Zespo³y g³oœnikowe 2000-2500 z³ HI-FI

Seria E7, z której pochodzi E750, zas³uguje na miano najbardziej awangardowej

D
otarliœmy do konstrukcji, która jest bez
w¹tpienia w tym teœcie najciekawsza. w ofercie Jamo, mimo ¿e wcale nie grupuje najdro¿szych modeli. Jamo od dawna jest
Projektanci Jamo bardzo siê postarali, firm¹ zwracaj¹c¹ baczn¹ uwagê na trendy wzornicze, ale seria E7 jest szczególnie
aby ich dzie³o wyró¿ni³o siê pod wieloma wzglê- oryginalna, równie¿ pod wzglêdem rozwi¹zañ elektroakustycznych.
dami, zarówno w ogólnym pomyœle este-
tycznym, uk³adzie g³oœników, jak i w szczegó³ach i eksploatacyjnych? Przecie¿ wielu klientów boi czeñstwo zak³óceñ przep³ywu powietrza nawet
konstrukcji i wykonania. Nowoczesnoœæ E750 siê ju¿ samego bas-refleksu z ty³u obudowy, a tu- przy bardzo wysokim poziomie wysterowania
nie wpisuje siê w dominuj¹cy nurt, tak jak na taj jest “ca³y” g³oœnik, a bas-refleks na dodatek. g³oœnika. Wraz z pojedynczym gniazdem przy³¹-
przyk³ad “modne”, ale zupe³nie standardowe Jamo uspokaja jednak, ¿e g³oœnik dostrojono czeniowym, kosz g³oœnika i wylot bas-refleksu
Cantony LE170, a oczywiœcie zupe³nie odbiega w taki sposób, aby by³o mo¿liwe ustawienie ko- zosta³y zintegrowane w jednej oprawie, chocia¿
od ciê¿kich kszta³tów Celestion F38. Równie¿ lumny nawet bardzo blisko tylnej œciany. A prze- tym razem ju¿ nie aluminiowej, i w kolorze czar-
takie zabiegi upiêkszaj¹ce, jak delikatne wyprofi- cie¿ lokalizacja z ty³u, i to blisko pod³ogi, pomo- nym. Wydaje siê, ¿e dla pe³ni szczêœcia zabrak³o
lowania bocznych krawêdzi, zastosowane w Ela- ¿e osi¹gn¹æ najwy¿sze mo¿liwe natê¿enie niskich tutaj konsekwencji – aby chocia¿ kszta³t i kolor
ku i Dali, s¹ dla Jamo zbyt banalne. E750 operuje czêstotliwoœci z tego konkretnego, niewielkiego tylnego modu³u dopasowaæ do tego, co widaæ
przede wszystkim prost¹ geometri¹, ostrymi g³oœnika. Membrany g³oœników niskotonowego z przodu.
krawêdziami, wyraŸnymi odciêciami g³oœniko- i œredniotonowego wykonane s¹ z plecionki z w³ók- Tylna sekcja nie ma maskownicy, za to na
wych modu³ów. Jest w tym te¿ jednak sporo na szklanego, wype³nionej specjalnym klejem. sekcjê œrednio-wysokotonow¹ mo¿na za³o¿yæ
subtelnoœci, tyle ¿e bardziej skandynawskiej, Otwór bas-refleks jest bardzo du¿y, jak na ramkê, która tylko z powodu koncepcji estetycz-
ni¿ œrodkowoeuropejskiej, st¹d pewna obawa, obs³ugê pojedynczego 14-cm g³oœnika – ma œred- nej zachodzi te¿ na wiêksz¹ czêœæ... œcianki górnej.
czy ludnoœæ tutejsza doceni nowatorsk¹ elegan- nicê a¿ 8-cm, co z pewnoœci¹ odsuwa niebezpie-
cjê serii E.
Równie¿ jakoœæ materia³ów robi dobre,
a miejscami nawet zaskakuj¹co dobre wra¿enie.
Patrz¹c na zdjêcia, by³em przekonany, ¿e przedni
panel, obejmuj¹cy g³oœniki, wykonany jest ze
srebrnoszarego tworzywa sztucznego. Otó¿ jest
on aluminiowym odlewem – naprawdê masyw-
Jamo E750
nym.
Na przedniej œciance widaæ g³oœnik o œredni-
G³oœnik z ty³u, maskownica z góry
cy 13cm, a pod nim kopu³kê 25-mm. Gdyby to
mia³o byæ wszystko, by³oby cienko, na miarê tyl-
ko ma³ego monitorka. Źród³em basowych mo¿li-
woœci E750 jest jednak 14-cm g³oœnik zainstalo-
wany z ty³u. Uk³ad wydaje siê wiêc mieæ w sumie
niema³y potencja³, ale okazuje siê mimo wszyst-
ko doœæ delikatny. Nie jest to bowiem uk³ad dwu-
ipó³dro¿ny, w którym obydwa g³oœniki wspó³pra-
cowa³yby w zakresie niskich tonów, ale uk³ad
trójdro¿ny. Mimo niskiej pierwszej czêstotliwoœ-
ci podzia³u – ok. 200Hz – g³oœnik œredniotonowy
nie ma udzia³u w przetwarzaniu niskich czêstotli-
woœci, bo jest doœæ ostro filtrowany. W sumie
wiêc nad basem pracuje tylko jedna, znajduj¹ca
siê z ty³u 14-tka. Wskutek tego ani efektywnoœæ,
ani moc E750 nie bêd¹ mog³y osi¹gn¹æ wysokich
wartoœci, chocia¿ dziêki zastosowaniu bardzo
du¿ej objêtoœci (w stosunku do wielkoœci g³oœni-
ka), byæ mo¿e uda siê wyznaczyæ nisk¹ czêstotli-
woœæ graniczn¹, a wiêc bas nieporównywalnie
g³êbszy ni¿ z ma³ego monitorka, w którym zna-
laz³by zastosowanie ten sam niewielki g³oœnik.
Ktoœ mo¿e spytaæ, dlaczego jednak uk³adu nie
skonfigurowano jako dwuipó³dro¿nego? Zsynch-
ronizowanie pracy w szerszym zakresie czêstot-
liwoœci dwóch g³oœników tak znacznie oddalo-
nych od siebie jest bardzo trudne z powodu
przesuniêæ w fazie, jakie wprowadza samo fi-
zyczne przesuniêcie g³oœników wzglêdem siebie;
skompensowanie tego przesuniêcia nie jest ³at-
we, bo odleg³oœæ miêdzy g³oœnikami jest sta³a, a
d³ugoœæ fali zmienia siê wraz ze zmian¹ czêstotli-
woœci. Dlaczego wiêc w ogóle zdecydowano siê
na takie umieszczenie g³oœnika niskotonowego,
wywo³uj¹ce szereg problemów konstrukcyjnych

