TẠP CHÍ CÔNG THƯƠNG

THựC TRẠNG HOẠT ĐỘNG

CHO VAY NGANG HÀNG TẠI VIỆT NAM

• NGUYỄN MẠNH HÙNG - TẠ THU HỒNG NHUNG

TÓM TẮT:
Cuộc cách mạng 4.0 đã làm thay đổi và tác động đến mọi mặt trong đời sống kinh tế - xã hội,
làm thay đổi rất lớn trong thói quen tiêu dùng của người dân. Trước xu thế đó, ngành Tài chính
ngân hàng cũng đang đứng trước những “làn song” hội nhập, đổi mới và ứng dụng công nghệ
mạnh mẽ. Việt Nam đã và đang là miền đất hứa của các công ty tài chính công nghệ (Fintech).
Chỉ từ năm 2016 đến nay, Việt Nam đã có hơn 100 công ty Fintech trong nhiều lĩnh vực như thanh
toán, cho vay, thông tin tín dụng,... Cho vay ngang hàng P2P lending (Peer to Peer lending) đang là
một trong những lĩnh vực Fintech phát triển hiện nay tại Việt Nam. Bài viết nêu thực trạng của các
công ty P2P lending tại Việt Nam hiện nay, đồng thời đưa ra những giải pháp cho các P2P lending
phát triển, góp phần phát triển ngành Fintech.
Từ khóa: Cho vay ngang hàng, ngành Tài chính công nghệ, Việt Nam.

1. Cơ sỗ lý luân lẫn nhau về tài chính, và đó là sự tái hiện của hoạt

1.1. Khái niệm
Cho vay ngang hàng là hoạt động dựa trên nền
tảng công nghệ tài chính (P2P lending) được thiết
kế và xây dựng trên nền tảng giao dịch trực tuyến
kết nối trực úếp giữa người đi vay và người cho
vay mà không thông qua các trung gian tài chính
như tổ chức tín dụng.
Theo Eugenia Omarini A (2018), nguồn gốc
của cho vay ngang hàng cũng giống như việc cho
vay cộng đồng đã diễn ra trên thế giới trong suốt
nhiều năm từ những năm 1630 - 1640, tổ chức đầu
tiên là Hội thân thiện - Friendly Societies hoạt
động tại Anh. Các tổ chức này có nhiều đặc điểm
giống hoạt động cho vay ngang hàng hiện tại, sau
khi đăng ký, các tổ chức này đã cấp quyền cho các
thành viên thanh gia hỗ trợ tài chính lẫn nhau. Và
cho đến ngày nay, lợi thế cộng đồng đã tồn tại
trong suốt bao nhiêu năm để các cá nhân tương trợ
động cho vay ngang hàng hiện tại. Tuy nhiên, với
thế kỷ 21 và cuộc cách mạng 4,0, hoạt động cho
vay ngang hàng được thực hiện trên nền cảng của
công nghệ Internet.
Theo Vụ Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà
nước (NHNN) (2020), bản chát cho vay ngang
hàng được hiểu là sự trao đổi tài chính trực tuyến,
giữa các cá nhân hoặc tổ chức mà không thông
qua trung gian trực tiếp như tổ chức tài chính
truyền thống. Các ngân hàng có thể vẫn đóng
một vai trò nhất định tùy từng luật pháp điều
chỉnh ô mỗi quốc gia, các ngân hàng có thể hoạt
động như các tổ chức lưu ký, cung cap cho nền
tảng các tài khoản của khách hàng và được xử lý
trong nền tảng.
1.2. Đặc điểm trong cho vay ngang hàng
- Kết nôi trực tiếp giữa người đi vay và người
cho vay: Các công ty P2P lending là trung gian về

