บทท่ ี 3 กราฟและความสม ั ธ์เชิงเส้น

ั พน

3.1 คู่อันดับและกราฟของคู่อันดับ

คู่อันดับ
สัญลักษณ (a, b) เมื่อ a และ b แทนจำนวนใด ๆ ในที่นจี่ ะเรียกวา คูอันดับ (ordered pair) อานวา
“คูอันดับ เอ บี” โดยที่มี a เปนสมาชิกตัวที่หนึ่งของคูอันดับ และ b เปนสมาชิกตัวที่สองของคูอันดับ เชน
(1, 2) อานวา “คูอันดับ หนึ่ง สอง” โดยมี 1 เปนสมาชิกตัวที่หนึ่งของคูอันดับ และมี 2 เปนสมาชิก
ตัวที่สองของคูอันดับ

ตัวอยางที่ 1 กำหนดตารางแสดงความสัมพันธระหวางจำนวนดินสอกับราคาดินสอ ดังนี้

จำนวนดินสอ(แทง) 1 2 3 4 5
ราคา(บาท) 8 16 24 32 40

จากตาราง
1) จงเขียนแผนภาพแสดงการจับคูระหวางจำนวนดินสอกับราคาของดินสอ
วิธีทำ แผนภาพแสดงไดดังนี้
จำนวนดินสอ (แทง) ราคาดินสอ (บาท)

1 8
2 16
3 24
4 32
5 40

By Kru Potjanat ~ 1 ~
2) จงเขียนคูอันดับทั้งหมด โดยใหสมาชิกตัวที่หนึ่งเปนจำนวนดินสอ และสมาชิกตัวที่สองเปนราคาดินสอ
พรอมเขียนการอานชื่อคูอันดับทุกคู
วิธีทำ เขียนคูอันดับไดดังนี้
(1, 8) อานวา คูอันดับ หนึ่ง แปด
(2, 16) อานวา คูอันดับ สอง สิบหก
(3, 24) อานวา คูอันดับ สาม ยี่สิบสี่
(4, 32) อานวา คูอันดับ สี่ สามสิบสอง
(5, 40) อานวา คูอันดับ หา สี่สิบ

3) (3 , 24) มีความหมายวาอยางไร
วิธีทำ (3 , 24) หมายถึง ดินสอ 3 แทง ราคา 24 บาท

4) นักเรียนคิดวา ถาซื้อดินสอ 10 แทงตองจายเงินทั้งหมดกี่บาท

วิธีทำ จาก (1, 8) หมายถึง ดินสอ 1 แทงราคา 8 บาท แสดงวา ดินสอ 10 แทงราคา 80 บาท

5) ถามีเงิน 300 บาท จะซื้อดินสอไดมากที่สุดกี่แทง และเหลือเงินกี่บาท

วิธีทำ ถามีเงิน 300 บาทจะซื้อดินสอไดมากที่สุด 37 แทง ซึ่งคิดเปนเงิน 37×8 = 296
ดังนั้นจะเหลือเงินเทากับ 300 – 296 = 4 บาท

By Kru Potjanat ~ 2 ~
 แบบฝึกหด
ั ท่ ี 1

1. จงเขียนคูอันดับจากแผนภาพที่กำหนดให โดยใหสมาชิกตัวที่หนึ่งแทนสมาชิกกลุมที่ 1 และ สมาชิก

ตัวที่สองแทนสมาชิกกลุมที่ 2

(1) กลุมที่ 1 กลุมที่ 2

โรงเรียน ครู
โรงพยาบาล พระสงค์
โรงพัก ตํารวจ
วัด แพทย์

คูอันดับที่ได คือ ......................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

(2) กลุมที่ 1 กลุมที่ 2

1 9
2 16
3 4
4 1

คูอันดับที่ได คือ ......................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

By Kru Potjanat ~ 3 ~
2. จากคูอันดับที่กำหนดให จงเขียนแผนภาพแสดงความสัมพันธของคูอันดับ
(1) (ไทย, TH) , (อังกฤษ, EN) , (สเปน, SP) และ (เกาหลี, KP)

(2) (ดินสอ, ยางลบ) , (ปากกา, น้ำยาลบคำผิด) , (กระดาษ, สมุด) , (โตะ, เกาอี้)

และ (แจกัน, ดอกไม)

3. จากตารางแสดงความสัมพันธระหวางเวลาที่เปดกอกน้ำ (ชั่วโมง) กับปริมาณน้ำที่ไหลออก (ลิตร) ดังนี้

เวลาน้ำที่เปดกอกน้ำ (ชั่วโมง) 1 2 3 4
ปริมาณน้ำที่ไหลออก (ลิตร) 0.2 0.4 0.6 0.8

จงเขียนคูอันดับทั้งหมด โดยใหสมาชิกตัวที่หนึ่งแทนเวลาที่เปดกอกน้ำ (ชั่วโมง) และสมาชิกตัวที่สอง

