SOBRE DA MORTE DO BIEITO - RAFAEL DIESTE

Conta que foi preto do camposanto cando sentíu un ruído dentro da

Caixa do pobre Bieito. Pero non sabía si en realidade o oira ou se foi unha
sensación.. Como non tiña a seguranza non podía decir nada. Imaxinaba que
decía algo, que todos quedaban sorprendidos, que os rapaces
arremolinábanse ao redor. Calaría o lamento da nai e das irmás, e el sería o
Salvador. Pero e si non era verdade e cando abrirán o cadaleito estaba
realmente morto, faría un gran ridículo.

Houbo un momento que pola face dun compañeio doulle a impresión

que facía un xesto como se tamén oise algo. Pero o seu semblante volveu a
ser serio, polo que tampoco dixo nada.

Medio en broma dixo e si o Bieito estivera vivo dentro, e os demais riron

pícaramente.

Tamén pensou en dicilo cando chegaran ao camposanto, logo cando o

crego remate, cando metan a Caixa na terra,pero de todas as veces non o fixo
por medo a errar Só pensaba en Bieito arrabuñando na caixa para que alguén
puidera oilo.

Pola noite e sen poder evitalo alá foi camino o camposanto, saltou polo
valo na súa parte máis baixa, e chegou ao sitio, deitouse no chan, pegou a
orella, e o que oiu xioulle o sangue. Unhas unllas desesperadas rabuñaban nas
táboas. ¡rabuñaban? , non estaba seguro. Polo camino empezaron a oírse
pasadas e rumores de fala. Viña xente.non tiña explicación de que facía a esas
horas no camposanto cun sacho n aman. Como ía explicar que o deixara
enterrar sabendo que estaba vivo.

Así que subeu a solapa en marchou.

 A CAIXA DO MORTO- ANXEL FOLE

Cóntanos que foi antes da guerra de Cuba, que no Val de Quiroga había
moitos centos de onzas. E que polas Serras do Caurel había moitos ladróns.
Andaban bandas que roubaban e mataban.. e antes non había bancos para
gardar os cartos.

Fala do Valente que era o que estaba ao frente dunha partida de ladróns. Era
violento porque matara ao pai da súa noiva que tamén ía con eles, poruqe
dixeran que o pai tiña que ver coa filla.

Logo cóntanos que a casa da Torre do conde era unha casa moi grande, con 5
balcóns, un gran xardín, que tiña moitos terreo sao redor onde levaban as
ovellas e logo tamén había terras de labradío.

Os señores da casa pasaban case que todo o inverno en Madrid, e coidando

da casa estaba don Froilán o administrador, e ademais había 7 criados e
criadas. A criada que máias tempo levaba na casa era Rebola da Toca, era
unha muller de máis de 50 anos, moura coma un chamizo, e de moi mal xenio,
o administrador botaraa da casa porque a collera na cama cun mozo.

Don Froilán era un home baixo e groso, que sempre montaba a cabalo cun
gran poncho que trouxera da Arxentina. Cando se enfadaba todos tremaban, e
tiña amoríos cunha das rapazas da casa..

Outro dos criados máis vello era Lombo de pella, era un home duns 40 anos
que tiña xoroba, era o que partía a leña, cando se enfadaba toleaba e todos
tiñan que marchar do seu lado.

Don Froilán tíñalle medo aos ladróns, e todos sabían que na Torre do Conde
había moito ouro. Era polo mes do Nadal, e os amos estaban fóra , cando
empezaba a anoitecer chegaron dosu homes pola calzada. Traían con eles un
burro e enriba un cadaleito ou Caixa de morto atado con cordas.
 Pediron si podían deixar a Caixa, que era para a filla do señor Ramón que
morrera de parto. Querían deixala alí e que pola mañá a recollerían xa que o
burro non era deles e traerían outro.

Don Froián era un home de moita caridade e cando se enterou do que pasara
mandou pasar aos homes a que lle deran de beber e algo de comer, para se
quentaren.

O narrador conta que estaba cas ovellas na serra e cando chegou á Torre xa
os dous homes marcharan. Mandaronno collerleña no alpendre e alí estaba a
Caixa, cando chegou preto dela, xuraría que algo se movía dentro e ademais
os cans ladraban moito cara alí.

Acercouse outra vez a Caixa e notou coma se alguén estivera serrando, e

entón foi falar co administrador, e contoulle todo o que pensaba, que había
alguén dentro que quería saír.