maj 2005
33
 HI-FI Zespo³y g³oœnikowe 2000-2500 z³
M

Równie¿ D750 s¹ konstrukcj¹ znamionowo

4Ω, z 3-omowym minimum przy ok. 100Hz
(rys. 1). Producent podaje wartoœæ 6 omów, jak-
by próbuj¹c iœæ na kompromis miêdzy prawd¹
(4Ω) a nieprawd¹ (8Ω). Ale taki kompromis jest
U

przecie¿ niemo¿liwy...
Charakterystyka z rys. 2 wykazuje szerokie
pasmo przetwarzania, dobre ogólne zrównowa-
¿enie, z lekk¹ tendencj¹ do wzmocnienia górnej
czêœci pasma i z du¿¹ liczb¹ drobnych nierówno-
miernoœci. Mo¿na podejrzewaæ, ¿e Ÿród³em wie-
I

lu z nich s¹ koncentryczne wybrzuszenia frontu

g³oœnika wysokotonowego. Z kolei umiarkowany
poziom niskich czêstotliwoœci mo¿e byæ w prakty-
ce podniesiony, a wiêc wyrównany do poziomu
œrednio-wysokotonowego, na skutek promienio- rys. 2. E750, charakterystyka przetwarzania w całym pasmie.
R
O
T

rys. 1. E750, charakterystyka modułu impedancji. rys. 3. E750, charakterystyki przetwarzania rys. 4. E750, charakterystyka przetwarzania
w zakresie średnio−wysokotonowym, na osiach 0O, 15O i 30O w zakresie średnio−wysokotonowym, wpływ maskownicy.
w płaszczyźnie poziomej.
wania do ty³u, w s¹siedztwie powierzchni odbija-
j¹cych.
Charakterystyki kierunkowe w p³aszczyŸnie
poziomej s¹ dobre (rys. 3), dopiero w najwy-
A

