elektryczne prądu zmiennego,
silniki uniwersalne.

Silnik składa się z:

• szczotek - które dostarczają prąd do silnika,
• komutatorów - które zmieniają kierunek prądu w ramce,
• magnesów - które wytwarzają pole magnetyczne niezbędne do wprawienia ramki w ruch,
• wirnika (ramki) -dzięki dostarczeniu prądu to właśnie ta część silnika jest wprawiana w ruch

Silniki prądu zmiennego:

Silniki synchroniczne:
• pracują bez poślizgu -  prędkość wirnika = prędkość wirującego pola
• wymagają rozruchu zewnętrznego
• moment obrotowy silnika zależy od napięcia zasilania w pierwszej potędze
• są rzadko używane

Silniki asynchroniczne:
• występuje poślizg - moment generuje się na jednym zwoju - różnica między prędkością
wirującego pola, a prędkością wirnika
• aby zmienić prędkość pola należy zmieniać częstotliwość (falowniki)
Podział elementów maszyn:
1. Ze względu na występowanie ruchu (kinematyczny):
• ruchome
• nieruchome

2. Ze względu na wykorzystane tworzywo

• stalowy
• drewniany
• ...
3. Ze względu na funkcję:
• obudowa
• element przeniesienia napędu
• ...
4. Ze względu na sposób wytworzenia:
• spawany
• odlewany

Połączenia nierozłączne
Połączenia nierozłączne mogą być bezpośrednie lub pośrednie, zależnie od tego, czy elementy
łączone są ze sobą bezpośrednio, czy tez za pośrednictwem dodatkowych łączników. Do połączeń
bezpośrednich zalicza się połączenia spawane, zgrzewane, lutowane i klejone, a do połączeń
pośrednich połączenia nitowe. Łącznikami w połączeniach nitowych są nity.

Połączenia spawane
Proces spawania polega na łączeniu brzegów części metalowych przez doprowadzenie ich do stanu
topliwości, przy jednoczesnym wtopieniu między te brzegi materiału pręta dodatkowego.

Połączenia zgrzewane
Zgrzewanie polega na łączeniu metali przez podgrzanie miejsc styku złącza do stanu ciastowatego i
silny docisk. Połączenie uzyskuje się dzięki powstawaniu wspólnych ziarn metalu w obszarze
styku.

Połączenia lutowane
Lutowanie polega na łączeniu brzegów metalowych lub niemetalowych i ceramicznych części za
pomocą dodatkowego metalu łatwiej topliwego niż części łączone. Podczas lutowania doprowadza
się ciepło do miejsc łączonych, przez co nagrzewa się metal rodzimy do temperatury, w której
pozostaje on w stanie stałym; natomiast dodatkowy metal topi się i w stanie ciekłym wypełnia
szczelinę między częściami łączonymi.
Połączenia klejone
Połączenia klejone są najprostszym sposobem dokonywania połączeń. Cenną ich zaletą jest
możliwość łączenia różnego rodzaju materiałów, a w przypadku klejenia metali eliminowanie
zjawisk korozji elektrochemicznej złączy.

Połączenia nitowe
Połączenia nitowe są nierozłącznymi połączeniami pośrednimi, w których łącznikami są nity.
Połączenie polega na nałożeniu na siebie brzegów łączonych części, przewierceniu w łączonych
częściach otworów, osadzeniu w tych otworach nitów i ich zamknięciu

Połączenia rozłączne
W budowie maszyn są stosowane następujące połączenia rozłączne: gwintowe, kształtowe. Ich
podstawową cechą - wyróżnikiem w stosunku do połączeń nierozłącznych - jest zachowanie
zdolności przenoszenia obciążeń po powtórnym montażu.

Połączenia gwintowe
Połączenia gwintowe należą do grupy połączeń cierno-kształtowych, w których konstruktor ma
możliwość równoległego wykorzystania sił spójności materiałów elementów połączenia oraz sił
tarcia występujących na powierzchniach przylegania elementów połączenia - śruby i nakrętki

Połączenia kształtowe
Połączenia kształtowe to powszechnie stosowane w budowie maszyn połączenia, których głównym
zadaniem, dzięki właściwościom kształtu geometrycznego, jest ustalenie lub gwarantowanie
powtarzalności wzajemnych położeń głównych elementów innych połączeń lub konstrukcji.