Don Froilán creuno por se as moscas.Mandou atrancar todas as portas,

e díxo que Lombo de palla trouxera a machada. Mandouno á cocina cas
mulleres e que se pecharan por dentro, pero non quería oír berros nin choros.

Pasaron 5 minutos ou dez e oímos un tiro , logo outro, e logo Lombo de

palla doulle tamén ca machada.

Despois viñeron a cociña e mandaron abrir porque xa non había perigo,

pero tiñan que estar vixiantes toda a noite porque podían vir os seus
compañeiros a vingalo.

Doulle as gracias ao rapaz porque grazas a el o home da Caixa non

saíra para fóra, tiña un revólver n aman e na outra un cóitelo e ganzuas para
abrir a Caixa. Non tocaron nada pois deixaron todo así ata que chegara a
xustiza.

Pola mañá cando chegou a xustiza, ningún forasteiro estivera en

Carballo, pero sí era certo que morrera de parto a filla do señor Ramón de
Bustelo.
 HUNDEZELLE MANUEL LUEIRO REY

As festas que eran adicadas a San Miguel nunca se celebraran na aldea

un 29 de septembro. As razón eran ben sinxelas: tiñan que rematar as
labouras da vendimia.

Aquel ano coma o verán de San Martiño adiantouse conmoito calor , as

uvas estaban cheas e dulces, e a vendimia foise demorando, e as festas
retrasáronse.

Había unha vella costume na aldea, o derradeiro emigrante que chegaba

era o que tiña que ser presidente da comisión de festas.

Ese ano a que chegara de última fora Rafaela, que chegou acompañada
polo seu home, un alemán enorme, de moita altura e cunha espalda moi ancha.
Rafaela emigrara a Alemaña cando seus país morreran no río pescando troitas,
a nai caeu e o pai foina a axudar morrrendo os dous..

O home chamábase Frank, como era o home de Rafaela foi nomeado

presidente da comisión, e a petición de Rafaela aceptou o cargo dando unha
boa cantidade de cartos para a festa, un milleiro de marcos.

Moitos vecinos non quería que foseo presidente, primeiro porque era
alemán e despois porque era xudeu, e non tiña moito que ver cas festas
cristiáns, pero despois de ver a cantiade de cartos que dou ninguén dixo nada,
alegando que o marido de Xulia que era mouro, foi presidente outro ano.

Coma en todas as festas había gaiteiros, unha banda de música,

foguetes, e fartura na casa de todos.

Frank lembrando as festas do seu pobo en Alemaña propuso facer un

concurso donde se imitaran as voces dos animais diante dun micrófono. Nun
principio a idea non foi moi ben aceptada, pero coma frank dera tantos cartos
ninguén negouse.

Cando se anunció o concurso apuntouse moita xente, pero só unha

muller que imitou a galiña, e que o fixo moi ben, despois houbo todo tipo de
imitacións de sons de animais,a da serpe de cascabel, o porco africano. Os
tres primeiros gañadores imitaran o son do canto do xílgaro o corvo e a curuxa,
que eran sons que todos os de alí coñecían mentre que os otros sons que
viñan doutros países poderían ser ou non.

Frank animado pola súa muller Rafaela imitou o ladrido do can, subiu ao
escenario colleu o mico, e empezou a ladrar, todos os cans que estaban polos
arredores tamén empezaron a ladrar. Frank moi animado seguía ladrando cada
vez con máis forza, a súa cara empezou a poñerse branca porque ademais de
ladrar ouveaba, e os cans todos dos arredores tamén ouveaban.

Deixou de ladrar e de repente empezou a berrar:

¡Hundezeeelllllle! ¡Hundezeeelllllle! ¡Hundezeeelllllle!

E Frank seguía ladrando e ouveando cada vez maís forte co replicar

dos cans que ouveaban coma se tiveran medo e o rabo entre as pernas.

De súpeto Frank caeu ao chan sen sentido, todos se asustaron moito e

leváronno para a súa casa.

Rafaela non deixaba de fregarlle a fronte, dicialle aos demais que non
pasaba nada eran ataques que lle daban pero xa facía moito que non sucedía.

Rafaela contou que fai anos en Alemaña os nazis tivérano preso nun
campo de concentración e obligábanlle a pedir todo ladrando, no no deixaban
falar. Así estivo dous anos, pedindo cada cousa ladrando, a comida, o ir ao
baño. Estivo nunha celda na que só entraba un home e que tiña que estar
acostado de medio lado. Chamábanlle Hudezelle que en alemán quere decir” o
can”

Frank volveu a abrir os ollos como se nada ocurrira e voltou a sonrir

como o primeiro día da súa chegada.