แทนปริมาณน้ำที่ไหลออก (ลิตร)

................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

By Kru Potjanat ~ 4 ~
 กราฟของคู่อันดับ
ในการใชกราฟแสดงความสัมพันธ เราเขียนเสนจำนวนในแนวนอนและแนวตั้งใหตัดกันเปนมุมฉาก
ที่ตำแหนงของจุดที่แทนศูนย(O) บนเสนจำนวนแตละเสน จุดที่เสนจำนวนทั้งสองตัดกันเรียกวา จุดกำเนิด
(origin) แทนดวย O เสนจำนวนในแนวนอน เรียกวา แกน X (horizontal axis) หรือ แกน X และเสน
จำนวนในแนวตั้ง เรียกวา แกนตั้ง (vertical axis) หรือ แกน Y

แกน X และ แกน Y อยูบนระนาบเดียวกันและแบงระนาบออกเปนสี่สวน เรียกแตละสวนวา จตุภาค

(quadrant) โดยกำหนดใหเปนจตุภาคที่ 1 จตุภาคที่ 2 จตุภาค 3 และจตุภาคที่ 4

แกน Y

จตุภาคที่ 2 จตุภาคที่ 1
จุดกำเนิด
แกน X

จตุภาคที่ 3 จตุภาคที่ 4

ระบบที่แสดงตำแหนงของจุดตาง ๆ บนระนาบดังกลาวนี้ เรียกวา ระบบพิกัดฉาก คูอันดับแตละคู

อันดับแทนไดดวยจุดบนระนาบ เรียกจุดนี้วา กราฟของคูอันดับ โดยทั่วไปเราเขียนคูอันดับใด ๆ ในรูป (x, y)
เมื่อ x แทนจำนวนที่อยูบนแกน X และ y แทนจำนวนที่อยูบนแกน Y

ถา P เปนจุดจุดหนึ่งบนระนาบที่เปนกราฟของ (x, y) จะกลาววา จุด P มีพิกัด เปน (x, y) โดย x

เปนพิกัดที่หนึ่ง และ y เปนพิกัดที่สอง และอาจเขียนแทนพิกัดของจุด P ดวย P(x, y) เชน ถาจุด P มีพิกัด
เปน (2, –3) อาจเขียนแทนดวย P(2, –3)

By Kru Potjanat ~ 5 ~
ตัวอยางที่ 1 จงเขียนกราฟของ (–3, 2) บนระนาบ
วิธีทำ กราฟของ (–3, 2) เปนจุดที่ไดจากการลากเสนตรงใหตั้งฉากกับแกน X ที่ตำแหนง –3 ไปตัดกับ
เสนตรงที่ลากตั้งฉากกับแกน Y ที่ตำแหนงของ 2 จุดนี้จะอยูในจตุภาคที่ 2 ดังรูป

ตัวอยางที่ 2 จงเขียนกราฟของ ( 4 , –1) บนระนาบ

วิธีทำ กราฟของ (4, –1) เปนจุดที่ไดจากการลากเสนตรงใหตั้งฉากกับแกน X ที่ตำแหนง 4 ไปตัดกับเสนตรง
ที่ลากตั้งฉากกับแกน Y ที่ตำแหนงของ –1 จุดนี้จะอยูในจตุภาคที่ 4 ดังรูป

By Kru Potjanat ~ 6 ~
ตัวอยางที่ 3 จงเขียนกราฟของคูอันดับตอไปนี้บนระนาบ (0, 0) , (–3, 0) , (3, 5) , (2, –4) , (–3, –3) ,
(–6, 1) และ (0, 4)
วิธีทำ เขียนกราฟของคูอันดับที่กำหนดใหบนระนาบไดดังนี้

(3, 5)
(0, 4)
4

(–6, 1) 2
(–3, 0) (0, 0)
0 X
–6 –4 –2 2 4 6
–2
(–3, –3) –4 (2, –4)

ในกรณีที่จุดหนึ่งอยูบนแกน X หรือบนแกน Y ถือวาจุดนั้นไมอยูในจตุภาคใด ๆ เชน จากตัวอยางที่ 3

กราฟของ (0, 0) , (–3, 0) และ (0, 4) เปนจุดที่ไมอยูในจตุภาคใด

By Kru Potjanat ~ 7 ~
 แบบฝึกหด
ั ท่ ี 2
Q
1. จากรูปจงหาพิกัดของจุด P, Q, R, S, T , U และ W