332 Số25-Tháng 10/2020


công nghệ, cung câp nền tâng để người đi vay và
người cho vay kết nối trực tiếp.
- Thông tin được công khai để các bên đưa ra
quyết định giao dịch: Các công ty P2P lending là
trung gian cung câp thông tin về người vay như
nhu cầu vay, đánh giá xếp hạng khách hàng,
thẩm định khách hàng, tư vấn lãi suất, quyết định
có cho vay hay không hoàn toàn phụ thuộc vào
người cho vay.
- Phần lớn các khoản vay theo hình thức không
có tài sản bảo đảm: Các công ty P2P hoạt động
trên nền tảng công nghệ, thẩm định khách hàng
dựa trên thông tin thu thập được từ số điện thoại
đăng ký, mạng xã hội, xét duyệt hồ sơ vay cũng
hoàn toàn trực tuyến, chỉ với những giao dịch có
giá trị lón mới cần yêu cầu tài sản đảm bảo. Do
đó, chủ yếu các khoản vay theo hình thức không có
tài sản bảo đẳm hay còn gọi là tín châp.
- Thời gian xử lý khoản vay nhanh chóng: Vì
các khoản vay được xử lý hoàn toàn trực tuyến, do
đó, thời gian xử lý khoản vay từ tiếp nhận hồ sơ,
thẩm định, xét duyệt khoản vay đều râ't nhanh
chóng, thậm chí chỉ trong vòng 5 phút.
1.3. Mô hình cho vay ngang hàng truyền thống
Với mồ hình cho vay ngang hàng truyền thông
(Sơ đồ 1), công ty P2P Lending chỉ cung câp giao
dịch nền tảng trực tuyến nhằm kết nối giữa người
cho vay (nhà đầu tư) và người đi vay là các-cá
nhân, hộ gia đình, những doanh nghiệp nhỏ hoặc
siêu nhỏ. Hợp đồng vay vốn sẽ được người đi vay
và cho vay thỏa thuận ký kết. Người cho vay chịu
Sơ đồ ĩ: Mô hình cho vay ngang hàng truyền thống
Nguồn: Committee on the Global Financial system (CGFS) and the Financial
TÀI CHÍNH -NGÂN HÀNG -BẢO HIỂM
toàn bộ rủi ro nêu người đi vay chậm trả hoặc
không trả được nỢ là rủi ro tín dụng, và cả rủi ro
thanh khoản đặc biệt trong trường hợp người cho
vay là trung gian, huy động vốn từ nguồn khác để
cho vay.
Như vậy, các công ty P2P Lending hoàn toàn
không chịu rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản như
các tổ chức tài chính truyền thống, chỉ là trung gian
thu phí của cả người đi vay và người cho vay.
Thực tế ở mỗi quốc gia sẽ có các mô hình cho
vay ngang hàng biến đổi cho phù hợp với điều kiện
và luật pháp quy định.
2. Thực trạng hoạt động P2P Lending tại
Việt Nam
2.1. về số lượng người dùng internet và điện
thoại di động
Ngày nay, đi cùng với sự phát triển của công
nghệ thông tin, điện thoại di động và internet đã
rất phổ biến với người dân Việt Nam. Nhìn vào
Bảng 1, ta thấy rõ số lượng thuế bao di động tại
Việt Nam là rất cao và tăng qua các năm gần đây,
nhiều người dân sử dụng từ 2 số điện thoại trỏ lên,
điều này dễ thây mức độ phổ cập của điện thoại di
động tại Việt Nam, chỉ hơn 1 triệu VNĐ là có thể
mua được 1 chiếc điện thoại thông minh. Do đó
khả năng sử dụng công nghệ, sử dụng các app trên
điện thoại hay Internet là rất dễ dàng và thuận tiện
với đa phần người dân. Tương tự, tỷ lệ cá nhân sử
dụng Internet cũng ngày càng cao và phổ biến,
năm 2018 tỷ lệ người dùng Internet tại Việt Nam
là 70.35% dân số.
Stability Board I FSB) - Fintech Credit (2017)
So 25-Tháng 10/2020 333
TẠP CHÍ CÔNG W0NG
Bảng 1. SỐ lượng người dùng internet và điện thoại đi động tại Việt Nam
Nãm2014 Năm 2015
1—
Sô' thuê bao di động 136,124,148 120,324,052
Cá nhân sù dụng internet