Klasyfikacja połączeń kształtowych:

połączenie kołkowe -  kołki to elementy walcowe lub stożkowe montowane we współśrodkowy
otwór w dwóch częściach w celu ich połączenia lub ustalenia.

połączenie wpustowe - służą do wzajemnego ustalenia elementów maszyn w kierunku

obwodowym, a tym samym przeniesienia obciążenia z jednego elementu na drugi, co odbywa się za
pośrednictwem wpustów.

połączenie klinowe - klin może być używany jako łącznik kształtowy. Przede wszystkim zaś jest
wykorzystywany przy montażu jako łącznik wprowadzający wstępny docisk głównych elementów
połączenia i tym samym pozwalający osiągnąć w połączeniu również cierną zdolność przenoszenia
momentów obrotowych.

połączenie wielowypustowe (wielokarbowe) - podobnie jak połączenia wpustowe, służą do

przenoszenia momentu obrotowego i łączenia wałów z kołami i tarczami. Zalety w porównaniu do
połączenia wpustowego to m.in.: większa wytrzymałość przy obciążeniach zmiennych i udarowych,
bardziej równomiernie rozłożony nacisk powierzchniowy na powierzchniach wypustów, możliwość
przenoszenia większych obciążeń
Łożyska
łożyska ślizgowe - nie posiadają ruchomych elementów pośredniczących. W trakcie ruchu
pomiędzy osadzonym w otworze panewki czopem wału a powierzchnią roboczą samej panewki
występuje tarcie ślizgowe. Aby zmniejszyć współczynnik tarcia współpracujących części, używa się
smarów lub olejów. 
łożyska toczne - zbudowane są z pierścienia zewnętrznego, pierścienia wewnętrznego nieruchomo
osadzonego na wale oraz elementów tocznych rozmieszczonych w bieżniach pierścieni.

Wał i oś
Wałem lub osią nazywamy element maszynowy urzeczywistniający geometryczną oś obrotu. Na
elemencie tym, zwykle ujętym w łożyskach, osadzone są ruchomo lub spoczynkowo inne elementy,
wykonujące ruch obrotowy lub wahadłowy.

Mechanizm śrubowy
Od spoczynkowych połączeń gwintowych odróżnia je towarzyszący obciążeniom eksploatacyjnym
prosty lub złożony ruch względny śruby i nakrętki, tworzący m.in. mechanizmy:
• zmiany położenia obciążonych elementów konstrukcyjnych powiązanych ze śrubą i
nakrętką bez zmiany ich obciążenia,
• zmiany obciążenia elementów konstrukcyjnych wskutek zewnętrznie wymuszonego ruchu
śruby względem nakrętki (lub odwrotnie),
• zmiany obciążenia elementów konstrukcyjnych wskutek wewnętrznie (na gwincie)
wymuszonych obciążeń,
• celowej zamiany (lub zmiany) ruchu śruby i nakrętki, a tym samym i powiązanych z nimi
elementów konstrukcyjnych,
• przenoszenie mocy, tj. jednoczesnej zmiany ruchu i obciążeń.
Zastosowania mechanizmów śrubowych:
• śruby pociągowe - wykorzystywane jako mechanizmy zamiany ruchu obrotowego na
postępowy (lub też odwrotnie), przenoszący przy tym duże poosiowe obciążenia w
warunkach dużych prędkości obrotowych śruby lub nakrętki,
• mechanizmy warsztatowe (tłocznie, prasy, ściągacze, popychacze lub uchwyty) i podnośniki
śrubowe - łączy je ta sama kinematyczna zasada działania, a różni przeznaczenie, a więc
głównie charakter przenoszonych obciążeń. Są to z reguły typowe połączenia śrubowe,
realizujące zamianę ruchu obrotowego na postępowy (lub odwrotnie) o współosiowych
identycznych gwintach śruby i nakrętki,
• mechanizmy pomocnicze i regulacyjne - np. w drobnych lub precyzyjnych aparatach
pomiarowych.
Sprzęgło
Sprzęgłem nazywa się zespół układu napędowego maszyny, przeznaczony do łączenia wałów i
przekazywania momentu obrotowego bez zmiany jego wielkości i kierunku. Najogólniej, sprzęgło
składa się z członu czynnego (napędzającego) i członu biernego (napędzanego) oraz łącznika. Człon
jest to umowna część napędowa lub napędzana sprzęgła, osadzona lub ukształtowana na wale
napędowym lub części układu napędowego podobnej funkcjonalnie. Łącznik jest to część
(ewentualnie kilka części) lub czynnik, który przekazuje moment obrotowy z członu czynnego na
człon bierny sprzęgła i określa sposób przekazania momentu, jak również charakteryzuje sprzęgło.

Sprzęgła przełączane synchronicznie

W sprzęgłach przełączanych synchronicznie moment obrotowy jest przenoszony przez system
zazębiających się kłów lub zębów umieszczonych na powierzchniach czołowych lub na obwodzie
obydwu członów sprzęgła. Jeden z członów jest osadzony nieruchomo na końcu jednego z wałów,
drugi zaś przesuwnie (poosiowo) na końcu drugiego wału. Za pomocą mechanizmu sterującego
dosuwa się człon przesuwny do członu stałego, powodując włączenie sprzęgła do napędu.
Sprzęgła przełączane asynchronicznie
Działanie sprzęgieł przełączanych asynchronicznie (głównie ciernych) polega na tym, że obydwa
człony są dociskane do siebie odpowiednio dużą siłą, dzięki czemu powstaje siła tarcia,
umożliwiająca przeniesienie momentu obrotowego. Sprzęgła te przeznaczone są do łączenia wałów
obracających się z różnymi prędkościami obrotowymi, zapewniając płynny rozruch bez szarpnięć i
drgań.