Y
6
Q
4
P
2
W
T
0 X
–6 –4 –2 2 4 6
–2 U
S
R
–4

–6

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

By Kru Potjanat ~ 8 ~
2. จงเขียนกราฟของจุดตอไปนี้ พรอมทั้งเขียนชื่อจุด และลากสวนของเสนตรงเชื่อมจุดตาง ๆ โดยเริ่ม
จากจุด A ไปตามลำดับตัวอักษรจนถึงจุด Z แลวลากสวนของเสนตรงจากจุด Z กลับไปยังจุด A จะได
รูปอะไร
A(4, 1) B(6, 2) C(7, 5) D(6, 3) E(4, 2) F(1, 5)
G(–3, 3) H(–4, 2) I(–7, 9) J(–9, 8) K(–7, 8) L(–6, 2)
M(–5, –1) N(–7, –2) O(–6, –2) P(–4, –1) Q(–5, –2) R(–4, –2)
S(–3, –1) T(0, –1) U(–1, –2) V(0, –2) W(1, –1) X(2, –1)
Y(1, –2) Z(2, –2)

รูปที่ได คือ ................................................................................................................

By Kru Potjanat ~ 9 ~
3. จงหาพิกัดของจุดตอไปนี้
1) จุดที่อยูเหนือแกน X เปนระยะ 4 หนวย และอยูทางซายมือของแกน Y เปนระยะทาง 3 หนวย
ตอบ ....................................................................................................
2) จุดที่อยูใตแกน X เปนระยะทาง 8 หนวย และอยูทางขวามือของแกน เปนระยะทาง 4 หนวย
ตอบ ....................................................................................................
3) จุดที่อยูบนแกน X และอยูทางขวามือของแกน Y เปนระยะทาง 12 หนวย
ตอบ ....................................................................................................
4) จุดที่อยูทางซายมือของแกน Y เปนระยะทาง 2 หนวย โดยมีพิกัดที่หนึ่งและพิกัดที่สองเทากัน
ตอบ ....................................................................................................
5) จุดที่อยูบนแกน X และมีพิกัดที่หนึ่ง เปน – 2
ตอบ ....................................................................................................
6) จุดที่อยูบนแกน Y และมีพิกัดที่สองเปน 4
ตอบ ....................................................................................................

4. จากเงื่อนไขที่กำหนดใหตอไปนี้ จุด P(x, y) อยูในจตุภาคใด

1) เมื่อ x = 3 และ y = –2
ตอบ ....................................................................................................
2) เมื่อ x = –8 และ y = 10
ตอบ ....................................................................................................
3) เมื่อ x = –5 และ y = –3
ตอบ ....................................................................................................
4) เมื่อ x = 6 และ y = –6
ตอบ ....................................................................................................
5) เมื่อ x = –4 และ y > 0
ตอบ ....................................................................................................
6) เมื่อ x > 2 และ y = 3
ตอบ ....................................................................................................
7) เมื่อผลคูณของ x และ y เปนจำนวนบวก
ตอบ ....................................................................................................
8) เมื่อผลคูณของ x และ y เปนจำนวนลบ
ตอบ ....................................................................................................

By Kru Potjanat ~ 10 ~
 3.2 กราฟและการนำไปใช้

จากหัวขอที่ผานมา เราไดเห็นตัวอยางการใชคูอันดับในการแสดงความสัมพันธระหวางปริมาณ
สองปริมาณมาแลว เมื่อมีความสัมพันธระหวางปริมาณสองปริมาณ เราสามารถแสดงความสัมพันธที่ไดโดยใช
กราฟของคูอันดับ และเมื่อมีกราฟแสดงความสัมพันธระหวางปริมาณสองปริมาณ เราสามารถหาพิกัดของจุด
ที่อยูบนกราฟนั้นได ดังตัวอยางตอไปนี้

ตัวอยางที่ 1 จงเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางจำนวนไขไกเปนฟองและราคาไขไกเปนบาทจากตาราง
ที่กำหนดใหตอไปนี้

จำนวนไขไก (ฟอง) 1 2 3 4 5 6
ราคาไขไก (บาท) 5 10 15 20 25 30

วิธีทำ จากตาราง เขียนคูอันดับแสดงความสัมพันธระหวางจำนวนไขไกเปนฟอง และ ราคาไขไกเปนบาท

ไดดังนี้ (1, 5) , (2, 10) , (3, 15) , (4, 20) , (5, 25) และ (6, 30)
เมื่อกำหนดใหแกน X แสดงจำนวนไขไกเปนฟอง และแกน Y แสดงราคาไขไกเปนบาท
จะเขียนกราฟแสดงความสัมพันธ ไดดังรูป
ราคาไขไก (บาท)

45
40
35
(6, 30)
30 (5, 25)
25 (4, 20)
20
(3, 15)
15
(2, 10)
10
(1, 5)
5
จำนวนไขไก (ฟอง)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