O VIÑO DOS SÁBADOS- Marcial Suárez Fernández

En Allariz hai moitas igrexas, pero aínda máis hai tabernas. Nesta zona
hai dous tipos de viño, o do Ribeiro e o do Verín, dos dous dixe que son viños
frouxos.
 Pero a pesar diso os sábados pola noite os viños do Ribeiro e de Verín
súbese á cabeza dalgúns homes, ben é certo que sempre é a dos mesmos.

O TARABÁ- Era albanel, moi traballador, pola semana non vivía máis
que para traballar, pero o sábado tan pronto deixaba a ferramenta era outro
home.

Eu nunca vin un home que falara tantos idiomas, italiano, francés,

alemán, ruso, todos de sábado a luns, pero o rsto da semana falaba galego.

Como en Allariz non había nin inglese, rusos, italianos e demais,

ninguén sabía si realmente sabía falalos.

Unha Noiteboa o Tarabá, na misa do galo o Tarabá soltouse a falar en

latín, a xente empezou a decirlle que calara que estaba na igrexa, e que tiña
que ter un pouco de respecto, pero el non se daba por aludido e incluso púsoxe
a cantar tamén en latín, era como si estivera na rúa, aquilo xa non era un
pecado se non un desorden público. Un garda que estaba na tribuna, baixou e
o Tarabá ao ver o uniforme colleu medo e deixou de cantar.

O PARDAU- Non gañaba nada coas borracheira, cando estaba bébeo

era tan ignorante coma sempre. Acórdome del porque unha noite que ía
bébedo caeu dese a carreteira a un eido. Non se matou de milagre. 8 ou 9
metros de caída son moitos metros para o corpo morto dun borracho, menos
mal que caeu sobre unha pataqueira que tiña a terra branda.

Pola mañá apareceu un Regueiro de sangue ata a casa do médico, pero

ninguén pensou nunha desgraza senón que o mellor lle levaran ao médico
algún cabrito e deixara Regueiro de sangue, porque este tipo de regalos era
moi típico para os médicos.

Ás tres da mañá o Pardau levantouse do chan onde caera e foi cra á casa do
médico, viu que estaba todo manchado pero pensou que co bébedo que estaba
que era viño. Cando chegou a casa do médico, entre el e o seu fillo que tamén
estudaba para médico fixéronlle as curas, a sorte foi que non romperá ningún
óso..
Logo entre os dous leváronno para a súa casa e alí quedou, aínda que el decía
que non sabía si caera ou se o empurraran, quizais puido ser o Ribeiro ou o
Verín.

O BOCA- chamábanlle así porque estivera na Arxentina, no barrio de Boca .

Era alto e roxo. Non era un home que se matara a traballar, só o xusto para
que a xente non dixera qe era un vago. Os que traballaban na súa casa eran a
súa muller e os seus fillos. El non facía outra cousa que falar dos seus tempos
na Arxentina, dando a entender que era un home bravucón. Contou a pelexa
que tivera nun quilombo en Arxentina. O Boca tiña fachada e corpo dabondo
para todo o que contaba pero a xente non llo cría porque era un home que non
tiña xenio, a vida non lle pedía outra cousa que traballar pouquiño e beber o
necesario. Todos pensaba que contaba esas historias porque así vivía cousas
que de outra maneira xamás viviría coma cando contou outra historia coma
cando sacara unha escopeta de debaixo do mostrador porque un francés non
lle quixera pagar todo o que pedirá, e mandou que llo puxeran na súa conta, ao
día seguinte veu a facer o mesmo invintando a todo o mundo, entón colleu e
pegoulle un tiro. Non o meterán no cárcere prque fora en lexítima defensa.

Contaba todas estas historias e poñía testigos pero coma non sabíamos
quenes eran pois non o crían.

Pero un día chegou unha carta da Arxentina preguntando por el, por José
Fereira, preguntando se seguía vivo despois da guerra. Eran os seus amigos
de Bos Aires que quedaran alí.

Desde aquela o Boca non facía máis que mostrar esa carta para demostrar que
esas persoas existían, e desde aquela a xente xa non sabía decir se esas
fazañas eran verdadeiras ou falsas.