41% 45%
(% dân số)
J___ ___________________
2.2. Các công ty P2P Lending tại Việt Nam
2.2. ỉ. về mô hình hoạt động
Theo ông Nghiêm Thanh Sơn - Phó Vụ trưởng
vụ thanh toán, NHNN Việt Nam, hiện nay, các
công ty P2P lending đang có 4 mô hình hoạt động
như sau:
Mô hình ỉ: Các công ty cung cấp công nghệ đơn
thuần. Đây là các công ty chỉ cung câp nền tảng
công nghệ, chỉ hưởng phí, làm trung gian kết nối
giữa người cho vay và người đi vay. Các công ty
công nghệ này cũng có thể hợp tác với các ngân
hàng trong lĩnh vực thanh toán, quản lý tài khoản
của khách hàng tại ngân hàng như: Công ty cổ phần
Interloan hợp tác với 3 ngân hàng Sacombank,
Nam Á bank và Vietcapital Bank; Công ty cổ phần
Tima và ngân hàng NCB, Nam Á Bank; Công ty cổ
phần Lendbiz hợp tác với Ngân hàng PGbank, VIB
để triển khai dịch vụ tài khoản cho khách hàng đầu
tư tại Lendbiz.
Mô hình 2: Các công ty bên cạnh cung cấp nền
tảng công nghệ còn hợp tác vổi ngân hàng, tổ chức
tín dụng. Theo đó, một số ngân hàng kết hợp với
công ty công nghệ để cho vay khách hàng cá nhân,
doanh nghiệp siêu nhỏ như Dragon Bank, Thebank,
Gobear là 3 công ty cổ phần hợp tác và kết nôi vổi
ngân hàng trong việc tìm kiếm khách hàng. Các
ngân hàng hợp tác rất đa dạng. Công ty cổ phần
Dragonbank hợp tác với các ngân hàng OCB,
Shinhan, HDBank, ACB, UOB, VPbank, TPBank.
MSB. Công ty cổ phần Gobear kết nốì với người đi
vay và các ngân hàng BIDV, BaovietBank,
Citibank, DongA bank, Eximbank, HD Bank. The
Bank có các đồi tác tài chích là: Fecredit,
Techcombank, Manulife. VPBank, UOB, Shinhan
334 Số25-Tháng 10/2020
Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018
120,600,235 120,016,181 140,630,140
53% 58.14% 70.35%
Nguồn: Data worldbank. Org
Bank, BIDV, ABBank, Sacombank, BIDV,... Nhìn
chung, các công ty P2P kết nôi vổì ngân hàng sẽ hp
tác với rất nhiều các tổ chức tài chính.
Mỏ hình 3: Các công ty P2P lending tự huy
động vốn, rồi cho vay, về bản chất thì đây là một
hoạt động ngân hàng và phải được cap phép nên
hành vi này cần phải được kiểm soát, ngăn chặn.
Mô hình 4: Là các công ty cầm đồ xây dựng app
và website riêng để cho vay dưới hình thức cho vay
nặng lãi, hoặc có thể liến kết với công ty công
nghệ để ứng dụng trong cho vay cầm đồ. Đây cũng
là hình thức cần ngăn chặn vì gây nên hệ lụy xã
hội xâu và đặc biệt dễ bị người dân hiểu sai và
đánh giá sai về các công ty P2P Lending.
Như vậy mô hình 3, 4 là hình thức cần được
ngăn chặn và khó phát hiện hơn so với mô hình 1
và 2.
Theo Bảng 2 danh sách các công ty P2P
Lending đang hoạt động tại Việt Nam hiện nay.
Bên cạnh các công ty theo mô hình l (P2P Lending
truyền thông) và mô hình 2 (Kết nối với khách hàng
và ngân hàng), còn rất nhiều công ty tự nhận là P2P
Lending tự kinh doanh. Tuy nhiên, các công ty này
chưa được quản lý chặt chẽ, gây nên những biến
tướng trong hoạt động.
2.2.2. về mục tiêu vay
Chủ yếu các công ty P2P Lending cung cap
mục đích vay vốn là vay tiêu dùng, tín chấp.
2.2.3. về trụ sở
Đa phần các công ty P2P Lending có trụ sô
hoạt động tại 2 thành phố lớn là Hà Nội, TP. Hồ
Chí Minh thể hiện đây vẫn là 2 thành phố' đón
đầu những làn sóng thay đổi trong cách mạng
công nghiệp.
 TÃI CHÍNH -NGÂN HÀNG -BẢO HIỂM