By Kru Potjanat ~ 11 ~
ตัวอยางที่ 2 ถังน้ำมันของโรงเรียนมีความจุ 400 ลิตร เมื่อเปดน้ำออกจากถังเพื่อไปใชรดน้ำแปลงผักสวนครัว
พบวาปริมาณน้ำที่เหลือในถังเมื่อเวลาผานไปเปนนาที เปนดังนี้
เวลาที่ผานไป (นาที) 0 1 2 3 4 5 6
ปริมาณน้ำที่เหลือในถัง (ลิตร) 400 360 320 280 240 200 160
จงเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางเวลาที่ผานไปและปริมาณน้ำที่เหลือในถัง แลวตอบคำถามตอไปนี้
1) กอนเปดน้ำออกจากถัง ในถังมีน้ำอยูเทาใด
2) น้ำจะเหลืออยูครึ่งถังเมื่อเวลาผานไปเทาใด
3) เมื่อผานไป 4 นาที 30 วินาที จะมีน้ำเหลือในถังเทาใด
4) น้ำจะหมดถังเมื่อเวลาผานไปกี่นาที
5) เมื่อผานไปกี่นาที จะใชน้ำไป 120 ลิตร
วิธีทำ จากขอมูลในตาราง เมื่อเขียนกราฟจะไดกราฟเปนจุดตาง ๆ เนื่องจากเราสามารถหาปริมาณน้ำที่เหลือ
ในถังไดเสมอ จึงเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางเวลาที่ผานไป (นาที) และปริมาณน้ำที่เหลือในถัง (ลิตร)
ไดดวยการลากเสนเชื่อมจุดตาง ๆ เหลานั้นใหตอเนื่องกันเปนสวนหนึ่งของเสนตรง
ปริมาณน้ำที่เหลือในถัง (ลิตร)

(0, 400)
400
360 (1, 360)
320 (2, 320)
280 (3, 280)
240 (4, 240)
200 (5, 200)
160 (6, 160)
120
80
40
เวลา (นาที)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
จากกราฟ คำตอบของคำถามขางตนเปนดังนี้
1) กอนเปดน้ำออกจากถัง ในถังมีน้ำอยู 400 ลิตร
2) น้ำจะเหลืออยูครึ่งถังเมื่อเวลาผานไป 5 นาที
3) เมื่อผานไป 4 นาที 30 วินาที จะมีน้ำเหลือในถัง 220 ลิตร
4) น้ำจะหมดถังเมื่อเวลาผานไป 10 นาที
5) เมื่อผานไป 3 นาที จะใชน้ำไป 120 ลิตร
By Kru Potjanat ~ 12 ~
6) แบบฝึกหด
ั ท่ ี 3

1. จงเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางปริมาณในแตละขอตอไปนี้
1) ไอศกรีมรสแตงไทย (ลูก) กับราคา (บาท)

ไอศกรีมรสแตงไทย (ลูก) 1 2 3 4 5
กับราคา (บาท) 7 14 20 25 30

วิธีทำ จากตาราง เขียนคูอันดับแสดงความสัมพันธระหวางไอศกรีมรสแตงไทย (ลูก) กับราคา (บาท)

ไดดังนี้ ................................................................................................................................
กำหนดใหแกน X แสดง........................................................................................................
และแกน Y แสดง..................................................................................................................
จะเขียนกราฟแสดงความสัมพันธ ไดดังรูป

By Kru Potjanat ~ 13 ~
2) จำนวนคนในลิฟท (คน) กับน้ำหนักที่ลิฟตยังสามารถรับได (กิโลกรัม)

จำนวนคนในลิฟท (คน) 1 2 3 4 5
น้ำหนักที่ลิฟตยังสามารถรับได 450 380 340 300 250
(กิโลกรัม)

วิธีทำ จากตาราง เขียนคูอันดับแสดงความสัมพันธระหวางจำนวนคนในลิฟท (คน) กับน้ำหนัก

ที่ลิฟตยังสามารถรับได (กิโลกรัม)
ไดดังนี้ ................................................................................................................................
กำหนดใหแกน X แสดง........................................................................................................
และแกน Y แสดง..................................................................................................................
จะเขียนกราฟแสดงความสัมพันธ ไดดังรูป

By Kru Potjanat ~ 14 ~
3) ผลบวกของจำนวนเต็มบวกสองจำนวนเปน 10
วิธีทำ เนื่องจากผลบวกของจำนวนเต็มบวกสองจำนวนเปน 10 ดังนั้นสามารถเขียนตารางแสดง
ความสัมพันธระหวางจำนวนแรกและจำนวนที่สองได ดังนี้

จำนวนแรก
จำนวนที่สอง

จากตาราง เขียนคูอันดับแสดงความสัมพันธระหวางผลบวกของจำนวนเต็มบวกสองจำนวน
เปน 10
ไดดังนี้ ................................................................................................................................
กำหนดใหแกน X แสดง........................................................................................................
และแกน Y แสดง..................................................................................................................
จะเขียนกราฟแสดงความสัมพันธ ไดดังรูป