¿szej oktawie obni¿aj¹ siê wyraŸnie przy prze-

jœciu z osi g³ównej na osie 15O i 30 O. Ze wzglêdu
na wzmocnienie wysokich tonów na osi g³ównej,
ustawienie pod niewielkim k¹tem mo¿e byæ po-
mocne.
R

Wobec wspomnianego szeregu drobnych nie-

równomiernoœci, niewielkie zmiany wprowadza-
ne przez maskownicê wydaj¹ siê nie mieæ prak-
rys. 5a.E750, charakterystyki przetwarzania w zakresie niskich rys. 5b. E750, charakterystyki przetwarzania w zakresie niskich
tycznego znaczenia (rys. 4). częstotliwości. częstotliwości.
Pracê w zakresie niskich tonów t³umacz¹
dwa rysunki. Rys. 5a pokazuje trzy typowe cha- chocia¿ wspó³praca obydwu sekcji zachodzi Efektywnoœæ wydaje siê doœæ niska – 85dB,
O

rakterystyki sekcji niskotonowej dzia³aj¹cej z bas-
refleksem – widaæ dostrojenie do 40Hz i bardzo
silne promieniowanie z otworu, dziêki czemu
charakterystyka wypadkowa tej sekcji siêga bez
spadku a¿ do tej czêstotliwoœci. Przy 40Hz poja-
wia siê jednak kolano, poni¿ej którego charakte-
B
w doœæ szerokim zakresie, miêdzy 100 a 500Hz.
Z ich zsumowania wynikaj¹... dwie charakterys-
tyki wypadkowe – pierwsza, z g³êbok¹ zapad³oœ-
ci¹, powsta³a na skutek uwzglêdnienia przez pro-
gram pomiarowy przesuniêæ fazowych, ale cha-
rakterystyk mierzonych w polu bliskim. W punk-
determinowana g³ównie przez niski poziom
w dolnej czêœci pasma, przecie¿ w zakresie nis-
kich tonów pracuje tylko jeden, i to niewielki
g³oœnik. Ale ponownie trzeba zaznaczyæ, ¿e spe-
cyfika pracy E750 spowoduje istotny wzrost po-
ziomu niskich tonów w pomieszczeniu ods³ucho-

rystyka opada z bardzo du¿ym nachyleniem, co
nie wró¿y dobrych charakterystyk impulsowych.
Takie rezultaty daje zastosowanie du¿ej – teore-
tycznie za du¿ej – objêtoœci. Od strony œrednich
czêstotliwoœci g³oœnik niskotonowy filtrowany
jest ok. 12dB/okt. (na podstawie dwóch oktaw
A
cie ods³uchowym powstan¹ jednak dodatkowe
przesuniêcia, na skutek istotnie wiêkszej odleg-
³oœci od g³oœnika niskotonowego. Gdyby korela-
cja fazowa by³a optymalna, charakterystyka wy-
padkowa przebiega³aby wysoko ponad przeciê-
ciem. Tê wersjê wykorzystaliœmy te¿ do z³o¿enia
wym, mo¿na wiêc szacowaæ, ¿e “praktyczna”
efektywnoϾ E750 to ok. 87 dB. Dziwi tylko bar-
dzo wysoka moc znamionowa, jak¹ podaje pro-
ducent – a¿ 140W to wrêcz nieprawdopodobne.
Radzimy nie sprawdzaæ, zw³aszcza po okresie
gwarancyjnym.