Sprzęgła hydrokinetyczne
Sprzęgła hydrokinetyczne są to urządzenia, w których przeniesienie momentu obrotowego z członu
czynnego (zwanego pompą) na człon bierny (zwany turbiną) odbywa się za pomocą łącznika w
postaci cieczy lepkiej. W zależności od kształtu komór roboczych pompy i turbiny oraz ich
wzajemnego ruchu w stosunku do przepływającej przez nie cieczy roboczej (łącznika) można
stworzyć przekładnię hydrokinetyczną, sprzęgło hydrokinetyczne albo hamulec hydrokinetyczny.

Hamulce
Pojazdy samochodowe, szynowe, maszyny robocze i inne w swych zespołach napędowych mają
hamulce, służące do wytracania ich energii mechanicznej przez zamianę jej na inny rodzaj energii,
np. na energię cieplną, elektryczną. W budowie maszyn największe zastosowanie znalazły hamulce
cierne, które zamieniają energię kinetyczną hamowanej maszyny na energię cieplną.

Przekładnie
Przekładnie zębate

Elementarną przekładnią zębatą nazywa się mechanizm trójogniwowy, w którym dwa

ruchome ogniwa są kołami zębatymi i tworzą z nieruchomym ogniwem obrotową lub
postępową parę kinematyczną. Przekładnie zębate mogą być kombinacjami przekładni
elementarnych. Połączenie kształtowe.
Przekładnie łańcuchowe

Przekładnia łańcuchowa składa się z dwóch lub więcej kół uzębionych, opasanych cięgnem
w postaci łańcucha. Łańcuch składa się z szeregu ogniw połączonych przegubowo.
Przekładnia łańcuchowa pracuje bez poślizgu, zachowując stałe średnie przełożenie przy
stosunkowo dużej sprawności. Łagodzi gwałtowne szarpnięcia i uderzenia. Mniej obciąża wały i
łożyska niż przekładnia pasowa.

Przekładnie pasowe (cięgnowe)

Przekładnie pasowe służą do przenoszenia mocy za pośrednictwem cięgien w postaci

pasów. Przekładnia pasowa cierna składa się z dwóch lub więcej kół o gładkich
powierzchniach, opasanych sprężystym cięgnem w postaci jednego lub szeregu
równoległych pasów. Pomiędzy napiętym pasem a kołami pasowymi istnieje docisk,
pozwalający na przeniesienie przez tarcie siły obwodowej.

Zalety: 
• płynność ruchu, 
• cichobieżność, 
• zdolność do łagodzenia zmian obciążenia, 
• tłumienie drgań, 
• prosta i tania konstrukcja, 
• praca bez smarowania, 
• możliwość przenoszenia ruchu, gdy wały nie są równoległe, 
• mała wrażliwość na błędy rozstawienia osi wałów,
• możliwość uzyskania zmiennych przełożeń przez zastosowanie kół schodkowych.

Wady: 
• stosunkowo duże wymiary, 
• duża siła na łożyskach wałów, 
• niestałość przełożenia z powodu poślizgów, 
• mała odporność na podwyższoną temperaturę i na chemiczne oddziaływanie ośrodka, a
zwłaszcza słaba odporność na działanie smarów i zanieczyszczeń,
• mniejsza sprawność w porównaniu z przekładniami łańcuchowymi i zębatymi.
 Przekładnie cierne bezstopniowe

W przekładniach bezcięgnowych o sprzężeniu ciernym przenoszenie napędu z wału

napędzającego na wał napędzany odbywa się dzięki sile tarcia powstającej między
dociskaną do siebie parą kół ciernych. Między powierzchniami roboczymi kół może
występować element pośredniczący.

Zalety: 
• prosta konstrukcja, proste kształty elementów ciernych, łatwych do wykonania,
• cichobieżność i brak obciążeń dynamicznych, pozwalające na pracę przy dużych
prędkościach obrotowych,
• możliwość uzyskania dużej rozpiętości przełożeń,
• możliwość ciągłej regulacji obrotów.

Wady:
• duże obciążenie wałów i łożysk,
• konieczność stosowania specjalnych urządzeń dociskających do siebie elementy cierne,
• brak stałości przełożenia z powodu poślizgów,
• stosunkowo mała sprawność,
• mała możliwość łagodzenia nierównomierności przenoszonego obciążenia.