By Kru Potjanat ~ 15 ~
2. ปริมาณน้ำฝนที่วัดเปนมิลลิเมตรที่หาดเจาสำราญ จังหวัดเพชรบุรี ในวันที่ 1 – 10 กรกฎาคม แสดง
ดวยกราฟไดดังนี้

ปริมาณน้ำฝน (มิลลิเมตร)

100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
วันที่
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

จงตอบคำถามตอไปนี้
1) ปริมาณน้ำฝนที่วัดไดในวันที่ 2 เปนเทาใด
ตอบ ...............................................................................................................................

2) วันที่เทาใดที่ฝนตกมากที่สุด และวัดปริมาณน้ำฝนไดกี่มิลลิเมตร
ตอบ ...............................................................................................................................

3) วันที่ฝนตกนอยที่สุด และวันที่ฝนตกมากที่สุด มีปริมาณน้ำฝนตางกันเทาใด

ตอบ ...............................................................................................................................

4) จงหาปริมาณน้ำฝนโดยเฉลี่ยของทั้งสิบวัน
ตอบ ...............................................................................................................................

5) วันที่ฝนตกมากที่สุด วัดปริมาณน้ำฝนไดมากกวาปริมาณน้ำฝนโดยเฉลี่ยเทาใด
ตอบ ...............................................................................................................................

By Kru Potjanat ~ 16 ~
3. เรือแสนบดินทรและเรือสินธาราเดินทางจากทาเรือ ก ไปยังทาเรือ ข ในเสนทางเดียวกัน แตออก
เดินทางคนละเวลากัน มีกราฟแสดงความสัมพันธระหวางระยะทาง (กิโลเมตร) และเวลา (นาิกา)
เปนดังนี้
ระยะทาง (กิโลเมตร)

200

160

120
เรือแสนบดินทร
80
เรือสินธารา
40

08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 เวลา (นาิกา)

จากกราฟ จงตอบคำถามตอไปนี้
1) เรือแสนบดินทรออกเดินทางเวลาใด ดวยอัตราเร็วเทาใด
ตอบ ...............................................................................................................................
2) เรือสินธาราออกเดินทางเวลาใด ดวยอัตราเร็วเทาใด
ตอบ ...............................................................................................................................
3) เรือทั้งสองลำจะแลนไดระยะทางเทากัน หลังจากออกเดินทางไปไดกี่ชั่วโมง
ตอบ ...............................................................................................................................
.......................................................................................................................................
4) หลังเวลา 11.00 น. เรือลำใดเลนไดระยะทางมากกวา
ตอบ ...............................................................................................................................
5) เมื่อเรือทั้งสองลำแลนออกจากทาไปแลว เวลาใดที่เรือทั้งสองลำจะแลนไดระยะตางกัน
20 กิโลเมตร
ตอบ ...............................................................................................................................
6) ถาจุดหมายปลายทางอยูหางจากจุดเริ่มตน 200 กิโลเมตร เรือสินธาราจะถึงจุดหมายปลายทาง
เวลาประมาณเทาใด
ตอบ ...............................................................................................................................
By Kru Potjanat ~ 17 ~
4. กราฟตอไปนี้แสดงความสามารถในการละลายของสาร P และสาร Q ในน้ำ 100 กรัม ณ อุณหภูมิ
ตาง ๆ กัน

จากกราฟ จงตอบคำถามตอไปนี้
1) ที่อุณหภูมิใด ความสามารถในการละลายของสารทั้งสองชนิดเทากัน และละลายไดกี่กรัม
ตอบ ...............................................................................................................................
2) ที่อุณหภูมิ 20 o C สารใดละลายน้ำไดมากกวา
ตอบ ...............................................................................................................................
3) ที่อุณหภูมิ 50 o C สารใดละลายน้ำไดมากกวา
ตอบ ...............................................................................................................................
4) จงบรรยายเปรียบเทียบความสามารถในการละลายของสาร P และสาร Q ในน้ำ 100 กรัม
ณ อุณหภูมิตาง ๆ กัน
ตอบ ...............................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
5) ถาใหสาร P และสาร Q ละลายในน้ำ 100 กรัม โดยเพิ่มอุณหภูมิใหสูงกวา 90 o C
นักเรียนคาดวาความสามารถในการละลายของสารทั้งสองจะแตกตางกันอยางไร
ตอบ ...............................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
By Kru Potjanat ~ 18 ~
 3.3 ความสัมพันธ์เชิงเส้น

