LOGBOEK OEROEG – HELLA S.
HAASSE
Fragment
‘Wees toch niet zo dom. Oeroeg is immers
een inlandse jongen.’ (p.17)
‘… Laat Oeroeg hier komen, als je dat
prettig vindt.’(p.18)
‘Deppoh is vastgeraakt in de
waterplanten,’ zei mijn vader langzaam
en zacht, als hoopte hij dat ik het niet zou
horen. ‘Deppoh is dood.’ (p.31)
‘Een panter is anders dan een aap,’ zei
Gerard, na een pauze, ‘maar is een van
de twee minder dan de ander? Dat vind je
een idiote vraag, en je hebt gelijk. Blijf
dat nou net zo idioot vinden, wanneer het
mensen betreft.’ (p.59)
Terwijl wij languit op een platte steen
lagen te drogen, flitste de werkelijke
betekenis van deze verandering door mij
heen. Ik keen naar Oeroeg en zag in zijn
blik dezelfde ontdekking. Er was iets
voorbij. Wij waren geen kinderen meer.
(p.77)
Het leek me ongerijmd dat Oeroeg er niet
bij was. Het kwam me voor dat het
zintuiglijke waarnemen van deze
bergwereld mij niet mogelijk was zonder
de tegenwoordigheid van Oeroeg. Het
landschap was niet compleet zonder hem.
(p.99)
‘Ga weg,’ zei hij in het Soendanees, ‘ga
weg, anders schiet ik. Je hebt hier niets te
maken.’ (p.120)
Hanne Janssens Literatuur & cultuur II
Bedenkingen
Oeroeg is niet goed genoeg om mee naar
school te gaan maar wel goed genoeg om
mee te spelen? Is dit ter compromis of
eerder omdat ze zelf geen zin/tijd hebben
om zich bezig te houden met het
hoofdpersonage?
Het is duidelijk dat er een afstand is
tussen de Nederlandse familie en hun
werkvolk. Het werkvolk wordt toch wel
gezien als inferieur. Hierdoor vraag ik me
af of er een kans was om Deppoh te
redden maar dat zij hun leven niet wilden
wagen voor iemand ‘lager’ dan hen?
Het is verbazend hoe het hoofdpersonage
nooit echt een opvoeder in zijn leven
heeft gehad die hem echt zaken heeft
meegegeven over het leven. Daarom dat
deze passage zo frappant was. Ten eerste
omdat niet veel mensen zo dachten maar
ook omdat Gerard de eerste lijkt die echt
met hem begaan is.
Het boek gaat over een (in die tijd)
ongewone vriendschap die uiteen zal
brokkelen. Zou dit het eerste echte
barstje zijn? Zouden zich bewuster zijn
van de verschillen in hun levens en hun
toekomsten? Zal deze bewustwording
leiden tot het definitieve einde van hun
vriendschap?
Er zijn altijd vriendschappen die komen
en gaan maar de vriendschap tussen het
hoofdpersonage en Oeroeg leek toch voor
het leven. Door het ouder worden,
werden de onderlinge verschillen
duidelijker en deze bleken op termijn dan
toch te groot. Zelf vind ik het jammer
voor hen dat ze hier niet meer over
konden communiceren. Maar
communicatie is niet voor iedereen zo
vanzelfsprekend.
Hoewel ze beiden uit elkaar gegroeid zijn,
is het duidelijk dat de innige vriendschap
die ze deelden in hun jeugd toch nog in
hun harten geworteld zit. Ze zouden
elkaars vijand moeten te zijn maar door
hun speciale jeugd lukt het zelfs na de
1

Was het werkelijk Oeroeg? Ik weet het
niet en zal het ook nooit weten. Ik heb
zelfs het vermogen verloren hem te
herkennen. (p.121)
Hanne Janssens Literatuur & cultuur II
felle splitsing van hun wegen niet om echt
een vijand in de andere te zien. Anders
zou Oeroeg hem wel hebben
neergeschoten.
Oeroeg is zeer veranderd doorheen het
hele boek en je kan je zeker daar vragen
bij stellen. Maar we kennen nooit echt
Oeroegs standpunt en ik denk dat we dan
die verandering beter zouden kunnen
plaatsen. Gezien de positie van de
inlanders is het niet zo vreemd dat
Oeroeg voor hun rechten wil opkomen. Nu
mag hij misschien als een onbekende
overkomen voor ons hoofdpersonage
maar misschien komt dat idee vanuit het
privilege dat deze gehad heeft om niet
met de problemen van Oeroeg (en bij
uitbreiding inlanders) geconfronteerd te
worden. Zulke zaken kunnen diepe
wonden slaan en voeg daar dan een
verwoestende oorlog aan toe… Het
verbaast me niet dat Oeroeg er zo aan
toe is en het verbaast me wel dat na zo’n
innige vriendschap ons hoofdpersonage er
maar niet in slaagt om zich in te leven in
Oeroeg. Soms mis ik echt een greintje
empathie bij hem.
2