Bảng 2. Danh sách các công ty P2P lending hoạt động tại Việt Nam hiện nay

Nền tảng vay Sốtíển

STT ngang hàng| Hình thức hoạt động Đòi tượng khách hàng Trụ sỏ
đẩu tư

1 Fỉin P2P lending truyền thống Vay tiêu dùng 700 nghìn Hà Nội

Hộ kinh doanh, doanh

1 Eíoan P2P lending truyền thống 1 triệu TPHCM
nghiệp SME
-
Vay tiêu dùng, hộ kinh
■ Vaymuon P2P lending truyền thống 1 triệu Hà Nội
doanh, doanh nghiệp SME

Vay tiêu dùng, hộ kỉnh

Vnvon P2P lending truyền thống 10 triệu Hà Nội
doanh, doanh nghiệp SME

Doanh nghiệp có vốn tối đa

5 Huydong P2P lending truyền thống 500 nghìn TPHCM
2 tỷ
1
1 6 MoneyBank P2P lending truyền thống Vay tiêu dùng TPHCM

Mofỉn P2P lending truyền thống Vay tiêu dùng 1 triệu Hà Nội

1 8 Interloan P2P lending truyền thống Vay tiêu dùng ứng luơng 1 triệu TPHCM
í
1 9 Tima Lender P2P lending truyền thống Vay tiêu dùng 5 triệu Hà Nội

Hộ kinh doanh, doanh

10 LendBiz P2P lending truyền thôhg 2 triệu Hà Nội
nghiệp SME
I
I cá nhân, hộ kinh doanh,
11 Dragonlend Kết nối với ngân hàng I TPHCM
I doanh nghiệp SME
I
Nguồn: Lender, vn tổng hợp ngày ì 9/03/2020

2.2.4. về vốn điều lệ
Các công ty P2P thường nhỏ, dưới 1 tỷ đồng,
hoặc từ ỉ tỷ đồng đến 10 tỷ đồng, rất ít công ty có
vôn điều lệ trên 10 tỷ đồng.
2.2.5. về ỉũi suất và phí
Lãi suât cho vay của các công ty P2P Lending
thường không quá 20%/năm theo quy định của Bộ
luật Dân sự, nhưng đi kèm với rất nhiều loại phí
như phí tư vân, phí trả nợ trước hạn và tổng các
khoản phí và lãi khách hàng phải trả thậm chí lên
đến 30% - 50%/tháng. (Theo Vụ Chính sách tiền
tệ (2020))
2.2.6. về đối tượng khách hàng người đi vay và
nhà đầu tư
Với các công ty P2P Lending truyền thống hiện
nay tại Việt Nam thì cả nhà đầu tư hay người cho
vay và người đi vay đều nhỏ lẻ. Nhà đầu tư tham
gia vào các công ty này với số tiền dưới 10 triệu
đồng. Người đi vay cũng tương tự vậy. theo Vụ
Chính sách tiền tệ (2020), vói cá nhân chủ yếu là
cung cấp các món vay nhỏ dưới 10 triệu đồng, thời
hạn vay chủ yếu theo ngày, với doanh nghiệp món
vay thường dưới 400 triệu đồng, thời hạn vay dưới
1 năm. Do vậy, các công ty Fintech truyền thống
tại Việt Nam hiện nay đang kết nối những nhu cầu
vốn nhỏ, ngắn hạn.
3. Đề xuât giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt
động của các công ty P2P Lending
Một là, hoàn thiện hệ thống hành lang pháp lý.
Theo Chỉ thị số 16/CT-TTg, năm 2017 của Thủ
tướng Chính phủ về việc tăng cường năng lực cuộc
cách mạng công nghiệp 4.0.