ความสัมพันธของปริมาณสองปริมาณที่มีกราฟอยูในแนวเสนตรงเดียวกัน เรียกความสัมพันธ
ในลักษณะเชนนี้วา ความสัมพันธเชิงเสน และเรียกสมการของความสัมพันธเชิงเสนที่แสดงความเกี่ยวของ
ระหวางปริมารสองปริมาณ วา สมการเชิงเสนสองตัวแปร

สมการเชิงเสนสองตัวแปร เปนสมการที่สามารถเขียนไดในรูปทั่วไปเปน
Ax + By + C = 0 เมื่อ x, y เปนตัวแปร
A, B และ C เปนคาคงตัว โดยที่ A และ B ไมเปนศูนยพอมกัน

ลักษณะสำคัญของสมการเชิงเสนสองตัวแปร Ax + By + C = 0 คือมีตัวแปรสองตัว และตองไมมี

การคูณกันของตัวแปร เลขชี้กำลังของตัวแปรแตละตัวตองเปนหนึ่ง A และ B ตัวใดตัวหนึ่งเปนศูนยได
แตจะเปนศูนยพรอมกันไมได

ตัวอยางของสมการเชิงเสนสองตัวแปร แสดงดังตาราง

สมการ A B C
5x + y – 3 = 0
7x – 1.5 = 0
2x + 4 = 0
–x + 6y = 10
y = –3

กรณีที่กำหนดสมการเชิงเสนสองตัวแปรในรูป Ax + By + C = 0 ถาไมระบุเงื่อนไขของ x และ y

ใหถือวา x และ y แทนจำนวนใด ๆ และกราฟของสมการเชิงเสนสองตัวแปรนี้ จะเปนสมการเสนตรงที่
เรียกวา กราฟเสนตรง
ในกรณีทั่ว ๆ ไป เราสามารถเขียนกราฟของสมการ Ax + By + C = 0 เมื่อ B ≠ 0 โดยจัดสมการให
อยูในรูปที่สะดวกตอการแทนคา x เพื่อหาคา y ไดในรูป y = mx + b เมื่อ m และ b เปนคาคงตัว และอาจ
เรียก x วา ตัวแปรอิสระ หรือตัวแปรตน และเรียก y วา ตัวแปรตาม

By Kru Potjanat ~ 19 ~
ลักษณะกราฟของสมการในรูป y = mx + b สามารถแสดงไดดังนี้

สมการ m กราฟ
y = mx + b m>0 Y

X
0

m<0
Y

0 X

m=0 Y

0 X

จากลักษณะของกราฟ จะเห็นวา
เมื่อ m > 0 กราฟจะมีลักษณะเปนเสนตรงที่ทำมุมแหลมกับแกน X
โดยวัดจากแกน X ในทิศทางทวนเข็มนาิกา
m < 0 กราฟจะมีลักษณะเปนเสนตรงที่ทำมุมปานกับแกน X
โดยวัดจากแกน X ในทิศทางทวนเข็มนาิกา
m = 0 กราฟจะมีลักษณะเปนเสนตรงที่ขนานกับแกน X

สมการที่อยูในรูป y = mx + b เมื่อ x และ y เปนตัวแปรที่แทนจำนวนใด ๆ โดยที่ m และ b เปนคา

คงตัว จะเปนกราฟเสนตรง และเรียก m วา ความชัน ของเสนตรง
By Kru Potjanat ~ 20 ~
1) แบบฝึกหด
ั ท่ ี 4

1. จงพิจารณาสมการที่กำหนดใหเปนสมการเชิงเสนสองตัวแปร Ax + By + C = 0 หรือไม ถาเปนทำ

เครื่องหมาย  ในชองเปน พรอมทั้งระบุ คา A , B และ C ถาไมเปนทำเครื่องหมาย  ในชอง
ไมเปน

สมการ สมการเชิงเสนสองตัวแปรเดียว ระบุ คา A , B และ C

เปน ไมเปน
1) x + 3y – 5 = 0
2) xy + 1 = 0
3) 0.5x + y = 0
4) x2 + y = 0
5) –3y + 2x + 1 = 0
6) 4y + 9 = 0
7) 4x + 5xy − 2 = 0
8) 2x + 2y = –8
x
9) +y= 0
y
10) x = 0
2. จงเติมคำตอบในแตละชองใหถูกตอง

สมการ Ax + By + C = 0 สมการในรูป y = mx + b ความชัน

1) y + 4x = 8

2) –5x + y + 1 = 0

3) 2x + 4y = 10

y
4) + 4 = 2x
5
5) x + 1 = − 3y

By Kru Potjanat ~ 21 ~
3. จงเขียนกราฟของสมการเชิงเสนสองตัวแปรที่กำหนดใหตอไปนี้
1) y = 3x – 1
วิธีทำ กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = 3x – 1 ไดดังตาราง

x
y = 3x – 1

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ y = 3x – 1 แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 22 ~
2) y = 5 – x
วิธีทำ กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = 5 – x ไดดังตาราง

x
y=5–x

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ y = 5 – x แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 23 ~
3) y = –5
วิธีทำ กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = –5 ไดดังตาราง

x
y = –5

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ y = –5 แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 24 ~
4) 2x – y = 4
วิธีทำ จากสมการ 2x – y = 4 เขียนสมการในรูป y = mx + b
จะได ........................................................
.......................................................
.......................................................
กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = .............................. ไดดังตาราง

x
y = .....................