200-800Hz). Rys. 5b dodaje charakterystykê rys. 2, ale i ona niekoniecznie odzwierciedla

sekcji œredniotonowej, która opada powoli do rzeczywistoœæ. W przypadku tak niekonwencjo- Impedancja znamionowa [Ω]* 4
150Hz, a poni¿ej ju¿ z du¿ym nachyleniem - nalnych konstrukcji, trudno jest ustaliæ charakte- Efektywność (2,83V/1m) [dB]* 87
24dB/okt. Przeciêcie obydwu ma miejsce przy rystykê przetwarzania stosowanymi przez nas Moc znamionowa [W] ** 140
220Hz, tutaj wiêc mamy czêstotliwoœæ podzia³u, metodami pomiarów i obliczeñ. Wymiary (WxSxG) [cm] 91x18,5x31
L

* wartości zmierzone, ** wg danych producenta

maj 2005
34
 Zespo³y g³oœnikowe 2000-2500 z³ HI-FI

Wracaj¹c na przedni¹ œciankê, zajmijmy siê Na przedniej œciance, w solidnej

g³oœnikiem wysokotonowym. Sama kopu³ka jest
standardowa, tekstylna, ale to co dooko³a niej,
ju¿ niezwyk³e. Aluminiowy front jej w³asnej obu-
dowy ma lekki, ale wyraŸnie sto¿kowy profil
z szeregiem koncentrycznych wyt³oczeñ, co
z pewnoœci¹ modyfikuje charakterystyki. Ca³y
g³oœnik wysokotonowy “p³ywa” w zewnêtrznej
aluminiowej oprawie, po³¹czony jest za poœred-
nictwem pierœcienia t³umi¹cego wibracje pocho-
dz¹ce od obudowy. Ju¿ sama masywna aluminio-
wa obudowa by³aby godna najwy¿szego uznania,
a tu jeszcze elastyczne zawieszenie. Hi-end.
Œcianka przednia jest bardzo lekko pochylona
do ty³u (2O), na co ju¿ trudno znaleŸæ powa¿ne
uzasadnienie akustyczne; walka z falami stoj¹cy-
mi, któr¹ deklaruje producent, jest zupe³nie nie-
skuteczna za pomoc¹ tak kosmetycznych zabie-
gów.
Ca³¹ obudowê oklejono foli¹ drewnopodob-
n¹ (owszem, naturalny fornir jeszcze lepiej paso-
wa³by do aluminiowego frontu, ale ju¿ zupe³nie
nie pasowa³yby do ceny). Do wyboru pozostaj¹
wersje nazwane: jasne jab³ko, ciemnie jab³ko,
a tak¿e kolor czarny.
W serii E7 jest te¿ wiêksza konstrukcja wol-
nostoj¹ca – E770, o takiej samej konfiguracji
g³oœników, gdzie jednak i niskotonowy, i œred-
albuminowej oprawie, zainstalowano
g³oœniki œredniotonowy i wysokotonowy.
Ten drugi odizolowano od wibracji
obudowy za pomoc¹ pierœcienia
t³umi¹cego.
niotonowy maj¹ ju¿ kaliber 16-cm. Natomiast
mniejszy model to od razu minimonitorek,
przeznaczony te¿ do roli g³oœnika efektowe-
go – E700. Ten ju¿ nie ma z ty³u g³oœnika
niskotonowego, jest uk³adem dwudro¿nym
z 10-cm nisko-œredniotonowym, ale kopu³k¹
równie¿ zawieszon¹ elastycznie. G³oœnik cen-
tralny, z dwoma 10-cm nisko-œredniotono-
wymi, ma symbol E7CEN, a E7SUB to oczy-
wiœcie subwoofer, konstrukcja ju¿ konwen-
cjonalna (bez p³ywaj¹cego tweetera, nieste-
ty), ale z du¿ym, 25-cm g³oœnikiem niskoto-
nowym. Ca³a rodzina E7 zdoby³a tytu³ syste-
mu g³oœnikowego kina domowego EISA
2004/2005. Nie ma w¹tpliwoœci, ¿e to jedne
z najambitniejszych konstrukcji w swojej kla-
sie cenowej. Firma Jamo, próbuj¹c dzisiaj si³
równie¿ na polu elektroniki do kina domo-
wego, nie traci rezonu w swojej g³ównej spe-
cjalnoœci.