SỐ 25 - Tháng 10/2020 335

TẠP CHÍ CÕNG THƯƠNG
Theo Quyết định sô' 999/QĐ- TTg năm 2019
phê duyệt đề án kinh tế chia sẻ, trong đó giao cho
NHNN nghiên cứu xây dựng cơ chế thí điểm về
quản lý trong cho vay ngang hàng.
NHNN năm 2017 đã thành lập Ban chỉ đạo về
lĩnh vực Fintech nhằm mục tiêu xây dựng và
quản lý hệ sinh thái Fintech cho các công ty tài
chính công nghệ có môi trường hoạt động lành
mạnh, phát triển. Theo đó đã có Quyết định sô
2617/QĐ- NHNN ban hành năm 2018 về Kế
hoạch hành động của ngành Ngân hàng về tăng
cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ tư đến năm 2020 và định hướng
đến năm 2025 và Quyết định sô' 34 QĐ/NHNN
năm 2019 về Chương trình hành động của ngành
Ngân hàng thực hiện Chiến lược phát triển của
ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025. định
hướng đến năm 2030. Đây là những bước đi đầu
tiên của NHNN trong lĩnh vực quản lý các công
ty Fintech trong đó có P2P Lending. Tuy nhiên,
đã có râ't nhiều công ty P2P Lending đang hoạt
động và có sự biến tướng như hiện nay nhưng vẫn
chưa có một văn bản pháp lý nào quy định rõ
ràng, cụ thể về phạm vi hoạt động của các công
ty này. Do đó, cần phải xây dựng một hệ thông
hành lang pháp lý để cho các công ty P2P
Lending phát triển. Các công ty P2P Lending cần
được giới hạn về mô hình hoạt động, phạm vi
hoạt động, quy định về vốn điều lệ, quy trình hoạt
động cho vay ngang hầng.... Tâ't cả những nội
dung đó cần phải rõ ràng, cụ thể. Bên cạnh đó.
các NHTM đang có xu hướng hợp tác. liên kết
với các công ty P2P Lending, trong khi P2P
Lending chưa có đơn vị quản lý, gây ra những rủi
ro râ't tiềm ẩn và dễ ảnh hưởng đến danh tiếng
của các NHTM, vốn là doanh nghiệp hoạt động
trong lĩnh vực tiền tệ nhạy cảm và ảnh hưởng lớn
bởi niềm tin, uy tín.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Eugenia Omarint A. (2018). Peer-to-Peer Lending: Business Model Analysis and the Platform Dilemma.
International Journal of Finance, Economics and Trade (1JFET), 2(3), 31-41.
336 So 25-Tháng 10/2020
Hai là, nhanh chóng thí điểm hoạt động cho các
công ty P2P Lending. Theo đó, NHNN cần nhanh
chóng lên kế hoạch và thực thi thí điểm hoạt động
cho các công ty P2P Lending trong thời gian ngắn,
đề từ đó có những đánh giá và nhận biết rõ ràng
hơn về xu hướng phát triển của thị trường. Trước
mắt, có thể thí điểm 10 công ty P2P Lending đang
dẫn đầu thị trường trong vòng 2 năm. Nhìn vào sự
phát triển của các nước trên thế giới hiện nay hoạt
động này vẫn đang được chờ đợi để làm nên sự
thay đổi và đột phá trong ngành Tài chính, ngân
hàng, tuy nhiên tương lai sẽ biến đổi ra sao thì chưa
chính phủ nào có thể nhận định được. Chính vì vậy,
việc thực thi thí điểm đối với một vài doanh nghiệp
bước đầu sẽ giúp NHNN nắm bắt được xu hướng
để đưa ra được các biện pháp quản lý phù hợp, vừa
có thể thúc đẩy phát triển hoạt động này, cũng
đồng thời kiêm soát, chăn chặn được các rủi ro
tiềm tàng.
Tóm lại, cho vay ngang hàng là một lĩnh vực
hoạt động rất mới và tiềm năng đốì với các nước
trên thế giới, cũng như Việt Nam. Lĩnh vực này
cùng với các lĩnh vực hoạt động Fintech khác hứa
hẹn tạo ra các bước đột phá trong ngành Tài chính
ngân hàng, đẩy mạnh phát triển kinh tế đất nước.
Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực tiềm ẩn rất nhiều
rủi ro. không chỉ về mặt kinh tế mà còn về mặt xã
hội, dễ dàng bị biến tướng và ảnh hưởng đến niềm
tin của người dân trong việc sử dụng các dịch vụ tài
chính. Do đó, để có một hệ sinh thái phát triển
ngành Fin tech nói thung và cho vay ngang hàng
nói riêng cần sự hỗ trợ râ't lớn từ phía các cơ quản
chủ quản và Chính phủ, giúp tạo ra một môi trường
hoạt động và phát triển tài chính lành mạnh. Trong
tương lai, cho vay ngang hàng vẫn được coi là bước
đột phá của ngành Tài chính và được kỳ vọng
mang lại lợi ích lớn cho người dân nhằm mục tiêu
chung hướng đến tài chính toàn diện ■
 TÀI CHÍNH- NGÂN HÀNG- BẢO HIỂM