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ 2x – y = 4 แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 25 ~
5) x – y = 3
วิธีทำ จากสมการ x – y = 3 เขียนสมการในรูป y = mx + b
จะได ........................................................
.......................................................
.......................................................
กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = .............................. ไดดงั ตาราง

x
y = .....................

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ x – y = 3 แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 26 ~
6) 5y = –15x
วิธีทำ จากสมการ 5y = –15x เขียนสมการในรูป y = mx + b
จะได ........................................................
.......................................................
.......................................................
กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = .............................. ไดดงั ตาราง

x
y = .....................

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ 5y = –15x แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 27 ~
7) x – y – 7 = 0
วิธีทำ จากสมการ x – y – 7 = 0 เขียนสมการในรูป y = mx + b
จะได ........................................................
.......................................................
.......................................................
กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = .............................. ไดดงั ตาราง

x
y = .....................

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ x – y – 7 = 0 แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 28 ~
8) x = 6
วิธีทำ จากสมการ x = 6
กำหนดคา y และ หาคา x จากสมการ x = 6 ไดดังตาราง

x
y

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟของสมการ x = 6 แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 29 ~
9) จงเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางจำนวนเต็มสองจำนวน จากขอความ
“ผลบวกของสี่เทาของจำนวนเต็มจำนวนหนึ่งกับจำนวนเต็มอีกจำนวนหนึ่งเทากับสิบ”
วิธีทำ ให จำนวนเต็มจำนวนหนึ่ง คือ x
และ จำนวนเต็มอีกจำนวนหนึ่ง คือ y
ดังนั้น ผลบวกของสี่เทาของจำนวนเต็มจำนวนหนึ่งกับจำนวนเต็มอีกจำนวนหนึ่งเทากับสิบ
เขียนสมการได คือ ..............................................................................................
เขียนสมการในรูป y = mx + b ไดคือ ............................................................................
กำหนดคา x และ หาคา y จากสมการ y = .............................. ไดดงั ตาราง

x
y

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟแสดงความสัมพันธระหวางจำนวนเต็มสองจำนวน จากขอความ
“ผลบวกของสี่เทาของจำนวนเต็มจำนวนหนึ่งกับจำนวนเต็มอีกจำนวนหนึ่งเทากับสิบ”
แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 30 ~
10) จงเขียนกราฟแสดงความสัมพันธระหวางความยาวรัศมีของวงกลมกับความยาวเสนรอบวงของ
วงกลม
วิธีทำ ให รัศมีของวงกลมยาว r หนวย
ดังนั้น ความยาวเสนรอบวงของวงกลมยาว ........................................หนวย
กำหนดรัศมีของวงกลม (r) และ หาความยาวเสนรอบวงของวงกลม ไดดังตาราง

รัศมีของวงกลม
ความยาวเสนรอบวงของวงกลม

จากตาราง จะไดคูอันดับ คือ ...........................................................................................

กราฟแสดงความสัมพันธระหวางความยาวรัศมีของวงกลมกับความยาวเสนรอบวงของวงกลม
แสดงไดดังนี้

By Kru Potjanat ~ 31 ~
 การหาจุดตัดแกน X และ แกน Y
ของกราฟเส้นตรง Ax + By + C = 0

1. การหาจุดตัดแกน X ทำไดโดยแทนคา y ดวย 0

2. การหาจุดตัดแกน Y ทำไดโดยแทนคา x ดวย 0

ตัวอยางที่ 1 จงหาจุดตัดแกน X และ แกน Y ของสมการ 5x + 2y = 10

วิธีทำ หาจุดตัดแกน X ทำไดโดยแทนคา y ดวย 0 ในสมการ 5x + 2y = 10
จะได 5x + 2(0) = 10
5x = 10
10
x =
5
หรือ x = 2
ดังนั้นจุดตัดแกน X คือ (2 , 0)
หาจุดตัดแกน Y ทำไดโดยแทนคา x ดวย 0 ในสมการ 5x + 2y = 10
จะได 5(0) + 2y = 10
2y = 10
10
y =
2
หรือ y = 5

ดังนั้นจุดตัดแกน Y คือ (0 , 5)
ตอบ จุดตัดแกน X คือ (2 , 0) และ จุดตัดแกน Y คือ (0 , 5)