liw¹ dla neutralnoœci manipulacjê. G³osy s¹ dos-

W ra¿enia z ods³uchu E750 s¹ pod pewnym
wzglêdem podobne, jak w przypadku dru-
giej duñskiej kolumny – Dali Concept 6. Sam sta-
ram siê unikaæ zbyty pochopnych wniosków do-
tycz¹cych “narodowych brzmieñ”, ale skoro taka
konale rysowane – jednoczeœnie wyodrêbnione,
jak i nieprze³adowane. Góra pasma jest czysta,
dopasowana, bas natomiast ma trochê swobody,
schodzi nisko, nie ma ¿elaznej dyscypliny ani po-
rywaj¹cej dynamiki, nigdy siê nie wyrywa, pozo-

zbie¿noœæ ma miejsce, nie ma powodu, aby o niej
nie wspomnieæ. Dwie niemieckie kolumny tego
testu brzmia³y bardzo odmiennie pod wzglêdem
charakterystyki tonalnej, a jednak równie¿ mia³y
O
staje na poziomie gwarantuj¹cym w³aœciwe
zrównowa¿enie. W dŸwiêku Jamo przewija siê
te¿ delikatny nalot “szaroœci”, który nie prze-

D
wspólny mianownik – w ich przypadkach brzmie- szkodzi³ wspomnianej precyzji, a dodaje swoiste-
nie by³o okreœlone jednoznacznie, przez cechy go wytrawnego posmaku. Brzmienie jednoczeœ-
³atwe do uchwycenia i zdefiniowania ju¿ po krót- nie ¿ywe, a nawet efektowne, jak te¿ kulturalne

S
kiej próbie. Tu rozjaœnienie, tam mocny œrodek, i znaj¹ce we wszystkim umiar.
i prawie wszystko wiadomo. Natomiast kolumny
duñskie maj¹ znacznie wiêcej niuansów. Nie-
E750 £
schematyczny dŸwiêk pokaza³y te¿ Celestion, ale
zalet¹ Duñczyków jest lepsza naturalnoœci barw,
p³yn¹ca gdzieœ z g³êbszych warstw, nie tylko z sa- Cena (kpl)[z³] 2320
U
mego kszta³tu charakterystyki tonalnej. Dali za- Dystrybutor KONSBUD AUDIO
demonstrowa³y bardzo ³adny œrodek pasma, Ja-
Wykonanie i komponenty
mo podobnie, chocia¿ nie tak samo – Dali mia³y Miejscami wrêcz hi-endowe materia³y i rozwi¹zania,
C

trochê wiêcej wype³nienia, natomiast Jamo dos- awangardowy projekt plastyczny, niekonwencjonalny
kona³¹ artykulacjê. W wokalach s³ychaæ by³o uk³ad z niskotonowym na tylnej œciance.
wiêcej (chocia¿ wcale nie g³oœniej), ni¿ z innych ocena bardzo dobra
H

kolumn obok. Uwagê zwróci³y subtelne wibracje Laboratorium

i wybrzmienia g³osów, które trwa³y d³u¿ej, nie Niska dolna czêstotliwoœæ graniczna, lekkie wzmocnie-
ginê³y w akompaniamencie. Ta precyzja, deta- nie górnej czêœci pasma, “ochrzczonej” szeregiem drob-
nych nierównomiernoœci, umiarkowana efektywnoœæ.
licznoœæ, czy mikrodynamika, nie bierze siê tutaj
wcale z podkreœlenia wysokich tonów, chocia¿ ocena dobra
na pewno ich jakoœæ ma wp³yw na taki rezultat. Brzmienie
Po prostu s³ychaæ wiêcej, ale nie poprzez szkod- Dok³adny i nasycony wybrzmieniami zakres œrednich
tonów, bezkonfliktowa góra pasma, przyjemny bas.
ocena dobra+
Z ty³u Ÿród³a czêstotliwoœci niskich i najni¿szych –
ocena wa¿ona (4,5) dobra+
g³oœnik niskotonowy i jego bas-refleks.

maj 2005
35