2. Worldbank/data https://data. worldbank.org/indicator/iT.NET. USER.ZS?ỉocations= VN&view=chart

3. Leader.vn (2020). Cập nhật danh sách các công ty cho vay ngang hàng đang hoạt động tại Việt Nam. truy
cập tại https://ỉender.vn/cap-nhưt-danh'Sach-cac-cơng-ty-cho-vay-ngang-hang-dang-hoat-dong-tai-viet-nam.html.
4. Vụ chính sách tiền tệ, Ngần hàng Nhà nước (2020), Chương trình tập huấn về cho vay ngang hàng, truy cập
tại http://truongnganhang.edu.vn/AỈAdmìn/News/View/ỉabid/66/newsid/6829/seo/Tai-ỉìeu-khoa-boi-duong-Mo-
hinh-cho-vay-ngang-hang/Default.aspx

Ngày nhận bàỉ: 6/9/2020

Ngày phản biện đánh giá và sửa chữa: 16/9/2020
Ngày châp nhận đăng bài: 26/9/2020

Thông tin tác giả:

ThS. NGUYỄN MẠNH HỪNG
ThS. TẠ THU HồNG NHUNG
Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh

THE STATUS QUO OF THE P2P

LENDING SECTOR IN VIETNAM

• Master. NGUYEN MANH HUNG

• Master. TA THU HONG NHUNG
Banking University of Ho Chi Minh City

ABSTRACT:
Industry 4.0 has brought changes to all socio-economic aspects, making significant changes in
consumer behaviors. Along these changes, the banking and finance industry has also welcomed
strong technology trends. Vietnam is considered potential market for financial technology
companies (Fintech). Since 2016, more than 100 fintech companies have established in Vietnam
to provide services in many areas such as payment, lending and credit information. Peer-to-Peer
lending (P2P) is a so a growing field. This paper outlines the status quo of the P2P lending
companies in Vietnam and also proposes solutions for these companies to growth, contributing to
the overall develop nent of the fintech industry in Vietnam.
Keywords: Peel -to-Peer lending, fintech filed, Vietnam.

So 25-Tháng 10/2020 337