By Kru Potjanat ~ 32 ~
ตัวอยางที่ 2 จงหาจุดตัดแกน X และ แกน Y ของสมการ 4y – 3x + 9 = 0
วิธีทำ หาจุดตัดแกน X ทำไดโดยแทนคา y ดวย 0 ในสมการ 4y – 3x + 9 = 0
จะได 4(0) –3x + 9 = 0
–3x + 9 = 0
–3x = –9
−9
x =
−3
หรือ x = 3
ดังนั้นจุดตัดแกน X คือ (3 , 0)
หาจุดตัดแกน Y ทำไดโดยแทนคา x ดวย 0 ในสมการ 4y – 3x + 9 = 0
จะได 4y –3(0) + 9 = 0
4y + 9 = 0
4y = –9
−9
y =
4

−9
ดังนั้นจุดตัดแกน Y คือ  0, 
 4
−9
ตอบ จุดตัดแกน X คือ (3 , 0) และ จุดตัดแกน Y คือ  0, 
 4

By Kru Potjanat ~ 33 ~
 การตรวจสอบวาจุ
่ ด (a , b) อยูบนกราฟ
่
ของสมการ Ax + By + C = 0

จุด (a , b) อยูบนกราฟของสมการเชิงเสนสองตัวแปร Ax + By + C = 0
เมื่อแทน x ดวย a และ แทน y ดวย b ในสมการแลวทำใหสมการเปนจริง
จุด (a , b) ไมอยูบนกราฟของสมการเชิงเสนสองตัวแปร Ax + By + C = 0
เมื่อแทน x ดวย a และ แทน y ดวย b ในสมการแลวทำใหสมการไมเปนจริง

ตัวอยางที่ 1 จงตรวจสอบวาจุด (4 , –3) อยูบนกราฟ 2x + 5y + 7 = 0 หรือไม

วิธีทำ แทน x ดวย 4 และ แทน y ดวย –3 ในสมการ 2x + 5y + 7 = 0
จะได 2(4) + 5(–3) + 7 = 0
8 + (–15) + 7 = 0
0 = 0 สมการเปนจริง
ดังนั้น จุด (4 , –3) อยูบนกราฟ 2x + 5y + 7 = 0

ตัวอยางที่ 2 จงตรวจสอบวาจุด (1 , –2) อยูบนกราฟ –3y –8x + 2 = 0 หรือไม

วิธีทำ แทน x ดวย 1 และ แทน y ดวย –2 ในสมการ –3y –8x + 2 = 0
จะได –3(–2) –8(1) + 2 = 0
6–8 +2 =0
0 = 0 สมการเปนจริง
ดังนั้น จุด (1 , –2) อยูบนกราฟ –3y –8x + 2 = 0

ตัวอยางที่ 3 จงตรวจสอบวาจุด (2 , 3) อยูบนกราฟ 5 – 3y = 2x หรือไม

วิธีทำ แทน x ดวย 2 และ แทน y ดวย 3 ในสมการ 5 – 3y = 2x
จะได 5 – 3(3) = 2(2)
5–9=4
–4 = 4 สมการไมเปนจริง
ดังนั้น จุด (2 , 3) ไมอยูบนกราฟ 5 – 3y = 2x

By Kru Potjanat ~ 34 ~
2) แบบฝึกหด
ั ท่ ี 5

1. จงหาจุดตัดแกน X และ แกน Y ของสมการ x + 2y – 4 = 0

หาจุดตัดแกน X หาจุดตัดแกน Y
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................

2. จงหาจุดตัดแกน X และ แกน Y ของสมการ –4x –3y = 20

หาจุดตัดแกน X
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
หาจุดตัดแกน Y
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................

By Kru Potjanat ~ 35 ~
 2x
3. จงหาจุดตัดแกน X และ แกน Y ของสมการ
5
หาจุดตัดแกน X
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
+ 2(y − 1) =
4
หาจุดตัดแกน Y
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................

4. จงตรวจสอบวาจุด (–5 , –8) อยูบนกราฟ 7y – 9x = 11 หรือไม

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

By Kru Potjanat ~ 36 ~
5. จงตรวจสอบวาจุด (2 , –4) อยูบนกราฟ 7x + y = 10 หรือไม
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
6. จงตรวจสอบวาจุด (–6 , 2) อยูบนกราฟ –6(3 +y) –5x = 0 หรือไม
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

By Kru Potjanat ~ 37 ~
7. ถาจุด (–3 , –1) เปนจุดที่อยูบนกราฟ kx + y +25 = 0 แลว k มีคาเทาใด
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

8. ถา (–8 , k) เปนคำตอบของสมการ 4(2x + 1) + 15y = 0 แลว k มีคาเทาใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

I can do it, teacher. By Kru Potjanat ~ 38 ~